INHOUDSOPGAVE. I. Wegwijzer. II. De beleids- en beheerscyclus. Woord vooraf. Auteurs. Inhoudstafel. Inhoudsopgave

Basisboek_Lokaal financieel management_theorie_afl44.book Page 9 Monday, March 24, 2014 11:02 AM

Lokaal Financieel Management

INHOUDSOPGAVE

I.

Wegwijzer

Woord vooraf Auteurs Inhoudstafel

II. De beleids- en beheerscyclus Inhoudsopgave A. Situering

II.A / 1 II.A / 1 II.A / 1 II.A / 2 II.A / 2 II.A / 3 II.A / 3 II.A / 4 II.A / 4 II.A / 6 II.A / 6 II.A / 7 II.A / 9

1. Uitgangspunten beleids- en beheerscyclus 1.1 Lokale autonomie 1.2. Raad en college aan het stuur 1.3. Eén geïntegreerd plan 1.4. Rapporteren om bij te sturen 1.5. Meerjarenplanning 1.6. Financiële evenwichten 1.7. Manier van werken 2. ESR voor lokale besturen 2.1. Inleiding 2.2. Sectoren 2.3. Nieuwe boekhoudregels voor lokale overheden

B. Planning 1. Visie en aanpak 1.1. Conceptuele benadering meerjarenplan 1. Inleiding 2. De complexe omgeving van Vlaamse gemeentebesturen in kaart gebracht

Afl. 35, februari 2013

II.B / 1 II.B / 1 II.B / 1 II.B / 1 II.B / 2

Inhoudsopgave / 1



3. De strategische managementperspectieven toegelicht 3.1. Klassiek rationeel perspectief 3.2. Gedragsmatig of incrementeel perspectief 3.3. Stakeholdersmanagementperspectief 4. Suggesties voor een ‘werkbare’ strategische beleidsvorming 5. Besluit 6. Bibliografie 1.2. Van strategie naar beleidsplanning 1. Wat is strategie? 1.1. Willen, moeten en kunnen 2. Beleidsplanning: een zicht op de toekomst 2.1. Wat wordt er van een beleidsplan verwacht? 2.2. Het onderscheid tussen strategie, plannen en planning 3. Beleids- en beheerscyclus 4. De SWOT-analyse in de beleidsplanning 4.1. Basisdefinitie van de SWOT-analyse 4.2. Voordelen 4.3. Nadelen en gevaren 4.4. Een goed begin is het halve werk: het kader 4.5. De confrontatiematrix 5. Visie, Missie en Doelstellingen 5.1. Afstemming van doelstellingen 5.2. Kenmerken van goede doelstellingen 5.3. Doelstellingen en indicatoren 5.4. Doelstellingen en middelen 5.5. Waarden en bedrijfscultuur 6. Wie werkt aan de beleidsplannen? 7. De evaluatie van het beleid 8. Nuttige publicaties 1.3. Beleids-en beheerscyclus: beleidsplanning 1. De beleids- en beheerscyclus op twee niveaus 1.1. Top-down en bottom-up 1.2. Missie en visie: een duidelijk kader creëren 1.3. Het subproces beleidsplanning 1.4. Conceptuele benadering Budget 1. Situering 2. Het conceptuele kader 2.1. Inleiding 2.2. De gebruikers van de financiële standaardrapportering

Inhoudsopgave / 2

II.B / 6 II.B / 7 II.B / 9 II.B / 11 II.B / 14 II.B / 18 II.B / 19 II.B / 21 II.B / 21 II.B / 21 II.B / 23 II.B / 23 II.B / 24 II.B / 25 II.B / 27 II.B / 28 II.B / 28 II.B / 28 II.B / 29 II.B / 30 II.B / 31 II.B / 34 II.B / 35 II.B / 35 II.B / 36 II.B / 36 II.B / 37 II.B / 38 II.B / 39 II.B / 40 II.B / 40 II.B / 41 II.B / 42 II.B / 43 II.B / 51 II.B / 51 II.B / 51 II.B / 51 II.B / 54




3. De informatiebehoeften van de gemeenteraad en de OCMW-raad 3.1. Functies van het budget 3.2. Aandachtspunten 4. Het concept 4.1. Vertaling van de aandachtspunten 4.2. De beleidsfunctie van het budget 4.3. De autorisatiefunctie van het budget 4.4. De beheersfunctie van het budget 4.5. Samenvatting van het concept 5. Aandachtspunten 5.1. Consolidatie 5.2. Internationale standaarden 6. Bibliografie 1.5. Budgetteren: tips en valkuilen voor lokale besturen 1. Inleiding 2. Definitie van ‘budgetteren’ 3. Begroting en budgettering: een opdracht voor elke politiek of ambtelijk verantwoordelijke in een lokaal bestuur 4. Ook gezinnen werken met budgetten 5. Het gevaar van de aanwasbegroting 6. Het gevaar van de wensenbegroting en van het daarmee samenhangende hakbijlcomité 7. Risico’s van een budgettering op basis van het vorige budget 8. Het vastekostensyndroom 9. Overige zwakten van een meer traditionele budgettering 10. Zero Based Budgettering 11. De budgettaire-enveloppeaanpak 12. Let ook op voor… het ‘camel nose-effect’ 1.6. Nieuwe budgettaire regels voor Waalse gemeenten 2. Regelgeving 2.1. Meerjarenplan 1. Meerjarenplan: algemeen 1.1. Regelgeving 1.2. Het meerjarenplan als document 1.3. Periode 1.4. Aanpassingen van het meerjarenplan 1.5. Digitale rapportering 2. Meerjarenplan: verbijzonderingen per entiteit 2.1. Gemeenten 2.2. OCMW’s 2.3. Autonome Gemeentebedrijven en OCMW-verenigingen van publiek recht

Afl. 44, maart 2014

II.B / 58 II.B / 58 II.B / 60 II.B / 61 II.B / 61 II.B / 61 II.B / 64 II.B / 65 II.B / 68 II.B / 70 II.B / 70 II.B / 71 II.B / 74 II.B / 74 II.B / 74 II.B / 74 II.B / 76 II.B / 76 II.B / 79 II.B / 81 II.B / 82 II.B / 83 II.B / 84 II.B / 85 II.B / 86 II.B / 89 II.B / 901 II.B / 91 II.B / 91 II.B / 91 II.B / 91 II.B / 99 II.B / 106 II.B / 107 II.B / 107 II.B / 108 II.B / 108 II.B / 117 II.B / 128

Inhoudsopgave / 3



2.2. Budget 1. Algemeen 1.1. Regelgeving 1.2. Het budget als document 2. Verbijzonderingen per entiteit 2.1. Gemeenten 2.2. OCMW’s 2.3. AGB’s en OCMW-verenigingen van publiek recht 3. Praktijkvoorbeelden 3.1. Prioritisering van wegenwerken in Evergem 1. Prioriteiten bepalen tussen beleidsdomeinen 2. Overzichtslijst Gekende Problemen 3. Startnota: grondige doorlichting van het probleem 4. Prioriteitsbepaling binnen wegen- en rioleringsprojecten 5. Wegingsysteem 6. Prioriteitspunten 7. Kostprijsefficiëntie 8. Willen we de politici hiermee een hak zetten en buiten spel plaatsen? 9. Bijlage: afweging prioriteiten – handleiding rekenblad 9.1. De infrastructuur voor het autoverkeer 9.2. Fietsinfrastructuur 9.3. Voetgangersinfrastructuur 9.4. Afvalwaterinfrastructuur (DWA) 9.5. Regenwaterinfrastructuur (RWA) 9.6. Parkeerinfrastructuur 9.7. Ruimtelijke beleving 3.2 Budgetopmaak volgens de principes van de BBC Ervaringen van twee pioniers 1. Problemen met de doelstellingenboom 2. Problemen met de evenwichtsvereisten 3. Problemen met de geproduceerde documenten 4. Aandachtspunten: overgedragen kredieten (formulier T), vergelijken tussen jaren, de conversie van het resultaat 4.1. Vergelijken tussen jaren 4.2. De conversie van het resultaat 4.3. De overgedragen kredieten (formulier T) 5. Algemene balans: positief 3.3. Budgetteren op doelstellingen: de Antwerpse aanpak 1. Uitgangspunt: Stadsbrede samenwerking 2. Groepsbrede doelstellingen 3. Opbouw van de doelstellingen 4. Volledige werking in doelstellingen

Inhoudsopgave / 4

II.B / 132 II.B / 132 II.B / 132 II.B / 144 II.B / 156 II.B / 156 II.B / 174 II.B / 188 II.B / 194 II.B / 194 II.B / 194 II.B / 195 II.B / 195 II.B / 196 II.B / 197 II.B / 198 II.B / 198 II.B / 199 II.B / 200 II.B / 202 II.B / 205 II.B / 207 II.B / 209 II.B / 211 II.B / 213 II.B / 215 II.B / 218 II.B / 218 II.B / 221 II.B / 222 II.B / 223 II.B / 223 II.B / 223 II.B / 224 II.B / 225 II.B / 228 II.B / 228 II.B / 229 II.B / 231 II.B / 233

Afl. 44, maart 2014



5. Wisselwerking tussen regisseur en operationeel directeur als basis voor groepsbrede samenwerking 5.1. Regisseur (regisserend directeur) 5.2. Operationeel directeur 6. Wisselwerking tussen regisseur en operationeel directeur als basis voor budgettering 7. Financiële rapportering en beschikbaarheidscontrole 8. Complexiteit 9. De financiële cyclus borgt de strategische cyclus

II.B / 233 II.B / 234 II.B / 234 II.B / 235 II.B / 236 II.B / 237 II.B / 237

C. Uitvoering, tussentijdse rapportering en beheerscontrole 1. Visie en aanpak 1.1. Soorten boekhouden 1. Wat wordt er met ‘boekhouden’ en ‘de boekhouding’ bedoeld? 2. De verschillende dimensies van de boekhouding 2.1. Situering 2.2. Indeling volgens de registratietechniek 2.3. Indeling volgens de inhoud van de registratie 3. Situering van de in de lokale besturen wettelijk opgelegde boekhoudingen 3.1. De nieuwe gemeenteboekhouding 3.2. De nieuwe OCMW-boekhouding 3.3. De boekhouding volgens de beleids- en beheerscyclus 4. Geraadpleegde literatuur 1.2. Rapporteren in lokale besturen 1. Ter inleiding 2. Wat leert de literatuur ons over rapporteren? 2.1. Rapporteren in functie van de managementbehoeften 2.2. Rapporteren in functie van doelstellingen 3. Rapporteren volgens de decreten 3.1. Rapporteren in functie van doelstellingen (decretaal) 3.2. Rapporteren in functie van het naleven van wetgeving en procedures 3.3. Rapporteren in functie van de beschikbaarheid van betrouwbare financiële informatie en beheersinformatie 3.4. Rapporteren over het economisch gebruik van middelen 3.5. Rapporteren over de bescherming van activa 3.6. Rapportering over het voorkomen van fraude 3.7. Rapporteren in functie van interne controle

Afl. 41, november 2013

II.C / 1 II.C / 1 II.C / 1 II.C / 1 II.C / 2 II.C / 2 II.C / 3 II.C / 4 II.C / 7 II.C / 7 II.C / 7 II.C / 8 II.C / 8 II.C / 81 II.C / 81 II.C / 10 II.C / 10 II.C / 13 II.C / 18 II.C / 19 II.C / 25

II.C / 30 II.C / 34 II.C / 36 II.C / 36 II.C / 38

Inhoudsopgave / 5



3.8. Conclusie in verband met rapporteren volgens de decreten 4. Praktische hints en tips 4.1. Hoe starten met het opzetten van rapportering? 4.2. Richtlijnen voor een leesbaar rapport 5. Conclusies 1.3. Beheerscontrole in de Vlaamse gemeenten 1. Inleiding 2. Beheerscontrole in het Gemeentedecreet 3. Beheerscontrole als element van behoorlijk bestuur en van een geïntegreerde beleids- en budgetcyclus 4. Beheerscontrole: ook dat nog? 5. Hoe verhoudt beheerscontrole zich tot interne controle? 6. Ontwikkeling van volwaardige beheerscontrole: een ambitie op lange termijn 7. Beheerscontrole: een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor het hele managementteam met mogelijk een coördinerende rol van de financieel beheerder 8. Samenvattend 1.4. Werken met indicatoren: ‘do’s’ en ‘don’ts’ 1. Indicatoren en interne controle 2. Financiële en niet-financiële indicatoren 2.1. Financiële indicatoren 2.2. Niet-financiële indicatoren 3. ‘Do’s’: wat kan men met prestatie-indicatoren doen? 3.1. Indicatoren om te verantwoorden 3.2. Indicatoren om te alloceren 3.3. Indicatoren om te leren: benchlearning 3.4. Indicatoren om te detecteren: knipperlicht 4. ‘Don’ts’: wat doet men het best niet? 4.1. Indicatoren als windowdressing 4.2. Indicatoren als laatste oordeel 5. Indicatoren als bouwstenen, managementmodellen als bouwplan 6. Conclusie 1.5. Financiële monitoring: een voorstel tot aanpak 1. Situering 2. Het klassieke financiële proces als vertrekbasis 3. De transformatie tot een financieel managementproces 4. De sleutelrol van de financiële analyse 5. Maatwerk 6. Het opzetten van een financieel MIS 6.1. Praktijktips 6.2. Praktijkvoorbeelden

Inhoudsopgave / 6

II.C / 41 II.C / 41 II.C / 41 II.C / 43 II.C / 44 II.C / 45 II.C / 45 II.C / 45 II.C / 46 II.C / 48 II.C / 50 II.C / 51

II.C / 52 II.C / 55 II.C / 56 II.C / 57 II.C / 59 II.C / 59 II.C / 62 II.C / 65 II.C / 65 II.C / 66 II.C / 66 II.C / 67 II.C / 67 II.C / 67 II.C / 68 II.C / 68 II.C / 70 II.C / 71 II.C / 71 II.C / 71 II.C / 73 II.C / 74 II.C / 75 II.C / 76 II.C / 76 II.C / 78

Afl. 41, november 2013



7. Naar een klare kijk! II.C / 85 1.6. Beleids-en beheersinformatie II.C / 85 1. Inleiding II.C / 85 2. Government governance en de beleids- en beheerscyclus II.C / 86 3. Linken met andere rapporteringen II.C / 92 4. Hoe brengt men de rapporteringsbehoeften in kaart? II.C / 93 4.1. Over welke producten en diensten wil men informatie generen? II.C / 94 4.2. Over welke dimensies wil men rapporteren? II.C / 95 4.3. Op welke manier gaat men kosten en overhead toewijzen aan de producten en diensten? II.C / 95 4.4. Wanneer gaat men aan wie rapporteren? II.C / 98 4.5. Op welke manier gaat men de plannings- en rapporteringscyclus automatiseren? II.C / 98 5. Besluit II.C / 100 1.7. Beleidsmonitoring II.C / 1001 1. Wat is beleidsmonitoring? II.C / 1001 2. Waarom aan beleidsmonitoring doen? II.C / 1002 3. Hoe past beleidsmonitoring in de beleids- en beheerscyclus? II.C / 1003 4. Beleidsmonitoring door middel van een organisatiedashboard II.C / 1006 5. Dashboarden opbouwen II.C / 1008 6. De dashboarden op een beheersbare manier voeden met informatie II.C / 1009 2. Regelgeving en normen II.C / 101 2.1. Regelgeving voor gemeenten en OCMW’s II.C / 101 2.2. Boekhoudregels volgens de BBC II.C / 101 2.3. De International Public Sector Accounting Standards (IPSAS): naar een harmonisatie van de financiële rapportering binnen de (inter)nationale overheidscontext? II.C / 101 1. Inleiding II.C / 101 2. De IPSASB II.C / 102 2.1. Doelstellingen II.C / 102 2.2. Rechtskracht II.C / 103 3. Het conceptuele boekhoudkader II.C / 104 3.1. Begrip II.C / 104 3.2. Keuze van het conceptuele boekhoudkader II.C / 105 3.3. Het concept van de boekhoudkundige entiteit II.C / 110 3.4. Het conceptuele boekhoudkader van de IPSAS II.C / 111 3.5. Het conceptuele boekhoudkader voor Vlaamse lokale besturen II.C / 112 4. De IPSAS II.C / 113 4.1. Overzicht IPSAS II.C / 113

Afl. 44, maart 2014

Inhoudsopgave / 7



4.2. Financiële rapportering op kasbasis 4.3. Financiële rapportering op vermogensbasis 4.4. IPSAS-overeenstemming 5. De toepassing van IPSAS 5.1. Internationaal 5.2. België 3. Praktijkvoorbeelden 3.1. Het gebruik van meetsystemen in het OCMW van Balen 1. Inleiding 1.1. Resultaten en plannen: niks nieuws onder de zon? 1.2. Niet alleen plannen maar ook borgen 1.3. Meten wat gepland is? 2. Het OCMW van Balen 2.1. Voorstelling 2.2. Aanleidingen tot ‘meten’ in het OCMW 2.3. De discussie 2.4. Knelpuntennota 2.5. Theoretisch basisschema (zie figuur 1) 2.6. Maandelijkse statistieken (zie figuur 2) 2.7. Projectfiches (zie figuur 3) 2.8. Een globaal meetsysteem 3. Strategie- en stuurkaarten 3.1. Strategiekaarten 3.2. Stuurkaarten 4. Vijf jaar meet- en cijferwerk 4.1. Sterke punten 4.2. Moeilijke punten 5. En verder? 6. Bibliografie 3.2. Interne rapportage – opvolging 1. Opvolgen en bijsturen: essentiële onderdelen van de beleids- en beheerscyclus 1.1. Strategisch management: de uitdaging is niet het plannen, maar het realiseren 1.2. Rapporteren om tijdig te kunnen bijsturen en de kans te maximaliseren dat de doelstellingen behaald worden 2. Geïntegreerd lokaal management heeft vele gezichten. De raad, het college en het topmanagement moeten het overzicht houden om te kunnen sturen 2.1. Vele perspectieven en specialismen 2.2. Nood aan een portaal om intuïtief en interactief te kunnen opvolgen en opzoeken

Inhoudsopgave / 8

II.C / 113 II.C / 114 II.C / 122 II.C / 123 II.C / 123 II.C / 126 II.C / 127 II.C / 127 II.C / 127 II.C / 127 II.C / 128 II.C / 129 II.C / 130 II.C / 130 II.C / 132 II.C / 132 II.C / 133 II.C / 136 II.C / 136 II.C / 138 II.C / 139 II.C / 140 II.C / 140 II.C / 141 II.C / 142 II.C / 142 II.C / 144 II.C / 145 II.C / 145 II.C / 156 II.C / 156 II.C / 156

II.C / 159

II.C / 161 II.C / 161 II.C / 162

Afl. 44, maart 2014



3. Het interactief operationeel plan, interactief, inzichtelijk en intuïtief opvolgen en sturen 4. Wat zit er in het interactief operationeel plan? 4.1. Navigatie 4.2. Doelstellingen 4.3. Verantwoordelijkheden 4.4. Indicatoren 4.5. Financieel 4.6. Managementsamenvatting 4.7. Dashboard 5. Technische architectuur van het interactief operationeel plan 5.1. Overzicht van bronsystemen 5.2. Cognos datawarehouse

II.C / 163 II.C / 164 II.C / 164 II.C / 165 II.C / 167 II.C / 167 II.C / 168 II.C / 170 II.C / 170 II.C / 170 II.C / 171 II.C / 172

D. Jaarrekening en evaluatie 1. Visie en aanpak 1.1. Beleidsevaluatie: terugkijken én vooruitkijken naar beleidsdoelstellingen om te verantwoorden maar ook om te leren 1. Wat, waarom en wanneer? 2. Hoe beleid evalueren? 3. De BBC als opportuniteit 1.2. De beoordeling van de financiële toestand van de gemeente op basis van de jaarrekening 1. Inleiding 2. Het financieel profiel 3. De liquiditeitspositie 4. De financiële middelen en vastrentende effecten 5. Leningen ten laste van de gemeente (inclusief leasing) 6. Financieel draagvlak en schuldgraad 7. Enkele diverse kengetallen 2. Regelgeving 2.1 Algemeen 1. Regelgeving 2. De jaarrekening als document 2.2. Verbijzonderingen per entiteit 1. Gemeenten 1.1. Regelgeving 1.2. Totstandkoming van de jaarrekening 1.3. De jaarrekening op de gemeenteraad 1.4. Toezicht op de jaarrekening 1.5. Districten 2. OCMW’s 2.1. Regelgeving

Afl. 44, maart 2014

II.D / 1 II.D / 1 II.D / 1 II.D / 1 II.D / 4 II.D / 6 II.D / 8 II.D / 8 II.D / 8 II.D / 9 II.D / 11 II.D / 11 II.D / 12 II.D / 14 II.D / 15 II.D / 15 II.D / 15 II.D / 29 II.D / 40 II.D / 40 II.D / 40 II.D / 43 II.D / 47 II.D / 47 II.D / 48 II.D / 49 II.D / 49

Inhoudsopgave / 81



2.2. Totstandkoming van de jaarrekening 2.3. De jaarrekening op de OCMW-raad 2.4. Toezicht op de jaarrekening 3. AGB’s en OCMW-verenigingen van publiek recht 3.1. Regelgeving 3.2. Totstandkoming van de jaarrekening 3.3. De jaarrekening op de raad 3.4. Uitzonderingen

II.D / 53 II.D / 53 II.D / 54 II.D / 55 II.D / 55 II.D / 59 II.D / 60 II.D / 61

E. Externe audit

II.E / 1 II.E / 1 II.E / 1 II.E / 1 II.E / 2 II.E / 3 II.E / 4 II.E / 5 II.E / 6

1. Visie en aanpak 2. Regelgeving 2.1. Voorgeschiedenis 2.2. Definitie en aanpak 2.3. Organisatie 2.4. Audituniversum 2.5. Rapportering 2.6. Financiering

III. Administratieve organisatie Inhoudsopgave A. Organogram

III.A / 1

B. De financiële functie

III.B / 1 III.B / 1

1. Visie en aanpak 1.1. Model van rolverdeling tussen secretaris, financieel beheerder en andere actoren in de Vlaamse gemeenten en OCMW’s 1. Inleiding 2. Uitgangspunten en structuur van het model 2.1. Waarom en aard van het model 2.2. Rolverdeling in relatie tot de grote luiken en fasen binnen de hele beleids-, budget- en beheerscyclus

Inhoudsopgave / 82

III.B / 1 III.B / 1 III.B / 2 III.B / 2 III.B / 3

Afl. 44, maart 2014



2.3. Essentiële rol van de leden van het managementteam/ budgethouders III.B / 4 2.4. Samenwerking, onder eenduidige leiding van de secretaris maar met een op deelaspecten voldoende krachtige onafhankelijke positie van de financieel beheerder III.B / 5 2.5. Synergie met andere centrale functies in het middelenbeheer III.B / 7 2.6. Functiescheiding: geen ‘heilig principe’, wel een nuttige maar juist te gebruiken maatregel van risicobeheer III.B / 8 2.7. Enkele aandachtspunten qua betalingen en kasbeheer III.B / 9 3. Planning en budgettering III.B / 10 4. Bestedingscyclus III.B / 13 5. Belastingen- en inkomstencyclus III.B / 18 6. Kasbeheer en thesauriebeheer III.B / 21 7. Boekhouding, registratie, monitoring, beheerscontrole, rapportering en jaarrekening III.B / 22 2. Regelgeving III.B / 26 3. Praktijkvoorbeelden III.B / 26

C. Budgethouderschap 1. Budgethouderschap in de praktijk 2. Enkele bedenkingen bij de toepassing van het budgethouderschap in de lokale besturen 3. Budgethouderschap: hoe denken besturen er zelf over? 3.1. De rol van de budgethouder in de beleids- en beheerscyclus 3.2. Budgethouderschap in relatie tot de politiek 3.3. De plaats van de budgethouder binnen het organogram 3.4. Randvoorwaarden voor de invoering van budgethouderschap 4. Budgethouderschap, een poging tot gemeentelijke invulling in de stad Geel 4.1. Inleiding 4.2. Een budgethouder ‘avant la lettre’ 4.3. Waarom budgethouders? 1. Een noodzaak 2. Praktische redenen 3. Principiële redenen 4.4. Wettelijke basis? 1. De Nieuwe Gemeentewet 2. Algemeen Reglement op de Gemeentelijke Comptabiliteit 3. Interne regelementen op lokaal niveau 4.5. Waarom werkt het – of soms ook niet?

Afl. 34, december 2012

III.C / 1 III.C / 1 III.C / 30 III.C / 37 III.C / 38 III.C / 41 III.C / 43 III.C / 46 III.C / 47 III.C / 47 III.C / 48 III.C / 50 III.C / 50 III.C / 51 III.C / 52 III.C / 52 III.C / 52 III.C / 53 III.C / 54 III.C / 57

Inhoudsopgave / 9



4.6. Toekomst voor de budgethouder? 5. “Den Bell” in Antwerpen: projectgebonden budgethouderschap 5.1. Het hele gebouw 5.2. Het voorwerp van het budgethouderschap 5.3. Snelle beslissingen 5.4. De ambtenaar tekent 5.5. De secretaris stuurt 5.6. Multidisciplinair team 5.7. Eigen budgetten, eigen codes 5.8. Politici in de beleidsgroep 5.9. Operationeel middel 5.10.Bijlagen

D. De rol van ICT 1. Visie en aanpak 1.1. Aan welke vereisten zou accountingsoftware voor lokale besturen moeten voldoen? 1. Inleiding 2. Conformiteit met de wetgeving en andere regels van het boekhouden 2.1. Tijdigheid van de boeking 2.2. Volledigheid van de boeking 2.3. De boekhouding is onveranderlijk en onuitwisbaar 2.4. Vergelijkbaarheid van de boekhouding 3. Controle van de aannemelijkheid van gegevens 3.1. Ex ante controles 3.2. Ex post controles 4. Ondersteuning van het budgethouderschap en van IVA’s 4.1. Budgethouderschap 4.2. IVA’s in de rol van budgethouder 5. Het creëren van transparantie van staten 5.1. De inhoud van de staten 5.2. Herprintbaarheid van de staten 5.3. De opbouw van de staten 5.4. Rapportering 6. Opleiding in het kader van de nieuwe software 7. Ondersteuning van de gebruikers van de nieuwe software 8. De gewenste documentatie betreffende de software 8.1. Meta-documentatie 8.2. De technische documentatie 8.3. Gebruikersdocumentatie 9. De mogelijkheden tot integratie met andere software 10. De vereisten en mogelijkheden in verband met back-ups 10.1. Back-up

Inhoudsopgave / 10

III.C / 58 III.C / 59 III.C / 59 III.C / 60 III.C / 61 III.C / 61 III.C / 62 III.C / 62 III.C / 63 III.C / 64 III.C / 64 III.C / 65 III.D / 1 III.D / 1 III.D / 1 III.D / 1 III.D / 2 III.D / 2 III.D / 4 III.D / 4 III.D / 5 III.D / 5 III.D / 6 III.D / 7 III.D / 9 III.D / 9 III.D / 12 III.D / 12 III.D / 12 III.D / 13 III.D / 13 III.D / 14 III.D / 15 III.D / 16 III.D / 17 III.D / 17 III.D / 17 III.D / 18 III.D / 19 III.D / 20 III.D / 20

Afl. 34, december 2012



10.2. Archivering 10.3. Bewaartermijnen 11. Beveiliging en integriteit van de software 11.1. Toegangsbeveiliging 11.2. Beveiliging software 11.3. Traceerbaarheid 12. Besluit 2. Regelgeving

III.D / 21 III.D / 21 III.D / 22 III.D / 22 III.D / 23 III.D / 23 III.D / 23 III.D / 24

IV. Financieel beheer Inhoudsopgave A. Thesaurie- en liquiditeitenbeheer 1. Algemeen 1.1. Thesaurie- en liquiditeitenbeheer 1. Ter inleiding: situering, definitie en doelstellingen 2. De thesaurieplanning 2.1. Inkomende geldstromen 2.2. Uitgaande geldstromen 3. Het betalingsverkeer 4. Het beheer van de dagelijkse saldi 4.1. De beschikbare thesaurie 4.2. Het bankrekeningenbeheer 5. Financiële instrumenten voor thesauriebeheer 5.1. Beleggingsinstrumenten op korte termijn 5.2. Kredieten op korte termijn 6. Rapportering thesauriebeheer 6.1. De beschikbare thesaurie op dag x 6.2. De thesaurieplanning 6.3. De gemiddelde thesaurie en rendement van de geldmiddelen 7. Bijlagen 2. Schuldfinanciering en beheer 2.1. Gent legt regels vast voor beleggen en lenen 1. Wat voorafging 2. Het risico minimaliseren 3. Diversificatie 4. Het college bepaalt de limieten 5. Toegelaten producten


IV.A / 1 IV.A / 1 IV.A / 1 IV.A / 1 IV.A / 2 IV.A / 3 IV.A / 4 IV.A / 5 IV.A / 6 IV.A / 6 IV.A / 7 IV.A / 8 IV.A / 8 IV.A / 11 IV.A / 13 IV.A / 13 IV.A / 14 IV.A / 15 IV.A / 16 IV.A / 20 IV.A / 20 IV.A / 20 IV.A / 21 IV.A / 21 IV.A / 22 IV.A / 22

Inhoudsopgave / 11



6. Automatiseren en rapporteren 7. De organisatie 8. Bijlage: Gemeenteraadsbesluit over de beleggingen en financieringen van de stad Gent 8.1. Doelstellingen 8.2. Beslissingscriteria 8.3. Limieten 8.4. Toegelaten instrumenten 8.5. Rapporteringen 2.2. Financiering van de buitengewone dienst op basis van de thesauriebehoefte: de aanpak van de stad Gent 1. Het oude concept 2. Sterktes en zwaktes 3. Beleids- en beheerscyclus 4. De principes van het nieuwe concept 5. Permanente en tijdelijke thesauriebehoefte 6. Drie thesaurieplanningen 7. Voldoet aan voorwaarden 2.3. Alternatieve financiering van ouderenvoorzieningen via de uitgifte van obligaties – Het project Zorgflats van het OCMW van Schoten 1. Het project 2. Financiële constructie met btw-optimalisatie 3. Aanpak van het pps-project 4. De obligatielening 5. Het prospectus 6. Fiscale aspecten 7. De financiële haalbaarheidsstudie 8. Een stand van zaken 2.4. Financiële crisis: is de uitgifte van schuldpapier voor het grote publiek een nieuwe financieringsbron? 1. Inleiding 2. De gevolgen van de financiële crisis op de schuldfinanciering 2.1. Verkorting van de leningduur 2.2. Beperking van het leningvolume 2.3. Wantrouwen in de overheid 3. Gemeenten de markt op 3.1. De staatsbon als voorbeeld 3.2. Stadsobligaties 3.3. Thesauriebewijzen 3.4. Gemeentebons 4. Besluit

Inhoudsopgave / 12

IV.A / 23 IV.A / 23 IV.A / 24 IV.A / 24 IV.A / 24 IV.A / 26 IV.A / 27 IV.A / 28 IV.A / 30 IV.A / 30 IV.A / 31 IV.A / 31 IV.A / 32 IV.A / 32 IV.A / 33 IV.A / 34

IV.A / 35 IV.A / 35 IV.A / 36 IV.A / 38 IV.A / 38 IV.A / 40 IV.A / 42 IV.A / 43 IV.A / 44 IV.A / 47 IV.A / 47 IV.A / 47 IV.A / 48 IV.A / 49 IV.A / 49 IV.A / 50 IV.A / 50 IV.A / 51 IV.A / 52 IV.A / 53 IV.A / 561




2.5. De kredietwaardigheid van Vlaamse lokale besturen Samenvatting 1. Inleiding 2. Het wettelijke kader 2.1. De Belgische Grondwet 2.2. De organieke wetten en decreten 2.3. Andere relevante wetgeving 3. De organisatie van het bestuurlijk toezicht 3.1. Het toezicht op de gemeenten 3.2. Het toezicht op de OCMW’s 4. Financiële informatie in de beleidsrapporten en de toelichtingen 4.1. Financieel evenwicht 4.2. Schulden 4.3. Overige financiële informatie 5. De tijdigheid van de financiële rapporten 5.1. Gemeenten 5.2. OCMW’s 6. De financiering van lokale besturen 6.1. Gemeenten 6.2. OCMW’s 7. De schulden van de lokale besturen 7.1. Gemeenten 7.2. OCMW’s 8. Vlaamse gemeenten hebben geen rating 8.1. De rating van de Vlaamse overheid 8.2. De rating van Belfius 9. Het ontbreken van financiële ongelukken 2.6. Waarom lenen steeds moeilijker wordt 1. Inleiding 2. Vertrouwen 3. Basel III en andere regelgeving 3.1. Wat? 3.2. Solvabiliteit 3.3. Liquiditeit 4 Mogelijke remedies 4.1. Zorgzaam omgaan met leningen 4.2. Raamovereenkomsten 4.3. Rapportering 4.4. Andere financiers 4.5. Desintermediatie 4.6. Centralisering via de Vlaamse overheid 4.7. Nieuw financieringsvehikel? 5 Besluit

Afl. 44, maart 2014

IV.A / 562 IV.A / 562 IV.A / 564 IV.A / 565 IV.A / 565 IV.A / 567 IV.A / 569 IV.A / 569 IV.A / 5610 IV.A / 5617 IV.A / 5621 IV.A / 5622 IV.A / 5625 IV.A / 5626 IV.A / 5626 IV.A / 5626 IV.A / 5629 IV.A / 5631 IV.A / 5631 IV.A / 5636 IV.A / 5637 IV.A / 5638 IV.A / 5639 IV.A / 5640 IV.A / 5640 IV.A / 57 IV.A / 57 IV.A / 57 IV.A / 57 IV.A / 58 IV.A / 581 IV.A / 581 IV.A / 581 IV.A / 583 IV.A / 584 IV.A / 584 IV.A / 584 IV.A / 585 IV.A / 585 IV.A / 585 IV.A / 586 IV.A / 586 IV.A / 587

Inhoudsopgave / 13



2.7. Alternatieve financieringen binnen de stad Gent 1. De financiële crisis 2. Een strategie voor langetermijnfinanciering 2.1. Kader 2.2. Diversificatie 3. Beleggingen 3.1. Ethisch beleggen 1. Inleiding 2. Regelgeving 2.1. Het thesauriebeheer door de financieel beheerder 2.2. Beleggingen op korte en lange termijn 2.3. Kapitaalgarantie 2.4. Roerende voorheffing 3. Beleggingsinstrumenten 3.1. Kortetermijnproducten 3.2. Middellange- en langetermijnproducten 3.3. Concrete oplossingen 4. Maatschappelijk verantwoord beleggen 4.1. Achtergrond 4.2. Regelgeving 4.3 De vraag naar MVB-producten 4.4 Het aanbod aan MVB-producten 5. Referenties 6. Over de auteurs 3.2 Kader beleggingen en financieringen Gent 4. Debiteuren- en crediteurenbeheer

B. Belangrijke financiële stromen voor lokale besturen 1. Het Gemeentefonds 1.1. Historische schets 1.2. Hoogte van het fonds 1.3. Het verdelend mechanisme 1. Bijzondere financiering van de centrumsteden en kuststeden 2. Andere criteria 2.1. Centrumfunctie 2.2. Fiscale draagkracht 2.3. Open Ruimten 2.4. Sociale maatstaven 1.4. Waarborgregeling 1.5. Correctie voor gemeenten met lage fiscaliteit 1.6. Afhouding financiering externe audit 1.7. Betalingswijze 1.8. Elia-compensatie

Inhoudsopgave / 14

IV.A / 587 IV.A / 587 IV.A / 588 IV.A / 588 IV.A / 5810 IV.A / 5813 IV.A / 5813 IV.A / 5813 IV.A / 5813 IV.A / 5813 IV.A / 59 IV.A / 59 IV.A / 60 IV.A / 61 IV.A / 61 IV.A / 61 IV.A / 62 IV.A / 65 IV.A / 65 IV.A / 67 IV.A / 68 IV.A / 69 IV.A / 73 IV.A / 74 IV.A / 75 IV.A / 75 IV.B / 1 IV.B / 1 IV.B / 1 IV.B / 2 IV.B / 2 IV.B / 3 IV.B / 4 IV.B / 5 IV.B / 5 IV.B / 6 IV.B / 7 IV.B / 8 IV.B / 9 IV.B / 9 IV.B / 9 IV.B / 10

Afl. 44, maart 2014



2. De onroerende voorheffing 2.1. Wat is onroerende voorheffing 1. Kadastraal inkomen 2. Tarief 2.2. Invordering onroerende voorheffing

Afl. 44, maart 2014

IV.B / 10 IV.B / 11 IV.B / 11 IV.B / 12 IV.B / 13

Inhoudsopgave / 141




1. Inkohiering 2. Inning 2.1. Niet-betaling 2.2. Ambtshalve ontheffing 2.3. Navordering 2.3. Doorstorting opcentiemen 2.4. Tarieven opcentiemen 3. De aanvullende personenbelasting 3.1. De belasting 1. De personenbelasting 2. De aanvullende personenbelasting 3.2. Procedure 1. Procedure 2. Alternatief: voorschottensysteem 3.3. Enkele cijfers

C. De BTW-plicht 1. Lokale besturen en de btw 1.1. Inleiding 1. De belastingplicht in het algemeen 2. Gevolgen van het statuut van de belastingplicht 3. De periodieke btw-aangifte 4. De btw-boekhouding 5. De vrijgestelde belastingplichtige 6. De gemengde belastingplichtige 7. De gedeeltelijke belastingplichtige 1.2. De belastingplicht van gemeenten en OCMW’s 1. Recente wijzigingen 2. Analyse van artikel 6 2.1. Nieuwe tekst van artikel 6, lid 1 btw-wetboek – sinds 1 juli 2007 2.2. Nieuwe tekst van artikel 6, lid 2 btw-wetboek – sinds 1 juli 2007 2.3. Nieuwe tekst van artikel 6, lid 3 btw-wetboek – sinds 1 juli 2007 1.3. Schematisch overzicht 1.4. Praktische aanpak 1.5. Conclusie 2. De analyse van de btw-situatie van een grote stad: het voorbeeld van Antwerpen 2.1. Aanleiding: onduidelijkheid over btw-plicht 2.2. Doelstellingen en methodologie van de enquête 2.3. Eerste resultaten van de enquête 2.4. Conclusie


IV.B / 13 IV.B / 14 IV.B / 14 IV.B / 14 IV.B / 14 IV.B / 15 IV.B / 15 IV.B / 16 IV.B / 16 IV.B / 16 IV.B / 17 IV.B / 18 IV.B / 18 IV.B / 19 IV.B / 20 IV.C / 1 IV.C / 1 IV.C / 1 IV.C / 2 IV.C / 3 IV.C / 3 IV.C / 4 IV.C / 4 IV.C / 5 IV.C / 6 IV.C / 6 IV.C / 6 IV.C / 8 IV.C / 8 IV.C / 16 IV.C / 18 IV.C / 20 IV.C / 22 IV.C / 22 IV.C / 24 IV.C / 24 IV.C / 24 IV.C / 28 IV.C / 28

Inhoudsopgave / 15



D. Aankoopbeleid 1. Het belang van een goed inkoopbeleid: wat kunnen lokale besturen leren van de privésector? 1.1. Het belang van inkoop 1.2. De positie van inkoop 1.3. Het profiel van de inkoopfunctie 1. De strategische inkoopfunctie 2. De tactische inkoopfunctie 3. De operationele inkoopfunctie 1.4. Het inkoopontwikkelingsmodel 1.5. De Inkoop Portfolio Matrix (Kraljic Matrix) 1.6. Centraal versus decentraal inkopen 1. Het decentrale model 2. Het centrale model 3. Het decentrale model met een centrale kernfunctie 1.7 Competenties en competentiemanagement 1.8 Beroepscode en ethiek 1.9 Besluit 1.10 Nuttige links & literatuur

E. PPS 1. Design, build, finance & maintain. Ook voor lokale besturen? 1.1. Inleiding 1.2. Wat is DBFM? 1.3. Wat zijn de verschillende voorwerpen van een DBFM-overeenkomst? 1. Design 2. Build 3. Finance 4. Maintenance 1.4. Wat zijn de voordelen van DBFM-overeenkomsten? 1.5. Wat zijn de nadelen van DBFM-overeenkomsten? 1.6. De ESR95-reglementering 1.7. DBFM ook voor lokale besturen?

F. Specifieke topics 1. De impact van het Europese begrotingsbeleid op de lokale besturen 1.1. Het Europese begrotingsbeleid nader bekeken 1.2. De complexe Belgische overheidscontext 1.3. Gevolgen voor de Vlaamse lokale besturen 1. Omschrijving lokale overheid 2. De kwaliteit van de statistieken 3. Normering

Inhoudsopgave / 16

IV.D / 1 IV.D / 1 IV.D / 1 IV.D / 2 IV.D / 3 IV.D / 3 IV.D / 4 IV.D / 4 IV.D / 4 IV.D / 6 IV.D / 7 IV.D / 7 IV.D / 8 IV.D / 8 IV.D / 8 IV.D / 11 IV.D / 11 IV.D / 11 IV.E / 1 IV.E / 1 IV.E / 1 IV.E / 2 IV.E / 3 IV.E / 3 IV.E / 4 IV.E / 4 IV.E / 4 IV.E / 5 IV.E / 7 IV.E / 8 IV.E / 9 IV.F / 1 IV.F / 1 IV.F / 1 IV.F / 4 IV.F / 6 IV.F / 6 IV.F / 7 IV.F / 10




4. Evenwicht: wat bedoelt men eigenlijk? 4.1. Financieel evenwicht onder de nieuwe gemeentelijke boekhouding 4.2. Financieel evenwicht onder de BBC 4.3. Evenwicht volgens de ESR95-regels 5. Potentiële gevolgen van een te strenge aanpak 1.4. Besluit

IV.F / 11 IV.F / 12 IV.F / 13 IV.F / 15 IV.F / 16 IV.F / 19

V. Woordenlijst VI. Trefwoordenlijst VII. Bijlagen


Inhoudsopgave / 17

INHOUDSOPGAVE. I. Wegwijzer. II. De beleids- en beheerscyclus. Woord vooraf. Auteurs. Inhoudstafel. Inhoudsopgave

Recommend Documents