INHOUDSOPGAVE I ICLON ALGEMEEN 1

INHOUDSOPGAVE I

ICLON – ALGEMEEN

1

II

Activiteitenoverzicht Afdeling Hoger Onderwijs

5

Projecten ten behoeve van de Universiteit Leiden ______________________________ 5 Faculteit der Archeologie .......................................................................................................5 Faculteit der Geesteswetenschappen .....................................................................................6 LUMC .....................................................................................................................................7 Faculteit der Rechtsgeleerdheid...........................................................................................10 Faculteit der Sociale wetenschappen ...................................................................................11 Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen ............................................................12 Faculteit Campus Den Haag................................................................................................13 Faculteiten gezamenlijk: ICTO............................................................................................14 Faculteiten gezamenlijk: docentprofessionalisering...........................................................14 Faculteiten gezamenlijk: Kwaliteitszorg..............................................................................16 College van Bestuur..............................................................................................................17 ICLON ..................................................................................................................................25 Projecten ten behoeve van externe klanten___________________________________ 27 Getalsmatige overzichten_________________________________________________ 39

III

Activiteitenoverzicht Afdeling Voortgezet Onderwijs

44

Lerarenopleiding _______________________________________________________ 44 Inschrijvingsgegevens...........................................................................................................44 Afstudeergegevens ................................................................................................................47 Raad van Rectoren................................................................................................................48 Opleidingsscholen ................................................................................................................49 Opleidingsscholen en schoolleiders.....................................................................................49 Onderzoeksprojecten____________________________________________________ 51 Derde geldstroomactiviteiten _____________________________________________ 70 Nascholingsoverzicht ...........................................................................................................70 Expertisecentrum Moderne Vreemde Talen ......................................................................72 Expertisecentrum Leren van Docenten...............................................................................74 VWO-WO: Aansluitingsprogramma en Pre-University ________________________ 76 Aantallen deelnemers ...........................................................................................................76 Aangesloten scholen.............................................................................................................78

IV

Personeel en Financiën

81

V

Publicaties en lezingen

83

Publicaties ____________________________________________________________ 83 Lezingen ______________________________________________________________ 86 Rapporten_____________________________________________________________ 88

VI

Maatschappelijke dienstverlening

89

Advisering_____________________________________________________________ 89 Participatie in externe projecten en activiteiten _______________________________ 90 Lidmaatschap van verenigingen en bestuursfuncties___________________________ 93 Redactielidmaatschappen ________________________________________________ 99 Schoolboeken en didactisch materiaal ______________________________________ 99 Presentaties __________________________________________________________ 102

ICLON Jaarverslag 2010

VII

Medewerkers in 2010


107

I

ICLON – ALGEMEEN

ICLON Willem Einthovengebouw Wassenaarseweg 62A Postbus 905 2300 AX Leiden Prof. dr. J.H. van Driel, Hoogleraar-directeur Mw. drs. M.P. Voorkamp, Directeur Bedrijfsvoering AFDELING VOORTGEZET ONDERWIJS Hoofd Mw. drs. I.M.J. Veldman Telefoon 071 527 40 24 E-mail [email protected] Secretariaat Telefoon 071 527 40 15 Fax 071 527 53 42 E-mail [email protected] • Sectie Lerarenopleiding Hoofd Mw. drs. I.M.J. Veldman Telefoon 071 527 40 24 E-mail [email protected] Secretariaat Telefoon 071 527 40 15 Fax 071 527 53 42 E-mail [email protected] • Sectie Nascholing Hoofd Drs. C. Rijnbeek Telefoon 071 527 36 25 E-mail [email protected] Secretariaat Telefoon 071 527 40 15 Fax 071 527 53 42 E-mail [email protected] • Sectie Onderzoek Hoofd Prof. dr. N. Verloop Telefoon 071 527 3845 E-mail [email protected] Secretariaat Telefoon 071 527 40 15 Fax 071 527 53 42 E-mail [email protected] • Sectie vwo-wo Hoofd Mw. drs. J.J.M. Hoornweg


1

Telefoon 071 527 4039 E-mail [email protected] AFDELING HOGER ONDERWIJS Hoofd Drs. J. Nedermeijer Telefoon 071 527 71 73 E-mail [email protected] Secretariaat Telefoon 071 527 71 70 Fax 071 527 71 81 E-mail [email protected]


2

DE ORGANISATIE VAN HET ICLON IN 2009

Bestuursraad ICLON

Hoogleraar-directeur Managementteam

Ondersteunend Bureau

Afdeling Voortgezet Onderwijs

Afdeling Hoger Onderwijs

Sectie Lerarenopleiding Sectie Onderzoek Sectie Nascholing Sectie VWO-WO


3

SAMENSTELLING BESTUURSRAAD ICLON PER SEPTEMBER 2010 Prof.dr. Ph. Spinhoven (voorzitter) Prof. dr. S.M. Verduyn Lunel Prof. dr. H. W. van den Doel Prof. dr. W.J.H. Willems Prof. dr. H. Vording Prof. dr. E. Klasen Prof. dr. J.H. van Driel Mw. drs. M.P. Voorkamp


Faculteit Sociale Wetenschappen Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen Faculteit Geesteswetenschappen Faculteit Archeologie Faculteit Rechtsgeleerdheid Leids Universitair Medisch Centrum ICLON ICLON

4

II

ACTIVITEITENOVERZICHT AFDELING HOGER ONDERWIJS

PROJECTEN TEN BEHOEVE VAN DE UNIVERSITEIT LEIDEN Het ICLON signaleert ontwikkelingen binnen en buiten de universiteit en denkt mee over beleid. Ook evalueert het ICLON projecten van het afgelopen jaar en stelt eventueel nieuwe projecten op. Voor de projecturen zijn aparte projecten geformuleerd. Het ICLON onderhoudt de contacten met faculteiten via contactpersonen. Zij hebben een aantal taken, zoals het opbouwen en onderhouden van een netwerk van contacten in de faculteit. Daarnaast creëren zij een atmosfeer om constructief en effectief te kunnen spreken over onderwijskundige onderwerpen. Verder adviseren de contactpersonen docenten over de voorbereiding en uitvoering van hun onderwijs, net als bestuurders en ambtelijk medewerkers over onderwijszaken. Als externe deskundigen wonen ze in overleg vergaderingen van de onderwijscommissie en opleidingscommissies bij. Ook formuleren ze projectvoorstellen in nauwe samenwerking met de faculteit en ondersteunen ze het kwaliteitszorgprogramma. Tot slot voeren ze (een deel van) de projecten uit en zijn ze eindverantwoordelijk voor alle projecten.

FACULTEIT DER ARCHEOLOGIE Contactpersoon Archeologie Faculteit der Archeologie Coördinator: dr. P.P.H. Wijdeveld Uitvoerder(s): drs. A. F. Norbart Uren: 21 Workshop Meerkeuzevragen Faculteit der Archeologie Coördinator: drs. J. Nouta Uren: 10 Beschrijving: Voor de bij het propedeusevak World Archeology betrokken docenten is een korte workshop georganiseerd om een betere kwaliteit van de meerkeuzetentamens te bereiken. De workshop had een praktische insteek en diende ter ondersteuning van het opstellen van meerkeuzevragen. In 2011 volgt een aantal vervolgworkshops. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Het ICLON begeleidde de workshop, bracht toetsingsexpertise in en gaf feedback op de bestaande meerkeuzevragen. Doelen/producten: De deelnemers kregen een aantal concrete richtlijnen, handvatten en feedback om verantwoorde en bruikbare meerkeuzevragen te formuleren, specifiek voor het vak World Archeology. Voltooiing kwaliteitssystematiek Faculteit der Archeologie Coördinator: dr. P.P.H. Wijdeveld Uren: 44 Beschrijving: Voor de Faculteit der Archeologie stond voor 2010 een aantal werkzaamheden op het programma: 1a. Het ontwikkelen en implementeren van exit-enquêtes voor afgestudeerden van de bachelor-, master- en researchmaster-opleidingen. 1b. Het ontwikkelen en implementeren van een vragenprotocol voor uitgevallen studenten. 2. Het herzien van de onderwijsevaluatie om deze zo licht en efficiënt mogelijk te laten functioneren. 3. Ondersteuning bij het herzien van de eindkwalificaties in de master- en


5

researchmaster-opleidingen. Advisering bij de ontwikkeling van de leerlijnen van het bachelor-curriculum op basis van de in 2009 herziene eindkwalificaties. 5. Voltooiing van (zoals in 2009 al voorzien): - Advies over de borging van de kwaliteitssystematiek. - Advies over de digitalisering van de kwaliteitssystematiek. - Stand van zaken in de ondernomen acties naar aanleiding van de midterm-review en waar noodzakelijk advies over de follow-up (onderwijsmeerjarenplan). Tijdsinvestering (klant): 100 uur. 4.

FACULTEIT DER GEESTESWETENSCHAPPEN Contactpersoon Geesteswetenschappen Faculteit der Geesteswetenschappen Coördinator: drs. J. Nedermeijer Uitvoerder(s): drs. K. Brants, drs. G. van Duijn, drs. A.F. Norbart, dr. P.P.H. Wijdeveld Uren: 139 Facultaire bijdrage Sirius Monitoring Honourscollege Faculteit der Geesteswetenschappen Coördinator: dr. P.P.H. Wijdeveld Uitvoerder(s): dr. R.M. van der Rijst Uren: 23 Beschrijving: In het kader van het Sirius Excellentie-project (implementatie van het Honours College) voert het ICLON de monitoring uit (Werkpakket 6 in de universitaire projectbeschrijving). De Sirius-gelden worden toegekend op basis van één-op-één matching. 2011 betreft het tweede matchingsjaar. Zie verder: “Monitoring Sirius” & “Flankerend onderzoek Sirius” (College van Bestuur Algemeen). Coachingsvaardigheden voor promovendibegeleiders Faculteit der Geesteswetenschappen Coördinator: dr. C.G. Groot Uren: 24 Beschrijving: Het ICLON heeft een workshop van twee dagdelen georganiseerd voor een groep promovendibegeleiders. De training besteedde aandacht aan de vorm en inhoud van een dissertatie, begeleidingsgesprekken voeren, werkzaamheden plannen, afspraken maken en algemene coachingsvaardigheden. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Training en advies. Tijdsinvestering opleiding: 8 uur per deelnemer. Doelen en producten: Na de training kunnen de deelnemers knelpunten in de effectieve begeleiding van promovendi herkennen en adequaat benaderen. Uitgangspunt is dat de promotietrajecten binnen vier jaar worden afgerond. Begeleiden studentmentoren Faculteit der Geesteswetenschappen Coördinator: drs. C.A.M. van de Gevel Uren: 79 Beschrijving: Studentmentoren kregen enige handreikingen en adviezen om de studenten in hun mentorgroep goed te kunnen begeleiden. In het hiervoor ontworpen trainingsprogramma kwamen de volgende onderwerpen aan bod: - De functies van het mentorsysteem en regels voor het geven en ontvangen van feedback. - De start van de mentorbijeenkomsten: ‘Een goed begin’. - ‘Slim studeren’, hoe doe je dat? - Timemanagement en studiemethoden. - Tentamenvaardigheden en -problemen. De training richtte zich er met name op studentmentoren te laten zien hoe zij deze


6

onderwerpen aan de orde kunnen stellen tijdens mentorbijeenkomsten. De training is vier maal uitgevoerd. Ook enkele docentmentoren en studieadviseurs volgden (een deel van) de training. Verder maakte de training van studentbegeleiders van de opleiding Geschiedenis deel uit van dit project. Deze opleiding stelde twee studentbegeleiders aan om aankomende tweedejaars te begeleiden bij het opstellen van een studieschema. Op verzoek van de studieadviseur Bachelor is voor hen een korte training ontwikkeld en verzorgd. Daarin lag het accent op gesprekstechnieken. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Training en begeleiding. Professionalisering van AIO’s Faculteit der Geesteswetenschappen Coördinator: dr. C.G. Groot Uren: 60 Beschrijving: In 2010 is voor docenten en aio’s van de opleiding Geschiedenis een traject uitgevoerd, dat uit twee delen bestond: een trainingsgedeelte en een gedeelte praktijkcoaching & intervisie. De inhoud was samen met de betrokkenen bepaald. Moest het accent bijvoorbeeld liggen op het verzorgen van werkgroeponderwijs? Beschikten de deelnemers al dan niet over eerdere onderwijservaring? De training bestond uit drie bijeenkomsten, waarin de aio’s oefenden in een aantal basisvaardigheden. In het coaching- en intervisiegedeelte observeerden ze binnen een (eerstejaars)cursus de onderwijsactiviteiten van hun ‘docentbegeleider’ en verzorgden ze zelf een aantal onderwijsactiviteiten. De deelnemers kregen daarbij begeleiding van hun docentbegeleider en hielden intervisiebijeenkomsten. Het ICLON verzorgde de training en de intervisiebijeenkomsten. Het faculteitsbestuur biedt deze professionaliseringsmogelijkheid begin 2011 aan de opleidingen aan. Hiervoor maakt het ICLON een korte beschrijving. Afhankelijk van het aantal deelnemers wordt in het voorjaar en het najaar een cursus georganiseerd. Bij voldoende belangstelling zal ook een cursus in het Engels worden gegeven.

LUMC Facultaire bijdrage Sirius Monitoring Honoursgroep Faculteit LUMC Coördinator: dr. P.P.H. Wijdeveld Uren: 14 Beschrijving: In het kader van het Sirius Excellentie-project (implementatie van het Honours College) voert het ICLON de monitoring uit (Werkpakket 6 in de universitaire projectbeschrijving). De Sirius-gelden worden toegekend op basis van één-op-één matching. 2011 betreft het tweede matchingsjaar. Zie verder: “Monitoring Sirius” & “Flankerend onderzoek Sirius” (College van Bestuur Algemeen). Werkzaamheden LUMC LUMC Coördinator: drs. C.C. Vink Uitvoerder(s): drs. G. van Duijn, drs. S.F. Wagenaar Detachering: 1,4 fte Beschrijving: Met het LUMC is afgesproken dat het ICLON in 2010 extra dienstverlening van 1,4 fte levert aan het Directoraat Onderwijs en Opleidingen (DOO). De werkzaamheden hebben betrekking op voorkomende vragen op het gebied van onderwijsontwikkeling, professionalisering van docenten en kwaliteitszorg. Daarnaast besteedt het ICLON expliciet aandacht aan kennisoverdracht aan de andere medewerkers van het DOO. Met het hoofd Onderwijs Expertise Centrum wordt regelmatig de voortgang van lopende werkzaamheden besproken en worden afspraken gemaakt over de verdere invulling van de werkzaamheden van ICLON-medewerkers.


7

Cursus hoorcolleges geven LUMC Coördinator: dr. C.G. Groot Uren: 45 Beschrijving: Een cursus hoorcolleges is gegeven bestaande uit drie dagdelen. Tussen de bijeenkomsten namen de docenten zichzelf op video op zodat zij persoonlijke feedback konden krijgen. Er werd niet alleen geoefend met de onderwijskundige aspecten van hoorcolleges geven (opbouw, redundantie, audiovisuele midddelen), ook werd er geoefend met presentatietechnieken zoals stemgebruik, non-verbale communicatie enz. Onderwijskundig advies LUMC Coördinator: drs. C.C. Vink Uren: 226 Beschrijving: De uren zijn besteed aan een cursus over het aansturen van teams, advies aan diverse commissies en onderwijskundig onderzoek uitvoeren. Ondersteuning kwaliteitszorg Leyden Academy on Vitality and Ageing LUMC Coördinator: dr. P.P.H. Wijdeveld Uitvoerder(s): drs. G. van Duijn Uren: 14 Beschrijving: In september 2010 startte de Leyden Academy on Vitality and Ageing van het LUMC, Universiteit Leiden, haar onlangs geaccrediteerde post-initiële masteropleiding. Zoals de accreditatie vereist moet de opleiding beschikken over een effectief systeem voor kwaliteitszorg. De afdeling Hoger Onderwijs van het ICLON is gevraagd om te offreren voor de daarvoor benodigde ondersteuning. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Het project heeft betrekking op een behoefteninventarisatie en advies met betrekking tot de opzet van het kwaliteitssysteem (deeloffertes 1 en 2) en op de implementatie van onderdelen die voor de academische jaren 2010-2012 functioneel moeten zijn (deeloffertes 3). Voor onderdelen waarbij ICLONondersteuning op een later tijdstip is gewenst, kan later worden geoffreerd. Tijdsinvestering (klant): 5 uur. Doelen/producten: 1. Beknopte beschrijving (adviesrapport) van de opzet en onderdelen van een effectief kwaliteitssysteem, afgestemd op de duur, omvang en inrichting van de postinitiële masteropleiding, waarbij ‘lichtheid’ en efficiëntie de uitgangspunten vormen. 2. Overleg en uitvoering met betrekking tot de opzet en implementatie van gestandaardiseerde ‘course evaluation’, zoals beschreven in het genoemde adviesrapport (vragenlijsten). Huisartsgeneeskunde LUMC Coördinator: drs. J. Nedermeijer Uren: 100 Beschrijving: Als gevolg van de ontwikkelingen in taken en verantwoordelijkheden van de huisarts is de opleiding Huisartsgeneeskunde in 2010 begonnen met het herinrichten van het curriculum. De grote lijnen van de tweede fase van de vernieuwde opleiding staan beschreven in de notitie ‘De daadwerkelijke inhoud van het curriculum in de tweede fase’ van december 2010, opgesteld door de projectgroep ‘Tweede fase’. Deze grote lijnen komen ook terug in het Plan van Aanpak (versie 6.2) voor de implementatie van een tweefasenmodel binnen de huisartsenopleiding in Leiden. De projectgroep is bezig met de concrete uitwerking van de vernieuwde opleiding. De werkzaamheden van het ICLON zijn bedoeld om de projectgroep daarin te ondersteunen. Aandachtspunten in de onderwijskundige ondersteuning zijn: Het (per taakgebied) uitwerken van een leerlijn waarin wordt aangegeven welke leerdoelen de twee fasen van de aios-opleiding achtereenvolgens nastreven en welke leerdoelen de beginnend huisarts na zijn registratie in de praktijk moet leren (fase 3). Dit geeft inzicht in het leerproces dat de aios/huisarts doormaakt om te voldoen aan


8

-

-

-

de eisen die in de nabije toekomst aan huisartsen worden gesteld. De leerlijne maken duidelijk welke zaken een aios achtereenvolgens in drie fasen moet leren om zich te ontwikkelen tot een volwaardige moderne huisarts. In het project ligt de nadruk vooral op fase 2, maar voor succes in deze fase is een effectieve voorbereiding in fase 1 nodig. Om de aios zich adequaat op fase 3 te laten voorbereiden moet een helder beeld bestaan van wat er in deze fase moet gebeuren. Het uitwerken van het didactisch concept achter de fasen 1 en 2: welke werkvormen wil men gebruiken in fase 1 en 2 om de geformuleerde leerdoelen te bereiken? Een belangrijk aandachtspunt hierbij is dat de aios zich systematisch kan voorbereiden op het gebruik van de methodiek om zich verder te ontwikkelen en te verdiepen. Op de bijeenkomst van 3 december 2010 zijn hiervoor diverse bruikbare suggesties gedaan, waarvan wordt nagegaan in hoeverre ze kunnen worden gebruikt in fase 1 en 2. Het beschrijven en vaststellen van de vakinhoud die de aios moeten beheersen. Het vaststellen van de toetsvormen die zullen worden gebruikt. Essentieel is dat de toetsvormen het leerproces van de aios ondersteunen. Het maken van een concrete beschrijving van het nieuwe curriculum voor fase 1 en met name fase 2 in de vorm van een blauwdruk. De blauwdruk geeft een helder beeld van de manier waarop de aparte studieactiviteiten in het geheel van het curriculum passen. Het opstellen en uitwerken van opdrachten voor de docenten om hun onderwijsactiviteiten, zoals opzet van de stage en studieonderdelen, concreet uit te werken.

Promotieonderzoek Professionalisering van docenten, LUMC Projectcoördinator: drs. M.J. Min-Leliveld Beschrijving: Het LUMC heeft een nieuw curriculum ingevoerd. Daarin wordt gewerkt met klinische presentaties. Andere kenmerken van dit nieuwe curriculum zijn: werken met casuïstiek als leeruitgangspunt voor studenten, kleinschaliger onderwijs, een betere curriculumopbouw, onderwijsmethoden die zelfstandig leren bevorderen en het gebruik van nieuwe toetsvormen. Voor de docenten was het implementeren van deze vernieuwingen in onderwijs- en toetsvormen geen eenvoudige opgave. De taken waren nieuw voor de meeste docenten; ze waren daarin niet opgeleid. Ze moesten zich nieuwe kennis en vaardigheden eigen maken via 'learning by doing'. Maar kenmerkend voor medische docenten is dat ze hun tijd moeten verdelen over drie concurrerende taken: patiëntenzorg, onderzoek en onderwijs. Ze hebben dus weinig tijd om zich te professionaliseren in onderwijstaken. Rekening houdend met hun krappe tijdschema's moest er worden gezocht naar manieren om de professionalisering van deze docenten efficiënt en effectief te stimuleren. Via onderzoek naar de professionalisering van docenten kan een selectie worden gemaakt van veelbelovende trajecten. Dat leidde tot de volgende onderzoeksvraag: wat is voor docenten van het LUMC een geschikte professionaliseringsaanpak om te leren omgaan met nieuwe onderwijsmethoden? Midden 2011 vindt de verdediging plaats. Promotieonderzoek Geschematiseeerde Kennisstructuren Projectcoördinator: drs. C.C. Vink Beschrijving: Dit onderzoek naar kennisontwikkeling zoekt aansluiting bij cognitiefpsychologische inzichten over kennisorganisatie en -ontwikkeling. Onderzocht wordt hoe medici hun kennisorganisatie over een onderwerp kunnen schematiseren, zodat deze schema’s kunnen bijdragen aan de kennisontwikkeling van medische studenten. De eerste fase van het onderzoek behelst de ontwikkeling van ontwerpregels daarvoor. Na een theoretische onderbouwing worden de ontwerpregels getest in empirisch onderzoek met docenten van verschillende medische expertiseniveaus. De schema’s die daaruit voortkomen, worden geanalyseerd op kwalitatieve verschillen. De tweede fase van het onderzoek bestudeert de vakinhoudelijke en regulatieve leeropbrengsten door het gebruik van geschematiseerde kennisstructuren. Dat gebeurt binnen drie didactische benaderingen: het aanbieden van geschematiseerde kennisstructuren gemaakt door experts, het aanbieden van geschematiseerde kennisstructuren gemaakt door medici op verschillende expertiseniveaus en het door studenten zelf laten opstellen van schema’s van hun kennisorganisaties. Hierbij wordt een vergelijking gemaakt met een onderwijssetting die niet met geschematiseerde kennisstructuren werkt. Verdediging voorzien in 2012.


9

FACULTEIT DER RECHTSGELEERDHEID Contactpersoonschap Rechten Faculteit der Rechtsgeleerdheid Coördinator: dr. P.P.H. Wijdeveld Uitvoerder(s): dr. C.G. Groot Uren: 139 Facultaire bijdrage Sirius Monitoring Honoursgroep Faculteit der Rechtsgeleerdheid Coördinator: dr. P.P.H. Wijdeveld Uren: 23 Beschrijving: In het kader van het Sirius Excellentie-project (implementatie van het Honours College) voert het ICLON de monitoring uit (Werkpakket 6 in de universitaire projectbeschrijving). De Sirius-gelden worden toegekend op basis van één-op-één matching. 2011 betreft het tweede matchingsjaar. Zie verder: “Monitoring Sirius” & “Flankerend onderzoek Sirius” (College van Bestuur Algemeen). Ondersteuning bij implementatie maatregelen studie Faculteit der Rechtsgeleerdheid Coördinator: dr. P.P.H. Wijdeveld Uitvoerder(s): dr. C.G. Groot, drs. C.C. Vink Uren: 30 Beschrijving: Het College van Bestuur heeft met de faculteiten afspraken gemaakt over te bereiken doelstellingen op het gebied van studiesucces. Op basis hiervan moet de Faculteit der Rechtsgeleerdheid de komende vier jaar een aantal maatregelen formuleren en implementeren. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Voorkomende ondersteuningswerkzaamheden zijn uitgevoerd voor 2010 in het kader van de implementatie van maatregelen die voortkomen uit het rapport van de taskforce Studiesucces en uit de Bestuursafspraken 2010-2014. Implementatie master exit-enquête Faculteit der Rechtsgeleerdheid Coördinator: dr. P.P.H. Wijdeveld Uren: 30 Beschrijving: Mede met het oog op de komende visitatie/accreditatie wilde het Cleveringa Instituut in het voorjaar van 2010 faculteitsbrede exit-enquêtes voor Master-opleidingen gereed en voor de eerste keer uitgezet en gerapporteerd hebben. De voorbereiding van de vragen vond plaats in 2009. In 2010 is de enquête digitaal geïmplementeerd, is er een procedure voor afname opgesteld en vond de eerste afname en rapportage plaats. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Ontwikkeling, implementatie, uitzetten, verwerken van resultaten tot standaardrapportage. Doelen/producten: Jaarlijkse exit-rapportage per Master-opleiding. Afname en rapportage studenten-docenten faciliteiten enquête Faculteit der Rechtsgeleerdheid Coördinator: dr. P.P.H. Wijdeveld Uren: 30 Beschrijving: Met het oog op de visitatie in 2011 werden de standaard faciliteitenenquêtes voor studenten en docenten uitgezet, verwerkt en gerapporteerd. De gestandaardiseerde enquêtes maken deel uit van het in 2006 opgezette kwaliteitssysteem van de faculteit en werden eerder in 2007 uitgezet en gerapporteerd. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Uitzetten, verwerken en rapporteren van de enquêtes. Doelen/producten: Standaardrapportage ‘Studentenfaciliteitenenquête’ en standaardrapportage ‘Docentenfaciliteitenenquête’. Herziening kwaliteitssytemen i.v.m. visitatie/accreditatie Faculteit der Rechtsgeleerdheid


10

Coördinator: dr. P.P. H. Wijdeveld Uren: 10 Beschrijving: Het onderwijskwaliteitssysteem van het Cleveringa Instituut werd in 2006 in samenwerking met het ICLON opgezet en geïmplementeerd. Met het oog op de visitatie in 2011 werden de opzet en het functioneren van het systeem kritisch bekeken. Op basis van de gebruikerservaringen werd het systeem zoveel mogelijk vereenvoudigd. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Advisering en uitvoering van werkzaamheden. Doelen/producten: Een effectiever en efficiënter kwaliteitssysteem. Monitoring Leiden Law School Faculteit der Rechtsgeleerdheid Coördinator: drs. G. van Duijn Uitvoerder(s): dr. R.M.J. van der Rijst, dr. P.P. H. Wijdeveld Uren: 133 Beschrijving: In het studiejaar 2009–2010 werd het eerstejaarsonderwijs aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid voor de derde maal verzorgd binnen ‘Leiden Law School’. LLS is breed opgebouwd en kenmerkt zich onder meer door een tutoraat onder leiding van een docenten studenttutor. Hiermee beoogt de faculteit het eerstejaarsonderwijs zo in te vullen, dat gevoelens van vrijblijvendheid en verloren lopen onder studenten worden tegengegaan en het aantal afvallers onder de eerstejaars afneemt. Aan het ICLON is gevraagd om mee te denken en te werken bij het monitoren van LLS. Dit moet inzicht geven in de mate waarin de beoogde doelen worden gehaald en wat de ervaringen van deelnemende actoren (studenten, docenten, tutoren, onderwijscoördinatoren, ondersteunend personeel) zijn. Ook moet duidelijk worden of de bevindingen aanleiding vormen om het LLS-onderwijs op onderdelen aan te passen of te optimaliseren. Doelen/producten: De invoering van Leiden Law School (LLS) is onderdeel van het integrale kwaliteitszorgsysteem van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid. Dit heeft een cyclisch karakter, gebaseerd op de PDCA-cyclus (Plan, Do, Check, Act). Dit project is gestart in 2010 en loopt door in 2011. Taaltoets juridische vaardigheden Faculteit der Rechtsgeleerdheid Coördinator: drs. G. van Duijn Uitvoerder(s): dr. D.N.M. de Gruijter Uren: 52 Beschrijving: Gegeven het grote belang van schriftelijke vaardigheden en leesvaardigheden voor de juridische opleidingen heeft de Faculteit der Rechtsgeleerdheid besloten een taaltoets juridische vaardigheden te ontwikkelen, teneinde meer inzicht te krijgen in (het gebrek aan) taalvaardigheid van de eerstejaarsstudenten. Daartoe is door de commissie Taalvaardigheid een pilotproject gestart met daarin ook inzet van taalkundige expertise (Talencentrum van de Universiteit Leiden) en expertise op het gebied van toetsen instrumentontwikkeling (ICLON). Bij de ontwikkeling van de juridische taaltoets bestond de hoofdtaak van de ICLON medewerkers uit het uitvoeren van psychometrisch onderzoek naar de betrouwbaarheid en validiteit van de taaltoets. De uitkomsten van dit onderzoek zijn gepresenteerd aan de commissie Taalvaardigheid (D.N.M. de Gruijter & G. van Duijn. Psychometrisch onderzoek naar de taaltoets in de faculteit der Rechtsgeleerdheid voorjaar 2010). Mede op grond van deze uitkomsten heeft het faculteitsbestuur besloten de pilot te continueren, met als opdracht het instrument door te ontwikkelen en in 2011 opnieuw af te nemen bij de eerstejaarsstudenten. Het ICLON kreeg de opdracht om voor 2011 een vergelijkbaar psychometrisch onderzoek te verrichten, zoals dat ook in 2010 is uitgevoerd.

FACULTEIT DER SOCIALE WETENSCHAPPEN Contactpersoon Faculteit der Sociale Wetenschappen Faculteit der Sociale Wetenschappen


11

Coördinator: dr. C.G. Groot Uitvoerder(s): drs. G. van Duijn, drs. J. Nedermeijer Uren: 110 Facultaire bijdrage Sirius Monitoring Honoursgroep Faculteit der Sociale Wetenschappen Coördinator: dr. P.P.H. Wijdeveld Uren: 23 Beschrijving: In het kader van het Sirius Excellentie-project (implementatie van het Honours College) voert het ICLON de monitoring uit (Werkpakket 6 in de universitaire projectbeschrijving). De Sirius-gelden worden toegekend op basis van één-op-één matching. 2011 betreft het tweede matchingsjaar. Zie verder: “Monitoring Sirius” & “Flankerend onderzoek Sirius” (College van Bestuur Algemeen). Begeleiden van werkgroepen Faculteit der Sociale Wetenschappen Coördinator: dr. C.G. Groot Uren: 25 Beschrijving: Het ICLON gaf de cursus ‘Werkgroepen begeleiden’ aan medewerkers van de Faculteit der Sociale Wetenschappen (FSW) die werkgroeponderwijs verzorgen. De cursus besteedde aandacht aan verschillende onderwerpen: opdrachten ontwerpen voor werkgroepen, opdrachten bespreken in werkgroepen, leiding geven aan werkgroepen, werkvormen afwisselen, studenten motiveren voor voorbereiding en actieve deelname, en activiteiten en resultaten beoordelen. Het ICLON verstrekte praktische literatuur om werkgroeponderwijs voor te bereiden. Die voorbereidingen werden besproken en deels uitgevoerd met de deelnemers. Een aantal van deze uitvoeringen werd opgenomen op video en daarna bekeken. De cursus besloeg vier bijeenkomsten van een dagdeel. De bachelorprogramma’s in de FSW Faculteit der Sociale Wetenschappen Coördinator: dr. C.G. Groot Uitvoerder(s): drs. G. van Duijn Uren: 51 Beschrijving: Aan de hand van aan de NVAO ontleende kwaliteitscriteria zijn voor de vijf bacheloropleidingen in de FSW relevante items geformuleerd en in een enquête samengebracht. De vragen waren zoveel mogelijk dezelfde als in de enquêtes uit 2007, 2008 en 2009. Overleg met de portefeuillehouder Onderwijs van de FSW over de inhoud van de vragenlijsten en de wijze van verwerken is op 1 mei 2010 afgerond. Daarmee heeft de opdrachtgever de definitieve inhoud van de enquête vastgesteld. Deze enquête is in de eerste helft van mei 2010 digitaal ter invulling aangeboden aan gevorderde bachelorstudenten (studenten die daadwerkelijk met derdejaarsonderdelen bezig zijn). De resultaten zijn in overleg met de portefeuillehouder Onderwijs schriftelijk gerapporteerd. Doelen/producten: Inzicht krijgen in de kwaliteit en waardering door studenten van de bacheloropleidingen. Daarbij is ook onderzocht in hoeverre de uitkomsten verschillen van die uit eerdere jaren.

FACULTEIT DER WISKUNDE EN NATUURWETENSCHAPPEN Contactpersoon Faculteit der Wis- en Natuurkunde Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen Coördinator: dr. C.G. Groot Uitvoerder(s): drs. H.M.J. Frencken Uren: 120


12

Facultaire bijdrage Sirius Monitoring Honoursgroep Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen Coördinator: dr. C.G. Groot Uren: 17 Beschrijving: In het kader van het Sirius Excellentie-project (implementatie van het Honours College) voert het ICLON de monitoring uit (Werkpakket 6 in de universitaire projectbeschrijving). De Sirius-gelden worden toegekend op basis van één-op-één matching. 2011 betreft het tweede matchingsjaar. Zie verder: “Monitoring Sirius” & “Flankerend onderzoek Sirius” (College van Bestuur Algemeen). Werkcolleges begeleiden Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen Coördinator: dr. C.G. Groot Uren: 50 Beschrijving: In de cursus ‘Werkcolleges begeleiden’ is aandacht besteed aan activiteiten die de begeleiders van werkcolleges in de praktijk moeten uitvoeren: het voorbereiden en leiden van werkcolleges, uitleggen, het activeren van de studenten en het maken van begeleidingsplannen. De deelnemers hebben deze onderdelen geoefend aan de hand van hun eigen onderwijspraktijk. Zowel voorafgaand aan de start van het nieuwe semester in de tweede helft van augustus als in december is de cursus gegeven. Studeren in een onderzoeksomgeving Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen Coördinator: dr. C.G. Groot Uitvoerder(s): drs. A.F. Norbart, dr. R.M. van der Rijst Uren: 27 Beschrijving: Studeren in een onderzoeksomgeving is een visie waaraan een didactisch concept ten grondslag ligt. Het ICLON heeft geadviseerd bij de ontwikkeling van dit concept. Ook heeft het ICLON advies gegeven aan de opleiding MST over het in 2007 ingezette traject ‘Practicum basisvaardigheden – Leren onderzoeken 1, 2, 3 en 4′. Hierbij is aandacht besteed aan de onderwijskundige en didactische ondersteuning van het gehele traject ‘Leren onderzoeken’. Wiskunde en Natuurwetenschappen studiesucces Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen Coördinator: dr. C.G. Groot Uren: 27 Beschrijving: Studiesucces is een aandachtspunt binnen de universiteit en de afzonderlijke faculteiten. De Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen heeft verscheidene acties ondernomen om studiesucces hoog op de prioriteitenlijst te houden. Eén van de aandachtspunten was het monitoren van de effecten van de maatregelen die de faculteit al heeft genomen om studiesucces en nieuwe maatregelen te bevorderen. Zo is er ondersteuning en advies gegeven aan de opleiding Biologie over het gebruik van ICT in het onderwijs. FACULTEIT CAMPUS DEN HAAG Ontwikkeling Quality Assurance System Leiden University Campus Den Haag Coördinator: dr. P.P.H. Wijdeveld Uren: 160 Beschrijving: In september 2010 is het Leiden University College The Hague (LUCTH) gestart. Dit is het internationale Honours College van de Universiteit Leiden. De accreditatie vereist, dat het LUCTH moet beschikken over een effectief systeem voor kwaliteitszorg (Quality Assurance System). De afdeling Hoger Onderwijs van het ICLON is benaderd om te offreren voor de daarvoor benodigde ondersteuning. Bijdrage ICLON: Het ontwikkelen van een opzet voor het kwaliteitssysteem en het


13

implementeren van instrumentarium Fase I. Tijdsinvestering opleiding: 20-40 uur. Doelen/producten: Beschrijving van het kwaliteitssysteem. Uitwerking van matrices learning outcomes-leerlijnen-werk-/toetsvormen 20 uur. Voor het eerste jaar betekent dit: Ontwikkeling en implementatie webgebaseerde opleidingsevaluatie. Ontwikkeling protocollen voor (kwalitatieve) studenten docent-panelevaluatie. Dit project is in 2010 gestart en loopt door in 2011.

FACULTEITEN GEZAMENLIJK: ICTO ICTO Advies ten behoeve van Studiesucces Faculteiten ICTO Coördinator: drs. R.K. Jacobi Uitvoerder(s): drs. J. Nouta, drs. M. Verstelle, drs. S.F. Wagenaar Uren: 222 Beschrijving: De Bestuursraad van het ICLON heeft besloten om een deel van de vaste adviesuren van de afdeling Hoger Onderwijs te besteden aan één centraal universitair thema dat voor alle faculteiten van belang is. Op verzoek van de Bestuursraad heeft het ICLON voorstellen uitgewerkt voor verdere invulling hiervan. In overleg tussen de Bestuursraad en het College van Bestuur is gekozen voor het thema ICT, nadrukkelijk gekoppeld aan het thema Studiesucces. In 2010 is gekozen voor het thema digitale toetsing. Om de ontwikkelingen binnen de faculteiten optimaal te ondersteunen is besloten aan te sluiten bij het universiteitsbrede project summatief digitaal toetsen. Drie faculteiten (FdR, LUMC en FGW) kregen binnen dit project de kans om een pilot uit te voeren met ondersteuning van studenten-assistenten, ISSC en het Sportcomplex. Daarbovenop heeft het ICLON met inzet van de gemeenschappelijke uren een aanzienlijke inhoudelijke bijdrage aan de pilots kunnen leveren, aan de kennisdeling tussen de faculteiten en aan de totstandkoming van een gemeenschappelijk evaluatierapport met aanbevelingen voor vervolg. Dit rapport is eind april 2011 besproken in de Stuurgroep Digitaal Toetsen. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: De bijdrage van ICLON HO verschilde tijdens het project uiteraard al naar gelang het specifieke pilot project, maar had in ieder geval betrekking op de inhoudelijke en randvoorwaardelijke begeleiding van de projecten. De bijdrage van ICLON HO kwam tot uiting op vijf manieren: 1. Als begeleider en monitor van de pilots: helpen bepalen doelstelling en aanpak, initiëren projectoverleg, zorgen voor afstemming met andere pilots. 2. Als klankbord met betrekking tot de toetsinhoud en samenstelling. 3. Als adviseur met betrekking tot logistieke en organisatorische kwesties. 4. Als schrijver en organisator van de evaluatie en disseminatie van de pilots, specifiek voor de drie pilots en algemeen gericht op summatief digitaal toetsen. 5. Als informatieverschaffer van kennis en good practices vanuit landelijke initiatieven op het gebied van digitaal toetsen. Producten: Evaluatierapport over de pilots met aanbevelingen voor vervolg.

FACULTEITEN GEZAMENLIJK: DOCENTPROFESSIONALISERING BKO en open inschrijving Het aantal deelnemers is opgenomen in tabel 5 op blz. 40 BKO-ontwikkeling Faculteiten docentprofessionalisering Coördinator: drs. C.A.M. van de Gevel Uitvoerder(s): dr. C.G. Groot, drs. J. Nouta, drs. S.F. Wagenaar Uren: 109


14

Beschrijving: De professionalisering van docenten stond in het teken van de BKO-evaluatie. Het ICLON had zitting in de universitaire werkgroep Docentprofessionalisering, waarin de evaluatie van de BKO aan bod kwam. Naar aanleiding van die evaluatie is het ICLON een BKO-pilot gestart, waarin meer vraaggericht werd gewerkt. Het ICLON heeft een ronde langs de faculteiten gemaakt om de wensen op het gebied van professionalisering te inventariseren. Daarnaast is de informatie over BKO op de website geoptimaliseerd. Om alle docenten hierover te informeren is bovendien een folder ontworpen, waarin het cursusaanbod en de mogelijkheden om meer op maat en locatie te werken zijn opgenomen. Dit project is in 2010 gestart en loopt door in 2011. BKO module 1: Uitvoeren van onderwijs Faculteiten docentprofessionalisering Coördinator: dr. C.G. Groot Uren: 11 Beschrijving: In de eerste BKO-module stond de vraag centraal, hoe de docent tijdens het geven van onderwijs het leren van studenten kan bevorderen. Hoe kan hij ze motiveren en activeren? Dat kan bijvoorbeeld door aan te sluiten bij hun manier van leren, hun voorkennis en de manier waarop zij leerstof verwerken. Maar ook door oog te hebben voor het aanwezige talent, dat te koesteren en te stimuleren. De deelnemers hebben geoefend met diverse onderwijsvormen, zoals hoorcolleges, werkcolleges, werkgroepen en responsiecolleges, maar ook met toetsvormen die direct aansluiten bij hun onderwijspraktijk. Optredens in die praktijk zijn besproken aan de hand van video-opnamen. De deelnemers hebben ervaren wat de zin en onzin van leerdoelen is en wat de functie van leerdoelen is in het toetsontwerp, gesteund door resultaten uit wetenschappelijk onderzoek naar onderwijs. De deelnemers hebben zich voorbereid door literatuur te lezen en opdrachten uit te voeren, die tijdens de bijeenkomsten zijn besproken. Daarbij is de link gelegd tussen de literatuur en de onderwijspraktijk van de deelnemers. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Training en advisering. BKO module 4: Effectief presenteren Faculteiten docentprofessionalisering Coördinator: dr. C.G. Groot Uren: 68 Beschrijving: Onderzoeks- en onderwijsmateriaal presenteren is een belangrijke taak van docenten van de Universiteit Leiden. Doel is de studenten te bereiken en te boeien, want hun motivatie hangt grotendeels af van het vermogen van de docent om hun aandacht vast te houden. In de vierde BKO-module stonden technieken centraal die hiervoor kunnen worden gebruikt. De deelnemers hebben geoefend met verschillende opdrachten. Belangrijk onderdeel van de module was de feedback op opgenomen presentaties en ingeleverde teksten. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Training en advies. Deze module wordt bij voldoende deelname jaarlijks gegeven. Cursus Werkgroepen Begeleiden – Open inschrijving Faculteiten docentprofessionalisering Coördinator: drs. C.A.M. van der Gevel Uitvoerder(s): dr. C.G. Groot Uren: 45 Beschrijving: Het ICLON organiseerde de cursus ‘Werkgroepen begeleiden’ voor mensen die werkgroeponderwijs verzorgen. De cursus besteedde aandacht aan verschillende onderwerpen. Naast oefenen in het ontwerpen en bespreken van opdrachten waren dat leiding geven aan een groep, werkvormen afwisselen, studenten motiveren tot voorbereiding en actieve deelname en het beoordelen van activiteiten en resultaten. Het ICLON verstrekte praktische literatuur die de deelnemers konden gebruiken bij het voorbereiden van werkgroeponderwijs. Deze voorbereidingen werden besproken en deels uitgevoerd samen met de deelnemers. Een aantal uitvoeringen werd opgenomen op video en daarna bekeken. De cursus besloeg vier dagdelen. Deze cursus vindt jaarlijks plaats.


15

Cursus Begeleiden van Scripties – Open inschrijving Faculteiten docentprofessionalisering Coördinator: dr. C.G. Groot Uren: 28 Beschrijving: Het ICLON heeft de cursus ‘Begeleiden van het schrijven van scripties’ georganiseerd. Deze cursus gaf antwoord op veelvoorkomende vragen bij de begeleiding van het schrijven van scripties. De cursus liet zien hoe de begeleider de student kan helpen het onderwerp in te perken en op tempo te blijven. Ook ging de cursus in op de vraag of teveel begeleiding ten koste gaat van de kwaliteit van de scriptie. Een derde aandachtspunt was: hoe kun je iemand leren schrijven? Onderdelen van de cursus waren de functie van een scriptie, didactiek voor het begeleiden van het schrijven van scripties, oefenen in het oplossen van problemen van studenten met scripties, oefenen in het geven van commentaar en advies bij conceptteksten, en het beoordelen van scripties. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Training en advies. Doelen/producten: Effectievere begeleiding bij het schrijven van Bachelorwerkstukken en masterscripties. Deze cursus vindt jaarlijks plaats. Cursus coördinatie Open inschrijving Faculteiten docentprofessionalisering Coördinator: drs. C.A.M. van der Gevel Uitvoerder(s): dr. C.G. Groot, drs. S.F. Wagenaar Uren: 108 Beschrijving: Dit project behelsde de organisatie, planning en actualisering van de cursussen in het open aanbod. Een deel van de tijd werd besteed aan het ontwikkelen en up-to-date houden van de BKO-modules. Dit project is gestart in 2010 en loopt door in 2011. Universitaire werkgroep professionalisering Faculteiten docentprofessionalisering Coördinator: drs. C.A.M. van de Gevel Uren: 10 Beschrijving: In het kader van het overkoepelende project ‘Kwaliteitzorg’ staat ook de docentprofessionalisering universiteitsbreed op de agenda. De uitvoering van de BKO-regeling is geëvalueerd en op basis daarvan heeft de werkgroep ‘Docentprofessionalisering’ concrete aanbevelingen gedaan. Namens het ICLON heeft drs. Katrien van de Gevel de werkgroep geadviseerd. In 2011 worden deze werkzaamheden voortgezet. Bijdrage studenten aan onderwijs (top teachers) Faculteiten docentprofessionalisering Coördinator: dr. C.G. Groot Uren: 100 Beschrijving: Binnen het ICLON is 100 uur beschikbaar gesteld voor een onderzoek naar de bijdrage die studenten leveren aan het onderwijs. Dat kan bijvoorbeeld via een assistentschap, tutorschap of als onderwijsontwikkelaar. De betrokken partijen (docenten, studenten en ‘assistenten’) zijn ondervraagd met betrekking tot de effectiviteit van het door de assistenten verzorgde onderwijs. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Onderzoek uitvoeren.

FACULTEITEN GEZAMENLIJK: KWALITEITSZORG Kaderstelling facultaire toetsplannen Faculteiten kwaliteitszorg Coördinator: dr. P.P.H. Wijdeveld Uitvoerder(s): drs. J. Nouta


16

Uren: 22 Beschrijving: Door een recente wetswijziging zijn de examencommissies expliciet verantwoordelijk gemaakt voor de kwaliteit van de toetsing in relatie tot de opleidingseindkwalificaties. In het licht daarvan heeft het CvB besloten dat elke opleiding een toetsplan dient te hebben. Het universitair kader voor deze toetsplannen werd door AZ in nauw overleg met het ICLON ontwikkeld. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Kennis van toetskwaliteitsbewaking. Doelen/producten: (Bijdrage aan) Format opleidingstoetsplan. Management Informatie Systeem Faculteiten kwaliteitszorg Coördinator: dr. P.P.H. Wijdeveld Uitvoerder(s): drs. G. van Duijn Uren: 372 uur Beschrijving: In opdracht van het Bestuursbureau heeft de firma Sqills een functioneel ontwerp gemaakt van een database van ruwe onderwijsevaluatiegegevens met als doel geautomatiseerde aggregatie van deze gegevens mogelijk te maken voor de diverse facultaire gremia. De NVAOstandaarden voor de instellingsaudit veronderstellen dat geaggregeerde onderwijsevaluatiegegevens beschikbaar zijn. Omdat de gegevens worden onttrokken aan Evasys (het systeem dat kwantitatieve onderwijsevaluaties uitzet en verwerkt en dat wordt beheerd door het ICLON) was het ICLON nauw betrokken bij dit functioneel ontwerp. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Kennis van Evasys datastructuren en van vereisten voor aggregaties. Itemtelling aanpassen Faculteiten kwaliteitszorg Coördinator: drs. G. van Duijn Uitvoerder(s): drs. G. van Duijn, dr. D.N.M. de Gruijter Uren: 35 Beschrijving: De Universiteit Leiden nam in maart 2010 een nieuw studentvolgsysteem in gebruik: Campus Solutions. Dit systeem verving het oude ISIS/Basis-systeem. In het nieuwe systeem moeten de tentamenresultaten van studenten op een andere manier worden ingevoerd dan in ISIS. Daarvoor moest het ICLON een module toevoegen/vernieuwen in het programma Itemtelling voor de verwerking en analyse van tentamens. Deze module schrijft de studentgegevens en de tentamencijfers weg naar een Excel-format. Door de opzet van dit format kunnen docenten/medewerkers van de opleidingen het Excel-bestand met tentamenuitslagen, voorzien van alle noodzakelijke aanvullende gegevens, met enkele eenvoudige handelingen toevoegen aan Campus Solutions.

COLLEGE VAN BESTUUR Contactpersoon College van Bestuur College van Bestuur (Algemeen) Coördinator: drs. J. Nedermeijer Uitvoerder(s): dr. P. P.H. Wijdeveld Uren: 160 Beschrijving: Het ICLON adviseert ieder jaar het Onderwijsberaad (het overleg van de portefeuillehouders Onderwijs) en de klankbordgroep Bachelor Master over lopende zaken. Verder overlegt het ICLON met medewerkers van het Bestuursbureau Universiteit Leiden over onderwerpen die spelen. Monitoring Sirius College van Bestuur (Algemeen) Coördinator: dr. P.P.H. Wijdeveld Uren: 240


17

Beschrijving: In het kader van het Sirius Programma bouwt de Universiteit Leiden over de periode 2010-2013 het Honours College (HC) en het Leiden University College The Hague (LUC) op. Werkpakket 6 van dit initiatief omvat: de monitoring gedurende de opbouwperiode aan de hand van prestatie-indicatoren met het oog op bijsturing en verantwoording; flankerend onderzoek geïntegreerd met kwalitatieve procesmonitoring naar docentfactoren in de bevordering van talent; verslaglegging mede in zodanige vorm dat voordeel kan worden gedaan met de resultaten. Dit werkpakket wordt in nauwe onderlinge samenwerking uitgevoerd door ICLON Afdeling Hoger Onderwijs (ICLON-HO) en het Bestuursbureau afdeling Bedrijfsvoering (BV). De coördinatie van dit werkpakket ligt bij ICLON-HO; de afstemming met de Projectgroep HC en het LUC gebeurt via de Bestuursbureau/ICLON-kerngroep onder leiding van het Bestuursbureau afdeling Academische Zaken. Bijdrage ICLON: Projectlcoördinatie van het werkpakket Monitoring & Onderzoek, d.w.z. het ontwikkelen van instrumenten; het uitvoeren van de monitoring daarmee en het rapporteren van de resultaten. Doelen/Producten: Diverse tussenrapportages en een eindrapportage. Flankerend onderzoek Sirius College van Bestuur (Algemeen) Coördinator: dr. P.P.H. Wijdeveld Uitvoerder(s): dr. R.M. van der Rijst Uren: 94 Beschrijving: In de onderzoeksliteratuur zijn verschillende studies verschenen over doceren aan talentvolle studenten. Hierop aansluitend doet het ICLON onderzoek naar de ontwikkeling van de praktijkkennis van docenten die talentgericht onderwijs geven. Het onderzoek bestaat uit twee delen. Ten eerste een systematische review van wetenschappelijke publicaties over ‘Teaching gifted and talented undergraduate university students’. Deze studie bestudeert welke elementen van de kennis van docenten cruciaal zijn. Het tweede deel van het onderzoek bestaat uit een longitudinale empirische studie die op meerdere momenten de kennis van docenten en de ontwikkeling van hun praktijkkennis meet. Dat gebeurt aan de hand van elementen die zijn gevonden in de review-studie. Het onderzoek is theoretisch relevant, omdat in het onderzoeksveld van zowel Teacher Education als Higher Education behoefte bestaat aan meer inzicht in de ontwikkeling van de praktijkkennis van (universitaire) docenten. De voorliggende situatie van docenten die les gaan geven in een innovatieve onderwijssetting biedt een unieke kans om die ontwikkeling te volgen en in kaart te brengen. De resultaten zijn bovendien relevant voor het vergroten van de doceerkwaliteit in het reguliere universitair onderwijs. Bijdrage ICLON: Het onderzoek uitvoeren. Doelen/Producten: Rapportage en publicaties. Dit project is in 2010 gestart en loopt door tot 2013. Matching werkzaamheden afdeling HO in het Siriusproject College van Bestuur (Algemeen) Coördinator: drs. P.P.H. Wijdeveld Uitvoerder(s): dr. R.M. van der Rijst Uren: 100 Beschrijving: In het kader van het Sirius Excellentie-project (implementatie van het Honours College) voert het ICLON de monitoring uit (Werkpakket 6 in de universitaire projectbeschrijving). De Sirius-gelden worden toegekend op basis van één-op-één matching. 2011 betreft het tweede matchingsjaar. Zie verder: “Monitoring Sirius” & “Flankerend onderzoek Sirius” (College van Bestuur Algemeen). Digitale enquêtes Open Dagen ICS (voor- en najaar) College van Bestuur (Algemeen) Coördinator: drs. G. van Duijn Uitvoerder(s): K. Ran


18

Uren: 18 Beschrijving: De Universiteit Leiden organiseert jaarlijks een aanzienlijk aantal voorlichtingsactiviteiten, van het Leidse Studiefestival tot facultaire Open Dagen. Bij het Expertisecentrum bestaat behoefte aan een systematische evaluatie van de waardering van bezoekers voor deze voorlichtingsactiviteiten. In overleg met het ICLON werden evaluatieformulieren opgesteld die geschikt zijn voor het maken van een vergelijking van verschillende voorlichtingsactiviteiten, maar die tegelijkertijd voldoende informatie verschaffen over de activiteiten die specifiek zijn voor een bepaalde voorlichtingsactiviteit. Het ICLON verzorgde tevens de verwerking van en de rapportage over de resultaten in de vorm van tabellen overzichten. Bijdrage(toegevoegde waarde) ICLON: ontwerpen en leveren machineleesbare evaluatieformulieren, inscannen en verwerken tot tabellenoverzichten. Evaluatie Minor Stelsel College van Bestuur (Algemeen) Coördinator: drs. G. van Duijn Uren: 79 Beschrijving: Het ICLON voerde een evaluatie uit van het Minor-programma van de Universiteit Leiden: in hoeverre beantwoordt dit programma aan zijn doel en op welke punten zijn verbeteringen wenselijk of noodzakelijk? Daarbij kwamen de volgende aspecten aan de orde: instroom, kwaliteit, resultaat en organisatie. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: In overleg met de Minor-commissie werkte het ICLON de vraagstelling van de evaluatie nader uit. Onder de deelnemende studenten werd een vragenlijst uitgezet. Ook docenten en coördinatoren die Minor-vakken verzorgen zijn benaderd, deels via een vragenlijst met open vragen, deels via gesprekken. Een andere informatiebron was de Minor-commissie. De (elektronische) vragenlijsten werden eind mei/begin juni uitgezet. Na twee weken volgde een reminder. In dezelfde periode vonden de gesprekken plaats. In juli en augustus analyseerde het ICLON de gegevens en schreef het de conceptrapportage. Deze is aangeboden aan de Minor-commissie. Blackboard 9.1 testactiviteiten College van Bestuur (Algemeen) Coördinator: K. J. Roos Uitvoerder(s): drs. H.M.J. Frencken, dr. C.G. Groot, drs. C.M. den Hartog Uren: 80 Beschrijving: Blackboard is de digitale leeromgeving van de Universiteit Leiden. Blackboard heeft 25.000 actieve gebruikers en is daarmee één van de intensiefst gebruikte systemen binnen de universiteit. Het is het enige systeem dat op deze schaal direct het primaire proces ondersteunt en daarmee onmisbaar voor het universitair onderwijs. Blackboard draagt bij aan het vergroten van het studiesucces en de doorstroom door het onderwijs plaatsen tijdonafhankelijk te maken. Van 16 tot en met 19 juli 2010 stond de upgrade gepland van Blackboard versie 7.2 naar versie 9.1. Zo’n tachtig procent van de hogeronderwijsinstellingen in Nederland die met Blackboard werken, maakten in 2010 de overstap naar Blackboard 9.1. Alle huidige en alle nieuw aangemaakte cursussen voor het academisch jaar 2010-2011 worden automatisch overgezet naar versie 9.1. Sinds de upgrade beschikt de universiteit weer over een volledig ondersteunde digitale leeromgeving. De nieuwe versie van Blackboard is bovendien gebruiksvriendelijker en bevat veel verbeteringen en nieuwe functies die kunnen worden ingezet in het onderwijs. Het besluit om de upgrade uit te voeren viel eind juni tijdens de vergadering van het Onderwijsberaad. Bijdrage ICLON: Het Functioneel Beheer Blackboard heeft in samenwerking met De Loef Training en Advies een testomgeving ingericht, waarop een kopie van de productiedata is geplaatst. Het externe bureau heeft ook een testtraject ontwikkeld en aangepast. Het ICLON voerde het testtraject voor de functionaliteiten van Blackboard uit in samenwerking met het Functioneel Beheer Blackboard. Aan de hand van beschreven testcases zijn op gestructureerde wijze de belangrijkste functies van de nieuwe Blackboard-versie getest vanuit het perspectief van de docent, student en beheerder. Doelen/producten: Mogelijke problemen onderkennen met de functionele werking van de


19

nieuwe Blackboard-versie. Een overzicht van alle belangrijke functionaliteiten laat zien of ze naar verwachting functioneren. WordPress ten behoeve van satellietsites College van Bestuur (Algemeen) Coördinator: drs. J. Nedermeijer Uitvoerder(s): K.J. Roos, dr. G. Visser-Wijnveen, H. Verkiel Uren: 255 Beschrijving: Vanuit de afdeling Hoger Onderwijs van het ICLON bestaat de behoefte om via interactieve sites kennis te delen met het veld van het hoger onderwijs. Daarvoor is er in dit project een WordPress-blogomgeving geïnstalleerd, van waaruit op efficiënte wijze nieuwe satellietsites zijn opgezet. Deze satellietsites (over StudiesuccesHO en de projectendatabase en eventueel nieuwe satellietsites) vormen een interactieve aanvulling op de website van het ICLON. Na de installatie van een satellietsite heeft de beheerder vanuit dit project in nauwe samenwerking met het redactieteam van de satellietsite zorggedragen voor een optimale werking. De beheerder bood functionele ondersteuning, voerde upgrades uit, deed aan troubleshooting en zorgde voor uitbreiding van de functionaliteit. Ook onderhield de beheerder het contact met de provider die deze omgeving ‘host’. Cursus digitale leeromgeving NIIC Cairo College van Bestuur (Algemeen) Coördinator: drs. A.F. Norbart Uitvoerder(s): drs. H.M.J. Frencken, drs. S.F. Wagenaar, drs. A.F. Norbart Uren: 106 Beschrijving: Het NVIC is vanaf maart 2010 in Cairo ‘vol’ gebruik gaan maken van de digitale diensten van de Universiteit Leiden, inclusief de digitale leeromgeving Black-board. Daarom behoefden de docenten van het NVIC training in het onderwijskundig gebruik van Blackboard, en eventuele andere daaraan gekoppelde onderwijssoftware. Daartoe heeft het ICLON een cursusprogramma ontwikkeld van een week en heeft deze in Cairo uitgevoerd, incl. online sessies en online opdrachten (voorafgaand en na afloop van de cursusweek), gebruik makend van Blackboard (en volgens het principe ‘practice what you preach’.) De cursus is gebaseerd op de bestaande ICLON cursussen ‘introductie Blackboard’ , ‘samenwerkend leren met Blackboard’ en ‘ontwikkelen van digitaal lesmateriaal’. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Ontwerp en executie training Tijdsinvestering (klant): 1000 uur Doelen/producten: getrainde docenten Blackboard voor Blended Learning. Coördinatie ICTO-nieuwsbrief Universiteit Leiden College van Bestuur (ICT&O) Coördinator: drs. M. Verstelle Uitvoerder(s): H. Verkiel Uren: 45 (2011), 31 (2010) Beschrijving: Het ICLON verzendt drie keer per jaar de ICTO-nieuwsbrief aan ruim tweehonderd geïnteresseerden in ICTO-ontwikkelingen aan de Universiteit Leiden. Publicaties van ICTO-coördinatoren en andere betrokkenen op de ICTO-weblog vormen de input voor de nieuwsbrief. Dit betreft best practices, nieuwe en afgeronde ICTO-projecten, aankondigingen en verslagen van bijeenkomsten en nieuwsberichten die relevant zijn voor een breed publiek van docenten tot ICTO-ondersteuners van de universiteit. De ICTOcoördinatoren van de faculteiten van de Universiteit Leiden geven aan dat de nieuwsbrief een belangrijke rol speelt in het op de kaart zetten en houden van ICTO in de faculteiten. Zij sturen (soms delen van) de nieuwsbrief door en merken dat deze informatie docenten op ideeën brengt voor inzet van ICTO. De nieuwsbrief bevat verwijzingen naar (een selectie uit) de berichten op de weblog. De taken van het ICLON bestaan uit: Het stimuleren en aanjagen van met name de ICTO-coördinatoren voor het schrijven van teksten voor de weblog. Het aandragen van ideeën voor bijdragen.


20

-

Het redigeren van de nieuwsbrief: toevoegen van samenvattingen en illustraties. Het verzenden van de nieuwsbrief: invoeren in het CMS en testmails en de nieuwsbrief versturen. Het up-to-date houden van de verzendlijst. Doelen/producten: In 2010 werden twee nieuwsbrieven verstuurd aan ruim tweehonderd abonnees. In 2011 worden dat er drie. Uitvoeren van pilots Digitaal Toetsen College van Bestuur (ICT&O) Coördinator: drs. R.K . Jacobi Uitvoerder(s): drs. C.A.M. van de Gevel Uren: 44 Beschrijving: Het thema Digitaal Toetsen leeft binnen de Universiteit Leiden. In 2010 is onder begeleiding van de afdeling Hoger Onderwijs van het ICLON het project ‘Digitaal Toetsen’ afgerond. Het eindrapport hiervan is sinds september 2010 beschikbaar. Mede op basis van de aanbevelingen in dit rapport zijn er drie pilotprojecten geformuleerd en gestart bij drie faculteiten. Het ICLON zorgt voor de inhoudelijke en organisatorische begeleiding van deze pilotprojecten, die alledrie een eigen insteek hebben. Bij de ene pilot ligt het accent op het invoeren van vragen in Blackboard, bij de andere ligt het accent op het distribueren van een digitale toets. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Inhoudelijke en organisatorische begeleiding en projectleiding. Doelen/producten: Drie begeleide pilotprojecten met digitaal toetsen. Vervangen programmamanager ICT&Onderwijs College van Bestuur (ICT&O) Coördinator: drs. M. Verstelle Uren: 190 Beschrijving: Van juli 2010 tot 1 januari 2011 was er tijdelijk behoefte aan vervanging van de programmamanager ICT&Onderwijs van de afdeling voor één tot anderhalve dag per week. De werkzaamheden bestonden uit: Het coördineren van de Leidse deelname aan de SURFtender Toetsing en Toetsgestuurd Leren. Het coördineren van de uitvoering van lopende projecten. Het organiseren van de indiening van nieuwe ICTO-projecten voor de begroting van 2011. Het vertegenwoordigen van de Universiteit Leiden in de coördinatiegroep van E-merge. Het vertegenwoordigen van de Universiteit Leiden in het contactpersonenoverleg van het SURFplatform Onderwijs en van AZ in het ICTO-coördinatorenoverleg van de Universiteit Leiden. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Tijdelijk vervangen van de programmamanager ICT&Onderwijs. Doelen/producten: Versterken van het onderwijsbeleid van de Universiteit Leiden via ICTOprojecten. Digitaal toetsen College van Bestuur (ICT&O) Coördinator: drs. C.A.M. van de Gevel Uren: 200 Beschrijving: Het ICLON heeft de behoeften en wensen op het gebied van digitaal toetsen geïnventariseerd en in samenwerking met de werkgroep Digitaal Toetsen een adviesrapport met aanbevelingen uitgebracht. De opdracht luidde: 1. Beschrijf welke behoeften op het gebied van digitaal toetsen faculteiten hebben. Betrek in deze inventarisatie het aantal studenten, de studiefase, de vakken, tijdstip, de techniek, de voorzieningen en de toetsvorm. 2. Beschrijf welke maatregelen nodig zijn om tot (verdere) implementatie van digitaal toetsen te komen. Besteed per maatregel expliciet aandacht aan een financiële


21

doorberekening en de benodigde expertise en professionalisering. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Projectleiding, intermediair tussen ISSC, AZ, IFSS, Vastgoed en faculteiten, facilitering en coördinatie van werkgroepoverleg met een inhoudelijk programma door toetsexperts. Tijdsinvestering (klant): 40 uur. Doelen/producten: Eindrapportage met gekwantificeerde behoefte-inventarisatie. Dit project krijgt een follow-up in 2011: het uitvoeren van pilots met digitaal toetsen. Evaluatie Rich Media College van Bestuur (ICT&O) Coördinator: drs. J. Nouta Uitvoerder(s): drs. G. van Duijn Uren: 34 Beschrijving: De Universiteit Leiden ging in 2010 van start met een Rich Media pilot. Doel van deze pilot : het duidelijk krijgen welke processen moeten worden ingericht binnen de instelling op het gebied van ondersteuning, techniek, beheer, logistiek en metadatering om een succesvolle invoering van een instellingsbrede Rich Media dienst mogelijk te maken. De Rich Media pilot, gericht op de inzet van weblectures, bevond zich eind 2010 in de evaluatie- en borgingsfase. De stuurgroep en projectleider van de Rich Media pilot (het Bestuursbureau Universiteit Leiden) vroegen het ICLON om ondersteuning bij de kwantitatieve evaluatie van deze pilot. In het evaluatieonderzoek is vooral gekeken naar het gebruik en de gebruikerservaringen binnen de deelnemende faculteiten. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Een kwantitatieve analyse van de gebruikersdata uitvoeren. Doelen/producten: Tussenrapport (oplegnotitie voor Begeleidings Commissie ICT (BCI)). Instroom in de masters College van Bestuur (E-Merge) Coördinator: drs. R.K. Jacobi Uren: 138 Beschrijving: Het E-merge project ‘Instroom in de masters’ wil potentiële studenten die via internet de onderwijsinstellingen (en E-merge instellingen specifiek) gevonden hebben, een combinatie van onderwijsmaterialen bieden. Aan de hand daarvan kunnen zij (1) een goed beeld krijgen van het soort onderwijs dat de partners geven, (2) vaststellen welke deficiënties zij hebben en (3) deze eventuele deficiënties zelfstandig wegwerken met remediërende tools. Doel van het project is potentiële studenten (Nederlandse hbo- en wo-studenten, werkenden en buitenlandse studenten) in staat te stellen om via internet op adequate wijze kennis te nemen van de inhoud en opzet van voor hen interessante en relevante Master-opleidingen die de E-merge instellingen aanbieden. De verwachting is dat dit een grotere instroom in de opleidingen creëert. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Projectleiding. Tijdsinvestering (klant): 100 uur. Doelen/producten: Uitgangspunt van het project is het verhogen van de instroom in de Masteropleidingen. Dat kan door per Master-opleiding een introductie- enof schakelmodule aan te bieden in de vorm van OCW (Open CourseWare) en OER (Open Educational Resources). Bij de afronding van dit project in 2011 wordt per E-merge instelling een online gepubliceerd vak opgeleverd via OCW. E-coach College van Bestuur (E-Merge) Coördinator: drs. C.A.M. van de Gevel Uren: 129 Beschrijving: In het project E-coach werken Hogeschool Leiden, de Haagse Hogeschool, TU Delft en Universiteit Leiden samen om studieadviseurs en studiebegeleiders te ondersteunen bij hun werkzaamheden. De E-coach is erop gericht om bij de implementatie van de studentvolgystemen Osiris en Campus Solutions een automatisch signaalfunctie die voortgangsrapportages opstelt in te zetten en te gebruiken. Voor Universiteit Leiden is daartoe een zogenoemde ‘zoekopdracht’ (query) in ontwikkeling. In 2011 wordt onderzocht in hoeverre het project E-coach kan worden geïntegreerd met het al lopende project Studieplan.


22

Dit project is in 2010 gestart en loopt door in 2011. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Projectleiding en intermediair tussen verschillende geledingen en instellingen. Doelen/producten: Het doel is om niet alleen een bijdrage te leveren aan studiesucces en werkdrukvermindering, maar ook om studenten een prettig studieklimaat te bieden waarin zij zich gekend en gezien voelen. Programmamanagement ‘Onderwijskundige Projecten’ College van Bestuur (E-Merge) Coördinator: drs. H.M.J. Frencken Uitvoerder(s): H. Verkiel Uren: 500 Beschrijving: De programmaleider selecteert projectleiders, stelt projectteams samen en begeleidt de uitvoering van de projecten. Er vindt overleg plaats met de partners over de invulling en voortgang van het programma en er wordt draagvlak gecreëerd met inachtneming van interne en externe politieke verhoudingen. De werkzaamheden in het programma vinden plaats na afstemming met de stuurgroep en onder verantwoordelijkheid van het bestuur van het E-merge consortium. Over de projectuitvoering wordt aan zowel de stuurgroep als het bestuur verantwoording afgelegd. Het ICLON voert het programmamanagement van E-merge, een consortium op het gebied van e-learning van de Universiteiten Leiden en Delft en de Hogescholen Leiden en Den Haag. De programmaleider werkt de programma’s ‘Onderwijskundige Projecten’ en ‘Technische Projecten’ uit. Hierin besteden de E-merge partners aandacht aan het definiëren en uitvoeren van projecten op het gebied van doorgaande leerwegen en studiesucces. Daarnaast stelt Emerge de ‘matching’ ter beschikking aan een aantal ‘Nationaal Actie Plan’ (NAP)-projecten waarin de partners betrokken zijn. Het project loopt door tot 2013. Coördinatie online-cursus ‘Learning Technologies’ College van Bestuur (E-Merge) Coördinator: drs. M. Verstelle Uitvoerder(s): drs. C.A.M. van de Gevel, dr. C.G. Groot, drs. R.K. Jacobi, drs. M. Verstelle, drs. S.F. Wagenaar Uren: 141 Beschrijving: E-merge participeert sinds 2009 in een internationaal project waarin docenten circa tien uur aan online-leermateriaal over ‘blended learning’ hebben ontwikkeld. Dit materiaal wordt zeer flexibel beschikbaar gesteld. Instellingen kunnen het opnemen in de eigen Blackboard-omgeving en er zelf onderdelen aan toevoegen of uit weglaten. Docenten kunnen de hele cursus doorlopen, maar ook alleen onderdelen doen. Deze flexibiliteit maakt het materiaal interessant voor de E-merge instellingen. De productie ervan was in handen van Epigeum, gelieerd aan het Britse Imperial College. Het materiaal is in februari 2010 opgeleverd. De gebruikers, vijftien internationale universiteiten, leverden input voor de ontwikkeling van het materiaal en reviewden de tussenproducten. Betrokkenen: Coördinatoren van TU Delft, HS Den Haag en HS Leiden, E-merge, Universiteit Leiden, Epigeum (productiebedrijf/uitgever), een team van auteurs en reviewers, een community met andere universiteiten die investeren in het project en toekomstig gebruiker zijn. Bijdrage ICLON: Op verzoek van de vier E-merge instellingen coördineerde het ICLON deelname van alle betrokkenen aan het project. Dit betekende het coördineren van inputronden, reviews, bètatests en een community binnen E-merge die het gebruik van het leermateriaal in de instellingen voorbereidde en stimuleerde. Doelen/producten: In februari 2010 is de online-cursus over de inzet van leertechnologie in het onderwijs opgeleverd en via de Blackboard-omgevingen van de E-merge instellingen ontsloten voor alle medewerkers. Epigeum 3 College van Bestuur (E-Merge) Coördinator: drs. S.F. Wagenaar Uren: 209 (11,5 uur in 2010, 128,5 uur in 2011, 69 uur in 2012) Beschrijving: Doelstelling van het project ‘Implementatie online-cursus Learning Technologies’


23

was deze online-cursus optimaal inzetten in bestaande professionaliseringstrajecten van de vier E-merge instellingen en alternatieve vormen van implementatie exploreren. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Het project betrof de implementatie van de onlinecursus Learning Technologies binnen de E-merge instellingen Universiteit Leiden, Technische universiteit Delft, Haagse Hogeschool en Hogeschool Leiden. De kernactiviteiten betroffen: De online-cursus optimaal inbedden binnen bestaande professionaliseringstrajecten van de E-merge instellingen, zoals BKO en PDV. Binnen het project de mogelijkheid onderzoeken om een certificaat (of andere incentive) te koppelen aan het bestuderen van (delen van) de online-cursus. Het gebruik van de online-cursus door docenten binnen het project monitoren aan de hand van statistische gegevens uit Blackboard. De inbedding van de online-cursus binnen bestaande professionaliseringstrajecten evalueren en de resultaten rapporteren via de E-merge website. Het ICLON verzorgt de implementatie binnen de Universiteit Leiden. Tijdsinvestering (klant): 93K€. Doelen/producten: Minimaal vijftig docenten per instelling hebben aantoonbaar gebruik gemaakt van de online-cursus. De online-cursus Learning Technologies heeft een duidelijke plaats binnen bestaande professionaliseringstrajecten. Evaluatierapport met aanbevelingen. Rapportage van de projectresultaten op de E-merge website. Aan de bestudering van (delen van) de online-cursus is een certificaat gekoppeld. Epigeum 3: schrijven projectvoorstel College van Bestuur (E-Merge) Coördinator: drs. M. Verstelle Uren: 20 Beschrijving: Op verzoek van E-merge heeft het ICLON een projectvoorstel uitgewerkt voor de implementatie van de online-cursus van Epigeum over de inzet van leertechnologie in het hoger onderwijs. Bij de implementatie werken de vier E-merge instellingen samen vanuit hun eigen instellingscontext. Betrokkenen: Een vertegenwoordiger van elk van de vier E-merge instellingen. Doelen/producten: Het E-merge bestuur heeft het projectvoorstel gehonoreerd. Het project start begin 2011.

Schrijven project TTL werkdruk docenten verlagen College van Bestuur (E-Merge) Coördinator: drs. R.K. Jacobi Uren: 16 Beschrijving: Dit project betrof een aanvraag voor het schrijven van een projectvoorstel voor de tender ‘Toetsing en Toetsgestuurd Leren’. Het project heette ‘Docentprofessionalisering en Digitaal Toetsen’. TUD coördineerde de projectaanvraag vanuit E-merge. Het maken van het projectplan vergde veel voorbereiding: het idee uitwerken, netwerken en het plan schrijven en afstemmen met bestuurders van de betrokken instellingen. Het projectplan vormde een aanvraag voor de voorbereiding van een TTL-project vanuit de partners van E-Merge en andere instellingen. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Het schrijven van een deel van de projectaanvraag. Doelen/producten: Projectvoorstel voor de tender ‘Toetsing en Toetsgestuurd Leren’ ingediend bij SURF. Inleiding Goed vergaderen College van Bestuur (Universiteitsraad) Coördinator: dr. C.G. Groot Uitvoerder(s): drs. H.M.J. Frencken Uren: 25


24

Beschrijving: Binnen de Universiteit Leiden is medezeggenschap van de verschillende (personeels- en studenten-)geledingen een begrip. De universiteit is van mening dat de effectiviteit van de medezeggenschap kan worden vergroot door de leden van de faculteits- en universiteitsraad enige vaardigheden en inzicht bij te brengen op het gebied van vergaderen. Dit kan het rendement van de diverse overlegstructuren verhogen. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Het ICLON heeft een korte training gegeven, waarin de deelnemers kennismaakten met enkele basale verschijnselen binnen vergaderingen. Ook kregen zij de gelegenheid om enkele van de benodigde vaardigheden te oefenen. Dit gebeurde door een korte brainstorm over factoren die een vergadering beïnvloeden, oefening in het herkennen van drogredeneringen, het voorbereiden van vragen en het uitvoeren van een gesimuleerde vergadering met rolverdeling.

ICLON

ICLON, Algemeen Blackboard Coördinator ICLON (Centraal) Coördinator: K.J. Roos Uren: 114 Beschrijving: Blackboard wordt universiteitsbreed als ELO (elektronische leeromgeving) ingezet in het onderwijsproces. Bij het ICLON gebeurt dat voornamelijk binnen het aansluitingsprogramma vwo-wo en binnen cursussen van de lerarenopleidingen. De Blackboard-coördinator functioneert als interne helpdesk voor met name docenten. Hij beantwoordt vragen op verschillende niveaus, geeft adviezen en behartigt de belangen van ICLON-Blackboard richting de Universiteit Leiden. Ook neemt hij maandelijks deel aan het Blackboard-coördinatorenoverleg en koppelt zijn bevindingen terug naar de gebruikers binnen het ICLON. In het universiteitsbrede migratietraject van ‘Blackboard versie 7′ naar ‘Blackboard versie 9 Universiteit Leiden’ zorgt de Blackboard-coördinator voor afstemming met alle betrokken partijen en voor de gewenste ondersteuning. Verder coördineert en implementeert hij nieuwe functionaliteiten binnen het ICLON. Zo werkt de universiteit hard aan de ontwikkeling en implementatie van een GMS (Gasten Management Systeem). Het ICLON gaat dit systeem voornamelijk gebruiken voor de ‘externe toegang’ tot Blackboard. Tenslotte bewaakt de coördinator de halfjaarlijkse Blackboardbeheerprocedures, zoals het aanmaken van cursussen voor het nieuwe semester. Hij doet dit alles in nauwe samenwerking met de functionele Blackboard-beheerder binnen het ICLON. Doelen/producten: Het gebruik van Blackboard binnen het ICLON optimaliseren.

ICLON, afdeling Voortgezet Onderwijs Europees Referentie Kader (ERK) vragenlijst opleiders ICLON Afdeling (VO) Coördinator: drs. G. van Duijn Uren: 41 Beschrijving: Het ICLON heeft een vragenlijst ontwikkeld en afgenomen voor elektronisch onderzoek onder docenten naar het doceren van moderne vreemde talen. Ook gaf het ICLON methodologische ondersteuning aan het ERK-team van de afdeling Voortgezet Onderwijs. ICT&O werkzaamheden voor VO ICLON (VO) Coördinator: K.J. Roos Uren: 453 Beschrijving: Binnen de lerarenopleiding van het ICLON krijgt ICT&O vooral vorm in Blackboard en het gebruik van een elektronische portfolio. Het ICLON verleent technische


25

ondersteuning aan zowel studenten als docenten bij het gebruik en beheer van deze portfolio. De webgeoriënteerde toepassing wordt voornamelijk ingezet als instrument bij inhoudelijke begeleiding. Ook het gebruik van videofragmenten speelt een belangrijke rol in de opleiding. Daarom verzorgt het ICLON ook technische ondersteuning voor studenten en docenten bij het monteren en digitaliseren van filmfragmenten. Maar ook bij het plaatsen van die fragmenten op een centrale server en het koppelen van de fragmenten aan de elektronische portfolio. Deze ondersteuning vindt vooral plaats binnen het curriculum. Daarnaast organiseert de lerarenopleiding ‘Good Practice Days’ en studiedagen waarbij steeds meer ICT&O aan de orde komt. Ook dat ondersteunt het ICLON. Tot slot krijgen begeleiders de gelegenheid workshops te volgen, waarin ICT&O centraal staat. Dat gaat bijvoorbeeld om het gebruik van digiboard of wiki. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON : Ondersteuning aan docenten en studenten, ‘Good Practice Days’, studiedagen en workshops. Doelen/producten: ICT&O-ondersteuning voor docenten en studenten. Wisebits ICLON (VO) Coördinator: drs. S.F. Wagenaar Uitvoerder(s): drs. S.F. Wagenaar, drs. H. Frencken, drs. J. Nedermeijer Uren: 98 Beschrijving: ‘Wisebits’ zijn korte filmpjes van maximaal negentig seconden over wetenschappelijke vragen. Dat kunnen filosofische vragen zijn, maar ook natuurkundige, taalkundige of algemene vragen. Deze wisebits staan op een website waar iedereen in het onderwijs ze vanaf kan halen om ze te gebruiken in de les. Op de website staan ook opdrachten die samen met de filmpjes in de les te gebruiken zijn. Onder andere wetenschappers en leraren dragen ideeën aan voor de filmpjes. Dat kunnen vakgerichte filmpjes zijn, bijvoorbeeld over natuurkunde of geschiedenis, maar ook vakoverstijgende filmpjes, bijvoorbeeld voor het vak Wetenschapsoriëntatie. Filmmakers van de RVU hebben de filmpjes gemaakt, waarna leraren er opdrachten bij hebben geschreven. De afdeling Hoger Onderwijs van het ICLON is gevraagd dit ontwikkelproces te begeleiden. Het ICLON gaf advies op drie projectonderdelen: het functioneel ontwerp, het ontwerpproces van de opdrachten en de wedstrijd. Bijdrage ICLON: In de ontwikkelfase stelde het ICLON een format op voor het maken van opdrachten en stelde het de kwaliteitsnormen daarvoor vast. Ook begeleidde en coördineerde het ICLON docenten bij het maken van opdrachten bij de wisebits. Wisebits Evaluatie ICLON (VO) Coördinator: drs. S.F. Wagenaar Uren: 50 (5,5 uur in 2010, 44,5 uur in 2011) Beschrijving:Het wisebits project wordt afgerond met een eindrapportage. Een voorwaarde binnen het huidige wisebit project is dat het project door ICLON VWO-WO geëvalueerd wordt. De bevindingen hiervan dienen aan het Programmabureau M&ICT beschikbaar te worden gesteld ten behoeve van de integrale evaluatie en verantwoording van het Actieprogramma Maatschappelijke Sectoren & ICT. Bijdrage ICLON:De evaluatie dient minimaal 6 maanden voor de beoogde afronding van het project te worden gestart en gestructureerd ter zijn conform het format van het Actieprogramma. De afdeling VWO-WO heeft de afdeling HO gevraagd deze evaluatie uit te voeren. Doelen/producten: Een eindrapportage van het project “Wisebits”. Onderzoek studievoorlichting en diversiteit ICLON (VWO-WO Aansluitingsproject) Coördinator: drs. J. Nouta Uitvoerder(s): drs. J. Nouta, drs. H.M.J. Frencken, dr. R.M. van der Rijst, K. J. Roos, A. Nessar (studentassistent) Uren: 190 Beschrijving: Binnen de Universiteit Leiden lopen diverse initiatieven om de diversiteit van de


26

studentenpopulatie te vergroten. Dit betreft zowel de in-, door- als uitstroom. De sectie VWO-WO van het ICLON heeft de afdeling Hoger Onderwijs van het ICLON gevraagd om de specifieke behoefte in kaart te brengen van de doelgroep (aanstaande) studenten van allochtone afkomst met betrekking tot studievoorlichting. Dit gaat om zowel de vorm als de inhoud van de studievoorlichting. Daarnaast is het studiekeuzeproces van allochtone (aspirant)studenten nader onderzocht. Dit kwalitatieve onderzoek moet onder meer input bieden voor het verder uitbouwen van de informatie- en studiekeuzeportal (content-rich recruitment tool) van de Universiteit Leiden. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: ICLON HO heeft het onderzoek open uitgezet, (allochtone) studentassistenten ingezet bij de dataverzameling (interviews en paneldiscussies), de data geanalyseerd en conclusies en aanbevelingen geformuleerd (uitmondend in ICLON rapport 205). Er is bovendien nauw samengewerkt met de projectgroep Diversiteit. Doelen/producten: rapport 205: Eindrapport Onderzoek Studievoorlichting en diversiteit Universiteit Leiden. Onderzoek uitgevoerd door de afdeling Hoger Onderwijs van het ICLON in opdracht van de sectie VWO-WO van het ICLON. Drs. J. Nouta, A. Nessar, drs. H.M.J. Frencken, dr. R.M. van der Rijst. Maart 2011. Aansluitingsmodule ICLON (VWO-WO Aansluitingsproject) Coördinator: drs. S.F. Wagenaar Uren: 30 Beschrijving: Het ontwikkelen van een aansluitingsmodule Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Onderwijskundige ondersteuning door de onderwijskundig adviseur van de afdeling Hoger Onderwijs van het ICLON. Taken: doelstellingen en onderwijskundige kwaliteit van het project bewaken, afstemming met de doelgroep waarborgen, goed gebruik van de functionaliteiten van Blackboard waarborgen, voor een goede afstemming van het werkboek en Blackboard (door de opleiding uit te voeren) zorgen, finetuning en eindredactie. ICT-ondersteuning: de ICT-advisering maakt integraal onderdeel uit van de onderwijskundige ondersteuning. Taken: waarborgen van een goed onderwijskundig gebruik van de functionaliteiten van Blackboard, advies uitbrengen over het plaatsen van digitaal lesmateriaal in Blackboard (geen programmeerwerk). Bij het schrijven van de teksten voor het werkboek moet de opleiding in een vroeg stadium overleggen met de onderwijskundig adviseur over de plaats en vorm van de opdrachten, het gebruik van de functionaliteiten van Blackboard en de verwijzingen naar Blackboardinstructies die in het werkboek worden opgenomen. De onderwijskundig adviseur rapporteert aan de coördinator van de aansluitingsmodulen. Doelen/producten: Een aansluitingsmodule voor Culturele Antropologie en Ontwikkelingssociologie. Dit project is in 2010 gestart en zal in 2011 een vervolg krijgen. LAPP-Top evaluatie 2010 ICLON (VWO-WO Aansluitingsproject) Coördinator: drs. G. van Duijn Uren: 12 Beschrijving: Voor het aansluitingsproject VWO-WO heeft het ICLON een vragenlijst ontwikkeld en afgenomen.

PROJECTEN TEN BEHOEVE VAN EXTERNE KLANTEN

Universiteiten buiten Leiden Onderwijskundige ondersteuning TUA Theologische Universiteit Apeldoorn


27

Coördinator: dr. C.G. Groot Uitvoerder(s): drs. C.A.M. van de Gevel Uren: 58 Beschrijving: De Theologische Universiteit Apeldoorn en de Theologische Universiteit Kampen bieden hun docenten een professionaliseringstraject aan met het doel de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren, mede als gevolg van de invoering van de Basiskwalificatie Onderwijs (BKO) bij andere universiteiten. Het ICLON is gevraagd hierbij ondersteuning te verlenen. Het ICLON biedt onderwijskundige ondersteuning door het vormgeven en uitvoeren van vier workshops in 2010 en 2011. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Training en advies geven. Tijdsinvestering (klant): 20 uur. Doelen/producten: Geactualiseerde vaardigheden en kennis van de docenten. Verbeteren inzet studenten Technisch Natuurkunde TU Delft Coördinator: drs. J. Nedermeijer Uitvoerder(s): dr. R.M. van der Rijst Uren: 238 (2009/2010), 98,5 (2011) Beschrijving: De vraag van de afdeling Technische Natuurkunde aan de TU Delft: Hoe krijgen we de studenten harder aan het werk? Hoe kunnen de studenten hun studielasturen in het bacheloronderwijs het best besteden? Omdat het ICLON onderwijskundigen heeft met een bèta-achtergrond, vroeg de TU Delft het ICLON om advies. De adviseurs van het ICLON hebben tijdens het project overlegd met een werkgroep, bestaande uit de opleidingsdirecteur, de beleidsmedewerker onderwijs en twee studenten die verantwoordelijk waren voor de onderwijszaken binnen de studievereniging. Daarnaast heeft het ICLON uitvoerig gesproken met docenten aan de hand van vragen die vooral gebaseerd waren op de checklist Studierendement. De checklist is te vinden op de website www.studiesuccesho.nl. De uitkomsten van de gesprekken vormden de basis voor een overzicht van de problemen en mogelijke oplossingen. Er is veel aandacht geschonken aan het idee van leerlijnen, het motiveren van studenten en het maken van goede leeropdrachten. Een belangrijke leerlijn is bijvoorbeeld het leren aanpakken van een probleem binnen het vakgebied van Technische Natuurkunde. Gedurende hun studie leren de studenten stap voor stap de academische competenties tot het niveau dat hoort bij de bachelor en vervolgens de master. Het project loopt door in 2011. In 2011 wordt een masterclass georganiseerd voor de docenten van Technische Natuurkunde over verzorgen in de bachelor Technisch Natuurkunde. Bijdrage (toegevoegde waarde ) ICLON: Het ICLON gaf een korte beschrijving van de redenen waarom men het onderwijs wil aanpassen, van het onderwijs dat het docententeam voor ogen heeft en van de maatregelen die nodig zijn om die ambitie waar te maken. Ook maakte het ICLON syllabi (verkort en uitgebreid) met daarin beschreven: Wat zijn de knelpunten? Wat wil je als opleiding bereiken? Hoe kun je de wensen binnen de opleiding realiseren? De bedoeling is dat de syllabus een rol krijgt bij het stapsgewijs aanpassen van het onderwijs. Meer concreet werden studiewijzers gemaakt per vak van het eerste jaar, een jaaragenda met daarin voor het eerste semester per dag aanwijzingen voor de studenten wat ze moeten doen om succesvol te studeren en een nieuwe manier van denken en werken binnen de opleiding Technische Natuurkunde. Doelen/producten: De studenten hebben inzicht gekregen in het belang van het systematisch aanpakken van fysische problemen in de Technische Natuurkunde. Er is extra benadrukt dat een agenda en studiewijzers alleen niet voldoende zijn voor studiesucces. Aangetoond is dat er meer met elkaar samenhangende maatregelen nodig zijn. BKO Blended learning TU Delft TU Delft Coördinator: drs. S.F. Wagenaar Uren: 58 Beschrijving: De TU Delft biedt de cursus ‘Didactisch gebruik van Blackboard’ aan als onderdeel van hun cursusaanbod voor de Basis Kwalificatie Onderwijs (BKO), namelijk als module 3. Het ICLON is gevraagd deze cursus te verzorgen in het voor- en najaar van 2010.


28

Bijdrage ICLON: Het ICLON heeft de Nederlands- en Engelstalige cursus in het voor- en najaar van 2010 herzien, voorbereid en uitgevoerd. Begeleiden docenten m.b.t. toetsen TU Delft Coördinator: drs. C.A.M. van de Gevel Uren: 19 uur Beschrijving: Het ICLON begeleidde docenten van de TU Delft op het gebied van toetsing. De docenten moesten inzicht verwerven in diverse algemene aspecten van toetsing/tentamineren en hun deskundigheid vergroten in het ontwikkelen van toetsen/tentamens. De begeleiding omvatte twee bijeenkomsten, waarin de vragen van docenten centraal stonden. Daarnaast werd kort een aantal belangrijke theoretische achtergronden van toetsing geschetst. Deelnemers kregen individuele feedback op tentamenvragen, beoordelingsmodellen en andere vormen van toetsen. Training toetsen en beoordelen - Bouwkunde TU Delft Coördinator: drs. C.A.M. van de Gevel Uren: 36 uur Beschrijving: Het ICLON verzorgde scholing op het gebied van toetsing. De deelnemers moesten inzicht verwerven in diverse algemene aspecten van toetsing/tentamineren en hun deskundigheid vergroten in het ontwikkelen van toetsen/tentamens. De scholing omvatte drie dagdelen en bood zowel theoretische achtergronden als praktische oefening. Deelnemers kregen individuele feedback op tentamenvragen. Ter ondersteuning van de scholing werd een map samengesteld. Toetstraining Delft TU Delft Coördinator: ds. C.A.M. van de Gevel Uren: 31 Beschrijving: Het ICLON verzorgde scholing op het gebied van toetsing voor de TU Delft. De deelnemers moesten inzicht verwerven in diverse algemene aspecten van toetsing/tentamineren en hun deskundigheid vergroten met betrekking tot het ontwikkelen van toetsen/tentamens. De scholing omvatte drie dagdelen. De scholing bood zowel theoretische achtergronden als praktische oefening. Deelnemers kregen individuele feedback op tentamenvragen. Ter ondersteuning van de scholing is een map samengesteld. Internationale Studenten en Onderwijskwaliteit (ISO) Rijksuniversiteit Groningen Coördinator: drs. R.K. Jacobi Uitvoerder(s): dr. C.G. Groot Uren: 120 Beschrijving: Dit ISO-project vond plaats in het kader van het ‘Nationaal Actie Plan’ (NAP)programma. Het ICLON was gevraagd om deel te nemen in één van de werkpakketten. Doel van het project was tweeledig. Voor instellingen voor hoger onderwijs moest het instrumenten opleveren voor de ontwikkeling van een heldere visie op en integraal beleid voor de internationalisering van hun onderwijs. Voor docenten en stafmedewerkers moest het project middelen bieden, die direct inzetbaar zijn in het onderwijs en in de organisatie om, met de inzet van ICT, de instroom van internationale studenten te bevorderen en de studentuitval en studievertraging terug te dringen. Het werkpakket waarin het ICLON participeerde heet ‘Teaching and education support’. Daarin lag de focus op drie domeinen: Internationale en interculturele competenties. ICT-competenties, zoals het vervaardigen van digitale schakelmodules, het inrichten van een internationale digitale leeromgeving, het digitaal begeleiden van online samenwerkend leren en het toepassen van videoconferencing. Doceren/presenteren in het Engels. Doelen/producten: Het ontwikkelen en testen van een competentieprofiel voor docenten, voortbouwend


29

-

op BKO en met toevoeging van internationale en interculturele vaardigheden. Professionalisering van docenten, gericht op competentiedomeinen die relevant zijn voor het ontwikkelen en geven van onderwijs in een interculturele en internationale setting. Het aanbieden van cursussen (workshops) aan docenten en sleutelfiguren (stafmedewerkers) binnen een aantal faculteiten van de deelnemende instellingen. Het aanbieden van individuele begeleidingstrajecten aan docenten. Het beoordelen van de competenties van docenten op de drie domeinen.

Research based learning in Tilburg Universiteit van Tilburg Coördinator: dr. R.M. van der Rijst Uren: 50 Beschrijving: De kerntaak in dit project was het geven van advies en ondersteuning op maat tijdens de ontwikkeling van het nieuwe onderwijsconcept ‘Research Based Learning’ voor de Faculteit Economie & Bedrijfswetenschappen van de Universiteit van Tilburg. Binnen de faculteit verkenden een task force en een commissie het nieuwe onderwijsconcept, dat richting geeft aan ideeën om onderzoek en onderwijs sterker te verweven binnen de faculteit. Eén van de doelen hiervan is om de meerwaarde van het studeren aan een toonaangevende onderzoeksinstelling duidelijker een plaats te geven in de onderwijsvisie en aantoonbaar te implementeren in het curriculum. De hoop is dat de kwaliteit van het onderwijs hiermee een positieve impuls krijgt, zodat het studiesucces zal toenemen. De task force had de taak om het nieuwe onderwijsconcept uit te werken en nieuw curriculum voor te stellen. Het nieuwe curriculum zal vanaf het collegejaar 2011-2012 gefaseerd worden ingevoerd in de opleiding ‘Bedrijfseconomie’ van de Faculteit Economie & Bedrijfswetenschappen. De ambitie is dat een dergelijk onderwijsconcept en de implementatie ervan in het curriculum op den duur als voorbeeld kan dienen voor de invoering in andere opleidingen. Bijdrage ICLON: Het ICLON zal de task force advies geven en ondersteunen in dit traject. Waar nodig zal het ICLON aanwezig zijn tijdens de bijeenkomsten van de task force en de commissie Research Based Learning. In het traject waren minstens drie verschillende elementen waarover het ICLON adviseerde: de ontwikkeling van het onderwijsconcept, de aanpassingen in het curriculum naar aanleiding van het onderwijsconcept en het doordenken van evaluaties. Het ICLON gaf advies over het opstellen van de onderwijsvisie met betrekking tot Research Based Learning en over het implementeren in het curriculum voor de opleiding Bedrijfswetenschappen. Daarnaast verzorgde het ICLON presentaties en workshops over het concept Research Based Learning voor de verschillende opleidings- en onderzoeksinstituten van de Faculteit Economie & Bedrijfswetenschappen die betrokken zijn bij de opleiding Bedrijfskunde. Research based learning in Tilburg_Vervolg 1 Universiteit van Tilburg Coördinator: dr. R.M. van der Rijst Uitvoerder(s): drs. R.K. Jacobi en dr. R.M. van der Rijst Uren: 12 Beschrijving: De kerntaak van het ICLON in dit vervolgproject was het geven van advies en ondersteuning op maat aan docenten tijdens de ontwikkeling van het onderwijs voor het nieuwe Research Based-curriculum van de BSc opleiding Bedrijfskunde van de Universiteit van Tilburg voor het cursusjaar 2011/2012. In 2010 verkende een task force binnen de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen het nieuwe onderwijsconcept, Research Based Learning, dat richting gaf aan ideeën om onderzoek en onderwijs binnen de faculteit sterker te verweven. Eén van de doelen daarvan is om de meerwaarde van het studeren aan een toonaangevende onderzoeksinstelling duidelijker een plaats te geven in de onderwijsvisie en aantoonbaar te implementeren in het curriculum. De hoop is dat de kwaliteit van het onderwijs hiermee een positieve impuls krijgt, zodat het studiesucces zal toenemen. De task force had de taak om het nieuwe onderwijsconcept uit te werken en curriculumaanpassingen voor te stellen. Het nieuwe curriculum van de Nederlandstalige BSc opleiding Bedrijfskunde zal vanaf collegejaar 2011/2012 gefaseerd worden ingevoerd. Het is de ambitie dat een dergelijk onderwijsconcept en implementatie in het curriculum op den duur als voorbeeld kan dienen voor invoering in andere opleidingen.


30

Het ICLON gaf in 2010 onderwijskundig advies bij dit traject. Advies eerstejaars Informatica VU VU Informatica Coördinator: drs. J. Nedermeijer Uitvoerder(s): dr. C.G. Groot Uren: 77 uur Beschrijving: Het ICLON was gevraagd om docenten en opleidingsmanagers te ondersteunen bij het vinden van concrete maatregelen voor hun studieonderdeel om vanaf de start van het onderwijs expliciet aandacht te geven aan studievaardigheden en academische vaardigheden. Dit moest resulteren in een toename van het studiesucces in het eerste jaar. Ook moesten de studenten de noodzakelijke studiehouding en –aanpak beheersen om het tweede jaar zonder onnodige problemen aan te kunnen. Andere aandachtspunten waren: Is er een adequate mix van onderwijsvormen en toetsactiviteiten? Is er een logische inhoudelijke opbouw terug te vinden in de studieonderdelen door het jaar heen (past het studieonderdeel in de blauwdruk van het curriculum)? En is er voldoende aandacht voor de kenmerken van succesvol academisch onderwijs (zie onder andere de website Studiesucces van het ICLON)? Het project is gestopt na het vertrek van de opleidingsdirecteur. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Het hanteren van de checklist Rendement bij het interpreteren van de resultaten van de gesprekken en interviews. Tijdsinvestering (klant): De gesprekken met de opleidingsdirecteur, interviews met een aantal docenten en twee vergaderingen van het docententeam. Resultaat: Een analyse van de opleiding en concrete voorstellen voor verhoging van het studiesucces. Onderwijs Master Teaching and Learning in Higher Education VU Coördinator: dr. R.M. van der Rijst Uren: 150 uur Beschrijving: In samenwerking met het ICLON verzorgt de VU de masteropleiding ‘Teaching and Learning in Higher Education’ (TLHE). Deze opleiding is toegesneden op docenten van universiteiten en hogescholen. Zij verwerven kennis en vaardigheden die hen in staat stellen om preciezer les te geven, toegewijder te begeleiden en gerichter te werken aan verbetering van de didactiek. De masteropleiding leidt docenten van universiteiten en hogescholen op tot onderzoekende docenten. Het is een wetenschappelijke opleiding voor ervaren docenten in het hoger onderwijs en omvat 60 EC. Het curriculum telt vier semesters over een periode van twee jaar en bestaat uit zes onderdelen. M1 Theoretische perspectieven op het docentschap in het hoger onderwijs (6 EC) M2 Leren en doceren in het hoger onderwijs (9 EC) M3 Innovatie in het hoger onderwijs (9 EC) M4 Actuele thema’s in het hoger onderwijs (9 EC) M5 Masterclass ‘Onderzoek in het hoger onderwijs’ (9 EC) M6 Masterthese (18 EC) Medewerkers van het ICLON zijn betrokken bij het verzorgen van enkele onderdelen. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Het verzorgen van onderwijs in de master ‘Teching and Learning in Higher Education’. Er loopt een separaat project over het begeleiden van scriptie voor deze masteropleiding. Tijdsinvestering (klant): Gemaakte uren voor het geven en ontwikkelen van de betreffende onderwijsonderdelen. Doelen/producten: In 2010 verrichtten medewerkers van het ICLON enkele voorbereidende werkzaamheden, zoals het uitwerken van cursusplannen. In 2011 werken zij hieraan verder. Begeleiden van scripties voor Master Teaching and Learning in Higher Education VU Coördinator: dr. R.M. van der Rijst Uren: 24 uur per begeleide scriptie Beschrijving: In samenwerking met het ICLON verzorgt de VU de masteropleiding ‘Teaching and Learning in Higher Education’ (TLHE). Deze opleiding is toegesneden op docenten van universiteiten en hogescholen. Zij verwerven kennis en vaardigheden die hen in staat stellen


31

om preciezer les te geven, toegewijder te begeleiden en gerichter te werken aan verbetering van de didactiek. De masteropleiding leidt docenten van universiteiten en hogescholen op tot onderzoekende docenten. Het is een wetenschappelijke opleiding voor ervaren docenten in het hoger onderwijs en omvat 60 EC. Het curriculum telt vier semesters over een periode van twee jaar en bestaat uit zes onderdelen: M1 Theoretische perspectieven op het docentschap in het hoger onderwijs (6 EC) M2 Leren en doceren in het hoger onderwijs (9 EC) M3 Innovatie in het hoger onderwijs (9 EC) M4 Actuele thema’s in het hoger onderwijs (9 EC) M5 Masterclass ‘Onderzoek in het hoger onderwijs’ (9 EC) M6 Masterthese (18 EC) Studenten kunnen kiezen voor een masterthese-onderwerp (M6) onder begeleiding van medewerkers van het VU-onderwijscentrum of van het ICLON. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Het begeleiden van masterscripties uit de master ‘Teaching and Learning in Higher Education’. Er loopt een separaat project over het verzorgen van onderwijs in deze masteropleiding. Doelen/producten: In 2010 werden twee studenten begeleid bij het onderzoek en hun scriptie. Deze studenten hopen in 2011 hun scriptie in te dienen en af te studeren.

HBO Toetsing Hoger Laboratorium Onderwijs Hogeschool Leiden Hogeschool Leiden Coördinator: drs. C.A.M. van de Gevel Uren: 24 Beschrijving: Scholing verzorgen op het gebied van toetsing om de deelnemers inzicht te laten verwerven in diverse algemene aspecten van toetsing/tentamineren en hun deskundigheid in het ontwikkelen van toetsen/tentamens te vergroten. De scholing omvatte twee dagdelen en bood zowel theoretische achtergronden als praktische oefening. De deelnemers kregen individuele feedback op tentamenvragen. Ter ondersteuning van de scholing stelde het ICLON een map samen. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Individuele feedback geven op tentamenvragen en praktische en theoretische achtergrondinfo beschikbaar stellen in de vorm van checklists en tabellen. Tijdsinvestering (klant): 16 uur. Doelen/producten: Betrouwbare en valide tentamenvragen. Vakevaluaties Hogeschool Leiden Hogeschool Leiden Coördinator: drs. G. van Duijn Uren: 18 Beschrijving: De afdeling Hoger Onderwijs van het ICLON heeft voor de Hogeschool Leiden diverse vakevaluaties uitgevoerd. Toetstraining Hogeschool Leiden Hogeschool Leiden (Fysiotherapie) Coördinator: drs. C.A.M. van de Gevel Uren: 18 Beschrijving: Op verzoek van de Hogeschool Leiden is een korte toetstraining verzorgd voor een groep docenten van de opleiding Fysiotherapie. De cursus had als doel de deskundigheid van de deelnemers in het ontwikkelen van multiple choice-tentamens te vergroten. De training had vooral een praktisch karakter. Naast het aanbieden van theorie is veel tijd besteed aan het maken en bespreken van oefeningen. Na afloop van de training hebben alle deelnemers individueel feedback gekregen op twee tot vijf aangeleverde multiple choicevragen. Er was ruimte voor een half uur feedback per deelnemer. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Individuele feedback geven. Tijdsinvestering (klant): 10 uur.


32

Doelen/producten: Aan het eind van de training had iedere deelnemer minimaal twee tentamenvragen samengesteld die voldoen aan de kwaliteitscriteria. Fontys FIHE Venlo ICT&O Fontys Internationale Hogeschool voor Economie (FIHE) Coördinator: drs. H.M.J. Frencken Uitvoerder(s): drs. H.M.J. Frencken, drs. G. van Duijn, drs. H. Weistra Uren: 53 Beschrijving: Uit de ‘Onderwijsvisie’ van FIHE blijkt dat de opleidingen werken vanuit moderne opvattingen over onderwijs, beroepspraktijk en kenniscreatie. Tevens is het onderwijs sterk internationaal georiënteerd. De onderwijsvisie van FIHE heeft een sterke relatie met de algemene onderwijsvisie van Fontys Hogescholen. ICT speelt in het onderwijs aan de FIHE uiteraard een belangrijke rol. Vragen van Fontys: Wat is de huidige stand van zaken m.b.t. inzet en gebruik van ICT in het onderwijs? Wat is een afgewogen pakket aan toepassingen, dat het onderwijs in de breedste zin efficiënt, effectief en kostenbewust stimuleert en innoveert? Hoe komen we van 1 naar 2, op een manier die kostenefficiënt is én met enthousiasme gedragen wordt door de staf van FIHE. Door middel van een Quickscan ICT, interviews en een workshop werden bovenstaande vragen aangepakt en uiteindelijk in een rapport vastgelegd.

SURF Redactie Surf Onderwijsportal SURF Foundation Coördinator: drs. C.A.M. van de Gevel Uitvoerder(s): drs. R.K. Jacobi, drs. J. Nouta, K.J. Roos, drs. M. Verstelle Uren: 0,6 fte gedurende 6 maanden Beschrijving: Het ICLON voert in opdracht van Stichting SURF de hoofdredactie van de portal SURFspace.nl. Dit is een portal voor en door professionals uit het hoger onderwijs die werken aan innovatie met behulp van ICT. Bijdrage ICLON: Het ICLON voert de hoofdredactie en is daarmee verantwoordelijk voor de homepagina, de nieuwsbrief, de overall-kwaliteit en de gebruikersdynamiek. Daarnaast vormt het ICLON de inhoudelijke redactie voor het thema Trends en de columns. Voor de andere zeven thema’s coördineert het ICLON de redactiemedewerkers die verbonden zijn aan onderwijsinstellingen of SURF zelf. In 2009 vond een technische verbetering en verdere stroomlijning van redactionele processen plaats om nog meer tevreden bezoekers en bezoekersbijdragen te bereiken. Doelen/producten: Een kwalitatief hoogstaande onderwijsportal die informatie en professionals rond innovatie met ICT in het hoger onderwijs samenbrengt. Het is dé site voor en door professionals uit het hoger onderwijs die werken aan innovatie met behulp van ICT. Ook in 2011 voert het ICLON de redactie over de portal. Surf Studiekeuzegesprekken SURF Foundation Coördinator: drs. R.K. Jacobi Uren: 0,6 fte gedurende 8 maanden Beschrijving: Een juiste studiekeuze is cruciaal voor het studiesucces van een student. Een verkeerde match tussen student en studie kan leiden tot een gebrekkige motivatie en het voortijdig staken van de studie. Hoewel de studiekeuze uiteraard de eerste verantwoordelijkheid is van de student, hebben ook de onderwijsinstellingen hierin een rol. Studiekeuzegesprekken kunnen een middel zijn, naast de bestaande voorlichting, om te voorkomen dat aankomende studenten een studie kiezen die later niet blijkt aan te sluiten bij hun interesses of competenties. Binnen de tender die door SURFfoundation is gelanceerd, werd hiermee verder geëxperimenteerd. Vanuit ICLON heeft R. Jacobi het programma Studiekeuzegesprekken (SKG) tijdelijk


33

gecoördineerd, omdat de programmamanager vanuit SURFfoundation met zwangerschapsverlof was. Haar werkzaamheden waren: het afronden van de eerste tenderronde, het opstarten van de tweede tenderronde, contact houden met de begeleidingscommissie, projectleiders ondersteunen, contact houden met de uitvoerders van de cross-analyse en contact houden met de coördinatoren van de praktijkbeschrijvingen. Doelen/producten: Het goed laten verlopen van het SKG-programma en het schrijven van de evaluatie van de eerste tenderronde. Bijdrage www.21edingen.nl SURFnet Coördinator: K.J. Roos Uitvoerder(s): drs. M. Verstelle Uren: 32 uur Beschrijving: SURFnet/SURFacademy ontwikkelde een blended learning-cursus over 21 web 2.0 tools voor docenten in het hoger onderwijs. Deze cursus was een mengvorm van face-toface-leren en online-leren, bedoeld voor ICTO-medewerkers en docenten van hogeronderwijsinstellingen. De website www.21edingen.nl bestaat uit (21) lessen over web 2.0 en (SURFnet) tools, variërend van SURFmedia tot YouTube, van weblogs tot sms-stemmen en van wiki’s tot SURFgroepen. Belangrijkste doel was docenten kennis te laten maken met de toepassingsmogelijkheden van al deze hulpmiddelen in het onderwijs. Een goed gevulde digitale gereedschapskist helpt de docent zijn onderwijs te optimaliseren en te innoveren. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Het ICLON is gevraagd één les (eDing) te ontwikkelen voor deze bleanded learning-cursus, over het onderwerp Google Apps. Workshops Surfmedia Kennisnet SURFnet Coördinator: K.J. Roos Uren: 34 Beschrijving: SURFnet heeft in 2010, net als in voorgaande jaren, een aantal introductieworkshops aangeboden, waarin het basisgebruik van SURFmedia centraal stond. De workshop was bedoeld voor mensen die willen leren werken met SURFmedia en streaming media willen toepassen in hun onderwijspraktijk. Tijdens deze middag werden de basisfunctionaliteiten van SURFmedia uitgelegd en leerden de deelnemers het kwaliteitsverschil kennen tussen diverse streaming audio- en videoformaten die in SURFmedia kunnen worden geplaatst. Daarnaast kwamen enkele onderwijstoepassingen aan de orde, zodat de deelnemers inzicht kregen in de wijze waarop ze streaming media kunnen inzetten binnen de eigen instelling. NAPproject acculturatie SURF NAP Acculturatie Coördinator: drs. R.K. Jacobi Uren: 265 Beschrijving: In 2008 is het NAP-project Acculturatie ingediend bij de tender Nationaal Actieplan van SURFfoundation. Het project combineerde deficiëntieprogramma’s en acculturatieaspecten. Veel instellingen gebruiken al deficiëntieprogramma’s voor buitenlandse studenten, maar zij doorlopen die vaak pas ná aankomst. Voor de acculturatie van deze studenten worden bij aankomst inductieprogramma’s georganiseerd. Maar die worden vaak te laat, slechts gedeeltelijk of door een gering aantal studenten doorlopen. Binnen het NAPproject startte in september 2008 het uitvoeren van negen pilots, het verzamelen van data, inclusief de eindproducten van het project, in een repository en het uitvoeren van een effectmeting. Aan het project, dat liep tot en met augustus 2010, deden negen HO-instellingen en de NUFFIC mee. Doelen/producten: Doelstelling van het project was buitenlandse studenten zich in groepsverband te laten voorbereiden op hun studie, voordat ze in Nederland komen. Daarbij werkten ze studieachterstanden weg, maakten ze kennis met leven en studeren in een andere (academische/onderwijs)cultuur en maakten ze een begin met het vormen van een sociaal netwerk. Projectresultaten: 1. Alle instellingen voerden online-pilots uit, met een eigen wijze van acculturatie en het wegwerken van studieachterstanden en met een eigen ‘branding’. De pilots zijn


34

2. 3.

beschikbaar gesteld als ‘good practices’. Voor dit laatste deelden de instellingen bestaande materialen en maakten ze die toegankelijk via een repository. Dat betrof deficiëntie- én acculturatiemateriaal. Alle materialen zijn beschikbaar gemaakt voor het HO. Disseminatie vond plaats via een website, projectbijeenkomsten, publicaties in vakbladen en presentaties op conferenties.

Website SURF NAP Acculturatie SURF NAP Acculturatie Coördinator: drs. R.K. Jacobi Uitvoerder(s): H. Verkiel Uren: 53 Beschrijving: Het project NAP-acculturatie is na twee jaar afgerond in 2010. Tijdens het project is een website gemaakt. De negen instellingen waren verantwoordelijk voor het actueel houden van de website en de teksten en producten die moesten worden aangeleverd. Om dit te ondersteunen was een websiteredactie opgezet. Deze redactie stuurde aan, stimuleerde en adviseerde over de invulling van de website. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Ondersteuning webredactie NAP-acculturatie website.. NAPacculturatie slotconferentie Student mobility-ICT (S-ICT) SURF NAP Acculturatie Coördinator: drs. R.K. Jacobi Uitvoerder(s): dr. C.G. Groot Uren: 56 Beschrijving: Ter afsluiting van het project vond in november 2010 een slot-seminar plaats. Op deze slotbijeenkomst werden de resultaten van het project gepresenteerd. Ook waren er keynote- en andere sprekers uitgenodigd. Voor de organisatie van deze dag was een commissie opgericht om het slot-seminar voor te bereiden, te organiseren en uit te voeren. De bijeenkomst was tegelijkertijd de conferentie Student mobility (S-ICT). Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Mede-organisator van het slotseminar (en S-ICT). Doelen/producten: Zorgen voor de disseminatie van het project NAP-acculturatie en de organisatie van een succesvol slot-seminar.

Onderwijsraad Onderzoek opleiding en kwalificatiestelsel Onderwijsraad Coördinator: dr. R.M. van der Rijst Uitvoerder(s): drs. G. van Duijn, drs. J. Nedermeijer en dr. R.M. van der Rijst Uren: 258 (100 uur 2010 en 158 uur 2011) Beschrijving: De Onderwijsraad had in 2010-2011 een advies in voorbereiding over de vraag of het opleidingen kwalificatiestelsel ten behoeve van docenten in het (voorbereidend) middelbaar beroepsonderwijs (VMBO en MBO) voldoet. In dat kader werd aan het ICLON gevraagd een onderzoek uit te voeren naar de knelpunten in de opleidingsroutes en een oplossingsmogelijkheden. Onder het opleidingen kwalificatiestelsel werd in het projectvoorstel verstaan de officiële versie van de bekwaamheidseisen voor leraren (per 1 augustus 2006 in werking getreden) in de algemene maatregel van bestuur (AMVB) bij de wet Beroepen in het Onderwijs (BIO), gepubliceerd in het Staatsblad 460. Onder de oplossingsmogelijkheden werd verstaan enerzijds de initiatieven die reeds ondernomen werd om de kwaliteit en aantrekkelijkheid te verbeteren van de lerarenopleiding tot leraar VMBO en MBO en specifiek de lerarenopleiding in beroepsgerichte vakken. Anderzijds werden relevante ideeën uit de eerste en tweedegraads lerarenopleidingen uit andere sectoren van het onderwijs geïnventariseerd als potentiële oplossingsmogelijkheden. Het onderzoek bestond uit drie onderdelen. Het eerste deel van het onderzoek beoogde een beschrijving te geven van de actuele opleidingsroutes van VMBO en MBO docenten. Het tweede deel beoogde een inventarisatie te geven van actuele initiatieven om de kwaliteit en aantrekkelijkheid van de lerarenopleiding tot leraar VMBO en MBO te verbeteren. Het derde deel van het onderzoek


35

beoogde een beschrijving te geven van de perceptie van beginnende docenten VMBO en MBO over de aansluiting tussen opleiding en praktijk en de kwaliteit en aantrekkelijkheid van de opleidingsroute. Methode van onderzoek: Als eerste werd op basis van reeds bestaande literatuur over functieeisen en takenpakket van VMBO docenten en van MBO docenten een beschrijving gegeven de verschillen en overeenkomsten tussen VMBO docenten en MBO docenten in de verschillende sectoren en niveaus. Ten tweede deel werd aandacht besteed aan gegevens over actuele initiatieven om de kwaliteit en aantrekkelijkheid van de lerarenopleiding tot leraar VMBO en MBO te verbeteren. Op basis van de beschikbare literatuur werd een systematische beschrijving gemaakt van de verschillende oplossingsmogelijkheden en potentieel relevante ideeën uit de lerarenopleidingen uit andere sectoren van het onderwijs. De conclusies uit deze inventarisatie werden besproken op hun juistheid en compleetheid met een beperkt aantal goed ingewerkte experts . In het derde deel van het onderzoek werd via een (digitale) enquête aan een steekproef van docenten VMBO en MBO (n=2311) vragen voorgelegd worden over hun vooropleiding, bevoegdheid en achtergrond als docent. Tevens werd gevraagd worden om de knelpunten aan te geven die de docenten hebben ervaren tussen de gevolgde opleiding en de actuele onderwijspraktijk wat betreft de kwaliteit en aantrekkelijkheid van de gevolgde opleidingsroute. Doelen/producten: In 2010 werd het eerste deel van het onderzoek afgerond, waaronder het literatuur onderzoek naar verschillen en overeenkomsten tussen VMBO docenten en MBO docenten in de verschillende sectoren en niveaus. Daarnaast vond in december 2010 de constructie van de vragenlijst plaats. In de eerste weken van januari ging deze vragenlijst online en werden 4728 vmbo en mbo docenten gevraagd om de vragenlijst in te vullen. Partnerschap beroepsonderwijs en bedrijfsleven Onderwijsraad Coördinator: drs. J. Nedermeijer Uitvoerder(s): dr. C.G. Groot, drs. S.F. Wagenaar Uren: 253 Beschrijving: De Onderwijsraad heeft een advies in voorbereiding over de kwaliteit van het partnerschap tussen beroepsonderwijs en bedrijfsleven. In dit kader heeft het ICLON een onderzoek uitgevoerd naar de kwaliteit van de begeleiding binnen dit partnerschap voor het vmbo, mbo 1-2, mbo 3-4, hbo, associate degree-opleidingen, vakscholen en vm2-trajecten. Onder dit partnerschap verstonden wij in ons projectvoorstel de organisatie en uitvoering van onderwijsactiviteiten, zoals de meeloopstage, afstudeerstage, stage in het buitenland en stagewerkplekken in duale opleidingen, al dan niet in een competentiegericht curriculum. Het onderzoek beoogde een beschrijving te geven van (a) de wijze waarop het partnerschap tussen beroepsonderwijs en bedrijfsleven, en dan met name de begeleiding, vorm wordt gegeven, (b) de in dit onderzoek gesignaleerde succes- en faalfactoren van de begeleiding binnen het partnerschap in de onderscheiden schooltypen en (c) de eventueel gesignaleerde verschillen tussen de sectoren. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Op basis van de wetenschappelijke onderzoeksliteratuur over stages en werkplekleren gaf het ICLON enerzijds een beschrijving van de kenmerken van deze vorm van leren en anderzijds een beeld van de oordelen van studenten, bedrijfsopleiders en docenten. Een tweede onderzoek vond plaats op basis van de beschikbare boeken, rapporten en documenten van de instellingen over stages en werkplekleren. Hiermee werd op basis van de kenmerken van stages en werkplekleren een systematische beschrijving gemaakt van de verschillende typen stages, de taken van de begeleiders en de organisatie. Doelen/producten: Nedermeijer, J.,Groot C.G. en Wagenaar S. (2010). Versterken partnerschap beroepsonderwijs en bedrijfsleven via begeleiding op de werkplek. Leiden: ICLON. Zie: http://www.onderwijsraad.nl/publicaties/2011/versterken-partnerschapberoepsonderwijs-en-bedrijfsleven-via-begeleiding-op-de-werkplek/item3604


36

Overig Professionaliseringswerkzaamheden voor Amnesty Amnesty Coördinator: drs. C.A.M. van de Gevel Uren: 32 Beschrijving: Amnesty International NL (AINL) heeft ruim vierhonderd scholenwerkers in dienst die gastlessen verzorgen op basisscholen en middelbare scholen. De achtergronden en onderwijservaringen van deze vrijwilligers lopen sterk uiteen. Dat geldt daarmee ook voor de kwaliteit van de door hen gegeven gastlessen. De eenheid Educatie van AINL wil die kwaliteitsverschillen opheffen door de scholenwerkers te professionaliseren. Het ICLON ontwikkelde een tweedaagse training, waarin naast didactische basisprincipes en presentatievaardigheden ook pedagogische aspecten van onderwijzen zijn verwerkt. Ervaren scholenwerkers en regiocoördinatoren zijn opgeleid volgens het ‘train de trainer-principe’. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Voor dit professionaliseringstraject werd een onderwijskundig adviseur van het ICLON ingeschakeld om mee te denken over de grote lijn, lesmateriaal te ontwikkelen en feedback te geven op door anderen ontwikkeld lesmateriaal. Organisatie EHON conferentie EHON conferentie Coördinator: drs. M. Verstelle Uitvoerder(s): drs. C.A.M. van de Gevel, drs. R.K. Jacobi, dr. R.M. van der Rijst Uren: 115 Beschrijving: In juni 2010 organiseerde de afdeling Hoger Onderwijs van het ICLON de jaarlijkse conferentie voor adviseurs in het hoger onderwijs in Leiden. Dit gebeurde onder de vlag van het EHON: Expertisenetwerk Hoger Onderwijs Nederland. In de programmacommissie hadden ook twee hogescholen zitting: de Hogeschool Arnhem Nijmegen en Hogeschool InHolland. Doelen/producten: De conferentie was met ruim 135 aanwezigen zeer geslaagd en kreeg een goede beoordeling van de deelnemers. Workshop Scenarioplanning ROC RijnIJssel Coördinator: drs. H.M.J. Frencken Uren: 14 Beschrijving: Het Rijn IJssel College had het voornemen om een conferentie op 25 maart 2010 te organiseren. Hiervoor vroeg zij het ICLON twee maal een workshop te geven. Deze workshop ging over de plaats van ICT in Rijn IJssel College en had als titel: ‘Digitaal dromen, digitaal doen’. Doel van de workshop: ‘Dromen over de dagelijkse onderwijs praktijk in 2020, aan de hand van 4 scenario’s’. De workshop helpt het beeld te verhelderen dat docenten hebben van de mogelijke rol en positie van ICT op het Rijn IJssel College in 2020. Bijdrage (toegevoegde waarde) ICLON: Voorbereiden en uitvoeren workshop Tijdsinvestering (klant): 75 uur Doelen/producten: De workshop heeft geholpen om het beeld te verhelderen dat docenten hebben van de mogelijke rol en positie van ICT op het Rijn IJssel College in 2020. ICTO Quickscan ROC Rijn IJSSEL ROC RijnIJssel Coördinator: drs. R.K. Jacobi Uitvoerder(s): drs. G. van Duijn, H. Weistra, dr. R.M.J. van der Rijst Uren: 54 Beschrijving: Binnen het ROC Rijn IJssel bestond de behoefte om meer zicht te krijgen op het feitelijk gebruik van ICT in het onderwijs. In eerste instantie ging dit vooral om het meten van het gebruik van ICTO. Op basis daarvan kan verder beleid worden ontwikkeld. Aan het ICLON is gevraagd of het ROC Rijn IJssel de eerder door het ICLON ontwikkelde en gevalideerde ICTO-quickscan mocht inzetten. In de gesprekken is geconstateerd dat de quickscan daarvoor moest worden aangepast aan de specifieke context van het ROC Rijn IJssel. Vervolgens is de ICTO-quickscan in 2010 afgenomen.De rapportage is afgerond en


37

besproken.


38

GETALSMATIGE OVERZICHTEN Voor klanten die dat wensen worden er door de Toets- en Evaluatieservice van de Afdeling Hoger Onderwijs zowel tentamenformulieren als evaluatie-/enquêteformulieren aangemaakt en verwerkt. Van de uitkomsten wordt een korte rapportage gemaakt. 1. Aantal formulieren per klant in 2010. Klanten

Evaluaties 2010 516 379 11898 13351 5321 24230 7074 975 4797 3342 10691 1999 5430 870 3666 2449 44 97032

Archeologie Campus Den Haag Geesteswetenschappen LUMC Rechtsgeleerdheid Sociale wetenschappen Wiskunde en natuurwetenschappen Bedrijfsopleidingen LUMC Boerhaave Commissie Communicatie & Werving Hogeschool Leiden ICLON KABK Nederlandse Vereniging voor Neurologie TNO Universiteitsbibliotheek Diversen Totaal

Tentamens 2010 444 1062 19204 5861 21649 597 655 6136 173

3392 59173

Tabel 1.

2. Aantal uren dienstverlening in 2010 ten behoeve van de Universiteit Leiden uit het reguliere budget Uren dienstverlening faculteiten uit het reguliere budget Faculteit College van Bestuur Open inschrijfcursussen Rechtsgeleerdheid LUMC Wiskunde en Natuurwetenschappen Geesteswetenschappen Sociale wetenschappen Archeologie ICLON Thema faculteiten totaal

Contact 45 139 52 120 139 139 22 21 677

Open Project Inschrijfcursussen 165 360 329 227 229 329 329 52 52 222 1934 360

Totaal 210 360 468 279 349 468 468 74 73 222 2971

Tabel 2.


39

3. Urenverdeling over de verschillende klantengroepen in 2010 Voor de Universiteit Leiden betreft dit de uren uit het reguliere budget (tabel 2) plus de uren die aanvullend voor de faculteiten zijn gemaakt.

Contactpersoonschap Kwaliteitszorg Onderwijsontwikkeling Algemeen Onderwijsontwikkeling ICT Professionalisering Algemeen Professionalisering ICT Management/organisatieverandering ICT technisch Totaal LUMC in fte

Universiteit Leiden 677 2025 996 1059 690 0 841 1407 7695 1,4 fte

HBO 33

44 110 187

Extern anders 371 1116 561 373 842 11 70 3344

Totaal 677 2429 2112 1620 1107 842 962 1477 11226 1,4 fte

Tabel 3.

4. Overzicht bestede uren voor de universiteit Leiden, het HBO en ander klanten (op basis van 7695 uren + 1,4 fte)

Extern anders 25%

HBO 1% Universiteit Leiden 74%

figuur 1.

5. Urenverdeling over de klantengroepen in 2008, 3009 en 2010 Universiteit Leiden HBO Extern anders Totaal aantal uren Jaar 2008 2009 2010 2008 2009 2010 2008 2009 2010 2008 2009 2010 Uren 10173 7987 7872 1009 538 187 3896 2856 3344 15401 11381 11226 LUMC in fte 1,5 fte 1,4fte 1,5 fte 1,4 fte Tabel 4.


40

Open inschrijving Begeleiden van scripties Werkgroepen begeleiden

1

2 4

8 1

1 2

3 3 6

1

4

18

10

1

Totaal

Diversen

Faculteit Wis- en Natuurkunde

Faculteit Sociale Wetenschappen

Faculteit der Rechtsgeleerdheid

LUMC

Faculteit Geesteswetenschappen

Faculteit der Archeologie

6. Aantal deelnemers van de universiteit Leiden aan de onderwijskundige trainingen: trainingen met een open inschrijving en trainingen op aanvraag, uitgesplitst naar type training en klant

11 6

BKO BKO: Uitvoeren van Onderwijs BKO: Effectief presenteren BKO: Pilot Totaal Open inschrijving en BKO Op aanvraag (maatwerk): aantal deelnemers Coaching Hoorcollege geven Didactische basisvaardigheden Geschiedenis Professionalisering van docenten en aio's Begeleiden van werkgroepen Presenteren Aansturen van teams Didactische basisvaardigheden Inleiding goed vergaderen Universiteitsraad Training studenttutoren LLP Werkcolleges begeleiden Begeleiden propedeuse studentmentoren Ontwikkelen van onderwijs & toetsing Cursus digitale leeromgeving NIIC Cairo Coachingsvaardigheden voor promovendibegeleiders Workshop meerkeuzevragen

Totaal

1 1 3

4 4 1

1

10 10 8

9

1

45

5

5 5

5 5

5

7

7 5

5 5 15 7

5 15 7 17 30

30 10

10 45

45 5

5 12

11 7 7

80

17

12 11

30

30

5

10

29

7 191

Tabel 5.


41

7. Áantal externe deelnemers aan cursussen trainingen op aanvraag (maatwerk)

Maatwerk cursussen extern Toetsen Hogeschool Leiden: Toetstraining

Aantal deelnemers 12

Hogeschool Leiden, HLO : Toetstraining

15

Hogeschool Leiden, Fysiotherapie: Toetstraining

18

Theologische universiteit Apeldoorn Diversiteit in Colleges

7

Theologische Universiteit Apeldoorn: Inleiding Presentatietechnieken

7

TU Delft: BKO Module: Didactisch gebruik van Blackboard

16

TU Delft: begeleiding docenten met betrekking tot toetsen

2

TU Delft: training toetsing en beoordelen- Bouwkunde

12

TU Delft: Toetstraining

5

Surfnet: Workshops Surfmedia Kennisnet

32

ROC Rijn Ijssel: Workshop Scenarioplanning

40

SLO project China

30

Tongren Technical College China

25

Totaal

221

Tabel 6.


42


43

III

ACTIVITEITENOVERZICHT AFDELING VOORTGEZET ONDERWIJS

LERARENOPLEIDING

INSCHRIJVINGSGEGEVENS

A1. Totaal aantal ingeschrevenen Master Lerarenopleiding 2005-2010 Totaal aantal ingeschreven masterstudenten per 1 december van het studiejaar 400 300 200 100

355

302

279

199

183

totalen

0

2

20 500

06 20

-2 06

7 00 20

-2 07

8 00 2

20 800

09 20

-2 09

0 01

Totaal aantal ingeschreven masterstudenten uitgesplitst naar man/vrouw (2005-2010) 2010

167

2009

137

2008

130

188 165 149

2007

92

107

2006

96

87

2005

105 0

50


Man Vrouw

117 100

150

200

250

300

350

400

44

Totaal aantal ingeschreven masterstudenten per vak per 1 december 2010 Vak Voltijd Deeltijd Totaal Man Vrouw Man Vrouw Man Vrouw Biologie 10 12 2 1 12 13 Natuurkunde 6 3 6 3 12 6 Scheikunde 16 10 4 0 20 10 Wiskunde 12 8 6 0 18 8 Nederlands 2 15 2 8 4 23 Frans 1 3 0 2 1 5 Duits 2 2 0 2 2 4 Engels 9 23 3 5 12 28 Spaans 0 1 0 3 0 4 Turks 1 0 0 0 1 0 Grieks en Latijn KCV 4 13 0 2 4 15 Filosofie 2 1 1 0 3 1 Kunstgeschiedenis/CKV/Kunst 0 7 0 4 0 11 Algemeen Geschiedenis 18 18 4 7 22 25 Kennis van godsdienst en 4 1 1 2 5 3 levensbeschouwing Maatschappijleer 14 13 2 3 16 16 Algemene economie 16 4 4 1 20 5 Management & Organisatie 10 6 5 5 15 11 Totalen 127 140 40 48 167 188 A2. Totaal aantal ingeschrevenen Educatieve minor Totaal aantal ingeschreven Educatieve minorstudenten per 1 december van het studiejaar.

60 55

60

56

totalen

50 0 -2 09 0 2

10 20

-2 10

1 01

Totaal aantal ingeschreven Educatieve minorstudenten uitgesplitst naar man/vrouw

23

2010

37 Man Vrouw

2009

9

0

47

10


20

30

40

50

60

70

45

Totaal aantal ingeschreven Educatieve minorstudenten op 1 december 2010 per vak

Biologie Duits Engels Geschiedenis en staatsinrichting Grieks en Latijn Kennis van godsdienst en levensbeschouwing Kunstgeschiedenis/CKV/Kunst Algemeen Maatschappijleer Natuurkunde Nederlands Scheikunde Spaans Wiskunde Totaal

Man Vrouw Totaal 4 2 6 2 3 5 3 7 10 5 4 9 4 4 1

3

4

1 5

1 3 1 3 2 3 1 37

1 3 1 4 7 3 3 60

2 23

Deelnemers Oriëntatiecursus LPC 1 en LPC 3 Biologie 2010

Vak Biologie: LPC1 Bio: 61 LPC3 Bio: 6

2010 2009 2008 2007 2006 67


78

56

71

54

46

AFSTUDEERGEGEVENS B.

Afstudeergegevens 2010 Master Lerarenopleiding (per 011210)*

Voltijd Deeltijd Vak Man Vrouw Man Vrouw Biologie 5 11 2 3 Natuurkunde 1 1 2 Scheikunde 2 3 1 Wiskunde 1 Nederlands 2 6 1 3 Frans 1 6 1 Duits 5 Engels 9 2 Spaans 3 3 Grieks en Latijn KCV 2 6 Filosofie 3 1 1 Kunstgeschiedenis/CKV/Kunst Algemeen 3 2 Geschiedenis en staatsinrichting 10 10 5 Kennis van godsdienst en levensbeschouwing 3 Maatschappijleer 5 8 1 4 Algemene economie 3 4 Management en Organisatie 1 1 Totaal 35 79 14 19

Totaal 21 4 6 1 12 8 5 11 6 8 5 5 25 3 18 7 2 147

* inclusief 8 afstudeerders via de educatieve track (2 x Scheikunde; 1 x Natuurkunde ; 5 x Biologie) 2 afstudeerders via het zij-instroomtraject (1 x Management en Organisatie; 1 x Engels).

Afstudeergegevens 2010 Educatieve minor (per 011210) Vak Biologie Natuurkunde Wiskunde Nederlands Frans Duits Engels Spaans Grieks en Latijn Filosofie Kunstgeschiedenis Geschiedenis en staatsinrichting Kennis van godsdienst en levensbeschouwing Maatschappijleer Totaal


Man

Vrouw

Totaal

2

1 8

6 2 2 4 3 1 10 4 2 1 1 10

2 7

2 2 45

2 4 52

1

1

6 1 2 4 3 1 9 4 2

1

47

RAAD VAN RECTOREN Leden van de Raad van Rectoren in 2010: R. Fens H. Luyendijk H. Ordelman A. Thomassen T. Roelofs K. Booij A. Verkade I. Veldman J. van Driel J. Hoornweg W. van der Wolk


OSG Wolfert van Borselen, Rotterdam Dalton SG, Den Haag De Populier, Den Haag Stedelijk Gymnasium, Leiden Penta College CSG, Spijkenisse Veurs Lyceum/Rode Loper Rijnlands Lyceum Sassenheim ICLON ICLON ICLON ICLON

48

OPLEIDINGSSCHOLEN Het ICLON werkt samen met een vijftigtal opleidingscholen als het gaat om het opleiden en de begeleiding van docenten, en dan met name bij het opleidingsdeel binnen de school. De opleidingsscholen hebben een speciaal aangestelde en door het ICLON opgeleide opleidingsfunctionaris (de begeleider-op-school of BOS) die zich hiermee bezig houdt. Opleidingsscholen en schoolleiders OPLEIDINGSSCHOLEN EN SCHOOLLEIDERS Adelbert College, Wassenaar Alfrink College, Zoetermeer Aloysius College, Den Haag Amsterdam International Community School, Amsterdam Ashram College, Alphen a/d Rijn Bonaventuracollege, Leiden Vestiging Burggravenlaan Vestiging Marienpoelstraat R.K. Carmelcollege, Gouda Christelijk Lyceum Delft College Het Loo, Voorburg Comenius College, Capelle a/d IJssel Dalton SG, Den Haag Da Vinci College, Leiden Erasmiaans Gymnasium, Rotterdam Erasmuscollege, Zoetermeer Fioretticollege, Lisse CSG Groene Hart Lyceum, Alphen a/d Rijn Gymnasium Haganum, Den Haag Haags Montessori Lyceum, Den Haag Hofstad Lyceum, Den Haag ISH (International School Of The Hague) ISW (Interconfessionele Scholengemeenschap het Westland), Naaldwijk Lentiz Onderwijsgroep (Groen van Prinstererlyceum) Vlaardingen Libanon Lyceum, Rotterdam Markland College, Oudenbosch Melanchton, Rotterdam Mendelcollege, Haarlem Montaigne Lyceum, Nootdorp Montessori Lyceum, Rotterdam Northgo College, Noordwijk Oranje Nassau College, Zoetermeer Penta College CSG, Spijkenisse Picasso Lyceum (Stedelijk College Zoetermeer) CSG De Populier, Den Haag Rijnlands Lyceum, Oegstgeest Rijnlands Lyceum, Sassenheim Rijnlands Lyceum,Wassenaar Rijswijks Lyceum (incl. Lyceum Ypenburg) Rijswijk Scala College, Alphen a/d Rijn


Rector: B. W. Dijkmans Rector: F. Timmermans Rector: M. Duivenvoorden Rector: K. van Ruitenbeek Rector: mw. T. van Wijk Locatiedirecteur: E. Nagel Rector: J.S. Oldemans Rector: J. Zijlstra Locatiedirecteur: J. Lugtenburg Centrale directie: H. Neeven Rector: H. Luyendijk Rector: mw. F.A. Steenblik Rector: P. Scharff Rector: C. Molsbergen Rector: C. Kool Sectordirecteur: M.G.M. Muntingh Rector: G.P.Th. Kloeg Rector: H. Dirksmeier Rector: R. Grundeken Peter Kotrc, principal secondary Locatiedirecteur: C. van Dalen Locatiedirecteur: B. Keizerwaard Rector: A.P.M. Sosef Schoolleider: G. Steenbakkers Schoolleider: N. van de Eijkel Rector: H. Nijdeken Rector: L. de Kraker Rector: J.W. Kooning Schoolleiding: M.J.A. Janssen, mw. A. Hollenkamp, J. van der Plas Rector: J.Boer Rector: H. Fledderus Locatiedirecteur: W. Kokx Rector: H. Ordelman Rector: J. Swieringa Rector: mw. A. Verkade Rector: J. Leuiken Rector: mw D. van Meeteren Rector: B.M. Visser

49

Segbroek College, Den Haag Christelijk Gymnasium Sorghvliet, Den Haag St. Stanislas College, Delft Stedelijk Gymnasium, Leiden Thorbecke V.O., Rotterdam Veurs Lyceum, Leidschendam Visser´t Hooft Lyceum, Leiden Vlietland College, Leiden Vrijzinnig-Christelijk Lyceum, Den Haag Wateringseveld College, Den Haag Wolfert van Borselen scholengroep, Rotterdam Zandvlietcollege, Den Haag


Rector: L. van Baalen Rector: H. Rookmaaker Rector: A. Loogman Rector: mw. A. Thomassen Locatiedirecteur: mw. G. Lambers Rector: C. Booij Rector: mw. P.F. Verhoeckx Rector: J. van Eijk Rector: F.H.A. de Graaff Lokatiedirecteur: R. van Pagée Rector: R. Fens Rector: J. van Dam

50

ONDERZOEKSPROJECTEN The descriptions provide information on the aims and context of the projects. The study designs are also briefly mentioned. Preliminary results are mentioned when available. Research Theme 1: Teachers’ knowledge as an essential component of the knowledge base of teaching Subject-matter-related projects Project I-1. The use of analogies in language teaching Duration: 2005-2011 Researcher: Professor dr. H. Hulshof Aims and context The aim of this research is to gain insight into a particular topic-specific representation of language teachers: the analogy. In every study of the pedagogical content knowledge of teachers, the analogy is considered an important component of an experienced teacher’s presentation repertoire. With respect to science education, considerable research on the use of analogies has been conducted. It might be that analogies are not as relevant for language teaching as for science teaching. This has resulted in the following research questions. Firstly, to what extent do L1 (mother-tongue) teachers and L1 textbook authors make use of instructional analogies? The second research question concerns the associations between two components of teachers’ pedagogical content knowledge, namely their knowledge of students’ understandings and their knowledge of instructional strategies. The focus was on those instructional strategies, including analogies, that were used to present particularly difficult topics from the L1 curriculum. The first and second research questions have been answered as far as possible. The results have been presented at conferences and published in scientific journals. The few analogies produced were mainly used for difficult topics but not frequently and not systematically. The third research question addresses whether language teachers use forms of presentation, including analogies, that differ from those used by science teachers due to the nature of the school subject. In linguistic education and science education categorization is very important. This skill includes also the ability to use analogies. How do teachers support the development of this skill? Method While science education deals with objective knowledge, mother-tongue language education deals with a more interpretative kind of knowledge. The disciplines thus differ and therefore cannot be studied using research tools and theoretical frameworks that are not adapted to the particular discipline or subject. If this difference is a matter of using analogies (in science education) as opposed to stories and examples in mother-tongue education, this will have major implications for teacher education in the different disciplines. We therefore observed and interviewed experienced L1 teachers about their use of analogies to help students comprehend a text during the course of their regular teaching routines. We then examined the use of analogies to explain linguistic concepts in ten L1 language textbooks. The results of the analyses of the interviews and the textbooks are being used to design a questionnaire for administration to language and science teachers in secondary education. Project I-2: Teaching gifted and talented students in higher education Duration: 2010-2013 Researcher: Dr. R.M. van der Rijst Aims and context Teaching strategies for gifted and talented students in higher education is the main topic of this study. Teachers in educational programmes designed for talented or highly motivated students in higher education (here called honours programmes) are challenged to stimulate


51

gifted and motivated students to increase the quality of their academic achievements. However a systematically acquired knowledge about effective teaching strategies motivated and talented students above the age of 18 is limited (Heller et al., 2000). The aim of this study is to review the existing body of knowledge about teaching strategies for gifted and talented students in higher education. Method A systematically conducted literature study will be conducted into research findings published in scientific journals included in the Social Science Citation Index (SSCI) on effective teaching strategies for gifted and talented students in higher education. First review studies published in the period 1959-2009 will be analyzed on the major topics in research on teaching gifted students and second individual studies in the period 1999-2009 will be reviewed on specific teaching strategies. The aim of this review of the literature is to provide insight into the diversity of issues concerning teaching gifted and talented students in higher education. Project I-3: Science teacher educators’ knowledge about learning to teach science Duration: 2008-2011 Researcher: Professor dr. J.H. van Driel Aims and context This project focuses on the practical knowledge of science teacher educators who try to promote the teaching competencies of pre-service teachers of science, in particular the development of their Pedagogical Content Knowledge (PCK). Although there has been much research on PCK development in science teachers, this research has not looked at the role of teacher educators. This study takes as a starting point that teacher educators develop their expertise as a result of professional experiences, for example, as teachers, educators, or researchers. Although most teacher educators have been school teachers for several years before becoming teacher educators, there are other pathways into (and alongside) teacher education experiences (e.g., through academic research, either in a specialist science discipline or in education), which shape the orientation and the practical knowledge of teacher educators. The present study aims to make science teacher educators’ tacit knowledge explicit, taking into account their pathways into teacher education, to understand what they do and why in developing and enacting their pedagogy. In this way, the study aims to contribute to the articulation and development of a shared language for teacher educators as the basis of a pedagogy of science teacher education. The following question was central in the present study: What do science teacher educators emphasize in their approach to teaching about teaching science, and why, and how are their approaches related to their professional background? Method The project is organized as a collaboration between ICLON and the Faculty of Education of Monash University, Australia (dr. A. Berry). It revolves around investigating and comparing the knowledge and the practice of science teacher educators in universities in The Netherlands and Australia. Given the absence of studies on teacher educators’ expertise on learning to teach science, a small scale, in depth descriptive study was chosen. In both countries, experienced science teacher educators (5 from Australia and 7 from the Netherlands) were interviewed in depth about what they actually do during (some of) their workshops, and to explain their activities, purposes, and experiences. Moreover they were asked about their careers and how they changed their approach over time. The analysis of the interview data focuses on identifying relationships between science teacher educators’ aims, approaches and professional backgrounds.

Project I-4: Secondary physics teachers' beliefs and practice about teaching and learning physics: Investigating belief systems and the relations with teaching physics. Duration: 2007-2011 Researcher: N.A.H. Belo, MSc (PhD candidate)


52

Supervisors: Professor dr. J.H. van Driel & Professor dr. N. Verloop Aims and Context Studies in science education have concluded that the role of the science teacher is of crucial importance: when it comes to the outcomes of education, the teacher outweighs other factors, such as the content of the curriculum and extra-curricular activities. The way teachers teach a certain subject is, among other things, related to their beliefs. In particular, teachers’ beliefs about teaching and learning in general and domain specific beliefs, for instance, about the importance of teaching specific topics or curricular goals, and the connections between these types of beliefs, are deemed important. So far, however, empirical studies of teachers’ beliefs have focused mainly on aspects of general educational beliefs, such as beliefs about teaching and learning, children, and the school, or on teachers’ epistemological beliefs or on teachers’ conceptions of nature of science. This research project is conducted in the context of secondary physics education in the Netherlands; the aim is to investigate relations between teachers’ beliefs about learning and instruction, their beliefs about nature of science, and their teaching practice. The project is guided by the following questions: (1) What is the Content and the Structure of Secondary Physics Teachers’ Beliefs about Teaching and Learning Physics? (2) What relations can be identified between Secondary Physics Teachers’ Beliefs about Teaching and Learning Physics and their Teaching Practice? Method The project consists of three different studies, both small-scale and large-scale, and quantitative as well as qualitative methods are applied. The first study, a small-scale explorative interview study, was conducted among experienced secondary physics teachers and physics teacher educators (N=8) in winter 2008-2009; the study focused on their beliefs about making physics education engaging for secondary students. The second study, a largescale survey study, was conducted in spring 2010. A questionnaire, measuring teachers’ general educational beliefs about learning and instruction, their domain-specific beliefs about the nature of science and self-reported teaching behaviour, was sent out among secondary physics teachers in the Netherlands. The useful response of people who completed the questionnaire was 318. In the third study, which will be carried out in winter 2010-2011, the relations between teacher beliefs and teaching practice are investigated in-depth; the sample of the second study is used to select a group of about twenty teachers. The participating teachers are interviewed about the relations between their beliefs about teaching and learning physics, particularly beliefs about nature of science, and their teaching practice. These data will be triangulated with several other data sources, such as written teaching scenarios and selfreported teaching behaviour from the survey study. Project I-5: Heritage educators and history teachers: concepts and ideas* Duration: 2008-2012 Researcher: Dr. S.R.E. Klein Aims and context Several authors emphasize the potential of heritage education to contribute to established subjects such as history. In the case of history education, heritage helps individuals to build a sense of self and community by sharing what they have in common. Some argue that it is through the construction of personal and collective identities that heritage education and citizenship are linked. Besides, heritage may provide powerful authentic tools for students to construct historical knowledge and become more motivated. Other authors emphasize the tensions between the goals and focus of heritage education, and those of history education. They argue that history teachers become uneasy when heritage, overtly or otherwise, becomes 'national heritage' and is linked to the promotion of a national identity. Yet, there are also dynamic conceptualizations of heritage that may fit better with a more open and disciplinary based history education curriculum. In this view heritage encompasses participation in a continuous process of meaning making. Such a dynamic concept of heritage avoids the mere handing down of a monolithic version of the past and creates opportunities for a plurality of perspectives.


53

Since the perceptions of teachers and heritage educators strongly affect an effective implementation of heritage education in the school curricula and the classroom, we will investigate their theoretical assumptions and their knowledge of current practices, focused on three selected topics: Christianization, black slave trade and World War II. The project is guided by the following research questions: 1. What are the theoretical assumptions of heritage education and to what extent are they different from history teaching? 2. What are the advantages and disadvantages of using heritage in the teaching of history? 3. What practices can be considered exemplary for the possibilities of using heritage for learning? Method The project will make use of the following sources: academic and professional literature; indepth semi-structured interviews (individual and in focus groups) with ten experienced history teachers and ten designers of heritage education programs in the Netherlands. Teachers will be selected from schools that have multicultural student populations because this is a rich context for research concerned with plurality of perspectives. * This research is part of the NWO-program: “Heritage education, plurality of narratives and shared historical knowledge” General projects Project I-6: Comparing the educational beliefs of academics in Chinese and Dutch higher education Duration: 2008-2012 Researcher: Wu Wei, MA (PhD candidate) Supervisors: Professor dr. N. Verloop & Professor dr. Xie Zuoxu (Xiamen University, China) Co-supervisor: Dr. E.H. Tigelaar Aims and context Cultural differences between China and Western Europe have led to substantial differences between the educational systems from kindergarten through higher education. These differences manifest themselves in terms of the interactions between teachers and learners, the teaching and assessment strategies applied, the content taught, and so forth. With the development of comparative education, more and more studies have also begun to explore the culture and value orientation behind educational phenomena. A cross-cultural investigation of teachers’ beliefs can be valuable because the comparison of two distinct culturally embedded belief systems can make implicit beliefs and assumptions more transparent. Although there have been several comparative studies about Western and Chinese teachers’ beliefs, most research on education in the Chinese context has started from a Western perspective. So it would be worthwhile to compare and analyze teacher beliefs both from the Western and Chinese perspective. Given the desire to strengthen co-operation between the Chinese and Dutch universities, it is crucial to understand the differences and similarities between university teachers’ educational beliefs in these two countries and what related factors affect educational beliefs of teachers in higher education. It could be helpful both theoretically and practically for the cooperation in staff development programs and cross-culture teaching. The problem definition of this project is: “What are differences and similarities between Dutch and Chinese research university teachers' beliefs regarding the nature of knowledge, teaching, learning and teacher-student relations?” Method The study consists of a number of sub studies. First, a review into university teachers’ beliefs is being conducted. Furthermore, an in-depth investigation of the educational beliefs of Dutch and Chinese university teachers is carried out. Teachers from China and the Netherlands (around 10 from each country), who have had university teaching experience in both countries, are interviewed for this purpose. Subsequently, a questionnaire instrument is


54

developed and sent to teachers at Leiden and Xiamen University. The questionnaire is based on the interview-study and on existing instruments which have been used in cross-cultural research. Project I-7: Teachers’ practical knowledge of classroom communication processes Duration: 2007-2011 Researchers: I. Veldman, MSc* & Prof. dr. J. van Tartwijk Aims and context For most pre-service teachers and beginning teachers in the Netherlands, discipline in the classroom is their number one concern. During the first years of their careers, teachers either develop adequate classroom management strategies that help them establish and maintain a positive classroom atmosphere or they leave the profession. The aim of this project is to characterize the practical knowledge of pre-service teachers, expert teachers, and communication experts with respect to classroom communication processes. Just how this practical knowledge relates to teacher perceptions of student behavior and affects teacher behavior will be analyzed. The results of this project will contribute to efforts to help preservice teachers and beginning teachers learn to realize a more positive working atmosphere within their classrooms. Method The data are gathered via interviews following the observation of video vignettes, interviews after acting in response to these vignettes, observation in the classroom, stimulated recall interviews, and questionnaires. Theories of social cognition are combined with a systems approach and are applied to understand the teachers’ practical knowledge and their classroom communication processes. The project builds upon a 25-years tradition of research in the Netherlands on the communication between teachers and students in secondary education. It has been shown, for example, that student perceptions of a teacher’s interpersonal style relate to not only the working atmosphere within the classroom but also to the students’ cognitive and affective learning outcomes. Furthermore, significant differences in the behavior of novice versus expert teachers have been found with a more positive working atmosphere characterizing the classroom of expert teachers. * Collaboration also occurs with other researchers, in particular, Dr. P. den Brok (Eindhoven Technical University, The Netherlands) and Professor dr. T. Wubbels (Utrecht University, the Netherlands). Project I-8: Teachers’ practical knowledge of teacher-students communication processes in the classroom Duration: 2007-2012 Researcher: R. de Jong, MA (PhD candidate) Supervisor: Professor dr. N. Verloop & Professor dr. T. Wubbels Co-supervisor: Prof. Dr. J. van Tartwijk Aims and context A positive classroom climate is considered important for student outcomes, and it is meaningful for teachers as well: Two of the most cited and highest ranked reasons for leaving the profession are classroom management and discipline. The character of the classroom atmosphere is to a large extent determined by the quality of teacher-student interactions. Over three decades now, the relation between teachers’ interpersonal style and classroom climate and student outcomes is examined and confirmed. However, what exactly constitutes teachers’ interpersonal style, is still to be discovered. In this project teachers’ expectancy patterns on teacher-student interaction, their beliefs on pupil control, sense of self-efficacy on for instance classroom management, as well as their personality traits and discipline strategies are taken into account. Since a large number of beginning teachers experience difficulties in creating an orderly and positive working atmosphere in their classrooms, we focus on preservice teachers and their (inter)personal development during the teacher education programme. The aim of this study is to identify the aspects of teachers’ practical knowledge


55

that guide teachers’ interpersonal behaviour that consequently determines the classroom climate. Moreover, we hope to pinpoint aspects of practical knowledge that change during the education programme and help foster change on interpersonal behaviour. Method To assess expectancy patterns teacher-student interaction, a questionnaire, based on the Interpersonal Schema Questionnaire, is developed. Data on the other variables are gathered with existing questionnaires: Teachers’ interpersonal behaviour is measured with the Questionnaire on Teacher Interaction; we made use of the Teachers’ Self Efficacy Scale to assess self-efficacy; pupil control orientation is measured with the Pupil Control Inventory and for personality traits we made use of the Big Five questionnaire. To study change, all above mentioned questionnaires will be administered at three time-points in the teacher education programme. In addition, teacher educator and in-service teachers will be interviewed on their perceptions of (inter)personal change during the teacher education programme. Project I-9: Classroom communication processes and job satisfaction in the last phase of the teaching career Duration: 2008-2012 Researchers: I. Veldman, MSc & Prof. dr. J. van Tartwijk* Aims and context Many teachers in the last phase of their career teach fewer lessons and have more organizational tasks in the school. Other teachers leave the profession before reaching the formal retirement age. For many of them the teacher-student relationship changes and is less rewarding as it used to be. However, many other teachers are happy to keep teaching until retirement and keep a good relationships with their students . The first aim of this project is to describe changes in the teacher-student relationship in the last phase of the teacher career and to better understand the causes of these changes and differences between teachers. To do this, the relation between job satisfaction, the personal and professional environment, and the development of the character the teacher student relationship are explored. On the basis of this, interventions will be developed that can help senior teachers maintain a positive working relationship with their students. Theories concerning the development of the teacher career, job satisfaction and burn out are combined with the theories on teacher-students communication in secondary education Method In the first phase of the project, data are gathered via interviews with eight teachers in the last phase of their careers. In these interviews, the teachers look back on their career and describe which changes have occurred in their personal and professional environment and in their relationship with the students. Furthermore, a number of questionnaires are used to gather data on the teachers stress, job satisfaction and the teacher-student relationship. For these teachers data about the character of the teacher-students relationship in earlier stages of their career are available. In the second phase of the project a questionnaire will be developed to validate the outcomes of the interview study. Based on the results in the first two phases of the project, in the third phase a questionnaire will be developed aimed at gathering information about changes in the character of the teacher students relationship and factors that influence these changes. This questionnaire is intended as a diagnostic tool for senior teachers. * Collaboration also occurs with other researchers, in particular, Professor dr. T. Wubbels (Utrecht University, the Netherlands). Project I-10: Teachers’ pedagogical beliefs: Understanding the way teachers interpret their classroom interactions. Duration: 2006-2011 Researcher: C.A. van Kan, MA (PhD candidate) Supervisor: Professor dr. N. Verloop


56

Co-supervisor: Dr. P. Ponte (Utrecht University of Applied Sciences) Aims and context Educational situations have no standard solutions and so they demand continuous renegotiation of what can be labeled ‘good’ in specific and non-specific situations. Furthermore, teacher-student interactions are always set in a pedagogisch* framework: the key question concerns the actual state versus the desired state. Interactions with pupils are undeniably interwoven with the personal values and beliefs of the teachers involved. The questions addressed in this study are: 1) How can one gain insight in these personal values and beliefs which are ‘hidden’ in teachers’ daily interactions? and 2) How do teachers interpret the inherent moral meaning of their daily teacher-student interactions? and 3) what kind of patters can be distinguished in these interpretations? Method For this project a total of 37 teachers are interviewed using ‘repertory interviews’. Recordings of regular lessons are used to identify so-called bumpy moments; mini-dilemmas that occur in everyday teacher- student interactions. These bumpy moments are translated into storyboards. Teachers are systematically interviewed on the basis of the bumpy moments represented in the storyboards. The key question is what do teachers think is in the interests of this pupil and why? The repertory interview is based on a thorough reworking of the Repertory Grid procedure devised by Kelly. The data will be analyzed by means of descriptive framework, which is based on the continental European tradition of pedagogiek*. * Pedagogiek or pedagogisch refers to the science of the child’s upbringing in general (cognitive, social, emotional etcetera) and refers not only to education, but also to rearing processes in the family, social care, and many other institutions. Project I-11: Improving the supervisor-doctoral student relationship Duration: 2008-2012 Researchers: Dr. R.M. van der Rijst In this project we collaborate with Dr. T. Mainhard and Prof. dr. J. van Tartwijk and Professor dr. T. Wubbels from Utrecht University. Aims and context Only 50% of PhD projects in the Netherlands are completed successfully within 5 years after their start. Most other PhD projects are at least delayed and a considerable portion of the PhD students carrying out these projects does not graduate at all. Usually, this is not only a personal disaster for the PhD student, but also a waste of talent and money. Research shows that the quality of the supervisor-PhD student relationship is of major importance for the success of a PhD project. This project aims at identifying clues that can help supervisors to improve their working relationships with their PhD students. Research in secondary education showed that the interpersonal aspect of teacher behavior is an important variable to explain differences in cognitive outcomes and motivation between students. In this project an interpersonal perspective on teacher-student communication processes is applied to supervisor-PhD student interaction. Method To gather data about the interpersonal style of the supervisor in this relationship, the Questionnaire on Supervisor-Doctoral student Interaction has been developed, which is based on the Model for Interpersonal Teacher behavior. In this model the relationship aspect of behavior is described using an Influence and a Proximity dimension. The two dimensions of the model for interpersonal teacher behavior, represented as two axes, underlie eight types of behavior. With the QSDI, data will be gathered on PhD students’ and supervisors’ perceptions of a supervisor’s behavior in terms of the labels of each of the sectors.


57

Research Theme 2: The professional development of teachers Subject-matter-related projects Project II-1: Reading strategies and translation techniques in classical Greek Duration: 2004-2011 Researcher: A.F. van der Plaat, MA (PhD candidate) Supervisors: Professor dr. N. Verloop & Professor dr. I. Sluiter Co-supervisor: Professor dr. H. Hulshof Aims and context Over the past 2000 years, a tradition of teaching classical Greek with translation as the core competence has predominated. Via the translation of classical literature, students demonstrate their understanding of the original Greek text. The theory of Functional Grammar also provides a formal foundation for the translation teaching method; teachers instruct students to look for the finite verb in the main clause in a sentence or utterance, for example, as the starting point for the translation of a Greek text into their mother tongue; the finite verb indicates the obligatory complements and optional satellites necessary to complete the relevant sentence. The scope of this theory is the single clause; the context of the speech act is not in focus. The translation of Greek is therefore seen as a technical skill and, for the same reasons, the learning of Greek and Latin at school has been praised for decades as excellent exercise for the mind. However, the communication between human beings does not obey formal language rules alone; human communication is also shaped by the purpose of the communication or speech acts. To supplement the more formal approach, thus, a natural reading approach can also be adopted. In the latter case, teachers instruct students to follow the natural flow of the speech acts and this implies starting at the beginning of the text to trace the author’s train of thought. The author provides the reader with all kinds of information including semantics, syntax, pragmatics, internal text coherence, and external text coherence in order to promote correct understanding of the message. For many teachers of Greek and Latin language and culture, the adoption of a natural reading approach means a major shift of teaching paradigm as the approach implies a very different view of teaching, education in general, and the professional identity of the teacher. In the present project, the question of whether an intervention aimed at the implementation of this new reading concept and new teaching method will change teachers’ behavior in the classroom, their cognitions regarding the teaching of Greek (i.e., their Pedagogical Content Knowledge), and their views on education in general will be explored. Method In phase one of the research project, the behavior and cognitions of a limited number of teachers who are exploring alternatives to the traditional translation method for teaching classical Greek language and literature have been assessed. Expert readers of classical Greek have been consulted with regard to their knowledge of the natural reading process for classical Greek. A new -natural reading- teaching method will then be designed on the basis of these results. In phase two of the research project, an intervention will be designed for the implementation of the new -natural reading- teaching method. Following implementation, whether the intervention changed the teacher’s methods of teaching, their behavior, or their cognitions will be determined. Project II-2: Using a domain-specific model to improve science teachers’ reflection on problematic and positive teaching experiences Duration: 2009-20012 Researcher: Dr. ir. F.J.J.M. Janssen Aims and context Philosophers of science have pointed out long ago that learning from experiences largely depends on the conceptual repertoire the person brings to bear on the situation. In order to improve teachers’ reflections, we have developed a domain-specific model for reflection on


58

positive teaching experiences of science teachers. In previous research we compared reflecting on positive experiences with and without using the domain-specific model. The results showed that use of the domain-specific model by pre-service science teachers promotes better quality reflections. When using the model, pre-service teachers’ descriptions and explanations of their experiences are more detailed, they reflect on a deeper level, and their resolutions are more productive. In this follow-up project we study some aspects of model-based reflection on positive experiences more in-depth. Main research questions are: 1.To what extent does the model improve reflection on problematic experiences while using relevant positive experiences? 2. To what extent does the model alter science teachers causal attributions for failure and success? 3.To what extent does the model help science teachers in finding a balance between innovation and efficiency (building routines)? Method Our earlier research makes it plausible to expect that if teachers only use problematic experiences as input for reflection, they will more often produce traditional resolutions and teaching choices, which in turn makes them more unlikely to support innovative teaching. In line with our earlier findings we expect that model-based reflection methods based on positive experiences will help (student) teachers to embark on a learning route, because they will produce more innovative resolutions which they are highly motivated to apply. To answer the research questions, in this project we investigate whether this approach leads to deeper and more productive reflection on problematic experiences. Also, we analyze and compare teachers’ attributions of both positive and problematic experiences with and without using the domain-specific model. Our recent research shows that using the model for reflection results in more internal and controllable attributions and at the time increased self-efficacy and motivation of teachers. Finally, we will keep track of several science teachers over a longer period of time during which they repeatedly go through cycles of model-based reflection on positive experiences. We will monitor whether this leads to learning routes in which they find a balance between innovation and efficiency. Project II-3: Facilitating medical teachers’ learning Duration: 2005-2010 Researcher: M.J. Min-Leliveld, MSc (PhD candidate) Supervisors: Professor dr. N. Verloop & Professor dr. J. Bolk Co-supervisor: Prof. dr. J. van Tartwijk Aims and context The medical faculty associated with the Leiden University Medical Center (LUMC) has adopted a new curriculum. As part of this new curriculum, the medical school wants to make greater use of casuistry (i.e., the analysis of specific cases and precedents) as the basis for student learning, teach in smaller groups, restructure the curriculum for more frequent use of teaching strategies that stimulate more autonomous student learning, and adopt assessment types that clearly fit these new teaching activities. For the faculty of the medical school, the implementation of these innovations is not an easy task. For most of the faculty, moreover, these are new tasks that require new knowledge and skills. Time constraints are also a problem as most of the members of a medical faculty must divide their time between seeing patients, research, and teaching, which leaves very little time for further professionalization of one’s teaching. The focus of this project is thus on how the development of teachers of medicine can be optimized within the specific context of a medical research faculty. In order to do this, the following research question will be considered: Which characteristics of effective instructional development are most appealing and most relevant in an instructional development program in the medical context, and how do teachers learn from a specific program that takes into account those characteristics? Method Key characteristics for effective instructional development were identified and a questionnaire was sent to all medical teachers in the LUMC to find out which of those characteristics were considered important in the instructional development of medical teachers. Also interviews


59

were carried out with medical teacher educators about which characteristics they considered relevant for medical teachers. The selected characteristics were used to construct an additional instructional development course, based on the succesful Train the Trainers course. Medical teachers' learning of the adapted course was studied. In order to answer this question we conducted two studies. In the first study the selection of characteristics of effective instructional development programs was the centre of attention; in the second study we focused on teachers’ learning in an adapted instructional development program, in which those selected characteristics of effective instructional development programs were used as a framework. In the first study, teachers and teacher educators were asked to indicate which of the 35 characteristics, derived from the literature on effective instructional development (Guskey, 2003; Steinert, et al., 2006) were, according to them, important in instructional development programs. We sent out a questionnaire to medical teachers in the Leiden University Medical Center asking which characteristics were most appealing to them when considering participation in instructional development programs and we interviewed teacher educators of all eighth medical schools in the Netherlands about which characteristics they considered most relevant for teachers’ learning. In the second study we used the characteristics collected in the first study as a framework to analyze a successful instructional course (Train the Trainers) in order to understand its effectiveness. Secondly, we constructed an additional instructional development course, based on the framework and the information derived from this successful course. We studied teachers’ learning in this program in two ways: firstly we used an evaluative questionnaire to report the effects of the program and secondly we visualized the learning processes of four teachers in the various sessions of the adapted instructional development program, using the model of Clarke & Hollingsworth (2002). The diagrams that were constructed on the basis of interviews informed us about teachers’ learning in the various sessions of the program. Project II-4: The use of visualized knowledge structures in pre-clinical medical education Duration: 2005-2011 Researcher: S. Vink, MA (PhD candidate) Supervisors: Professor dr. J. Bolk & Professor dr. N. Verloop Co-supervisor: Prof. dr. J. van Tartwijk Aims and context The focus of this research project is on the development and organization of knowledge. The rationale underlying this focus stems from two research conclusions regarding medical problem solving. First, research has shown that a universal, generic medical problem solving process simply does not exist and that the clinical reasoning process is highly specific and tailored to the complexity of the individual clinical problem. Second, the knowledge of successful medical problem solvers is not only relatively more comprehensive but also better organized. The implication for medical education is that a comprehensive knowledge base must be appropriately organized for knowledge mastery, which is - in turn - essential for clinical problem solving. The aim of this study is thus to develop an instrument to facilitate the development of a wellorganized knowledge base. Concept maps can be used to visualize of knowledge and its organization. A few medical curricula have indeed adopted schematizations to represent the organization of the knowledge of experienced physicians. However, it is not clear what these schematizations should look like for students who have yet to organize their knowledge or for medical teachers who want to use the schemes for the purpose of curriculum development. In this study, guidelines are thus developed to help teacher-physicians schematize the organization of their knowledge. Given that the guidelines are based upon the knowledge organizations of experienced physicians, the hypothesis is that the schematizations (or schemes) organized in keeping with the guidelines we propose, will help medical teachers to construct schemes and will facilitate students to organize concepts and their interrelations.


60

The first part of the research project aims to answer the following three research questions: 1. How are design rules that are distilled from the literature about knowledge development in the medical domain applied by teacher-physicians? 2. What are the characteristics of the schemes when these design rules are provided to medical teachers? 3. Do differences exist in the complexity of the schemes employed by teacher-physicians with different levels of expertise? In addition, one study aims at the effects of the use of the design rules on the visualization of integration in schemes. Subsequently, the effects of using knowledge schemes will be explored in terms of the effects on the knowledge acquisition and knowledge use of students. Method The use of design rules to visualize knowledge structures is investigated in an experimental setting. Participants on different expertise levels created schemes along the design rules as provided by the researchers. The schemes were analyzed for the usage of the design rules and the participants were surveyed about the use of the design rules. Moreover, video tapes of the sessions were analyzed for use of the design rules. The effects of the use of knowledge schemes will be studied under different educational conditions (e.g., the presentation of expert schemes, the presentation of schemes made by physicians with different levels of expertise, helping students create their own schemes); in a control condition, no schemes will be used whatsoever. We will then measure the number of concepts and linked concepts in response to open-ended questions. Project II-5: The nexus between teaching and research in undergraduate courses. Duration: 2010-2012 Researchers: Dr. R.M. van der Rijst & Prof. dr. J.H. van Driel In this project we collaborate with Dr. G.J. Visser-Wijnveen Aims and context Strengthening the nexus between research and teaching in undergraduate programs has advantages for student learning. Previous research shows that students who are familiar with departmental research are more motivated for their study and experience pride that they are part of a research environment. Furthermore a strong nexus between research and teaching stimulates students’ confidence in skills and understanding of research (Seymour et al., 2004; Van der Rijst et al., 2009). But teachers at universities are not always aware of variety of teaching strategies which potentially can benefit students learning. The aim of this research project is to augment our knowledge of how to strengthen the nexus between research and teaching in order to improve undergraduate teaching practices at universities. The current study focuses on student perception of the nexus between research and teaching as a way to assess teaching practice. This questionnaire will be improved and validated for interdisciplinary use and will be administered to students of different disciplines. Method To gather data about the student perception of the research-teaching nexus and its relation with teaching practice, a questionnaire has been developed, which is based on a model of Healey (2005) and on previous research (Visser-Wijnveen, 2009; Van der Rijst, 2009). In the model the variation of modes to strengthen links between research and teaching is described using two dimension, representing (1) extent of student participation in research and (2) nature of the emphasis on elements of research. Furthermore intangible elements of the link between research and teaching, such as integrating in the research community, motivation for research, and development of a research attitude, are also part of the questionnaire. The questionnaire will be validated for diverse academic disciplines. With this questionnaire data will be gathered on student perceptions of the research-teaching nexus in terms of similarities and differences between disciplines, between student levels, and between teaching strategies.


61

Project II-6: Preservice teachers’ conceptions of the relevance and use of educational research in their teaching practice Duration: 2010-2014 Researcher: C. Hu, MSc (PhD candidate) Supervisor: Prof. dr. N. Verloop Co-supervisor: Dr. K. van Veen Aims and context This project is a PhD study into pre-service teachers’ conceptions of educational research and its use in and relevance for their daily teaching practice. The study will compare Chinese and Dutch pre-service teachers. Most teacher education programs educate their students in research methods and require students to conduct some kind of educational research into their teaching practice. Not much is known, however, of how pre-service teachers perceive the use and relevance of educational research for their teaching practice. Moreover, reviews indicate that the relationships between educational research by pre-service teachers and the positive contributions to their teaching practice is hardly established. And the nature of the context of the daily teaching practice seem to enable and hinder educational research. Main aims of the study therefore are to gain more insight into how pre-service teachers perceive the use and relevance of educational research, and into the contextual factors that affect their conceptions. Moreover, the comparison between two different national contexts will enable to gain a deeper understanding of the contextual factors and into the possible intercultural differences in teachers’ conceptions. The results of the study will contribute to an improvement of the use of educational research in teacher education programs, and the relevance of educational research for the daily teaching practice. Method The study will use a mix-method design, combining qualitative and quantitative methods. In the first phase, semi-structured interviews will be conducted with a small sample of pre-service teachers from Chinese and Dutch teacher education programs. The aim of the interview is to identify general themes and categories of pre-service teachers’ conceptions related to educational research. In the second phase, a questionnaire will be developed based on the interviews and literature, exploring the themes and categories derived from the interviews, and the possible impact of contextual factors. The third phase exists of interviews with a meaningful subsample of pre-service teachers, who are selected on basis of the results of the questionnaires. The interviews will enable a deeper understanding of the questionnaire responses. The final phase refers to an online Discussion forum, in which pre-service teachers are invited to participate and discuss the results of the study, and to share the results of the study with a large audience. Project II-7: The design of context-based education by biology teachers1 Duration: 2007-2012 Researcher: N. Wieringa, MSc (PhD candidate) Supervisor: Professor dr. J.H. van Driel Co-supervisor: Dr. ir. F.J.J.M. Janssen Aims and context There is an international trend in science education towards context-based approaches. If concepts are taught in relationship to real-world contexts, science education is expected to become more meaningful, relevant and motivating for students. In biology education in the Netherlands an innovation process towards context-based education is currently taking place. 1

This project is part of a research program called DUDOC in the Netherlands. This research program aims to support current educational reforms in science by funding science teachers to do PhD research.


62

As in any innovation, the outcome will largely depend on the teachers implementing it. The focus of this study is on biology teachers designing context-based lessons for their own classroom practice. This is a challenging task for biology teachers. It is difficult to identify adequate contexts, connect these with central concepts, and allow students to draw the connections at the same time via stimulating questions and assignments. Core questions are: how do biology teachers, both experienced and inexperienced designers of context-based instruction, actually design context-based lessons when asked to do so? What are characteristics of the resulting lessons? What difficulties do biology teachers encounter when y make? And what might be successful strategies for designing context-based lessons? The adesigning context-based lessons? What reasons do these teachers have for the design decisions thenswers to these questions will be used to develop a professional development program to support biology teachers in the design of context-based lessons, using a domainspecific design model. This project also aims at enlarging our general understanding of the relationship between teacher knowledge and lesson design. For this purpose, a theoretical framework is developed in which concepts from goal systems theory and Donald Schön’s image of the reflective practitioner are combined. Method The project consists of three phases. During the first phase, six secondary school biology teachers were visited in their working environment and asked to design a context-based lesson for one of their own classes, while thinking aloud. This process was videotaped. Furthermore, the lesson itself was recorded and by means of interviews, design-related knowledge and beliefs were clarified. The second phase aims at a more profound development of the theoretical framework and at validating the method that are used to construct a teacher’s goal system. We are interested to know whether such a goal system can be used to predict how a teacher will respond to educational innovations such as the context-based approach. In the third phase, a professional development program will be developed, enacted and evaluated, based upon the outcomes of the first and second PHASE. Project II-8: Implementation of concept-context biology education2 Duration: 2008-2012 Researcher: M. Dam, MSc (PhD candidate) Supervisor: Professor dr. J.H. van Driel Co-supervisor: Dr. ir. F.J.J.M. Janssen Aims and context Biology education at the secondary level in the Netherlands is being reformed into context based education. The way in which such a reform is implemented, will determine its success in the upcoming years. From literature, it is known that teachers often interpret educational reforms as distinct from how they were intended. Therefore, it is important to both help teachers understand the rationale, aims and goals of the educational reform and also aim at understanding what difficulties teachers face when implementing this reform. Research shows that if teachers have to understand the rationale, aims and goals of an educational reform, they should not only enact the reform, but also be involved in designing it. As teachers are known to have a set of beliefs about what good education looks like, top-down implementation of educational reforms often fails because it does not take these beliefs into account. This research project will use an approach based on the individual teaching successes that takes teacher’ beliefs about good education into account. We will connect these beliefs to the context-based reform by inducing a process of change in which teachers direct their teaching behavior towards context-based education. However, teacher’ beliefs are often not explicit. Therefore we develop a tool consisting of important instructional components that we will use 2

This project is part of a research program called DUDOC in the Netherlands. This research program aims to support current educational reforms in science by funding science teachers to do PhD research.


63

to elicit and structure teachers’ beliefs. Once their most important beliefs are known, we will help teachers elaborate those beliefs towards context-based education in a professional development trajectory. This research project thus aims to answer the following three research questions: 1. In what way can we map teacher’ beliefs about their current biology education in relationship to context-based education? 2. Which of these beliefs are good bases for concept-context based biology education? 3.In what way can be built upon teacher’ beliefs to guide the teachers’ professional development towards concept-context based biology education? Method To answer the first research question, we will conduct interviews with a sample of biology teachers. In these interviews, teachers will use a tool we developed to elicit and structure their beliefs on regular, ideal and concept-context instruction. These beliefs will be compared to literature and in concertation with designers of the context-based reform we will answer the second research question. The third question focuses on if and how teachers’ beliefs change in the context of a professional development program for biology teachers for which an instructional tool will be constructed. Both projects II-7 and II-8 are part of a research program called DUDOC in the Netherlands. This research program aims to support current educational reforms in science by funding science teachers to do PhD research. Project II-9: Using a domain-specific model to improve science teachers’ lesson design Duration: 2009-20012 Researcher: Dr. ir. F.J.J.M. Janssen Aims and context Contemporary reformers of science education call for learning with understanding in which students participate in problem solving activities grounded in meaningful contexts. For teachers these kind of lessons are difficult to design because textbooks are often not structured that way. Research has shown that general models do not provide enough guidance for teachers’ lesson planning because they fail to encompass knowledge of the school subject. Therefore we have developed a domain-specific model in order to improve science teachers’ lesson design. The core of the model consists of 10 perspectives. These perspectives represent the major ways of thinking in science. Our previous research has shown that both one particular perspective as well as the whole model help science teachers to design lessons which are in accordance with innovative approaches of science teaching. In this follow-up project, we will study some aspects of designing with the model more in-depth. The main research questions are: 1. To what extent does the model enable science teachers to develop knowledge underlying their lesson plans? 2. To what extent does the model stimulate science teachers to develop their motivational beliefs about science education lessons? 3. To what extent does the model help science teachers to improve their predictions of student learning processes and outcomes? Method Although teachers in our earlier studies reported developments with respect to different knowledge types when using the model for lesson planning, we will study this knowledge development more directly to answer the first research question. This will be done by using concept maps and knowledge tests before and after lesson planning, thinking-aloud techniques during lesson planning, and stimulated recall shortly after lesson planning. Next, we focus on motivational beliefs. Two types of beliefs are particularly important in this respect: expected outcome value and expected likelihood of success. Expectancy-value theory predicts that a person will try to maximize expected utility (which is the product of expected outcome value and expected likelihood of success). To answer the second research question, we will first ask science teachers to formulate their current intentions for improving their regular lessons. We will ask them to score their intentions on Likert scales on both expected outcome value and expected likelihood of success, and let them explain their scores. Next, we


64

will introduce them to the model, and repeat the same procedure. Our recent research shows that using the model consistently leads to stronger intentions to innovate, mainly due to increased expected likelihood of success. Designing lessons in which students come to understand a topic by posing and solving problems is a difficult task for science teachers. In order to succeed the teacher has to put himself in the position of the students, and from their perspective consider which problems, solutions, and new problems, will eventually lead towards the intended aim. To answer the third research question, we will present science teachers with a progression of problems and ask them to predict students’ learning processes and outcomes. Next, we will explain to them the relevant perspective from our model, and let them predict the learning processes and outcomes again.

General projects Project II-10: Organising and locating effective teacher learning Duration: 2009-2012 Researchers: Dr. K. van Veen en Dr. J. A. Meirink Aims and context This project explores issues related to teacher learning and professional development. Theoretically, the project draws upon cognitive, social-psychological, and organizational perspectives. More specifically, the project concentrates on: * the intervention features that makes professional development effective. This subproject aims to explore what is currently known about the effectiveness of teacher professional development programs or learning activities on the quality of teachers, their teaching, and student learning. Specific organizational features which contribute to teacher learning will be examined in more detail. * learning projects that are potentially effective. One of these projects concerns collaboration among colleagues, in which it is assumed that exchanging experiences creates learning opportunities for teachers. Such exchanges will be examined in more detail to discover how they contribute to teacher quality. Another example of a learning project refers to (student-)teacher research in schools. Possible contributions of teachers conducting research themselves for their classroom practice will be explored. * the impact of teacher trainers and educators on (student) teacher learning. In most studies on professional development the intervention itself is explored, and the ones who design and execute the intervention are often not taken into account in the research design. In this subproject, both the knowledge base of trainers and educators, their functioning, and their effect on teacher quality are explored. * the school organizational conditions for teacher learning to be successful. Main assumption is that schools are not designed for teacher learning, rather for students to learn and teachers to work. The necessary structural and cultural conditions for teacher learning to be successful in terms of sustainability, effectiveness, and impact are examined in general and in local contexts. Method The project uses both quantitative and qualitative research methods in the form of questionnaires, interviews, and observations. Several small teacher learning projects in schools are explored in-depth. Finally, reviews are made of international research on issues related to teacher learning and professional development. Project II-11: Computer-supported collaborative learning in initial teacher education* Duration: 2006-2011 Researcher: M. Dobber, MSc (PhD candidate) Supervisors: Professor dr. N. Verloop & Professor dr. J. D. Vermunt Co-supervisor: Dr. S. Akkerman Aims and context


65

Research on teacher education has a long tradition with a focus on the individual, reflective learning of teachers. Collaborative learning in teacher education is a topic which recently starts to receive more attention. Existing teacher competency profiles describe social competence in addition to individual competences as part of the professional competences of teachers. Teachers must be able to collaborate with colleagues in numerous ways and thereby contribute to their own development as well as to a school’s functioning. At the same time little is known from educational practice and research on if and how student teachers are prepared for this within the teacher education program. This research project is aimed at studying collaborative learning of student teachers. Several types of groups are used in teacher education programs in the Netherlands, each with a unique potential to learn of and about certain collaborative practices. These groups are explored from a community perspective, which focuses on the shared domain, shared interactional repertoire and group identity. The concept of teacher communities is more and more used in schools, but in teacher education it is still largely unemployed. In the present research, the central problem is formulated as follows: “In what ways is collaboration embedded in several types of groups in teacher education and how can this be increased?” Method The project started with a pilot in which the actual and desired practices of three teacher education institutes were investigated. After that, focus group interviews with different stakeholders were carried out in order to determine how a good design for different types of groups within teacher education should look like. Following, we applied design-based research, which includes two cycles of design or re-design, implementation, and evaluation in four groups in post-graduate teacher education. Mixed methods were used to gather data on these design studies, including video-observation and stimulated recall interviews. This project is part of a larger project which focuses on the development of social competences and communities of (student) teachers. Three PhD projects and a postdoc project aim to investigate the development of social competences and communities of student teachers and teachers at the workplace. Project II-12: Cultural Identities of Non-Native English Teachers in China and the Netherlands: A Comparative Study Duration: 2009-2013 Researcher: D. Chen, MA (PhD candidate) Supervisor: Professor dr. N. Verloop Co-supervisor: Dr. E.H. Tigelaar Aims and context The research project is aimed at describing and comparing the cultural identities of nonnative English teachers in China and the Netherlands. Language and culture are described in the literature as being intricately intertwined. During English language teaching, a non-native teacher’s own cultural identity may become controversial. As a consequence, the teacher is pushed to be at a position somewhere between the target culture and the native one. Teachers may take these positions consciously or sub-consciously, and their positions may be variable and dynamic, dependent on the context. The necessity of flexibility in adopting various identities in foreign language teaching may confuse the teachers sometimes, and may result in contradictory perceptions. Furthermore, the ambiguous cultural identity of a non-native English teacher may also puzzle the students and even new practitioners. It is quite necessary, therefore, to study teachers’ assumed and real selections of cultural identities so as to encourage reflection about their cultural selves in class. Teacher identity or teacher role in foreign language teaching has been the subject of recent studies. However, teacher identity is mainly studied from the perspective of pedagogical roles, psychological “possible selves”, and intercultural communicative competence. Seldom are the cases of the individual teachers’ cultural identities examined, or compared in two different “outsider” cultural backgrounds.


66

The following research questions will be answered in order to deal with the issue outlined above. 1. What are the characteristics of the Chinese and Dutch English teachers’ cultural identities as observed in class and assumed by the teachers? 2. Are the cultural identities of Chinese English teachers similar or different from those of their Dutch counterparts? 3. What are the factors that result in these similarities and differences? Method Taking account of related previous studies, the current study will design an instrument to describe and compare the cultural identities of non-native English teachers in two countries: China and the Netherlands. Furthermore, the cultural and teaching environment of the two groups of teachers in the two countries will be researched, so as to uncover the major factors underlying the similarities and differences between the two groups’ cultural identities. The study consists of a number of sub studies. First, a review into Non-native English teachers’ intercultural identity is being conducted. Furthermore, an in-depth investigation into the intercultural identities of Dutch and Chinese Non-native English teachers is carried out. For this purpose , Non-native English teachers from China and the Netherlands (around 10 from each country) are interviewed. Subsequently, based on the interview study, and the literature study a questionnaire instrument is developed and sent to Non-native English teachers in China and the Netherlands. Project II-13: Quality and impact of portfolio assessment procedures Duration: 2007-2011 Researchers: Dr. E.H. Tigelaar, Dr. ir. F.J.J.M. Janssen & I.M.J. Veldman MSc. Aims and context This project is aimed at evaluating the quality of a programme for the assessment of prospective teachers’ competence and the impact of this assessment programme on the development of pre-service teachers’ competence. Assessment programmes consist of a deliberately arranged set of assessment methods that together form a coherent representation of what is important for competence. In this study, for investigating the quality and impact of assessment programmes, we build on the work of Guba and Lincoln’s (1989) in which the concept of ‘trustworthiness’ takes centre stage (Tigelaar, Dolmans, Wolfhagen & Van der Vleuten, 2005; Tigelaar, Van Tartwijk, Janssen, Veldman & Verloop, 2009). Applying this methodology to assessment programmes means that trust must be built between assessors and students, with assessors being aware of students' concerns through extensive involvement in their learning processes (‘prolonged engagement’, ‘persistent observation’). Assessors should discuss hypotheses with a peer and search for counterexamples (‘peer debriefing’, ‘negative case analysis’). Interpretations should be tested, accounting for all available evidence (‘progressive subjectivity’), and be ‘member checked’ with the students. Interpretations should also be documented and conclusions should be supported by the original data (‘dependability’, ‘confirmability’). Finally, information about assessment conditions should be available (‘thick description’). Method In the project, using Guba & Lincoln’s approach, we investigate design guidelines for building programmes for the assessment of competence in teacher education. Furthermore, we explore the extent to which assessors routines, while being engaged with the formative and summative assessment of students’ competence, relate to the framework that Guba and Lincoln provide. Finally, we investigate the impact of the assessment programme on the development of competence among pre-service teachers.


67

Project II-14: The impact of a negotiated assessment procedure on teachers’ professional development3 Duration: 2007-2012 Researcher: C.P.M. Verberg, MSc (PhD candidate) Supervisor: Professor dr. N. Verloop Co-supervisor: Dr. E.H. Tigelaar Aims and context Assessment strategies to promote the professional development of teachers may take various forms. One such assessment strategy is negotiated assessment, which involves the negotiation of several aspects of the assessment process (e.g., assessment criteria and standards, assessment activities and anticipated outcomes, evidence required to demonstrate compliance with performance criteria and standards). The issue to be addressed in this project is: "What is the impact of a negotiated assessment procedure on the development of senior secondary vocational education teachers’ competences for promoting nursing students’ reflection skills?" The following research questions will be answered in order to deal with the issue outlined above. 1. Which teachers’ competences are necessary, according to different kind of stakeholders, to develop senior secondary vocational education nursing students’ reflection skills? 2. What is the quality, the usefulness and the practicability of the different elements in the developed negotiated assessment procedure? 3. Which learning activities and learning benefits do teachers report as a result of being engaged in a negotiated assessment procedure? 4. Which competences do teachers develop as a result of being engaged in a negotiated assessment procedure? 5. What is the relation between the teachers’ competence development and a) the quality, the usefulness and the practicability of the different elements in the negotiated assessment procedure and b) the learning activities that teachers have undertaken while being engaged in the negotiated assessment procedure? Method A negotiated assessment approach that is based upon the qualitative research principles of responsive evaluation is used to promote the development of teacher competence. The focus of the research is upon the impact of a negotiated assessment procedure that involves the following: (1) interviews with different stakeholders and discussion rounds in which teachers engage in a dialogue with different stakeholders with regard to the teacher competences necessary to develop senior secondary education nursing students’ reflection skills for the setting of learning goals; (2) dialogues with a personal coach in which the teachers negotiate a personal learning contract, personal learning goals, learning routes, and performance evidence; (3) dialogues with peers concerning a case involving specific learning goals and performance evidence from one of the participating teachers; and (4) working on a portfolio consisting of a personal development plan with specific learning goals, evidence regarding performance, reflections on performance and learning, and reflections on the dialogues with the coach and the dialogues with the peers.

3

This project is part of a larger project in which the effects of three assessment approaches on teacher competence are examined. The effects of the different assessment approaches are studied in three PhD projects, of which II-14 is one. In the postdoctoral research project, II15, the results of the three PhD projects are combined and compared; overall measurements of teachers’ competence development will also be conducted as part of this research project.


68

Project II-15: Characteristics of an effective approach for the formative assessment of teachers’ competence development*4 Duration: 2007-2012 Researchers: Dr. E.H. Tigelaar (postdoc) & Dr. P.H.M. Sins (postdoc) Supervisor: Professor dr. N. Verloop Aims and context The aim of this postdoctoral research project is to evaluate and compare the effects of three formative teacher assessment approaches: (1) an expertise-based approach, (2) a selfassessment approach, and (3) a negotiated assessment approach. The final aim is to identify the best combination of assessment design characteristics to promote the learning and development of teachers with a focus on the ability of teachers to assess and promote the reflective skills of vocational students. Teachers who work in the educational sector of the nursing professions (N=60; 20 in each assessment approach) have been selected to participate in this project. The question to be answered is: “What are the effects of different formative teacher assessment approaches on the development of teachers’ competences for promoting students’ reflection skills, and which combination of assessment design characteristics promotes optimally the teachers’ competence development?’ The following research questions will be answered in order to find an answer to the more general question. 1. How do teachers develop their competences as a result of being engaged in one of the formative assessment approaches, i.e., the (1) expertise-based approach, (2) selfassessment approach, and (3) negotiated assessment approach. 2. To what extent can the teachers’ competence development be related to a) design characteristics in the formative assessment approaches b) perceptions of usefulness of elements in the assessment approaches c) conditions for learning in the schools d) participant characteristics and e) the learning activities that were undertaken by the teachers? 3. Which combination of assessment design characteristics promotes optimally the teachers’ competence development? Method Tasks and analyses that are conducted: 1. The common elements in the criteria and standards for teaching competences formulated in the different assessment projects are distilled using matrices. 2. Development of instruments for the repeated overall measurement of teachers’ competences, and the contextual influences on the use of the assessment approaches and of the teachers’ perceptions and evaluations of the assessment design characteristics. Video vignettes and questionnaires are developed, and teachers’ are asked to select samples of student work. 4. Analyses of the relations between the measured teachers’ overall competence development and a) the assessment approach characteristics and contextual influences as documented as well as b) the participating teachers’ perceptions and evaluations of these characteristics. This will be done using quantitative analyses, enriched by case studies. 5. Development of an optimal combination of design characteristics. This will be done using the results from task 4, and sketching different scenarios.

4

This project is part of a larger project in which the effects of three assessment approaches on teacher competence are examined. The effects of the different assessment approaches are studied in three PhD projects, of which II-14 is one. In the postdoctoral research project, II15, the results of the three PhD projects are combined and compared; overall measurements of teachers’ competence development will also be conducted as part of this research project.


69

DERDE GELDSTROOMACTIVITEITEN

NASCHOLINGSOVERZICHT Onderdeel

Alg.Begeleidingsvaardigheden Vakdidactiek

Onderdeel

BOS-cursus Voortgezette BOS-cursus BOS in company BOS-ROS cursus

VAKCOACHTRAJECT Uren Deeln. Aantal betrokken Aantal omvang aantal scholen/instituten betrokken ICLON docent(en) 19,8 6 1 1 10 x 15 73 7 10

BOS-CURSUS (Begeleider Op School) Uren Deeln. Aantal betrokken Aantal omvang aantal scholen/instituten betrokken ICLON docent(en) 2 x 60 16 Open 2 inschrijving 40 7 Open 1 inschrijving 30 8 1 1 30 14 1 1 30 15 7 1

(Europees Referentie Kader) ERK/TTO (Twee Talig Onderwijs) Uren Deeln. Aantal betrokken Aantal omvang aantal Scholen/instituten betrokken Onderdeel ICLON docent(en) 24 11 Open 3 Studieochtend/-middag ERK inschrijving 60 147 7 3 Become a competent TTO teacher 67 10 1 2 Workshop TTO 3 35 1 1 TTO, coaching on the job 27 8 1 2 CLIL studiemiddag 6 20 2 1 CLIL Skills and classroom English 30 8 1 1 CLIL Coach 26,4 7 1 2 NASCHOLINGSDAGEN Uren Deeln. Aantal betrokken Aantal omvang aantal scholen/instituten betrokken ICLON docent(en) Studiedag Economie, Management & 60 55 Open 2 Organisatie inschrijving Nascholingdag Taalkunde 50 12 Open 2 inschrijving Nascholingsdag Filosofie 50 58 Open 1 inschrijving Good Practice Day t.b.v. Talen120 226 Open 2 docenten inschrijving Oriëntatiekennis Geschiedenis in de 25 12 Open 1 bovenbouw inschrijving Studiedag Maatschappijleer 40 30 Open 1 inschrijving


70

Activiteit Toetsing, differentiatie en determinatie Professionaliserings-traject Determinatie en Toetsen Nederlandse Kennis Basis Wiskunde 2 Ondersteuning sectie scheikunde Individueel supervisietraject Beoordelingstraject docent met functionerings-problemen De Mediatheek in het Onderwijs Coördinatie Blok II en IV Ondersteuning Studiedag Individuele coaching Individueel begeleidingstraject Trainersopleidings-traject Syllabus Pilot Scheikunde Onderwijs ABC Cursus omgaan met verschillen Personal coaching afdelingsleider Begeleiding MDI-deling in managementteam Personal coaching TTO-coördinator Professionaliseringstraject leidinggevenden Leertraject nieuwe locatiedirecteuren Vervolgopleiding docentcoaches Advisering stuurgroep CIO en begeleiding CIO-train-detrainerstrajecten Ontwikkelassessment, personal coaching en jobcoaching Individuele begeleiding Leertraject FG/VG Individuele coaching Coaching/advisering MT Medewerking CVBO Workshop ToTaal ICT toepassingen voor het vreemde talen onderwijs Open Practica Begeleiding sectie Nederlands


OVERIG Uren Deeln. omvang aantal

Aantal betrokken Aantal scholen/instituten betrokken

docent(en) 1

40

5

1

27,5

5

1

1

129

-

1

1

15 6,75

7 1

1 1

1 1

6,5 3 x 24u 2x 12,5u 218 9 9 30 47 12,6 12,5 4 6

1 8/12/8 -

1 1 1

1 1 2

1 1 2 7 10 1 1

1 1 1 1 1 1 1 1 1

3 1 1 1 1 1 1 1 1

12 13,3

1 11

1 1

1 1

10 20

2 7

1 1

1 1

126,5

7

1

2

11,5 20 18,5 6 20 36 2 16

1 1 2 1 3 115 20

1 1 1 1 1 1 1 1

1 1 1 1 1 1 1 1

9 3

8 2

1 1

1 1

71

EXPERTISECENTRUM MODERNE VREEMDE TALEN Doel Het Expertisecentrum moderne vreemde talen heeft als doel het inventariseren, ontsluiten en ontwikkelen van expertise op het gebied van het mvt onderwijs en het overdragen van die expertise aan lerarenopleiders, taaldocenten en scholen. Het Expertisecentrum moderne vreemde talen opereert in samenwerking en overleg met de lerarenopleidingen (verenigd in ADEF, ICL en LOBO), SBL, en verder alle betrokkenen bij het mvt-onderwijs: vakverenigingen (Levende Talen, Vedocep) en organisaties met specifieke expertise, zoals SLO, Landelijke Pedagogische Centra, CITO, CINOP, Europees Platform, Kennisnet, Leraar 24, Early Bird en overige Expertisecentra. Structuur Het Expertisecentrum was tot 31 december 2009 een samenwerkingsverband van vier instellingen: coördinator en penvoerder was het http://www.iclon.leidenuniv.nl/ ICLON, andere partners waren de Faculteit Geesteswetenschappen van de Universiteit Leiden, de lerarenopleiding van de Hogeschool Rotterdam http://www.hogeschool-rotterdam.nl/en de pabo van de Hogeschool Leiden http://www.hsleiden.nl/pabo/. De activiteiten van het Expertisecentrum werden tot eind 2009 mede gefinancierd door het Ministerie van OCW. In 2010 zijn de activiteiten van het Expertisecentrum voortgezet door het ICLON. In augustus 2010 is opnieuw door OCW subsidie verstrekt, voor twee jaar mits de evaluatie na het eerste jaar positief is. Het ICLON stemt het activiteitenprogramma van het Expertisecentrum af met een stuurgroep waarin de voorzitters van ADEF, LOBO, ICL en SBL zitting hebben. Algemene projectleider is mw. dott.ssa Alessandra Corda, die de werkzaamheden coördineert in overleg met mw. drs. Ietje Veldman, hoofd afdeling Voortgezet Onderwijs van het ICLON. Activiteiten in 2010 De activiteiten van het Expertisecentrum mvt waren gericht op de volgende gebieden: professionalisering van mvt-lerarenopleiders op vakdidactisch gebied, met bijzondere aandacht voor de invoering van het Europees Referentiekader en de ontwikkeling van vakdidactisch materiaal op het gebied van tweetalig onderwijs; ondersteuning bij de implementatie van de Kennisbasis Frans en Duits http://www.iclon.leidenuniv.nl/expertisecentrum-mvt/doorlopende-leerlijnenerk/achtergrond-activiteiten.html http://www.iclon.leidenuniv.nl/expertisecentrum-mvt/tweetalig-onderwijs/achtergrondactiviteiten.html; ondersteuning bij de implementatie van de Kennisbasis Engels op de pabo's, met name bij de pabo's die actief zijn op het gebied van vvto; didactiek van de nieuwe schooltalen (Chinees). Daarnaast werd een online documentatiecentrum bijgehouden.


72

Activiteitengebieden Professionalisering lerarenopleiders

Projecten algemene professionalisering

Resultaten - 16 april en 19 november, organisatie conferenties voor lerarenopleiders

Invoering ERK

Product: lesvoorbeelden op video gericht op professionalisering docenten en opleiders op de website van het ERK opstellen projectvoorstellen Duits

Ondersteuning Kennisbasis Frans en Duits op 2de graads opleidingen Tweetalig onderwijs

Didactiek van de nieuwe schooltalen

Chinees

Documentatiecentrum

Online database

Communicatie

Website

Publicatie CLIL Skills, handboek voor tto-docenten Start project (in samenwerking met Leraar 24) rond ontwikkeling videofragmenten van good practice op ttogebied definitie projectplan: de volgende handreikingen worden in 2011 opgesteld: - Scenario's voor implementatie Engels op de pabo's. - Handreiking met voorbeelden van good practice op CLILgebied. - Overzicht van de stand van zaken rond het onderzoek naar Engels in het primair onderwijs (zowel vvto als eibo) nationaal en internationaal, en van de stand van zaken rond vakdidactiek. - pilot met tien scholen voor invoering Chinees als schoolvak. Het Expertisecentrum zorgt voor vakdidactische begeleiding en evaluatieonderzoek samen met SLO Ontwikkeling database, invoer gegevens (eind 2010: ca. 550 publicaties ontsloten) Regelmatig updaten en uitbreiden website

Nieuwsbrief

2 nummers (maart, november)

Ondersteuning kennisbasis Engels op de pabo’s

Overig


- mei - november 2010: in samenwerking met Levende Talen, organisatie van de Gerard Westhoff scriptieprijs voor studenten aan lerarenopleidingen - uitvoeren onderzoek naar invoering ERK in het voortgezet onderwijs, samen met IVLOS

73

EXPERTISECENTRUM LEREN VAN DOCENTEN

Algemeen Het jaar 2010 stond in het teken van de doorstart of de tweede fase van het expertisecentrum. OCW heeft de heraanvraag goedgekeurd en voor twee jaar subsidie toegekend, met als voorwaarde dat het expertisecentrum daarna zelfvoorzienend zal zijn. In februari 2011 is er een eerste audit geweest vanuit OCW door Agentschap.nl, waarvan het oordeel over het functioneren en de toekomst van het expertisecentrum positief was. Doelen & activiteiten Het Expertisecentrum Leren van Docenten heeft als algemeen doel het structureel verzamelen en ontwikkelen van kennis en expertise over leren, opleiden en professionaliseren van docenten en dit toegankelijk maken voor scholen, lerarenopleidingen en nascholingsinstellingen. Speerpunten in deze 2e fase van het centrum hebben betrekking op wetenschappelijke ondersteuning van SBL, ondersteuning van de lerarenopleidingen en onderzoek naar leren van docenten. Deze speerpunten zijn in nauw overleg met OCW, ICL, ADEF, LOBO en SBL tot stand gekomen. Wetenschappelijke ondersteuning beroepsgroep docenten SBL ondergaat op dit moment een transformatieproces dat zal resulteren in een cooperatie van alle partijen en organisaties die de beroepsgroep van leraren vertegenwoordigen. Het expertisecentrum is gevraagd hieraan deel te nemen om SBL wetenschappelijk te ondersteunen door advies en onderzoek. Afgelopen jaar zijn hierover gesprekken gevoerd en is er gestart met het geven van adviezen over recente ontwikkelingen als het lerarenregister. Actualiseren van onderwijskundige inhouden lerarenopleidingen Het Expertisecentrum LvD richt zich als enige expertisecentrum op de algemene onderwijskundige inhouden doordat het centrum niet verbonden is aan een specifiek schoolvak. In overleg met ICL, ADEF en LOBO zijn twee onderwijskundige thema’s geïdentificeerd die recentelijk aan grote veranderingen onderhevig, namelijk onderwijs- en ontwikkelingspsychologie en docentonderzoek. Bij het eerste thema zijn er onder invloed van recent hersenonderzoek veel nieuwe inzichten en discussies over de (leer)psychologische ontwikkelingen van kinderen, met name rondom pubers. In de media wordt hier veel over gesproken en er wordt veel gespeculeerd over de implicaties hiervan voor het onderwijs. Naar aanleiding daarvan blijkt er grote behoefte te zijn om dit actuele terrein overzichtelijk en systematisch in kaart te brengen en scholing hiervoor te ontwikkelen: wat is er nu werkelijk echt bekend uit recent onderzoek en wat zijn precies de implicaties daarvan voor het onderwijs. Met betrekking tot het tweede thema zijn er recent veel initiatieven binnen lerarenopleidingen, nascholingsinstellingen en scholen en verschijnen er ook steeds meer methoden en benaderingen hiervoor. Een van de kernvragen in het veld is in hoeverre docenten werkelijk onderzoeker moeten worden, wat dat precies inhoudt, en/of dat docenten meer moeten leren data-geïnformeerd te werken en wat dat dan precies inhoudt. Ook hier blijkt behoefte te zijn aan overzicht en coördinatie om de verschillende discussies, benaderingen en methoden bij elkaar te brengen en opleiders en docenten hierin verder te professionaliseren. Afgelopen jaar is het expertisecentrum gestart met het inventariseren van recente literatuur en experts en is er een begin gemaakt met het construeren van overzichten en didactische handreikingen. Activiteiten in 2010 Vragen rondom het optimaliseren van de verdere professionalisering van docenten blijven actueel. Daarom blijft de oorspronkelijke functie van het expertisecentrum relevant: Het toegankelijk maken van recent onderzoek en expertise en het ondersteunen en het zelf uitvoeren onderzoek naar leren van docenten. Het expertisecentrum heeft onderzoek opgestart naar de onderzoekende houding van leraren en naar de kwaliteit van de opleiders van leraren. Daarnaast is er in nauwe samenwerking met het ICLON een reviewstudie in


74

opdracht van NWO gemaakt, getiteld: Professionele ontwikkeling van leraren, waarin een overzicht van internationaal onderzoek wordt gegeven over effectieve kenmerken van professionalisering. Disseminatie van activiteiten en resultaten Het kennisportaal (www.lerenvandocenten.nl) wordt onderhouden. Daarnaast wordt over de losse projecten gepubliceerd in brochures, wetenschappelijke tijdschriften en boeken. Tenslotte zijn er presentaties geweest op Nederlandse en buitenlandse congressen.


75

VWO-WO: AANSLUITINGSPROGRAMMA EN PRE-UNIVERSITY

AANTALLEN DEELNEMERS a.

Oriënteringsprogramma

Overzicht van het aantal deelnemende scholen en aantal leerlingen die in de klas werken met het leerlingenwerkboek ‘Oriënteren op een studie aan de universiteit’:

aantal scholen aantal leerlingen

20012002 45

20022003 41

20032004 46

20042005 61

20052006 51

20062007 54

20072008 53

20082009 35

20092010 34

4335

3860

4021

4197

4860

4537

5294

4398

4258

Overzicht van het aantal scholen en deelnemende leerlingen dat een studententeam in de klas ontving naar aanleiding van het leerlingenwerkboek:

aantal scholen aantal leerlingen

20012002 17

20022003 19

20032004 16

20042005 11

20052006 13

20062007 12

20072008 11

20082009 11

20092010 11

1226

1174

1145

1129

1272

1181

890

780

880

Overzicht belangstelling en realisatie aantal gastlessen:

Totaal aantal scholen met aanvraag gastlessen

20012002 128

20022003 104

20032004 127

20042005 152

20052006 195

20062007 141

20072008 158

20082009 113

20092010 96

171

123

178

160

190

195

171

207

215

Realisatie aantal gastlessen Overzicht van het aantal deelnemende leerlingen aan het programma Proefstuderen en het aantal scholen waar deze ‘Proefstudeerders’ van afkomstig zijn: scholenherkomst aantal leerlingen b.

2002 129 895

2003 160 948

2004 133 1034

2005 132 1023

2006 188 1028

2007 224 1171

2008 260 1234

2009 194 1117

Verdiepingsprogramma

Overzicht van het aantal leerlingen dat een aansluitingsmodule (on-line proefstuderen) heeft gemaakt: 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Voorjaar 188 147 213 177 377 328 272 335 Najaar 301 283 351 413 467 501 404 464


76

2010 209 1214

Pre-University College LAPP-Top Overzicht van het aantal aanmeldingen voor het LAPP-Top, het aantal deelnemers en het aantal scholen waar deze ‘LAPP-Toppers’ van afkomstig zijn: 2002 aantal aanmeldingen 24 scholenherkomst 17 aantal toegelaten leerlingen 24

2003 76 24 73

2004 258 50 232

2005 266 61 243

2006 338 71 286

2007 393 82 339

2008 377 ca. 90 289

2009 320 77 252

2010 356 60 292

Gegevens over de 2-jarige PRE opleiding Overzicht van het aantal aanmeldingen voor het Pre-University College, het aantal deelnemers en het aantal scholen waar deze kandidaat ‘PRE-studenten’ van afkomstig zijn: aantal aanmeldingen scholenherkomst aantal toegelaten leerlingen


2004 66 17 53

2005 116 22 51

2006 162 30 93

2007 145 29 95

2008 160 28 95

2009 160 32 90

2010 168 32 93

77

AANGESLOTEN SCHOLEN Overzicht van scholen aangesloten bij het Aansluitingsprogramma vwo-wo School

Contactperso(o)n(en)

Adelbert College,Wassenaar

dhr. H. van Amsterdam drs. J.A.M. Buijs dhr. A. Wisgerhof mw. P. Becker dhr. G.A. Bogaards mw. M. Maagdenberg dhr. J. van Rossum mw. S. Ziel mw. A. Diemel

Alfrink College, Zoetermeer Aloysius College, Den Haag Andreas College, Katwijk locatie Pieter Groen Ashram College, Alphen a/d Rijn Bonaventura College, Leiden Bonaventura College, Leiden Vestiging Mariënpoelstraat C.S.G. Prins Maurits, Middelharnis Chr Gymnasium Beyers Naudé, Leeuwarden Chr Gymnasium Sorghvliet, Den Haag Chr Lyceum Delft, Delft Citycollege St. Franciscus, Rotterdam Coenecoop College, Waddinxveen College Het Loo, Voorburg Coornhert Gymnasium, Gouda Cosmicus College, Rotterdam CSG Willem De Zwijger, Schoonhoven Da Vinci College, CP Leiden Dalton Den Haag, Den Haag Damstede, Amsterdam De Goudse Sgm Leo Vroman, Gouda Driestar College, Gouda Eerste Chr. Lyceum, Haarlem Erasmiaans Gymnasium, Rotterdam Erasmus College Dalton SG, Zoetermeer Fioretticollege, Lisse Geref. Sgm Randstad, Rotterdam Graaf Huyn College, Geleen Groene Hart Lyceum, Alphen a/d Rijn Grotius College, Delft Gymnasium Haganum, Den Haag Haags Montessori Lyceum, Den Haag Het College Vos, Vlaardingen Hofstad Lyceum, Den Haag Insula College, Dordrecht locatie Thuredrecht Internationaal College Edith Stein, Den Haag International School The Hague , Den Haag ISG Het Vlietland College, Leiden


mr. R.E. Groenendijk dhr. H. Westra dhr. drs. H. Petrie mw. E. Kleine dhr. R.J. van Haasteren mw. G. Persoon dhr. W. Vogel mw. B. Post dhr. H. van Gendt dhr. F.A. Sloet dhr. C. Maas dhr. G. Parlevliet dhr. H. Haarsma dhr. P. van den Boom mw.drs. E. König dhr. W.J.M. Engel dhr. A. den Ouden dhr. A. van Vugt mw. drs. E.M. de Jong mw. E.P. Vernij dhr. L. Koevoets dhr. E.L. Nieuwenhuizen dhr. H.A.A. Spruijt dhr. E. de Ruijter dhr. C. Brink dhr. A.H.M. Quekel mw. E.H.A. van Duijn- v.d. Sterre mw. G.C. van Beek-Bangma dhr. M. Nonhebel mw. M. Maan dhr. T. Klop dhr. P.A. van den Berg dhr. J. Oosterveer dhr. P.L. Mattens dhr. drs. D. Moolenaar mw.W.H. Hoogland dhr. E. Zwart dhr. drs. R. van Vliet mw. J.F. van Berkel

78

School


ISW (Interconfessionele SG Het Westland), Naaldwijk ISW Opleiding voor HAVO/VWO, ’s-Gravenzande Krimpenerwaard College, Krimpen a/d Ijssel Lentiz/Reviuslyceum, Maassluis Libanon Lyceum, Rotterdam Maaswaal College, Wijchen Maerlant Lyceum, Den Haag

mw. D. Wentink

Melanchton College Afd. Bergschenhoek, Bergschenhoek Minkema College, Woerden Northgo College, Noordwijk Oranje Nassau College, Zoetermeer PENTA Coll. CSG, Jacob Van Liesveldt, Hellevoetsluis Picasso Lyceum, Zoetermeer Reynaertcollege, Hulst Locatie Zoutestraat Rijnlands Lyceum–Oegstgeest, Oegstgeest Rijnlands Lyceum-Sassenheim, Sassenheim Rijnlands Lyceum–Wassenaar, Wassenaar Rijswijks Lyceum, Rijswijk Roncalli SG, Bergen op Zoom Rotterdams Montessori Lyceum, Rotterdam Scala College, Alphen a/d Rijn Segbroekcollege, Den Haag SG Bisschoppelijk College, Weert SG Dalton Vatel, Voorburg Sgm De Goudse Waarden, Gouda Sint-Oelbertgymnasium, Oosterhout St. Antoniuscollege, Gouda St. Gregorius College, Utrecht St. Laurenscollege, Rotterdam Staring College, Lochem Stedelijk Gymnasium – Leiden, Leiden Stedelijk Gymnasium Nijmegen, Nijmegen Teylingen College, Noordwijkerhout locatie Leeuwenhorst Veurs College, Leidschendam Visser 't Hooft Lyceum, Leiden Vrijzinnig-Christelijk Lyceum, Den Haag Wateringseveld College, Den Haag Wolfert van Borselen SG, Rotterdam Zandvliet College, Den Haag


mw. M. van Gelder dhr. drs. J. Padmos dhr. J. Breedveld dhr. A. Storm mw. M. Godwaldt dhr. J. Angenent mw. S.M.S. Randebrock dhr. M. van der Heide dhr. C.H. van Rijk dhr. W.L. Schippers dhr. R. Ontijt mw. M. Krikke dhr. H. van Willigen dhr. P. Dijkwel mw. A.C.R.I. Govaarts-de Ridder dhr. drs. K. Koutstaal mw. I. van der Sar dhr. H. Vermeulen mw. K. van Rooij dhr. G. Tit mw. drs. C. Erbe-Tas dhr. A.P.J.M. Arts dhr. P.L.M. Mestrom dhr. L. van der Hoorn mw. H. van Egmond dhr. J.D. Schats dhr. J.C. H. Teuben mw. F.W.M. Moolenaar-Slegers dhr. B.G. Pleij mw. I. van den Herik-Oudijk mw. drs. P.J.M. Muller-Verstijlen mw. H. de Vries dhr. H.A. van Hees mw. M. Menke dhr. I. v.d. Ruit mw. F.M.J.G. Verheijen dhr. C. van Beelen dhr. H.J.M. Claassen dhr. P. Broers dhr. drs. C.T. Slats dhr. H. Ploeger mw. A. Schouten mw. drs. E. Pijl dhr. F.B.M. van der Stappen dhr. J.H. de Wit dhr. A May mw. Ph.W.E. Bukman

79

Overzicht van scholen aangesloten bij het Pre University College School


Alfrink College, Zoetermeer Alkwin College, Uithoorn Ashram College, Alphen a/d Rijn Atheneum College Hageveld, Heemstede

dhr. A. Wisgerhof dhr. J. Olthof dhr. J. van Rossum dhr. J.H.L.J. Meijer mw. L. Lichtendahl dhr. P. Lammers dhr. W. Koster

Barlaeus Gymnasium, Amsterdam Bonaventura College Vestiging Burggravenlaan Leiden Bonaventura College Vestiging Mariënpoelstraat Leiden Christelijk Gymnasium Sorghvliet, Den Haag Christelijk Lyceum Delft, Delft Comenius College, Capelle a/d Yssel Coornhert Gymnasium, Gouda Dalton Den Haag, Den Haag Da Vinci College, Leiden Driestar College, Gouda Fioretticollege , Lisse Groene Hart Lyceum, Alphen a/d Rijn Gymnasium Haganum, Den Haag Hofstad Lyceum, Den Haag International School The Hague, Den Haag Isg Het Vlietland College, Leiden Marnix Gymnasium, Rotterdam Penta College CSG locatie Blaise Pascal, Spijkenisse Penta College CSG locatie Jacob van Liesveldt Hellevoetsluis Picasso Lyceum, Zoetermeer Rijnlands Lyceum – Oegstgeest, Oegstgeest Rijnlands Lyceum – Sassenhei, Sassenheim Rijnlands Lyceum – Wassenaar, Wassenaar Rotterdams Montessori Lyceum, Rotterdam Scala College, Alphen a/d Rijn Segbroekcollege, Den Haa School voor Jong Talent, Den Haag Sint Ignatiusgymnasium, Amsterdam Sint Stanislascollege, Delft Stedelijk Gymnasium – Haarlem, Haarlem Stedelijk Gymnasium – Leiden, afdeling Athena Leiden Stedelijk Gymnasium – Leiden, afdeling Socrates Leiden Visser ‘t Hooft Lyceum, Leiden Vossius Gymnasium, Amsterdam Vrijzinnig-Christelijk Lyceum, Den Haag Wolfert van Borselen Scholengroep, Rotterdam Zandvliet College, Den Haag


dhr. H. van Donge mw. M. Visser-van Lith mw. N. Maalman mw. J. Schokkenbroek dhr. H. Zwagers dhr. M. de Groot mw. M. Kuipers-Andary drs. S. Bronsgeest dhr. C.J. Veldhuijzen mw. L. van der Vlugt mw. G.C. van Beek-Bangma mw. M. Maan mw. H.J.L. Krapels drs. R.A. van Vliet mw. J.T. van Berkel dhr. K. de Groot mw. E. Verleg mw. W. Koning-Heikoop dhr. H. Schreuders mw. A.C.R.I. Govaarts-de Ridder dhr. D. Torenvliet mw. I. van der Sar drs. J. Bosman mw. dr. M.S. Knaap-van Meeuwen mw. drs. C. Erbe-Tas mw. M. van Milligen dhr. J.J.W. van Es dhr. J.C.H. Teuben dhr. J.P.M. van Bilsen mw. drs J. Shaya dhr. drs. H. Koning mw. drs. C.W.M. HoppenbrouwersBrouwer dhr. C. van Beelen dhr. dr. S. Kruizinga drs. E. Heijnis mw. N. de Heij-van Lith drs. R.W.M. Schumacher mw. R. Reitsma mw. T. Hagemeijer drs. T. Meeuwesen mw. Ph.W.E. Bukman

80

IV

PERSONEEL EN FINANCIËN

Formatiegegevens* Totaal fte’s 2010

Functie Hoogleraar directeur Hoogleraar Universitair Hoofddocent Universitair Docent Overig Wetenschappelijk personeel Aio’s 5 OBP OBP Afd. Hoger Onderwijs Totaal

Totaal fte’s 2009 1,0 1,0 1,1 3,9 15,6

1,0 1,0 0,9 4,0 15,2

4,8 23,0 10,3 60,7

6,0 23,7 11,9 63,7

* gemiddeld over het kalenderjaar

Financiële gegevens Gerealiseerde en begrote baten en lasten 2010 (x € 1.000)

5000

4500

4000

3500

3000 Gerealiseerde baten 2010 Begrote baten 2010 Gerealiseerde lasten 2010

2500

Begrote lasten 2010

2000

1500

1000

500

0 1e Geldstroom

5

2e Geldstroom

3e Geldstroom

Inclusief onderwijsontvangend-deel


81

Gerealiseerde baten 2010

3e Geldstroom 28%

2e Geldstroom 3% 1e Geldstroom 69%

Gerealiseerde lasten 2010

3e Geldstroom 28%

2e Geldstroom 3% 1e Geldstroom 69%


82

V

PUBLICATIES EN LEZINGEN

PUBLICATIES [aantal: 17] De Jong, Z., Van Nies, J.A.B., Peters, S.W.M., Vink, S., Dekker, F.W., & Scherpbier, A. (2010). Interactive seminars or small group tutorials in preclinical medical education: results of a randomized controlled trial. BMC Medical Education, 10(79). http://www.biomedcentral.com/1472-6920/10/79 den Brok, P., van Tartwijk, J., Wubbels, T., & Veldman, I. (2010). The differential effect of the teacher-student interpersonal relationship on student outcomes for students with different ethnic backgrounds. British Journal of Educational Psychology, 80(2), 199-121. Janssen, F.J.J.M, Van Driel, J.H., & Verloop, N. (2010). Naar praktische ontwerpondersteuning voor docenten. Pedagogische Studiën, 87(6), 412-431. Janssen, F.J.J.M., & Waarlo, A.J. (2010). Learning biology by designing. Journal of Biological Education, 44(2), 87-96. Klein, S.R.E. (2010). Teaching history in the Netherlands: teachers’ experiences of a plurality of perspectives. Curriculum Inquiry, 40(5), 614-634. Meijer, P., Meirink, J., Lockhorst, D., & Oolbekkink-Marchand, H. (2010). (Leren) onderzoeken door docenten in het voortgezet onderwijs. Pedagogische Studiën, 87, 232252. Meirink, J.A., Imants, J., Meijer, P.C., & Verloop, N. (2010). Teacher learning and collaboration in innovative teams. Cambridge Journal of Education, 40, 161-181. Nilsson, P., & Van Driel, J.H. (2010). Teaching Together And Learning Together - Primary Science Student Teachers' And Their Mentors' Joint Teaching And Learning In The Primary Classroom. Teaching and Teacher Education, 26, 1309-1318. Platteel, T., Hulshof, H., Ponte, P., Van Driel, J.H., & Verloop, N. (2010). Forming a collaborative action research partnership. Educational Action Research, 18(4), 429-451. Rajuan, M., Beijaard, D., & Verloop, N. (2010). The match and mismatch between expectations of student teachers and cooperating teachers: exploring different opportunities for learning to teach in the mentor relationship. Research Papers in Education, 52(2), 201-213. Stes, A., Min-Leliveld, M., Gijbels, D., & Petegem, Van P. (2010). The impact of instructional development in higher education: a state-of-the-art of the research. Educational Research Review, 5(1), 25-49. Van Duijn, G., Dijkxhoorn, Y., Scholte, E. M,. & Van Berckelaer-Onnes, I.A. (2010). The development of adaptive skills in young people with Down syndrome. Journal of Intellectual Disability Research, 54(11), 943-954. Van Kan, C. A., Ponte, P., & Verloop, N. (2010). Developing a descriptive framework for comprehending the inherent moral significance of teaching. Pedagogy, Culture & Society, 18(3), 331-352. Van Kan, C.A., Ponte, P., & Verloop, N. (2010). How to conduct research on the moral significance of teaching: A phenomenological elaboration of the standard repertory grid application. Teaching and Teacher Education, 26(8), 1553-1562. Van Veen, K., Zwart, R., Meirink, J. & Verloop, N. (2010). Professionele ontwikkeling van leraren: een reviewstudie naar effectieve kenmerken van professionaliseringsinterventies van leraren. Reviewstudie in opdracht van en gesubsidieerd door NWO-PROO (Grant no. 441080353). Leiden: ICLON/Expertisecentrum Leren van Docenten. Visser, A. (2010). International education in a national context: Introducing the International Baccalaureate Middle Years Programme in Dutch public schools. Journal of Research in International Education, 9(2), 141-152. Visser-Wijnveen, G. J., Van Driel, J. H., Van der Rijst, R. M., Verloop, N., & Visser, A. (2010). The ideal research-teaching nexus in the eyes of academics: Building profiles. Higher Education Research & Development, 29(2), 195-210.


83

Boekhoofdstukken [aantal: 13] [aantal: 12] Belo, N.A.H., Van Driel, J.H., & Verloop. N. (2010). Teachers' beliefs about making physics engaging and comprehensible for secondary students in The Netherlands. In: M. F. Taşar & G. Çakmaci (Eds.), Contemporary science education research: Teaching (pp. 2939). Ankara, Turkey: Pegem Akademi. Den Ouden, J. (2010). Ervaring leert. In C. Menken-Bekius & H. Schaap-Jonker (Red.), Ervaring leert: De casus als instrument voor theoloog, pastor en geestelijk verzorger (pp. 1126). Kampen: Kok. Driessen, J., Overeem, K., & van Tartwijk, J. (2010). Learning from practice: Mentoring, feedback and portfolios. In T. Dornan, K. Mann, A. Scherpbier & J. Spencer (Eds.), Medical education: Theory and practice (pp. 212-227). London: Elsevier. Hulshof, H., & Hendrix, T. (Red.) (2010). Taalkunde en het schoolvak Nederlands. Amsterdam: VLLT. Kooy, M., & Hulshof, H. (2010). Teacher Preparation in Mother Tongue Education. In P. Peterson, E. Baker, & B. McGaw (Eds.), International Encyclopedia of Education. Third edition. Volume 7 (pp. 738-743). Amsterdam, Boston, etc.: Elsevier, Academic Press. Logt, A. van der., (2010) Theater als propaganda voor en educatie in de nationaalsocialistische ideologie. In K. Rymenants, K. Humbeeck, J. Robert & J. Stuyck (Red.), Literatuur en crisis: De Vlaamse en Nederlandse letteren in de jaren dertig (pp. 219-234). Antwerpen: AMVC-Letterenhuis. AMVC-publicatie 12. Nedermeijer, J. (2010). Beroepscompetenties en academische vorming in het hoger onderwijs. In H. van Berkel, A. Bax & H. van Hout (Eds.), Kennis delen en inspireren: toen, nu en in de toekomst (pp. 95-103). Groningen: Noordhoff Uitgevers. Padilla Martinez, K., & Van Driel, J.H. (2010). Relationships between cognitive and emotional aspects of university science teaching. In: M. F. Taşar & G. Çakmaci (Eds.), Contemporary science education research: Teaching (pp. 201-211). Ankara, Turkey: Pegem Akademi. Tigelaar, D.E.H., & van Tartwijk, J. (2010). The evaluation of prospective teachers in teacher education. In P. Peterson, E. Barker & B. McGaw (Eds.), International encyclopedia of education. Vol. 7 (pp. 511-517). London: Elsevier. Van der Rijst, R.M., Verloop. N., Van Driel, J.H, & Kijne, J.W. (2010). Congruence between university science teachers’ intentions, approaches, and teaching behaviours. In: M. F. Taşar & G. Çakmaci (Eds.), Contemporary science education research: Teaching (pp. 213224). Ankara, Turkey: Pegem Akademi. Van Driel, J.H., & Abell, S.K. (2010). Science Teacher Education. In B. McGraw, P.L. Peterson, E. Baker, (Eds.), International Encyclopedia of Education, 3rd edition; Vol. 7 (pp. 712718). Oxford: Elsevier. Van Driel, J.H., & Berry, A. (2010). The Teacher Education Knowledge Base: Pedagogical Content Knowledge. In B. McGraw, P.L. Peterson, E. Baker, (Eds.), International Encyclopedia of Education, 3rd edition; Vol. 7 (pp. 656-661). Oxford: Elsevier. Wieringa, N., Janssen, F., & Van Driel, J.H. (2010). Biology teachers as designers of contextbased lessons. In: M. F. Taşar & G. Çakmaci (Eds.), Contemporary science education research: preserviceand inservice teacher education (pp. 351-362). Ankara, Turkey: Pegem Akademi. Vakpublikaties [aantal: 30] [aantal: 30] Bouwer, J., Janssen, F.J.J.M., & Verhoeff, F. (2010). Stap voor stap naar een context-concept gerichte aanpak. Tijdschrift voor het Economisch Onderwijs, 1, 22-28. Boxtel, C. van, Bruijn, P. de, Grever, M., Klein, S., & Savenije, G. (2010). Dicht bij het verleden: Wat kunnen erfgoedlessen bijdragen aan het leren van geschiedenis?. Kleio, 7, 18-21. Corda, A., & Westhoff, G. (2010). Wat weten we over ict en het leren van moderne vreemde talen? Zoetermeer: Kennisnet.


84

Corda, A., Janssen, J., & Kok, E. (2010). Werkconferentie voor mvt-lerarenopleiders: Beoordeling van afstudeerproducten en ERK. Levende Talen Magazine, 97(1), 46-47. Den Brok, P., Wubbels, T., van Tartwijk, J., & Veldman, I. (2010). Relatie leraar-leerling is extra belangrijk in multiculturele klas: Blijf kalm en straal rust uit. Didaktief, 10, 18-19. Hulshof, H. & Hendrix, T. (2010). Het schoolvak Nederlands inhoudelijk aanvullen. In H. Hulshof & T. Hendrix (red.), Taalkunde en het schoolvak Nederlands (pp. 5-10). Amsterdam: VLLT. Hulshof, H. (2010). Bespreking van Theo Witte, Het oog van de meester (proefschrift RUG, 2008). Pedagogische Studiën 87(3), 219-221. Hulshof, H. (2010). Van grammatica naar taalkunde. Van een doodlopende naar een doorlopende leerlijn. In H. Hulshof & T. Hendrix (red.), Taalkunde en het schoolvak Nederlands (pp. 12-19). Amsterdam: VLLT. Hulshof, H., & Van der Logt, A. (2010). Didactische modellen taalkunde voor de tweede fase. In H. Hulshof & T. Hendrix (red.), Taalkunde en het schoolvak Nederlands (pp. 43-46). Amsterdam: VLLT. Hulshof, H., & Van der Logt, A. (2010). Didactische modellen taalkunde voor de tweede fase. Levende Talen Magazine, mei 2010, 43-46. Hulshof, H., & Van der Logt, A. (2010). Taalkunde taalkundig getoetst. In S. Vanhooren & A. Mottart (red.), Vierentwintigste Conferentie Het Schoolvak Nederlands (pp. 249-254). Gent: Academia Press. Jacobi, R. K., & Van der Rijst, R. M. (2010). Ontwerpprincipes voor het versterken van de verwevenheid van onderzoek en onderwijs in universitaire bacheloropleidingen. Tijdschrift voor Hoger Onderwijs & Management, 17(4), 4-12. Janssen, F.J.J.M. (2010). Het brein werkt niet als een emmer. Bionieuws, 8, 12-15. Klein, S. (2010). Centrale examinering geschiedenis: een pleidooi. Kleio, 4, 24-25. Markic, S., Eilks, I., Driel, J. van, & Ralle, B. (2009). Vorstellingen deutscher Chemielehrerinnen und- lehrer uber die Bedeutung und Ausrichting des Chemielerners. Chemie konkret, 16(2), 90-95. Moonen, M., Stoutjesdijk, E., De Graaff, R., & Corda, A. (2010). Het ERK in het voortgezet onderwijs: ervaringen van docenten moderne vreemde talen. Levende Talen Tijdschrift, 11(4), 34-43. Nedermeijer, J., & Rijst, R.M. van der (2010). Vergroten van het studiesucces bij de opleiding Technische Natuurkunde. Rapport. Delft: Technische Universiteit Delft. Roos, K. & Jansen, M. (2010). eDing 21: Google Apps. Retrieved September 16, 2010, from http://www.21edingen.nl/?p=1140 Roos, K. (2010). eDing 9: Screencast. Retrieved September 16, 2010, from http://www.21edingen.nl/?p=328 Tigelaar, D.E.H., Dekker-Groen, A., van Diggelen, M., Verberg, C., & Sins, P. (2010). Begeleiding bij reflectie in MBO Zorg opleidingen: hoe docenten zich professionaliseren. Onderwijs en Gezondheidszorg, 34(2), 3-7. Van Bemmel, H.J.M. (2010). NiNa en de natuurwetten. NVOX, 35(7), 326. Van der Logt, A. (2010). Leerlingen literair leren lezen. Metaal. Tijdschrift voor Leidse Neerlandici, 7(2), 32-37. Van der Rijst, R. M. (2010). Boekreview: Ken Bain: What the best college teachers do. Onderzoek van Onderwijs, 39(2), 44. Van der Rijst, R. M., & Jacobi, R. K. (2010). De verwevenheid van onderzoek en onderwijs in universitaire bacheloropleidingen. Tijdschrift voor Hoger Onderwijs, 28(1), 2-20. Van Driel, J.H. (2010). Voorwoord. In: K.J. Terpstra, Docent van Nu. Hoe je als docent het beste uit jezelf haalt (pp. 11-13). Osmo Consult. Van Veen, K., Zwart, R. & Meirink, J. (2010). Effectief professionaliseren van leraren? Resultaten van een review. Meso Magazine, 30, 18-23. Verstelle, M. (2010). eDing 19: Sociale netwerken. Retrieved September 16, 2010, from http://www.21edingen.nl/?p=990 Verstelle, M. (2010). eDing 20: Social bookmaking. Retrieved September 16, 2010, from http://www.21edingen.nl/?p=1038 Verstelle, M. (2010, maart). Aan de slag met 7 online cursussen over ICTO voor docenten. Retrieved September 16, 2010, from http://www.surfspace.nl/nl/artikelen/pages/aandeslagmet7onlineictocursussenvoordoce nten.aspx


85

Wagenaar, S. & Ingenluyff, E. (2010, augustus). Conferentieverslag Vijfde Internationale Blended Learning Congres. Retrieved September 16, 2010, from http://www.surfspace.nl/nl/Publicaties/Pages/BlendedlearningintheUK.aspx LEZINGEN [aantal: 45] [aantal: 46] Belo, N.A.H., Van Driel, J.H., & Verloop, N. (2010, 21-25 maart). Development of the Teachers’ Beliefs about Science Education (TBASE) Questionnaire: Theoretical Framework. Paper gepresenteerd tijdens de ICO Springschool 2010, Niederalteich/Regensburg, Duitsland. Belo, N.A.H., Van Driel, J.H., & Verloop, N. (2010, 23 juni). Opvattingen van Docenten en Docentopleiders Natuurkunde – Welke Vakdidactische Aspecten bevorderen de Aantrekkelijkheid en Begrijpelijkheid van het vak? Paper gepresenteerd tijdens de Onderwijs Research Dagen (ORD), Enschede. Berry, A.K., & Van Driel, J.H. (2010, 21-24 March). Teaching about teaching science: What do science teacher educators do and why? Paper at the Annual Meeting of the National Association of Research in Science Teaching (NARST), Philadelphia, PA. Claessens, L., van Tartwijk, J. Verloop, N., & den Brok, P. (2010, April 28-29). Teacher practical knowledge about teacher-students communication: Changes troughout the career. Paper presented at the International Conference on Interpersonal Relationships in Education 2010, Boulder, Co., USA. Damsa, C.I., Ludvigsen, S.R., & Sins, P.H.M. (2010). Trialogical work in higher education: Creation and use of shared objects in knowledge creation practices. Paper presented at the Third Finnish Conference on Cultural and Activity Research (FISCAR), Helsinki, Finland Damsa, C.I., Sins, P.H.M., & Reijnen, B. (2010). Learning Through Collaborative Creation of Shared Knowledge Objects: Technological Support and Analytic Challenges. Paper presented at the 9th International Conference of the Learning Sciences, Chicago, IL, USA. De Jong, R., Van Tartwijk, J., Veldman, I., Verloop, N., & Wubbels, Th. (2010, April 28-29). Teachers' expectancy patterns of pupils reactions. Paper presented at the International Conference on Interpersonal Relationships in Education 2010, Boulder, Co., USA. De Jong, R., Van Tartwijk, J., Veldman, I., Verloop, N., & Wubbels, Th. (2010, April 30-May 4). Teachers' expectations about teacher-student interactions. Paper presented at the 2010 Annual Meeting of the American Educational Research Association. Denver, USA. De Jong, R.J., Van Tartwijk, J., Wubbels, Th., Veldman, I., & Verloop, N. (2010, April 28-29). Complementarity of teachers’ interpersonal scripts on teacher-student interactions. Paper presented at the International Conference on Interpersonal Relationships in Education 2010, Boulder, Co., USA. De Jong, R.J., Van Tartwijk, J., Wubbels, Th., Veldman, I., & Verloop, N. (2010, 23-25 juni). Leerkracht cognities over leerkracht-leerling interacties: Algemene en context specifieke interpersoonlijke scripts. Paper gepresenteerd tijdens de ORD, Enschede. De Vries, Y., & Van der Rijst, R. M. (2010, October). Onderwijskundige aspecten van Research Based Learning. Paper presentation during the educational research track of the VSNU Student Research Conference, Leiden, The Netherlands. Dobber, M., Akkerman, S., Verloop, N., & Vermunt, J. (2010, April 30-May 4). Developing Groups within Teacher Education with a Community Perspective. Paper presented at annual meeting of AERA, Denver, USA. Dobber, M., Akkerman, S., Verloop, N., & Vermunt, J. (2010, September 2-3). Designing learning communities within different types of groups in teacher education. Poster presented at the meeting of EARLI SIG 10 and SIG 21, Utrecht. Groot, C. G., Leliveld, M. J., & Van der Rijst, R. M. (2010, June). Professional development of teachers at Leiden University. In A. Stess (chair), Towards quality criteria for teachers’ instructional development in European higher education. Symposium conducted at the annual meeting of the International Consortium on Educational Development, Barcelona, Spain. Groot, C.G, Min-Leliveld, M.J., & Van der Rijst, R. (2010, 28-30 juni). Which characteristics of instructional development for teachers in higher education enhance its impact? Paper presented at the ICED Conference, Barcelona, Spain.


86

Janssen, F.J.J.M., Westbroek, H. & B. de Vries (2010, 23-26 juni). Snelle en zuinige ontwerpheuristieken voor docenten. De brug over de kloof tussen theorie en praktijk? Roundtable, Onderwijs Research Dagen (ORD), Enschede. Klein, S. (2010, 22-28 August). Heritage education and history teaching: The Atlantic slave trade and slavery as a present challenge in the Netherlands. Paper presented in the Session: The Present as a Challenge to the Teaching of History at the 21st International Congress of the Historical Sciences, Amsterdam. Korevaar, G., Van Duijn, G., & Van der Rijst, R. M. (2010, June). Cohort onderzoek aan de Faculteit der rechtsgeleerdheid in Lieden. Paper presented at the annual national meeting of the Onderwijs Research Dagen, Enschede, The Netherlands. Nedermeijer, J., Groot, C. G., & Van der Rijst, R. M. (2010, December). Freedom versus responsibility in higher education: Towards enhancing student participation and deep learning approaches. Paper presentation during the annual meeting of the Society of Research into Higher Education, Newport, UK. Pennings, H., Brekelmans, M., Vermunt, J., & van Tartwijk, J.. (2010, April 28-29). Teacher practical knowledge about teacher-students communication: Changes troughout the career. Paper presented at the International Conference on Interpersonal Relationships in Education 2010, Boulder, Co., USA. Sins, P.H.M. (2010). Tension resolution as pattern for practice transformation in interdisciplinary teamwork in professional development. Paper presented at the 9th International Conference of the Learning Sciences, Chicago, IL Sjoer, E., Meirink, J. & Platteel, T. (2010, 23-25 juni). Samenwerkend leren van leerkrachten primair onderwijs bij de vormgeving van Wetenschap en Techniek onderwijs. Paper gepresenteerd tijdens Onderwijs Research Dagen, Enschede. Smit, B. H. J., Plomp, L., & Ponte, P. (2010, 28 November - 2 December). Pupils and teacher as co-researchers: conditions for equal voices. Paper presented at the Symposium ‘Consulting young people: Why student voice matters’ at the AARE Conference 2010: 'Making a difference', Melbourne, Australia. Tigelaar, D.E.H., Sins, P.H.M., & Van Driel, J. H. (2010). Het bevorderen van reflectie bij studenten: de rol van praktijkkennis van docenten. Paper presented at the Onderwijs Research Dagen (ORD), Enschede, The Netherlands. Van der Rijst, R. M. & Van Driel, J. H. (2010, April). Congruency between teachers’ goals and students’ perceptions of research activities in university science courses. Paper presented at the annual meeting of the American Educational Research Association, Denver (CO), USA. Van der Rijst, R. M. & Van Driel, J.H. (2010, March). The analysis of speech acts of university science teachers. Paper presented at the annual international meeting of the National Association of Research in Science Teaching, Philadelphia (PA), USA. Van der Rijst, R. M. (2010, 23-25 June). Doceren aan excellente studenten: een systematische literatuur studie. In P. van Eijl (Chair), Doceren aan excellente studenten in het hoger onderwijs. Symposium conducted at the annual national meeting of the Onderwijs Research Dagen, Enschede, The Netherlands. Van der Rijst, R. M. (2010, September). Wat weten we al over doceren aan excellente studenten? Paper presentation during the meeting of the VOR-HO/ Sirius, Utrecht, The Netherlands. Van Driel, J.H. (2010, 15 feb.). Model-based development of science teachers’ Pedagogical Content Knowledge. Lezing Seminar Continuining Professional Development of Science Teachers, York, UK. Van Driel, J.H. (2010, 18 okt.). Pedagogical content knowledge: A focus on teaching subject matter Waterbury Lecture, Penn State University, USA. Van Driel, J.H. (2010, 23 maart). The nature of Pedagogical Content Knowledge. Lezing tijdens symposium Teacher Knowledge and Teacher Change. NARST, Philadelphia, PA, USA. Van Driel, J.H. (2010, 23 sept.). Models and modelling in science teaching. Plenaire openingslezing tijdens Nationale Conferentie voor Science & Mathematics education. Dokuz Eylul University. Izmir, Turkije. Van Driel, J.H. (2010, 24 juni). (T)PCK: Welke meerwaarde levert de T nu eigenlijk? Bijdrage aan ORD Symposium, Enschede. Van Driel, J.H. (2010, 24 maart). Assessment and evaluation of pedagogical content knowledge. Lezing tijdens symposium PCK Assessment. NARST, Philadelphia, PA, USA.


87

Van Driel, J.H. (2010, 26 jan.). 10.000 uur. Wie zit aan het stuur? Lezing Conferentie Leren van Docenten, Leiden. Van Kan, C.A., Ponte, P., & Verloop, N. (2010). Een methodiek voor het reflecteren op de pedagogische dimensie in alledaagse docent-leerling interacties. Paper gepresenteerd op het VELON-congres. Februari. Gent, België. Van Kan. C.A., Ponte, P., & Verloop, N. (2010). The pedagogical dimension on teaching. An interpretative framework. Paper presented at the European Conference on Educational Research (ECER). September. Vienna, Austria. Van Tartwijk, J., Brekelmans, M., & Wubbels, T. (2010, April 28-29). Teacher nonverbal behavior in the classroom: Student-teacher and experienced teachers compared. Paper presented at the International Conference on Interpersonal Relationships in Education 2010, Boulder, Co., USA. Van Tartwijk, J., Wubbels, T., Mainhard, T., & Brekelmans, M. (2010, April 30-May 4). Teacher nonverbal behavior and student perceptions of teacher interpersonal styles. Paper presented at the 2010 Annual Meeting of the American Educational Research Association. Denver, USA. Van Veen, K., Meirink, J., & Zwart, R. (2010, 23-25 juni). Professionele ontwikkeling van docenten: resultaten van een PROO-reviewstudie. Paper gepresenteerd tijdens de Onderwijs Research Dagen, Enschede. Veldman, I., van Tartwijk, J., &Wubbels, T. (2010, April 28-29). The relationship between teacher satisfaction and the teacher-student realtionship during the professional career: Two cases. Paper presented at the International Conference on Interpersonal Relationships in Education 2010, Boulder, Co., USA. Verloop, N. (2010). Research on teaching in higher education: For what purpose? Invited University Lecture. April, Xiamen University, China. Visser-Wijnveen, G.J., Van der Rijst, R.M., & Van Driel, J.H. (2010, June). Change patterns in academics’ beliefs about the research-teaching nexus. Paper presented at the ICED biennial conference. Barcelona, Spain. Wagenaar, S. F., Dekker, F. W., & Van der Rijst, R. M. (2010, November). Zichtbaar maken van de verwevenheid onderwijs en onderzoek in het curriculum van wetenschappelijke vorming van de opleiding Geneeskunde. Paper presentation during the annual meeting of the Nederlandse Vereniging voor Medisch Onderwijs, Egmond aan Zee, The Netherlands. Wieringa, N., & Janssen, F. (2010, 24 juni) Het weergeven van ontwerpkennis van docenten in een regelhiërarchie. Posterpresentatie tijdens de Onderwijs Research Dagen, Enschede. RAPPORTEN [aantal: 6] [aantal: 6] Corda, A., Smit, B., Stoutjesdijk, E., Moonen, M., de Graaff, R. (2010). Het ERK in het voortgezet onderwijs: ervaringen van uitgevers. Rapportage onderzoek onder medewerkers van educatieve uitgeverijen - November 2010. IVLOS, Universiteit Utrecht / ICLON, Universiteit Leiden. Nedermeijer, J., & Duijn, G. van (2010). Het Leids Studiesysteem geëvalueerd. Evaluatie van het propedeuse onderwijs aan de Universiteit Leiden in 2005 en 2009. ICLON, Afd. Hoger Onderwijs, rapportnr. 193. Van de Gevel, C.A.M. (2010). Eindrapportage project Digitaal Toetsen Universiteit Leiden. ICLON, Afd. Hoger Onderwijs, rapportnr. 200. Van der Rijst, R.M., & Jacobi, R.K. (2010). Verwevenheid van onderzoek en onderwijs aan de Universiteit Leiden: ontwerpprincipes voor curricula. ICLON, Afd. Hoger Onderwijs, rapportnr. 192. Van Duijn, G. (2010). De cesuurmethode Cohen Schotanus binnen de opleiding Geneeskunde (LUMC): De invloed van een aantal factoren op de uitkomsten van toetsen. Leiden: ICLON/DOO, rapportnr. 152. Van Duijn, G. (2010). De minor en de keuzeruimte in de bachelorstudie aan de Universiteit Leiden 2009-2010. ICLON, Afd. Hoger Onderwijs, rapportnr. 2001


88

VI

MAATSCHAPPELIJKE DIENSTVERLENING

ADVISERING Drs. C. Bertona - Voorzitter Syllabuscommissie scheikunde (CEVO/CITO/SLO). - Lid van de Werkgroep Chemie-Didactici Nederland (WCDN). Dott.ssa A. Corda - Lid Verkenningscommissie Klassieke Talen Drs. W.G.M. van der Es - Lid van Adviesraad Community Engels ( Kennisnet / Stichting De Digitale School). - Lid Graz werkgroep ( Europees Platform). Drs. H. Frencken - Lid Stuurgroep SURF-NAP project Acculturatie - Adviseur CHECK-IT programma, Xiamen, China - Adviseur ‘Consortium for Higher Vocational Education’, Qingdao, China. Drs. K. van de Gevel (C.A.M.) - Lid Expertisenetwerk Hoger Onderwijs (EHON), i.c.c. Studiegroep Onderwijsprofessionalisering (SOP) - Lid van de Werkgroep Docentprofessionalisering Universiteit Leiden. Drs. T.J. Gijsman - Projectleider SURF-project Aansluitingsmodule Algemene Studievaardigheden. - Lid programmacommissie Masterclass Studiekeuzegesprekken, SURF Academy. Drs. M.G.P. van Haaren - Honours Council Universiteit Leiden. Drs. A.E. de Hullu - Kernlid CVBO (Commissie vernieuwing biologie onderwijs). - Lid van de visitatiecommissie TTO scholen van het Europees Platform. Prof. Dr. H. Hulshof - Advieswerk op het gebied van taalkundeonderwijs aan onderzoekers en mensen uit het veld. Dr. S.R.E. Klein - Lid van de expertgroep bij het onderzoeksprogramma van het Center for Historical Culture (Erasmus Universiteit Rotterdam) - Vakdidactisch adviseur en lid eindredactie van Memo, geschiedenis voor de Tweede Fase (uitgeverij Malmberg). Drs. P.M.G.M. Kop - Vaksectielid CVE wiskunde A&C - Lid syllabuscommissie wiskunde B en wiskunde C. - Lid van de Vernieuwingscommissie wiskunde Ctwo. - Lid Nederlandse Vereniging van Wiskundeleraren en havovwowerkgroep van de NVvW. Drs. M.A.G. Peters - Advieswerk aan schoolleiders op het gebied van professionalisering van docenten. Drs. A.A. Pormes - Lid Raad van Advies Landelijk Expertisecentrum Maatschappijvakken.


89

Dr. R.M. van der Rijst - Lid van de commissie ter bevordering van de kwaliteit van promoties, Hogeschool InHolland. - Regelmatig advieswerk aan professionals in het hoger onderwijs. - Advieswerk op het gebied van de verwevenheid van onderzoek en onderwijs aan universiteiten en hogescholen. Dr. E.H. Tigelaar - Advieswerk op het gebied van begeleiding en beoordeling van docenten aan onderzoekers en mensen uit het veld. Drs. M. Verstelle - Lid Expertisenetwerk Hoger Onderwijs (EHON). Drs. C.C. Vink - Opleidingscommissie Geneeskunde, LUMC - Curriculumvernieuwingscommissie LUMC

PARTICIPATIE IN EXTERNE PROJECTEN EN ACTIVITEITEN N.A.H. Belo MSc. - Medeorganisator ICO Springschool 2010, 21-25 maart, Niederalteich/Regensburg, Duitsland. - Organisator Symposium Bètadidactiek onder de loep: Curriculumvernieuwingen en de rol van de docent tijdens de Onderwijs Research Dagen (ORD, 23-25 juni), Enschede. - Medeorganisator ICO Toogdag, 4 november 2010, Amsterdam. - Discussiant in Papersessie tijdens de ICO Toogdag, 4 november 2010, Amsterdam. Drs. C. Bertona - Projectleider LAPP-Top for Teachers. Drs. M.A. Brugman - Projectleider Wisebits 2.0 (project via Actieprogramma M&ICT). Dott.ssa A. Corda - Projectleider Expertisecentrum mvt - Co-projectleider NAP e-learning project Alle H@nds aan dek (gebruik van ict op universitaire lerarenopleidingen) - Co-projectleider project ERK-onderzoek (ism IVLOS, Universiteit Utrecht; onderzoek naar implementatie en gebruik Europees Referentiekader op vo-scholen) - Coördinator activiteiten ERK-masterplan voor lerarenopleiders mvt (professionalisering lerarenopleiders op het gebied van het ERK) - Coördinator namens ICLON activiteiten project Chinees op school (pilot rond vak Chinees op tien vo-scholen) - Coördinator pilots in NAP e-learning project Acculturatie (gebruik van ict bij internationalisering) - Consultant bij het Europees Life Long Learning project Etalage (ontwikkeling van mvtdidactische activiteiten en didactische trainingen voor docenten mvt) - Deputy coordinator subproject on Language Learning, European Network Project LANQUA - Lid redactieraad Europees taalportfolio - Lid van de jury Poëziewedstrijd (voor po- en vo-leerlingen) Prof. Dr. J.H. van Driel - Lid BKO (Basis Kwalificatie Onderwijs) commissie Faculteit W&N – Universiteit Leiden.


90

Drs. W.G.M. van der Es - Medewerker Expertisecentrum mvt (zie www.expertisecentrum-mvt.leidenuniv.nl) - Medecoördinator van de Good Practice Day Talen. Drs. H. Frencken - Programmaleider E-Merge Consortium, ICT&O samenwerking tussen Leiden, Delft, de Hogeschool Leiden en de Haagse Hogeschool. - Lid projectgroep ‘China Dutch Education Centre’, North West Normal University, China. Project met Stichting Leerplan Ontwikkeling, ICLON, NWNU en Ministerie van Onderwijs, China. Drs. M.G.P. van Haaren - Projectleider onderzoeksproject ' Hoogbegaafdheid en metacognitie' in het kader van subsidieprogramma OnderwijsBewijs, samen met Dr. Marcel Veenman van het Instituut Psychologie, Sectie Ontwikkelings- & Onderwijspsychologie, Universiteit Leiden. Prof. Dr. H. Hulshof - Met dr. Mary Kooy (OISE, University of Toronto) onderzoek naar het functioneren van Book Clubs in het kader van literatuurdidactiek, onder docenten-in-opleiding Nederlands van het ICLON, Universiteit Leiden en van OISE, University of Toronto. - In het kader van het Landelijk Overleg Vakdidactiek Nederlands (i.s.m. het Landelijk Expertisecentrum Opleidingen Nederlands en Diversiteit) het ontwikkelen van een WIKI (eerstegraads) kennisbasis Nederlands. - In samenwerking met prof. dr. P.A. Coppen (Radboud Universiteit Nijmegen) onderzoek naar grammaticaonderwijs in Nederland en ontwikkeling van een canon voor grammatica. - In samenwerking met het Cito en Levende Talen de redactie van een speciaal nummer van Levende Talen over Het schoolvak Nederlands en taalkunde (in mei 2010 verschenen). - ‘Lead coordinator’ namens het ICLON t.a.v. het samenwerkingsverband met OISE, University of Toronto, Canada. Dr. S.R.E. Klein - Onderzoeker binnen het NWO-project Heritage Education, Plurality of Narratives and Shared Historical Knowledge (Center for Historical Culture, Erasmus Universiteit Rotterdam) - Organisator van De Leidse Nascholing / Geschiedenisdag. Dr. A.P.A.M. van der Logt - Medecoördinator van de Good Practice Day Talen. Dr. J.A. Meirink - Lid van de kenniskring “Kennisinfrastructuur voor Wetenschap en Techniek” aan de Haagse Hogeschool, Den Haag. - Werkgroepbegeleider Dieptepilot Academische school Rijnmond - Projectmedewerker Landelijk Expertisecentrum Leren van Docenten. Drs. J. Nedermeijer - Medewerker website Studiesucces HO (http://www.studiesuccesho.nl/). Dr. R. M. van der Rijst - Medeorganisator van de CRWO/EHON congresdag, 11 juni 2010. Dr. P.H.M. Sins - Participatie in project “Effecten van beoordeling op de professionele ontwikkeling van docenten”, aandachtsgebied NWO - Lid Kenniscentrum Onderwijsinnovatie aan Saxion Hogescholen, Academie Pedagogiek en Onderwijs, Deventer. - Projectleider lectoraat daltononderwijs en onderwijsvernieuwing aan Saxion Hogescholen, Academie Pedagogiek en Onderwijs, Deventer.


91

Drs. B.H.J. Smit - Lid van de kenniskring van het lectoraat ‘Gedrag en onderzoek in de educatieve praxis’ aan de Hogeschool Utrecht, Faculteit Educatie. - Projectleider onderzoeksproject ‘Leerlingen als medeonderzoekers’, Hogeschool Utrecht. - Lid begeleidingscommissie promotie-onderzoek Hanne Touw (Universiteit Utrecht / Hogeschool Utrecht). - Participatie in het internationale onderzoeksproject Pedagogy, Education and Praxis (onderzoekslijn ‘Education for All’), geïnitieerd door Professor S. Kemmis, Charles Sturt University, Wagga Wagga, Australië, in samenwerking met collega’s van universiteiten in Zweden, Groot-Britannie en Canada. - Participatie project “Samen aan het wERK”, onderzoek masterplan ERK (IVLOS/NaBMVT). - Mede-organisator VELON Congres 2011, Noordwijkerhout. Drs. E.T. Stoutjesdijk - Werkgroepbegeleider Dieptepilot Academische school Rijnmond - Participatie project Alle Hands Aan Dek (Surf) - Participatie project “Samen aan het wERK”, onderzoek masterplan ERK (IVLOS/NaBMVT). Dr. J. van Tartwijk - Mede- Organisator van de International Conference on Interpersonal Relationships in Education (ICIRE 2010). Dr. E.H. Tigelaar - Participatie in project “Effecten van beoordeling op de professionele ontwikkeling van docenten”, aandachtsgebied NWO. Dr. K. van Veen - Projectleider Landelijk Expertisecentrum Leren van Docenten. Drs. I.M.J. Veldman - Voorzitter Stuurgroep Lapptop voor Teachers - Voorzitter Stuurgroep Expertisecentrum Leren van Docenten - Voorzitter Stuurgroep Expertisecentrum Moderne Vreemde Talen - Lid Stuurgroep regionaal samenwerkingsverband Samen Optrekken - Lid taskforce lerarenopleidingen Universiteit Leiden. Drs. M. Verstelle - Voorzitter programmacommissie EHON-conferentie Co-creatie, 11 juni Universiteit Leiden. Drs. E. de Vrind - Projectleider Educatieve Minor aan het Stedelijk Gymnasium Leiden en lid projectgroep Nieuwe functies en functiedifferentiatie Risicogroep Rijnstreek Drs. N. Wieringa - Mede-organisator van de NIBI-onderwijsconferentie. Drs. W.F.M. van der Wolk - Lid Raad van Advies Landelijk Expertisecentrum Maatschappijvakken. - Lid (DB) Landelijk Overleg Stagecoördinatoren (LOS) - Lid ICL werkgroep competentiegericht Opleiden - Lid Stuurgroep Regionaal Samenwerkingsverband ‘Samen Optrekken” - Lid Stuurgroep Regionale Opleidingsschool Rijnland - Lid Stuurgroep Professional Development School Rijnmond - Lid Stuurgroep Opleidingsschool Haaglanden


92

-

Lid Regiegroep Risicoregio Rijnmond Lid Regiegroep Risicoregio Rijnstreek Projectleider deelproject Nieuwe Functies en Functiedifferentiatie voor de risicoregio’s Rijnmond en Rijnstreek Secretaris Raad van Rectoren van de Universiteit Leiden Voorzitter congrescommissie VELON Congres 2011, Noordwijkerhout.

LIDMAATSCHAP VAN VERENIGINGEN EN BESTUURSFUNCTIES N.A.H. Belo MSc - Lid van ICO Onderwijs Commissie (Educational Committee) – Vertegenwoordiger promovendi Universiteit Leiden - Lid van ICO Management Team – Vertegenwoordiger ICO Onderwijs Commissie Lid van: - Vereniging voor Onderwijsresearch (VOR); divisie Lerarenopleiding en Leraarsgedrag; divisie Leren en Instructie - VOR Promovendi Overleg (VPO) – Contactpersoon promovendi Universiteit Leiden - Onderzoeksschool ICO (Interuniversitair Centrum voor Onderwijsonderzoek) – Teaching and Teacher Education (thema II) en Domain-Specific Instruction (thema III) - European Association for Research on Learning and Instruction (JURE/EARLI). Lid van Special Interest Group (SIG) ‘Teaching and Teacher Education’, ‘Metacognition’ en ‘Qualitative and Quantitative Approaches to Learning and Instruction’. - Junior Researchers of EARLI (JURE) - European Science Education Research Association (ESERA) - Kohnstamm-netwerk (Theory and research in education, onderdeel van ISED, Institute for the Study of Education and Human development). Dr. H.J.M. van Bemmel - Lid van Nederlandse Vereniging voor Onderwijs in de Natuurwetenschappen (NVON). Drs. C. Bertona - Lid van Nederlandse Vereniging voor Onderwijs in de Natuurwetenschappen (NVON). - Lid bestuur stichting Haanstra Identiteit te Leiden (vanaf juli 2009). - Vereniging van Lerarenopleiders Nederland (VELON). Dr. R.J.G. de Bonth Lid van: - Vereniging van Leraren in Levende Talen (VLLT) - Werkverband Geschiedenis van de Taalkunde - Studienkreis Geschichte der Sprachwissenschaft - Peeter Heynsgenootschap voor de geschiedenis van het taalonderwijs - Landelijk Overleg Vakdidactiek Nederlands (LOVN) - Genootschap Onze taal - Maatschappij der Nederlandse Letterkunde (gekozen lidmaatschap). Dott.ssa A. Corda Lid van: - Vereniging van Leraren in Levende Talen (VLLT) - Nederlandse Vereniging voor Toegepaste Taalwetenschap (Anéla) Drs. M. Dobber Lid van: - Vereniging voor Onderwijsresearch (VOR); divisie Lerarenopleiding en Leraarsgedrag en divisie ICT - VOR Promovendi Overleg (VPO). - Onderzoeksschool ICO (Interuniversitair Centrum voor Onderwijsonderzoek) - European Association for Research on Learning and Instruction (EARLI), divisie Teaching and Teacher Education


93

-

Junior Researchers of EARLI (JURE) American Educational Research Association (AERA), divisie Teaching and Teacher Education.

Prof. Dr. J.H. van Driel - Coördinator ICO Themagroep Teaching and Teacher Education - Lid Management Team Landelijke KNAW erkende Onderzoeksschool Interuniversitair Centrum voor Onderwijsonderzoek (ICO) - Vice-voorzitter Interuniversitaire Commissie Lerarenopleidingen (ICL) van de VSNU - Lid van de Board of Directors van de National Association for Research in Science Teaching (NARST) - Chair van de Publications Advisory Committee van de National Association for Research in Science Teaching (NARST) - Lid van de Membership & Election Committee van de National Association for Research in Science Teaching (NARST) Staflid van: - ICO onderzoeksschool. Lid van: - Vereniging voor Onderwijsresearch (VOR) - Vereniging Lerarenopleiders Nederland (VELON) - American Educational Research Association (AERA) - National Association for Research in Science Teaching (NARST) - European Science Education Research Association (ESERA) - Nederlandse Vereniging voor Onderwijs in de Natuurwetenschappen (NVON). Drs. G. van Duijn Lid van: - Vereniging voor Statistiek en Operationele Research (VVS) Sociaal-Wetenschappelijke Sectie. Drs. W.G.M. van der Es Lid van: - Platform Levende Talen Opleiders - Vereniging van Leraren in Levende Talen (VLLT) - International Association of Teachers of English as a Foreign Language (IATEFL). Drs. H. Frencken Lid van: - Vereniging voor Onderwijsresearch (VOR), divisie ICT. Drs. B.K. de Graaf Lid van: - Vereniging voor Lerarenopleiders Nederland (VELON). Dr. C.G. Groot Lid van: - Landelijke Vereniging voor Supervisie en andere Begeleidingsvormen (LVSB) - Studiegroep Onderwijskundige Professionalisering (SOP). Drs. C.H. Harmzen Lid van: - Vereniging van Lerarenopleiders Nederland (VELON). Drs. J.J.M. Hoornweg-Bos - Voorzitter VSNU platform Aansluiting Vwo-Wo. Drs. A.E. de Hullu Lid van: - Nederlandse Vereniging voor Onderwijs in de Natuurwetenschappen (NVON) - Vereniging lerarenopleiders Nederland (VELON)


94

-

Nederlands Instituut voor de Biologie (NIBI).

Prof. Dr. H. Hulshof Lid van: - Vereniging van Leraren in Levende Talen (VLLT) - Vereniging van de Didactiek van het Nederlands (VDN) - International Association for the Improvement of Mother Tongue Education (IAIMTE) - Vereniging Lerarenopleiders Nederland (VELON) - Vereniging voor Onderwijsresearch (VOR) - Raad voor Neerlandistiek - Landelijke Vereniging van Neerlandici (LVVN) - Werkverband Geschiedenis van de Taalkunde - Studienkreis Geschichte der Sprachwissenschaft - Peeter Heynsgenootschap voor de geschiedenis van het taalonderwijs - Landelijk Overleg Vakdidactiek Nederlands (LOVN) - Werkgroep didactiek van Nederlands ter ontwikkeling van vakdidactische handleidingen - Genootschap Onze taal - VAWO, vakbond voor de wetenschap - NWO-gebieden ‘Maatschappij- en gedragswetenschappen’ en ‘Geesteswetenschappen’ - Maatschappij der Nederlandse Letterkunde (gekozen lidmaatschap). Dr. ir. F.J.J.M Janssen Lid van: - Nederlands instituut voor Biologie (NIBI) - Vereniging voor vakdidactici in de biologie (VDB) - Vereniging voor Onderwijsresearch (VOR). Staflid van: - ICO onderzoeksschool. Drs. R.J. de Jong Lid van: - Vereniging voor Onderwijsresearch (VOR), divisie Lerarenopleiding en Leraarsgedrag - VOR Promovendi Overleg (VPO) - Onderzoeksschool ICO (Interuniversitair Centrum voor Onderwijsonderzoek) - Leraar en Lerarenopleiding (thema III) - Kohnstamm-netwerk (Theory and research in education, onderdeel van ISED, Institute for the Study of Education and Human development). Drs. R. Kalisvaart Lid van: - Vereniging van Leraren in Levende Talen ( VLLT) - Vereniging Lerarenopleiders Nederland (VELON). Drs. C.C. Kessels Lid van: - Vereniging voor Onderwijsresearch (VOR), divisie Lerarenopleiding en Leraarsgedrag. - Onderzoeksschool ICO (Interuniversitair Centrum voor Onderwijsonderzoek) - Leraar en Lerarenopleiding (thema III). Dr. S.R.E. Klein Lid van: - Koninklijk Nederlands Historisch Genootschap (KNHG) - Werkgroep Achttiende Eeuw - Landelijk Overleg Universitaire Vakdidactici Geschiedenis (UVGS) - Vereniging van Docenten in Geschiedenis en Staatsinrichting in Nederland (VGN) Drs. P.M.G.M. Kop Lid van:


95

-

Nederlandse Vereniging van wiskundeleraren (NVVW); tevens lid van de havo/vwo werkgroep van de NVVW.

Drs. M.J. Leliveld Lid van: - Vereniging voor Onderwijsresearch (VOR), divisie Lerarenopleiding en Leraarsgedrag en divisie Hoger Onderwijs - VOR Promovendi Overleg (VPO) - Onderzoeksschool ICO (Interuniversitair Centrum voor Onderwijsonderzoek) - NVMO (Nederlandse Vereniging voor Medisch Onderwijs). Dr. A.P.A.M. van der Logt Lid van: - Vereniging Lerarenopleiders Nederland (VELON) - Vereniging van Leraren in Levende Talen (VLLT). - Maatschappij der Nederlandse Letterkunde. Dr. J.A. Meirink - Bestuurslid van Vereniging voor Onderwijs Research (VOR) / penningmeester Lid van: - Vereniging voor Onderwijs Research (VOR), divisies Lerarenopleiding en Leraarsgedrag en Leren en Instructie - Vereniging Lerarenopleiders Nederland (VELON) Postdoc-lid van: - Onderzoeksschool ICO (Interuniversitair Centrum voor Onderwijsonderzoek) - Leraar en Lerarenopleiding (thema III). Drs. J. Nedermeijer Bestuurslid van: - Centra Research Wetenschappelijk Onderwijs (CRWO) - Vereniging voor Onderwijsresearch (VOR) divisie Hoger Onderwijs. Drs. M.A.G. Peters Lid van: - Vereniging Lerarenopleiders Nederland (VELON) - Nederlands Instituut Psychologie (NIP). Drs. T. Platteel Lid van: - Vereniging voor Onderwijsresearch (VOR), divisie Lerarenopleiding en Leraarsgedrag - VOR Promovendi Overleg (VPO) - Vereniging van Lerarenopleiders Nederland (VELON) - Onderzoeksschool ICO (Interuniversitair Centrum voor Onderwijsonderzoek) - Leraar en Lerarenopleiding (thema III) en Onderwijskundig ontwerpen en onderwijsontwikkeling (thema IV) - International Association for the Improvement of Mother Tongue Education (IAIMTE). - International Collaborative Action Research Network (CARN). Drs. A.A. Pormes Bestuurslid van: - Nederlandse Vereniging van Leraren Maatschappijleer (NVLM). Voorzitter van: - MR RSG Broklede. - vGMR Stichting VO De Vechtstreek. Drs. R.M. van der Rijst Lid van: - American Educational Research Association (AERA). - European Association of Research in Learning and Instruction (EARLI).


96

-

Expertisenetwerk Hoger Onderwijs (EHON). ICO onderzoeksschool. National Association of Research in Science Teaching (NARST). Nederlandse Natuurkundige Vereniging (NNV). Society for Research into Higher Education (SRHE). Vereniging voor Onderwijsresearch (VOR), divisie Hoger onderwijs en divisie Lerarenopleiding en Leraarsgedrag.

Dr. P.H.M. Sins Lid van: - Vereniging voor Onderwijsresearch (VOR), divisies: Lerarenopleiding en Leraarsgedrag, Methodologie en Evaluatie - European Association for Research on Learning and Instruction (EARLI). Coordinator van Special Interest Group (SIG) 17 Qualitative and Quantitative Approaches to Learning and Instruction en lid van SIG 11: Teaching and Teacher Education. - International Society of the Learning Sciences (ISLS). Staflid van: - Interuniversitair Centrum voor Onderwijsonderzoek (ICO) - Teaching and Teacher Education (thema II). Drs. B.H.J. Smit Lid van: - Vereniging voor Onderwijsresearch (VOR), divisies: Lerarenopleiding en Leraarsgedrag, Methodologie en Evaluatie - Vereniging van Lerarenopleiders Nederland (VELON) - Collaborative Action Research Network (CARN). Drs. E.T. Stoutjesdijk Lid van: Vereniging Lerarenopleiders Nederland (VELON) Vereniging voor Onderwijsresearch (VOR). Dr. J. van Tartwijk Staflid van: - Interuniversitair Centrum voor Onderwijsonderzoek (ICO). Lid van: - American Educational Research Association (AERA) - Association for Medical Education Europe (AMEE) - European Association for Research in Learning and Instruction (EARLI) - Vereniging voor Onderwijsresearch (VOR) - Vereniging Lerarenopleiders Nederland (VELON) Dr. E.H. Tigelaar Staflid van: - onderzoeksschool ICO [Interuniversity Center for Educational Research] ICO Thema II: Leraar en lerarenopleiding en thema VI: Beoordelen, evalueren en examineren. Lid van: - Vereniging voor Onderwijsresearch (VOR) (divisie: lerarenopleiding en leraarsgedrag) - European Association for Research on Learning and Instruction (EARLI) - International Study Association on Teachers and Teaching (ISATT). Dr. K. van Veen Staflid van: - Interuniversitair Centrum voor Onderwijsonderzoek (ICO). Lid van: - American Educational Researach Association (AERA) - International Study Association on Teachers and Teaching (ISATT) - Vereniging voor Onderwijsresearch (VOR)


97

-

Vereniging Lerarenopleiders Nederland (VELON).

Drs. I.M.J. Veldman Lid van: - Vereniging Lerarenopleiders Nederland (VELON) - Vereniging voor Onderwijsresearch (VOR) - American Educational Researach Association (AERA). Drs. C.P.M. Verberg - PhD student coördinator ICO Themagroep Teaching and Teacher Education Lid van: - Onderzoeksschool ICO (Interuniversitair Centrum voor Onderwijsonderzoek) Thema II (Teaching and Teacher Education) en Thema 6 (Assessment, Evaluation and Examination) - Vereniging voor Onderwijsresearch (VOR) - VOR Promovendi Overleg (VPO) - Leids Promovendi Overleg (LEO). Prof. dr. N. Verloop - Lid van het bestuur van de Nederlandse School voor Onderwijsmanagement (NSO) - International Member van de National Society for the Study of Education (NSSE) (USA) - Life Member van de International Council on Education for Teaching (ICET). Staflid van: - ICO onderzoeksschool. Lid van: - European Association for Research on Learning and Instruction (EARLI) - American Educational Research Association (AERA). Tevens lid van het “Invisible College” van de AERA. - International Study Association for Teachers and Teaching (ISATT) - Association for Teacher Education in Europe (ATEE) - Vereniging voor Onderwijsresearch (VOR) Vereniging voor Lerarenopleiders Nederland (VELON). Drs. M. Verstelle Lid van: - EHON. Drs. C.C.Vink Lid van: - Nederlandse Vereniging voor Medisch Onderwijs (NVMO). Drs. G.J. Visser-Wijnveen Lid van: - Vereniging voor Onderwijsresearch (VOR) - European Association for Research on Learning and Instruction (EARLI) - Society for Research into Higher Education (SRHE). - Higher Education Research and Development Society of Australasia (HERDSA). Drs. E. de Vrind Lid van: - Vereniging van Leraren in Levende Talen (VLLT) - Platform VLLT 1e graads opleidingen Frans - Platform Levende Talen Opleiders - Ronde Tafel Frans. Drs. N. Wieringa Lid van: - Vereniging voor Onderwijs Research (VOR) - Nederlands Instituut voor Biologie (NIBI)


98

-

Nederlandse Vereniging voor het Onderwijs in de Natuurwetenschappen (NVON) European Science Education Research Association (ESERA).

Drs. W.F.M. van der Wolk Lid van: - Vereniging voor Lerarenopleiders Nederland (VELON).

REDACTIELIDMAATSCHAPPEN Dr. H.J.M. van Bemmel - Lid van de redactie van NVOX (tijdschrift van de NVON). Prof. dr. J.H. van Driel - Associate Editor van het International Journal of Science Education - Lid van de Editorial Board van het Journal of Research in Science Teaching - Lid van de redactie van Pedagogische Studiën - Lid van de Editorial Board van Chemistry Education: Research and Practice - Editor van eNARST News. Dr. S.R.E. Klein - Vakdidactisch adviseur en lid eindredactie van MeMo (uitgeverij Malmberg). Drs. A.A. Pormes - Lid vakredactie community Maatschappijleer; http://digischool.kennisnet.nl/community_ma Dr. R.M. van der Rijst - Lid van de redactie van Onderzoek van Onderwijs. Prof. dr. N. Verloop - Redactielid van Studies in Educational Evaluation - Redactielid van Teaching and Teacher Education - Redactielid van Modern University Education - Redactielid van Teachers and Teaching: Theory and Practice - Redactielid van Asian Journal of Educational Research - Redactielid van Curriculum Inquiry - Section Editor (Teacher Education) van de International Encyclopedia of Education.

SCHOOLBOEKEN EN DIDACTISCH MATERIAAL Dr. H.J.M. van Bemmel - Auteur van lesmateriaal: Natuurwetten en modellen. Module ten behoeve van de pilotscholen die werken met het nieuwe examenprogramma natuurkunde. Drs. W.G.M. van der Es - Mede-auteur van CLIL Skills (Expertisecentrum MVT, 2010). Prof. Dr. H. Hulshof - Projectleider in het kader van de ontwikkeling van aanvullend inhoudelijk en didactisch materiaal bij H. Hulshof, M. Rietmeijer & A. Verhagen, Taalkunde voor de tweede fase van het vwo (Amsterdam University Press). Tweede druk 2009. - Ontwikkeling nieuw vakdidactisch handboek: Nederlands met inhoud. In 2012 te verschijnen.


99

Drs. P.M.G.M. Kop - Auteur en pilotdocent bij Ctwo. - Kop, P., Hoekstra, W. , Functies, de ontwikkeling van een veelzijdig concept, Katern 8 van het Handboek Vakdidactiek Wiskunde, http://www.elwier.nl/ Dr. A.P.A.M. van der Logt - Jacobs, J., Laarhoven V., Van der Logt, A. & Nijhof, M. (2010). Faust. Tekst in context 8. Amsterdam: Amsterdam University Press. Drs. J. Nouta - Co-auteur van praktisch handboek Competentiegericht beoordelen voor docenten en andere assessoren in het (hoger) onderwijs. (werk)Titel: "De docent als assessor". BEOORDELINGEN N.A.H. Belo MSc - Reviewer van manuscripten voor: - International Journal of Science Education - Teachers and Teaching: Theory & Practice Prof. Dr. J.H. van Driel - Reviewer van manuscripten voor: - Journal of Research in Science Teaching - International Journal of Science Education - Pedagogische Studiën - Teaching and Teacher Education - Science Education - Studies in Science Education - Chemistry Education: Research and Practice - Promotiecommissie drs. C.Kessels, Universiteit Leiden, juni 2010. Prof. Dr. H. Hulshof - Lid promotiecommissie drs. T. Platteel (Universiteit Leiden, februari 2010). - Lid promotiecommissie drs. C. Kessels (Universiteit Leiden, juni 2010). - Referent onderzoeksvoorstellen PROO. - Beoordeling manuscripten voor: - Levende Talen - L1-Educational Studies in Language and Literature. Dr. ir. F.J.J.M. Janssen Reviewer van manuscripten voor: International Journal of Science Education Pedagogische Studiën. Dr. J.A. Meirink - Beoordelaar van manuscripten voor: - Teaching and Teacher Education - Teachers and Teaching: theory and practice - Pedagogische Studiën. Dr. R.M. van der Rijst - Beoordelaar van manuscripten voor: - American Educational Research Journal; - International Journal of Science Education; - Journal of Research in Science Teaching; - Learning Environment Research; - Pedagogische Studiën.


100

Dr. P.H.M. Sins − Reviewer van manuscripten voor: - International Journal of Science Education - Computers & Education - Learning Environments Research − Reviewer van papervoorstellen voor: - EARLI SIG17 meeting Jena, Duitsland - AERA 2010. Dr. J. van Tartwijk - Beoordelaar van manuscripten voor: - Medical Education - Medical Teacher - Metacognition and Learning; - Learning Environments Research - Teaching and Teacher Education. Dr. E.H. Tigelaar - Beoordelaar van manuscripten voor: - Pedagogische Studiën - Higher Education - Studies in Higher Education - Teaching and Teacher Education - Assessment and Evaluation in Higher Education - Teachers and Teaching: Theory and Practice. Drs. C.P.M. Verberg - Beoordelaar van manuscripten voor: - Teaching and Teacher Education. Prof. dr. N. Verloop - Lid van een aantal externe promotiecommissies - Discussiant bij diverse nationale en internationale congressymposia - Beoordelaar van manuscripten voor: - British Journal of Educational Psychology - Curriculum Inquiry - Asian Journal of Eduactional Research - Studies in Educational Evaluation - Teachers and Teaching; Theory and Practice - Teaching and Teacher Education. Drs. C.C. Vink - Reviewer papervoorstellen NVMO Conferentie 2010. Egmond aan Zee, Nederland. Dr. G.J. Visser-Wijnveen - Beoordelaar van manuscripten voor: - Higher Education Research and Development - Studies in Higher Education - Teaching and Teacher Education.


101

PRESENTATIES N.A.H. Belo MSc. Belo, N.A.H. (2010, 12 mei). Presenteren: een verhaal apart. Presentatie gehouden tijdens Voorbereidingsdag Wetenschapscongres 2010, Aansluitingsprogramma VWO-WO, Leiden. Belo, N.A.H., Van Driel, J.H., & Verloop, N. (2010, 24 juni). Docentopvattingen over het Leren en Onderwijzen van Natuurkunde (VO) - Een grootschalige kwantitatieve studie. Poster gepresenteerd tijdens de ORD, Enschede. Belo, N.A.H. (2010, 4 november). Discussiant in Papersessie tijdens de ICO Toogdag, Amsterdam. Belo, N.A.H., Van Driel, J.H., & Verloop, N. (2010, 16 november). Secondary Physics Teachers’ Beliefs about Teaching and Learning Physics: Investigating Belief Systems and the Relations with Teaching Practice. Presentatie gehouden tijdens de ICO Site Visit, Utrecht. Drs. M.A. Brugman Brugman, M. (2010, 25 augustus). Wisebits in de klas. Lezing tijdens Summerschool ‘Video en didactiek’ (SURF), Utrecht. Brugman, M. (2010, 1 oktober). Aandacht voor talent. Lezing tijdens Studiedag Hoogbegaafdheid CPS, Amersfoort. Brugman, M. (2010, 18 december). Talentonderwijs in Leiden. Lezing tijdens Meet the future (Summit Platform bètatechniek), Den Haag. Dott.ssa A. Corda Corda, A., Es, vd, W. (2010, 12 januari, 4 februari). Het ERK op school. Studiemiddag voor vodocenten mvt, Mollerlyceum, (Bergen op Zoom), Atlascollege (Rijswijk). Corda, A., Es, vd, W., Vrind, de, E. (2010, 29 januari, 5 februari, 8 oktober). Wat betekent de invoering van het Europees Referentiekader op uw school?. Studiedag voor vo-docenten mvt, Leiden/Tilburg/Leiden. Corda, A. (2010, 9 februari, 17 maart, 4 september, 16 november, 17 november, 14 december). Het ERK op school. Workshop op studiemiddagen voor docenten mvt bij Nicolaaslyceum (Amsterdam), Udenscollege (Uden), Luzac College (Utrecht), Libanon Lyceum (Rotterdam), Gymnasium Felisenum (Velsen),Werenfridus (Hoorn). Corda, A (2010, 10 maart). Pilots: lessons learned, dos’& don’ts. Presentatie op een werkconferentie van het project Acculturatie, Leiden. Corda, A., Westhoff G. (2010, 25 maart). ICT en … het leren van moderne vreemde talen. Presentatie bij Kennisnet, Zoetermeer. Corda, A. (2010, 22 april). Samples of good practice related to the Common European Framework. Presentatie in het kader van de eerste meeting van het Life Long Learning project Etalage, Amsterdam. Corda, A. (2010, 19 mei). Het ERK op school: stand van zaken. Presentatie op alumnidag HvA, Amsterdam. Corda, A. (2010, 7 juni). Verschillende niveaus van het ERK voor de vaardigheden. Workshop op de ERK regioconferentie, Rotterdam. Gün, B., Corda, A. (2010, 1 juli). CEFR in Practice: Promises and Problems. Presentatie op de Languages in Higher Education 2010 Conference: Raising the Standard for Languages, 1-2 juli, Londen. Corda, A. (2010, 10 augustus en 26 oktober). Speaking activities with the computer. Workshop voor de Comenius courses Digital audio and video in language teaching en Effective use of multimedia in language teaching, Amsterdam. Corda, A., Graaff, R. de, Moonen, M. (2010, 5 november). Het ERK in de school en in de les. Presentatie op de Landelijke Studiedag van Levende Talen, Zwolle. Corda, A. (2010, 10 november). ICT and language teaching. Presentatie op studiedag talen en ict, HRO (RBS), Rotterdam. Corda, A. (2010, 25 november). Online beter een vreemde taal leren spreken. Presentatie op studiedag Malmberg ToTaal, Den Bosch. Prof. Dr. J.H. van Driel


102

Van Driel, J.H. van (3 maart 2010). Academische studiecultuur en studiesucces. Lezing tijdens Haardvuursessie Topdocenten, Universiteit Leiden. Van Driel, J.H. van (9 maart 2010). Academische studiecultuur en studiesucces. Lezing tijdens Studiemiddag Studiesucces, Fac. Geesteswetenschappen, Universiteit Leiden. Van Driel, J.H. van (18 maart 2010). Verwevenheid onderzoek en onderwijs en studiesucces. Seminar tijdens Course for Excellence of University Teachers, Universiteit Utrecht. Van Driel, J.H. van (9 april 2010). Het ICLON na 15 jaar: Een blik op de toekomst. Openingslezing ICLON Studiedag; Kijkduin. Van Driel, J.H. van (27 april 2010). Leren en onderwijzen van bèta-vakken. Workshop tijdens ICO cursus Domain specific Education.Utrecht. Van Driel, J.H. van ( 4 nov. 2010). Feedback and active learning; Some feedback. Discussiebijdrage tijdens ICO Toogdag. Amsterdam. Van Driel, J.H. van (18 nov. 2010). Van een lerende docent leren leerlingen het meest. Lezing Melanchthon college, Rotterdam. Drs. W.G.M. van der Es Van der Es, W.G.M. (2010, 2 oktober). Putting CLIL into Practice. CLIL Conferentie, Eichstatt, Duitsland. Drs. H.M.J. Frencken Frencken. H.M.J. & Frances Rusman, Hogeschool Leiden (2010, 9 februari). Check IT! Hoe Nederlandse en Chinese IT studenten samen werken. Hoger Onderwijsreeks Jubileumcongres ‘Inspireren tot Leren’. Frencken. H.M.J. (2010, 18 maart) CHECK-IT! Nederlandse en Chinese IT studenten werken samen voor het bedrijfsleven. Conferentie ‘ICTDelta 2010’. Frenken, H.M.J. & Wout Ottevanger (2010, 13 april). Teacher professional development Chinese European Conference on Education, Beijing (SLO and MoE China.) Frencken. H.M.J. & Adriaan Norbart (2010, mei) Blended learning with Blackbaord. One week course for the Netherland Flemisch Institute Cairo, Egypt. Frencken. H.M.J. & Michiel van Geloven (2010, 11 juni). Co-Creatie: Groei en Bloei van het “China Holland Education Competence & Knowledge Center on IT” in Xiamen, China. EHON Conferentie, Leiden. Frencken. H.M.J., Ria Jacobi & Tibor Vörös (2010, 18 september). Online acculturation and ways of changing cultural interpretations. Conference European Association for International Education. Frencken. H.M.J., mmv Katrien van de Gevel en Marlies Schellekens (2010, 10 november). De E-Merge aanpak: visie en uitvoering. SURF Onderwijsdagen, Utrecht. Frencken. H.M.J. (2010, 17 december). Tea, from the viewpoint of a westerner… lezing als onderdeel van een Thee Ceremonie, georganiseerd door het Confucius Instituut (Universiteit Leiden) en de Ambassade van de Volksrepubliek China, Den Haag. Drs. K. van de Gevel (C.A.M.) Van de Gevel, K. (2010, 10 november). E-coach. Presentatie SURF Onderwijsdagen, Utrecht. Drs. T.J. Gijsman Gijsman, H. (2010, 3 maart). Posterpresentatie, Conferentie Studiesucces 2010. OC&W / VSNU / HBO-Raad. Den Haag. Gijsman, H. (2010, 20 mei). Workshop Aansluitingsmodule Studievaardigheden, Studiekeuzeconferentie Studiekeuze123.nl. Utrecht. Gijsman, H. (2010, 27 mei). Inspiration Session Online Study Skills Course. European First Year Experience Conference, Antwerpen. Drs. A.E. de Hullu Hullu de, A.E., & Kuipers- Andrary, M. (2010, 2 maart). Workshop Introducing the World Teachers Summer School. Nationale CLIL dag, Europees Platform. Prof. Dr. H. Hulshof Hulshof, H. (2010, 26 maart). Van grammatica naar taalkunde. Workshop tijdens de Good Practice Day Talen, Universiteit Leiden. Hulshof, H., & Van der Logt, A. (2010, 29 maart). Naar een leerlijn taalkunde in het voortgezet


103

onderwijs. Workshop tijdens de landelijke lio-dag, Rijksuniversiteit Groningen. Dr. ir. F.J.J.M Janssen Janssen, F.J.J.M. (2010, 13-14 januari). Activerende lessen ontwerpen. NIBI congres, Hotel de Werelt. Lunteren. Janssen, F.J.J.M. (2010, 20 mei). Naar een opleidingsdidactiek voor de vakdidactiek. Op uitnodiging van Associatie Universiteit van Gent, Vakdidactiek binnen de lerarenopleidingen. Universiteit Gent, België. Drs. R.J. de Jong Jong, R.J. de (2010, 15 maart). Observatie van leerkracht-leerling interactie. College ten behoeve van het bachelorvak Observaties van ouder-kind interacties. Algemene en Gezinspedagogiek, Universiteit Leiden. Jong, R.J. de (2010, 28 mei). Ouder-kind en leerkracht-leerling interactie. College ten behoeve van het bachelorvak Opvoedingsvoorlichting en preventie. Algemene en Gezinspedagogiek, Universiteit Leiden. Drs. R. Kalisvaart Kalisvaart, R. (2010, 29 maart) Cortometraje en la clase de español. Workshop tijdens de Landelijke lio-dag, Rijksuniversiteit Groningen. Dr. S.R.E. Klein Klein, S.R.E. (2010, 22 april). The Atlantic slave trade: views from heritage educators and history teachers in the Netherlands. Research workshop Heritage Education and the Atlantic Slave Trade , Royal Tropical Institute (KIT), Amsterdam. Klein, S.R.E. (2010, 4 juni). Heritage and identity in multicultural classrooms. Round table: Understanding Migration – Ideas for the Classroom, EUROPAEUM Graduate Spring Workshop Political Parties, Migration & Public Rhetoric in Contemporary Europe, Leiden University. Klein, S.R.E. (2010, 25 augustus). Heritage education and history teaching: The Atlantic slave trade and slavery as a present challenge in the Netherlands. Session: The Present as a Challenge to the Teaching of History, 21st International Congress of the Historical Sciences, Amsterdam. Klein, S.R.E. (2010, 17 september). Controverse in Valladolid (1550): over indianen en het veranderende mensbeeld. Nascholingsdag geschiedenis, Universiteit Leiden Dr. A.P.A.M. van der Logt Hulshof, H., & Van der Logt, A. (2010, 29 maart). Naar een leerlijn taalkunde in het voortgezet onderwijs. Workshop tijdens de landelijke lio-dag, Rijksuniversiteit Groningen. Van der Logt, A. (2010, 20 november). Taalkunde taalkundig getoetst. Workshop op de vierentwintigste conferentie Het Schoolvak Nederlands. Gent. Drs. M.J. Min-Leliveld Min-Leliveld, M.J. (2010, april). Cursusleider Intervisie op NVMO promovendidag, Utrecht. Min-Leliveld, M.J. (2010, april). Aspirant promovendus in promotie simulatie op NVMO promovendidag, Utrecht. Dr. R.M. van der Rijst Van der Rijst, R. M. (2010, February). Bouwen aan een sterke begeleidingsrelatie met promovendi. Lezing tijdens Congresdag over 'promovendibegeleiding', Universiteit van Amsterdam, Amsterdam, The Netherlands. Van der Rijst, R. M. (2010, April). Research Based Learning: Verwevenheid van onderzoek en onderwijs. Lezing tijdens Heidag van de hoofden onderwijs van de Faculteit Economie & Bedrijfwetenschappen, Universiteit van Tilburg, Breda. Van der Rijst, R. M. (2010, May). Effectieve doceerstrategieën voor onderwijs aan excellente studenten. Lezing tijdens het Honours Laboratorium van de Hanze Hogeschool Groningen, Groningen, The Netherlands. Van der Rijst, R. M. (2010, July). Research Based Learning: Strengthening the nexus between research, teaching, and learning. Invited lectures for the teaching staff of the Departments of the Faculteit Economie & Bedrijfwetenschappen, Universiteit van Tilburg, Tilburg.


104

Van der Rijst, R. M. (2010, september). Wat weten we al over doceren aan excellente studenten? Presentatie tijdens de gemeenschappelijke bijeenkomst van de VOR-HO en Sirius, Utrecht, Nederland. De Vries, Y., & Van der Rijst, R. M. (2010, October). Onderwijskundige aspecten van Research Based Learning. Presentation during the educational research track of the VSNU Student Research Conference, Leiden, The Netherlands. Van der Rijst, R. M. (2010, November). Research Driven Education: Strengthening the nexus between research, teaching, and learning. Invited lecture for the teaching staff of the Faculteit Economie & Bedrijfwetenschappen, Rijksuniversiteit Groningen, Groningen. Wagenaar, S. F., Dekker, F. W., & Van der Rijst, R. M. (2010, November). Zichtbaar maken van de verwevenheid onderwijs en onderzoek in het curriculum van wetenschappelijke vorming van de opleiding Geneeskunde. Paper presentation during the annual meeting of the Nederlandse Vereniging voor Medisch Onderwijs, Egmond aan Zee, The Netherlands. Dr. P.H.M. Sins Tigelaar, D.E.H., Sins, P.H.M., & Van Driel, J.H. (2010). Fostering students’ reflections: The role of teachers’ practical knowledge. Invited lecture at the Institute of Higher Education, Xiamen University. Xiamen, PR China. Sins, P.H.M. (2010). Integrating between perspectives and epistemologies: Analyzing tension in collaborative work. Presentation at the conference of EARLI SIG17 Qualitative and Quantitative Approaches to Learning and Instruction, Jena, Germany. Sins, P.H.M. (2010). How do interactions on different timescales come to add up to knowledge creation? Workshop at the conference of EARLI SIG17 Qualitative and Quantitative Approaches to Learning and Instruction, Jena, Germany. Drs. E.G.M. Storck Storck, E.G.M (2010, 15 januari). Continuity and Change. Step by Step Approach of History Teachers in a Changing Curriculum. Bolu, Turkije. Storck, E.G.M (2010,15 en 17 januari). Easy Classroom Activities aiming at Historical Thinking and Collaborative Learning. Bolu, Turkije. Storck, E.G.M (2010). Seminar Project "A Key to Europe, Innovative Methodology in Turkish School History". Fatih Faculty of Education in Karadeniz Technical University in Trabzon en Faculty of Education in Erciyes University in Kayseri. Dr. E.H. Tigelaar Tigelaar, D.E.H., Sins, P.H.M., & Van Driel, J.H. (2010). Fostering students’ reflections: The role of teachers’ practical knowledge. Invited lecture at the Institute of Higher Education, Xiamen University. Xiamen, PR China. Tigelaar, D.E.H. (2010, January 6). Portfolio’s: bruikbaar voor zowel formatieve als summatieve doeleinden? [Portfolios: useful for both formative and summative purposes?]. Invited lecture at the Study Day on PDPs and Portfolios, Department of Educational Sciences, Centre for Research on Teaching and Training, Catholic University of Leuven. Van Tartwijk, J. & Tigelaar, D.E.H. (met medewerking van Luce Claessen, Cris Bertona, Ton van Haperen, Els de Hullu, Erik van Nieuwenhoven, Ben Schippers en Ietje Veldman). (2010, 26 januari). Rubrics: een agenda voor de tienduizend uur? Rondetafelpresentatie verzorgd op de Conferentie 'Het Leren van Docenten: de tienduizend uur' van het Expertisecentrum Leren van Docenten, ICLON, Universiteit Leiden te Leiden. Van Tartwijk, J. & Tigelaar, D.E.H. (2010, 18 februari). Begeleidingstrajecten rondom docentportfolio’s: wat maakt het de moeite waard? Workshop verzorgd voor de werkgroepen Docentprofessionalisering en Portfolio van de Nederlandse Vereniging voor Medisch Onderwijs (NVMO). Utrecht. Tigelaar, D.E.H. (2010, November 22). Research into Teaching: why do it and what can it bring you?. Invited lecture at the Institute of International Studies, Xi’an Jiaotong University, PR China. Drs. C.P.M. Verberg Verberg, C.P.M., Tigelaar, E.H. & Verloop, N. (2010). Teacher learning within the context of negotiated assessment procedure. Paper at ICO Toogdag, November 4th, Amsterdam


105

Drs. M. Verstelle Verstelle, M. (2010, 26 maart). Presentatie E-coaching een inleiding, Symposium E-coaching, gebruik in organisaties. Universiteit van Tilburg. Drs. E. de Vrind Vrind, E. de (2010, januari). Ecriture Créative dans la classe de français, workshop op de Good Practice Day Talen. ICLON, Leiden. Drs. N. Wieringa Wieringa, N. (2010, 16 juni). Lessen maken voor morgen, vanuit de energierijke contexten van vandaag. Workshop tijdens de NIBI-onderwijsconferentie, Lunteren. Wieringa, N. (2010, 9 maart). Het ontwerpen van concept-contextonderwijs. Workshop op het Zandvlietcollege, Den Haag.


106

VII MEDEWERKERS IN 2010 (per december 2010) Belo, MSc mw.. N.A.H. Bemmel, dr. H.J.M. van Berg, mw. A. van den Bertona, mw.drs. C. Besseling, A.C.M. Bonth, dr. R.J.G. Bork, mw. A.T. Bos, Drs. E. Bouwer, drs. J. Brakefield, mw. L.T Brugman, mw. drs. M.A. Buurman, dr. P.B.A. Claessens, mw. drs. L.C.A. Corda, mw. Dott.ssa A. Corda Dam, drs. M. Dobber, mw. drs. M. Driel, prof. dr.J.H. van Duijn, drs. G. van Es, drs. W.G.M. van der Frencken, drs. H.M.J. Gevel, mw. drs. K. van der Gijsman, mw. drs. T.J. Gijzen, mw. mr. J.P.M.J. Goossen, mw. D.S. Graaf, mw. drs. B.K. de Groot, dr. C.G. Haaren, mw. drs. M.G.P. van Haperen, drs. A.C.J.M. van Harmzen, mw. drs. C.H. Hartog, mw. drs. C.M. den Hofman, mw. J. Holwerda, mw. drs A.C. Hoornweg, mw. drs. J.J.M. Hu, MSc mw. Y Hullu, mw. drs. A.E. de Hulshof, prof. dr. H. Jacobi, mw. drs. R.K. Janssen, dr. ir. F.J.J.M. Jong, mw. drs. R.J.de Kalisvaart, mw. Drs. R. Klein, dr. S.R.E. Kop, drs. P.M.G.M. Koster, mw. A.


aio vakdidacticus natuurkunde administratief medewerker vakdidacticus scheikunde, lerarenopleider secretariaatsmedewerker vakdidacticus Nederlands, lerarenopleider secretaresse hoogleraar-directeur vakdidacticus kunstgeschiedenis, lerarenopleider vakdidacticus management & organisatie administratief medewerker coördinator Lapp-Top, Pre University College vakdidacticus Duits, lerarenopleider aio projectmanager Expertisecentrum moderne vreemde talen aio aio hoogleraar-directeur onderwijskundig adviseur vakdidacticus Engels, lerarenopleider, nascholer onderwijskundig adviseur onderwijskundig adviseur, lerarenopleider communicatieadviseur office manager secretariaatsmedewerker onderwijskundige, lerarenopleider onderwijsadviseur, coördinator professionaliseringsactiviteiten senior adviseur communicatie vakdidacticus algemene economie, lerarenopleider onderwijskundige, lerarenopleider mediathecaris, webmaster secretariaatsmedewerker vakdidacticus klassieke talen hoofd sectie VWO-WO aio lerarenopleider, nascholer vakdidacticus Nederlands, hoogleraar didactiek van het Nederlands medewerker ICT en onderwijs universitair hoofddocent, vakdidacticus biologie aio vakdidacticus Spaans vakdidacticus geschiedenis, lerarenopleider vakdidacticus wiskunde, lerarenopleider baliemedewerkster

107

Lachmansingh, mw. R. administratief medewerker Logt, drs. A.P.A.M. van der lerarenopleider, nascholer Meirink, mw. dr.J.A. lerarenopleider Mensinga Wieringa, mw. drs. E. financieel beleidsmedewerker Michiels van Kessenich, mw D.V.M. secretariaatsmedewerker Min-Leliveld, mw. drs. M.J. aio Motte, mw. L. de la communicatiemedewerker Nedermeijer, drs. J. hoofd afd. Hoger Onderwijs Neelen, mw. A.C.J. baliemedewerkster Nieuwenhuizen, mw. A. secretariaatsmedewerker Nouta, drs. J. onderwijskundig adviseur Oosten, mw. S. van administratief medewerker Oosthoek, drs. D.H. vakdidacticus filosofie, lerarenopleider Ouden, mw. drs.J.A.J. den vakdidacticus kennis van godsdienst en levensbeschouwing, lerarenopleider, nascholer Overdevest, mw. C. medewerker financien en nascholing Peters, mw. drs. M.A.G. nascholer Plaat, mw. drs. A. van der onderzoeker Platteel, mw. dr. T. lerarenopleider Pormes, drs. A.A. vakdidacticus maatschappijleer Poulina, mw. M. secretariaatsmedewerker Ran, mw. K. coördinator tentamen- en evaluatieservice Reuser-vd Voort van Zijp, beleidsmedewerker en coördinator mw.drs.M.E. onderwijsorganisatie Rijnbeek, drs. C.F. hoofd nascholing Rijst, dr. R.M. van der onderwijskundig onderzoeker en adviseur Roos, K.J. projectmedewerker E-learning Sam-Sin, drs. F. vakdidacticus Chinees Sins, dr. P. post-doc Smit, drs. B.H.J. adviseur onderwijskundig onderzoek Stokx, mw. F.W.M. studieadviseur, coördinator studentenzaken Storck, mw. drs. E.G.M. vakdidacticus geschiedenis, lerarenopleider Stoutjesdijk, mw. drs. T. onderwijskundige, lerarenopleider Streng, mw. N. administratief medewerker Tigelaar, mw. dr. E.H. onderzoeker Veen, dr. K. van universitair hoofddocent, lerarenopleider, projectleider Expertisecentrum Leren van Docenten Velden, mw. drs. E.A. van der medewerker studentenzaken Veldman, mw. drs. I.M.J. hoofd afd. Voortgezet Onderwijs Verberg, mw. drs. Chr.P.M. aio Verkiel, mw. H. medewerker communicatie en secretariaatsmedewerker Verloop, prof. dr. N. hoogleraar onderwijskunde Verstelle, mw.drs. M. senior onderwijskundig adviseur Vink, mw. drs. C.C. onderwijskundig adviseur Visser, drs. A.D.A.F. lerarenopleider WTTP Voorkamp, mw.drs.M.P. directeur bedrijfsvoering, hoofd ondersteunend bureau Voskuil, mw. T.L. secretariaatsmedewerker Vrind, mw. drs.E. de vakdidacticus Frans, lerarenopleider


108

Vroegop, dr. P.J. Wagenaar, mw. drs.S.E. Wessendorp, mw. M.G.F. Westeringh, drs.W. van de Wieringa, mw. drs.N. Wijdeveld, dr.P.P.H. Wolk, drs.W.F.M. van der Wongsopawiro, MSc D.S, Zwart, mw. dr.R.


onderwijskundig adviseur adviseur ICT&O coördinator cursusontwikkeling lerarenopleider aio onderwijskundig adviseur coördinator beroepspraktijk aio medewerker Expertisecentrum Leren van Docenten

109

INHOUDSOPGAVE I ICLON ALGEMEEN 1

Recommend Documents