Inhoudsopgave
1. Inleiding
Blz. 1
2. Kengetallen
Blz. 2
3. Verband ratio’s en bestuursverslag
Blz. 7
4. Extra onderwerpen
Blz. 8
5. Beoordeling vanuit diverse gezichtspunten
Blz. 9
6. Beoordeling vanuit communicatievakgebied
Blz. 10
7. Conclusie
Blz. 11
1. Inleiding Bij een Naamloze Vennootschap, zoals CSM, is er een scheiding tussen de leiding en het eigendom. Het bedrijf verkoopt aandelen zodat er meerdere eigenaren ontstaan. De prijs van een aandeel bepaalt de (beurs)waarde van een onderneming en is een afspiegeling van de vraag naar en het aanbod van de aandelen CSM. De directie van CSM heeft een publicatieplicht de eigenaren te informeren over de financiele situatie van het bedrijf. Dit gebeurd door middel van het jaarverslag. Het jaarverslag bevat drie onderdelen: - Jaarverslag (bestuurs- of directieverslag) - Jaarrekening( balans + verlies- en winstrekening + toelichting) - Overige gegevens
1
2. Kengetallen Liquiditeit De liquiditeit van een onderneming geeft aan in welke mate zij aan de lopende betalingsverplichtingen, zoals betalingen aan crediteuren, kan voldoen. De gegevens die wij hanteren spreken van een beoordeling van de statische liquiditeit welke aangeeft of de onderneming kan voldoen aan de op korte termijn opeisbare verplichtingen. (vreemd vermogen kort) Drie liquiditeitskengetallen komen in deze balans naar voren: 1) Nettowerkkapitaal 2) Current Ratio 3) Quick Ratio 1) Nettowerkkapitaal 2003 Deze geeft aan hoeveel speelruimte je nog hebt om nieuwe handelsactiviteiten op te zetten. Nettowerkkapitaal = vlottende activa, incl liquide middelen(VA) – vreemd vermogen kort (VVK) 1.111,8 – 1.020,8 = 91 miljoen euro nettowerkkapitaal 2) Current Ratio 2003 Deze geeft de verhouding aan tussen de vlottende activa en vreemd vermogen kort. Current Ratio =
1.111,8 mln 1.020,8 mln
Vlottende activa Vreemd vermogen kort
= 1,08 current ratio
Lager dan 1,5 betekent een laag werkkapitaal. 3) Quick Ratio 2003 De voorraden worden hier buiten beschouwing gelaten. In de regel zijn voorraden minder liquide dan de overige vlottende activa. Quick ratio = vlottende activa – voorraden Vreemd vermogen kort 1.111,8 mln – 501,0 = 610,8 mln = 0,60 Quick ratio 1.020,8 mln
2
Solvabiliteit De solvabiliteit drukt uit in hoeverre CSM als ondernemer zijn schulden aan vreemdvermogenverschaffers kan aflossen. Als je alle activa volgens de boekwaarde (balanswaarde) zou verkopen, dan moet dat voldoende zijn om de totale schulden af te lossen. Het eigen vermogen fungeert in feite als buffer. Posten die van belang zijn bij solvabiliteitsberekeningen: 1) het eigen vermogen 2) achtergestelde leningen 3) voorzieningen 1) het eigen vermogen aandelenvermogen / aandelenkapitaal: de inleggelden van de eigenaars. De omvang verandert alleen wanneer er opnieuw inleggeld bijkomt. Uitgifte cumulatief financieringspreferente aandelen = 98,5 mln euro in 2002 Algemene reserve: Niet uitgekeerde winsten over 2003 =
136,8 mln euro
2) achtergestelde leningen Achtergestelde leningen zijn vreemd vermogen, maar bij een faillissement krijgen de verstrekkers van dit vermogen pas hun geld terug als alle andere vreemdvermogenverschaffers zijn terugbetaald. Eigen vermogen + achtergestelde leningen = weerstandsvermogen 3) voorziening onderhoud De onderneming reserveert geld voor bijv. onderhoud of om vast wat te sparen als enkele debiteuren dreigen failliet te gaan, dit heet voorziening dubieuze debiteuren. Bij CSM over 2003: 216,5 mln Debt ratio: Deze geeft de verhouding aan tussen het vreemd vermogen en het totaal vermogen. Debt ratio = Vreemd vermogen (vv) Totaal vermogen (ev + vv)
1.770,8 mln x 100 = 64,03 % vreemd vermogen bij CSM 2.765,4 mln Solvabiliteit: Deze berekening geeft de overwaarde weer. Als deze verhouding 2 is, dan wil dat zeggen dat de helft gefinancierd is met vreemd vermogen. Hoe hoger het getal hoe solvabeler de ondernemer en hoe groter de kans dat bij een faillissement de aandeelhouders hun geld terugkrijgen. Solvabiliteit = Totale activa (bezittingen) Totale schulden 1.111,8 mln = 0,63 1.770,8 mln
CSM heeft een lage solvabiliteit
3
Rentabiliteit Onder rentabiliteit verstaat men in het algemeen de verhouding tussen een inkomen (winst) en het vermogen dat dit inkomen heeft verdiend. De rentabiliteit van het totale vermogen wordt berekend aan de hand van het bedrijfsresultaat. Het bedrijfsresultaat laat zien of de onderneming in staat is haar vermogenverschaffers een vergoeding te verstrekken. De nettowinst is voor de eigenaars en de interest voor de vreemdvermogenverschaffers, zoals de bank. Nettowinst Omzet
x 100 % = Nettowinstmarge
136,8 mln (na belasting) x 100 % = 3,9 % 3.484,2 mln (netto-omzet)
Bedrijfsresultaat = nettowinst + interestkosten vreemd vermogen Bij CSM is het bedrijfsresultaat een gegeven: 253,0 mln (2003) Nettowinst = 136,8 mln Interestkosten vreemd vermogen = 116,2 mln
RTV =
Bedrijfsresultaat Gem. tot. geïnvesteerd vermogen
x 100 %
GTV = 2.765,4 + 2.498,3 = 2.631,85 mln 2 RTV 253,0 mln x 100 % = 9,6 % 2.631,85 mln
REVnb = nettowinst na aftrek van belasting x 100 % Gem. geïnvesteerd EV
x 100 % = 18,03% 136,8 778,1 + 739,1 / 2 = 758,6 REVvb = nettowinst voor aftrek van belasting x 100 % Gem. geïnvesteerd EV 191,0 x 100 % = 25,17 % 758,6
Rendement (hefboomwerking) RVV = betaalde interest x 100% GVV = 62 x 100 %= 3,3 % 62 2.631,85 mln – 758,6 1873,25
4
REVvb = RTV + (RTV-RVV) x (VV/EV) 9,61 + (9,61 – 3,3) x ( 1.873,25 / 758,6) = 9,61 + ( 6,31) x (2,47)= 9,61 +15,59 = 25,1 (is dus gelijk aan de hiervoor berekende REVvb)
Intrinsieke waarde De intrinsieke waarde is het totaal van het eigen vermogen zoals vermeld in de balans. De beurswaarde kan afwijken van de intrinsieke waarde.
SCM is genoteerd aan de effectenbeurs van Euronext Amsterdam nv. Per 31 december 2003 waren : aantal gewone aandelen: 79.184.301 Per 31 december 2002 waren : aantal gewone aandelen: 79.102.000
van: van:
0,25 eurocent 0,25 eurocent
= Intrinsieke waarde per aandeel Totaal EV Aant. geplaatste aandelen
2003:
2002:
778,1 mln = 9,84 79,1 mln
739,1 mln = 9,00 82,1 mln
Koerswaarde: 2003: 17,34 Laagste koers in het boekjaar: 16,64 2002: 19,98 Laagste koers in het boekjaar: 19,40 Conclusie: De intrinsieke waarde ligt ver onder de koerswaarde. Men heeft vertrouwen in CSM. Dividendpercentage De winstuitkering die de aandeelhouders ontvangen, wordt dividend genoemd. dividend Nominale waarde aandelenkapitaal
x 100 % = Dividendpercentage
0,80 eurocent per aandeel dividend 0,25 eurocent per aandeel nominaal 2003: 0,80 x 100 % = 320% 0,25
2002: 0,20 x 100% = 80 % 0,25
Het dividendpercentage is extreem veel gestegen ten opzichte van 2002. Een hoog dividendpercentage wordt veroorzaakt door een lage nominale waarde en een hoge intrinsieke waarde. Rendement per aandeel Dividend x 100 % = rendement per aandeel koerswaarde 2003:
2002:
5
0,80 x 100 % = 4,61% 17,34
0,20 x 100% = 1,00 % 19,98
Het rendement is relatief laag, maar nu vrij hoog ten opzichte van vorig jaar.
Payout Ratio Dividend winst
x 100 % = payout ratio
2003: 0,80 x 100 % = 45,98 % 1,74
2002: 0,20 x 100% = 54,05% 0,37
Het rendement is relatief laag. Gezien de intrinsieke waarde 9,83 per aandeel en de koerswaarden van 17,34 is dit een interessant bedrijf om in te beleggen. Ontwikkeling van Ratio’s (opeenvolgende jaren) Over vijf jaar genomen zit er sinds 2003 weer een stijgende lijn in het bedrijf. De netto-omzet is dit jaar met 63,1 mln gestegen. De netto-omzet was in 1999: 2.199 mln en in 2003: 3.484 mln. In 2002 was dit echter maar 912 mln. De nettowinst uit gewone bedrijfsuitoefening voor afschrijving goodwill over het kalenderjaar 2003 kwam uit op 177,5 mln (2002: 195,6 mln) De belangrijkste oorzaken van deze daling waren de negatieve invloed van de sterke waardedaling van de Amerikaanse dollar, het lagere resultaat van CSM Sugar en de tegenvallende resultaten van BakeMark East in Noord-Amerika. De koerswaarde geeft de laatste vier jaar een lichte daling aan ten opzichte van 2000. In 2000 was dit nog 24,75 euro en in 2003 is deze ieder jaar gedaald tot 17,34.
6
3. Verband ratio’s en bestuursverslag Belangrijkste ontwikkeling in 2003 volgens het bestuursverslag: • • • •
•
Nettowinst over het kalenderjaar 2003 bedraagt 177,5 mln euro. (2002: 195,6 mln euro) Netto omzet bedraagt 3.484 mln (2002: 3.421 mln) Winst per aandeel over 2003 bedraagt 2,28 euro (2002: 2,45 euro) Door sterke daling Amerikaanse dollar (2002: dollar =0,95 euro / 2003 dollar = 1,13 euro) zijn omzet en resultaat aanzienlijk negatief beinvloed. Op basis van constante wisselkoersen zou de netto omzet met 8% zijn gestegen terwijl de nettowinst met 4,4 % en de winst per aandeel met 2 % zou zijn gedaald Aan aandeelhouders wordt een ongewijzigd dividend voorgesteld van 0,80 eurocent per aandeel
7
4. Extra onderwerpen Daling 2003 was voor CSM een turbulent jaar. Er is sprake van een zwakke Amerikaanse dollar door de oorlog in Irak waardoor het consumentenvertrouwen is teruggelopen. Het extreem warme zomerweer van 2003 zorgde er ook voor dat de winst per aandeel over het hele kalenderjaar licht lager was dan in 2002. Reorganisatie van de distributieactiviteiten van BakeMarkEast. Dit leidde tot de samenvoeging, sluiting en verkoop van een aantal distributiecentra in de VS, waardoor de resultaten verbeterden. Toekomstverwachtingen De wereldeconomie lijkt zich na de beëindiging van de oorlog in Irak te herstellen. De economische ontwikkeling in de VS verbetert, welke een belangrijk deel het gevolg is van het effect van defensieuitgaven en belastingverlagingen. Het ondernemersvertrouwen in de sectoren industrie en dienstverlening neemt toe. De afname van de werkgelegenheid voltrekt zich in een minder snel tempo dan de afgelopen drie jaar. Dit gematigd optimisme ontwikkelt zich ook in andere economische regio’s. De groeivooruitzichten lijken gunstiger in 2004. Toch zijn de factoren voor een negatief economisch scenario nog aanwezig: - Stagnerende werkgelegenheid, met beperkt consumentenvertrouwen - Geopolitieke spanningen in het Midden-Oosten - Kwetsbare Amerikaanse dollar Risicoprofiel CSM’s activiteiten kenmerken zich door een relatief laag risicoprofiel. Onverwacht grote fluctuaties van de resultaten lijken niet aannemelijk. De belangrijkste externe risicofactoren, welke de resultaten nadelig kunnen beïnvloeden zijn: • De koersdaling van de Amerikaanse dollar ten opzichte van de euro. Per saldo heeft een koersdaling van de Amerikaanse dollar met 0,01 eurocent een nadelige invloed op de nettowinst van 0,8 mln euro. • Sterke stijging van de olieprijs en daardoor de kosten van energie en verpakkingsmateriaal. • Prijsverhoging van suiker op de wereldmarkt. Gebaseerd op de huidige suikerinzet leidt een stijging van de wereldmarktprijs voor suiker tot aanzienlijk hogere productiekosten voor CSM Biochemicals. De keerzijde hiervan, alhoewel niet in dezelfde omvang, kan zijn een positieve ontwikkeling bij CSM Sugar voor de buiten de EU te verkopen suiker. • Een stijging van de andere ‘soft’ commodity prijzen (plantaardige oliën en vetten, bloem, eieren, maar ook oogstgebonden grondstoffen zoals cacao, kersen en andere fruitsoorten) kan een tijdelijk negatief effect hebben op de resultaten van met name de Bakery Supplies divisies.
8
5. Beoordeling vanuit diverse gezichtspunten Ook bij CSM staat “goodwill” op de rekening. Goodwill ontstaat als een organisatie andere bedrijven opkoopt en als de koopprijs groter is dan de balanswaarden van dat bedrijf. En dat kan komen doordat je bv. een opgebouwde naam met klanten koopt. En CSM heeft dat dus ook gedaan. Verder is de intrinsiek waarde hoog van het aandeel namelijk € 9,83 terwijl de nominale waarde maar € 0,25 was en er € 0,80 dividend per aandeel dit jaar 2003 werd betaald. Dus positief om te beleggen in deze organisatie. Verder bedroeg in 2003 de verhouding tussen het balanstotaal en het eigen vermogen 1 : 0,28
9
6. Beoordeling vanuit communicatievakgebied Strategie: CSM streeft naar waardecreatie, voor zowel de aandeelhouders als de overige ‘stakeholders’ van de onderneming. CSM richt zich op het bereiken, handhaven en verder ontwikkelen van sterke marktposities op het gebied van voedingsingrediënten en zoetwaren om daarmee een gezonde uitgangspositie te creëren voor het realiseren van de groei van de winst per aandeel. De groei dient te worden gerealiseerd met behoud van een gezonde financiële positie. CSM positioneert zich als een internationaal opererende onderneming actief op het gebied van de ontwikkeling, productie, verkoop en distributie van de voedingsingrediënten en zoetwaren. De belangrijkste activiteitengebieden zijn: • bakkerij-ingrediënten en –producten, in europa en in Noord-Amerika • zoetwaren, voornamelijk in Europa • melkzuur en melkzuurderivaten, op wereldschaal • suiker, met name in Nederland
Financiële doelstellingen: Creatie van aandeelhouderswaarde door een nettowinstgroei van ten minste gemiddeld 10% per jaar. In 2003 is er niet langer voor gekozen de groei van de nettowinst, maar de groei van de winst per aandeel als belangrijkste doelstelling te hanteren. Stijging CSM Biochemicals heeft een conserveringsmiddel voor vlees op de markt gebracht, PURASAL, dat vooral in de Verenigde Staten uitstekend wordt verkocht. In de Verenigde Staten ondervond men hinder van de populaire laag koolhydraatdiëten. De bedrijven hebben hierop ingespeeld door succesvolle ‘ low carb’ producten te ontwikkelen. De CSM Sugar Confectionery behaalde door deze innovatie en nieuwe productintroducties een groei van de omzet van de strategische merken met 4,6 % CSM Sugar realiseerde in 2003 een uitstekende campagne. Research en Development CSM heeft het afgelopen jaar veel aandacht besteed aan de verbetering van het innoverende vermogen van alle divisies. Innovatie dient een belangrijke bijdrage te leveren aan de autonome groei in alle activiteitsgebieden. In april 2003 is een driedaagse innovatieworkshop gehouden voor het betreffende management en alle verantwoordelijken op het gebied van marketing en R & D. Daarbij zijn alle technologieën en vaardigheden waarover de werkmaatschappijen beschikken in kaart gebracht. Er zijn ook structuren gecreëerd, die het mogelijk moeten maken om elders beschikbare kennis te benutten en om het innovatieve denken te bevorderen. Binnen de divisies wordt kennis gebundeld in gespecialiseerde competence centers. Ter verdieping van bepaalde kennis bestaat er samenwerking met externe research centra. Bijvoorbeeld het Wageningen Centre of Food Science. In 2003 besteedde CSM in totaal 40,6 miljoen euro aan Research en Development. (17 % meer dan in 2002)
10
7. Conclusie De nettowinst uit gewone bedrijfsuitoefening voor afschrijving goodwill over 2003 kwam uit op € 177,5 miljoen. Na afschrijving goodwill bedroeg de nettowinst uit gewone bedrijfsuitoefening 136,8 miljoen maar was een daling van 15.9% met 2002 De netto-omzet steeg met € 63,1 miljoen tot € 3.484,2 miljoen (2002: € 3421,1 miljoen). Autonoom steeg de omzet per saldo met € 9,7 miljoen. Er is winst maar met meer kosten die er zijn geweest is de winst niet zo hoog als vorig jaar. De rentabiliteit van het gemiddelde geïnvesteerde vermogen inclusief goodwill bedroeg 10,5% (2002: 11,9%) Maar CSM kan wel tegen een stootje. De aandelen hebben een goede koerswaarde. Er blijkt uit het jaarverslag dat ze streven naar winst per aandeel van 5 –10% per jaar. Tot op heden was de doelstelling 10% per jaar. En de afgelopen 5 jaren hebben ze dat nagenoeg gehaald. Maar gezien de omvang welke CSM inmiddels heeft bereikt, de sterk toegenomen internationale activiteiten buiten het euro-gebied, de vooralsnog bescheiden autonome groei en de verminderde acquisitieruimte, is een herziening van de groeidoelstelling van de afgelopen jaren onvermijdelijk. Ze schrijven dit eerlijk in het jaarverslag. Dus bij dit bedrijf moet je niet grote winsten verwachten de komende jaren maar wel een betrouwbare winst (en winst in ieder geval).
11
