inhoudelijk verslag

inhoudelijk verslag 2012 - 2014

I.

Inleiding

Ford Genk gaat dicht. Dat is bevestigd op de bijzondere ondernemingsraad in Genk. Toeleveranciers inbegrepen, verliezen 10.000 mensen hun baan. Dit is het nieuws op 24 oktober 2012. De arbeiders reageren verontwaardigd, boos en bedroefd. De Vlaamse Regering besluit dat het hulpaanbod voor het verlenen van bijstand in de provincie Limburg “tijdelijk moet versterkt worden (…) om tegemoet te komen aan de psychosociale noden en behoeften waarmee mensen geconfronteerd worden naar aanleiding van de toekomstige sluiting van Ford te Genk” 1. In samenwerking met het provinciebestuur van Limburg komt het project “Hulp bij Bedrijfssluiti ng” tot stand. In 2014 wordt verder gewerkt onder de naam CONEO, Centrum voor Ondersteuning Na Economisch Ontslag. CONEO geeft de projectopdracht vorm. Literatuur over onderzoek naar mogelijke ef fecten van bedrijfssluitingen, herstructurering, werkloosheid, behoeften die ontstaan en gegevens over interventies en beschermende maatregelen die effectief blijken, ge ven mee richting aan de concrete uitbouw van het projectwerk. Het team actualiseert in dit inhoudelijk verslag de informatie uit het voortgangsrapport 2012-2014 met gegevens van het laatste quadrimester en voegt een uitgebreider luik over de organisatie van het project toe. De concrete werking wordt geschetst aan de hand van de drie cirkels van aanpak uit de welzijnsstrategie van Minister Vandeur zen 2 en geeft daarbij een overzicht van opgedane inzichten, uitgevoerde activiteiten en de werkwijze waarop de doelstellingen bereikt worden.

1 Besluit van de Vlaamse Regering tot toekenning van een tijdelijke subsidie van de Vlaamse Gemeenschap voor de uitbouw van een hulplijn/aanspreekpunt en een aansluitend en rechtstreeks toegankelijk en vindplaatsgericht aanbod van informatie, advies, ondersteuning en begeleiding, evenals de uitbreiding van het aanbod aan preventieve gezinsondersteuning. 21/12/2012 2 Toespraak van de heer Jo Vandeurzen, Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, op de Conferentie “samen werken aan de toekomst ! Hefbomen voor een sterk sociaal Limburg !” 24/01/2014

1

CONEO – inhoudelijk verslag 2012-2014

II.

De organisatie

In 2013 is het project Hulp bij Bedrijfssluiting een samenwerking tussen drie partners: het Centrum voor Algemeen Welzijnswerk Limburg (CAW Limburg) , het Centrum voor Kinderzorg en Gezinsondersteuning (CKG) en het Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg Groep litp (CGG\litp) . De medewerkers aan het project hebben hun werkplek in de organisatie die hen aanwerft. De samenwerking op de werkvloer gebeurt in een maandelijks, organisatie overschrijdend, operationeel teamoverleg met alle medewer kers. Tijdens dit overleg ligt het accent op de gezamenlijke uitbouw en afstemming van gerichte acties en de taakverdeling tussen de projectmedewerkers. Stafleden en leidinggevenden uit de verschillende organisaties vormen een stuur groep. Begin maart 2014 nemen de medewerkers van het CAW Limburg en het CGG\litp hun intrek op één locatie (Welzijnscampus 23 te Genk) en vormen zij één team. Er wordt een teamleider aangetrokken. In de tweede helft van 2014 wordt de samenwerking op directieniveau uitgebouwd:  nieuwe aanwervingen gebeuren gezamenlijk  er wordt een cel coördinatie opgericht.

de organisatiestructuur Het project bestaat uit twee overlegfora: de cel coördinatie en het team.

Tabel 1. – het organigram (1/1/2015)

2


de cel coördinatie Naast de operationeel directeur van het CAW Limburg, de heer Johan Huygen, en de algemeen directeur van het CGG\litp, de heer Jo Gommers, maken ook de clustermanager ambulant werk van het CAW Limburg, de heer Johan Neijens, de zorgmanager volwassenen van het CGG\litp, mevrouw Anne Neyskens en de projectcoördinator deel uit van de cel coördinatie. De cel coördinatie komt maandelijks samen en ondersteunt de projectcoördinator in zijn taak door, in wisselwerking met hem, het kader van het project verder vorm te geven.

de projectcoördinator In februari 2014 kwam een eerste teamleider/netwerker in dienst. Door een wijziging in diens tewerkstellingsvolume, wordt in juli 2014 een nieuwe teambegeleider aangeworven. Zijn opdracht bestaat uit het structureren van de werking , de uitbouw van de samenwerking tussen de teamleden die uit verschillende organisatieculturen kwamen en de consolidering van de opgedane inzichten door middel van rapportering. In oktober wordt de teambegeleider geëvalueerd en zijn functiebeschrijving, door de wijzigingen in de teamsamenstelling (de netwerker verlaat het project), bijgestuurd tot een meer coördinerende opdracht.

het team Vanwege de diepgaande impact van collectief ontslag op de betrokken arbeiders en hun omgeving en omdat de doelgroep atypisch is, werken in het CONEO-team mensen vanuit verschillende disciplines: psychologie, seksuologie, maatschappelijk werk. De directies van het CAW Limburg en het CGG\litp maakten de keuze om in 2012-2014 niet tot maximale personeelsbezetting over te gaan, zodat er middelen zouden zijn voor promotie en bij de te verwachte toenemende behoeften aan ondersteuning als Ford effectief haar deuren sluit. Begin november 2014 kreeg CONEO de boodschap dat het project de niet ingezette middelen mag overdragen naar 2015. Samen met de eerder toegestane middelen in het Besluit van de Vlaamse Regering van 6 december 2013 betekent dit dat het team van 5 VTE terugvalt op 3,5 VTE.

3


Naast de coördinator (0,5 VTE, met een voltijdse tewerkstelling voor een half jaar) bestaat het team uit twee budgethulpverleners (1,5 VTE) , een psychosociale ondersteuner (0,5 VTE) en een systeemwerker (1 VTE) . naam Andrea Palmaers Anneleen Vanroy Jolien Swerts moris Venken Nikki Janssens

functie budgethulpverlener psycholoog budgethulpverlener projectcoördinator systeemwerker

payroll CAW CAW CAW CGG\litp CAW

voltijds halftijds halftijds voltijds voltijds

in dienst 01/01/2014 01/10/2014 01/05/2014 16/07/2014 01/01/2014

uit dienst 31/12/2015 31/12/2015 31/12/2015 30/6/2015 31/12/2015

Tabel 2. – samenstelling team (1/1/2015)

Omwille van de verminderde middelen kiezen de directies van het CAW Limburg en het CGG\litp er voor twee werknemers in hun eigen organisatie te heroriënteren. In december 2014 neemt het project afscheid van twee oud-gedienden, een maatschappelijk werker en een psycholoog. In april verliet een maatschappelijk werker het team en sinds augustus nam het project afscheid van twee psychologen. In september verliet de eerste teamleider/netwerker CONEO. Het grote personeelsverloop in het project is een rechtstreeks gevolg van de inhoude lijke en organisatorische groeipijnen, gekoppeld aan het geringe voortbestaansperspectief van het project. naam Elien Cuypers Els Joos Els Travers Jurgen Reniers Lisa Verschueren Lise Bemelmans

Functie maatschappelijk werker psycholoog psycholoog netwerker budgethulpverlener psycholoog

payroll CAW CGG\litp CGG\litp CGG\litp CAW CGG\litp

halftijds halftijds halftijds halftijds halftijds halftijds

in dienst 08/01/2013

24/02/2014 01/01/2014 14/04/2014

uit dienst 31/12/2014 31/08/2014 31/08/2014 september 2014 30/04/2014 31/12/2014

Tabel 3. – personeelsverloop

Inhoudelijk buigt het teamoverleg zich over de operationele werking van CONEO, de profilering van het project, en de ontwikkeling van methodieken en didactiek voor het aanbod. Het team komt in principe wekelijks samen en is gestructureerd rond de items:

4

-

casusbespreking individuele ondersteuning

-

casusbespreking bedrijven die overgaan tot economisch ontslag

-

besprekingspunten uitbouw werking

-

briefingpunten met betrekking tot profilering van het project.


Om het project inhoudelijk verder vorm te geven, worden de diverse activiteiten gere gistreerd in het REGAS-registratieprogramma van het CAW (zie verder) . Het team trachtte dit programma vanaf 1 september operationeel te hebben, maar besl uit het werkjaar 2014 als een overgangsjaar te beschouwen. Voor de cliëntdossiers aangemaakt in het EPD-registratieprogramma van het CGG\litp werd een summier dossier geopend binnen REGAS, waarin inhoudelijk verwezen wordt naar het betreffende elektronisch patiëntendossier. Voor het werkjaar 2015 wordt enkel nog geregistreerd in REGAS. Het team CONEO geeft dit programma mee vorm, zodat het die gegevens kan registreren die leiden tot een betere inhoudelijke bijsturing van het project. Op teamniveau wordt ook vorming georganiseerd in samenwerking met The Human Link. Tijdens vier dagdelen (woensdagvoormiddag 15/10/2014, woensdag 29/10/2014 en woens dagvoormiddag 10/12/2014) stond het team stil bij de organisatie en methodiek van “opvang en nazorg na schokkende gebeurtenissen”. Individuele teamleden volgden ook nog volgende opleiding/studiedag/vorming: datum 17/09/2014 19/09/2014 23/09/2014 30/09/2014 07/10/2014 17/10/2014 21/10/2014 4/11/2014 13/11/2014 24/11/2014 18/11/2014

inhoud Basisopleiding schuldbemiddeling

organisator Vlaams Centrum Schuldenlast

gevolgd door Andrea Palmaers Jolien Swerts

Studiedag de emotionele waarde van geld

BIZ Limburg

25/11/2014

Lanceerdag outreachend werken

Reach out !

02/12/2014

Studiedag de emotionele waarde van geld Studiedag kortdurende en populatiegerichte gedragstherapeutische interventies

BIZ Limburg

Elien Cuypers Nikki Janssens Elien Cuypers Jolien Swerts Andrea Palmaers

12/12/2014

Vlaamse Vereniging voor Gedragstherapie

Lise Bemelmans

Tabel 4. – overzicht individuele vorming

5


III.

Werking

Algemeen Werken betekent voor (individuele) mensen een inkomen verwerven. Bijkomende functies zijn: contacten met mensen buiten de gezinskring, structureren van en afwisse ling bieden in het leven, de mogelijkheid tot individuele en sociale ontplooiing. Ie mand die werkt, ontleent aan dat werk voor een groot deel status en identiteit. Marie Jahoda 3 beschrijft in haar deprivatiemodel hoe werkloosheid bovenstaande noden frustreert waarbij de werkloze het spiegelbeeld ervaart: een drastische inkomensverlaging, een ongeordend leven, sociale isolatie, prestigeverlies, verveling, twijfels aan zichzelf en gevoelens van overbodigheid. Werkloosheid vermindert op die manier het psychisch welzijn. Voor een kleiner aantal mensen heeft werkloos worden een gunstige invloed op het welzijn. Of werk hebben het psychisch welzijn vergroot of vermindert, hangt af van de mate waarin de werker de mogelijkheid heeft om de omgeving en de eigen situatie te beïnvloeden, de mate waarin de omgeving waarin hij werkt duidelijk en doorzichtig is, de mate waarin de fysieke veiligheid gewaarborgd wordt en het stimulerend karakter van uitdagingen die door anderen werden aangebracht. Peter Warr 4 beschouwt deze aspecten als ‘vitamines’ voor het psychisch welzijn. Psychisch onwelzijn wordt be paald als de werksituatie onvoldoende dergelijke vitamines bevat in relatie tot de ‘vi taminebehoefte’ van de werker. Fryer en Payne 5 werkten een alternatief verklaringsmodel uit waarin het individu in eerste instantie als zelfbepaler en actieve zingever wordt opgevat. In hun visie staat de idee centraal dat mensen er actief naar streven om betekenis te geven aan datgene dat hen overkomt en om te handelen in overeen stemming met zelf gestelde doelen en idealen. Vandaar dat zij stellen dat een aantal werklozen werkloosheid als kans tot persoonlijke ontplooiing en groei kan ervaren. Werk verliezen en werkloosheid kan volgens De Witte 6 het best als een ‘stressor’ getypeerd worden. Het is een ingrijpende levensgebeurtenis die een persoon voor een nieuwe opgave stelt en verplicht om zijn of haar gedrag te heroriënteren. Vermits mensen in sterke mate van elkaar verschillen wat hun capaciteiten betreft om met stresserende gebeurtenissen om te gaan, doen er zich belangrijke verschillen voor in de wijze waarop men op werkloosheid reageert. 3 De Witte, H. (1994). (’t Is geen) leven zonder werk. Een overzicht van recente literatuur over de psychische gevolgen van werkloosheid. Welzijnsgids, 12, 1-23. 4 De Witte, H. (1994). (’t Is geen) leven zonder werk. Een overzicht van recente literatuur over de psychische gevolgen van werkloosheid. Welzijnsgids, 12, 1-23. 5 De Witte, H. (1994). (’t Is geen) leven zonder werk. Een overzicht van recente literatuur over de psychische gevolgen van werkloosheid. Welzijnsgids, 12, 1-23. 6 De Witte, H. (1994). (’t Is geen) leven zonder werk. Een overzicht van recente literatuur over de psychische gevolgen van werkloosheid. Welzijnsgids, 12, 1-23. De Witte, H., Vander Elst, T., & De Cuyper, N.) Baanonzekerheid. In: Psychologie van Arbeid en Gezondheid. Red: Schaufeli, W. & Bakker, A.(2013)

6


De aankondiging dat het bedrijf gaat sluiten, komt voor vele werknemers onverwacht. Shockreacties en stress zijn een normaal gevolg. Enkele slapeloze nachten, het eten dat niet smaakt, … behoren tot het normale reactiepatroon. Net als bij een ander ver lies, hoort bij werkverlies rouw en rouwverwerking. Gary Blau 7 beschrijft een model om de reacties te begrijpen van mensen die getroffen zijn door een gedeeltelijke of volledige bedrijfssluiting. Dit model is deels gebaseerd op de rouwfases zoals Kubler Ross ze beschreef. Werknemers kunnen in de fase die voorafgaat aan een sluiting al lijden onder de werkonzekerheid. Als de beslissing valt dat het bedrijf gaat sluiten, ontstaat er weer duidelijkheid en kunnen zij zich beginnen voorbereiden op de toekomst. De wijze van communicatie door het bedrijf over een (nakende) herstructurering of sluiting maakt verschil voor de getroffenen. Onderzoek suggereert dat expliciete communicatie effectief is in het reduceren van onzekerheid 8. Open, eerlijke én voortijdige communicatie vergroten niet enkel de voorspelbaarheid en beheersbaarheid van wat gaat komen, ze dragen tevens bij tot de beleving dat men als werknemer gerespecteerd wordt door de bedrijfsleiding. In de contacten met Ford-arbeiders merken de CONEO-medewerkers dat werknemers de lange periode tussen de aankondiging van de sluiting en de feitelijke sluiting als onaangenaam en belastend ervaren. Het is een periode gekenmerkt door onduidelijk heden (bijvoorbeeld het al dan niet in aanmerking komen voor SWT) en de ene verandering volgt de andere op (bijvoorbeeld het wegvallen van de late post, collega’s die vertrekken, shiften die samengevoegd worden, …) . David Stuckler e.a. 9 vonden een stijging van zelfdodingen bij een stijging van de werkloosheidgraad. Een stijging van 1% werkloosheid ging gepaard met een toename van 0,79% zelfdodingen. Het effect was echter niet significant. Bij een toename van meer dan 3% werkloosheid was er een groter effect op zelfdodingen en overlijdens door alcoholmisbruik bij mensen jonger dan 65 jaar. Er zijn verschillen in de effecten tussen landen en die hangen samen met verschillen in de mate van sociale bescherming. Zoals uit bovenstaande literatuurstudie blijkt zijn mensen, die hun werk verliezen in staat oplossingen te vinden voor hun moeilijkheden en zorgen. Voor hen is inzicht in het normale verloop van hun verwerkingsproces voldoende en kunnen zij zelf of mits beperkte ondersteuning een positieve wending geven aan hun (beroeps) leven. Anderen daarentegen ontwikkelen een verhoogde kwetsbaarheid voor allerlei problemen.

7 Blau, G. (2006). A process model for understanding victim responses to worksite/function closure. Human Resource Management Review, 16, 12-28. 8 Schweiger & DeNisi, 1991; Vander Elst, Baillien, De Cuyper, & De Witte, 2010 9 Stuckler, D., Basu, S., Suhrcke, M. (2009) The public health effect of economic crises and alternative policy responses in Europe: an empirical analysis. Lancet, 374, 315–323.

7


CONEO richt zich in eerste instantie op “gezonde” mensen die geconfronteerd worden met een ingrijpende, abnormale gebeurtenis. De aankondiging van een sluiting, herstructurering of faillissement is immers een schokkende gebeurtenis die allerlei ver anderingen met zich mee kan brengen. De onduidelijkheid over de toekomst en het zich moeten aanpassen aan deze veranderingen kan allerlei stressreacties (bijvoorbeeld slaapproblemen, hoofdpijn, rusteloosheid, kwaadheid, …) doen ontstaan. Het zijn normale, gezonde reacties op een abnormale gebeurtenis. Bij de getroffen werknemers is het dan ook cruciaal om in eerste instantie deze reacties te normaliseren via psy cho-educatie, door ze te erkennen en door gezonde copingmechanismen te bekrachtigen. In navolg gesprekken binnen het bedrijf, maar ook in workshops of individuele begeleiding staat deze normaliserende houding op de voorgrond. Vanuit dit handelen wordt een secun daire traumatisering vermeden (i.e. geïndiceerde preventie) . Wanneer mensen zich zorgen beginnen maken over de stressreacties die ze bij zichzelf ervaren of ze vrezen een ‘psychisch probleem’ te hebben, kan dit tot chronische stress leiden. Ook op de werk vloer kunnen deze stressreacties bepaalde gevolgen hebben (conflicten, concurrentiestrijd, miscommunicatie, …) die tot chronische stress kunnen leiden. Bij de meeste mensen nemen deze stressreacties af na verloop van tijd. Verschillende fasen van verwerking worden doorlopen (cfr. Blau, 2006) en stilaan groeit opnieuw een toekomstperspectief. Bij sommige mensen loopt de verwerking echter vast of is er, soms door aanhoudende veranderingen tijdens de opzegperiode, sprake van chronische stress. Een meer specifieke doelgroep van CONEO wordt dus gevormd door mensen die naar aanleiding van een economisch ontslag, eventueel in combinatie met andere stressoren, een vorm van psychopathologie ontwikkelen (bijvoorbeeld depressie, aanpassingsstoornis, angststoornis, …) . Soms is er sprake van een reeds bestaande problematiek (bijvoorbeeld eetstoornis, persoonlijkheidsstoornis, depressie, …) die naar aanleiding van het economisch ontslag (en de daarmee gepaard gaande veranderingen en onduidelijkheden) opnieuw de kop op steekt. Naast het psychisch welzijn heeft CONEO aandacht voor de mogelijke gevolgen van de gewijzigde werksituatie op verschillende domeinen: financiële situatie, administratie, vrije tijd, sociale relaties en gezin, woonsituatie, … CONEO biedt directe en indirecte hulp- en dienstverlening aan een ontslagen werknemer met financiële, administratieve of psychosociale zorgen. De hulpvragen bereiken CONEO via de hulplijn, via email of in het werkpunt Ford. Het werkpunt Ford is een initiatief van de VDAB waaraan ook de bijblijfconsulenten van de vakbonden participe ren. De CONEO-medewerker beschikt over een aparte ruimte waar de werknemer zonder afspraak op verhaal kan komen.

8


Mogelijke begeleidingsgesprekken die uit de gestelde vraag voortvloeien, worden be geleid in een kortlopend aanbod. De gesprekken kunnen bij de betrokkene thuis plaatsvinden of in de buurt van zijn of haar woonplaats of werk. De CONEO-medewerker werkt samen met de cliënt (bijvoorbeeld bij het aanleren van vaardigheden) , maar hij doet ook aan zorgcoördinatie, door contact te nemen met andere partners die betrokken zijn bij de situatie van de cliënt (bijvoorbeeld VDAB, OCMW, bank, …) . Indien nodig wordt de vraagsteller doorverwezen naar gespecialiseerd regulier aanbod. Binnen het landschap van arbeidsgerelateerde dienstverlening neemt CONEO een au tonome positie in. Verschillende partners werken vanuit een specifiek politiek denk kader (bijvoorbeeld vakbonden) , of zijn verbonden aan het bedrijf van de getroffene (bijvoorbeeld arbeidsgeneeskundige dienst) of geven informatie door aan overheidsinstanties die eventueel sancties kunnen opleggen. CONEO geeft geen informatie die verworven wordt in kader van haar activiteiten door aan derden. In die zin valt alle informatie onder het gedeeld beroepsgeheim. In 2014 ontwikkelde CONEO 876 acties (presentaties, persartikels, gesprekken, overleg, verwijzingen, meetings, workshops, jobbeurs, aanwezigheid op werkvloer, contacten hulplijn, nettoberekening, individuele contacten, …) ,

verdeeld over de pijlers: bekendmaking/samenwerking, vindplaatsgerichte acties, groepswerk en individuele ondersteuning . begeleiding naastbestaanden 2% psychosociale ondersteuning 7% hulplijn 33%

groepswerk 10% vindplaatsgerichte acties 2%

samenwerking 14%

Individuele ondersteuning 66% financieeladministratieve ondersteuning 24%

bekendmaking 8%

Tabel 5: aandeel acties in het geheel 10

10 De cijfers in dit rapport werden bekomen door (1.) manueel tureven, (2.) registreren in een aantal overzichtsdocumenten en (3.) registeren in de elektronische registratie-programma’s EPD (CGG\litp) en REGAS (CAW Limburg). Detailcijfers volgen verderop in deze tekst.

9


De drie cirkels van aanpak Een bedrijfssluiting heeft gevolgen op persoonlijk, interpersoonlijk en sociaal vlak, en op niveau van de samenleving. In de drie cirkels van aanpak uit zijn welzijnsstrategie heeft Minister Vandeurzen het over: een goede hulpverlening en bijstand; het gez in en het eigen sociaal netwerk; en de sociale samenhang.

1.

de uitbouw van de individuele hulpverlening en bijstand 1.1.

netwerking

Om de doelgroep te bereiken zet CONEO allereerst in op samenwerking met de VDAB, de vakbonden en de betrokken outplacementkantoren. Hierbij positioneert het project zich actief in het veld van arbeidsgerelateerde dienstverlening en in het bredere veld van de geestelijke gezondheidzorg. Het project wil een specifieke aanvulling hierop zijn m.b.t. outreachende psychosociale hulp- en dienstverlening voor mensen die geconfronteerd worden met werkonzekerheid of economisch ontslag. Er gaat veel energie naar het wederzijds leren kennen van het aanbod van partners als VDAB (interventiedienst, werkwinkels, opleidingscentra) , de sociale partners (ABVV, ACLVB, ACV, VOKA) , DGO, GTB, outplacementkantoren, arbeidsgeneeskundige diensten,… maar ook van zorgpartners als OCMW, huisartsen, CAD, VGGZ, DAGG, LOGO’s,… (In ‘tabel 6 bekendmakingsactiviteiten’ en ‘tabel 7 samenwerkingsactiviteiten’ werden deze contacten gerubriceerd on der “voorstelling” en “initialiseren”.)

periode

voorstelling

pers

01/2014 – 04/2014

21

6

05/2014 – 08/2014

10

4

09/2014 – 12/2014

22

6

totaal

53

16

Tabel 6: bekendmakingsactiviteiten project

periode

initialiseren

overleg

bevordering deskundigheid

01/2014 – 04/2014

8

23

3

05/2014 – 08/2014

3

9

2

09/2014 – 12/2014

23

12

4

totaal

34

44

9

Opmerking: Onder bevordering deskundigheid is samenwerking gerubriceerd die opbouw expertise tot doel had.

Tabel 7: samenwerkingsactiviteiten

10


De samenwerking met de verantwoordelijke van de VDAB-interventieadviseurs, die systematisch geïnformeerd worden over falingen en herstructureringen door werkgever of curator, mondde uit in het bekendmaken van CONEO in hun bedrijfspresentaties. De VDAB zorgde er ook voor dat CONEO een ruimte kreeg tegenover het Werkpunt op Ford en dat het een plaats kreeg op de website www.werkpuntlimburg.be. Bijkomend verwijzen de VDAB-consulenten potentiële cliënten door naar CONEO. De samenwerking met de vakbonden leidde tot een presentatie van de CONEO -werking op personeels- en ledenvergaderingen, kernen, … van de drie vakbonden ABVV, ACLVB en ACV. Ook kreeg de CONEO-werking ruimte in diverse publicaties. De bijblijfconsulenten van de vakbonden verwijzen potentiële cliënten door vanuit het Werkpunt Ford. In 2013 waren er al kennismakingsgesprekken met de aangestelde outplacementkan toren op Ford. Deze gesprekken leidden in 2014 tot een verdere samenwerking die kan gaan van consult aan de outplacementmedewerkers tot het begeleiden van een financiële workshop voor de CONEO-doelgroep binnen het outplacementaanbod. CONEO heeft naast directe begeleiding, ondersteuning en advies aan cliënten ook een wegwijsfunctie. Mensen die getroffen zijn door economisch ontslag en niet weten waar ze terecht kunnen met hun vragen en zorgen rond financiën, administratie, opleiding, solliciteren, loopbaanbegeleiding, … kunnen bij CONEO terecht. Medewerkers verwijzen hen door naar de juiste instantie (bijvoorbeeld bank, OCMW, RVA, VDAB, loopbaancentra, …) . Een grondige kennis van de sociale kaart en een nauw doorgedreven samenwerking met deze organisaties is aangewezen om tot een warme overdracht bij verwijzing te kunnen komen. Voor elke hulpvraag vanuit de doelgroep tracht de CONEO-medewerker intern of extern een hulpaanbod te bieden. Verwijzingen extern gebeurden naar: de reguliere werkingen van CAW Limburg of CGG litp, naar Noolim, de PAAZ, het OCMW, De RVA, de vakbond en de VDAB. Een goed uitgebouwd netwerk met voldoende persoonlijke contacten is een middel om de overdracht in het belang van de cliënt te laten verlopen. (In ‘tabel 7 samenwerkingsactiviteiten’ gerubriceerd onder

CAW

CGG

loopbaanbegeleiding

Noolim

OCMW

Open Thuis

privé therapeut

personeelsdienst bedrijf

RVA

vakbond

VDAB

“overleg”.)

01 2014 – 08 2014

1

1

1

1

0

0

1

1

2

6

13

09 2014 – 12 2014

0

1

0

0

0

1

1

1

0

1

0

periode

Tabel 8: verwijzing extern

11


Bijkomend groeide in de eindejaarsperiode de samenwerking met TELE-ONTHAAL , zodat er een 24/7 bereikbaarheid gegarandeerd is voor de doelgroep (Ford en toelevering) .

1.2.

pro-actief handelen tegen onderbescherming

Om de bevolking te sensibiliseren werd in samenwerking met het communicatiebu reau 4XL de communicatiestrategie van het project doorgelicht en bijgesteld. De nieu we naam en het nieuwe telefoonnummer waarop CONEO bereikbaar is, wordt ruim bekend gemaakt via de verspreiding van 10.000 flyers en via persartikels, persberich ten in dagbladen en “gespecialiseerde periodieken”. Het team CONEO werkt bovendien aan een fiche per (Limburgse) gemeente, waarin spreidingsplaatsen voor flyers en informatie over relevante actoren wordt samenge bracht (december 2014) . Heel wat mensen maken geen gebruik van maatschappelijke dienstverlening, subsi dies en specifieke voordelen waar ze recht op hebben. Als dit een gevolg van onwetendheid is, wil CONEO deze vorm van onderbescherming door pro-actief handelen aanpakken. CONEO zet hiertoe volgende activiteiten op: teammeeting In maart en april 2014 werden alle werknemers van Ford en van de toeleveringsbedrijven geïnformeerd over het aanbod van de vakbonden, de VDAB en van CONEO. Dit gebeurde in groepen van wisselende grootte binnen de werkuren waarbij de band werd stilgelegd. De sessies duurden een 30-tal minuten. Alle aanwezigen kregen een brochure met het aanbod van de verschillende diensten en met tips en voorbeelden. In elke brochure zat een contactkaartje waarop de geïnteresseerde kon aanduiden door welke dienst deze gecontacteerd wilde worden. Deze kaartjes konden (sinds begin april) achtergelaten worden in daarvoor voorziene brievenbussen op het bedrijf. Er werden 128 kaartjes gepost. Hiervan waren er 70 voor het CONEO-team. 50 daarvan werden telefonisch reeds bevraagd aan de hand van een specifiek ontworpen vragenlijst (geïnspireerd door methodiek slachtofferhulp) . Naargelang de vraag/problematiek werd vervolgens een afspraak gemaakt voor een gesprek of werd er info o pgezocht en aan de betrokkene bezorgd. In sommige gevallen werd er aan vakbond of VDAB doorgegeven dat betrokkene door hen wenste gecontacteerd te worden (met opgave

12


problematiek/vraag) .

Uit twaalf aanmeldingen via contactkaartjes vloeiden effectieve begeleidingsgesprekken voort. In 2014 vindt er 59 keer een teammeeting plaats op de Ford. Omdat niet alle aanwe zigheden geregistreerd werden, kan er geen juist aantal deelnemers vermeld worden.

datum

aantal meetings

aantal deelnemers

25 maart 2014

10 sessies

351

26 maart 2014

18 sessies

niet geregistreerd

27 maart 2014

7 sessies

540

28 maart 2014

1 sessie

niet geregistreerd

1 april 2014

10 sessies

353

2 april 2014

10 sessies

niet geregistreerd

3 april 2014

3 sessies

231

totaal

59 sessies Tabel 9: overzicht teammeetings

workshop “wegwijs in stress” en “omgaan met stress” CONEO ontwikkelde i.s.m. het Limburgs Gezondheidsoverleg VZW een workshop voor leidinggevenden, vakbondsafgevaardigden, supervisors, teamleiders, … In groepjes van tien à vijftien mensen gaan de begeleiders van de workshop in op de dubbele po sitie van de deelnemers: ze zijn zelf slachtoffer van de herstructurering maar dragen tevens de zorg voor collega’s. Verder staat de workshop stil bij “stress” en leren deelnemers, door middel van rollenspelen, stress-signalen herkennen en hoe ermee om te gaan. Een laatste luik in de workshop betreft de mogelijkheden en de werkwijze van verwijzen naar professionele hulp. In totaal vonden 20 workshops plaats en werden 191 werknemers bereikt. Aan de 17 sessies voor de Ford namen 158 werknemers deel. Aan de vier sessies voor toeleve ringsbedrijven ( 3 maal IAC en 1 maal SML) namen 33 werknemers deel.

datum

13

doelgroep

aantal deelnemers

29 april 2014

Ford – supervisors

10

6 mei 2014


4

7 mei 2014


10

7 mei 2014


10

8 mei 2014

Ford - supervisors

9

13 mei 2014

Ford - teamleiders

15

14 mei 2014

Ford - teamleiders

10


14 mei 2014

Ford - teamleiders

9

15 mei 2014

Ford - teamleiders

11

15 mei 2014

Ford - teamleiders

13

20 mei 2014

Ford - teamleiders

14

21 mei 2014

Ford - teamleiders

14

22 mei 2014

Ford - teamleiders

7

27 mei 2014

Ford - teamleiders

7

28 mei 2014

Ford - teamleiders

afgelast: te weinig dlns

3 juni 2014

Ford - teamleiders

7

5 juni 2014

Ford - teamleiders

8

3 juli 2014

IAC - gemengd

7

7 juli 2014

IAC - gemengd

10

17 juli 2014

IAC - gemengd

9

SML - gemengd

7

28 augustus 2014 Totaal

191

Tabel 10: overzicht workshop “wegwijs in stress” en “omgaan met stress”

datum

aantal deelnemers

Doelgroep

30 september 2014

LEAR Genk – supervisors / kaderleden

10

30 september 2014

Ascento Hasselt – outplacementconsulenten

7

16 oktober 2014

LEAR Genk – vakbondsafgevaardigden / teamleaders

5

14 november 2014

Bakker & Partners Genk – outplacementconsulenten

3

19 november 2014

CONEO – vakbondsafgevaardigden Ford en toeleveringsbedrijven

9

20 november 2014

CONEO – vakbondsafgevaardigden Ford en toeleveringsbedrijven

2

Tabel 11: overzicht groepssessies

In het laatste quadrimester organiseert CONEO tweemaal een vorming voor outplace mentkantoren (Ascento en Bakker & Partners) . Er nemen 10 mensen aan deel. Aan de twee sessies voor het toeleveringsbedrijf LEAR nemen 15 mensen deel. Verder organiseert CONEO bedrijfsoverstijgend twee sessies voor vakbondsafgevaar digden en hun grenzen. Hieraan nemen (slechts) 11 mensen deel. vindplaatsgericht werken Outreaching is een pro-actieve benadering van de doelgroep waarbij de hulpverlener zelf actief de stap zet naar potentiële cliënten 11. Door outreachend te werken beoogt CONEO de toegankelijkheid tot het CONEO-aanbod te verhogen. Hierbij wordt ge11 De Maeyer, J., Dewaele, C., & Beelen, S. (2012). Outreachend werken. Praktijkkader in ontwikkeling. Alert, 5, 31 -39

14


tracht het aanbod laagdrempeliger te maken en betrokkenen te bereiken die zelf de stap naar CONEO niet zetten, omdat het aanbod onbekend is, maar vaak ook omwille van het taboe rond psychosociale en financieel administratieve dienstverlening. Een tweede doelstelling van outreaching binnen CONEO is (selectieve of geïndiceerde) preventie. Door in een vroeg stadium van een bedrijfssluiting of -herstructurering de gepaste ondersteuning aan te bieden (bijvoorbeeld opvang en het normaliseren van stressreacties, tips i.v.m. financiële situatie, …) , kan voorkomen worden dat er chronische problemen ontstaan (bijvoorbeeld chronische stress, angst of depressie, financiële problemen, …) . In 2014 wordt de methodiek van het outreachend werken via talrijke acties ingepast in de werking van CONEO: werkpunt FORD, werkvloer aanwezigheid FACIL, aanwezigheid op de jobbeurs binnen de Ford, afsluitmoment Ford, … Met deze activiteiten werden ten minste 425 mensen bereikt.

datum

Plaats

aantal deelnemers

individuele

groepssessie

gesprekken

16/06/2014

Delhaize Genk

niet van toepassing

13

26/08/2014

jobbeurs tijdens TWC infomoment FORD

niet van toepassing

20

27/08/2014


niet van toepassing

30

27/08/2014

werkvloer FACIL

8

4

27/08/2014

werkvloer FACIL (2)

16

2

28/08/2014


niet van toepassing

20


niet van toepassing

15


niet van toepassing

7 en 8

04/09/2014


niet van toepassing

10

05/09/2014

werkvloer FACIL

4

3

05/09/2014

werkvloer FACIL (2)

niet van toepassing

4

laatste mondeo FORD

niet van toepassing

3

jobbeurs FORD

niet van toepassing

50 en 10

jobbeurs FORD

niet van toepassing

25 en 39

20/09/2014

jobbeurs LIMTEC

niet van toepassing

41 en 22

26/09/2014

werkvloer FACIL

niet van toepassing

5

10/10/2014

werkvloer FACIL

niet van toepassing

4

31/10/2014

werkvloer FACIL

15

3

07/11/2014

info werkloosheid ACV buurthuis Genk

niet van toepassing

1

28/11/2014

werkvloer FACIL

niet van toepassing

5

12/12/2014

werkvloer FACIL

niet van toepassing

17

19/12/2014

afsluitmoment FORD

5

16

48

377

02/09/2014 03/09/2014

09/09/2014 12/09/2014 15/09/2014

totaal Tabel 12: bereik vindplaatsgerichte acties

15


1.3.

de hulplijn

In 2013 organiseerde CAW Limburg een rechtstreekse hulplijn. Iedere betrokkene bij een situatie van (dreigend) jobverlies kon voor een eerste antwoord op een acute nood aan informatie, advies en hulp terecht op het nummer 011/28.88.64. Dit nummer was in werking van december 2012 tot februari 2014. Toen de projectmedewerkers een eigen werklocatie in Genk kregen, kon dit nummer niet behouden blijven. CONEO beschikt nu over het eenvoudiger te onthouden nummer: 089/69.68.67. Naast hulplijn is dit nummer ook het secretariaatsnummer.

periode

nummer

contacten

2013

011/28.88.64

64

2014

011/28.88.64 / 089/69.68.67

293

01/2014 – 02/2014

011/28.88.64

20

opmerking:

03/2014 – 04/2014

089/69.68.67

71

contacten naar aanleiding van het werken met contactkaartjes (zie verder) werden onder hulplijncontacten geregistreerd in de maanden maart /april.

05/2014 – 08/2014

089/69.68.67

29

Dit verklaart het hoge aantal van 71 contactnames.

09/2014 – 12/2014

089/69.68.67

173

132 van de 173 oproepen in het laatste quadrimester gingen over de nettobrekening van de ontslagpremie

Tabel 13: aantal contacten via hulplijn (en detail)

1.4.

budget- en schuldhulpverlening

Om de financiële gevolgen van jobverlies op te vangen zet CONEO twee medewerkers met een specifieke deskundigheid op dit vlak in. Door een kwaliteitsvolle budgethulpverlening ondersteunen zij cliënten om greep te behouden/verkrijgen op een verminderd budget. Zij bieden een kortdurende ondersteuning aan bij een afgelijnde schuldproblematiek, die direct verbonden is aan het economisch ontslag. Indien anders wordt de cliënt doorverwezen naar CAW-Limburg of OCMW. De gevolgde opleiding tot erkend schuldbemiddelaar geeft hen inzicht in het juridisch kader van schuldhulpverlening. aantal intakes

M

V

totaal

2013

?

?

15

2014

46

7

53

Tabel 14: aantal intakes budgethulpverlening

16


CONEO organiseert tussen 23 oktober en 7 november 2014 een simulatieberekening voor de nettopremie van werknemers Ford en toeleveringsbedrijven. De berekeningstool wordt in opdracht van de Ford ontwikkeld door SDWorkx. CONEO schakelt studenten van KHLim QUADRI in om deze dienstverlening aan te bieden. 158 mensen maken er gebruik van. Bovendien zette CONEO i.s.m. Febelfin, de koepel van financiële instellingen, een netwerk-event op touw voor alle kantoorhouders uit de bredere Genkse regio (maart 2014). De 70 aanwezigen stonden stil bij het zorgtraject van de banken inzake financieringe n na ontslag en CONEO stelde haar aanbod aan hulpverlening voor. Bankmedewerkers zijn voor heel wat klanten immers vertrouwenspersonen, die in bepaalde gezinnen goed geplaatst zijn om de werking van CONEO ter sprake te brengen.

1.5.

geestelijke gezondheidszorg

Psychologen van het CGG\litp participeren van bij aanvang van het project in netwerkings- en bekendmakingsactiviteiten om zo te zorgen voor een goede instroom in de geestelijke gezondheidszorg. Hierbij besteden zij aandacht aan het “ont s chamen” 12 van de stap naar de geestelijke gezondheidszorg, door een goede detectie en intro ductie en een duidelijke uitleg over hetgeen de (potentiële) cliënt kan verwachten van een psychologische begeleiding. Naast infomomenten rond de impact van een onts lag met tips/handvaten om hiermee om te gaan, ontwikkelden deze medewerkers een psycho-educatieve training van acht sessies over stress, emotionele reacties na ont slag en hoe daarmee omgaan (zie elders) . Verder hebben de psychologen in het CONEO-team een ondersteunende functie naar de eerste lijn in het kader van diagnostiek en indicatiestelling. Hierbij geven zij consult aan huisartsen, eerstelijnsdiensten, bedrijfsartsen, en –psychologen, medewerkers van outplacementkantoren, … Zo werd in samenwerking met suïcidepreventie CGG een document gemaakt over “omgaan met suïcidesignalen op het werk”. Aanvankelijk waren de psychologen ingebed in de volwassenenwerkingen van de CGG afdelingen in Beringen, Genk en Maasmechelen. Vanaf 2014 opereren zij vanuit de CONEO-locatie te Genk.

12 Gilbert, Compassion Focused Therapy

17


‘Tabel 15 aantal intakes geestelijke gezondheidszorg’ geeft een overzicht van de psy cho-sociale ondersteuning door medewerkers van CONEO. Indien nodig wordt de hulpvrager doorverwezen naar gespecialiseerd regulier aanbod. Het CGG voorziet in de mogelijkheid van een snelle instroom in haar reguliere werking voor de CONEO doelgroep. Ze hanteert geen wachtlijst.

aantal intakes

M

V

totaal

2013

8

4

12

2014

43

19

62

aantal intakes

M

V

totaal

01 2014 – 04 2014

11

4

15

05 2014 – 08 2014

5

4

9

09 2014 – 12 2014

27

11

38

Totaal

43

19

62

Tabel 15: aantal intakes geestelijke gezondheidszorg (en detail)

2.

gezin en eigen sociaal netwerk

Naast individuele hulpverlening en bijstand is het versterken van sociale netwerken van mensen en het waarderen en ondersteunen van gezinnen een belangrijke hef boom. 13 Ook de omgeving deelt immers in de brokken. De partner, de kinderen, de fa milie wordt mee getroffen. De onzekerheid en het onvoorspelbare raakt ook hen. Het stressniveau bij verwanten kan stijgen. Spreken met en steun krijgen van familie en vrienden kan helpend zijn, maar is soms ontoereikend. Vaak is de nabije omgeving ook niet ‘aanspreekba ar’ omdat zij zelf slachtoffer zijn van secundaire of tertiaire victimisatie. Er zijn immers slachtoffers op verschillende niveaus. Primair gaat het over de personeelsleden zelf die het slachtof fer zijn van (dreiging met) ontslag. Secundair gaat het over de negatieve impact op relaties, partners, kinderen, gezinnen en familie. Daarnaast heeft de ‘negatieve’ bericht geving sociaal ook een effect op de samenleving (bijvoorbeeld wijkgebonden onrusten, socio-economische situatie, …) .

13 Toespraak van de heer Jo Vandeurzen, Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, op de Conferentie “samen werken aan de toekomst ! Hefbomen voor een sterk sociaal Limburg !” 24/01/2014

18


CONEO ondersteunt de naastbestaanden van de rechtstreeks door economisch ont slag getroffen werknemers. Het zet in op partnerrelatie– en gezinsbegeleiding. De vertrouwde structuren rondom de ontslagen werknemer kunnen onder zware druk komen te staan als er binnen een gezin sprake is van ongewenste werkloosheid. De eigen identiteit van de werknemer als kostwinner kan in vraag gesteld worden en de verwachtingen binnen gezinssystemen dienen vaak aangepast. Het is niet altijd van zelfsprekend om als koppel en gezin op een gezonde adaptieve wijze in te spelen op de veranderende situatie. CONEO begeleidt gezinnen en koppels onder hoogspanning naar een meer leefbare en constructieve dynamiek, met respect voor de eigenheid van elk cliëntsysteem. CONEO blijft deze mensen tot de potentiële doelgroep van het project rekenen. In eerste instantie gebeurt dit door de naastbestaande aanwezig te stellen in ieder gesprek. In beperkte mate is er ook individuele begeleiding van d ie naastbestaande. Voor 2014 gaat het hierbij om 14 begeleidingen.

Het CKG dat in 2013 betrokken was bij het project Hulp bij Bedrijfssluiting om de pre ventieve gezinsondersteuning uit te bouwen, stapte uit de samenwerking en haar me dewerkers maken geen deel uit van het CONEO-team.

3.

sociale cohesie

Een derde hefboom in Vandeurzens welzijnsstrategieën is het versterken van sociale cohesie, de leefbaarheid van de buurt, de relaties tussen buurtbewoners, de veilig heid die mensen ervaren in hun wijk en straat. 14 Wanneer een groot aantal mensen hun werk verliest, nemen de kwetsbare groepen van werklozen en personen met betalingsachterstand in de samenleving in aantal toe. De sociale ongelijkheid vergroot en het samen leven komt onder druk te staan als verschillende mense n in dezelfde wijk in eenzelfde kwetsbare situatie vertoeven. De kenmerken van de huidige economische crisis 15 zijn: onzekerheid alom; ook hooggeschoolden en de werkende middenklasse worden geraakt; de sociale mobiliteit wordt afgeremd en het draagvlak voor solidariteit neemt af. 14 Toespraak van de heer Jo Vandeurzen, Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, op de Conferentie “samen werken a an de toekomst ! Hefbomen voor een sterk sociaal Limburg !” 24/01/2014 15 Standing, 2011

19


De kwetsbaarheid van de actieve bevolking kan worden afgelezen aan volgende indi catoren: de werkzaamheidsgraad; de jongerenwerkloosheid; het aantal geboorten in kansarme gezinnen; het aantal mensen met betalingsachterstand; de voorkeursrege ling in de ziekteverzekering en OMNIO; het aantal mensen dat beroep doet op het leefloon en het aantal eenoudergezinnen.

3.1.

leefbaarheid buurten en kansen tot ontmoeting

Om het sociaal kapitaal te mobiliseren en de hinderpalen voor deelname aan de sa menleving weg te nemen, beoogt CONEO dwarsverbindingen te ontwikkelen met organisaties in het buurtwerk, het opbouwwerk, het jongerenwelzijnswerk, het vereni gingsleven, … CONEO zoekt deze samenwerking om de leefbaarheid van de buurten te behouden en kansen tot ontmoeting te ondersteunen. Zo legt CONEO contacten met opbouwwerkers en wijkmanagers in de door de Ford-sluiting meest getroffen gemeenten. De personeelsinkrimping heeft tot gevolg dat CONEO zich in 2015 slechts op twee gemeenten kan richten. CONEO is verder actief betrokken bij initiatieven van arbeiders, die zich buiten de structuren om organiseren, zodat er blijvende contacten zijn, ook na de definitieve sluiting van de poorten. Bovendien zijn er initiële contacten met KRC Genk en FRZA ! om CONEO een grotere bekendheid te geven.

3.2.

sociale media als nieuwe gemeenschappen

Verder zet CONEO ook in op sociale media. Uit contacten met de arbeiders blijkt hoe verschillend wordt omgegaan met de nieuwe media door verschillende segmenten in de doelgroep. De virtuele community’s (zoals facebook) blijven voor delen van de doelgroep een irreële wereld. CONEO gebruikt deze media dan ook aanvullend op andere strategieën. Net voor het einde van het werkjaar 2014 ging de vernieuwde website www.coneo.be online.

20


inhoudelijk verslag

Recommend Documents