Inhoud Voorwoord ............................................................................. 2 Inleiding en geschiedenis ....................................................... 3 Vrijdag 18 december 2009 ..................................................... 5 Zaterdag 19 december 2009 - Porto ...................................... 6 Bezoek Balhão markt .......................................................... 6 Rondvaart Rio Douro .......................................................... 6 Bezoek aan Sé kathedraal .................................................. 7 Bezoek Portwijnopslagplaats ............................................. 7 Bezoek aan Livraria Lello e Irmão (boekenhandel) ............ 7 Âncora d'Ouro (Het gouden anker) .................................... 8 Zondag 20 december 2009 - Porto ....................................... 10 Casa da Musica ................................................................. 10 Bezoek Museu de Arte Contemporânea .......................... 10 Bezoek Palacio da Bolsa (beurspaleis).............................. 10 Wandeling door de pittoreske straatjes van Porto .......... 11 Maandag 21 december 2009 - Dourovallei .......................... 12 Dinsdag 22 december 2009 - Guimarães ............................. 14 Paço dos duques (hertogelijk paleis) ................................ 14 Castelo .............................................................................. 14 Igreja San Miguel do Castelo ............................................ 14 Middeleeuwse wijk........................................................... 15 Iets eten ............................................................................ 15 Iets drinken ....................................................................... 15 Woensdag 23 december 2009 ............................................. 16 Weetjes ................................................................................ 18 Mee te nemen ...................................................................... 19 Taaltips ................................................................................. 20
1
Voorwoord Beste jinners en ouders, Om een goed jinjaar nog beter te maken, gaan we ook dit jaar in de kerstvakantie onze horizonten verruimen. Zo bezochten de jinners reeds Krakau, Lissabon, Barcelona, Dublin, Engeland, Budapest en Wenen. Dit jaar gaan we het niet al te ver zoeken! Er zijn immers nog zoveel plekjes in West-Europa die het bezoeken waard zijn. We begeven ons naar het noorden van Portugal waar we ons laten overspoelen door de pure schoonheid van dit land, de zandstranden, de mysterieuze burchten, wijngaarden, de gastvrije mensen, de warmte van de bars… Portugal charmeert het hele jaar door met prachtige dramatische wolken in de herfst, met rust en sereniteit in de winter, met een grote diversiteit aan kleuren in de lente en met de gezellige drukte van de zomer. Om het algemeen fenomeen ‘het bezoeken van een grootstad’ te doorbreken hebben we gekozen om twee van de vier dagen niet door te brengen in de grootstad Porto, maar ons te laten door twee van de weinige UNUSCO werelderfgoeden Portugal, Guimarães en de Douro vallei. Voor het voorzien van eten en het helpen waar nodig, worden we vergezeld van onze groepsleider. Waarvoor dank! In onze zoektocht naar de ideale slaapplaatsen zijn we terecht gekomen in zowel internationale hostels als scoutslokalen van locale scoutsgroepen. Na lang zoeken kwamen we terecht bij Henrique, groepsleider van de scouts in het weelderige dorpje Paço de Sousa (gelegen op 35 km van Porto). Lees dit boekje aandachtig om uzelf reeds op voorhand te laten wegdromen in de natuur, cultuur en geschiedenis die Portugal en in het bijzonder Porto te bieden heeft… Veel leesplezier, Jasper, Gertjan en Ward De jinleiding
2
Inleiding en geschiedenis Een plaatselijk gezegde luidt: ‘Coimbra zingt, Braga bidt, Lissabon pronkt en Porto werkt.’ Porto (335.000 inwoners) is een welvarende stad, omgeven door keurige buitenwijken met chique villa’s, maar de nauwe straten, stegen, trappen en pleintjes in het drukke centrum zijn gebleven. Hier speelt zich het stadsleven af, met talrijke kleine cafés en ouderwetse winkeltjes. Porto is een uitermate sfeervolle stad, vooral tijdens een van die mistige herfstdagen wanneer de rook van de gepofte tamme kastanjes overal in de straten hangt. Qua cultuur heeft de stad ook het nodige te bieden.
Portwijnen
Dat zijn wijnen die groeien in de vallei van de Boven-Douro, in het noorden van het land, zo’n 100 km ten oosten van de stad Porto. Daar zijn bijna 25.000 wijnbouwers actief die een twintigtal druivensoorten telen, zowel witte als blauwe . portwijn heeft unieke eigenschappen dankzij de bodemgesteldheid en het klimaat enerzijds, en de verouderingsprocessen anderzijds. Anders dan bij gewone wijn wordt het gistingsproces van het druivensap al vroeg gestopt door de toevoeging van ongeveer één deel brandewijn op vier delen wijn. Het alcoholgehalte bedraagt dan 19 tot 22°. Later wordt de port voorzien van een echtheidscertificaat en overgebracht naar Villa Nova de Gaia, waar hij kan rijpen en misschien evolueren tot een ronduit perfecte wijn. Er bestaan twee grote groepen portwijn: • De blend, die gemaakt wordt op basis van verschillende, in houten vaten gerijpte wijnen. Blends worden samengesteld uit een twaalftal druivensoorten. Ook de tinto is een blend. De jongste en roodste versie is de red, terwijl de bekendere ruby en tawny ouder en robijnrood of bruinachtig van kleur zijn. Natuurlijk is er ook de white, de witte port die gemaakt wordt van groen druiven en zowel droog als zoet kan zijn van smaak. • Vintage port kan alleen gemaakt worden in jaren met een uitzonderlijke oogst om de eenvoudige reden dat deze portwijn niet uit een mengeling van wijnen bestaat. Sommige soorten vintage rijde eerst 5 to 6 jaar in vaten, andere rijden in de fles. Ze kunnen 10, 20, 30 jaar en zelfs ouder zijn.
3
Je moet verder nog weten dat port alleen in flessen verkocht mag worden. Zogenaamde ‘port van het vat’ (zonder zegel) is dus geen echte port. Een kleine anekdote: het portverbruik in Frankrijk steeg aanzienlijk tijdens de Eerste Wereldoorlog. De Britse soldaten die op Frans grondgebied gelegerd waren, hadden namelijk elk wel een paar flessen bij zich, en de Fransen kregen ook al snel de smaal te pallen. Hoewel protwijn in Portugal als digestief na de maaltijd gedronken wordt (in Engeland vormde hij het hoogtepunt van de rijkelijke maaltijden aan het koninklijk hof), werd hij een heel geliefd aperitief in de populaire bistro’s. Maar waarom die naam ‘port’ of ‘porto’? Omdat hij uitgevoerd wordt vanuit Porto. Zo eenvoudig is dat!
4
Vrijdag 18 december 2009 We komen samen aan de lokalen van Kiewit om 17u30, waarna we samen carpoolen naar de luchthaven van Eindhoven. Hier nemen we om 21u35 het vliegtuig naar Porto. Als we landen in Porto worden we door Henrique, groepsleiders van Escoteiros de Portugal - Grupo 203 overgebracht naar Paço de Sousa waar we zullen overnachten in zijn scoutslokaal. Adres Luchthaven Eindhoven: Luchthavenweg 25 5657 EA Eindhoven Nederland Adres Luchthaven Porto: Pedras Rubras 4470 Maia Portugal
5
Zaterdag 19 december 2009 - Porto Bezoek Bolhão markt Tussen de ruas Sá da Bandeira, Fernandes Tomas, Formosa en Alexandre de Braga.. Vier ingangen. Grote en mooie markthal met allerlei winkels met leiendaken en daarboven een galerij. Het is een levendige, kleurrijke en ietwat exotische plek waar een inwoner van Mexico of Rio zich meteen thuis zou voelen, hoewel de markt zelf minder uitbundig is dan die in Zuid-Amerika. Op de benedenverdieping kraampjes met bloemen, vis, vruchten, granen, olijven, gevogelte, handtassen en nog veel meer. Op de verdieping: genummerde slagerijen (talhos) en nog meer kraampjes, gerund door Portugese vrouwen in kleurrijke blouses en dikke wollen kousen. Je kunt er een hapje eten in bescheiden eethuisjes. Een van de lievelingsplekjes in Porto. Rondvaart Rio Douro
De rondvaart gaat onder de verschillende bruggen van Porto heen. De betonnen Arrábidabrug ligt het dichts bij zee en is tamelijk recent. Dankzij de brug hoefje niet meer de hele stad te doorkruisen. In het centrum ligt de metalen D. Luisbrug, een realisatie van een Belgische ingenieur en voormalig medewerker van Eiffel. Tamelijk indrukwekkend. Wat verderop ligt de jongste brug van stad, de witte Ponte Do Ingant D. Henrique. Ten slotte is er (meer stroomopwaarts) de D. Maria Piaspoorwegbrug, een project van Gustave Eiffel zelf. De constructie van deze brug maakte het mogelijk de montagetechnieken uit te testen waarmee de fameuze Parijse toren werd opgetrokken, die ooit beroemder zou worden dan zijn schepper. In die tijd was iedereen met stomheid geslagen door het genie Eiffel. Om de 450m brede Douro te overbruggen op een hoogte van 60m en zonder pijlers waren 22 maanden en 150 arbeiders nodig. De brug werd voltooid op 4 oktober 1877. 6
Een anekdote: de vrouw van de Portugese ingenieur Pedro Inacio Lopes, de initiatiefnemer van het project en een medewerker van Eiffel, had gewed dat zij de eerste zou zijn om de brug over te steken. De laatste ijzeren balk (slechts 20cm breed’) was amper gelegd of de onverschrokken dame waagde haar kans. Helemaal alleen, haar evenwicht zoekend als een koorddanseres boven de diepe afgrond, terwijl er een hevige wind waaide. De menigte juichte wild toen ze de overkant bereikte, en om er zeker van te zijn dat niemand anders de eerste zou zijn die de brug in de andere richting overstak, keerde ze prompt op haar stappen terug. Petje Af! Bezoek aan Sé kathedraal Net als die van Coimbra en Lissabon ziet de kathedraal er wat massief en burchtachtig uit, maar het ontbreekt dit exemplaar aan architecturale homogeniteit. Op de voorgevel kreeg het romaanse roosvenster het gezelschap van een overbodig barokportaal. Aan de noordkant daarentegen een elegante ingang met loggia en trappen met balustraden. Het interieur is donker, laag en weinig interessant. In de kapel in de linkerzijbeuk een massief zilveren altaar. Mooie kruisgang, een harmonieus huwelijk tussen gotische geel van graniet en azulejotableaus. Aan het plein voor de kathedraal staan het bisschoppelijk paleis en een vierhoekige toren uit de 14de eeuw. Een paar overblijfselen van de 16de-eeuwse stadsmuren. Volg de straat links van de toren tot aan de esplanade die het Largo do Colégio en de oude stad domineert. ’s Nachts is de sfeer heel mysterieus in het licht van de straatlampen. Vanaf de esplanade leidt een passage naar een steegje dat kronkelig afdaalt tot aan de Douro en omzoomd is met oude huizen. Bezoek Portwijnopslagplaats De keuze zal moeilijk zijn, want er zijn ongeveer tachtig merken vertegenwoordigd. Het bezoek is meestal gratis. Je kunt er gemakkelijk te voet naartoe als je de Ponte D. Louis oversteekt. (Veel wind!) Enkele voorbeelden: de kelders van Ramos-Pinto, de kelders van Sandeman, de kelders van Taylor’s, de kelders van Ferreira, de kelders van Graham’s, de kelders van Calém, … Bezoek aan Livraria Lello e Irmão (boekenhandel) Rua Carmelitas 144. Aan de rechterkant, voorbij de Rua dos clérigos, als je naar de universitaire wijk loopt.
7
Je kunt de bijzondere, witte gevel niet missen. Ook origineel interieur, als van een historisch monument. Zelfs als je niet van plan bent om er iets te kopen, moet je er toch een keer binnenlopen, want je waant je in een rariteitenkabinet dat gewijd is aan de literatuur, of in een weelderige kasteelbibliotheek, met de privéverzameling van een zeevarende prins. De muren worden ingenomen door gijn gesculpeerde houten rekken. De oude en nieuwe boeken staan meters hoog opgestapeld, tot aan het plafond, dat eveneens van gesculpeerd hout is, als in een manuelijnse kapel. De tempel van de literatuur van Port? Hier is het! De boekhandel werd in 1904 gesticht door een familie van boekhandelaars-uitgevers en hij behield zijn eclectische roeping. In het midden van het vertrek kun je de meest extravagante trap van Portugal bewonderen. Hij is volledig gemaakt van kostbaar hout, vormt een grote acht en doet denken aan de trappen van de schepen waarmee grote ontdekkingen gedaan werden. Hij lijkt ook wel op een enorme cello. De trap leidt naar de eerste verdieping. Daar, in een hoekje aan de hoge ramen en omringd door kilometers boeken, kun je een glas porto of een kopje thee of koffie dringen, gezeten in een absoluut smaakvolle art-decostoel. Literatuur en goede wijnen gaan goed samen in Porto! Dit is dus een ideale plaats om een boek te kopen en tegelijk te genieten van de geheime genoegen van dit land. Âncora d'Ouro (Het gouden anker) Praça de Parada Leitão 45, Oporto Ligt tussen het Cordoaria park en het Praça dos Leões. Het is het derde oudste café van Porto, het is ook bekend als "O Piolho" (the Louse). Het café kijkt uit op een faculteit van de Universidade do Porto en het is een ontmoetingsplaats voor studenten sinds de 19de eeuw. Plaques (onderscheidingen) gedoneerd door afgestuurde medische klassen van het begin van de vroege 20ste eeuw versieren de muren. Tijdens de fascistische periode (1926-1974) was het een regelmatige ontmoetingsplaats van “undesirables” (volgens het regimesstandpunt), wat gebeurde onder regelmatig toezicht van de geheime politie. Bij één gelegenheid werd het overvallen door de GNR (Guarda Nacional Republicana) die een nabijgelegen post hebben, en zij laadden hun paarden in het café zelf af. De bediening is nors, de plaats is niet fancy, maar het is gewoonlijk tot de nok gevuld met studenten. Het is ook vrij goedkoop. 8
9
Zondag 20 december 2009 - Porto Casa da Musica Avenida da Boavista 604-610. Een concertzaal voor alle muziekgenres in een bijzonder origineel gebouw van Rem Koolhaas, een Nederlandse architect. Het lijkt een beetje op een Rubik’s Cube van glas en steen. Rondleidingen om het uur, in het Portugees en in het Engels. Bezoek Museu de Arte Contemporânea en de tuinen van de Stichting Serralves (Museum voor Hedendaagse Kunst) Rua D. Joao Castro 210. Schitterend! Ultramodern, helder, ruim, soms misleidend… Dit museum werd speciaal ontworpen om de tentoongestelde werken echt tot hun recht te laten komen. De liefhebbers van hedendaagse kunst zullen genieten, zoveel is zeker. De Franse tuinen, waarvan je door de ramen van het museum hier en daar een glimp opvangt, zijn eveneens de moeite waard. In het 15ha grote domein kun je de geur van citronella, eucalyptus en jasmijn opsnuiven en vergeet je dat je in Porto bent! In de zomer worden er ’s avonds soms jazzconcerten ten beste gegeven. Groot caféterras op het dak van de stichting. Bezoek Palacio da Bolsa (beurspaleis) Praça do Infante D. Henrique. In het gebouw van de Associaçao commercial do Porto. Een van de drukst bezochte monumenten van Porto, in 1842 gebouwd voor de zakenlui van Porto die geen eigen kantoor hadden. De wat strenge neoklassieke stijl van de gevel contrasteert op een eigenaardige manier met het interieur, dat bijzonder weelderig is. Verscheidene zalen: Zaal van de President, Portrettenzaal, 10
Gouden Zaal… Monumentale trap van graniet waaraan liefst 68 jaar lang gewerkt werd en bronzen luchter van 1 ton! Elke zaal is gewijd aan een andere stijl (renaissance, barok, Moors) en verschillende decoratietechnieken (schilderijen, inlegwerk, meubelen, kostbare houtsoorten). Het pronkstuk van het paleis is wel de Arabische Salon, die volledig versierd is met stucwerk en fijn bewerkte lambriseringen, ingelegd parket, fraaie glasramen. Men heeft er maar liefst 18 jaar intensief aan gewerkt. Indrukwekkend. Tegenwoordig worden er chique recepties en klassiek concerten gehouden. Op het einde van het bezoek mag je gratis portwijn proeven in de museumwinkel. Wandeling door de pittoreske straatjes van Porto Rechts van het Sao Bentosation moet je zeker door de, Rua Châ en Rua da Cima da Vila slenteren. Het zijn straten vol winkels met goedkope spullen (hifi, elektrische apparaten, gadgets, snuisterijen), bars en goedkope restaurants. Ten noorden van de Praça da Batalha (barokke kerk, binnenin versierd met azulejo’s) strekt zich de 19de-eeuwse stad uit.
11
12
Maandag 21 december 2009 - Dourovallei
100 km ten oosten van Porto, tot aan de Spaanse grens, strekt zich de vallei van de Douro uit over ongeveer 250.000 ha (Baixa Corgo, Cima Corgo, Douro Superior), waarvan circa 40.000 ha met wijngaarden bedekt zijn. De wijnstok heeft altijd al goed gedijd in deze geprivilegieerde vallei. De bodem en het bijzondere klimaat geven de portwijn zijn uitzonderlijke en unieke kwaliteiten. Schiefer, die heerlijke natuurlijke ‘warmteverdeler’ die overheerst in de bodem van de meeste wijngaarden, geeft tijdens de hete zomer (tot 50°C) ’s nachts aan de wijnstokken de warmte af die hij overdag heeft opgeslagen. Precies die terrasvormig aangelegde wijngaarden en de schieferbodem maken het landschap zo schitterend. De gunstige omstandigheden bevorderen de groei van de planten en de rijping van de druiven, maar geven de bewoners veel werk! Zowel vrouwen(voor de pluk) als mannen (die de 6070kg zware manden dragen) werken hard op de steile hellingen. Vroeger werden de druiven op ossenwagens naar de quintas (half boerderij, half kasteel) gebracht, maar nu hebben vrachtwagens die taak overgenomen. In de quinta worden de druiven vervolgens geperst met behulp van moderne technieken, hoewel er ook nog wel met de voeten geplet wordt. De portwijn moet vervolgens gisten. Voor hij naar de opslagplaatsen in Villa Nova de Gaia vervoerd wordt met vrachtwagens – en niet meer met de traditionele rabelos, boten – wordt er aguardente (brandewijn) aan toegevoegd. In de wijn kelders daar kunnen ze rustig verouderen. Na jaren rijpen in eikenhouten vaten, soms tot vijftig jaar, krijg de portwijn zijn bijzondere smaak. De wegen langs de Douro lopen door aardige dorpen omring door wijngaarden, sinaasappelbomen, olijfbomen en palmbomen (in de tuinen van de inwoners!). Het is een schitterend schieferlandschap, zelfs de huizen zijn van schiefer!
13
Dinsdag 22 december 2009 - Guimarães Guimarães, de stad waar je oude gebouwen kunt bekijken! De middeleeuwse stad werd in 2001 beschermd door de Unesco en moet je te voet verkennen, door de doolhof van steegjes en mooie pleinen, tot aan het kasteel helemaal boven. Bij de Dienst van Toerisme kun je een heel goede plattegrond krijgen.
De wieg van Portugal, want Hendrik van Bourgondië maakte deze plaats tot de hoofdstad van het kleine graafschap dat hij cadeau gekregen had van zijn schoonvader, de koning van Castilië. Hier werd Afonso Henriques geboren, de latere koning van Portugal. Aangename stad, waarboven een trots kasteel uittorent. De oude stadskern is relatief klein, maar Guimarães is weldegelijk een stad, en het grootste textielcentrum van het land. De rand is een grote bouwwerf – er worden wegen aangelegd en administratieve gebouwen opgetrokken – maar laat dat vooral je plezier niet vergallen en verken dit juweeltje in ‘Anglo-Portugese’ stijl lekker te voet. Paço dos duques (hertogelijk paleis) Gebouwd aan het begin van de 15de eeuw door de bastaardzoon van João I. Grote wachtzaal met Portugese meubelen en Perzische tapijten. Mooie wapenzaal. In de banketzaal een indrukwekkend plafond met zichtbaar schrijnwerk. Heel fraaie luchters. In de grote salon polychrome engeltjes met poppengezichtjes. Maar ook mooie wandtapijten uit de 16de eeuw over de Portugese veroveringen in Afrika, weelderige meubelen, Delfts blauw enzovoort. Een goed opgezet museum. Weetje: een vleugel van het paleis is gereserveerd voor de president. Castelo De donjon is ongeveer 30m hoog en dateert uit de 10de eeuw. Achteraf werd het kasteel nog versterkt met zeven massieve, gekanteelde torens. Niets bijzonders, maar je kunt wel het vakmanschap bewonderen van de arbeiders uit die tijd. Igreja San Miguel do Castelo Romaanse kapel uit de 12de eeuw, tussen het paleis en het kasteel. Volgens de overlevering zou de eerste koning van Portugal, Dom Afonso Henriques, er gedoopt zijn.
14
Middeleeuwse wijk Let op de schilderachtige rij eeuwenoude huizen aan het Largo de Santiago en het oude stadshuis (Paço do Concelho), met een galerij met spitsbogen. In de Rua Santa Maria staan talrijke gotische woningen die versierd zijn met schitterend smeedwerk. Onderweg passeer je het voormalig Santa Claraklooster in barokstijl, waarin nu het stadhuis ondergebracht is. De Rua da Rainha leidt naat het Largo do Toural, het commerciële centrum van de stad. Met een heel typisch café (zie ook ‘iets drinken’). Iets eten Heel goedkoop Pastelaria Egas Moniz Rua Egas Moniz, tegen over het Museum Alberto Sampaio. Kleine banketbakkerij-theesalon waar je hartige of zoete tussendoortjes kunt kopen om mee te nemen. Probeer de Egaz, de zoete specialiteit van het huis. Mmmmm. Doorsneeprijzen Restaurante El Rey Largo de São Tiago Gerechten voor €8 tot €13. Aan het mooiste plein van de stad. Hier kun je de beste brandade met kabeljauw krijgen van heel Portugal! Verzorgde presentatie, aardige uitbater en mooi interieur. Een adresje waar je met plezier een omwegje voor maakt. Soms moet je wel een tijdje wachten op je eten. Iets drinken Millenia Largo do Toural. Een van die oude cafés die je alleen nog in Portugal lijkt te vinden. De stamgasten komen er een bica drinken en de laatste nieuwtjes uitwisselen. Cinecita Largo de São Tiago Mooie bar, met oude filmaffiches aan de muren.
15
16
Woensdag 23 december 2009 Ons vliegtuig vertrek om 17u30 in Porto. Onze landing in Eindhoven is voorzien om 21u10, waarna we samen carpoolen naar Hasselt toe. Onze aankomst aan de lokalen van Kiewit is voorzien rond 22u30.
17
Weetjes IETS DRINKEN: • Vinho Verd of ‘groene wijn’, Noord-Oost Portugal TIP: In Lamego worden mousserende, frisse wijnen geproduceerd die uitstekend geschikt zijn als aperitief. •
Nationale bieren: o Sagres o Super Bock o Cristal o Imperial
•
Koffie, o o o o o o o o
heel veel variaties: Bica: kopje sterke koffie Com cheirinho: met scheutje brandewijn Bica cheia: grotere kop Carioca: kopje ‘slappere’ koffie Garoto: kopje koffie met melk Claro: veel melk Escuro: beetje melk Galão: koffie met melk in een glas
UIT ETEN: • Meia-dose: halve portie (1 persoon) Dose: portie (2 personen), in verhouding goedkoper Prato do dia: dagschotel (sneller en verser) Refrição completa of ementa turistica: soep hoofdgerecht + drank (+ koffie)
+
•
Brood/borrelhapjes die op tafel staan, moet je extra betalen.
•
Lunch: 14-15u Avondeten: 20-22u
Weer maand december: min. 5°C en max. 14°C en 13 regendagen. Tijdverschil met België -1u
18
Mee te nemen Wat heb ik aan? • Perfect uniform (groene lange broek, HEMD, das) • Kleine rugzak (handbagage, max. 10kg): o ID-kaart, studentenkaart, World Cross Assistance Card, E111-formulier o Papier Ouderlijke toestemming o Winterkampboekje o Lunchpakket (maar drank moet op zijn voordat we inchecken) o Zakgeld (max. 100 euro) o Geen metalen voorwerpen Wat neem ik mee, in mijn tas (max. 15kg)? • Een slaapzak • Een luchtmatras (geen bedjes en matjes, want deze nemen veel te veel plaats in) • Bestek, gamel en beker • Twee keukenhanddoeken • Toiletgerei • Zwemgerief • Kledij voor 5 dagen • Regenjas die werkelijk waterdicht is! • Stel uw kledij af aan de weervoorspellingen! • Medicatie indien nodig • Kopie van ID-kaart Noodnummer: 0478/501.527 (enkel in geval van nood)
19
Taaltips Ja, nee Alsjeblief Dankjewel Goedemorgen Goedemiddag Goedenavond Tot ziens Juffrouw Een sigaret Aansteker
sim, não porfavor obrigado bom dia boa tarde boa noite adeus menina um cigaro isqueiro
Stadskaart Trein Station Spijskaart De rekening Water Bier Wijn Fles
mapa da cidade comboio estação carta a conta água cerveja vinho carrafa
Hoe gaat het? Ik heet… Ik begrijp het niet Waar is…? Hoeveel kost…? Ik ben verdwaald Kunt u mij de weg wijzen Ik voel me niet goed Ik heb honger Ik heb dorst Het is 14.00u
Como está? Meun ome é… não entendo Onde está…? Quanto custa…? Estou perdido Pode indicar-me o caminho Não me sinto bem Tenho fome Tenho sede São duas horas da tarde
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Maandag Dinsdag Woensdag Donderdag Vrijdag Zaterdag Zondag Middag Middernacht
um dois três quatro cinco seis sete oito nove dez
segunda-feira terça-feira quatra-feira quinta-feira sexta-feira sábado domingo meio-dia meia-noite
20
