Inhoud verenigingsblad nr. 17

Jaargang 8

Nr. 17

november 2010

Inhoud verenigingsblad nr. 17 Blz. 03. Inhoud in het Pools 04. Colofon 05. Het bestuur 07. Poolse firma knapt oorlogskerkhof op 08. Pools zeilteam van officieren uit Zagan in Antwerpen en Breda e 09. Feestdagen van het 24 Ulanen Regiment in Krasnik (PL) – 3,4 juli 12. Nieuwe Poolse President – 6 augustus 13. Herdenking in Gdansk – 7 augustus e 14. Dag van de 10 Brigade in Swietoszów – 7 augustus 15. Uitreiking van de Gouden Medaille van het Poolse Leger – 13.08. 16. 15 augustus – Feestdag van het Poolse Leger in Breda en Oosterhout. 17. Wat heeft Tielt met Polen? – 8 sept. 18. Pools Kruis in Axel proper voor herdenking 19. Herdenking in Axel – 17 september. e 20. Feestdag van de 11 Divisie in Zagan – 18 september. e 21. De 66 herdenking van de Slag om Arnhem 23. Europese ontmoeting in Bielsko-Biala – 24-25 september 26. Katyn van Silezia 1946 (PL) – 25 september 30. Dodenherdenking in De Klinge (B) –3 oktober. 31. Herdenking in Baarle-Nassau / Hertog - 3 oktober. 32. Dodenherdenking op het Poolse Militaire Ereveld te Lommel (B) 33. Herdenking in Warschau – 16 oktober 35. Brief van Brigadecommandant uit Swietoszów (PL) 37. Bevrijdingsherdenking nu anders 38. Programma van herdenkingen 2010 40. Dodenappèl op het Poolse Militaire Erehof te Oosterhout – 30 okt. 41. Herdenking druk bezocht 42. Al 66 jaar geen gedonder meer 43. Herdenking op het Poolse Militaire Ereveld aan Ettensebaan 46. Dodenappèl op het Poolse Militaire Erehof te Ginneken. 47. St. Joostkapel Breda en Poolse Dreef Terheyden - 4 nov. 1944 e 49. 11 november – Nationale Feestdag van de Poolse Onafhankelijkheid 50. In Memoriam 2010 56. Nieuwe rubriek: Oude foto‟s. 61. Uitnodiging herdenking sterfdag van gen St. Maczek en Algemene Leden Vergadering – 12 december. 64. Kerstwensen van bestuur en redactie van dit blad en diverse info.

2

Spis tresci biuletynu Stowarzyszenia nr 17. Str. 03. Spis tresci w jezyku polskim 04. Colofon 05. Zarząd 07. Polska firma odnowila cmentarz wojenny 08. Grupa zeglujacych polskich oficerów z Zagania w Antwerpii i Bredzie 09. Swieto 24. Pulku Ulanów w Krasniku 12. Nowy Prezydent RP 13. Obchody dla uczczenia pamieci w Gdansku – 7 sierpnia 14. Swieto 10. Brygady Kawalerii Pancernej w Swietoszowie 15. Wreczenie Zlotych Medali Wojska Polskiego 16. 15- sierpnia - Swieto Wojska Polskiego w Bredzie i Oosterhout 17. Co laczy Tielt z Polska? 18. Polski Krzyz w Axel czysty przed obchodami 19. Obchody dla uczczenia pamieci w Axel – 17 wrzesnia 20. Swieto 11. Lubuskiej Dywizji w Zaganiu – 18 sierpnia 21. 66. Obchody dla uczczenia pamieci Bitwy o Arnhem 22. Europejskie spotkanie zolnierzy i sympatyków 1. Dywizji 25. Polski Katyn na Slasku 1946 30. Obchody dla uczczenia pamieci w De Klinge (B) – 3 pazdz. 31. Obchody dla uczczenia pamieci w Baarle – Nassau /Hertog 32. Obchody dla uczczenia pamieci w Lommel (B) 33. Swieto 1. Dywizji Pancernej w Warszawie – 16 pazdz 35. List od dowódcy 10. Brygady Kawalerii Pancernej 37. Obchody wyzwolenia teraz inaczej 38. Program obchodów rocznicy wyzwolenia Bredy i okolic 40. Apel Poleglych na Polskim Honorowym Cmentarzu w Oosterhout 41. Liczny udzial w Obchodach dla uczczenia pamieci 42. Juz 66 lat po wojnie 43. Obchody na Polskim Honorowym Cm. Wojsk. przy Ettensebaan 46. Apel Poleglych na Polskim Honorowym Cmentarzu na Ginneken 47. Kaplica Swietego Józefa w Bredzie, Polska Sciezka” w Terheyden 49. 11 listopada – Polskie Narodowe Swieto Niepodleglosci 50. In Memoriam 2010 56. Nowa rubryka: Stare Fotografie 61. Zaproszenie na obchody rocznicy smierci oraz zebranie czlonków 64. Zyczenia swiateczne oraz informacje rózne.

3

Colofon ,In het spoor van de divisie” is een uitgave van de: e Vereniging 1 Poolse Pantserdivisie Nederland. Redactie: Meerkoet 8 | 4822 RG | Breda |  076-5422250 E-mail redactie: [email protected] Website: www.vereniging-1epoolsepantserdivisie-nederland.nl

Redactieleden: Krystyna B. Stopa-Konowrocka,

Albert Bugaj

Adrian Stopa

“In het spoor van de divisie”wordt toegezonden aan leden van de vereniging. En verschijnt tweemaal per jaar namelijk in mei en in november. Voor extra exemplaren, informatie of kopij kunt u zich wenden tot de redactie, u kunt ook eigen kopij hier inleveren. Het lidmaatschap kost € 15.- per jaar en dient gestort te worden op e bankrekening nummer: 1089.04.962 t.n.v. Vereniging 1 Poolse Pantserdivisie Nederland te Breda, BIC: RABONL2U, IBAN: NL97 RABO 0108904962. Hier kunnen donateurs hun bijdrage ook op storten. Leden kunnen gebruik maken van de diensten van de vereniging, zoals, e informatie over de 1 Poolse Pantserdivisie en hulp bij het naspeuren van gegevens aangaande de Divisie. Opzegging van het lidmaatschap moet schriftelijk of per e-mail gebeuren vóór 1 november. De opzegging gaat dan het nieuwe kalenderjaar in. Niets van deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande e schriftelijke toestemming van Vereniging 1 Poolse Pantserdivisie Nederland.

4

Het Bestuur

Voorzitter: Bolek Krzeszewski Lage Heijning 1 4847 ZJ Teteringen Nederland Tel: (+31) 076-5714474 E-mail: [email protected]

Secretaris: Frans Olejek Biezenstraat 5 4823 ZJ Breda Nederland Tel: (+31) 076-5415041 E-mail: [email protected]

Penningmeester: Cees Nowak Kapucijenhof 24 4811 XG Breda Nederland Tel: (+31) 076-5874683 E-mail: [email protected]

Bestuurslid: Stas Szamrowicz Regenwulp 47 4822 RJ Breda Nederland Tel: (+31) 076-5413982 E-mail: [email protected]

Bestuurslid: Adrian Stopa - Consul Buitenlandsezaken Nadole ul.Zeglarska 11 84-250 Gniewino Polen Tel: (+48) 058-6767525 E-mail: [email protected]

Bestuurslid: Wadec Salewicz Schepenenstraat 15 4902 BZ Oosterhout Nederland Tel: (+31) 0162-432 633 E-mail: [email protected]

5

6

Poolse firma knapt oorlogskerkhof op Het nieuwsblad – Gemeente Lommel, www.nieuwsblad.be, 15.12.2009 LOMMEL - Een team van Poolse werkmannen trotseert de kou om het Pools kerkhof op te knappen. De Poolse overheid stuurde de specialisten naar Lommel. De gespecialiseerde Poolse firma is al enkele dagen druk in de weer op het Poolse kerkhof langs de Luikersteenweg. De Poolse overheid gaf de opdracht om herstelwerken uit te voeren. De Limburgse Poolse Unie was al enkele jaren vragende partij voor een renovatiebeurt. Beschermengel 'Noem ons de beschermengel van het kerkhof', zegt Czeslaw Szkudlarski, voorzitter van de Poolse Unie in Limburg. 'Wij houden de Poolse monumenten in Limburg in de gaten. Een tweetal jaar geleden hadden we contact met de Poolse overheidsafdeling die instaat voor de controle van oorlogsmonumenten. Een delegatie kwam een kijkje nemen in Lommel. Onze vraag werd gehoord en in opdracht van de Poolse overheid werd een delegatie van een gespecialiseerde firma uit Warschau naar Lommel gestuurd.' Omdat het om een militair kerkhof gaat is het Poolse ministerie verantwoordelijk voor de renovatie. 'Een tiental jaar geleden werden de betonnen kruisen vervangen door een kruis in witte zandsteen. Deze zijn zo vuil geworden dat ze op een speciale manier moeten worden schoongemaakt. De werkmannen zullen de 257 kruisjes schoonmaken en erop nieuwe naamplaten aanbrengen. De werken zullen zeker nog tot de twintigste december duren. Volgend jaar krijgt ook het herdenkingsgebouwtje een opknapbeurt.' De Poolse Unie is tevreden met de werken. 'Op het kerkhof liggen allemaal jonge Poolse soldaten begraven die stierven tijdens de bevrijding van België. Het is mooi dat er toch aandacht blijft gaan naar die oorlogshelden.'

Filmpje te zien op onze website bij opening onderaan rechts.

7

Pools zeilteam van officieren uit Zagan in Antwerpen en Breda Deze reis was een idee van kapitein Wiesław Woźniak uit het commando van de 11e Lubuska Cavalerie Pantserdivisie in Żagan om contacten met de militairen uit het Poolse Leger die tijdens de tweede wereld oorlog in West Europa hebben gevochten, aan te knopen. De bestaande contacten te versterken en nieuwe contacten aan te leggen. Ook de graven van de gesneuvelde Poolse militairen in België en Nederland te bezoeken. En in het bijzonder stelden ze op prijs het bezoek aan het graf van generaal Stanislaw Maczek in Breda. Dit jaar besloten zij met het jacht van de Poolse Oorlogsmarine van Gdynia naar Antwerpen met een team en van Antwerpen naar Gdynia met ander team te varen. Dat alles vanaf 24 mei tot 23 juni 2010. Leden van het Bestuur van het Verbond van Poolse Oud-strijders & Veteranen van de 1e Pantserdivisie van Generaal Maczek in België vzw hebben hun in Antwerpen ontvangen en tijdens hun hele verblijf begeleid. Op dinsdag, 8 juni jl. zijn Wadec Salewicz en Stas Szamrowicz, uit ons Bestuur, bij het bezoek van deze delegatie uit Zagan ("zeilers") in Breda geweest. Op het Pools Militaire Ereveld aan de Ettensebaan waren natuurlijk ook een aantal leden van de Belgische 1e Poolse Pantserdivisie. Na dit bezoek is het gezelschap naar Lommel gereden. Tekst: K. Stopa – Konowrocka Foto’s: Stas Szamrowicz

8

e

Feestdagen van het 24 Ulanen Regiment in Krasnik (PL) – 3,4 juli Het 24e Ulanen Regiment genaamd naar hetman Żółkiewski viert zijn e regimentsfeest op 6 juli - de dag van oprichting van het 214 Ulanen Regiment (een onderdeel van de Poolse Vrijwilligers Leger onder commando van generaal Josef Haller tijdens de Pools - Russische oorlog). e Na deze oorlog, in december 1920, werd het 214 Ulanen Regiment e omgevormd tot het 24 Ulanen Regiment. e

In september 1939 was dit Regiment onderdeel van de 10 Cavalerie Brigade, dat toen onder bevel van gekwalificeerde kolonel Stanislaw Maczek was. Het Regiment heeft de Hongaarse grens op 19 september 1939 gepasseerd. Werd dit op nieuw in Frankrijk en daarna in Engeland opgericht. e In 1943 werd dit in pantsereenheid gevormd. Het 24 Ulanen Regiment nam tijdens de tweede wereld oorlog deel aan de gevechten als een onderdeel e e van de 10 Cavalerie Pantserbrigade van de 1 Poolse Pantserdivisie. De oorlogsroute is in de Duitse oorlogshaven Wilhelmshaven op 5 mei 1945 beëindigd. De volgende jaren fungeerde dit Regiment als een van de bezettingstroepen in de Britse zone in Duitsland. Op 7 mei 1947 vond een officieel afscheidplaats van het Regimentsvaandel en de ontbinding van deze eenheid in Hannover. e

e

In 2003 zijn de tradities van het 24 Ulanen Regiment door de 10 Cavalerie Pantserbrigade genaamd naar gen. Stanisław Maczek te Świetoszów e overgenomen. Toen heeft het 2 Tankbataljon de naam gekregen van het “ e 24 Ulanen Bataljon” en werd het naar Hetman Zółkiewski genoemd. Dit Bataljon kreeg een herinneringsinsigne, herkenningskenteken en vlaggetje op baret. Zie beneden AUB.

Bron: www.24pu.org

9

Dit jaar werd in garnizoensstad Krasnik het 90e jubileum van de oprichting e van het 24 Ulanen Regiment gevierd. De herdenking wordt georganiseerd door Kring van het 24 Ulanen Regiment in samenwerking met de e Burgemeester van stad Krasnik en de 10 Cavalerie Pantserbrigade genaamd naar gen. Stanisław Maczek te Świetoszów. Er werd een Dodenappel gehouden en kransen gelegd bij het Herinneringsbord op het Voormalige Bewakingshuis die bij ingang van Kazerne stond. (In Krasnik zijn geen kazernes meer.) Er werd een Heilige Mis gehouden ter intentie van de gesneuvelde en de gestorvene ulanen. Daarna werden kransen gelegd bij het Monument die herinnerd de gesneuvelde ulanen (1939 t/m 1945-1947). Tijdens een gezamenlijke maaltijd was er gelegenheid om de oude contacten met belangstellende te onderhouden en de nieuwe aan te sluiten. e Er was ook een gelegenheid om het s c h i t t e r e n d Museum van de 24 Ulanen Regiment aan Pilsudskiegostraat nr. 7 in Krasnik (tel. 0048-81-884 50 31) te bezoeken. e

Contact met De Kring van het 24 Ulanen Regiment: Voorzitter - Marek Rusek; [email protected], Website in het Pools: www.24pu.org, webmaster: [email protected] Tekst en foto’s: K. Stopa - Konowrocka

Foto links: Op dit Monument staan namen van alle gesneuvelde ulanen in jaren 1939 t/m 1945-1947. Foto rechts: Vier oud-strijders uit het 24 Ulanen Regiment.

10

11

Nieuwe Poolse President op 6 augustus beëdigd

Bronislaw Komorowski – President RP In de Rubliek Polen wordt elke 5 jaar een nieuwe President gekozen. In 2010 zullen de Presidentiële verkiezingen in het najaar plaats vinden. Maar wegens de tragische dood van President Jaroslaw Kaczynski, werden ze op 20 juni 2010 gehouden. En omdat er toen geen kandidaat de noodzakelijke hoeveelheid stemmen heeft gekregen, werd de tweede ronde op 4 juli gehouden. De vierde democratisch gekozen President van Republiek Polen werd Bronislaw Komorowski, die op 6 augustus in het Parlement werd beëdigd. Op zondag, 15 augustus, tijdens de Dag van het Poolse Leger nam hij het commando van de Poolse Strijdkrachten over.

De President nam het commando van de Poolse strijdskrachten over. Tekst: K. Stopa-Konowrocka Foto’s: Artur Chmielewski, Źródło: newspix.pl

12

Herdenking in Gdansk – 7 augustus De Landelijke Vereniging van Oud-strijders uit de Poolse Strijdkrachten in het West Europa onder leiding van voorzitter DWOJAK Wladyslaw, heeft een waardige herdenking met een dodenappel georganiseerd wegens het 65e jubileum van beëindiging van de 2e wereld oorlog en het 66e jubileum van de overwinningsstrijd in Normandië bij Caen en Falaise door de 1e Poolse Pantserdivisie onder bevel van generaal Stanislaw Maczek. Herdenking vond plaats bij het monument van generaal Maczek aan Aleja Wojska Polskiego te Gdansk-Wrzeszcz op 7 augustus jl.

Tijdens deze plechtigheid werd het Poolse nationale lied door een militaire orkest gespeeld, toespraken gehouden, veel oud-strijders onderscheiden, een Dodenappel gehouden, ereschoten gelost en veel kransen gelegd. Tekst: K. Stopa –Konowrocka Foto’s: Krzysztof Pawlowski

13

e

Dag van de 10 Brigade in Swietoszów – 7 augustus De commandant van de 10e Cavalerie Pantserbrigade te Swietoszów – brigadegeneraal Andrzej Reudowicz heeft weer de Brigadefeestdag georganiseerd. (De 10e Cavalerie Pantserbrigade werd naar generaal Stanislaw Maczek op 5 augustus 2000 genoemd.) De Brigadedag wordt normaal gesproken op 7 augustus gevierd – op het jubileum van de eerste deelname aan strijd in 1944 in Normandië te Falaise van de 2e Pantserregiment uit de 1e Poolse Pantserdivisie. In 2010 werd deze feestdag van de 10e Brigade op 6 en 7 augustus gehouden. Op de eerste avond werd er een Simfonische Concert en Heilige Mis in het Garnizoenskerk gehouden. Gevolgd door een laser - illuminatieshow. De tweede dag begon met Feestelijke Brigadeappel. Daarna hebben Brigade-eenheden en Geschiedenis Reconstructiegroepen een defilé gehouden. Om 11.00 uur begon er een grote Festijn met optreden van diverse artiesten, uitgestalde moderne en oude militaire uitrusting en voertuigen, geschiedenis reconstructiegroepen, riddershow en van de oude cultuur, diverse spelletjes, concoursen, tentoonstellingen, kramen en diverse andere attracties.

Tekst: K. Stopa – Konowrocka

14

Foto’s: www.10bkpanc.mil.pl

Uitreiking van de Gouden Medaille van het Poolse Leger – 13.08. Adrian Stopa en Krystyna Stopa – Konowrocka zijn op 13 augustus jl. onderscheiden met de Gouden Medaille van het Poolse Leger. Tijdens de ceremonie ter gelegenheid van de Poolse Legerdag in Gdansk – Wrzeszcz werd hen naast het monument van Maarschalk Józef Piłsidski, de medaille opgespeld.

Foto’s: kpt. Piotr KOWALIK

15

15 augustus – Feestdag van het Poolse Leger in Breda en Oosterhout. Om 19.00 uur werden door onze Bestuursleden op de graven van de Poolse militairen in Oosterhout een witte en een rode roos gelegd en lichtjes ontstoken. Hetzelfde gebeurt ook in Breda aan de Ettensebaan op het Poolse Militaire Ereveld om 20.00 uur. Ieder jaar weer komen meer mensen deze dag herdenken. U bent er ook welkom.

16

Wat heeft Tielt met Polen? – 8 sept. TIELT - Op 8 september 1944 bevrijdde de Eerste Poolse Pantserdivisie onder leiding van Generaal Stanislaw Maczek Tielt van de Duitse bezetter. De sporen daarvan vind je alom in de stad terug: Generaal Maczek is, nog steeds de enige, ereburger. Tielt is sinds 1998 verbroederd met de Poolse stad Szamotuly en onderhoudt vriendschapsbanden met Krasnik. Er is het Polenplein, het Generaal Maczekplein en de Szamotulystraat. Er is de Stanislaspoort, de Shermantank op het G. Maczekplein, het standbeeld van Maczek op het Polenplein en de gedenkplaats op de hoek van de Sint-Michielstraat en de Steenovenstraat ter ere van verkenner Lesniewski. Acht Poolse soldaten liggen begraven in Tielt en niet op de Poolse militaire begraafplaats in Lommel, wat uitzonderlijk is. http://www.nieuwsblad.be/article/detail.aspx?articleid=MQ2UI3BH 27.08.2010

Beeld van generaal Maczek aan Polenplein z.nr. door de Tieltse beeldhouwer-kunstsmid Jef Claerhout (°1937) (signering sokkel), onthuld op 8 september 1994 naar aanleiding van de vijftigste verjaardag van de bevrijding van Tielt en de regio, waarbij het Polenplein gemoderniseerd wordt. Bronzen sculptuur geplaatst op driehoekige natuurstenen sokkel. Voorstelling van generaal Maczek met sleutel uit het Tieltse wapenschild, bij uitbreiding tevens de sleutel van de vele stadspoorten die hij "opent". Eronder, driezijdige sokkel waarop inscripties.

17

Pools Kruis proper voor herdenking PZC 09-09-2010 Carlo Vervaet uit Axel maakt een paar keer per jaar het Poolse Kruis aan de ulsterseweg schoon. Dat deed hij gisteren ook samen met vrijwilligster Wouterine Noordenne. Bij het kruis is vrijdag 17 september van 10.00 tot 10.30 uur de herdenkingsplechtigheid. Axel is bevrijd op 19 september 1944. De plechtigheid is dit Carlo Vervaet aan de schoonmaak bij het Poolse jaar twee dagen Kruis aan de Hulsterseweg bij Axel. eerder, omdat de Foto: Peter Nicolai leerlingen van de groepen 7 en 8 van de Marijkeschool bloemen leggen. Ook zijn delegaties aanwezig van de Poolse ambassade, van de Eerste Poolse Pantserdivisie en van de Poolse oud-strijders. Medewerkers van de Poolse ambassade openen om 17.00 uur een expositie in museum Gdynia aan de Derde Verkorting. De Poolse pianiste Ula Danielewicz speelt om 20.00 uur in De Halle. Vervaet en Noordenne zijn lid van de werkgroep Poolse Kruis. Vervaet zorgt ook voor de twee herdenkingsborden aan de Derde Verkorting. "Het kruis en de borden slaan nog wel eens groen uit. We maken ze zo'n zes keer per jaar schoon. Het is belangrijk dat ze er proper bij staan."

18

Herdenking in Axel – 17 september.Bron: http://www.ziezeeland.nl/nieuws/

19

e

Feestdag van de 11 Divisie in Zagan – 18 september. De traditionele plechtigheden zijn begonnen met een Heilige Mis in de Garnizoenskerk. Daarna vond plaats het Militaire Appel. Vervolgens konden de deelnemers van een hapje en drankje in het Prinsjespaleis genieten. Daarnaast was er een Huzarenpicknick met diverse attracties georganiseerd. Dit jaar was er geen vertegenwoordiging van onze Vereniging bij aanwezig.

Het Generaal Maczek Monument op het Pantsermilitairen plein. Foto: Jan Cornelissens. Op 17 september, s‟ avonds, vond de Jaarlijkse Algemene Ledenvergadering van de Federatie van de Poolse Pantserorganisaties onder leiding van voorzitter gen. Zbigniew Szuba. Verslag in het Pools is te vinden op de website van de 11e Lubuska Cavalerie Pantserdivisie http://www.11ldkpanc.mil.pl/ daarna klikken op; FEDERACJA. Tekst: K. Stopa - Konowrocka

20

De 66e herdenking van de Slag om Arnhem Programma 2010 / organisator: Stichting Airborne Herdenkingen Vrijdag 17 september 09.00 uur - Airborne Monument, Oosterbeek, kranslegging. Informatie: gemeente Renkum, tel. 026 3348111 09.45 uur - Monument provincie Gelderland, Airborne Museum, Oosterbeek, bloemlegging. Informatie: tel. 026 3342861 19.00 uur - Airborne Monument, Bennekomseweg, Heelsum, kranslegging. Informatie: tel. 0317 316128 19.00 uur - Airborne Monument, Airborneplein, Arnhem, herdenking en kranslegging. Informatie: tel. 06 51259461 20.00-22.00 uur - Stadhuishal Arnhem, ontmoetingsbijeenkomst voor veteranen, gastgezinnen en genodigden, met medewerking van de West Arnhemsche Muziekvereniging. Informatie: tel. 06 51259461 Zaterdag, 18 september 09.30 tot 11.00 uur - luchtlandingen Ginkelse Heide, Ede. 11.00 tot 11.45 uur - kranslegging bij het monument op De Ginkel. 13.00 uur - Jan Hilgers Memorial Airshow, 100 jaar vliegerij. Informatie: gemeente Ede, www.ede.nl tel. 0318 680107/680712 [email protected]

15.00 uur - Polen Monument, Polenplein-Plac Polski, Driel, herdenking en kranslegging Informatie: tel. 026 4722773 www.driel-polen.nl [email protected] Aansluitend ontvangst door de burgemeester van Overbetuwe voor alle aanwezigen bij herdenking. 18.30 uur – Poolse kerkdienst in de kerk van de R.K. Parochie Maria Geboorte aan de Kerkstraat in Driel. e Aansluitend zal er voor veteranen van de 1 Poolse Onafhankelijke Parachutisten brigade en genodigden een bijeenkomst zijn. 17.00 uur - Engineers Monument, Drielse Rijndijk, Arnhem/Driel, kranslegging Informatie: tel. 0481 465069

21

Zondag, 19 september, 09.00 uur - Oude Kerk, Benedendorpsweg, Oosterbeek, dienst 11.00 uur - Airborne Begraafplaats, Oosterbeek, officiële herdenkingsdienst en bloemlegging door kinderen uit de betrokken gemeenten Informatie: Airborne Forces Security Fund, tel. 026 3513100 16.00 uur - Air Despatch Monument, Van Limburg Stirumweg (200 m voorbij Airborne Begraafplaats), Oosterbeek, kranslegging Informatie: tel. 026 4437642 Foto‟s: Herdenking bij het Polen Monument te Driel

22

Europese ontmoeting in Bielsko-Biala – 24-25 september De Vereniging van Maczek Sympathisanten uit Beskidy in Bielsko – Biala ([email protected]) met de voorzitter James Jurczyk heeft de Europese ontmoeting voor organisaties, die militairen en sympathisanten e van de 1 Poolse Pantserdivisie verenigden, georganiseerd. Deze ontmoeting kreeg de naam ”Generaal Maczek en zijn soldaten” en gebeurde onder patronaat van het Ministerie van Oud-strijders en Onderdrukten -zaken en de Burgemeester van stad de Bielsko – Biala. De Ambassadeur van België was als eregast uitgenodigd. Ook de oudstrijders van generaal Maczek uit Polen, Groot-Brittannië, Frankrijk, België, Nederland en Slowakije. Geschiedenis Reconstructiegroepen, delegaties e van de plaatselijke Stoot- en Landingsbataljon, de 11 Lubuska Cavalerie Pantserdivisie van Zagan, vertegenwoordigers van scholen, die naar Generaal Maczek genaamd zijn, historici en schrijvers van boeken over de e 1 Poolse Pantserdivisie en over de Bevelhebber. Op vrijdag werden diverse begeleidende tentoonstellingen geopend en de Europese Ontmoeting was officieel begonnen. s‟ Avonds waren er artistieke optredens en een gezamenlijke avondmaaltijd. Op zaterdag gingen de deelnemers met bussen naar plaats Wysoka bij e Jordanowa, waar in het begin van verdedigingsoorlog in 1939 de 10 Cavalerie Brigade onder het bevel van kolonel Stanislaw Maczek het eerste gevecht met Duitsers aangegaan is. Daar hebben zij een gelegenheidsherdenking bijgewoond. Vervolgens hebben zij van de traditionele militaire erwtensoep genoten. Op de weg terug hebben zij de berg ŻAR (761 m) bezocht. Deze is de best toeristisch ingerichte berg van de bergketen Beskidy. Daarna bezochten zij de meest interessante plaatsen in Bielsko. s‟ Avond genoten zij van een gezamenlijk maaltijd in het restaurant gelegen e aan de 1 Pantserdivisiestraat. Wij hebben deze foto‟s van Jan Cornelissens - de voorzitter van het Verbond van Poolse Oud-strijders & Veteranen van de 1° Pantserdivisie van Generaal Maczek in België vzw gekregen. Tekst: K. Stopa-Konowrocka

23

Foto liks: mevr. Elzbieta Skrzypczyk en dhr. James Jurczyk – voorzitter van de Vereniging van Maczek Sympathisanten uit Beskidy in Bielsko – Biala Foto rechts: Bardzinski Sylwester, Grabiec Krzysztof en majoor Grabiec.

24

Het Monument voor de Militairen uit het Poolse Leger en Partizanen die in verdediging van de Vaderland 1939 – 1345 gesneuveld zijn in Wysoka.

Uitzicht van de berg ŻAR.

25

Herdenking van de militairen die naar Polen terug gekeerd zijn en vermoord Brief en foto‟s van Adrian Pohl: KATYN van Silezie 1946 Vertaling: K. Stopa – Konowrocka. Geachte heer Stopa, Op 25 september 2010 op een open plek in het bos genaamd Hubertus, ongeveer 2 km van mijn familiedorp Barut vond een herdenking plaats ter e gelegenheid van het 64 jubileum van een misdaad geleegd door de NKWD* (Volkscommissariaat van Binnenlandse Zaken van de Sovjet-Unie) en UB* (Kantoor van Openbare Veiligheid van de Volksrepubliek Polen) op de Poolse partizanen, militairen van het Poolse Thuisleger (AK)*, ondergrondse Nationale Strijd Krachten (NSZ)* en militairen van Poolse Strijdkrachten in Groot-Brittannië (PSZ)* die van militaire eenheden onder bevel van generaal Anders en generaal Maczek na de tweede oorlog naar Polen terug gekeerd zijn. Hier beneden vindt u links tot krantartikels in het Pools die deze gebeurtenis beschrijven en het onderzoek van het IPN (Instituut van Nationale Herinnering in Polen), die is net afgerond. Deze thema is verbonden met het lot van militairen uit de Poolse Strijdkrachten in Groot-Brittannië. Ik stuur u ook enkele foto‟s van deze jaarlijkse herdenking. http://www.ipn.gov.pl/portal.php?serwis=pl&dzial=195&id=3350&search=161139 http://www.ipn.gov.pl/portal.php?serwis=pl&dzial=195&id=3349&search=161139 http://www.dziennikzachodni.pl/stronaglowna/137300,slaski-katyn-wciaz-bezmogily,id,t.html?cookie=1 http://www.strzelecopolski.pl/szlakiem-pamieci-na-hubertus http://www.nto.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20070920/REGION/70919056 http://www.nto.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20070919/REGION/70919037 http://www.nto.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20100625/POWIAT10/296627138 http://www.nto.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20071005/REPORTAZ/71005012# http://www.nto.pl/apps/pbcs.dll/article?AID=/20070920/AKCJARED06/71001029 http://www.strzelecopolski.pl/prokurator-znalazl-ludzka-kosc http://opole.naszemiasto.pl/archiwum/1692734,barut-ta-mina-ubecy-mogli-wysadzichubertusa,id,t.html?sesja_gratka=ac8cd786e6d9c8560bf9fc050a9aa522 http://opole.naszemiasto.pl/archiwum/1796618,barut-na-hubertusie-sercepeka,id,t.html http://fakty.interia.pl/wiadomosci/news/w-cieniu-krzyzy-zbrodnia-w-okolicachbarut,1352928

Ik herinner me nog verhalen van mijn kindertijd en helaas van de nu niet meer in leven zijnde bewoners. Verhalen over een colonne vrachtwagens

26

die richting dit bos reed. Naast elk huis stond een politieagent die zorgde dat ramen van huizen dicht bleven en de mensen niet buiten op het hof liepen. Maar het is ze niet helemaal gelukt om deze misdaad te verbergen. Getuigen hebben militairen in uniformen met opschrift “Poland” en vrachtwagens met Amerikaanse tekens gezien. Waarschijnlijk waren met deze vrachtwagens de militairen van de Poolse Strijdkrachten uit GrootBrittannië, die naar hun vaderland Poland teruggekeerd zijn, vervoerd. Tijdens de enkele jaren durende zoektocht werden er geen botten van slachtoffers gevonden. Wel knopen, overgebleven restanten van schoenen en uniformen die o.a. door de militairen van de Poolse Strijdkrachten in Groot-Brittannië werden gedragen. Meer details kunt op het internet en in deze artikels nalezen. In hoop dat dit thema voor u interessant is en de leden van uw Vereniging deze informatie kunnen gebruiken. Hoogachtend, Adrian Pohl (adres bekend aan onze Redactie) Bijvoegsels van Redactie: NKWD* (Volkscommissariaat van Binnenlandse Zaken van de SovjetUnie 1917-1946) De naam "NKVD" is synoniem geworden van alle misdaden gepleegd door de Sovjets. Het Commissariaat was het belangrijkste instrument in de handen van de Sovjetautoriteiten, die de repressie gebruikt om massaal tegen haar eigen burgers en buiten de voormalige USSR en de massale deportatie van verschillende nationaliteiten, waaronder Polen. Ook NKVD was uitvoerder van het bloedbad in Katyn - de moord op officieren van het Poolse leger in 1940, en de executies van de Polen na de oorlog en gevangenschap in de voormalige concentratiekampen, zoals Majdanek . Bijvoorbeeld door de NKVD gevangenis in de burcht in Lublin, na de oorlog tot 1954, hebben ongeveer 35 duizend Polen gezeten en meer dan 333 zijn overleden. UB* (Kantoor van Openbare Veiligheid van de Volksrepubliek Polen /01.01.1945-07.12.1954) Ministerie van Openbare Veiligheid (MBP) - een orgaan van de binnenlandse veiligheid met ministeriële status, georganiseerd tijdens de bouw van de communistische dictatuur in Polen na de oorlog in opdracht zoals gedicteerd door de autoriteiten van de Sovjet. Naast de zogenaamde „militaire informatie‟, die verantwoordelijk is voor de massale bloedige onderdrukking van de burgers tijdens de periode van het stalinisme. Het ministerie was vertegenwoordigd in de ondergeschikte Kantoren van

27

Openbare Veiligheid, daarom deze instellingen zijn algemeen bekend met afkorting UB. UBP faciliteiten waren meteen gemaakt na de invasie van het Rode Leger op het Poolse grondgebied naar het westen van de rivier Bug. De eerste officieren van de UBP waren communistische activisten getraind door de NKVD in de Sovjet-Unie en voormalige soldaten van de Volksleger (AL), de leden van de Poolse Arbeiderspartij (PPR), soms collaborateurs met de bezetter en criminelen. * De Armia Krajowa of AK (Binnenlandse Leger of Thuisleger) vormde de voornaamste verzetsbeweging in het door nazi-Duitsland bezette Polen tijdens de Tweede Wereldoorlog. De AK was in het gehele bezette gebied actief vanaf september 1939 tot haar opheffing in januari 1945. De Armia Krajowa, een van de grootste verzetsbewegingen tijdens WO2, was het gewapende element van wat later de Poolse Ondergrondse Staat zou gaan heten. Door de macht van het Rode Leger en de Sovjet-Unie kreeg echter in de eindfase van de Tweede Wereldoorlog en hierna de Armia Ludowa, het communistische Volksleger van Polen, de meeste macht in handen. De Volksrepubliek Polen, een communistische satellietstaat, vervolgde in de naoorlogse jaren de Armia Krajowa welke reactionair geacht werd. * Nationale Strijdkrachten (NSZ) - Poolse ondergrondse militaire organisatie die tijdens de Tweede Wereldoorlog en de naoorlogse periode actief was. Na het Thuisleger (AK) en de Boeren Bataljons (BCh) was de grootste politiek-militaire formatie tijdens de bezetting. Nationale Strijdkrachten tijdens de bezetting, volgens diverse brommen, telden van 80 duizend (in oktober 1943 72.500) tot 100 duizend mensen. * Poolse strijdkrachten in het Verenigd Koninkrijk (PSZ 1940 - 1947) militaire formaties opgericht in Groot-Brittannië in 1940.

28

Kruis op een open plek in het bos genaamd Hubertus.

29

Dodenherdenking in De Klinge (B) –3 oktober.

30

Herdenking in Baarle-Nassau / Hertog - 3 oktober. Foto’s: Hanne Dirven

De Poolse veteraan E.Szczerbinski, R.Figiel, H.Szafranski, J.Poplawski en onze voorzitter B.Krzeszewski met onze secretaris F.Olejek hebben namens onze vereniging een bloemstuk bij het Pools monument gelegd.

Bij deze herdenking waren dit jaar weer meer aanwezigen

31

Dodenherdenking op het Poolse Militaire Ereveld te Lommel (B).

Ook de vertegenwoordigers van ons Bestuur legden er een bloemstuk.

Foto’s; Jan Cornelissens

32

Herdenking in Warschau – 16 oktober e

De herdenking ter gelegenheid van de Feestdag van de 1 Poolse Pantserdivisie begon om 10.30 uur met de Heilige Mis in de kerk aan Czarnieckiegostraat en werd vervolgd door een plechtige ceremonie bij het e Monument van de 1 Poolse Pantserdivisie op het Plac Inwalidów plein. Aan deze plechtigheid namen deel vertegenwoordigers van het Ministerie van Defensie, Ministerie van Veteranen- en Onderdruktenzaken, Commando e van de Poolse Landkrachten, 10 Brigade Cavalerie Pantserbrigade uit Swietoszów, vertegenwoordigers van zelfbestuur van de stad en wijk, e scholen genaamd naar generaal Maczek of de 1 Poolse Pantserdivisie en bewoners van Warschau. Er waren ook aanwezig de militaire Attachés en vertegenwoordigers van de Franse, Belgische, Nederlandse en Britse Ambassades. Natuurlijk oud-strijders en veteranen – deelnemers aan strijd / e gevechten aan alle fronten van de 2 wereld oorlog. Tijdens deze herdenking werden toespraken gehouden. Daarna was er het Dodenappel, werden ereschoten gelost en kransen gelegd bij het monument. Er werd ook naar de herinneringen van generaal Maczek over de bevrijding van Breda geluisterd, die opgenomen waren van een Radioprogramma van toen. Daarna was er in een Restaurant een gezamenlijke maaltijd en gelegenheid om de oude contacten met belangstellende te onderhouden en nieuwe aan te sluiten. Tekst en foto’s: K. Stopa – Konowrocka

33

Foto links: Gen. Stefan “Starba” Baluk en kap. Janusz Goluchowski – e voorzitter van Kring van de 1 Poolse Pantserdivisie uit Warschau. Foto rechts: 1e luitenants Franciszek Gdaniec en Waclaw Butowski.

34

e

Brief van 10 Brigadecommandant uit Swietoszów (PL) Vertaling: K. Stopa - Konowrocka e

Van: 10 Cavalerie Pantserbrigade genaamd naar generaal S. Maczek e Aan: Consul van de vereniging 1 Poolse Pantserdivisie Nederland voor de Buitenlandse- en Ambassadezaken – dhr. Adrian Stopa In verband met het 66 jubileum van de bevrijding van Breda door de e 1 Poolse Pantserdivisie verbinden wij ons in de eer voor deze belangrijke gebeurtenis, die voor ons militairen dienende onder het patronaat van luitenant - generaal Maczek, een bijzondere gelegenheid is om de successen van onze patroon en zijn dappere militairen. / soldaten te vieren. Hartelijk dank voor de uitnodiging voor de plechtigheden betreffende ons gezamenlijk Feest. Helaas moet ik u informeren dat ik, wegens mijn e dienstverplichtingen betreffende mijn deelname aan de 8 aflossing van het Poolse Militaire Contingent in Afghanistan, geen deel kan nemen aan deze herdenking. De gelegenheid te benutten, willen wij aan alle leden van uw Vereniging onze waardering uitspreken voor hun toegewijde en edelmoedige e werkzaamheden ten goede van het cultiveren van de 1 Poolse Pantserdivisietradities. Wij wensen u en alle leden van uw Vereniging welzijn, gezondheid, geluk en veel prettige momenten in hun privé leven. Hoogachtend, Commandant Brigadegeneraal Andrzej Reudowicz Swietoszów, 26 augustus 2010.

Foto: brigadegeneraal A. Reudowicz; http://www.10bkpanc.mil.pl

35

36

Bevrijdingsherdenking nu anders door Leo Nierse [email protected], donderdag 21 oktober 2010 BREDA; - De jaarlijkse herdenking van de Bevrijding van Breda (29 oktober 1945) wordt dit jaar op zondag 31 oktober gehouden. Het dagprogramma heeft enkele opvallende wijzigingen ondergaan. Anders dan wat de afgelopen decennia gangbaar was, wordt de herdenking op het erekerkhof Ginneken aan de Vogelenzanglaan éérder gehouden (10.45 uur) dan de ceremonie op het ereveld aan de Ettensebaan (12.30 uur). De mis - die traditioneel aan de herdenking voorafgaat, maar al enkele jaren geen officieel programmaonderdeel meer is - wordt bovendien niet meer in de paterskerk aan de Schorsmolenstraat opgedragen, maar in de Laurentiuskerk aan de Ginnekenweg (9.15 uur). Dat laatste is gevolg van de instelling van een Poolse parochie voor WestBrabant per 1 november vorig jaar. Deze Pastoor Maximilian Maria Kolbeparochie - vernoemd naar een Poolse Franciscaan die in 1941 in Auswitz is omgebracht en in '82 door de paus zalig verklaard - heeft de Laurentiuskerk als gebedshuis. Zo'n 190 Polen komen hier sinds een klein jaar wekelijks de mis vieren. Ed Cuber, waarnemend - parochievoorzitter, is tevens lid van de stichting Jaarlijkse Herdenking Bevrijding Breda. Uit praktische overwegingen heeft de stichting het herdenkingsprogramma aan de nieuwe realiteit aangepast, melden Cuber en secretaris Jan Rovers. Maar op de man af gevraagd, kunnen ze niet verhelen dat de wijziging binnen de zeer aan tradities hangende Poolse gemeenschap nog flink wat voeten in de aarde heeft gehad. Maar voor- en tegenstanders zijn er 'na een goed gesprek met elkaar uitgekomen'. Dat blijkt. Voorzitter Bolek Krzeszewski van de vereniging Eerste Poolse Pantserdivisie bezigt exact dezelfde formulering.

37

Programma van herdenkingen 2010: Zaterdag, 30 oktober 2010 Oosterhout: 10.30 uur Breda: 20.00 uur

Dodenappel op het Poolse Erehof aan de Veerseweg 54. e Organisator: Vereniging 1 Poolse Pantserdivisie Nederland Bevrijdingsavond, Viandenzaal, Viandenlaan 3. Organisator: Bredase Culturele Vereniging POLONIA Zondag, 31 oktober 2010

Breda: 9.15 uur

10.45 uur

12.30 uur

Heilige Mis ter intentie van de gesneuvelde Poolse soldaten “Voor Uwe en onze vrijheid” en de Poolse oud-strijders in de St. Laurentiuskerk aan Ginnekenweg 333, Dodenappel op het Poolse Militaire Erehof aan de Vogelenzanglaan 13, Breda - Ginneken Organisator: Comité Herdenking 1944 Ginneken Dodenherdenking op het Poolse Militaire Ereveld aan de Ettensebaan e Organisator: Vereniging 1 Poolse Pantserdivisie Nederland

Dit jaar waren ervoor uit Polen gekomen: - Minister Jan Stanislaw Ciechanowski van Ministerie van de Veteranen- en Onderdruktenzaken, - Delegatie van de 11e Lubuska Pantser Cavalerie Divisie uit Zagan, Polen onder leiding van Kolonel Roman Cieslik, - Zelfbestuur van Provincie kujawsko – pomorskie met zetel in Torun, - Schoolings- en opvoedingsinstituut voor slechthorenden en dove kinderen en jeugd genaamd naar luitenant-generaal Stanislaw Maczek uit Bydgoszcz, e - 100 Padvindersgroep genoemd naar generaal Stanislaw Maczek bij gymnasium nr. 33 uit Poznan, - Bond van Poolse Padvinders – Groep uit Sochaczew, - Vereniging van het geslacht Rodziewiczów.

38

39

Dodenappèl op het Poolse Militaire Erehof te Oosterhout – 30 okt. Foto’s: Ria Salewicz

40

Herdenking druk bezocht door Susanne den Boer [email protected]. zaterdag 30 oktober 2010

Foto: Ramon Mangold / het fotoburo OOSTERHOUT - De herdenking van Poolse strijders uit de Tweede Wereldoorlog is zaterdagochtend op de begraafplaats aan de Veerseweg in Oosterhout druk bezocht. Komende woensdag is het 66 jaar geleden dat Oosterhout en omgeving zijn bevrijd. Op 3 november 1944 staken leden van de 1e Poolse Pantserdivisie onder leiding van Generaal Maczek het Markkanaal over, een moment dat middels een herdenking op het Pools Militair Ereveld nog jaarlijks wordt herdacht. Bij de herdenking waren buiten burgemeester Stefan Huisman van Oosterhout en de Poolse minister van Veteranen en Onderdrukte Zaken onder anderen ook veteranen van de 1e Poolse Pantserdivisie aanwezig en verschillende scoutinggroepen uit Polen. Kinderen van basisschool De Rubenshof in Oosterhout legden tijdens het dodenappèl bloemen op de graven van de overleden Poolse strijders en drie leerlingen lazen een gedichtje voor. Onder hen Liselotte Nas, die onder meer verwoordde dat ze blij is dat zij de oorlog niet van dichtbij heeft beleefd: Ik ken de oorlog ut verhalen, van de beelden op tv, en ik mag mezelf gelukkig prijzen, want ik maakte het niet mee. Tijdens de ceremonie zijn verder grafkaarsen gebrand, bloemenkransen gelegd en saxofonist Antoine Trommelen speelde een improvisatie. De Last Post werd geblazen en er is twee minuten stilte gehouden. De ceremonie werd afgesloten met de volksliederen van Polen en Nederland, gespeeld door Harmonie Vereniging Oosterhout.

41

'Al 66 jaar geen gedonder meer' door Chris Stadhouders. 1 november 2010

e

Twee meisjes van de 100 padvindersgroep uit Poznan luisteren naar de toespraken, afwisselend in het Nederlands en in het Pools, op het Pools militair ereveld. Foto: Ron Magielse / het fotoburo. Breda - Een oud-strijder die Breda hielp te bevrijden, laat er tijdens zijn toespraak geen misverstand over bestaan. Op deze zondagochtend op het Pools militair ereveld aan de Ettensebaan, telt maar één ding: "Er is al zesenzestig jaar geen gedonder meer in Breda." En dat moet zo blijven. De Vereniging Eerste Poolse Pantserdivisie Nederland organiseert de jaarlijkse herdenking. Voorzitter Bolek Krzeszewski is druk bezig om alle gasten op de juiste plaatsten te krijgen. "Er komen vandaag onder meer drie Poolse scoutingverenigingen. Daarnaast zijn er uiteraard kransleggingen en worden er toespraken gehouden. In totaal verwachten we zo'n tweehonderd mensen." Tijdens de vijf kwartier durende dienst heerst er een serene sfeer op het terrein. Alles wat gezegd wordt, trekt in zowel het Nederlands als in het Pools aan de bezoekers voorbij. Burgemeester Peter van der Velden ziet de herdenking als een moment van grote dankbaarheid maar stelt dat het ook tijd is voor overpeinzing. Hij dringt er in zijn toespraak op aan dat zeker in deze tijd, en met de geschiedenis in gedachten, niemand een ander mag veroordelen op basis van geloof, afkomst of geaardheid. Aan het eind van de dienst kijkt Peggy Santbergen geëmotioneerd naar de kaarsen die bij de grafzerken branden. "Mijn opa zat bij de pantserdivisie. Ik kan me nog goed herinneren hoe traumatisch het voor hem was om over de

42

oorlogsjaren te praten. Toen mijn moeder overleed heb ik haar beloofd dat ik hier ieder jaar zou blijven komen om haar en mijn opa te herdenken." Als alle bloemen zijn gelegd en de klanken van The Last Post zijn weggestorven, stroomt het veld leeg. Buiten de poorten staat Figiel Roman (84) in gedachten verzonken. Hij was één van de soldaten van de Eerste Poolse Pantserdivisie die, onder het bevel van generaal Maczek, Breda op 29 oktober 1944 heeft bevrijd. "Ik hoop vooral dat de jeugd van nu goed na blijft denken. Ik kom ieder jaar en vind het nog altijd fantastisch om hier te zijn. Het wordt wel steeds minder, er zijn nog maar een stuk of zes van onze jongens over. Och, wat is de tijd toch voorbij gevlogen." Herdenking op het Poolse Militaire Ereveld aan Ettensebaan te Breda Foto‟s: Ria Salewicz

43

44

Bedank brief van Stichting JHBB Aan afgevaardigden van: Ver. 1e PPD – Comité Herdenking Ginneken – Polonia – PSK Kaszub Breda – Generaal Maczek Museum – Comité Belcrum Jan Roovers en Ed Cuber. Breda, 1-11-2010 Dit jaar is er het e.e.a. veranderd in het dagprogramma van de herdenking, wat voor mij aanleiding is om jullie aandacht te vragen voor het volgende. Langs deze weg wil ik jullie complimenteren voor het hele gebeuren. Het resultaat van afgelopen weekend is niet zo maar komen aanwaaien. Door omstandigheden hebben we het programma deels omgegooid wat ik – evenals velen die ik sprak – als positief heb ervaren. Het meest ben ik trots op de manier waarop jullie met de omzetting zijn omgegaan. Door te geven en te nemen was het een prima weekend. Er zullen heus wel kleine dingen niet zijn gegaan zoals bedoeld, maar dat hebben de genodigden en belangstellenden denk ik niet gemerkt. Ik ben er trots op voorzitter te mogen zijn van de Stichting Jaarlijkse Herdenking Bevrijding Breda. Met groet en nogmaals bedankt, Jos Figlarek, voorzitter

45

Dodenappèl op het Poolse Militaire Erehof te Ginneken.

Foto’s: Bert Bugaj

46

St. Joostkapel te Breda Deze kapel uit 1517 staat in de drukste winkelstraat van Breda. Net na de bevrijding van Breda is de kapel omgedoopt tot herdenkingskapel aan de Tweede Wereldoorlog. Dit was het verzoek van Bisschop Hopmans van Breda, hij had beloofd een kapel te bouwen als Breda van groot oorlogsgeweld gespaard zou blijven. Door het stadsbestuur is toen besloten deze kapel voor dit doel te gebruiken, de kapel was op dat moment een woonhuis. De bewoners zijn op verzoek van het stadsbestuur vertrokken, waarna de kapel een herdenkingskapel van de Tweede Wereldoorlog is geworden. Bron: Paul Moerenhout

Poolse Dreef Terheijden Deze straat is vernoemd naar de Poolse bevrijders van Terheyden.

Bron: Paul Moerenhout

47

Firmin Verbeke Deinsesteenweg 59 B-9031 Drongen Tel. (+32) 09-2266618 Fax: (+32) 09-2275918 E-mail. [email protected]

Albert Bugaj stopt als Redactielid Met spijt hebben wij kennis genomen van een beslissing van Bert om met het redactiewerk te stoppen na 7 jaar prettige samenwerking. Met zijn kennis en vaardigheden heeft hij enorme bijdrage geleverd. De Redactie en het Bestuur dankt ons Redactielid – Albert Bugaj voor zijn jarenlange inzet en werkzaamheden die hij voor ons verenigingsblad “In het spoor van de divisie” heeft gedaan. Wij wensen hem nog veel succes in het verdere vrijwilligerswerk ten goede van popularisering van de e geschiedenis en tradities van de 1 Poolse Pantserdivisie.

48

e

11 november – Nationale Feestdag van de Poolse Onafhankelijkheid Op de Ambassade van Republiek Polen in Den Haag werden nog vier Poolse oud-strijders uit Breda met de Gouden Medaille van het Poolse Leger onderscheiden. Namelijk: 1. Stefan BIAS zoon van Konstanty 2. Alojzy BUCZEK zoon van Jan 3. Dominik DANICKI zoon van Józef 4. Roman FIGIEL zoon van Roman Deze medaille werd hen toegekend door de Poolse Minister van Defensie met zijn beslissing nr. 976/KADR van 05.08.2010 als erkenning van hun verdiensten in het samenwerking van het Poolse Leger met strijdkrachten van andere landen en bijdrage hebben geleverd in popularisering van de geschiedenis en tradities van de Poolse Leger op de internationale arena. Onderscheidene waren voor deze medaille voorgedragen door de e Vereniging 1 Poolse Pantserdivisie Nederland. Bron: Kapitein ter Zee Kazimierz Cesarz – Defensie Attaché

De Redactie en het Bestuur feliciteert van harte deze oud-strijders met de onderscheiding en wens hun nog vele jaren in gezondheid en voorspoed.

De Poolse ambassadeur houdt in het begin van deze gelegenheid een speech met daarna de opening van het Poolse buffet.

Foto’s: Wim Vermeeren

49

IN MEMORIAM 2010

Het Bestuur en de Redactie wensen de nabestaanden veel sterkte toe met het verwerken van het verlies.

50

Viering van Chanoeka met Poolse en Canadese militairen in de verwoeste Bredase synagoge (1845), Schoolstraat 16

1944

Voor de inval van de Duitsers woonden er in Breda ruim tweehonderd joden, waaronder ruim vijftig voor het naziregime gevluchte Duitse joden. Vrij snel na de Duitse bezetting werden anti-joodse maatregelen van kracht. Dit leidde onder andere tot het bekladden van winkels en de synagoge die later werd verwoest. Op 28 augustus 1942 ontvingen honderd joodse Bredanaars een oproep voor een treinreis naar Duitsland. Een jaar later vertrokken vijftig mannen, vrouwen en kinderen vanaf de Oude Vest naar kamp Westerbork in Drenthe. Vanuit kamp Westerbork zouden zij verder getransporteerd worden richting Oosten. Dit was het begin van de massale deportaties naar de vernietigingskampen Auschwitz en Sobibor.Van de joodse inwoners keerden na 1945 ongeveer vijfenveertig personen terug. Kort na de bevrijding van Breda vierden joodse inwoners met Poolse en Canadese bevrijders en een Canadese rabbijn Chanoeka ofwel feest van het licht in de verwoeste synagoge aan de Schoolstraat. Een nagebouwde kopie van de uit 1845 stammende synagoge, werd in september 1992 ingewijd

Bron. Stadsarchief Breda

51

Ter informatie:

52

Generaal Maczek Museum Breda. Kenniscentrum en meer belangstelling Het museum is vergroot, er is een nieuwe werkruimte voor de conservatoren van het museum én een nieuw depot, de presentatiezaal annex koffiecorner bijgekomen en winkel is vernieuwd. De ambitie is, vertelt voorzitter Frans Ruczynski: kenniscentrum worden voor de inzet van Poolse militairen bij de bevrijding van Breda en Nederland in 1944-‟45. Dit geldt vooral voor de soldaten van generaal Maczek, de parachutisten van generaal Sosabowski en de Poolse luchtmacht. Dit moet de basis vormen voor het verzamelen, in standhouden en verspreiden van kennis van dit stuk regionale en landelijke Nederlands-Poolse geschiedenis. De reden is groeiende belangstelling, het aantal verzoeken om lezingen en bezoeken van scholen neemt toe. Bijv. afgelopen maandag kreeg het museum een bezoek van 60 leerlingen van twee Bredase basisscholen. Jaarlijks ontvangt men 3 a 4 duizend bezoekers. Het opstellen van een actief scholenprogramma behoort tot het wensenpakket. Voorgeschiedenis Sinds de bevrijding van Bredaop 29 oktober 1944 door generaal Maczek en zijn 1ste Poolse Pantserdivisie, hebben enkele particulieren kenmerkende spullen uit de oorlogsjaren bewaard. De verzamelde voorwerpen werden bij tijd en wijle particulier getoond, op school als lesmateriaal gebruikt en getoond in musea. Langzaam groeide na 1970 de belangstelling en werd er gepoogd om tot een permanente tentoonstelling te komen door de heren Smeenk en Mol. In 1981 werd besloten voor dit doel over te gaan tot omzetting in een Stichting en het inrichten van een permanente expositie in de Vogelenzanglaan. Dit initiatief werd genomen door de heren J. van Alphen, W. Mol en C. Coenders. De Stichting heet nu officieel: “Stichting Museum Breda – Polen 1939-1945, Generaal Maczek”. In 1997 verzochten twee vertegenwoordigers van de Poolse oud-strijders, de heren Wylenzek en Wieliszek, om de expositie in de Trip van Zoudtlandt kazerne te mogen onder brengen. De toenmalige bevelhebber Landstrijdkrachten Luitenant-generaal Schouten stemde hierin toe.

53

Modernisering – re-enactment groep Het museum beschikt over een bibliotheek met meer dan 4000 boeken waarvan diverse zeer uniek. Op dit moment wordt er gewerkt aan digitaliseren van de vondsten van de bibliotheek. In de nieuwe multimediale zaal wordt de film “Van Breda begint de Bevrijding”, waarin veel authentieke beelden van Breda zowel in oorlogstijd als tijdens de bevrijding zijnte zien. Op dit moment zetten zich 35 vrijwilligers voor het museum. Dit jaar krijgt het museum een nieuwe website op het internet. Er wordt gewerkt aan een re-enactment groep. Dat zijn mensen die door het dragen van oude uniformen en met gebruikmaking van voertuigen en ander materiaal uit de oorlog anderen willen tonen hoe het er in werkelijkheid uit heeft gezien. .

54

Re-enactment groep

Bezoek Het museum is open elke tweede en vierde zondag van de maand. tussen 14.00 en 17.00 uur. Een speciale bezoek van groepen (scholen) is mogelijk op afspraak (per telefoon: tel. 076-5274089 of e-mail: [email protected]) Voor groepen zijn na afspraak andere mogelijkheden beschikbaar. Aangezien het museum gelegen is op een militaire kazerne is voor toegang legitimatie verplicht. Bezoekersadres Trip van Zoudtlandtkazerne De la Reyweg 95 4818 BA BREDA Website: www.maczekmuseum.nl Tekst: www.maczekmuseum.nl Foto’s: Bert Bugaj

55

Nieuwe rubriek: Oude foto‟s

Tekst en foto: Jos van Alphen Op de foto ziet U kapitein Zbigniew Giera van het Poolse 10e Regiment Dragonders. Dit was een “motorbataljon” waar mee bedoeld werd “pantserinfanterie”. ZO MAAR EEN FOTO Kapitein Giera staat voor een huis in de buurt van 's Hertogenbosch, exacte plaats onbekend. Op zich een niet erg opzienbarende foto maar er zit toch een aardig verhaaltje aan vast. In de winter 1944/1945 bewaakte de 1e Poolse Pantserdivisie de Maas en het Hollands Diep om Duitse infiltranten te weren. Dat was een oorlog op kleine schaal, die de hele winter doorging. Duitse patrouilles waren hondsbrutaal en drongen tot diep in het achterland door. Ze zijn destijds zelfs in Turnhout gesignaleerd. Ze lagen overdag in het veld of in de bossen en 's nachts gingen ze op pad. Ze leefden op de bonnefooi en bij afgelegen boerderijen trachtten ze onder bedreiging van wapens eten te versieren. Het meest bekende stuk uit die winter 1944/1945 is het massale artillerie bombardement tijdens de Kerstnacht. Toen werd, dankzij de inlichtingen van Jan de Rooy, verhinderd dat een Duits invasieleger van over de rivier Brabant zou binnenvallen om zodoende, synchroon met het Duitse Ardennenoffensief bij Bastogne, naar Antwerpen op te rukken. Het is dus te begrijpen dat gedurende de hele winter pijnlijk nauwkeurig werd omgegaan met dit voortdurend dreigende gevaar. Daarom waren er veel veiligheidsvoorschriften waar iedereen zich aan had te houden. Bijvoorbeeld:

56

Poolse bevoorrading- en aflossingstransporten van Breda naar de Maas reden nooit over dezelfde weg heen en terug om niet overvallen te worden door hen opwachtende Duitse patrouilles. Toch was het nodig bepaalde eigen posten ‟s nachts herkenbaar te maken. e Daar hadden ze iets op gevonden dat ook al in de 1 Wereldoorlog werd gebruikt. Op een benzineblik werd de naam van de post geschilderd. Maar om ook ‟s nachts herkenbaar te zijn werden met een spijker gaatjes geslagen in de vorm van de letters en cijfers die overdag zichtbaar waren. Daarna werd een klein petroleumlampje in het blik gezet. Dat was van grotere afstand niet te zien en dat was juist de bedoeling. Op de foto ziet U links onder het benzineblik staan met daarop het nummer 54. Dat was het voertuignummer van het regiment Dragonders.

Wie staat er op deze foto? Ons lid Dhr.Jan van Gerner uit Buinen stuurde een krantenknipsel uit een plaatselijk weekblad met de volgende vraag: Wie is Wie?

57

In deel 139 van de historische rubriek weer eens een foto van de beroemde Ter Apeler fotograaf F.C.H.W. Lunow. Het speurwerk werd verricht door Rienhart Wolf van de website www.oudterapel.nl Ter Apel- Bovenstaande foto werd opgestuurd door mevrouw Simon uit Apeldoorn. Met de vraag we meer wisten over de achtergronden van de foto waarop haar vader Lambert Simon te zien is. De heer Simon staat in het midden van de foto, tussen de portretten van prinses Juliana en prins Bernhard in. De foto, gemaakt door fotograaf F.C.H.W.Lunow uit Ter Apel, vermeldt als datum 12 april 1946. Op die datum was de heer Simon beroepsmilitair bij de Nederlandse Huzaren. De bijeenkomst vond vermoedelijk plaats in het gemeentehuis van de gemeente Vlagtwedde in Sellingen. De zittende man in het midden is waarschijnlijk burgemeester Beins. Een deel van de militairen draagt een Poolse uniformen.

Mulo. In een vorige, Vervlogen Tijden, stond een foto van de oude Mulo in Ter Apel centraal. Mevrouw Woppenkamp uit Burg. Beinsdorp wist hierover te vertellen dat na de verhuizing van de Mulo naar de Bentlagerstraat, ook de christelijke Ulo en de Huishoudschool nog gebruik hebben gemaakt van het gebouw. Wie meer over bovenstaande foto kan vertellen of namen van de afgebeelde burgers of Poolse militairen (her) kent. Kan reageren via:

0599-587553 of

[email protected]

Men kan ook ter alle tijden met onze eigen redactie contact opnemen zie colofon blz.4. Bij voorbaat dank hiervoor. e De Redactie van Vereniging 1 Poolse pantserdivisie Nederland.

58

59

Oude knipsels Uit het tijdschrift ,,De Spiegel,, uit de jaren vijftig.

60

UITNODIGING Ons Bestuur nodigt u uit om de sterfdag van gen. Stanislaw Maczek op 12 december 2010 te herdenken in Breda luitenant-generaal S. Maczek (*Szczerzec, 31.03.1892 - + Edinburgh, 11.12.1994)

Programma: 9.15 uur - Heilige Mis in het Pools ter intentie van Gen. St. Maczek in de St. Laurentiuskerk aan Ginnekenweg 333 13.00 uur - Kranslegging op het graf van gen. St. Maczek op het Poolse Militaire Ereveld aan de Ettensebaan 14.00 uur – de jaarlijkse algemene ledenvergadering (zoals afgesproken tijdens de laatste ledenvergadering) in Café-restaurant "De Toerist", Teteringsedijk 145. Tijdens deze ontmoeting zullen de vertegenwoordigers van de Poolse Ambassade uit Den Haag aan enkele Poolse veteranen, die op 11 november jl. in het Poolse Ambassade niet konden zijn, het Gouden Medaille van het Poolse Leger uitreiken. (onder voorbehoud) Na de ledenvergadering zal er een hapje en drankje worden geserveerd aan de aanwezigen.

61

Het lijkt elk jaar drukker te worden tijdens de herdenking Zelfs de Poolse Minister voor Veteranen- en Onderdruktenzaken was aanwezig

Foto: Kinderen van basisschool De Rubenshof leggen bloemen op elk graf van de gesneuvelde Poolse strijders. De parkeerplaats van begraafplaats en uitvaartcentrum Leijsenakkers is gevuld met diverse touringcars. De voertaal is er voor even Pools. Zaterdagmorgen werden er de gesneuvelde Poolse strijders tijdens de bevrijding van Oosterhout en omgeving herdacht. door Casper van Aggelen

Oosterhout: In zijn welkomstwoord aan het begin van de herdenking op het Pools Militair Ereveld aan de Oosterhoutse Veerseweg heette Wadec Salewicz, de ceremoniemeester van dienst, een compleet bataljon aan hoogwaardigheidbekleders en speciale gasten van harte en in het bijzonder welkom. De respectvolle en schier oneindige lijst begon uiteraard met het welkom aan de nog in leven zijnde oud-strijders van de 1e Poolse

62

Pantserdivisie van Generaal Stanislaw Maczek, kwam via burgemeester Huisman aan bij de Poolse Minister Jan Stanislaw Ciechanowski van Veteranen- en Onderdruktenzaken, kende diverse hoge officieren uit het Poolse leger, bevatte een groet aan de Poolse priester Klim en heette onder andere de kinderen van het doven- en slechthorenden instituut uit Bydgoszcz, de padvinders uit Poznan en Sochaczew en leerlingen van de basisschool De Rubenshof welkom. Met het verstrijken van de jaren lijkt de herdenking steeds drukker bezocht te worden. Natuurlijk vullen de groepen kinderen en de speciale gasten het Poolse ereveld en de omliggende paden behoorlijk op, maar ook „de gewone belangstellende‟ lijkt steeds vaker in groten getale de weg naar de Leijsenakkers te vinden. Natuurlijk onderstreepte burgemeester Huisman in zijn toespraak het belang van deze bijeenkomst: “Naarmate de jaren verstrijken neemt het aantal ooggetuigen, de oud-strijders die ons land hebben bevrijd, af. Maar zij worden niet vergeten. Dat blijkt ook vandaag weer, hier op het Pools Ereveld. Een nieuwe generatie heeft het stokje overgenomen en zorgt ervoor dat dit dodenappèl blijft voortbestaan. Opdat wij stil blijven staan bij die mensen, die hun jonge leven in de waagschaal hebben gesteld voor de bevrijding van onze gemeente. Die eraan hebben bijgedragen dat wij in vrijheid kunnen leven. Hun inzet zullen wij inderdaad nooit vergeten. ” Via de Poolse tolk Maria Jasieniecka werd ook duidelijk dat Minister Ciechanowski meer dan mooie woorden sprak over de daden van zijn landgenoten en het respect dat hij voor hen in Nederland ontmoet: “Voor de graven van de Poolse militairen staand, moet men zich bewust maken, dat de 66 jaar geleden „met bloed en littekens‟ bevochten vrijheid, vandaag aan Polen en Nederlanders de taak oplegt, om duurzame grondvesten te leggen voor een verenigd en solidair Europa, vrij van voordelen en haat. Met ontroering en trots neem ik vandaag deel een de herdenking, samen met de Poolse veteranen, inwoners en bestuurders van Oosterhout en gasten uit Polen. Laat onze aanwezigheid een eerbetoon zijn voor de gevallenen, een getuigenis van de moed en opofferingsgezindheid van de soldaten, een bewijs voor vriendschap tussen beide volkeren, vereend in een solidaire strijd om vrijheid en vrede.” Veel Poolse en Nederlandse jeugd bij herdenking. Tijdens de herdenking mocht de jeugd ook een rol spelen. Kinderen van het doven- en slechthorenden instituut dat vernoemd is naar Generaal Maczek plaatsten grafkaarsen, terwijl Rubenshof leerlingen; Liselotte Nass, Bas Plaisir en Max Suurland (in „t Pools) een gedichtje voorlazen. Saxofonist Antoine Trommelen improviseerde er „kippevellend‟ op los, de Last Post werd geblazen door Gerrit Simons. Een herdenking waardig; een waardige herdenking.

63

Het Bestuur en de Redactie van de Vereniging 1e Poolse Pantserdivisie wenst u een Prettige en Zalige Kerstdagen toe en een Gezond en Gelukkig Nieuwjaar! De redactie en het bestuur danken alle adverteerders voor hun financiële bijdragen en het plaatsen van een advertentie, door welke steun deze uitgave mogelijk is gemaakt. Wij danken ook al onze donateurs en sponsors die onze vereniging met verschillende bedragen hebben gesteund. „Onze activiteiten worden mede mogelijk gemaakt door opbrengsten uit de BankGiro Loterij. Uw deelname aan deze loterij wordt daarom van harte aanbevolen.‟

Nog even deze oproep: Mocht u op een van u vakantietrips iets tegen komen aangaande de e 1 Poolse Pantserdivisie, monumenten en gedenktekens of andere zaken van deze aard dan zijn wij zeer ingenomen met een foto of iets dergelijks. Bij voorbaat onze hartelijke dank hiervoor. Het adres van onze redactie vindt u voor in dit blad op pagina 4; Colofon.

64