Inhoud verenigingsblad nr. 13

Jaargang 7

Nr. 13

november 2008

Inhoud verenigingsblad nr. 13 Blz. 03. 04. 05. 06. 18. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 28. 29. 31. 32. 33. 34. 36. 37. 38. 39 41. 42. 46. 47. 48. 49. 52. 53. 54. 58. 59. 60. 62. 63. 64.

2

Inhoud in het Pools Colofon Het bestuur J’ai le TRACT…of de valse politiek van de geallieerde regeringen tegenover de Poolse soldaten ! – tekst Gilles Lapers Renovatie Poolse grafkruizen afgerond – www.ogs.nl Een site om stil te worden – BN/ DeStem - 08.08.08 15 augustus – Dag van het Poolse Leger Warschau 15 augustus – Dag van Poolse soldaat Nederland De mars van Henryk Dabrowski. Nieuwe bestuurslid Wadec Salewicz - 20 augustus Pools Militaire Ereveld te Breda, Ettensebaan Nieuw Bestuur in Frankrijk Herdenking te Chambois, Mont-Ormel (F) - 23 augustus Herdenking Langannerie (F) - zondag 24 augustus Onthulling “1e Poolse Pantserdivisieplein” te Potigny (F) – 24.08 Abbeville Divisiedag in Zagan – 11 /13 september Herdenking in Driel - 16 september Herdenking in Axel - 19 september Bestuur van de Federatie van de Poolse Pantserorganisaties Zagan Soldaat van de 11e Pantserdivisie - Gedicht van dhr. Szczerbinski Herdenking in Baarle-Nassau / Hertog - 1 oktober Ontmoeting veteranen uit de hele wereld in Bielsko-Biala 17-18 okt Dodenappel in Oosterhout - 25 oktober Dodenherdenking in Breda - 26 oktober Officiële beëindiging van de Poolse missie in Irak Battle-field tour Breda 9 november Battle-field tour Lommel (B) 11 november 11 november – Poolse Nationale Onafhankelijkheidsdag In Memoriam 2008 Generaal Sikorski wordt opgegraven Nieuwe rubriek: Oude foto’s Ingezonden stuk- vakantie Polen- Franjo Bogdanowicz Uitnodiging herdenking sterfdag van gen.St.Maczek-7 december Ingezonden stuk – Plaat gestolen monument. Kerstwensen van bestuur en redactie van dit blad en diverse info

Spis tresci biuletynu Stowarzyszenia nr 13 Str. 03. 04. 05. 06. 18. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 28. 29. 31. 32. 33. 34. 36. 37. 38. 39. 41. 42. 42. 46. 47. 48. 49. 52. 53. 54. 58. 59. 60. 62. 63. 64.

3

Spis tresci w jezyku polskim Colofon Zarzad J’ai le TRACT… lub fałszywa polityka rządów aliantów wobec polskich żołnierzy! – tekst Gilles Lapers Renowacja polskich krzyży nagrobnych zakończona Zaskakująca strona internetowa – Bn/DeStem – 08.08.08 15 sierpnia – Dzień Wojska Polskiego Warszawa 15 sierpnia – Dzień Wojska Polskiego Breda/ Oosterhout Masz Henryka Dabrowskiego Nowy czlonek zarządu Wadec Salewicz – 20 sierpnia Polski Honorowy Cmentarz Wojskowy w Bredzie przy Ettensebaan Nowy zarząd we Francji Obchody dla uczczenia pamięci w Chambois, Mont-Ormel (F) Obchody dla uczczenia pamięci w Langannerie (F) – 24.08 Odsłonięcie „Placu 1-szej Polskiej Dywizji Pancernej” w Potigny Abbeville Święto Dywizji w Żaganiu – 11 /13 września Obchody dla uczczenia pamięci w Driel – 16 września Obchody dla uczczenia pamięci w Axel – 19 września Zarząd Federacji Organizacji Polskich Pancerniaków, Żagań Żołnierz 11-tej Dywizji Pancernej – wiersz pana Szczerbińskiego Obchody dla uczczenia pamięci w Baarle-Nassau / Hertog – 1 paźdz Światowy Zjazd Kombatantów w Bielsko- Białej – 17/18 paźdz. Przysłana informacja: Plaketa z Polskiego Pomnika w Axel skradziona Appel Poległych w Oosterhout – 25 października Obchody dla uczczenia pamięci w Bredzie - 26 października Oficjalne zakonczenie polskiej misji w Iraku Battle-field tour-9 listtopada- Polscy wojskowi w Bredzie Battle-field tour-9 listtopada- Polscy wojskowi w Lommel (B) 11 listopada – Polskie Narodowe Swieto Niepodleglosci In Memoriam 2008 General Sikorski bedzie ekshumowany Rubryka: Stare fotografie Przysłana informacja: Wakacje w Polsce Franjo Bogdanowicz Zaproszenie na obchody rocznicy śmierci gen. Maczka - 7 grudnia/ Przylana na informacja: Plaketa z Polskiego Pomnika w Axel skradziona Zyczenia świąteczne oraz informacje rozne

Colofon ,In het spoor van de divisie” is een uitgave van de: Vereniging 1e Poolse Pantserdivisie Nederland. Redactie: Meerkoet 8 | 4822 RG | Breda |
076-5422250 E-mail redactie: [email protected] Website: www.vereniging-1epoolsepantserdivisie-nederland.nl

Redactieleden: Krystyna B. Stopa-Konowrocka

en

Albert Bugaj

“In het spoor van de divisie”wordt toegezonden aan leden van de vereniging. En verschijnt tweemaal per jaar namelijk in mei en in november. Voor extra exemplaren, informatie of kopij kunt u zich wenden tot de redactie, u kunt ook eigen kopij hier inleveren.

Het lidmaatschap kost € 15.- per jaar en dient gestort te worden op bankrekening nummer: 1089.04.962 t.n.v. Vereniging 1e Poolse Pantserdivisie Nederland te Breda, BIC: RABONL2U, IBAN: NL97 RABO 0108904962. Hier kunnen donateurs hun bijdrage ook op storten. Leden kunnen gebruik maken van de diensten van de vereniging, zoals, informatie over de 1e Poolse Pantserdivisie en hulp bij het naspeuren van gegevens aangaande de Divisie. Opzegging van het lidmaatschap moet schriftelijk of per e-mail gebeuren vóór 1 november. De opzegging gaat dan het nieuwe kalenderjaar in. Niets van deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Vereniging 1e Poolse Pantserdivisie Nederland.

4

Het Bestuur:

Voorzitter: Bolek Krzeszewski Lage Heijning 1 4847 ZJ Breda Nederland Tel: (+31) 076-5714474 E-mail: [email protected]

Secretaris: Frans Olejek Biezenstraat 5 4823 ZJ Breda Nederland Tel: (+31) 076-5415041 E-mail: [email protected]

Penningmeester: Cees Nowak Kapucijenhof 24 4811 XG Breda Nederland Tel: (+31) 076-5874683 E-mail: [email protected]

Bestuurslid: Stas Szamrowicz Regenwulp 47 4822 RJ Breda Nederland Tel: (+31) 076-5413982 E-mail: [email protected]

Bestuurslid: Adrian Stopa Nadole ul.Zeglarska 11 84-250 Gniewino Polen Tel: (+48) 058-6767525 E-mail: [email protected]

Bestuurslid: Wladec Salewicz Schepenenstraat 15 4902 BZ Oosterhout Nederland Tel: (+31) 0162-432 633 E-mail: [email protected]

5

Firmin Verbeke Deinsesteenweg 59 B-9031 Drongen Tel. (+32) 09-2266618 Fax: (+32) 09-2275918 E-mail. [email protected]

J’ai le TRACT…of de valse politiek van de geallieerde regeringen tegenover de Poolse soldaten ! De propaganda, weeral zij, aarzelt nooit om eender welke strategie te gebruiken om haar doel te bereiken : na de postzegels, foto’s of kranten, gebruikt zij pamfletten die van hand tot hand gaan of gedropt worden door vliegtuigen boven de gevechtszones. Hierbij enkele voorbeelden.. Het eerste document behandelt men de « les malgré-nous » of « tegen onze wil ». het gaat hier over de Polen die woonden aan of tegen de Duitse grens en (gedwongen) ingelijfd werden in het leger van het binnenvallende (Duitse) leger zo niet zou hun familie geëxecuteerd worden. Deze soldaten van de Wehrmacht liepen over bij de eerste de beste gelegenheid ten einde ingelijfd te worden bij de Poolse pantserdivisie voornamelijk tijdens de campagne in Normandië. Na de oorlog konden zij niet terugkeren naar hun thuis en werden uitgespuwd door de inwoners van de dorpen daar men hen beschouwde als collaborateurs.

6

Pamflet 1

7

Vertaling Pamflet 1 : Polen in het Duitse leger Door geweld bent u in de rangen van uw doodsvijanden gedreven. Dit geweld heeft u het Duitse uniform opgelegd. Zij dwingen u te vechten tegen de bevrijdingslegers die het zogenaamde “Europees Fort” aanvallen. Samen met de Amerikanen, Britten, Canadezen en de Fransen vechten eveneens onze Poolse troepen. Velen onder u hebben instructies gekregen aangaande wat Polen van u verwacht. De Poolse regering beveelt u : • Schiet niet op uw soldatenbroeders van de geallieerde troepen • Indien u verplicht wordt te schieten, schiet naast het doel • Bij de eerste gelegenheid loop over naar de geallieerde troepen of verbergt u tot hun aankomst. • Licht de geallieerden correct in wanneer u met hen in contact komt • Eens u achter de geallieerde frontlinie bent, meldt dat u van Poolse nationaliteit bent en vraag om gescheiden te worden van de Duitse krijgsgevangenen, contacteer de Poolse verantwoordelijke militairen. Uw broeders in de strijd voor de vrijheid verwachten u. Lang leve Polen. ****** Het tweede document belooft de hemel op aarde aan de Poolse soldaten indien zij terug naar huis keren, desondanks dat het, volgens de akkoorden van Jalta, communistisch gebied is. De beslissing om terug naar het vaderland te keren was zeker een moeilijke beslissing daar men wist dat alles wat de regering in dienst van Stalin vertelde leugens waren.

8

Nu de tweede wereldoorlog afgelopen was en een ander conflict al aan de horizon verscheen onder de naam van « Koude oorlog », werden de contingenten vreemde troepen gelicht in Groot-Brittannië vriendelijk verzocht terug te keren naar hun geboorteland. Liefst zonder teveel ophef te maken. Het land kon geen gewapende, vreemde troepen meer tolereren op zijn bodem. Hierdoor herkende het impliciet de nieuwe communistische regering van Polen. Zij hadden zeker deelgenomen aan de finale overwinning maar werden niet toegelaten tot de overwinningsparade in Engeland. Met andere woorden : “Bedankt en tot ziens”. Talrijke soldaten werden aldus verplicht tot verbanning in de landen die zij bevrijd hadden. Anderen keerden weer en leefden vele jaren onder toezicht van de politieke politie met de verplichting zich wekelijks te melden bij het commissariaat. Op te merken valt dat er in Londen tot de eedaflegging van Lech Walesa als president, er een Poolse regering in ballingschap bestond die de communistische regering ter plaatse niet herkende. Deze werd opgeheven in 1990 en gaf aan President Walesa de symbolen van Poolse Republiek terug.

9

Pamflet 2

Vertaling Pamflet nr 2 : Aan de soldaten van de 1ste Pantserdivisie. Na 6 jaar is Polen bevrijdt. Door de recuperatie van de westelijke gebieden zal de heropbouw van het land betaald worden en een democratische organisatie krijgen.

10

Alle Polen moeten bijdragen tot de heropbouw van de Natie. U moet eraan deelnemen. In Groot-Brittannië wenst de overgrote meerderheid van de Poolse soldaten terug te keren naar hun land. U hebt niet heldhaftig gevochten om in het buitenland heen en weer gestuurd te worden. Hecht geen geloof aan de zo gezegde ooggetuigen betreffende de gruweldaden in Polen. Zij zijn gezonden door intrigerende partizanen die tegen hun eigen land vechten. Keer terug naar het vrije en onafhankelijke Polen, het Polen waar de dictatuur beëindigd is van de oude kliek die Polen heeft verloren in 1939. Het democratische Polen geeft aan iedere familie van de soldaat 10 hectaren op de gerecupereerde gronden of een atelier. Ten uitzonderlijke titel weet het land mecaniciens, chauffeurs of andere specialisten op hun juiste waarde te waarderen. Het land wacht op u. Evenals uw vrouwen, kinderen, broeders en moeders. De eerste minister Osobka-Morawski, van de eenheidsregering verklaarde dat het land u, haar kinderen, zal ontvangen met open armen !

Uw antwoord zal zijn : De terugkeer naar uw land, uw inzet op het werk en uw energie zullen van Polen een volledig, gelukkig en sterk land maken. Indien u gevraagd word om uw formele terugkeer te formuleren naar uw land vraag dan de aanwezigheid van een vertegenwoordiger van de nationale eenheidsregering en formuleer alleen in zijn aanwezigheid uw beslissing om terug te keren naar uw land. Niemand mag uitgesloten worden omwille van zijn keuze om terug te keren naar zijn land. Keer niet individueel terug maar in groepjes onder bevel van de nationale directie in Polen. Leve de 1ste Poolse pantserdivisie Leve het Poolse leger Leve het vrije en democratische Polen

11

Het informatiebureau van militaire zaken bij de raadgever van de Poolse nationaliteit in Groot-Brittannië. Na alles wat u hebt doorgemaakt mag er geen enkele twijfel bestaan over de oprechtheid van deze paradijselijke beloften die aan ieder geluk en comfort zullen brengen. Tussen de lijnen door kan men de typische militaire liedjes herkennen die de troepen aanmoedigen om te gaan vechten tegen de Duitse indringer om weduwe en wezen te bevrijden … De rest van het verhaal kennen we !! En dit alles met medeweten van de Britse autoriteiten, veel te angstig om hun Russische geallieerden tegen de haren in te strijken terwijl de processen van Nurnberg doorgaan met veel show en de onmisbare hulp van de media ! Het grootste deel van Duitsland, waaronder Berlijn, is ondertussen in handen van de communisten gedurende jaren met als hoogtepunt, de avond van de 15de augustus 1961 met de oprichting van de Berlijnse muur of ijzeren gordijn in één nacht tijd. De ring zal dan gesloten zijn, de koude oorlog wordt een fysieke realiteit en het Pact van Warschau zal enkele jaren later vorm krijgen. Het beloofde paradijs zal dan veraf zijn maar het zal te laat zijn …

12

Pamflet 3

13

Vertaling Pamflet 3 :

Aan alle leden van de Poolse gevechtstroepen. De Britse regering heeft al bij diverse gelegenheden benadrukt aan de Poolse troepen dat haar politiek eruit bestaat dat alle troepen, die actueel onder haar orders staan, in zo groot mogelijke getallen zouden terugkeren uit vrije wil en in omstandigheden waardig aan de diensten die zij geleverd hebben aan de geallieerde troepen. Overeenkomstig de politiek van de Engelse regering die akkoorden tekenden met de voorlopige regering van nationale eenheid (herkent door de Britse regering evenals de regering met als enige autoriteit dat zij beweerden te spraken uit naam van Polen). Het doel van deze akkoorden is het regelen van de ontvangstmodaliteiten van de soldaten, matrozen en piloten in geval van de terugkeer naar hun land. Ten gevolge van deze onderhandelingen, gaf de voorlopige Poolse regering verduidelijkingen aangaande zijn politiek betreffende de terugkeer naar het land. De tekst van deze verklaringen bevinden zich in bijlage. De Engelse regering beschouwt deze verklaringen als afdoende. In het licht van deze bekomen verklaringen had de Engelse regering besloten tot de, zo spoedig mogelijke, terugkeer van alle Poolse troepen. Hierbij gebruikmakend van de garanties aangeboden door de voorlopige Poolse regering om Polen opnieuw op te bouwen. Op deze wijze zouden zij hun land dienen trouw aan haar grootse traditie. Alhoewel, diegenen die beschouwen dat in de huidige staat hun terugkeer onmogelijk is, zullen, naar onze beschikbare middelen, op een eervolle manier volgens hun geleverde diensten geholpen worden. In uitvoering van de politiek van M. Churchill en de Engelse staat en in samenwerking met de andere regeringen zullen de middelen bezorgd worden om een nieuw leven te beginnen buiten Polen (samen met hun familie en diegenen die van hen afhangen) aan hen die samen met hen gevochten hebben gedurende de hele oorlog.

14

Maar na een diepgaande studie moet de Britse regering bekennen dat zij geen andere beloften kan maken. Het is onmogelijk dat de Poolse troepen of het nu gaat over soldaten, matrozen of piloten (op dat ogenblik onder Brits bevel) zouden behouden worden als onafhankelijke troepen buiten de grenzen van hun eigen land. De Britse regering plant het spoedig verbreken van de diensten van hen die niet wilden terugkeren naar Polen. Bovendien kan de Britse regering geen enkele garantie geven aan de Poolse troepen dat zij zich kunnen vestigen op Brits grondgebied noch in overzeese gebieden. In naam van de Britse regering, richt ik mij tot ieder lid van de Poolse troepen met de individuele wens en bid hen om goed na te denken aangaande dit alternatief. Ik ben zo vrij om te denken dat een grote meerderheid van deze eenmalige gelegenheid gaat gebruik maken. In naam van de Britse regering bevestig ik dat uw spoedige terugkeer van het allergrootste belang is voor Polen dat, op dit ogenblik, alle hulp van zijn zonen kan gebruiken bij de heropbouw van het land om de sporen van de oorlog uit te wissen. Ernest Bevin.

15

Pamflet 4

16

Vertaling pamflet nr 4 : Informatie De Britse regering onderzoek op dit ogenblik de voorwaarden in het kader van een spoedige en vrijwillige terugkeer van de soldaten. Indien, zo spoedig mogelijk, wenst u terug te keren, geef dan uw naam en voornaam op aan uw verantwoordelijke. Eens uw naam opgegeven aan uw verantwoordelijke, zal u, in de mate van het mogelijke, naar een transitkamp gezonden worden waarbij u onder verantwoordelijkheid blijft van de Britse wetten. Hier zal u het vervolg van de gebeurtenissen afwachten tot u terugkeer. Dit voorstel heeft tot doel de terugkeer te vergemakkelijken van hen die dit wensen. Alhoewel, u bent niet verplicht u onmiddellijk in te schrijven en de mogelijkheid om u later in te schrijven blijft open.

Ik geloof, dat bij het zien van deze documenten, de bedoelingen van de geallieerde regeringen in die periode duidelijk zijn geworden. Maar dankzij de inzet van vele moedige mensen zullen de Poolse regering en andere Oost-bloklanden het IJzeren gordijn (november 1989) zien vallen. Eindelijk ontstaat de mogelijkheid voor onze veteranen van de 1ste Pantserdivisie en het 2de Korps van generaal Anders om terug te keren naar hun geboorteland, dit maal zonder beperkingen. Maar hoevelen zijn ondertussen gestorven zonder hun familie terug te zien … ?? Tekst: Gilles Lapers In samenwerking met Mr Jean Krakowiecki voor de vertaling van het Pools naar het Frans, van Mr. Hendrik Trappeniers voor de vertaling van het Frans naar het Nederlands

17

Renovatie Poolse grafkruizen afgerond De Oorlogsgravenstichting heeft met de vervanging van de laatste 40 oude Poolse betonnen kruizen op de R.K.-begraafplaats Laurentius te Ginneken (Breda) het vervangingsproject van de Poolse grafkruizen afgerond. Al in 1987 werd geconstateerd dat de reliëfteksten op de betonnen graftekens, van de Poolse militairen De heer Van Alphen bij de Poolse graven te die sneuvelden bij de Ginneken bevrijding van Nederland door de geallieerden in 1944 en 1945, in slechte conditie verkeerden en afbrokkelden. Bovendien stond op de kruizen vaak de schuilnaam van de desbetreffende Poolse militair en niet diens familienaam wat vaak tot verwarring leidde. In de periode 1987 tot 1998 werden daarom - beetje bij beetje - ruim 200 Poolse kruizen vervangen. De oude kruizen werden afgeslepen en voorzien van nieuwe bronzen belettering. Daarna lag de actie enige tijd stil. Eind 2006 werd de actie voortgezet met het vervangen van 6 oude Poolse kruizen op de R.K.-begraafplaats te Alphen (gemeente AlphenChaam). Medio 2007 werden de laatste 38 oude Poolse grafkruizen op het Pools ereveld aan de Ettensebaan vervangen. Bron: www.ogs.nl

18

Bij het verifiëren en corrigeren van de personalia van de Poolse militairen ontving de Oorlogsgravenstichting de onontbeerlijke steun van de heer J. van Alphen (*1932) uit Dorst die al ruim een halve eeuw onderzoek doet naar deze groep bevrijders (zie ook zijn website met Poolse oorlogsgraven: http://www.polishwargraves.nl).

De vervanging van de ruim tachtig oude Poolse kruizen werd mede mogelijk gemaakt door een subsidie van het Nationaal Fonds voor Vrijheid en Veteranenzorg.

19

Een site om stil te worden De vormgeving van de site is sober: eenvoudige Engelstalige teksten tegen effen gekleurde achtergronden. surfcityHet www biedt een schat aan informatie. In een flits surf je van de ene kant van de wereld naar de andere. Nuttige, leuke of interessante informatie vind je vaak ook dicht bij huis. BN/DeStem belicht wekelijks een site uit de regio Oosterhout. Deze week: www.polishwargraves.nl. Reacties: [email protected]. De makers van www.polishwargraves.nl hebben een sobere website in elkaar gezet, passend bij het onderwerp van de site. In eenvoudige, Engelstalige teksten geeft de site tegen effen gekleurde achtergronden informatie over Poolse soldaten die het leven lieten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Wie op de link 'War cemeteries /Grave yards' klikt, en daarna op het linkje 'The Netherlands', kan zien welke Poolse militairen een laatste rustplaats hebben gevonden in onze regio. De makers van de site hebben de gevallen soldaten per begraafplaats op een rij gezet, en dat hebben ze zeer nauwkeurig gedaan. In Dongen bijvoorbeeld ligt één Poolse militair begraven, op de begraafplaats aan de Bolkensteeg. Kazimierz Tadensz Kozula kwam in februari 1945 op wel zeer ongelukkige wijze om het leven in 's Gravenmoer. Hij liet zijn eigen wapen vallen, het ging één keer af en dat schot werd de 25-jarige Pool fataal. Wie door de namen op de website scrollt, komt veel meer trieste verhalen tegen. Veelal jonge Polen, begin twintig, die omkwamen tijdens de Poolse inspanningen om het zuiden van Nederland te bevrijden. Door mortiervuur, mijnen, of gewoon door domme pech. Het is mooi dat de makers van deze website de Polen ook op internet een plekje hebben gegeven, zodat ze niet zomaar vergeten worden. Elke omgekomen en in Nederland begraven soldaat heeft een eigen link. Onder elke link staan behalve persoonlijke informatie ook foto's - soms alleen van het witte grafkruis waar de militair onder rust, maar ook kiekjes van de lachende militair tijdens zijn leven. Of van de onthulling van een straatnaambordje - in het geval van Leon Galuba, naar wie de Galubastraat in Dorst is vernoemd. Deze site moet het niet hebben van spectaculaire effecten of fijnzinnige

20

vormgeving, maar van het engelengeduld waarmee de makers alle informatie en beeldmateriaal bij elkaar hebben gebracht. Vooral de informatie over dertig Polen die begraven liggen aan de Veerseweg in Oosterhout is zeer uitgebreid. Wie de informatie naam voor naam bekijkt, wordt er stil van. En dat mag soms best, op het chaotische en haastige internet.

15 augustus – Feestdag van de Poolse Leger in Warschau In Warschau was de centrale viering georganiseerd. Na de ceremonie en kranslegging bij de Monument van de Onbekende Soldaat ging door de straten militaire defilé. Militairen en militairenvoertuigen van o.a. de 11e Lubuska Cavalerie Pantserdivisie namen deel aan dit defilé. Ook de commandant van de 11e Divisie, divisie generaal Pawel Lamla was er aanwezig. In het Presidentiële Paleis werd Andrzej Reudowicz, commandant van de 10e Cavalerie Pantserbrigade uit Swietoszów, tot brigade generaal bevorderd.

21

15 augustus – Feestdag van de Poolse Leger in Nederland Ons Bestuur heeft de viering georganiseerd om 19.00 uur op het Poolse militair ereveld aan de Veerseweg in Oosterhout en om 20.00 uur Pools militair ereveld aan Ettensebaan te Breda. Er waren op beide begraafplaatsen kaarsjes aangestoken en een witte en rode roos gelegd bij elk graf. Dit werd gedaan door de aanwezigen en leden van het bestuur.

Poolse begraafplaats Veerseweg te Oosterhout

Foto boven: oud-strijder J.Nowinski wordt geïnterviewd op het Poolse Ereveld te Breda door omroep Brabant. Foto’s links en rechts: onze voorzitter B.Krzeszewski en secretaris F.Olejek leggen rozen bij de graven. Foto’s: Cees Novak

22

De mars van Henryk Dabrowski. Henryk Dabrowski (65) uit Warschau loopt van zijn woonplaats nar Gibraltar, 3500 kilometer te voet, met karretje en tent. Op iedere plek waar Poolse militairen zijn gesneuveld en hij een graf vondt ontsteekt hij een kaarsje en strooit hij wat zand uit. Dat zand komt uit de geboorteplaats van generaal Wladyslaw Sikorski, commandant van het Poolse leger en premier van Polen in ballingschap, die op 4 juli 1943 onder verdachte omstandigheden met zijn vliegtuig neerstort in de Straat van Gibraltar. Een geschiedenis die verwijst naar de massa slachting van Katyn, waarbij tienduizenden Poolse militairen in Rusland de dood vonden. Hebben de Russen iets te maken gehad met de dood van Sirkorski ? Een paar dagen terug was Dabrowski in Breda, op het Pools ereveld aan de Vogelzanglaan in het Ginneken en hield hij een eerbetoon aan zijn gesneuvelden landgenoten. Onder toeziend oog van Bredanaar Stas Szamrowicz (61), zoon van en Pools oud-strijder, die Dabrowski een nachtje bij hem thuis liet logeren. Palko Peeters.

Bron: Haagse Beemden Nieuws-augustus 2008

23

Nieuwe bestuurslid vanaf augustus 2008 – Wadec Salewicz

Ik ben 62 jaar, getrouwd sinds 1970 met Ria. Wij hebben een zoon en een dochter en 2 kleinkinderen. Als oudste zoon van een Poolse vader en Nederlandse moeder ben ik geboren in Oosterhout en woon nog steeds in Oosterhout. Tot 2007 heb ik een drukke baan gehad als inkoopmanager bij een machinefabriek. In augustus 2007 ben ik met pre - pensioen gegaan. De vrije tijd die ik nu heb wil ik zo goed en zinvol mogelijk besteden. Mijn hobby’s zijn o.a. op vakantie gaan en verre reizen maken. Tuinieren. Ik vind het ook een hele eer om de taken, die mijn vader in Oosterhout en omgeving had, als lid van de 1e Poolse Pantserdivisie, over te nemen en waar nodig uit te breiden. Hierdoor kan en wil ik mijn vader en zijn mede Poolse oud-strijders in gedachten houden.

De redactie van dit blad heet hem van harte welkom en wenst hem veel succes bij het bestuur .

24

"Voor Uw en Onze Vrijheid" POOLS MILITAIR EREVELD, BREDA, Ettensebaan Het Pools Militair Ereveld aan de Ettensebaan werd in 1962 door de gemeente Breda aangelegd. De Polen die aanvankelijk vlakbij de hoofdingang van begraafplaats Zuylen begraven lagen werden als eerste op het nieuwe Ereveld herbegraven. Later volgden bijna alle Poolse oorlogsgraven uit Noord -Nederland. De bedoeling was eigenlijk om alle Poolse oorlogsgraven uit heel Nederland in Breda te concentreren. Dat is maar gedeeltelijk gelukt en het Ereveld werd maar half zo groot als de oorspronkelijke planning. Er zouden vier vakken komen maar het werden er maar twee. Verplaatsing van de Poolse oorlogsgraven uit Oosterhout, Ginneken, Alphen en Axel bleek onbespreekbaar met de plaatselijke bevolking. Dat is de reden dat op het Poolse Ereveld maar enkele slachtoffers liggen die bij de bevrijding van Breda het leven verloren. Hoewel de meeste gesneuvelden op dit Ereveld tot de 1e Poolse Pantserdivisie behoorden vinden we er ook de graven van enkele Poolse vliegtuigbemanningen. U kunt dat zien aan het kruis want daar is het embleem van de 1e Poolse Pantserdivisie of de Poolse adelaar op aangebracht. Verder treffen we er het graf aan van één Poolse parachutist die diende onder generaal Sosabowski. Een zeer merkwaardig graf is van een Poolse militair die in 1919, als geïnterneerde militair, in Oldebroek overleed. Op de eerste rij rechts zijn de eerste vijf graven afkomstig van de Amerikaanse Begraafplaats te Margraten. Deze Polen kwamen om in Duitsland. Omdat De Amerikanen alleen graven van landgenoten in Margraten wensten te verzorgen werden deze Poolse graven naar elders verbannen! Op het Ereveld aan de Ettensebaan treft u één graf aan van een Onbekende Soldaat. Er is veel over deze Onbekende bekend maar helaas niet zijn naam. Recentelijk heeft de Gravendienst van de Koninklijke Landmacht de stoffelijke resten onderzocht om tot een identificatie te komen maar dat is vooralsnog niet gelukt. Op 23 december 1994 werd, op zijn eigen verzoek, generaal S. Maczek te midden van zijn gevallen soldaten begraven. Het was een indrukkende plechtigheid maar daar bleef het niet bij. Het graf van generaal Maczek wordt steeds meer een pelgrimage voor bezoekers vanuit binnen- en buitenland.

25

Op 25 oktober 2003 werden hier vijf gesneuvelden vliegeniers in een graf begraven. Zij waren ingedeeld bij de Polish R.A.F. en neergeschoten in juni 1944. Hun lichamen zijn herbegraven, toen wrakstukken van hun vliegtuig zijn gevonden in het IJsselmeer. Op verzoek van hun nabestaanden hebben zij hun laatste rustplaats gevonden hier aan de Ettensebaan te Breda, zoals hun collega Franciszek Bladowski. Zo is het huidige ereveld ontstaan. Nu telt het 157 graven waar in 161 militairen zijn begraven. De Oorlogsgravenstichting te Den Haag is in opdracht van de Nederlandse Regering verantwoordelijk voor het beheer van het Ereveld. Het programma om alle kruisen te vernieuwen waarbij de teksten in koperen letters werden uitgevoerd is in 2008 afgerond. De schuilnamen werden vervangen door de ware naam hetgeen voor familieleden, die vanuit Polen op bezoek komen, erg op prijs gesteld werd. Het tuinonderhoud wordt op verzoek van de Oorlogsgravenstichting met veel zorg uitgevoerd door de Gemeente Breda. De Vereniging Eerste Poolse Pantserdivisie Nederland heeft de traditie van het organiseren van herdenking hier op deze begraafplaats overgenomen van de Poolse oud-strijders en hoopt nog in lengte van jaren de herdenking te mogen houden.

26

Vereniging 1e Poolse Pantserdivisie Nederland Ambassade Republiek Polen T.a.v. dhr. Leszek Rowicki – Consul Alexanderstraat 25 2514 JM Den Haag Breda, 22.08.2008 Betreft: Overbrengen van de Poolse oorlogsgraven die onder zorg van het Oorlogsgravenstichting zijn naar het Pools Militaire Ereveld aan Ettensebaan te Breda.

Geachte heer Consul, Met deze, naar aanleiding van uw brief betreffende de verplaatsing van de Poolse oorlogsgraven, die onder de zorg zijn van de Oorlogsgravenstichting, naar het Pools Militaire Ereveld aan Ettensebaan te Breda, informeer ik u dat het Bestuur van onze Vereniging volledige steun geeft aan realisatie van dit project. Realisatie van dit project, zal ons volledig het hoofddoel van onze Vereniging, zoals in ons statuut beschreven is, laten realiseren, namelijk; organisatie van herdenkingen van Poolse militairen die "Voor uwe en onze vrijheid" gesneuveld zijn, voor hun allemaal op een plaats zoals de burgemeester van Breda in zijn toespraak tijdens herdenking op het Pools Militaire Ereveld aan de Ettensebaan in 2006 gezegd heeft. Wij hopen op een snelle realisatie van dit project. Hoogachtend,

Frans Olejek - secretaris

27

Nieuw Bestuur vanaf 23 augustus 2008 van Vereniging 1e Poolse Pantserdivisie van gen. Maczek in Frankrijk:

Voorzitter: PODYMA Edward 6 rue de la gare – F 14680 Gouvix Tel: (+33) 231 23 58 65

Vicevoorzitter: PARCHANOWICZ Dominic 1019 rue des Créchets – F 59940 Estaires Tel: (+33) 607 02 06 77 E-mail: [email protected]

Secretaris en bulletinredacteur: BRIERE Stefan 4 La Chalotière – F 61170 Saint Julien Tel: (+33) 243 33 30 79 / (+33) 667 12 50 86 E-mail: [email protected]

Plaatsvervanger secretaris en redacteur: TAVEAU Laurent 7 bis Boulevard Pasteur – F 78600 Le Maisnil Le Roy Tel: (+33) 139 62 48 37 E-mail: [email protected]

Consul Buitenland- en Ambassadezaken: DYRKA Daniel 2 rue du Château – F 80690 Ailly le Haut Clocher Tel: (+33) 322 28 02 31

Wij wensen het bestuur succes en een vruchtbare samenwerking. De redactie.

28

>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> Penningmeester : TAVEAU Chantal Tel: (+33) 139 62 48 37, E-mail: [email protected] Plaatsvervanger penningmeester en rechter: CIERPISZ Damian Tel. (+33) 672 84 98 98, E-mail : [email protected] Consul voor burgerzaken te Normandië: PEPIN Michal Tel. (+33) 231 40 79 21, [email protected] Plaatsvervanger bulletinredacteur en administratiezaken: RUAULT Jean-Pierre tel. (+33) 233 66 52 34. <<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<

Herdenking (23 augustus) te Chambois Gemeente in het Franse departement Orne (regio Laag-Normandië)

Foto: K. Stopa

29

Foto’s: Laurent Taveau Op het plein aan: Rue des Poloinais 1eme D.B. Polonaise, Rue des Américains 90eme D.I. Américaine en Rue Général Lecrerc 2eme Division Blindée. 23 augustus - Herdenking te Mont - Ormel Gemeente in het Franse departement Orne (regio Laag-Normandië)

30

Foto’s: A. Stopa Herdenking was georganiseerd, zoals altijd, op het plein bij het monument met het uitzicht over de vallei vanaf Montormel / 'Heuvel 262' waar de strijd om Normandië 64 jaar geleden plaats vond. Zie foto’s boven, AUB. 24 augustus - Herdenking op het Pools Militaire Ereveld te Langannerie Gemeente in het Franse departement Calvados (regio Laag-Normandië)

31

Foto’s: K. Stopa Poolse begraafplaats met 650 graven onder toezicht van de Franse overheid

Onthulling van het 1e Poolse Pantserdivisieplein te Potigny, Gemeente in het Franse departement Calvados (regio Laag-Normandië )

Foto’s: K.Stopa

32

Foto: Laurent Taveau Op de foto van links naar rechts staan: Poolse oud-strijder E. Podyma toen vicevoorzitter, nu voorzitter van de Vereniging 1e Poolse Pantserdivisie van Generaal Maczek in Frankrijk, burgemeester van Potigny en Witold Deimel. Abbeville, een Franse gemeente, gelegen in het departement van de Somme en in de regio Picardië.

33

Twee Poolse monumenten.

Foto’s: K.Stopa

Op 30 augustus 1944 begon de 1e Poolse Pantserdivisie de terugtrekkende vijand te achtervolgen en bevrijdde in zijn opmars verschillende dorpen in het Noorden van Frankrijk o.a. Abbeville en St. Omer. Divisiedag in Zagan – 11 t/m 13 september Het programma begon op donderdag, met de Heilige Mis ter intentie van divisiemilitairen in de garnizoenkerk opgedragen door de kapelaans van alle garnizoenen die bij de divisie horen en in de hele provincie lubuskie verspreid zijn. Vervolgens op het Generaal Maczekplein in Żagań vond het Dodenappèl plaats. Naast de representatie compagnie van de 11e Divisie stonden ook de vertegenwoordigers van alle eenheden die de deel van deze Divisie uitmaakten, oud-strijders van de 1e Poolse Pantserdivisie, van het 1e Pantsercorps genoemd naar Drezden, vertegenwoordigers van de Eerste en Tweede Kamer, autoriteiten van de plaatselijke burgeroverheden en de inwoners van Żagań. De bevelhebber van de 11e Divisie, verwelkomde de aanwezigen. Daarna waren de namen van de op alle fronten gesneuvelde soldaten "geroepen", door de namen van landen en plaatsen van de belangrijkste slagen te noemen. Er werden saluut schoten gelost en kransen bij het monument gelegd.

34

Op vrijdag ochtend, vond de plechtige bijeenkomst plaats bij het Paleis voor Cultuur en Sport in Zagan. De commandant van de 11e Divisie, divisiegeneraal Pawel Lamla, verwelkomde alle gasten. Vervolgens werden de bevelen en beslissingen betreffende promoties en onderscheidingen van officieren en soldaten voorgelezen en uitgevoerd. Er werd bijzonder aandacht besteed aan militairen die in Iran hebben gediend. Voorzitter van de raad van de stad Żagań en de burgemeester overhandigen aan een aantal militairen, namens de bewoners, oorkondes. Deze plechtige bijeenkomst van de Divisie werd afgesloten met het defilé van de Divisie eenheden en parade van hun orkest. Daarna waren de militaire voertuigen uitgestald en toegankelijk gemaakt voor bezoek. Tijdens de receptie in het paleis was gelegenheid om met nieuwe mensen kennis te maken en de oude te ontmoeten. Er werd ook door divisiegeneraal Lamla en tegelijkertijd de redacteur, het tweede boek “Terugkeer na Irak” (Powrót do Iraku) gepresenteerd. Dit boek bevat herinneringen van militairen van de 8e aflossing van de Poolse troepen. Eerste boek “Irakese aantekeningen” (Notatki Irackie) werd onder redactie van generaal Waldemar Skrzypczak (oud commandant van de 11e Divisie, tegenwoordig Bevelhebber van de Poolse Landmacht) in 2006 uitgegeven en

35

bevat herinneringen van militairen van de 4e aflossing van de Poolse troepen in 2005.

Plaatsvervanger divisiecommandant, brigadegeneraal Miroslaw ROZMUS (in uniform naast Sherman)

Divisiecommandant, divisiegeneraal Pawel LAMLA met zijn boek.

Foto’s: K. Stopa Herdenking in Driel - 16 september

Ook dit jaar waren onze penningmeester C.Nowak en ons redactielid Bert Bugaj weer afgereisd naar Driel om daar als afgevaardigde van onze vereniging een bloem stuk te leggen bij het Pools monument in Driel. Zoals elk jaar was het weer een indrukwekkende herdenking met veteranen uit Polen, Canada, Engeland en Nederland.

36

Op onze website: www.vereniging-1epoolsepantserdivisie-nederland.nl Zijn meer beelden van deze dag te zien. Foto’s Bert Bugaj Herdenking Axel 19 september

Op 15 september 1944 bereikte de 1e Poolse Pantserdivisie de zuidgrens van Nederland, waarna zij de eerste Nederlandse steden bevrijdde van de Duitsers: Axel, Hulst en Terneuzen.Daarmee werd het en weinig bekend feit dat de Polen tot de eerste geallieerden behoorden die Nederland hebben bevrijd. De oorlog in Nederland was daarmee echter nog niet ten einde en de rol van de Polen in haar bevrijding evenmin. De bevrijding van Breda en delen van Brabant door de 1e Poolse Pantserdivisie onder leiding van generaal Stanislaw Maczek moest nog komen, uiteindelijk rukte zij via de oostelijke provincies op richting Duitsland. Dit jaar was er ook weer een afvaardiging van ons bestuur aanwezig bij de herdenking in Axel.

Foto’s uit ons archief

37

Op de 11e september werd tijdens de Algemene Vergadering van de Federatie van de Poolse Pantserorganisaties werd in een geheime stemming bestuur gekozen.

Samenstelling van het bestuur: Voorzitter divisiegeneraal Pawel LAMLA commandant van de 11e Lubuska Cavalerie Pantserdivisie Plaatsvervanger voorzitter – brigadegeneraal Miroslaw ROZMUS Plaatsvervanger commandant van de 11e L.C. Pantserdivisie Secretaris luitenant – kolonel reserve Mieczyslaw KUPCZYK Voorzitter van voormalige beroepsmilitairen en reserve officiers van de Poolse Leger te Zagan Plaatsvervanger secretaris – kolonel reserve Eugeniusz PRACZUK Vicevoorzitter van de Landelijk Bond van de Combattanten van 1e Drezdenski Pantsercorps van Poolse Leger te Olawa Penningmeester – James JURCZYK Voorzitter van de Beskidzkie Vereniging van Maczkowców te Bielsko-Biala bestuurslid – kolonel reserve Jan RZEPKA Voorzitter Vereniging 3e Regiment van Gemiddelde Tanks te Zagan bestuurslid – Adrian STOPA oud-voorzitter Vereniging 1e Poolse Pantserdivisie Nederland. Samenstelling van Raad van Toezicht: Voorzitter – Edmund SEMRAU - Voorzitter van de Kring 1e Pantserdivisie “Torun” Leden: - Kolonel reserve Jan ZIOMEK, secretaris in het Bestuur van Landelijke Bond van Combattanten 1e Drezdenski Pantsercorps - Marek RUSEK, voorzitter van Kring 24e Ulanen Regiment - Andrzej MIERNICKI, secretaris van 3e Regiment van Gemiddelde Tanks - Józef SZCZOTKA, voorzitter Vereniging Oud-militairen van de 42e Gemechaniseerde Regiment en 11e Gemechaniseerde Brigade - Krystyna Konowrocka – Stopa, lid Vereniging 1e Poolse Pantserdivisie Nederland.

38

11. Dywizja

1. Dywizja

PANCERNIAKU 11. DYWIZJI Pancerniaku 11. Dywizji - mój sztandar – 1. Dywizji, jest teraz do Twojej decyzji. Prowadził on mnie przez tyle różnych granic, aż się zastanawiam – po co - bo może nawet i na nic? Bo może jedna granica by mi już wystarczyła, gdyby to tylko ta nasza Polska granica była. Sławy i honor zgarniałem pod tym sztandarem, ale i z moich kolegów wielu pozostawiłem po drodze – z tak wielkim bólem i żalem. Pancerniaku 11. Dywizji – jeżeli i Ty ruszysz kiedyś do ataku, to mam nadzieję, że szczęście ci więcej niż mnie pomoże – bo o Boże ! Przez ile lat nie widziałem już na polskich polach jak złoto błyszczące, w słońcu bujające się zboże. Medale i odznaczenia – to są nasze zasługi, ten czas na obczyżnie – był dla mnie tak długi. Lecz nie takie były moje życzenia, nie obczyzna, nie odznaczenia. Medale i odznaczenia mają dopiero wtedy wielkie znaczenia, jak każda matka w wolnej Polsce, może porodziċ i wychowaċ swoje dziecię – bo wiecie to jest Polski przyszłośċ, a nasze ojczyste kwiecie! Pancerniaku 11. Dywizji – wziąłeś na siebie obowiązek, poszedłeś w moje ślady. Czuwaj nad Polską – będzie to dla ciebie wielki trud, a my – no cóż.......... – stare dziady, będziemy marzyċ ciągle o ziemi, tej polskiej – “Skąd Nasz Ród”! Edward L. Szczerbiński, Żołnierz 1. D.Panc. gen. Stanisława Maczka

39

Vertaling van het Nederlands: Soldaat van de 11e Pantserdivisie- mijn vaandel van de 1e Pantserdivisie, is nu tot jouw beschikking. Het leidde mij over verschillende grenzen. IK vraag me af waarvoor, was die ene Poolse grens niet genoeg geweest! Roem vergaarde ik met dit vaandel, maar hoeveel kameraden heb ik onderweg achter gelaten met veel verdriet en pijn. Soldaat van de 11e Pantserdivisie – als je ooit ten strijde trekt, dan hoop ik, dat je meer geluk heb dan ik, want oh God! Hoeveel jaren heb ik niet meer gezien hoe het koren op het Poolse land in de zon schittert als goud en zachtjes wiegt in de wind. Medaille en onderscheidingen, dat zijn mijn verdiensten. De tijd in het buitenland duurde voor mij zo lang….. Dit waren niet mijn wensen, noch het buitenland, noch de onderscheidingen. Medaille en onderscheidingen hebben dan pas een betekenis, als elke moeder in een vrij Polen haar kindje kan baren en groot brengen; het is de Poolse toekomst en onze vaderlandse bloesem! Soldaat van de 11e Pantserdivisie – je nam op je een plicht, om op onze weg door te gaan. Waak over Polen- het zal niet makkelijk zijn, En wij – ach ja……… oudjes die nog steeds dromen over dat stukje aarde, de Poolse – “Onze Afkomst’! Edward L. Szczerbinski, oud-militair van de 1e Poolse Pantserdivisie op de foto in Wageningen op 5 mei 2008.

40

Herdenking in Baarle- Nassau / Hertog - 1 oktober

Foto’s: Jan Cornelissens Op 1 oktober 1944 heeft de 1e Poolse Pantserdivisie Zondereigen (een

dorpje gelegen in België in het noorden van de provincie Antwerpen en in de gemeente Baarle-Hertog) op de Duitsers heroverd. In de nacht van 3 op 4 oktober 1944 werd Baarle door de Polen bevrijd. Pas op 27 oktober was het hele grondgebied van Baarle door de Polen van Duitsers gezuiverd. In totaal verloren de Polen in Baarle 109 manschappen.

41

Ontmoeting van veteranen uit hele wereld in Bielsko-Biala 17-18 okt Wereld samenkomst van militairen uit de 1e Poolse Pantserdivisie vond plaats in het 70-e jubileum van de overname van leiding over de 10e Cavaleriebrigade, voorganger van de 1e Pantserdivisie, in Bielsko door kolonel Stanislaw Maczek. In het najaar van 1938 was de 10e Cavaleriebrigade in Bielsko gestationeerd en op de Poolse Onafhankelijkheidsfeestdag (11.11.1938) had met een militairdefilé eigen aanwezigheid onderstreept, die door menigte bewoners van Bielsko, die toen het 20-jarig bestaan van Onafhankelijke Polen aan het vieren waren. Organisator:

Beskidzkie Stowarzyszenie Maczkowców (Vereniging van Maczeksympathisanten uit Beskidy) James Jurczyk - voorzitter Erepatronaat:Commandant van de Landmacht – gen. Waldemar Skrzypczak President van stad Bielsko – Biala – ir. Jacek Krywult PROGRAMMA 17 oktober (vrijdag) 16.00 uur 18.00 uur 19.00 uur 20.00 uur

onthulling van herinneringsbord in garnizoenskerk en kerkdienst feestelijke opening Dodenappel artistiek gedeelte en banket

18 oktober (zaterdag) 10.00 uur ontmoeting met President van stad Bielsko – Biala in stadshuis 11.00 uur defilé – show van militairenvoertuigen uit 1938 en 2008 en concert van militairorkest op de Ratuszowyplein. 13.00 uur bezichtigen van historisch stadscentrum en militaire erwtensoep 19.00 uur feestelijke avondmaaltijd met artistiek programma

42

Foto’s: Jan Cornelissens Vertaling van tekst op dit herinneringsbord: ‘In het 70e jarig jubileum van het verblijf van de 10e Cavaleriebrigade, de voorganger van de 1e Poolse Pantserdivisie in Bielsko, 17.10.2008 “…Poolse soldaat kan strijden om de vrijheid van vele naties maar sterf alleen voor Polen.” Generaal Stanislaw Maczek “Baca” 1892 – 1994

Foto’s: luitenant-kolonel Krzysztof Gradys

43

Reconstructiegroep en militaire voertuigen uit de 2e wereld oorlog en moderne militaire tanks die van Zagan per trein naar Bielsko kwamen

44

Delegatie uit België.

v.l.n.r.: Elzbieta Skrzypek, Witold Deimel en Józef Zwierzynski

Foto’s: Jan Cornelissens

In het midden staat James Jurczyk, rechts generaal Pawel Lamla. Beneden zit Witold Deimel.

Foto’s: Grzegorz Maciejewski

45

Dodenappel in Oosterhout - 25 oktober

Plaatsvervangend burgemeester van Oosterhout G.v.Drummen vertegenwoordigde de gemeente, en de schooljeugd bracht weer een prachtig gedicht ten gehore. En weer was er aan belangstelling niet te klagen men was weer in grote getale gekomen voor deze herdenking. Ons nieuwe bestuurslid Wladec Salewicz had deze herdenking weer naar aller tevredenheid georganiseerd. Foto’s: Jan Cornelissens

46

Dodenherdenking in Breda - 26 oktober

BREDA – Burgemeester Van der Velden stond zondagmiddag stil bij de bevrijding van Breda, 29 oktober 64 jaar geleden. Onder ruime belangstelling herinnerde Van der Velden aan de daden van de Poolse bevrijders. Eerst aan de Ettensebaan, later aan de Vogelenzanglaan. De burgemeester van Breda v.d.Velden en de ambassadeur van de republiek Polen Z.E.dr Janusz Stanczyk haalden in hun toespraakHet belang van vrijheid en toenadering nog eens aan. Ook hier was er veel belangstelling. Foto’s: Jan Cornelissens

47

Officiële beëindiging van de Poolse missie in Irak. Op 29 oktober jl. in Szczecin (PL), in de aanwezigheid van de Poolse Premier, Donald Tusk en Minister van Defensie, Bogdan Klich, vond een officiële begroetingsceremonie plaats van de 10e en tegelijkertijd de laatste aflossing van de Poolse troepen in Irak. Het was ook de sluiting van de meer dan 5 jaar durende aanwezigheid van de Polen in Irak. Namen van de 22 in Iran gesneuvelde Poolse militairen waren tijdens het Dodenappel “geroepen” en saluut schoten gelost om hen te eren. Voor bijzondere verdiensten waren vele commandanten en soldaten met de “Irakese Star” (Gwiazda Iraku) onderscheiden. Van de 11e Lubuska Cavalerie Pantserdivisie uit Zagan waren dat: Divisiecommandant, divisiegeneraal Pawel Lamla, luitenant-kolonel Roman Łytkowski van de 34e Cavalerie Pantserbrigade en vaandrig Marcin Trelka van de 10e Cavalerie Pantserdivisie, die in Irak in 2007 werd gewond. Foto’s: Jacek Matuszak

“Irakese Star”

Poolse Premier Donald Tusk en Pawel Lamla

Ook generaal Waldemar Skrzypczak, oud commandant van de 11e Divisie, tegenwoordig Bevelhebber van de Poolse Landmacht, was in 2005 in Irak en kreeg deze onderscheiding.

48

9 november – Poolse militairen in Breda. (Battle-field tour) Een 150-koppig, overwegend Pools gezelschap, onder wie 85 militairen, maakt deze dagen een 'battlefieldtour' langs alle Poolse slagvelden van de Tweede Wereldoorlog. Vanaf Normandië wordt het spoor van de voor Breda zo belangrijke Pantserbrigade gevolgd. De met veel plechtigheden omgeven tournee geschiedt ter herinnering aan het feit dat Polen op 11 november 1918 na meer dan honderd jaar bezetting weer zelfstandig werd. Op diezelfde dag capituleerden de Duitsers in de Eerste Wereldoorlog in het Noord-Franse Compiègne. Onder de gasten bevonden zich gisteren veel hoogwaardigheidsbekleders, maar een speciale plek was er voor Alfons Raichert (83), de laatste overgebleven Poolse veteraan. Een stuk levende geschiedenis dat zich aan het Generaal Maczek-museum in Breda heeft verbonden. In dat museum maakten vooral het vaandel en het uniform van Generaal Stanislaw Wladyslaw Maczek, onder wiens aanvoering de 1e Poolse Pantserdivisie Breda bevrijdde, veel indruk op de Polen. Maczek's stoffelijke resten zijn na zijn overlijden op 102-jarige leeftijd op zijn nadrukkelijke verzoek bijgezet tussen zijn 'mannen', op de Poolse erebegraafplaats aan de Ettensebaan. Daar voerde een groot aantal sprekers het woord en vuurde een erepeloton een reeks saluutschoten af ter nagedachtenis aan hun gesneuvelde landgenoten. Na vertrek kleurde het ereveld rood-wit dankzij alle kransen en bloemen. Bron:BNdeStem

Het gezelschap besloot deze dag met een bezoek aan het Maczek Museum.www.maczekmuseum.nl

49

EXCELLENTIE, GENERAALS, DAMES en HEREN, Namens de Vereniging 1e Poolse Pantserdivisie Nederland heet ik u van harte welkom op deze herdenking, hier op het Pools Militair Ereveld, ter gelegenheid van de herdenking van de negentigste verjaardag van de onafhankelijkheidsdag van Polenen ter nagedachtenis van de Poolse militairen die tijdens de bevrijding in 1944-1945 zijn gesneuveld. Met deze woorden opende onze voorzitter Bolek Krzeszewski deze plechtigheid op het Poolse Ereveld te Breda gelegen aan de Ettensebaan te Breda. Het was zeer indrukwekend met het ere- peloton met de saluutschoten en de stemverheffing als antwoord van hen, iedere keer als hun meerdere iets vroeg.

Onze voorzitter nam uit handen van generaalmajoor Lamla van de 11e Lubuska Cavalerie Pantserdivisie uit Zagan een aandenken in ontvangst. Na de plechtigheden in Breda vertrok men naar het Poolse Ereveld in het Ginneken gelegen aan de vogelzanglaan Op de volgende pagina zijn daar beelden van te zien. Foto’s: Bert Bugaj

50

9 november – Poolse militairen in Breda –Ginneken (battle-field tour)

Foto’s:Bert Bugaj

51

Batlle-field tour Lommel (B) -11 november

Commandant van de 11e Lubuska Cavalerie Pantserdivisie uit Zagan Generaal-majoor Lamla aan het woord. In het kader van de viering Polen 90 jaar onafhankelijk maakte een Poolse delegatie met 85 militairen een batlle-field tour langs de plaatsen die de 1e Poolse Pantserdivisie in de Tweede Wereldoorlog bevrijdde.Zo deed men op 9 november 2008 Lommel aan.

52

11 november – Poolse Nationale Onafhankelijkheidsfeestdag Dit jaar vieren de Polen het 90-jarig jubileum van het terugwinnen van Onafhankelijkheid in 1918 nadat 123 jaar lang Polen van de map van Europa was weggeveegd. Toen werd Polen hopeloos tussen Oostenrijk-Hongarije, Duitsland en Rusland verdeeld. Gebeurtenissen in Polen en eind van de 1e wereld oorlog vonden plaats in de zelfde tijd. Op 11 november 1918 capituleerde Duitsland op het westerse front. Maarschalk Pilsudski (*5 december 1867 te Zulow nabij Vilnius, + 12 mei 1935 te Warschau) was de bevrijder van Polen in 1918 en stichter van de moderne staat Polen, in Polen zelf aangeduid als de Tweede Republiek.

Józef Klemens Piłsudski

Onze bestuursleden, v.l.n.r.: B. Krzeszewski, F. Olejek, W. Salewicz en S. Szamrowicz met de Poolse vlag in de achtergrond.

In de Poolse Ambassade werd het met een feestelijk concert en receptie gevierd. Ook vond er de overdracht plaats van de Poolse vlag, die in 1940 op het gebouw van de Poolse Ambassade te Den Haag hing, toen de Duitsers binnen vielen. Deze is altijd bewaard gebleven. .

53

IN MEMORIAM 2008 Johanna “Ann” (Annie) TKACZ – SLOEKERS Geboren op18.05.1925 in Princenhage, overleden op 24.07.2008 in Chandler, Arizona (USA) weduwe van kapitein Stan Tkacz; oud divisiemilitair Leo MEIJS geboren op 23.05.1946 te Mill en Sint Hubert, overleden op 02.08.2008 te Ulvenhout echtgenoot van Maya Meijs - Wylenzek schoonzoon van Poolse oud-militair van de 1e Poolse Pantserdivisie lid en sponsor van de Vereniging 1e Poolse Pantserdivisie Nederland Zdzislaw Jan SOSINSKI geboren op 17.06.1917 in Lódz (PL), overleden op 10.08.2008 te Breda oud-officier van de 1e Poolse Pantserdivisie en Ereburger van de stad Breda. Ridder in orde van Oranje-Nassau Peter Jozef KROSVELD geboren op 17.02.1917 in Lwow (PL), overleden op 27.09.2008 te Utrecht oud-militair van de 1e Poolse Pantserdivisie en Ereburger van de stad Breda. lid van de Vereniging Poolse Oud-strijders lid van de Vereniging 1e Poolse Pantserdivisie Nederland. Arno SALEWICZ geboren op 22.02.1958 te Oosterhout, overleden op 04.10.2008 te Breda zoon van oud-militair van de 1e Poolse Pantserdivisie, Michal Salewicz. Johanna A. J. H. (Jeanne) PRZESPOLEWSKI - jonkvrouwe PRISSE geboren op 12.02.1921 te Ginneken, overleden op 06.10.2008 te Breda weduwe van Stanislaw Kajetan Przespolewski – oud divisiemilitair Corrie WOROBIEJ – SCHRAUWEN overleden op 30.10.2008 in de leeftijd van 86 jaar te Breda weduwe van Witold Worobiej - oud-militair van de 1e Poolse Pantserdivisie

54

Jan Wilhelm BULA Geboren op 22.02.1915 te Katowice (PL), overleden op 15.11.2008 te Breda oud-militair van de 1e Poolse Pantserdivisie en Ereburger van de stad Breda. lid van de Vereniging 1e Poolse Pantserdivisie Nederland

Het Bestuur en de Redactie wensen de nabestaanden veel sterkte toe met het verwerken van het verlies. IN MEMORIAM: Over het leven van wijlen Annie Tkacz - Sloekers Johanna “Ann” (Annie) Tkacz - Sloekers, oud 83 jaar, geboren in Princenhage, 18 mei 1925, is overleden op 24 juli 2008 in Chandler , Arizona (USA) Thuis hadden ze een smederij, in de Voorstraat ( nu Haagweg). Annie groeide op samen met haar zussen Tonny, Corry en broer Frank. Annie was een vrolijk, sportief kind en zat samen met haar vriendin Anneke Bachman ( Dirven) op de tennisclub aan de Liesboslaan. Mijn moeder (Diny Rompa) kreeg een innig contact met de familie toen de zussen bij haar op pianoles gingen. Tijdens de oorlogsjaren leerde ze naaien, bij zuster Gertruda een bezigheid die ze met veel plezier zou blijven doen. Toen Princenhage werd bevrijd in oktober 1944 door de Polen, kreeg ze verkering met kapitein Stan Tkacz van het bataljon bergjagers (61) dat was ingekwartierd in Princenhage. Na de oorlog, in oktober 1945 trouwden ze. Haar trouwjurk was gemaakt van parachutestof.

Ze woonden eerst in Duitsland en later in Engeland. In 1951 verhuisden ze naar de Verenigde Staten van Amerika, waar ze zich vestigden in Phoenix, in de staat Arizona. Annie schonk Stan drie kinderen: twee dochters, Joanne, Sabina en een zoon Eugene. Annie was een goede naaister en hield er van kleren voor kinderen

55

en kleinkinderen te maken. Ann werkte vele jaren bij Motorola tot aan haar pensioen. Waarna ze beiden verhuisden naar Sun Lakes om te genieten van de oude dag. Stan overleed 18 april 2003 en in de resterende jaren genoot ze volop van haar kleinkinderen en achterkleinkinderen. Helaas werd ze ziek, kreeg Alzheimer en overleed aan de gevolgen van deze ziekte in Chandler. Bronnen: Mevr. Barcz, Mevr. Badura, Mevr. Dirven Oktober 2008. Tekst en foto’s van F. Bogdanowicz

Foto: Annie Bachman en Annie samen met dochter en Annie Sloekers op de tennisbaan kleinkinderen -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------

56

57

Generaal Wladyslaw Sikorski wordt op 25 november 2008 opgegraven Op 25 november 2008 wordt stoffelijk overschot van Generaal Wladyslaw Sikorski, Hoofdbevelhebber van de Poolse Strijdkrachten en Premier van Poolse Overheid in Ballingschap opgegraven en onderzocht. Gehoopt wordt dat uiteindelijk twijfels rond de omstandigheden en oorzaak van zijn dood worden opgehelderd. Op 26 november 2008 wordt hij weer herbegraven in zijn sarcofaag in Kathedraal op het kasteel Wawel te Krakau. Daar rusten ook Poolse heersers en nationale helden. Generaal Sikorski is op 4 juli 1943 omgekomen tijdens Brits vliegtuigongeluk in Gibraltar. Hij was op de terugweg van de inspectie van de Poolse leger in Midden Oost. Oorzaak van dit ongeluk van het vliegtuig Liberator, eigendom van de Britse Koninklijke Luchtmacht (RAF), is tot nu toe niet verklaard. Maar er zijn aanwijzingen dat het om samenzwering ging die tot moord leidde en niet om een ongeluk. De eerste begrafenis van generaal Wladyslaw Sikorski op het Militaire Kerkhof van de Poolse vliegers te Newark (GB) vond plaats op 16 juli 1943. Op 17 november 1993 werd hij verplaatst naar Polen en herbegraven in crypte genoemd naar Heilige Leonard in Kathedraal op het kasteel Wawel te Krakau (PL).

Generaal Wladyslaw Eugeniusz Sikorski * 20 Mei 1881 – + 4 Juli 1943

58

Nieuwe rubriek: Oude foto’s .

"Polnische Soldaten, marschiert! "Am Sonntagnachmittag (3.10.) hielt Polens Marschall RydzSmigly über alle polnischen Sender eine Ansprache, die mit dem Befehl schloss: "Polnische Soldaten, marschiert!". Im gleichen Augenblick setzten sich die Kolonnen in

Bron: www.nationalebeeldbank.nl

59

Vakantie in Polen juli 2008 Dit jaar waren we (mijn zus en ik)weer in Polen, naast het bezoek aan onze familie in Koronowo, Bydgoszcz en Lodz, waren we ook weer op pad in het kader van de 1e Pantser divisie.In Koronowo staat de Zespól Szkól Zawodowych genoemd naar generaal Stanislaw Maczek. Ik had de afgelopen 2 jaar enige spullen bijeen verzameld voor hun zeer goed verzorgde traditiekamer.Nadat we door de directeur van de school waren ontvangen met koffie en koek, en uitgelegd hadden hoe de route van vader was geweest tijdens de oorlog brachten we enige prettige tijd door in hun tradititiekamer. Een student was zo vriendelijk bovenstaande foto te maken van de directeur, mij, mijn zus en een lerares.

Een opname van het oude schoolgebouw, met links de nieuwbouw. Toen we enige dagen later naar huis reden, kwamen we langs Zagan. Toevallig reden we daar voorbij de kazerne waar het nieuwe op te richten Traditiecentrum van de Poolse Pantsertroepen komt. Buiten de kazerne staan voorbeelden van pantservoertuigen gebruikt door de Poolse strijdkrachten een T 72, T55, T34 en een M36 met de emblemen van de van de 2e Pantserbrigade, 1e Poolse Pantserdivisie.

60

De 90 mm Gun Motor Carriage M36 van Amerikaanse makelij was de opvolger van de M10, in hoeverre de 1ePD hiermee gevochten heeft is mij niet bekend. De M10 in de versie gebruikt door de Polen, had een zeer effectief antitank kanon: de Britse 17 Ponder, het enige wapen dat een goede tegenpartij was voor de Duitse Tigers en Panters.

Ook staat er een standbeeld van Generaal Maczek, uitkijkend van het luik van zijn Cromwell Command genaamd Hela. Deze tank had een nep kanon en was voorzien van extra communicatie apparatuur.

Foto’s en tekst Franjo Bogdanowicz

61

UITNODIGING Ons Bestuur nodigt u uit om de sterfdag van gen. Stanislaw Maczek op 7 december 2008 te herinneren

Gen. St. Maczek (*Lwów, 31 maart 1892 - + Edinburgh, 11 december 1994) Programma: 11.30 uur - Heilige Mis in het Pools ter intentie van Gen. St. Maczek in de Kapucijnenkerk op de Schorsmolenstraat 13 te Breda 13.00 uur Kranslegging op het graf van gen. St. Maczek op het Poolse Militaire Ereveld aan de Ettensebaan te Breda

Deze kerk in Breda is van oudsher de ontmoetingsplaats van de Polen uit Breda en omgeving dit al vanaf de vijftiger jaren. Kapucijnenkerk in de Schorsmolenstraat te Breda. Foto: Bert Bugaj

62

Dit bericht kreeg de redactie op de valreep nog binnen Geachte heer, Afgelopen zondag, 16 november 2008, belde Mevr. Nordenne bij mij aan. Mevr. Nordenne woont bij het Pools Monument aan de Hulsterseweg te Axel. Zij vertelde mij dat de plaquette op het Kruis verdwenen was (geplaatst op 19 september 1945). Ik heb dit gemeld bij de politie en deze kwamen ook direct naar het Monument. Deze dag, maandag 17 november 2008, heb ik contact gehad met de Gemeente Terneuzen, locatie Axel. Heeft 4 foto’s afgegeven van de gestolen plaquette en gevraagd deze af te geven aan de politie en voor het eigen dossier. Van de politie heb ik deze dag nog niets gehoord. Heeft ook gevraagd om er melding van te maken in het regionale dagblad. Ik ben bang dat het niet meer te achterhalen is. De daders hebben het met een slijptol er afgehaald. Ik heb voor elkaar gekregen dat de Gemeente Terneuzen het Pools Kruis een opknapbeurt zullen geven voor mei 2009! U ziet dat er nog een aantal mensen zijn, die het woord Vrijheid nog niet begrijpen. Met vriendelijke groet, C. Vervaet, Axel.

63

Het Bestuur en de Redactie van de Vereniging 1e Poolse Pantserdivisie wenst U een prettige en zalige Kerstdagen toe en een gezond en gelukkig Nieuwjaar! De redactie en het bestuur danken alle adverteerders voor hun financiële bijdragen en het plaatsen van en advertentie, door welke steun deze uitgave mogelijk is gemaakt. Wij danken ook al onze donateurs en sponsors die onze vereniging met verschillende bedragen hebben gesteund. ‘Onze activiteiten worden mede mogelijk gemaakt door opbrengsten uit de BankGiro Loterij. Uw deelname aan deze loterij wordt daarom van harte aanbevolen.’ NOG EVEN DEZE OPROEP: mocht u op een van u vakantietrips iets tegen komen aangaande de 1e Poolse Pantserdivisie, monumenten en gedenktekens of andere zaken van deze aard dan zijn wij zeer ingenomen met een foto of iets dergelijks. Bij voorbaat onze hartelijke dank hiervoor. Het adres van onze redactie vindt u voor in dit blad op pagina 4 onder Colofon. Bij het secretariaat kunt U zich opgeven voor het lidmaatschap Via de website: www.vereniging-1epoolsepantserdivisienederland.nl. Ga dan naar contact, en vervolgens naar lid worden.

64