INHOUD VERENIGINGSBLAD NR. 18 Blz. 03. Inhoud in het Pools 04. Colofon 05. Het bestuur 07. Nieuw redactielid gezocht 08

Jaargang 9

Nr. 18

juni 2011

INHOUD VERENIGINGSBLAD NR. 18 Blz. 03. Inhoud in het Pools 04. Colofon 05. Het bestuur 07. Nieuw redactielid gezocht e 08. Defilé van de 1 Onafhankelijke Parachutistenbrigade – 23-09-1945 14. Nieuw lid van onze Vereniging uit Polen – de heer M. Murawski 15. Vertegenwoordigers uit Frankrijk in Breda – 30 en 31-12-2010 16. Kapitein Irena Anders overleden – 29-11-2010 18. De herbegrafenis van drie officieren die stierven met generaal Sikorski 19. Stichting www.polishwargraves.nl / Oude foto‟s 20. Een dak boven je hoofd 22. Herdenking sterfdag van generaal Maczek – 12-12-2010 24. Gouden Medaille van het Poolse Leger voor de Poolse oud-strijders 26. Verslag Algemene ledenvergadering – 12-12-2010 28. Nieuw Bevrijdingsmonument te Oude Pekela – 5 mei 2010 29. Programma herdenkingen 2011 31. Zoektocht – Franciszek Jazlowiecki 32. Oproep van het bestuur van de Poolse parochie 34. Herdenking te Capelsche Veer – 30-12-2010 35. Mevr. en Dhr. Jan Nowinski 65 jaar getrouwd – 05-02-2011 36. Poolse Nationale herdenkingsdag “Vervloekte Soldaten” – 01-03-2011 37. Dag van generaal Maczek te Bydgoszcz (PL) – 17 en 18-03-2011 39. Moeder Geertje Veldhuis. Vader onbekend... 41. Monument voor Poolse militairen in Winschoten 42. 2012 – Het jaar van generaal Maczek 43. Herdenking in Emmen – 10-04-2011 45. Herdenking Buinen – 12-04-2011 46. Nieuw bestuur van de Vereniging in Frankrijk 47. Vakantietips: Herdenkingen te Normandië 48. Groesbeek – 02-05-2011 50. Dodenherdenkingen te Breda en Oosterhout – 04-05-2011 51. Herdenking Wageningen – 05-05-2011 52. Dodenherdenking in Alphen – 14-05-2011 55. Monument van Generaal Maczek in Krakau 56. In Memoriam 62. Nieuwe boeken 63. Tip: Tentoonstelling “Enigma. De overwinning ontcijfert.” in Breda 64. Informatie en vakantiewensen

ATTENTIE: In het jaar 2011, herdenkingen van bevrijding van Breda en omgeving vinden plaats op zaterdag, 29 oktober en op zondag, 30 oktober.

2

SPIS TRESCI BIULETYNU STOWARZYSZENIA NR 18 Str. 03. Spis tresci w jezyku polskim 04. Colofon 05. Zarząd 07. Nowy członek redakcji poszukiwany. 08. Ostatnia defilada 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej 23.9.1945 14. Nowy członek naszego Stowarzyszenia z Polski – p. Murawski M. 15. Przedstawiciele z Francji w Bredzie – 30 i 31 pażdz. 16. Kapitan Irena Anders zmarła – 29 list. 18. Pogrzeb trzech oficerów poległych z generałem Sikorskim 19. Fundacja www.polishwargraves.nl / Stare fotografie 20. Dach nad glowa – Jos van Alphen 22. Obchody rocznicy śmierci generała Maczka – 12 grudz. 24. Złoty Medal Wojska Polskiego dla polskich kombatantów . 26. Sprawozdanie z Ogólnego Zebrania Członków 28. Nowy pomnik upamietniajacy wyzwolenie w Oude Pekela - 05.05.2010 29. Program obchodów dla uczczenia pamięci w 2011 r. 31. Poszukiwany – Franciszek Jazlowiecki 32. Apel Zarzadu polskiej parafii w Bredzie 34. Obchody dla uczczenia pamięci w Capelsche Veer 35. Pani i Pan Jan Nowińscy - 65 rocznica ślubu – 5 lutego 36. Narodowy Dzień Pamięci "Żołnierzy Wyklętych" – 1 marca 37. Swięto Patrona Generała Maczka w Bydgoszczy – 17, 18 marca 39. Matka Geertje Veldhuis. Ojciec Nieznany …. 41. Pomnik dla polskich wojskowych w Winschoten 42. 2012 – Rokiem Gen. St. Maczka 43. Obchody dla uczczenia pamięci w Emmen – 10 kwietnia 45. Obchody dla uczczenia pamięci w Buinen – 12 kwietnia 46. Nowy sklad Zarzadu Stowarzyszenia we Francji 47. Rada na wakacje: Obchody dla uczczenia pamieci w Normandii 48. Groesbeek – 2 maja 50. Obchody dla uczczenia pamięci poległych w wojnach;Breda,Oosterhout 51. Obchody dla uczczenia zakończenia wojny w Wageningen – 5 maja 52. Obchody dla uczczenia pamięci w Alphen – 14 maja 55. Nowy Pomnik generala Maczka w Krakowie 56. In Memoriam 62. Nowe ksiazki 63. Wystawa; „Enigma. Odszyfrowac Zwyciestwo” w Bredzie 64. Informacje i zyczenia wakacyjne UWAGA: W roku 2011 obchody kolejnej rocznicy wyzwolenia Bredy i okolic odbędą się w sobotę 29 października, oraz w niedzielę 30 października.

3

COLOFON ”In het spoor van de divisie” is een uitgave van de: e Vereniging 1 Poolse Pantserdivisie Nederland. Redactie: Nadole, ul. Żeglarska 11 | 84-250 Gniewino | POLEN Tel. 0048-58-6767 525 E-mail redactie: [email protected] Website: www.vereniging-1epoolsepantserdivisie-nederland.nl

Redactieleden: Krystyna B. Stopa-Konowrocka, Adrian Stopa, Kasia Daniëls-Kierczak layout “In het spoor van de divisie”wordt toegezonden aan leden van de vereniging. En verschijnt tweemaal per jaar namelijk in juni en in november. Voor extra exemplaren, informatie of kopij kunt u zich wenden tot de redactie, u kunt ook eigen kopij hier inleveren. Het lidmaatschap kost € 15.- per jaar en dient gestort te worden op e bankrekening nummer: 1089.04.962 t.n.v. Vereniging 1 Poolse Pantserdivisie Nederland te Breda, BIC: RABONL2U, IBAN: NL97 RABO 0108904962. Hier kunnen donateurs hun bijdrage ook op storten. Leden kunnen gebruik maken van de diensten van de vereniging, zoals, e informatie over de 1 Poolse Pantserdivisie en hulp bij het naspeuren van gegevens aangaande de Divisie. Opzegging van het lidmaatschap moet schriftelijk of per e-mail gebeuren vóór 1 november. De opzegging gaat dan het nieuwe kalenderjaar in. Niets van deze uitgave mag worden overgenomen zonder voorafgaande e schriftelijke toestemming van Vereniging 1 Poolse Pantserdivisie Nederland.

4

HET BESTUUR

Voorzitter: Bolek Krzeszewski Lage Heijning 1 4847 ZJ Teteringen Nederland Tel: (+31) 076-5714474 E-mail: [email protected]

Secretaris: Frans Olejek Biezenstraat 5 4823 ZJ Breda Nederland Tel: (+31) 076-5415041 E-mail: [email protected]

Penningmeester: Cees Nowak Kapucijnenhof 24 4811 XG Breda Nederland Tel: (+31) 076-5874683 E-mail: [email protected]

Bestuurslid: Stas Szamrowicz Regenwulp 47 4822 RJ Breda Nederland Tel: (+31) 076-5413982 E-mail: [email protected]

Bestuurslid: Adrian Stopa - Consul Buitenlandszaken Nadole ul. Zeglarska 11 84-250 Gniewino Polen Tel: (+48) 058-6767525 E-mail: [email protected]

Bestuurslid: Wadec Salewicz Schepenenstraat 15 4902 BZ Oosterhout Nederland Tel: (+31) 0162-432 633 E-mail: [email protected]

5

6

BENT U ONS NIEUW REDACTIELID? De redactie is naarstig op zoek naar een enthousiast redactielid, die e sympathiseert met de 1 Poolse Pantserdivisie en tevens enige kennis heeft van Word en/of andere computerprogramma‟s om zodoende een leuke layout te kunnen maken. Ook ontvangt de redactie graag informatie, teksten, foto‟s en kopieën van e documenten die betrekking hebben op de 1 Poolse Pantserdivisie of andere eenheden van de Poolse strijdkrachten in het Westen, die in ons verenigingsbulletin geplaatst kunnen worden. Geïnteresseerde vrijwilligers kunnen zich bij Krystyna en Adrian Stopa melden; e-mail; [email protected], tel. 0048-58-6767 525 of via SKYPE.

7

LAATSTE DEFILÉ VAN DE E 1 ZELFSTANDIGE PARACHUTISTENBRIGADE Van ons lid de heer Wacław Dembiński hebben wij onderstaande foto‟s e gekregen van de laatste Feestdag van de 1 Zelfstandige Parachutistenbrigade, die in Bersenbruck in Duitsland op 23 september 1945 plaatsvond. Deze dag begon met een Heilige Mis. Tekst: Krystyna Stopa-Konowrocka

Foto boven: Brigade staf

8

Foto boven: Veldaltaar

Foto boven: Vaandeldragers

Foto boven: Erecompagnie

9

e

Foto boven: 3 bataljon van commandocompagnie

Foto boven: antitank artillerie squadron

Foto boven: Luchtmacht materiaal

10

Foto boven: gendarmerie peloton

Foto boven: Lichte bevoorradingscompagnie

Foto boven: Zware bevoorradingscompagnie

11

e

Foto boven: Ondersteuningscompagnie, 3 Bataljon

Foto boven: Sanitair compagnie

Foto boven: orkest van de Brigade

12

Foto boven: orkest van de Brigade

Foto boven: voetbalwedstrijd

Foto boven: man tegen man gevecht show

13

NIEUW LID VAN ONZE VERENIGING DE HEER M. MURAWSKI Ons lid, de heer Waclaw Dembinski, die in Nederland woont, heeft zijn collega Mieczyslaw Murawski uit Polen in Nederland ontmoet. De ontmoeting vond op woensdagochtend 31 mei 2006 plaats op het Binnenhof in Den Haag. Daar was ook Hare Majesteit Koningin Beatrix aanwezig, die namens de Nederlandse overheid de Militaire Willemsorde uitreikte aan de Eerste Onafhankelijke Parachutisten Brigade (1 SBS), de hoogste onderscheiding die Nederland kent. Ook werd haar commandant, Generaal Sosabowski Stanislaw postuum onderscheiden met de Bronzen Leeuw. De heer Dembinski vertelde bij deze gelegenheid over onze vereniging waarop de heer Murawski alles in het werk stelde om ook lid te worden. Zo e telt onze vereniging nu twee leden van de 1 Onafhankelijke Parachutisten Brigade, die onder commando van generaal Sosabowski hebben gediend. Tekst en foto’s: Krystyna Stopa-Konowrocka

Foto’s: M. Murawski (18.3.2011) en W. Dembinski (6.12.2008)

Foto uit privé archief van dhr. M. Murawski.

14

VERTEGENWOORDIGERS UIT FRANKRIJK IN BREDA - 30 EN 31 OKTOBER 2010 Het bestuur had het genoegen om een vertegenwoordiger van het bestuur e van de Vereniging 1 Poolse Pantserdivisie van Generaal Maczek in Frankrijk te ontmoeten en te begeleiden. Jean Pierre Ruault werkt in het Bestuur als redacteur die verantwoordelijk is voor het verspreiden van het Informatie Bulletin en promotie van deze vereniging op Internet. Hij is ook medeorganisator van de jaarlijkse herdenkingen rond de bevrijding van Normandië. De Vereniging uit Frankrijk nam o.a. organisatie van de dodenherdenking op zich van het Pools Militaire Ereveld in Langannerie waar meer dan 600 Poolse militaire rusten. Jean Pierre en zijn vrouw bezochten ook het Generaal Maczek Museum samen met de heer Jos van Alphen, een van de oprichters. Op zaterdagavond namen ze deel aan de Bevrijdingsavond die door de Bredase Culturele Vereniging POLONIA georganiseerd was. Zij hebben daar traditionele “bigos” gegeten, wodka gedronken en bij Poolse muziek gedanst. Zij waren onder de indruk ook van organisatie van herdenkingen in Oosterhout en Breda en de heer Ruault heeft een mooi uitgebreid verslag met foto‟s in hun Informatie Bulletin geplaatst. Tekst: Krystyna Stopa-Konowrocka

Foto: Annick & Jean Pierre in Breda

15

KAPITEIN IRENA ANDERS OVERLEDEN – 29 NOVEMBER 2010

Gen. Władysław Anders met zijn vrouw Irena en dochter Anna, London, rond 1960, reproductie: FoKa/Agencja FORUM

Foto links: Irena Anders, New York 1984, Foto Czesław Czapliński/FOTONOVA

16

Irena Anders (meisjesnaam Jarosiewicz) werd in 1920 in Silezie geboren. Zij is verhuisd naar Lwow toen ze 6 jaar oud was. Tot het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog stond zij bekend als een revue artiest, zangeres en actrice. In 1940 werd zij door Russen samen met een groep artiesten naar Rusland gedeporteerd. e In de plaats Tockoje, heeft zij zich bij de militairen van het 2 Pools Corps aangesloten. Daar leerde zij generaal Anders kennen. Met zijn leger liep zij de hele strijdroute; vanaf Tockoje, Buzuluku via Iran, Irak, Palestina, Egypte en Italië. In de Poolse strijdkrachten in het Westen werd zij tweede luitenant. Na de oorlog verhuisde zij naar Groot-Brittannië. In 1948 trouwde zij met generaal Wladyslaw Anders. Ze was zijn tweede vrouw. Hij was haar tweede man. Samen hebben ze een dochter Anna Maria. In ballingschap vervolgde Irena Anders haar carrière op het podium en ondersteunde haar man in zijn onafhankelijkheidsactiviteiten. Na zijn dood, in 1970, besteedt “deze eerste dame van Poolse immigranten” al haar krachten aan het levend houden van de herinnering aan haar overleden echtgenoot. In 2008 werd zij tot kapitein bevorderd. De as van de overledene Irena Anders werd bijgezet in het graf van haar man, generaal Wladyslaw Anders, op het Poolse Militaire Ereveld in Monte Cassino op 21 mei 2011. 12 Mei is de sterfdag van generaal Anders en de verjaardag van zijn overledene echtgenote Irene. Op 18 mei 1944 werd het klooster van Monte Casino veroverd. Op 23 mei 1970 werd er generaal Anders begraven.

Graf van generaal Anders en zijn echtgenote Tekst: Krystyna Stopa-Konowrocka

17

DE HERBEGRAFENIS VAN DRIE OFFICIEREN DIE STIERVEN MET GENERAAL SIKORSKI Op verzoek van de afdeling van het Instituut van Nationale Herinnering (Instytut Pamięci Narodowej - IPN) te Katowice, die sinds 2008 bezig is met het verklaren van de omstandigheden van de ramp van Gibraltar, werden de overblijfselen van deze drie militairen op 3 december opgegraven en van Engeland naar Polen vervoerd. Generaal Tadeusz Klimecki, kolonel Andrzej Marecki en kapitein Jozef Ponikiewski rustten voordien op de Britse begraafplaats in Newark. De stoffelijke resten van deze officieren werden onderzocht door de afdeling Forensische geneeskunde in Krakau. Er werd autopsie uitgevoerd en computertomografie gemaakt. Daarna werd Kapitein Józef Ponikiewski, adjudant van generaal Sikorski, met militaire eer begraven in het familiegraf te Oporów op 07-12-2010. Generaal Tadeusz Klimecki en kolonel Andrzej Marecki werden op het gedeelte van het kwartier voor militairen van de Poolse strijdkrachten in het Westen van de Militaire Begraafplaats Powązki te Warschau op 09-12-2010 met militaire eer begraven. Naast Sikorski - de minister-president en opperbevelhebber van de Poolse strijdkrachten - en de drie officieren, waarvan de resten al naar Polen zijn overgebracht, werden ook in deze crash nog drie Polen gedood, die hem gezelschap hebben gehouden: Zofia Lesniowska, de dochter van generaal Adam Kulakowski en Jan Gralewski. De stoffelijke overschotten van Kulakowski en Lesniowska werden nooit gevonden. Het lichaam van Jan Gralewski rust op een begraafplaats in Gibraltar. Het Instituut van Nationale Herinnering (Instytut Pamięci Narodowej - IPN) zorgt voor de toestemming voor de opgraving van zijn stoffelijk overschot, maar heeft nog geen toestemming gekregen om dit te doen. Tekst: Krystyna Stopa-Konowrocka

Gen. Tadeusz Klimecki Cpt. Józef Ponikiewski

18

Kol. Andrzej Marecki

De "Stichting www.polishwargraves.nl" is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel te Utrecht onder nr. 51086352 Bank: Rabobank Amerstreek te Oosterhout 1579.86.489

www.polishwargraves.nl

The foundation "Stichting www.polishwargraves.nl" is registered at the Chamber of Commerce at Utrecht, the Netherlands nr. 51086352

E-mail: [email protected] Bank: Rabobank Amerstreek at Oosterhout, the Netherlands 1579.86.489 IBAN: NL64RABO0157986489 SWIFT: RABONL 2U

OUDE FOTO’S

Graven Poolse Bevrijders in Baarle Nassau

Poolse gevallenen in Ginneken op 25.10.1944

19

EEN DAK BOVEN JE HOOFD! In het begin van de tweede wereldoorlog werden alle Poolse militairen, die in Engeland aankwamen, meteen naar Schotland gedirigeerd. Maar daar was onvoldoende ruimte om al deze soldaten een onderkomen te verschaffen. Daarom werden er voor de eerste opvang grote tentenkampen gebouwd. Het Schotse klimaat nodigt nu niet direct uit om in een tent te verblijven, zeker niet in de winter! De oplossing voor dit ruimte gebrek werd de Nissen hut. Genoemd naar luitenant Peter Nissen die deze constructie al in 1917 had bedacht. Gebogen ijzeren golfplaten werden met bouten en moeren aan elkaar geschroefd tot een zelfdragende constructie die op een betonnen vloertje en een randje baksteen werd neergezet. Aan de uiteinden een deur en een raam. Simpel en snel te bouwen. Het was beter dan een tent maar daar was alles mee gezegd. De Nissenhut was moeilijk te verwarmen en de adem van slapende manschappen sloeg als condens neer tegen de platen om daarna weer naar beneden te druppen. Als het regende of hagelde ontstond er zoveel herrie dat je elkaar nauwelijks kon verstaan! Na de oorlog verschenen deze Nissen hutten ook hier in Nederland. Niet om in te wonen maar bedrijven en boeren maakten er dankbaar gebruik van. Inmiddels zijn ze bijna allemaal verdwenen want de roest deed zijn werk. Een grotere uitvoering, de Romney hut, heeft het langer volgehouden en die is nog wel op bouwwerken te zien. Zo staat er tijdelijk een in Dorst om een carnavalswagen in te bouwen. Tekst en foto’s: Jos van Alphen uit Dorst

Foto’s boven: Nissen hut

20

Foto: Romney hut

Firmin Verbeke Deinsesteenweg 59 B-9031 Drongen Tel. (+32) 09-2266618 Fax: (+32) 09-2275918 E-mail. [email protected]

21

HERDENKING STERFDAG VAN GENERAAL MACZEK - 12 DEC. 2010

Generaal Maczek werd geboren op 31 maart 1892 en kwam op 11 december 1994 op 102-jarige leeftijd te overlijden in Schotland. Hij was tijdens de Tweede Wereldoorlog de leider van de 1ste Poolse Pantserdivisie en een groot veldheer. Veel plaatsen in Europa en ook hier in Nederland werden bevrijd door zijn divisie en als de mogelijkheid aanwezig was dit alles zonder veel schade toe te brengen aan het te bevrijden gebied. Breda is bijna in geheel ongeschonden staat door de Polen bevrijd. De gebouwen in de stad die wel oorlogsschade ondervonden hadden dit te danken aan fel afweervuur van Duitse zijde uit de wijde omgeving. Een snelle doorstoot in de laatste oktoberdagen van 1944 naar elders heeft ook in de omringende plaatsen geleid tot over het algemeen beperkte schade. De Polen hebben grote verliezen ondervonden in Frankrijk, Italië, België, Wilhelmshaven (D) en ook in ons land zijn er veel gesneuveld.

Gisteren waren wij leden van de 1ste Poolse Pantserdivisie op het Ereveld aan de Ettensebaan te Breda bijeen om zijn sterfdag te

22

herdenken. Vooraf was er een Poolse Heilige mis in de Laurentiuskerk te Ginneken, waar aan de Vogelenzanglaan ook een Pools ereveld is, maar hier hadden we op 31 oktober jl. al een uitgebreide herdenking gehouden in combinatie met de festiviteiten met betrekking tot de bevrijding van Breda. Na de plechtigheden op de begraafplaats was er een vergadering van de leden van onze vereniging en de bezoeken worden steeds minder. Van de veteranen waren er drie op de erebegraafplaats aanwezig en nadien 5 tijdens de vergadering en aan een drietal van onze oudstrijders werd nog een hoge Poolse onderscheiding uitgereikt voor moed, beleid, trouw en volharding in de strijd die ze gestreden hebben om ons te bevrijden. Onder een beperkt aantal burgers en militairen leeft deze herinnering nog. We mogen dit nooit vergeten en daarom beste lezers verzoek ik u kennis te nemen van deze tijd. Uitgebreid op rechts van mijn blog vindt u alles over de Tweede Wereldoorlog en speciaal is er een volledige rubriek gericht op onze Poolse bevrijders van weleer. Wilt u alles over Generaal Maczek weten, kijk dan in het archief naar het geschreven artikel van mij over deze grootse generaal d.d. 29/11/2009 of raadpleeg de categorie "Oorlogen Algemeen" In mijn geschreven oorlogsverhalen vindt u over alle Poolse acties berichten, óók over de landing bij het Nederlandse Driel tijden de Operatie "Market Garden"! Mensen die zich betrokken voelen bij deze strijd of mogelijk zonen en dochters van oud-strijders kunnen lid van onze vereniging worden, want binnenkort zijn alle oud-strijders overleden en wie houdt deze dappere mensen dan nog in hun herinnering? Kijk op rechts naar het web van de 1ste Poolse Pantserdivisie en geef u als lid op! Het lidmaatschap kost slechts 15 euro per jaar en u steunt hierbij onze vereniging. Wij verzorgen daarvoor de herdenkingen en leggen bij gelegenheden bloemen op de graven van de gesneuvelden, vaak nog jonge kerels in de leeftijd van 18 tot 25 jaar, die hun leven gegeven hebben om ons te bevrijden en dat mag nooit vergeten worden! Bron: website Eef met Nieuwsflitsen, Herinneringen & Ervaringen http://www.bloggen.be/eef/

23

ERKENNING VOOR POOLSE OUD-STRIJDERS - 12 DEC. 2010 e

Op 11 november – Nationale Feestdag van de Poolse Onafhankelijkheid – werden op de Ambassade van Republiek Polen in Den Haag nog vier Poolse oud-strijders uit Breda met de Gouden Medaille van het Poolse Leger onderscheiden en wel: 1. Stefan BIAS zoon van Konstanty 2. Alojzy BUCZEK zoon van Jan 3. Dominik DANICKI zoon van Józef 4. Roman FIGIEL zoon van Roman Deze medaille werd hen toegekend door de Poolse Minister van Defensie, zijn besluit nr. 976/KADR van 05.08.2010. Dit als erkenning van hun verdiensten in het samenwerken van het Poolse Leger met strijdkrachten van andere landen en, bijdrage hebben geleverd in de popularisering van de geschiedenis en tradities van de Poolse Leger in de internationale arena. Drie van hen konden in Den Haag niet aanwezig zijn, daarom kregen ze deze Gouden Medaille van het Poolse Leger in Breda uit handen van onze voorzitter, Bolek Krzeszewski, op 12 december. Tekst: Krystyna Stopa-Konowrocka

24

vlnr: Alojzy BUCZEK, Roman FIGIEL, Dominik DANICKI: Foto: Franjo Bogdanowicz.

25

ALGEMENE LEDENVERGADERING 1E POOLSE PANTSERDIVISIE NEDERLAND 12 DECEMBER 2010 Agenda: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14.

Opening door de voorzitter Bolek Krzeszewski Mededelingen Ingekomen stukken Verslag algemene ledenvergadering 24 april 2010 Aanmelding nieuwe bestuursleden Aftredend bestuurslid Stas Szamrowicz Jaarverslag 2010 van de secretaris door Frans Olejek Jaarverslag 2010 van de penningmeester door Cees Nowak Begroting 2011 Verslag van de kascommissie e Informatie Federatie en 11 Divisie Zagan door Bolek Krzeszewski Programma verenigingsjaar 2011 Rondvraag Sluiting

1. Welkomstwoord door Bolek Krzeszewski. 2. Er wordt 1 minuut stilte in acht genomen voor de overleden leden en oud-strijders en de weduwen hiervan. Vanmorgen in de kerk alsook op het ereveld aan de Ettensebaan was er veel aandacht voor deze gelegenheden. Er zijn wel veel mensen afwezig op de ledenvergadering. Aanwezig zijn tijdens deze ledenvergadering: Dhr. J.Dombeek, Dhr. E.Hűbbers, Dhr. B.Krzeszewski, Dhr. C.Nowak, Dhr. F.Olejek, Dhr. W.Salewicz, Dhr. S.Szamrowicz, Dhr. E.Szczerbiński, Dhr. A.Bugaj, Dhr. F.Bogdanowicz, Dhr. R.Figiel, Dhr. D.Danicki en Dhr. A.Buczek. Leden die zich hebben afgemeld zijn: Dhr. J.v.Gils, Mevr. D.Salewicz, Dhr. A.Stopa, Mevr. K.Stopa-Konowrocka, Mevr. K.Daniëls-Kierczak, Mevr. A.Visser-Kazus, Mevr. J.Krzeszewski-Robijn, Dhr. A.v.Goethem 3. Er zijn verder geen bijzondere mededelingen, en er zijn geen ingekomen stukken welke bestemd zijn voor de ledenvergadering. 4. De notulen van de algemene ledenvergadering 14 april 2010 worden uitgedeeld, dit verslag is ook eerder geplaatst in ons verenigingsboekje. Er zijn geen opmerkingen of vragen. 5. Er zijn geen nieuwe kandidaten voor het bestuur binnen gekomen. 6. Aftredend bestuurslid Stas Szamrowicz is herkiesbaar, en wordt door de leden herkozen. 7. Jaarverslag 2010 vanaf 14 april t/m heden van de secretaris, wordt uitgedeeld en door genomen, er zijn geen op of aanmerkingen.

26

8. Jaarverslag 2010 van de penningmeester door Cees Nowak, wordt verspreid onder de aanwezigen. Het is een voorlopig jaarverslag t/m heden. Van het V-Fonds krijgen we nog € 1500 maar er worden steeds meer kritische vragen gesteld. Dhr. E.Szczerbiński vraagt waar V-Fonds voor staat. Dit betekent Nationaal Fonds voor Vrijheid en Veteranenzorg. Vraag van C.Nowak om het jaaroverzicht 2010 te presenteren in de ledenvergadering wordt akkoord bevonden. 9. Begroting 2011 wordt door de leden doorgenomen, ook hier wordt door de voorzitter en penningmeester nogmaals uitleg gegeven. Het komt er hier op neer dat op het eind van het jaar de kas leeg moet zijn voor dat er weer wordt overwogen door het V-Fonds of er subsidie wordt toegekend. Dhr. F.Bogdanowicz vraagt of de subsidie vooraf of achteraf wordt verstrekt, het antwoord hierop is vooraf. De begroting moet sluitend zijn. 10. Kascommissie bekijkt de boeken in 2010 als alles compleet is. Het is niet bekend of de kascommissie hetzelfde is als in 2010, dit zal wel gevraagd worden. In de ledenvergadering in 2011 kan een nieuwe kascommissie gekozen worden tijdens de ledenvergadering. e 11. Informatie Federatie van de Poolse Pantserorganisaties en 11 Divisie uit Zagan door Bolek Krzeszewski. Reguliere zaken en Herdenkingen zijn uitgevoerd, voor de rest zijn er geen bijzonderheden. 12. Programma verenigingsjaar 2011 zal in begin volgend jaar naar de leden worden verstuurd, het is altijd wachten voor alle data bekend zijn. 13. Tijdens de rondvraag krijgt het bestuur een compliment van Dhr. J.Poplawski dat alles altijd netjes geregeld wordt. Dhr. F.Bogdanowicz zegt dat Dhr. A.v.Goethem aan hem heeft doorgegeven dat hij niet aanwezig kon zijn bij de ledenvergadering. 14. De voorzitter bedankt iedereen voor het bijwonen van de ledenvergadering. 15. Na afloop van het officiële gedeelte wordt Dhr. Albert Bugaj bedankt voor al zijn werk aan het redactieboekje, als dank wordt hem een fles Wodka gegeven alsook een bos bloemen voor zijn vrouw. Abert zal e samen met Bolek de website van de Vereniging 1 Poolse Pantserdivisie Nederland aanvullen en actualiseren waar dat nodig is. Dhr. E.Szczerbiński vraagt of hij nog mag zeggen. Op 16 april 2010 was hij op 2 plaatsen tegelijk uitgenodigd n.l. in Ter Apel en de Poolse Ambassade. De voorkeur ging uit naar de Poolse Ambassade. Zijn dochter wist dat hij in Ter Apel door de Gemeente Vlagtwedde onderscheiden zou worden als ereburger en heeft contact opgenomen om dit op een ander datum te plannen. Een dag na de onderscheiding kwam zijn dochter er achter dat de penning een spelfout had. Hier is veel publiciteit over geweest, uiteindelijk is het toch goed gekomen.

27

In Oude Pekela werd hij gevraagd een monument te onthullen. De Burgemeester vond dat de eer hiervan, aan een Poolse oud-strijder toekwam. Als laatste stond gepland de uitreiking van de medailles (de Gouden Medaille van het Poolse Leger) aan de Poolse oud-strijders die op 11 november 2010 op de Poolse Ambassade in Den Haag niet aanwezig konden zijn. De onderscheidingen werden uitgereikt door de voorzitter Bolek Krzeszewski aan Dhr. D.Danicki, Dhr. R.Figiel en Dhr. A.Buczek. Na afloop werden ze gefeliciteerd door de aanwezigen. Opgemaakt op 22 december door de secretaris, Frans Olejek

NIEUW BEVRIJDINGSMONUMENT TE OUDE PEKELA – 5 MEI 2010 Het initiatief was afkomstig van Bert Blaauw, voorzitter van het Oranje Bevrijdings Comité Pekela. Ontwerp is door de Nieuwolder Marten F. Grupstra gemaakt. Het kunstwerk is een bronzen maquette geworden met daarop de kaart van de gemeente Pekela met de opmarsroute van de Bevrijders en de namen van de diverse regimenten. Het monument werd op de Bevrijdingsdag 5 mei 2010 bij het Pekelder gemeentehuis onthuld, en is voor nu en in de toekomst een waardig eerbetoon aan deze moedige mannen die ver van hun eigen vaderland ons de vrijheid teruggaven na 5 jaar oorlog en bezetting. Onze Poolse en Belgische Bevrijders waren moedige mannen waarvan er slechts nog enkelen leven.

Schets van het bevrijdingsmonument

28

Onthulling door dhr. Ed Szczerbiński en Jaak Daemen uit België

PROGRAMMA HERDENKINGEN IN 2011 WAAR LEDEN VAN ONZE VERENIGING AAN DEEL KUNNEN NEMEN 9 april, 18.00 uur

- bevrijding van Gemeente Emmen bij het Generaal Maczek Monument 12 april, 18.30 uur - bevrijding van Gemeente Borger te Buinen. Start in Hotel Hartlief te Buinen. Daarna stille tocht naar monument aan de Lindelaan. 4 mei, 18.00 uur - Dodenherdenking, het Pools Militaire Erehof, Veerseweg te Oosterhout 4 mei, 19.30 uur - Nationale Dodenherdenking, het Valkenbergpark 4 mei - Dodenherdenking en Bevrijdingsdag te Oude Pekela 19.00 uur Aanvang in de NH-kerk aan de Wedderweg 13 mei, 18.45 uur - Herdenking bevrijding van Alphen NB 15 augustus, 19.00 uur - Dag van de Poolse soldaat, Pools Militaire Erehof te Oosterhout 15 augustus, 20.00 uur - Dag van de Poolse soldaat op het Pools Militaire Ereveld te Breda aan de Ettensebaan 16 september - Herdenking bevrijding van Axel bij Dragonderkruis 17 september - Herdenking bevrijding Driel 15.00 uur Kranslegging op het Polenplein 18.00 uur Poolse Kerkdienst RK kerk Secretariaat Stichting Driel – Polen, De Hout kamp 11, 6666 EA Heteren, tel. 0031-26-472 2773 Mobil: 0031-622 343 578. 2 oktober, 11.00 uur - Herdenking te Baarle Nassau / Hertog 2 oktober, 9.30 uur - Herdenking bevrijding De Klinge (B) 15 oktober - Dodenherdenking op het Pools Militaire Ereveld te Lommel (B) 29 oktober, 10.30 uur - Doden Appel op het Pools Militaire Erehof te Oosterhout 30 oktober - Herdenking bevrijding van Breda 9.15 uur H. Mis in Sint Laurentiuskerk aan Ginnekenweg 333 11.00 uur Dodenherdenking op het Pools Militair Ereveld in Breda-Ginneken aan Vogelenzanglaan 13 en daarna aan de Ettensebaan. 13 december, 11.30 uur - Herdenking sterfdag van gen. Maczek (11.12.1994)

29

INFORMATIE OVER HERDENKINGEN DIE IN POLEN IN HET JAAR 2011 PLAATSVINDEN 1-2 juli

- Feestdagen van 24e Ulanenregiment in Krasnik (Regimentdag 6 juli)

6 augustus

- Brigade Dag van de 10e Cavalerie Pantserbrigade genoemd naar gen. Stanislaw Maczek in Swietoszów op 5 augustus 2000 (Brigadedag 8 augustus)

1 september

- herdenking rond de eerste gevechten in de verdedigingsoorlog van de 10e Cavaleriebrigade onder commando van kolonel Maczek te Wysoka bij Jordanów - Algemene Ledenvergadering van de Federatie Pantserorganisaties te Zagan - Divisie Dag van de 11e Lubuska Cavalerie Pantserdivisie genoemd naar Koning Jan 3e Sobieski in Zagan op 12 september 1983. (Divisiedag 12 september) - officiële aankomst van as van wijlen Witold Deimel overgebracht uit London - herbegrafenis van as van wijlen ritmeester Witold Deimel in Bielsko – Biala en daarna onthulling van monument ter ere e van de 1 Poolse Pantserdivisie militairen afkomstig van de Poolse regio‟s Śląsk (Silezië) en Podbeskidzie op hetzelfde kerfhof aan Grunwaldzkastraat te Bielko – Biala.

16 september 17 september

17 september 23 september

22 oktober - Feestdag van de 1e Poolse Pantserdivisie in Warschau (Divisiedag 29 oktober) en Feestdagen gevierd op scholen genoemd naar generaal Stanislaw Maczek of 1e Poolse Pantserdivisie of de eenheden daarvan. Wijzigingen voorbehouden. Meer informatie is te verkrijgen bij onze secretaris Frans Olejek.

30

ZOEKTOCHT Nu pas weet een dochter in Breda wie haar vader is. Zij is inmiddels 65 jaar. Haar moeder en haar stiefvader hebben alles verzwegen en het geheim mee in het graf genomen. Pas na de dood van moeder lekte het geheim uit. FRANCISZEK JAZŁOWIECKI werd geboren in Polen – tegenwoordig Oekraïne – en in 1940 gedeporteerd door de Russen naar Sovjet Rusland. Nadat Duitsland had Rusland aangevallen werd op 30 juli 1941 door Polen en Sovjet Rusland een overeenkomst getekend en werden de Polen die in Rusland verbleven vrij gelaten. Zij mochten zich bij Poolse Leger aansluiten. Franciszek Jazłowiecki werd soldaat. Dit Poolse Leger werd in het Midden Oosten gereorganiseerd en in 1942 overgebracht naar Groot Brittannië. e e Hij diende in de 1 Poolse Pantserdivisie, 10 Bevoorrading Compagnie tot zijn demobilisatie in september 1946. Hij ging terug naar Polen maar liet geen adres achter.

Hebt u Franciszek Jazłowiecki gekend of heeft u nadere informatie over hem, laat dit dan aan de redactie of bestuursleden weten.

Bij voorbaat hartelijk dank namens zijn dochter.

31

OPROEP Geachte Heer, Mevrouw, Breda - een stad die op 29 oktober 1944 bevrijd werd door de 1ste Poolse pantserdivisie van generaal Maczek. Vanaf die dag is de stad verbonden met Polen. De soldaten, ze konden niet terugkeren naar hun vaderland, bleven, hartelijk ontvangen door de Bredanaars. Vele van hen stichtte hier hun familie. In die moeilijke beginjaren was de Poolse kerk hun thuis. De kerk gaf hun de Poolse tradities, spirituele bijstand, de mogelijkheid te bidden in hun eigen taal en was een ontmoetingsplaats voor de "Polen". Dat was toen, en is nu nog steeds heden ten dage. Meer dan 50 jaar hadden zij een gastvrij verblijf bij de paters Capucijnen in de Schorsmolenstraat. Nu, eind 2009 is de Poolse parochie van de Heilige Maximiliaan Kolbe opgericht, op initiatief van de Bisschop van Breda, Mgr. van den Ende. De parochie vond onderdak bij de Laurentiuskerk in het Ginneken (alwaar de soldaten van generaal Maczek een Heilige Mis bijwoonden voor zij in 1944 Breda binnentrokken om het te bevrijden), maar ook in kerken in Tilburg, Goes, Ossendrecht en binnenkort in Wernhout. Het is een feit dat het hebben van een afzonderlijke parochie niet alleen trots en vreugde met zich meebrengt maar vooral grote kosten. Zo hebben we onder andere te maken met aanschaf van liturgische benodigdheden, zangboeken, honorarium en reiskosten voor de priester. Onze eigen parochie moet financieel onafhankelijk zijn, willen we bestaansrecht hebben. De Hollandse kerk heeft het zelf moeilijk, dus kunnen we niet rekenen op financiële steun uit die hoek. Helaas kunnen we niet alle kosten dekken van de opbrengsten van de collectes elke zondag. Daarom wenden wij ons tot u, om vriendelijke een bijdrage te vragen voor onze parochie. Dankzij uw gift kunnen we de Poolse geestelijkheid voortzetten in Breda en verre omgeving (van Tilburg tot Vlissingen). Uw gift kunt u overmaken naar: Parochie van de Heilige M. Kolbe, te Breda rekeningnummer 10.11.63.622 Het is ook mogelijk om lid te worden van onze parochie. Wilt u in dat geval even een briefje sturen naar: Mevr. B. Rijnhout, Marksingel 77, 4811 NW Breda. Namens het bestuur van de parochie, priester S. Klim

32

APEL Szanowni Państwo, Breda – miasto wyzwolone 29.10.1944 roku przez 1 Dywizję Pancerną pod dowództwem generała Stanisława Maczka. Od tego dnia Breda związała się ze społecznością polską. Żołnierze, którzy nie mogli wrócić do ojczyzny, zostali serdecznie przyjęci przez obywateli Bredy. Wielu z nich założyło tu rodziny. W tej trudnej, emigracyjnej sytuacji, polski kościół był namiastką ojczyzny. Kościół podtrzymywał polskie tradycje, wspierał duchowo, dawał możliwość modlenia się we własnym języku, był miejscem spotkań Polaków. Tak było kiedyś i tak jest dzisiaj. Przez ponad 50 lat wspólnota polska korzystała z uprzejmości i gościnności ojców Kapucynów oraz wsparcia finansowego holenderskiego biskupstwa. Z biegiem lat zapotrzebowanie na polską posługę kapłańską znacznie wzrosło. Po latach starań, staliśmy się pod koniec 2009 roku oddzielną parafią pod wezwaniem św. M. Kolbe. Od Wielkanocy korzystamy z kościoła pod wezwaniem św. Wawrzyńca (St. Laurentius), kościołów w Tilburgu i Goes. Od września tego roku będą odprawiane msze w Ossendrecht i planowane są również msze w Wernhout. Fakt, że jesteśmy oddzielną parafią jest nie tylko powodem do dumy i radości ale przede wszystkim wiąże się z dużymi kosztami. Są to między innymi: wynajem kościołów i plebanii, zakup przyborów liturgicznych, ksiąg i śpiewników, wynagrodzenie oraz koszty dojazdów księdza. Musimy sprostać zadaniu i udowodnić, że jesteśmy w stanie sami utrzymać naszą parafię. Ponieważ kościół holenderski sam jest w trudnej sytuacji, nie możemy wymagać dalszej pomocy finansowej. Niestety, pieniądze ze składek nie pokrywają wszystkich kosztów. Zwracamy się do Was z uprzejmą prośbą o zapisywnie się do naszej parafii oraz o finansowe wsparcie. Nie chcielibyśmy zaprzepaścić danej nam szansy. Każdy „cent” się liczy. Dzięki Waszej ofiarności będzie możliwe kontynuowanie polskiego duszpasterstwa na terenie Bredy i okolic. Wpisanie się na listę parafialną oraz zadeklarowanie rocznej lub miesięcznej składki znacznie ułatwi organizowanie życia parafii. Datki można przekazywać księdzu w zakrystii lub na konto parafii: Rabobank, Parochie van de Heilige M. Kolbe, Breda Nr konta: 10 11 63 622 Za ofiarę i wsparcie serdeczne Bóg zapłać. Ks. Proboszcz, S. Klim Rada Parafialna

33

HERDENKING CAPELSE VEER OP ZATERDAG 29 JANUARI 2011 Deze vond weer plaats bij het monument dat de basisschool van Sprang Capelle geadopteerd heeft. Strijd om Kapelsche Veer Duits bruggenhoofd Onderdeel van de Tweede Wereldoorlog

Datum

november 1944 / januari 1945

Locatie

Capelle (N.Br.)

Resultaat

vrijwillige Duitse terugtrekking

Strijdende partijen Britten, Noren, Polen, Canadezen Duitsers

Generaal Sir John Crocker

Commandanten generaal Kurt Student

Gemiddeld ongeveer 400

Troepensterkte gemiddeld ongeveer 200 Verliezen

Ongeveer 600

ongeveer 600

Monument Capelse Veer

34

MEVROUW EN DE HEER JAN NOWINSKI 65 JAAR GETROUWD - 5 FEBRUARI 2011

Ons Bestuur en de Redactie feliciteren Het Gelukkige Paar van harte en wensen hen nog vele jaren samen in goede gezondheid!

35

POOLSE NATIONALE HERDENKINGSDAG “VERVLOEKTE SOLDATEN” Deze Poolse nationale feestdag wordt jaarlijks gevierd op 1 maart. Deze werd opgericht bij de wet op 3 februari 2011. Is gewijd aan de nagedachtenis van Poolse soldaten van de anticommunistische ondergrondse die weerstand boden tegen de poging van de Russen om Polen te sovjetiseren en ondergeschikt aan de Sovjet-Unie te maken in de jaren 1944-1963. Feest is geen vrije dag van het werk. In 2001 heeft het Poolse parlement een resolutie aangenomen waarin erkend werden de verdiensten van groepen en organisaties, die na de Tweede Wereldoorlog besloten hebben om de ongelijke strijd aan te gaan voor de Poolse onafhankelijkheid en soevereiniteit en om eerbetoon te geven aan de gevallenen, vermoorden en alle gevangen gezet en vervolgde leden van de organisatie “Vrijheid en Onafhankelijkheid”. Dit was de eerste eer van deze omvang aan de strijders van de gewapende anticommunistische ondergrondse. Het begin van de tekst van de wet die deze feestdag in het leven heeft geroepen: Ter ere van “Vervloekte Soldaten” - anticommunistische ondergrondhelden die opkwamen voor de onafhankelijkheid van de Poolse staat, vochten voor het recht op zelfbeschikking en de realisatie van de democratische aspiraties van de Poolse samenleving, met een pistool in hun handen, zowel op elke andere manier, stonden op tegen de Sovjetagressie en de met kracht opgelegde communistische regime.

Viering in 2011 met de Poolse president B. Komorowski

36

PATROONSDAG IN BYDGOSZCZ Op 18 maart 2011 werd de feestdag van het 64 jarig bestaan van de school voor doven en slechthorende gevierd. Op dezelfde dag bestaat deze school al 14 jaar onder de naam generaal Stanislaw Maczek. De plechtigheid begon met een bloemlegging bij het herdenkingbord van Generaal Maczek. Daarna heeft priester Dariusz Wesolek de nieuwe Mercedesbus, geschonken door het Provinciebestuur, gezegend. De feestelijke bijeenkomst in de school begon met het Poolse volkslied en de binnenkomst van het vaandel. Op deze dag waren vele genodigden o.a. oud-strijders uit Polen, vertegenwoordigers van de overheden en het Ministerie voor de Combattanten en Onderdrukten. Alle gasten werden traditioneel verwelkomd met brood en zout. Ook werden er diverse onderscheidingen uitgereikt; dhr. Mieczyslaw e Murawski, parachutist van de 1 Zelfstandige Brigade van generaal Sosabowski, kreeg Medaille Pro Memoria opgespeld. Medaille voor Verdiensten voor de Padvinderij werd zowel aan deze School als aan de directeur – Ryszard Bielecki uitgereikt. De gasten hebben hen van harte gefeliciteerd. De bijzondere aandacht verdiende de overdracht van een uniform en andere talrijke herinneringen van de echtgenoot Kazimierz door de weduwe Ewa Borowska. Zij was speciaal hiervoor uit Engeland gekomen. Kazimierz werd e geboren in de buurt van Bydgoszcz en diende in de 1 Poolse pantserdivisie. Giften hebben de verzameling van de Herdenkingskamer van deze school verrijkt. Leerlingen hebben in het historisch – artistiek programma “Als het vaderland roept” opgetreden. Er vond ook een concours plaats “Maczek – Patroon van de School” in drie delen: letterkundig, plastisch en grafisch. Prijzen waren door het Provinciebestuur aangeboden. De gasten hebben met grote interesse zowel de Traditiekamer als Herdenkingskamer bezocht. Later op de avond werd een feestelijke afsluiting gevierd met een letterkundig – muziekprogramma dat speciaal voor deze gelegenheid door schrijvers, gedichtschrijvers en een zingende actrice voorbereid was. Hierbij wil ik u vertellen dat het hier over dezelfde school voor slechthorende en dove kinderen gaat die al zeven jaar op de herdenking van de bevrijding van Breda en omgeving aanwezig zijn. De kinderen leggen gezamenlijk kransen en steken grafkaarsen aan.

37

Foto (links): kinderen tijdens optreden (rechts) kolonel Z. Krzywosz reikt de Medaille Pro Memoria uit aan dhr. M. Murawski

Foto’s en tekst: Adrian Stopa

38

MOEDER GEERTJE VELDHUIS. VADER ONBEKEND Een artikel uit het DvhN, geplaatst op 30 maart 2011, het verhaal staat hier onder...

Geertje Veldhuis 16 jaar Moeder Geertje en Klaas Klaas Veldhuis, 1956 Foto’s: DvhN Moeder Geertje Veldhuis. Vader onbekend... Klaas Veldhuis uit Sellingerbeetse groeit op als jongste zoon in een gezin van acht kinderen. Later blijken zijn ouders zijn grootouders, zijn oudste zus zijn moeder. Zijn vader is een Poolse soldaat. Wie was Alois Sminka? Door Marijke Brouwer Ergens heeft Klaas Veldhuis (64) uit Elim altijd geweten dat er iets was dat anders was. Wat het was? Hij kan het niet zeggen. "Ik heb soms gedacht dat er iets niet klopte, een enkele keer heb ik het gezegd." Een dergelijk vaag vermoeden uitspreken bij de familie Veldhuis thuis, in het Groningse Sellingerbeetse, is niet niks. Gesproken wordt daar niet. Vandaar dat Klaas verzwijgt dat hij op school wordt uitgescholden voor Poollander, een scheldwoord dat hij niet kent, waarvan de betekenis niet tot hem doordringt. Dat gebeurt later, als hij op zijn veertiende de technische school verlaat en aan het werk gaat bij garage Wortelboer, waarvoor hij een werkvergunning moet halen op het gemeentehuis. Hij fietst er fluitend naartoe, krijgt de kaart overhandigd en ziet in een flits dat zijn ouders zijn ouders niet zijn. "Klaas Veldhuis", leest hij zijn eigen naam, "Geboren 20 december 1946. Zoon van Geertje Veldhuis. Vader onbekend." Geertje is zijn oudste zus. Hij herinnert zich dat hij de weg naar huis vloekend en tierend heeft afgelegd. Huilend ook, omdat niemand hem ooit iets heeft verteld. Thuis koelt hij zijn woede op zijn moeder die een van zijn

39

zussen inschakelt om hem tot bedaren te brengen. "Ik moest me rustig houden, ik kreeg geen bevestiging van wat ik net gehoord had, geen begrip voor mijn woede." ‟s Avonds al daalt de stilte neer in huize Veldhuis en is de herkomst van Klaas geen onderwerp meer. "Een dag later was alles voorbij en ging het leven gewoon verder. Het werd doodgezwegen", zegt Klaas. De tijd verstrijkt. Klaas trouwt en krijgt drie kinderen die nieuwsgierig zijn naar de grootvader uit Polen. Ze sporen hun vader aan op zoek te gaan, maar Klaas wil zijn oude ouders niet kwetsen. "Toen zij overleden waren, heb ik de stoute schoenen aangetrokken." Klaas belt zijn oudste zus Geertje, alias Gre, zijn biologische moeder. Ik wil graag een gesprek met je over het verleden, zegt hij. Ze maken een afspraak. Dit is wat er is gebeurd: Geertje Veldhuis uit Sellingerbeetse is bijna 21 jaar als ze eind 1945met haar vriendinnen uit dansen gaat in Ter Apel. Ze komen graag bij Hotel Boschhuis, café Scholtens en café Schot. Op een van die avonden ontmoet zij een jongeman. Hij is een Poolse bevrijder, die in de oorlog met meer soldaten zijn land ontvlucht om tewerkstelling in Duitsland te voorkomen, soldaat wordt en na de bevrijding terecht komt in de Nederlands - Duitse grensstreek om kampen te bewaken. Ze krijgen verkering, hij komt graag bij haar thuis waar hij blijft slapen in het stookhok. Geertjes ouders zijn hartelijk, ook vrienden van hem zijn welkom bij hen thuis. Het is gedaan met de gastvrijheid als in juni blijkt dat Geertje in verwachting is. Haar ouders spreken daar schande van en vlak na het nieuws van de zwangerschap blijft bezoek van de Poolse soldaat uit. Geertje gaat hem zoeken op de dansavonden in Ter Apel, maar navraag leert haar dat de Poolse soldaten zijn vertrokken. en half jaar later wordt Klaas geboren waarna haar moeder haar ouderlijk huis en Sellingerbeetse dient te verlaten. Ze vertrekt naar Texel waar ze in de verpleging gaat werken en waar ze de man ontmoet met wie ze nu nog is getrouwd. De trouwerij vindt plaats in het gemeentehuis van Sellingen in 1954. Klaas is acht jaar en draagt de sleep van de trouwjurk. De man van Geertje dringt er die dag op aan Klaas mee te nemen naar Texel, maar vader en moeder Veldhuis willen hun jongen thuis houden. Meer informatie heeft Klaas niet. "Mijn biologische moeder had geen foto‟s. Wel zijn naam, die noemde ze klakkeloos. Alois Sminka heet hij, ze had het gelezen in zijn soldatenboekje." Die naam, denkt Klaas, moet een

40

schuilnaam zijn, zoals veel meer Poolse soldaten in die tijd een nickname aannamen. Want inmiddels, een kleine tien jaar van zoeken verder, heeft hij nog steeds geen enkel idee wie zijn vader is, zijn contacten met het Rode Kruis, het ministerie van defensie en tal van websites ten spijt. Wie meer informatie heeft over de Poolse soldaten die in 1945/1946 bij Sellingen zaten, kan contact opnemen met Klaas Veldhuis, telefoon: 652590834. Meer informatie: www.poolsebevrijders.nl Ingezonden door J. Gerner, Buinen.

MONUMENT VOOR POOLSE MILITAIREN IN WINSCHOTEN

Het is een plaquette van acryl. De gedenkplaat is bevestigd op het toegangshek van de R.K. begraafplaats, gelegen aan de Pekelderstraat in Winschoten. Deze werd op 4 mei 2000 onthuld. De tekst op de plaquette is zowel in het Pools als in het Nederlands: 'TIEN, IN ONZE REGIO TIJDENS ZWARE GEVECHTEN GESNEUVELDE, POOLSE MILITAIREN HEBBEN EEN TIJDELIJKE RUSTPLAATS GEVONDEN OP DEZE KATHOLIEKE BEGRAAFPLAATS. ZIJ ZIJN IN 1959 OVERGEBRACHT NAAR HUN EREBEGRAAFPLAATS TE BREDA'. Op de plaquette zijn tevens de namen, geboortedata, onderdelen en sterfdata van tien Poolse militairen aangebracht.

41

2012 – HET JAAR VAN GENERAAL STANISLAW MACZEK In 2012 kunnen de volgende jubilea gevierd worden: 31-03-201 februari 2012

120e verjaardag van gen. Stanislaw Maczek e e 70 jaar van ontstaan van de 1 Pantserdivisie in Schotland

Daarom is in Polen, na overleg tussen de diverse organisaties verbonden e met de 1 Poolse Pantserdivisie, de 12 persoonsorganisatie in het leven geroepen die de Poolse overheid gaat verzoeken om 2012 jaar van Generaal Maczek, officieel te erkennen en bekend te maken. Zij hebben al diverse zusterorganisaties zowel in Polen als in het buitenland voor samenwerking benaderd. e Om mensen meer kennis over de 1 Poolse Pantserdivisie en generaal Stanislaw Maczek zelf te geven worden diverse extra activiteiten georganiseerd, zowel in Polen als in het buitenland. De gesneuvelde Poolse militairen “Voor uwe en onze vrijheid” en hun aandeel in de bevrijding van Europa mag niet vergeten worden!

42

HERDENKING IN EMMEN - 10 APRIL 2011 EMMEN MEI 1945 TOEN – EMMEN MEI 2011 NU Zesenzestig jaar vrijheid Is dit een WONDER Of aardse WERKELIJKHEID Zesenzestig jaar geen gedonder GEEN BOMMEN en GRANATEN Op onze steden en straten Als de aardkorst vertoont scheuren en scheurtjes Strooit de hemel met bommen en granaten De aardkorst krijgt rode kleurtjes Bloed van gewonde soldaten Stroomt door de open deurtjes Dier en mens raakt in verdrukking En zoekt overal beschutting Gelukkig hebben wij dit al 66 jaar achter ons Twee kleine woordjes, maar hun betekenis is enorm Voor een burger en een soldaat in uniform Twee kleine woordjes als je ze niet mag uitspreken Dan is er iets in gebreke Twee kleine woordjes zijn de stones, de hoekstenen in ons samenleving VRIJHEID en VREDE Aan wie hebben wij dit te danken, dat wij vandaag zonder angst te hebben Een HERDENKING kunnen houden. Dit hebben wij alleen aan ons zelf te danken- de bevolking van Europa Zesenzestig jaar geleden, toen Europa werd BEVRIJD ontstond een nieuwe KREET: Niet alleen HOERA LEVE DE VRIJHEID, maar ook nog een belangrijke, NOOIT EEN OORLOG MEER!, NOOIT EEN OORLOG MEER! En dit hebben de Europeanen zich aangetrokken, niet met kogels op elkaar schieten Maar met woorden met elkaar praten. En dit resulteerde in een VERENIGT EUROPA Het zijn maar twee woorden, VERENIGD EUROPA maar dat zijn de wortels die ervoor zullen zorgen dat wij elk jaar VRIJHEID en VREDE blijven oogsten Zich verenigen dat bestond al lang. De allereerste mens op aarde was met zijn vrijheid niet blij; Hij kon die met niemand delen

43

Daarom kwam snel een tweede erbij Ze delen hun vrijheid voor vrede En zonder oorlog te voeren leefden ze tevreden. Tevreden is een groot woord… Helaas wij moeten kiezen, iets delen met elkaar, voor de vrede – onze toekomst Of alles afgeven: zoals diegenen die wij vandaag herdenken- ze hadden toen die keuze niet „s Morgens als ik opsta, kijk ik door het raam naar buiten Ik zie de grotere kinderen naar school fietsen, lekker tegen elkaar schreeuwen en kletsen, De kleine kinderen door de moeders begeleid, schopten tegen elk steentje onderweg die ze tegen kwamen. Op zo`n moment denk ik aan de jeugd e voordat de 2 Wereldoorlog uitbrak e e Wij deden toen precies hetzelfde. Helaas tussen de 1 en de 2 wereldoorlog, bestond de vrijheid niet 66 maar 20 jaar, ineens was alles voorbij, studeren was niet meer mogelijk, wel vechten aan het front voor de vrijheid. Het doet een oud-strijder goed, dat de Europeanen nog steeds in vrede met elkaar leven en ik hoop dat de Europese jeugd ‟blijft‟ oogsten wat wij gezaaid hebben. Tekst en foto’s: Edward L. Szczerbiński e Oud-strijder 1 Poolse Pantserdivisie

Dhr. E. Szczerbiński en dhr. Siudmak, oud-strijders van de e 1 Poolse Pantserdivisie waren er weer aanwezig en legden bloemen bij het monument.

44

HERDENKING IN BUINEN - 12 APRIL 2011

e

Dhr. E. Szczerbiński en dhr. Siudmak, oud-strijders van de 1 Poolse Pantserdivisie, waren weer aanwezig en legden bloemen bij het monument.

Foto: H. Staal, monument Buinen, toegezonden door dhr. J. Gerner

45

E

NIEUW BESTUUR VAN DE VERENIGING 1 POOLSE PANTSERDIVISIE VAN GENERAAL MACZEK IN FRANKRIJK SINDS MEI 2011

Président Honoraire: M.Edouard PODYMA 6 rue de la Gare 14680 GOUVIX 02 31 23 58 65

Président: Rédacteur adjoint du bulletin, chargé de sa diffusion postale, Chargé de la promotion sur internet de l’ANS 1ère DBP, porte drapeau et maître de cérémonies: M.Jean Pierre RUAULT, n°1 Les Ormes 61800 SAINT PIERRE D‟ENTREMONT 02 33 66 52 34 / 06 08 01 50 12 [email protected] Vice-Président: Chargé des relations avec les autorités civiles et militaires et religieuses Françaises à Paris et en Normandie: M.Michel PEPIN, Venelle du Relais de la Croix de Fer 14700 FALAISE 0231407921 [email protected] Vice-Président: Chargé des relations avec les autorités civiles et militaires Polonaises Pour l’Europe: M.Daniel DYRKA-BONCZYK, 2 Rue du Château 80690 AILLY LE HAUT CLOCHER 03 22 28 02 31

46

Sécrétaire Général, Trésorier adjoint: M.Damien CIERPISZ, 22 Rue Aristide Briand 28190 COURVILLE-SUR-EURE 002 37 90 75 75 [email protected] Trésorière Générale: Mme Chantal TAVEAU, 7 bis Boulevard Pasteur, Bâtiment C 78600 LE MESNIL LE ROI 06 74 11 80 52 [email protected]

Secrétaire Adjoint: M.Laurent TAVEAU, 7 bis Boulevard Pasteur, Bâtiment C 78600 LE MESNIL LE ROI 01 39 62 48 37 lataveau@club-internet

Rédacteur Général du bulletin. Maitre de cérémonies pour les commémorations M.Stéphane BRIERE, Le Bas Joncheray 72290 MEZIERES SUR PONTHOUIN 02 43 33 30 79 [email protected]

VAKANTIETIPS: HERDENKINGEN TE NORMANDIË 27 augustus 2011, zaterdag om 14 uur herdenking bij Mont – Ormel Memorial georganiseerd door Conseil Général de l‟Orne 28 augustus 2011, zondag om 9.30 uur dodenherdenking op het Pools e Militaire Ereveld in Langannerie georganiseerd door de Vereniging 1 Poolse Pantserdivisie van generaal Maczek in Frankrijk.

47

GROESBEEK - 2 MEI 2011 Via de Poolse Ambassade in Den Haag kreeg ik een uitnodiging tot het bijwonen van een ceremonie in het Nationaal Bevrijdingsmuseum 19441945 in Groesbeek. Rond 2 uur werden we verwacht voor de koffie. Samen met mijn zus Nanjo en twee goede vrienden uit Deventer, Els Graczyk en Cor Meulmeester, togen we vanuit Nijmegen richting Groesbeek. Het was een stralende dag. Na de koffie werden we, samen met ongeveer 100 andere genodigden, buiten uitgenodigd voor de openingsceremonie van een nieuw deel in de tentoonstelling. Tot op dat moment was er nl. nog geen aandacht besteed aan het Poolse aandeel in de bevrijding, met uitzondering van de luchtlanding bij Driel: de 1e Poolse Onafhankelijke Parachutistenbrigade van gen. Sosabowski. Keurig om half 3 begonnen de toespraken, als eerste sprak de directeur van het museum, drs. Wiel P.H.Lenders, en als tweede de ambassadeur van Polen in Nederland, dr. J Stanczyk. In de toespraken werd vooral herinnering gegeven aan de bijdrage van de 1e Poolse Pantserdivisie, onder Generaal Maczek, die nadat ze in Zeeuws-Vlaanderen en Brabant hadden gevochten in septemberoktober 1944, in april, mei 1945 verder streden in Gelderland, Drenthe en Groningen. Hierna werd de Last Post geblazen door T. Jetten, sergeant-majoor bij de Marine. Waarna de Poolse vlag werd gehesen naast de Britse, Canadese en Amerikaanse vlaggen, door dr. Stanczyk. Hierna volgde de opening in de tentoonstelling. Het museum is oorspronkelijk opgezet als herinnering aan de lokale bevrijding van Nijmegen, dat is nog goed te zien. Nu is er duidelijk meer aandacht aan meer aspecten van de oorlog en bevrijding, ook door een afdeling met Poolse tentoonstellingstukken van het landleger.

Foto links: dhr. J. Dziakiewicz – voorzitter met vaandel van de Vereniging van de Poolse Oud-strijders (SPK) Foto rechts: Re-enactment groep Generaal Maczek Museum uit Breda

48

Foto’s: de Poolse Ambassadeur dhr. Stanczyk houdt toespraak Excellentie hijst de Poolse vlag.

Foto: toegestuurd door dhr. Edward L. Szczerbiński Tekst en overige foto’s: Franjo Bogdanowicz uit Breda

49

DODENHERDENKING TE BREDA - 4 MEI 2011 Op deze dag werd er om 20.00 uur bij het monument „De Vlucht‟ in het park Valkenberg in Breda 2 minuten stilte gehouden voor de slachtoffers van de 2de wereldoorlog. Burgemeester Peter van der Velden hield een toespraak en legde daarna namens de gemeente Breda de eerste krans. Verder werden er bloemen neergelegd door organisaties van oorlogsbetrokkenen, het provinciaal en gemeentelijk bestuur, ambassades en maatschappelijke en culturele groeperingen, alsmede door de vertegenwoordiging van onze vereniging. Ook werden omstanders in de gelegenheid gesteld om bloemen bij het monument te leggen. De plechtigheid in het Park Valkenberg werd afgesloten door het leggen van een krans door de Stichting 4 mei Dodenherdenking.

Foto: Luuk Koenen, http://bkeewanfve.wordpress.com/2011/05/04/dodenherdenking-breda-2011/

HERDENKINGEN IN OOSTERHOUT - 4 MEI 2011 De dodenherdenking in Oosterhout begon om 19.15 uur met een stille tocht vanaf het stadhuis naar het bevrijdingsmonument in het park, waar de plechtigheid plaatsvond. Voorafgaand aan deze stille tocht was er om 17.40 uur een herdenking bij de oorlogsgraven aan de Nieuwe Bouwlingstraat. En om 18.00 uur werden bij het Pools militair ereveld aan de Veerseweg in Oosterhout de gesneuvelde Poolse militairen herdacht. Leerlingen van basisschool De Rubenshof lazen een gedicht voor en er was een kranslegging. Bij deze herdenking zijn eveneens bloemen gelegd door de aanwezige vertegenwoordiging van onze vereniging.

50

HERDENKING WAGENINGEN - 5 MEI 2011 Over Wageningen heb ik niet veel informatie. Bij de voertuigen die voor de Polen bestemd waren was niemand, ik stond daar alleen, verloren in de massa… Toen wij langs de tribune reden stond een militair op, Defensie Attaché van de Poolse Ambassade, kwam een paar passen naar voren en salueerde. Dit deed mij iets… ik was niet alleen. Wageningen was overbevolkt, mijn mobieltje werkte niet in de massa! Tekst: Edward Szczerbiński

Foto: toegestuurd door dhr. E. Szczerbiński

51

DODENHERDENKING VRIJDAG 13 MEI 2011 TRADITIEGETROUW MOOI EN INDRUKWEKKEND Na de inspectie van de erewacht gevormd door het 30 Natresbat onderleiding van Luitenant Kolonel Weber en projectofficier Eltn Dilven wachtte de genodigden een intieme herdenkingsdienst in de Willibrorduskerk te Alphen. Een en ander gevolgd door de kransleggingen bij het monument op het Bickplein en de begraafplaats. Voor de 72ste keer kwamen oud-strijders samen met vertegenwoordigers van de Gemeente Alphen-Chaam, van de Poolse Ambassade en vele andere organisaties bijeen om de gevallenen te herdenken uit de tweede wereldoorlog. Pastoor en Dominee gingen voor een sobere plechtigheid, die opgeluisterd werd door Harmonie Vlijt en Volharding evenals het dames en mannenkoor uit Alphen. Bewonderenswaardig is ook weer de jaarlijkse medewerking van de scouting en de basisschool. De eerste als medeverzorgers van de stoet en de kransleggingen en het verzorgen van een lezing in de kerk. De laatste door ook een lezing in de kerk te verzorgen. Het Gilde en de harmonie begeleidden de stoet naar het kerkhof, nadat burgemeester Nuijten en de heer Nowak een krans hadden gelegd bij het monument aan het Binckplein. Op het kerkhof memoreerde de burgemeester de burgerslachtoffers en de gevallenen aan Poolse zijde. Hij vroeg zich af of vrijheid wel zo van zelfsprekend is en gaf daar meteen een ontkennend antwoord op. De vrijheidsbeneming van de Tweede Wereldoorlog is nog niet zo lang geleden geweest. En “Vrijheid is als water, het is van levensbelang”; vervolgde Nuijten. Gelukkig is er de laatste jaren geen oorlog meer in Nederland geweest en kunnen we vrij op straat lopen. “Helaas zijn mensen niet overal vrij op straat. Tot voor kort was dat nog in Tunesië en Egypte. …….Libië en Afghanistan …. Maar ook niet in Ivoorkust en Liberia…”bracht hij ons onder de aandacht. Ook herinnerde hij nog aan de woorden van Femke Halsema die de oorlogsgebieden daar onlangs heeft bezocht. Hij riep op de vrijheid wereldwijd op straat te krijgen. “Want vrijheid ligt niet zomaar op straat”. De diverse vertegenwoordigers en organisaties brachten een bloemengroet aan de daar begraven Nederlanders en Polen, voor wie bij het noemen van hun naam de presentmelding werd uitgesproken. Een bijzondere gewaarwording dat presentie ondanks het niet meer in leven zijn van de betrokkene op deze manier toch gestalte kan krijgen. Dat herinneren en dus in onze aanwezigheid zijn verder reikt dan de dood. Na deze plechtigheden werd op het Binckplein de gebruikelijke vendelgroet gebracht door het Gilde van Alphen. Hierna dankt de heer Kersing namens de organisatie dodenherdenking alle aanwezigen en deelnemers aan deze 72ste herdenking. Democratie is een verworvenheid die niet van zelf

52

verkregen wordt. In zijn dankwoord verwees hij dan ook naar de woorden van de burgemeester dat deze ook niet zo maar op straat voor het grijpen ligt. Hierna troffen de oudgedienden en deelnemers aan deze sfeervolle herdenking elkaar in CC Den Heuvel. Napratend en terugdenkend aan deze avond en voorgaande jaren. Maar ook beseffend dat het aantal oudgedienden door de tand des tijds ook drastisch terugloopt. Een paar veteranen zaten buiten aan een kopje koffie en een sigaretje en spraken af dat ze er alles aan gaan doen om volgend jaar weer van de partij te zijn. En dat is een mentaliteit die passend is bij al diegene die bij deze herdenking herdacht werden. Want waar zouden we zonder hen zijn. Dank is op zijn minst extra verschuldigd aan de organisatie van deze herdenking. Zoals zij al eerder schreven hebben ze de taak van de bond van Wapenbroeders overgenomen en daarmee de continuïteit van de herdenkingen gewaarborgd. Hulde is hier zeker op zijn plaats. Tekst: Wim Pijnacker

Foto links: deelnemers komen uit het kerk Foto rechts: vertegenwoordigers van Polen vlnr: dhr. C. Nowak – Bestuurslid van onze Vereniging, Dhr. W. Nabrdalik – consul van de Poolse Ambassade, leden van de Vereniging van de Poolse Oud-strijders (SPK)

Foto’s: plechtigheden bij het Monument op het Binckplein Bloemlegging door dhr. C. Nowak

53

Dhr. Szamrowicz leest namen van de Poolse soldaten die op dit kerkhof rusten. Poolse Consul Nabrdalik legt een krans.

Dhr. Nowak en Salewicz leggen een krans namens onze Vereniging Vertegenwoordigers van de Vereniging Poolse Oud-strijders (rechts) Foto’s van de heer W. Pijnacker en Mevrouw I. Szamrowicz.

DODENHERDENKING VRIJDAG 13 MEI 2011 ALPHEN. Na samenkomst in het Culturele Centrum de Heuvel begon om 19.30 uur het officiële gedeelte. Door de inspectie van de erewacht gevormd door het 30 Natres bat. van ste luitenant-kolonel Weber begon de 72 herdenking om de gevallenen van de tweede wereldoorlog te herdenken Na deze inspectie gingen allen naar de kerk vanwaar de pastoor en de dominee voorgingen in een mooie plechtigheid die opgeluisterd werd door de harmonie Vlijt en Volharding en het Dames en Mannen koor uit Alphen. Na de dienst werden door ons bestuurslid C. Nowak en burgemeester Nuijten een krans gelegd bij het monument op het Brinckplein.

54

Het Gilde en de Harmonie begeleiden de stoet naar het kerkhof. Na de diverse toespraken werden er kransen gelegd o.a. door de consul van de Poolse Ambassade dhr. Nabrdalik en burgemeester Nuijten. ste

Namens de 1 Poolse Pantserdivisie werd er een krans gelegd door onze bestuursleden W. Salewicz en C. Nowak. Ook diverse organisaties brachten een bloemgroet aan de daar begraven Poolse militairen van wie bij het noemen van hun naam voorgelezen door ons bestuurslid S. Szamrowicz een present melding werd uitgesproken. Na deze plechtigheid werd op het Brinckplein de gebruikelijke vaandelgroet gebracht door het Gilde van Alphen. Hierna dankte dhr. Kersing namens de organisatie dodenherdenking alle ste aanwezigen en deelnemers aan de 72 herdenking Alle oudgedienden en deelnemers troffen elkaar na een sfeervolle herdenking in het Culturele Centrum. Tekst: Wadec Salewicz

NIEUW MONUMENT VAN GENERAAL MACZEK IN KRAKAU (PL) Tot nu toe werden in West Europa honderden monumenten gebouwd ter ere e van generaal Maczek en zijn 1 Pantserdivisie. In Polen zijn er alleen twee ter ere van generaal Maczek in Gdansk Wrzeszcz en in Zagan. Één monument ter ere e van zijn 1 Pantserdivisie is op het Invalidenplein te Warschau te vinden. Op 5 juni 2011 werd nog één monument ter ere van generaal Maczek in de Hoofd Laan van het Park genoemd naar dr. Henryk Jordan te Krakau, waar de Galerij van de Grote Polen e van de 20 eeuw zich bevindt. Zijn bronzen borstbeeld werd door beeldhouder Józef Opala gemaakt. Stichter van dit monument is Kazimierz Cholewa – voorzitter van de Genootschap van dit Park. Foto: Józef Wieczorek

55

IN MEMORIAM 2010 - 2011

Jerzy HEKNER Geboren op 14.06.1913 Overleden op 27.10.2010 in de leeftijd van 97 jaar in Hilversum Echtgenoot van mevr. H.M. Nicoll e e Oud-strijder van de 1 Poolse Pantserdivisie, 1 verbindingsbataljon Ereburger en bevrijder van de stad Breda Reserve eerste luitenant van het Poolse leger Maria (Riet) BOGUNIEWICZ – DE GRAAUW Overleden op 26.01.2011 in de leeftijd van 82 jaar in Galderk Weduwe van Tadeusz Boguniewicz Eerder weduwe van George Bugaj e Oud-strijder van de 1 Poolse Pantserdivisie Ereburger en bevrijder van de stad Breda Alojzy BISKUP Geboren te Strahlheim Hugohof (toenmalig Zuid-Pruisen) nu Stodolka Cechlo (Polen) op 24 mei 1921 Overleden op 02.03.2011 in Gent (B) weduwnaar van mevrouw Dionysia De Bruyker weduwnaar van mevrouw Suzanne Van Bever levensgezel van mevrouw Wanda Drozdzewska (†) e Oud-strijder van de 1 Poolse Pantserdivisie Diende onder het pseudoniem Antoni Raczek in het 3e peloton van de 11de compagnie genie Reserve onderluitenant van het Poolse leger Lid van het Verbond van Poolse Oud-strijders en Veteranen van de 1ste Poolse Pantserdivisie van generaal S. Maczek in België Lid en oud-vaandeldrager van de Poolse oud-strijdersbond en katholieke vereniging Maria DROZDOWSKI - FRIJTERS Overleden op 08.03.2011 in de leeftijd van 88 jaar in Breda Weduwe van Waclaw Drozdowski e Oud-strijder van de 1 Poolse Pantserdivisie Ereburger en bevrijder van de stad Breda

56

Wladyslaw DWOJAK Geboren in Okniany, regio Pokucie, Polen (tegenwoordig Oekraïne) Overleden op 05.04.2011 in de leeftijd van 88 jaar in Gdansk (PL) e Oud-strijder van de 1 Poolse Pantserdivisie, 2e Pantserregiment Ereburger en bevrijder van de stad Breda Reserve luitenant-kolonel van het Poolse Leger, Poolse veteranenactivist; Voorzitter van hoofdbestuur van de Nationale Vereniging van Veteranen van de Poolse Strijdkrachten in het Westen

Het Bestuur en de Redactie wensen de nabestaanden veel sterkte toe met het verwerken van het verlies.

Foto: Jerzy Hekner (rechts) met Krystyna Stopa-Konowrocka na de uitreiking van Medaille Pro Memoria op 12.12.2005 in Breda

57

Dhr. Cees Lokenberg was erg betrokken bij het lot van de joods - Poolse veteranen, in het bijzonder bij dat van majoor rabbijn Heszel Klepfisz. Toen hij hem dan uiteindelijk na lang zoeken had getraceerd, was de man juist enige dagen eerder overleden in Israel, na lange tijd in Panama gewoond te hebben. Het idee was om hem uit te nodigen bij de bevrijdingsherdenking van 2004 of 2005. Daarnaast hebben we nog op het museum gezocht en gevraagd onder de veteranen. Allemaal zonder resultaat. Waarschijnlijk was het gewoon te laat. Het blijkt toch dat ook na al die jaren, de joodse veteranen een beetje zijn verzwegen, en ook Jos van Alphen is het hier mee eens, er liggen gesneuvelde joden onder een kruis op de kerkhoven in Europa, i.p.v. een davidster. Tekst en annonce: toegestuurd door Franjo Bogdanowicz, Breda

58

DHR. DWOJAK WAS VOOR MIJ EEN ZEER SPECIALE PERSOON Begin oktober 1994 vierden wij in Baarle-Hertog /Nassau de 50 jarige bevrijding door 1e Poolse Pantserdivisie onder leiding van generaal Maczek. Ik werd, door mijn achternaam geheel "vrijwillig" opgenomen in het bevrijdingscomité van Baarle. Voor deze viering hadden wij de oud-strijders uitgenodigd uit de Benelux. Natuurlijk moesten er ook oud-strijders komen uit Polen. Via via kwamen wij in contact met de vereniging van oud-strijders uit Gdansk. De voorzitter van deze vereniging was dhr. Wladyslaw Dwojak. Hij kwam met een aantal veteranen over en met een aantal kinderen van de generaal Maczek school. De reden hiervoor was, dat veteranen de "peetvaders" zijn van de kinderen van deze school. Ik werd aangewezen tot begeleider van deze groep. Na de herdenking van de 50 jarige bevrijding, kregen wij (het herdenkingscomité en de beide gemeenten Baarle-Hertog en Nassau) een uitnodiging van dhr. Dwojak om in mei 1995 om naar Gdansk te komen om het einde van de 2e wereldoorlog te herdenken. Tevens waren wij eregasten toen een school in Gdansk werd omgedoopt tot de generaal Sosabowski school. Gedurende dit verblijf (in Gdansk) werden wij begeleid door een jonge dame, die bij de gemeente Gdansk werkte. Door o.a. toe doen van dhr. en mevr. Dwojak ontstond er vrij snel een vriendschappelijke band tussen haar en mij. Zoals altijd bij vertrek werden er cadeaus over weer gegeven. Deze jonge dame (Iwona) had voor mij persoonlijk iets speciaals. Voor haar had ik (gelukkig) een nieuwe Ray-Ban zonnebril bij me. Na terugkomst in Baarle heb ik intensief contact gehouden met dhr. en mevr. Dwojak en via hen met Iwona. Met de daarop volgende feestdagen kreeg ik een uitnodiging om naar Gdansk te komen om Sylwester te komen vieren met Iwona. Achteraf bleek dit door de familie Dwojak georganiseerd te zijn. Vier maanden daarna (met Pasen) heb ik Iwona opgehaald en haar meegenomen naar Baarle. Ze is nu al veertien jaar mijn vrouw. Gedurende de jaren hierna ben ik vaak naar Gdansk geweest. Zowel privé als in naam van het herdenkingscomité. Dhr. Dwojak zorgde er telkens voor, dat als er iets te doen was in Gdansk, ik een uitnodiging ontving. Denk aan de jaarlijkse herdenking op de Westerplatte waar op 01-09-1939 de 2e wereldoorlog is begonnen, de onthulling van het

59

generaal Maczek monument, het jubileum van de generaal Maczek school, de opening van het Holland House in Gdansk etc. Het zou een doodzonde zijn geweest, als ik in Gdansk was, de familie Dwojak niet kwam bezoeken. Hier moest ik altijd een complete avond voor uittrekken. Na het overlijden van mijn vader. Zag hij zich als mijn tweede vader en hij zag zich samen met zijn vrouw als grootouders van mijn dochter. Deze jonge dame werd altijd door hen erg verwend. Toen ik op 1 september 2010 weer in Gdansk was (samen met een journalist) voor de herdenking op de Westerplatte. Werden wij deze keer niet opgehaald door dhr. Dwojak, maar de zijn rechter hand dhr. Edmund Popielinski en zijn zoon Greg. Dit gaf mij een erg vreemd gevoel. Dhr. Dwojak was toen al zo ziek (darmkanker), dat hij dit niet meer kon doen. Iedereen wist, dat dit terminaal was. Toch kwam de mededeling op 07-04-2011 dat dhr. Dwojak overleden was als een donderslag bij heldere hemel. Het was voor mij onmogelijk om de zaterdag daarop in Gdansk aanwezig te zijn voor zijn begrafenis. Ik kon dit met mijn personeel niet meer regelen in zo'n korte tijd. Ik ben precies een week later naar Gdansk gegaan om toch mijn "2e vader" te eren en natuurlijk met zijn vrouw te praten. Daarna zijn we naar zijn graf gegaan om namens het herdenkingscomité, de beide burgemeesters en natuurlijk namens mijzelf een bloemstuk te leggen en afscheid te nemen. Dit viel erg zwaar. Het deed mij wel erg goed om van andere mensen te horen op de begraafplaats, dat er een week terug een speciaal iemand was begraven. Er waren hooggeplaatste gasten aanwezig en het gebeurde allemaal met militaire eer. Dit was wel wat hij verdiende. Hij was de persoon die bij de gemeente Gdansk om budgetten moest bedelen voor een bus naar West Europa voor de veteranen, voor de schoolkinderen die Normandië en al de plaatsen wilden bezoeken waar zij gevochten hadden, om gasten uit West Europa te ontvangen etc. Het zal voor mij zeer zwaar zijn als ik weer in Gdansk ben, dat ik dhr. Wladyslaw Dwojak niet meer kan bezoeken. Ook zal ik de gezellige avonden bij hem en zijn vrouw missen. Zoals in een gedicht van Vondel staat: Een tak breekt nimmer zonder krak. Ik zal hem erg missen. Janek Czyzewski Iwona Czyzewska-Topolewicz Monica Czyzewska

60

POOLSE BEVRIJDER DWOJAK OVERLEDEN dinsdag 12 april 2011 Bron: BN/De STEM

Foto: eerste van links dhr. Wladyslaw Dwojak BREDA - In zijn woonplaats Gdansk is vorige week lt.-kol. Waldyslaw Dwojak op 88-jarige leeftijd overleden. Als majoor van Maczeks 1e Poolse Pantserdivisie was Dwojak in oktober 1944 een van de bevrijders van Breda. Zijn dood is gisteren gemeld door het Herdenkingscomité Baarle-Nassau/ Hertog, dat nauw contact met de bejaarde veteraan onderhield. De destijds nog jonge majoor (22 jaar) voerde het bevel over een sectie tanks, die ook bij de bevrijding van de enclave was betrokken. Na de oorlog bleef Dwojak, geboren in de huidige Oekraïne, niet in het westen achter, maar keerde hij naar zijn vaderland terug. Als voorzitter van de Veteranenassociatie van het Poolse Leger in West-Europa bezocht hij veelvuldig de herdenkingen op de Bredase en Baarlese erevelden en was hij fundraiser voor het Maczekmonument in Gdansk (2005). Dwojak is zaterdag met militaire eer begraven. Hij laat zijn vrouw en twee zoons achter. door Leo Nierse

61

NIEUWE BOEKEN CZARNA KAWALERIA Bojowy szlak pancernych Maczka “Zwarte Cavalerie– gevechtsroute van pantsermilitairen van Maczek” van Kacper Sledzinski uitgegeven in het Pools door uitgever: ZNAK in mei 2011. ISBN: 9788324016075 “De Zwarte Cavalerie”laat ons zien de oorlog door de ogen van haar deelnemers. We ontmoeten mensen van vlees en bloed. We vergezellen hen van de gevechten in de moeilijke bergachtige omstandigheden in september 1939 tot de opmerkelijke prestaties in Normandië, België, Holland en Duitsland. Tankmilitairen van Maczek zijn echte helden die Europa van naziebezetting bevrijd hebben.

NIEZLOMNA BRYGADA plk. Maczka “Onwrikbare/ onbuigzame Brigade van kolonel Maczek” van Jerzy Majka uitgegeven in het Pools door uitgever: STRATUS in 2010. ISBN: 978-83-89450-53-1 e

Geïllustreerde geschiedenis van de 10 Brigade in de jaren 1937-1939. e De geschiedenis van de 1 Poolse gepantserde eenheid vanaf het begin tot e het einde van de september campagne in 1939, toen de 10 Cavalerie Brigade Polen verliet met al haar voertuigen. De exacte beschrijving van de geschiedenis van de eenheid, die de Duitsers bevochten met moed en vastberadenheid. Boek geïllustreerd met, tot dan toe, ongepubliceerde foto‟s en kleurrijke profielen van voertuigen. Binnenkort wordt het ook in het Engels uitgegeven.

62

BEZOEKERSTIP: TENTOONSTELLING “ENIGMA. DE OVERWINNING ONTCIJFERT.” IN BREDA Op 1 juli 2011 werd in het Generaal Maczek Museum in Breda de nieuwe tentoonstelling “Enigma. De overwinning ontcijfert.” (Enigma. Odszyfrowac Zwyciestwo) geopend. Deze blijft er tot 15 september 2011. Deze tentoonstelling is gewijd aan het succes van de Wiskundigen uit de Universiteit te Poznan die de code van de beroemde Duitse Enigma coderingsmachine gebroken hebben. Dit was een van de meest spectaculaire successen op het gebied van cryptografie in de wereld. De belangrijke helden van deze tentoonstelling: Marian Rejewski, Jerzy Rozycki en Henryk Zygalski, die – afgezien van het breken van de Enigmacodes – hebben de wiskundige fundamenten van de aanvallen op codes gelegd – een revolutie in de cryptologie. Maar de wereld werd zich bewust van hun rol en prestaties pas in het ste midden van de jaren ‟70 van de 20 eeuw. Voor veel mensen is dit verhaal nog steeds onbekend. Het evenement maakt deel uit activiteiten van Marek Wozniak – Maarschalk van de Provincie Wielkopolska die al paar jaar aan het populariseren is van de kennis over de Poolse wetenschappers. Deze tentoonstelling was al in het Europese Parlement en in het Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis in Brussel gehouden en zal in andere Europese steden getoond worden.

63

Het Bestuur en de Redactie e van de Vereniging 1 Poolse Pantserdivisie wensen u een zonnige en prettige vakantie toe!

De redactie en het bestuur danken alle adverteerders voor hun financiële bijdragen en het plaatsen van een advertentie, door welke steun deze uitgave mogelijk is gemaakt. Wij danken ook al onze donateurs en sponsors die onze vereniging met verschillende bedragen hebben gesteund. Onze activiteiten worden mede mogelijk gemaakt door opbrengsten uit de BankGiro Loterij. Uw deelname aan deze loterij wordt daarom van harte aanbevolen.‟

ATTENTIE: In het jaar 2011, herdenkingen van de bevrijding van Breda en omgeving vinden plaats op zaterdag 29 oktober en op zondag 30 oktober.

Nog even deze oproep: Mocht u op een van u vakantietrips iets tegen komen aangaande e de 1 Poolse Pantserdivisie, monumenten en gedenktekens of andere zaken van deze aard dan zijn wij zeer ingenomen met een foto of iets dergelijks. Bij voorbaat onze hartelijke dank hiervoor. Het adres van onze redactie vindt u voor in dit blad op pagina 4: Colofon.

64