Inhoud
Ten Geleide
17
Hoofdstuk 1 Anatomie en fysiologie van de huid
19
1.1 Inleiding 1.2 Anatomie en fysiologie 1.2.1 Epidermis 1.2.2 Basaalmembraan 1.2.3 Dermis 1.2.4 Adnexen 1.2.4.1 Haren 1.2.4.1.1 Typen haren 1.2.4.1.2 Anatomie van de haarfollikel 1.2.4.1.3 Fysiologie van de haargroei 1.2.4.2 Nagels 1.2.4.3 Talgklieren 1.2.4.4 Zweetklieren 1.2.5 Bloed- en lymfevaten 1.3 Functies van de huid 1.4 Immunologie van de huid 1.4.1 Aspecifieke immuunsysteem 1.4.2 Specifieke immuunsysteem 1.4.3 Allergische reacties 1.4.4 Auto-immuniteit 1.5 Genetica van de huid 1.6 De huid in de verschillende levensfasen 1.6.1 Van geboorte tot puberteit 1.6.2 Puberteit 1.6.3 Zwangerschap 1.6.4 Menopauze 1.6.5 Oudere leeftijd 1.7 De gepigmenteerde huid 1.7.1 Verschillen in structuur en functie van de blanke en negroïde huid 1.7.2 Huidaandoeningen en de donkere huid 1.7.3 Fysiologische verschijnselen in de donkere huid 1.7.4 De donkere huid en behandeling van huidafwijkingen 1.8 Gezonde huid
19 19 20 23 23 25 25 26 26 27 29 29 30 31 31 32 32 33 34 34 35 36 36 37 37 37 37 38 39 39 40 40 40
Hoofdstuk 2 Diagnostiek van huidafwijkingen
43
2.1 2.2 2.3
43 43 44 45 45 52 55
Inhoud
Inleiding Anamnese Inspectie 2.3.1 De efflorescentieleer 2.3.2 De efflorescenties 2.3.3 Het PROVOKE-systeem 2.3.4 Hulpmiddelen bij de inspectie
3
2.4 2.5
Palpatie Aanvullend onderzoek 2.5.1 Klinisch-chemisch onderzoek 2.5.2 Histopathologisch onderzoek 2.5.3 Microbiologisch onderzoek 2.5.3.1 Kweken van bacteriën, virussen en schimmels 2.5.3.2 KOH-preparaat van huidschilfers, nagels en haren 2.5.3.3 Overig microbiologisch onderzoek 2.5.4 Allergologisch onderzoek 2.5.4.1 Epicutaan allergologisch onderzoek 2.5.4.2 Intracutaan allergologisch onderzoek 2.5.5 Vaatonderzoek 2.5.5.1 Doppleronderzoek 2.5.5.2 Duplexonderzoek 2.5.5.3 Lymfescintigrafie 2.5.6 Trichologisch onderzoek 2.5.7 Lichtdiagnostisch onderzoek 2.5.8 Beeldvormend onderzoek 2.5.9 Zweettest
57 58 58 58 59 59 59 59 60 60 61 61 61 62 62 62 63 63 64
Hoofdstuk 3 Behandeling van huidafwijkingen
65
3.1 3.2
65 66 66 69 78 78 81 81 81 82 83 83 84 85 86 86 87 87 87 88 89 89 89 89 90 90 90 91 92 92 93 94 94
Inleiding Uitwendige therapie 3.2.1 Basispreparaten voor dermatologische toepassing en indifferente therapie 3.2.2 Uitwendige medicamenteuze therapie 3.2.3 Voor te schrijven hoeveelheden 3.3 Systemische medicamenteuze therapie 3.4 Intralaesionale medicamenteuze therapie 3.5 Dermatochirurgie 3.5.1 Excisie 3.5.2 Plastieken 3.5.3 Mohschirurgie 3.6 Elektrochirurgie 3.7 Curettage / excochleatie 3.8 Cryotherapie 3.9 Lichttherapie 3.9.1 UV-B fototherapie 3.9.2 UVA-1 fototherapie 3.9.3 Fotochemotherapie 3.10 Fotodynamische therapie 3.11 Lasertherapie 3.12 Flitslamptherapie 3.13 Behandeling van spataderen 3.13.1 Endoveneuze technieken 3.13.1.1 Sclerocompressietherapie 3.13.1.2 Thermische endoveneuze technieken 3.13.2 Chirurgische technieken 3.13.2.1 Ambulante flebectomie 3.14 Compressietherapie 3.15 Etsen 3.16 Resurfacing (chemische peeling, dermabrasie, laser) 3.17 Weefselaugmentatie 3.18 Botulinetoxine behandeling 3.19 Iontoforese
4
Dermatologie en venereologie in de praktijk
3.20 3.21
Radiotherapie Psychotherapie
Hoofdstuk 4 Huidafwijkingen met erytheem
94 95
97
4.1 Inleiding 4.2 Erythema palmare 4.3 Erytheem van het gezicht 4.3.1 Vluchtige roodheid (erythema faciale) 4.3.2 Niet-vluchtige roodheid (rubeosis, facies rubra) 4.4 Erythema perstans 4.5 Erythema annulare centrifugum 4.6 Urticaria en angio-oedeem
97 98 98 98 99 99 99 100
Hoofdstuk 5 Huidafwijkingen met erytheem en schilfering
105
5.1 5.2 5.3 5.4 5.5
105 105 111 112 114
Inleiding Psoriasis Pityriasis rosea Erytrodermie Parapsoriasis
Hoofdstuk 6 Huidafwijkingen met papels
117
6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7
117 117 118 119 120 121 122
Inleiding Prurigo simplex Prurigo nodularis Neurodermitis circumscripta (lichen simplex chronicus) Granuloma annulare Lichen planus Sarcoïdose
Hoofdstuk 7 Huidafwijkingen met vesikels en bullae
125
7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6
125 125 127 128 129 129
Inleiding Erythema multiforme Stevens-johnsonsyndroom en toxische epidermale necrolyse Epidermolysis bullosa Oedeemblaren Diabetische bullae (bullosis diabeticorum)
Hoofdstuk 8 Huidafwijkingen met pustels
131
8.1 Inleiding 8.2 Psoriasis pustulosa 8.2.1 Gegeneraliseerde psoriasis pustulosa 8.2.2 Psoriasis pustulosa van de handpalmen en de voetzolen 8.2.3 Acrodermatitis continua Hallopeau 8.3 Pustulosis palmoplantaris (ziekte van Andrews-Barber) 8.4 Malassezia folliculitis 8.5 Pseudomonas folliculitis
131 131 131 132 133 133 134 135
Inhoud
5
Hoofdstuk 9 Huidafwijkingen met hyperpigmentatie
137
9.1 9.2
137 137 137 140 140 141 141 142 143 144 145 145 146 146 147 148 149 150 150 151 151
9.3 9.4 9.5 9.6 9.7 9.8 9.9 9.10 9.11 9.12 9.13 9.14 9.15 9.16 9.17 9.18 9.19
Inleiding Naevus naevocellularis 9.2.1 Verworven naevus naevocellularis 9.2.2 Congenitale naevus naevocellularis Naevus spilus Ephelis Lentigo simplex Lentigo solaris Café-au-laitvlek Beckernaevus (melanosis naeviformis Becker) Mongolenvlek Erythrosis interfollicularis colli (poikiloderma van Civatte) Postinflammatoire hyperpigmentatie Melasma Erythema ab igne Mastocytose Acanthosis nigricans Poikilodermie Hyperpigmentatie door geneesmiddelen en metalen Hyperpigmentatie bij interne ziekten Overige afwijkingen met donkerder verkleuring van de huid
Hoofdstuk 10 Huidafwijkingen met hypo- en depigmentatie
153
10.1 10.2
153 154 154 154 154 155 156 156 157 157 157 158 158 159 159 160
10.3
Inleiding Hypopigmentatie 10.2.1 Postinflammatoire hypopigmentatie 10.2.2 Pityriasis alba 10.2.3 Pityriasis versicolor 10.2.4 Progressieve maculaire hypomelanose 10.2.5 Hypomelanosis guttata idiopathica 10.2.6 Naevus depigmentosus 10.2.7 Hypopigmentatie door chemische stoffen 10.2.8 Hypopigmentatie door fysische invloeden 10.2.9 Hypopigmentatie bij andere dermatologische ziektebeelden Depigmentatie 10.3.1 Vitiligo 10.3.2 Halonaevus 10.3.3 Oculocutaan albinisme 10.3.4 Overige oorzaken van depigmentatie
Hoofdstuk 11 Huidafwijkingen met ulcera
161
11.1 Inleiding 11.2 Decubitus 11.3 Pyoderma gangraenosum
161 162 164
6
Dermatologie en venereologie in de praktijk
Hoofdstuk 12 Littekens en huidafwijkingen met littekens
165
12.1 Inleiding 12.1.1 Wondgenezing 12.1.2 Factoren die de wondgenezing beïnvloeden 12.2 Hypertrofische littekens en keloïden 12.3 Acne keloidalis nuchae 12.4 Atrofie en atrofische littekens 12.4.1 Atrofie 12.4.2 Atrofische littekens 12.4.3 Striae 12.5 Huidafwijkingen in littekens
165 165 166 167 169 170 170 170 171 172
Hoofdstuk 13 Eczemateuze dermatosen
173
13.1 13.2 13.3 13.4 13.5 13.6 13.7 13.8 13.9 13.10 13.11 13.12
173 173 178 179 183 184 185 185 186 187 188 189
Inleiding Allergisch contacteczeem Ortho-ergisch contacteczeem Constitutioneel eczeem Acrovesiculeus eczeem Nummulair eczeem Eczema hyperkeratoticum et rhagadiforme Hypostatisch eczeem Eczema craquelatum Seborroïsch eczeem Intertrigineus eczeem (intertrigo) Juveniele plantaire dermatose
Hoofdstuk 14 Acne en op acne gelijkende dermatosen
191
14.1 Inleiding 14.2 Acne (vulgaris, conglobata) 14.3 Acneïforme erupties 14.4 Rosacea 14.5 Dermatitis perioralis 14.6 Demodexfolliculitis 14.7 Hidradenitis suppurativa (acne ectopica, acne inversa)
191 191 195 195 198 199 199
Hoofdstuk 15 Benigne tumoren
203
15.1 15.2 15.3 15.4 15.5 15.6 15.7 15.8 15.9 15.10 15.11 15.12 15.13 15.14
203 203 205 205 206 206 207 207 208 208 208 209 210 210
Inhoud
Inleiding Verruca seborrhoica Blauwe naevus Vlekjes van Fordyce (ectopische talgklieren) Seniele talgklierhyperplasie Naevus sebaceus Syringoom Keratoacanthoom Tricho-epithelioom Dermatofibroom Fibroom Xanthoom Leiomyoom Lipoom
7
15.15 Cysten en pseudocysten 15.15.1 Milium 15.15.2 Epidermale cyste 15.15.3 Tricholemmale cyste 15.15.4 Reuzencomedo 15.15.5 Elastoidosis nodularis cystica et comedonica (syndroom van Favre-Racouchot) 15.15.6 Steatocystoma multiplex 15.15.7 Myxoïdcyste 15.15.8 Hidrocystoom 15.16 Chondrodermatitis nodularis helicis
211 211 211 212 212 212 213 213 214 214
Hoofdstuk 16 Premaligne huidafwijkingen
215
16.1 16.2 16.3 16.4 16.5
215 215 217 217 219
Inleiding Actinische keratose Cornu cutaneum Dysplastische naevus en familiair dysplastisch naevussyndroom Overige premaligne huidafwijkingen
Hoofdstuk 17 Maligne tumoren 17.1 17.2
17.3
221
Inleiding 221 Kwaadaardige tumoren beperkt tot de opperhuid 221 17.2.1 Ziekte van Bowen 221 17.2.2 Quéyraterytroplasie 222 17.2.3 Bowenoïde papulose 223 17.2.4 Lentigo maligna 223 Kwaadaardige tumoren (invasief groeiend) 224 17.3.1 Basaalcelcarcinoom 224 17.3.2 Plaveiselcelcarcinoom 226 17.3.3 Melanoom 228 17.3.4 Lymfoom 230 17.3.4.1 T-cellymfoom 230 17.3.4.1.1 Mycosis fungoides 230 17.3.4.1.2 Sézarysyndroom 231 17.3.4.1.3 Lymfomatoïde papulose 231 17.3.4.2 B-cellymfoom 232 17.3.5 Ziekte van Paget 232 17.3.6 Kaposisarcoom 233
Hoofdstuk 18 De huid en niet-cutane maligne tumoren
235
18.1 18.2 18.3 18.4 18.5
235 235 235 236 239
Inleiding Ingroei van kanker in de huid Metastasering in de huid Paraneoplasieën Huidaandoeningen waaraan incidenteel of regelmatig een maligniteit ten grondslag ligt
Hoofdstuk 19 Huidafwijkingen door radiotherapie
241
19.1 19.2
241 241
8
Inleiding Huidafwijkingen door bestralingen
Dermatologie en venereologie in de praktijk
Hoofdstuk 20 Bacteriële infecties
245
20.1 20.2 20.3 20.4 20.5 20.6 20.7 20.8 20.9 20.10 20.11 20.12 20.13 20.14 20.15
Inleiding Oppervlakkige folliculitis Sycosis Furunkel en karbonkel Abces Impetigo vulgaris Impetigo bullosa Staphylococcal scalded skin syndrome Cellulitis Erysipelas Hordeolum Ecthyma Necrotiserende fasciitis Erythrasma Lymeziekte 20.15.1 Erythema migrans 20.15.2 Borrelia-lymfocytoom 20.15.3 Acrodermatitis chronica atrophicans 20.16 Pitted keratolysis 20.17 Trichomycosis axillaris 20.18 Erysipeloïd 20.19 Infectie met atypische mycobacteriën
245 246 248 248 249 250 250 251 252 253 254 254 254 255 256 256 257 257 258 258 259 259
Hoofdstuk 21 Virale infecties
261
21.1 21.2
261 261 261 264 266 269 270 271 271 272 272 272 273 273 273 274 274 275 275 275 275 276
21.3 21.4 21.5 21.6 21.7 21.8
Inleiding Infecties met het humanepapillomavirus (HPV) 21.2.1 HPV-infecties van de huid 21.2.2 HPV-infecties van de slijmvliezen Infecties met het herpessimplexvirus Herpes zoster Molluscum contagiosum Ecthyma contagiosum Melkersknobbels Virusziekten die gepaard gaan met exanthemen 21.8.1 De klassieke kinderziekten 21.8.1.1 Mazelen 21.8.1.2 Rodehond 21.8.1.3 Roodvonk 21.8.1.4 Erythema infectiosum 21.8.1.5 Exanthema subitum 21.8.1.6 Waterpokken 21.8.2 Andere virusinfecties die gepaard gaan met exanthemen 21.8.2.1 Mononucleosis infectiosa 21.8.2.2 Syndroom van Gianotti-Crosti 21.8.2.3 Hand-voet-mondziekte 21.8.2.4 Niet-specifieke virale exanthemen
Hoofdstuk 22 Schimmelinfecties
277
22.1
277
Inhoud
Inleiding
9
22.2
22.3
Dermatofytosen 22.2.1 Trichomycosen 22.2.1.1 Tinea capitis 22.2.1.2 Tinea barbae 22.2.2 Epidermomycosen 22.2.2.1 Tinea corporis en tinea faciei 22.2.2.2 Tinea manus 22.2.2.3 Tinea inguinalis 22.2.2.4 Tinea pedum 22.2.3 Onychomycosen 22.2.4 Behandeling van dermatomycosen en onychomycosen Candida-infecties 22.3.1 Candida-infecties van de slijmvliezen 22.3.2 Candida-infecties van de huid 22.3.3 Candida-infecties van de nagels 22.3.4 Behandeling van candida-infecties
277 278 278 279 280 280 280 281 282 283 284 285 285 286 288 288
Hoofdstuk 23 Parasieten en insecten
289
23.1 23.2 23.3 23.4 23.5 23.6 23.7
289 289 292 293 294 295 295
Inleiding Scabies (schurft) Pediculosis capitis (hoofdluis) Pediculosis pubis (schaamluis) Strophulus en culicosis bullosa Animale scabies Allergische reacties op gif van angeldragende insecten (wespen, bijen, hommels)
Hoofdstuk 24 Seksueel overdraagbare aandoeningen
297
24.1 24.2
297 301 301 302 303 305 306 307 308
24.3 24.4
Inleiding Bacteriële seksueel overdraagbare aandoeningen 24.2.1 Chlamydia-infectie 24.2.2 Gonorroe 24.2.3 Syfilis 24.2.4 Lymphogranuloma venereum 24.2.5 Bacteriële vaginose Hiv-infectie en aids Trichomoniasis vaginalis
Hoofdstuk 25 Importinfecties en -infestaties 25.1 25.2 25.3 25.4 25.5 25.6 25.7 25.8 25.9
10
309
Inleiding 309 Lepra 309 Cutane leishmaniasis 310 Cutane larva migrans 310 Filariasis 311 Myiasis 311 Tungiasis 312 Tropisch ulcus 313 Enkele andere importinfecties en -infestaties 313
Dermatologie en venereologie in de praktijk
Hoofdstuk 26 Afwijkingen aan de venen: flebologie
315
26.1 26.2
315 315 315 315 317 318 318 319
26.3 26.4 26.5 26.6
Inleiding Anatomie en fysiologie van het veneuze systeem in de benen 26.2.1 Anatomie 26.2.2 Fysiologie Varices Tromboflebitis Diep veneuze trombose Chronische veneuze insufficiëntie
Hoofdstuk 27 Afwijkingen aan de arteriën
325
27.1 27.2 27.3 27.4 27.5 27.6 27.7
325 325 327 328 329 330 330
Inleiding Arteriële insufficiëntie en ischemie Arteriële ulcera van het onderbeen en de voeten Diabetische voet en diabetisch voetulcus Thrombangiitis obliterans Blauwe-tenensyndroom Polyarteriitis nodosa
Hoofdstuk 28 Overige afwijkingen aan de bloedvaten en huidafwijkingen met een vasculaire component 331 28.1 Inleiding 28.2 Functionele afwijkingen aan de vaten 28.2.1 Livedo reticularis 28.2.2 Raynaudfenomeen 28.2.3 Perniosis 28.2.4 Acrocyanose 28.2.5 Erytrocyanose 28.3 Vaatafwijkingen met ontsteking: vasculitis 28.3.1 Cutane leukocytoclastische vasculitis 28.3.2 Henoch-schönleinpurpura 28.3.3 Urticariële vasculitis 28.3.4 Pityriasis lichenoides 28.3.5 Purpura pigmentosa chronica 28.4 Vasculaire malformaties 28.4.1 Naevus flammeus 28.4.2 Sturge-webersyndroom 28.4.3 Unnanaevus (ooievaarsbeet) 28.4.4 Syndroom van Klippel-Trenaunay 28.4.5 Veneuze malformatie 28.5 Prolifererende vaataandoeningen 28.5.1 Hemangioom 28.5.2 Granuloma teleangiectaticum 28.6 Afwijkingen met uitzetting van bloedvaten 28.6.1 Angiokeratoom 28.6.2 Angioma senile 28.6.3 Naevus araneus (spider naevus) 28.6.4 Teleangiëctasieën 28.7 Purpura senilis
Inhoud
331 331 331 332 334 335 335 336 336 337 338 339 340 340 341 342 342 342 342 343 343 345 345 345 346 347 348 348
11
Hoofdstuk 29 Afwijkingen aan de lymfevaten
349
29.1 29.2 29.3 29.4 29.5
349 349 349 352 353 353 354 354
Inleiding Anatomie en fysiologie Lymfoedeem Lipo-oedeem Lymfangioom 29.5.1 Lymphangioma circumscriptum 29.5.2 Diffuus lymfangioom 29.5.3 Cysteus lymfangioom
Hoofdstuk 30 Inflammatoire bindweefselziekten
355
30.1 30.2 30.3
355 355 358 358 359 361 362 364
30.4 30.5 30.6
Inleiding Lupus erythematodes Sclerodermie 30.3.1 Morfea 30.3.2 Systemische sclerose Dermatomyositis Lichen sclerosus Scleroedeem
Hoofdstuk 31 Auto-immuun bulleuze dermatosen
367
31.1 31.2 31.3 31.4
367 367 368 369
Inleiding Pemfigus Bulleus pemfigoïd (parapemfigus) Dermatitis herpetiformis (ziekte van Duhring)
Hoofdstuk 32 Afwijkingen van de beharing
371
32.1 32.2
371 371 371 371 372 372 373 374 374 374 375 375 375 377 377 377 379 380 380
32.3
32.4
12
Inleiding Te weinig haar / haaruitval 32.2.1 Vormen van haaruitval 32.2.2 Diffuse haaruitval / alopecie 32.2.2.1 Alopecia androgenetica 32.2.2.1.1 Alopecia androgenetica bij de man 32.2.2.1.2 Alopecia androgenetica bij de vrouw 32.2.2.2 Anageen effluvium 32.2.2.3 Telogeen effluvium 32.2.2.3.1 Acuut telogeen effluvium 32.2.2.3.2 Chronisch telogeen effluvium 32.2.3 Pleksgewijze haaruitval 32.2.3.1 Alopecia areata 32.2.3.2 Pleksgewijze haaruitval met verlittekening (cicatriciële alopecie) Te veel haar 32.3.1 Hypertrichose 32.3.2 Hirsutisme Overige afwijkingen in de beharing 32.4.1 Ingroei van de haren
Dermatologie en venereologie in de praktijk
32.4.1.1 Pili incarnati 32.4.1.2 Pseudofolliculitis barbae 32.4.1.3 Sinus pilonidalis 32.4.2 Cirkelharen
380 380 381 382
Hoofdstuk 33 Afwijkingen van en rond de nagels
383
33.1 33.2 33.3 33.4 33.5 33.6 33.7 33.8 33.9 33.10 33.11 33.12 33.13 33.14 33.15 33.16 33.17
383 383 383 384 386 386 386 387 388 388 389 389 390 390 391 391 392
Inleiding Onychomycose Nagelafwijkingen bij psoriasis Trommelstokvingers en horlogeglasnagels Koilonychie Onychia punctata Onycholyse Lijnen van Beau Leuconychia punctata Leuconychia striata Melanonychia striata longitudinalis Onychohypertrofie Fragilitas unguium (broze nagelsyndroom) Yellow nail syndrome Infectie met Pseudomonas aeruginosa Unguis incarnatus (ingegroeide teennagel) Paronychia
Hoofdstuk 34 Afwijkingen van de zweetklieren
395
34.1 34.2
395 395 395 396 397 398
34.3 34.4
Inleiding Hyperhidrose 34.2.1 Primaire hyperhidrose 34.2.2 Secundaire hyperhidrose Hypohidrose en anhidrose Miliaria
Hoofdstuk 35 Huidafwijkingen aan de handen en de voeten
401
35.1 35.2 35.3 35.4 35.5
401 403 403 404 405
Inleiding Callus Clavus Keratolysis exfoliativa Keratoderma palmoplantare
Hoofdstuk 36 Huid- en slijmvliesafwijkingen van de lippen en de mond
407
36.1 36.2
407 408 408 408 409 409
Inhoud
Inleiding Afwijkingen aan de tong 36.2.1 Lingua geographica 36.2.2 Lingua fissurata 36.2.3 Lingua villosa 36.2.4 Atrofische glossitis
13
36.3
36.4
Afwijkingen van het mondslijmvlies 36.3.1 Leukoplakie 36.3.2 Erytroplakie 36.3.3 Plaveiselcelcarcinoom 36.3.4 Aften 36.3.5 Mucokèle 36.3.6 Dentogene fistel 36.3.7 Reactief fibroom 36.3.8 Orodynie (mondbranden) Afwijkingen van de lippen 36.4.1 Cheilitis 36.4.2 Cheilitis actinica 36.4.3 Cheilitis angularis 36.4.4 Cheilitis granulomatosa en syndroom van Melkersson-Rosenthal 36.4.5 Macrocheilie 36.4.6 Venous lake 36.4.7 Melanotische macula 36.4.8 Peutz-jegherssyndroom 36.4.9 Rendu-oslersyndroom
409 409 410 410 411 412 412 413 413 414 414 415 415 416 416 416 416 417 418
Hoofdstuk 37 Huidafwijkingen in de regio anogenitalis
419
37.1 37.2 37.3 37.4 37.5
419 420 422 423 424 424 425 426 427
37.6 37.7
Inleiding Rode en schilferende uitslag in de liezen Pruritus ani Fissura ani Hemorroïden 37.5.1 Inwendige hemorroïden 37.5.2 Uitwendige hemorroïden Genitaal oedeem bij de man Seniele gluteale dermatose
Hoofdstuk 38 Huidafwijkingen aan de onderbenen
429
38.1 38.2 38.3 38.4 38.5 38.6 38.7
429 429 431 432 433 433 434
Inleiding Erythema nodosum Necrobiosis lipoidica Actinische porokeratose Diabetische dermopathie Stuccokeratose Stasis purpura
Hoofdstuk 39 Huidafwijkingen bij kinderen
435
39.1 39.2 39.3 39.4 39.5 39.6
435 435 436 438 439 440
14
Inleiding Fysiologische huidafwijkingen bij pasgeborenen Vesiculopustuleuze aandoeningen bij pasgeborenen Luiereczeem Seborroïsch eczeem bij kinderen Acne neonatorum en acne infantum
Dermatologie en venereologie in de praktijk
Hoofdstuk 40 Huidveranderingen en -afwijkingen in de zwangerschap
443
40.1 40.2 40.3 40.4
443 443 445 445 445 446 447 447 447 447 448
Inleiding Fysiologische veranderingen in de zwangerschap Invloed van zwangerschap op bestaande huidaandoeningen en tumoren Specifieke zwangerschapsdermatosen 40.4.1 Pemfigoïd gestationis 40.4.2 Polymorfe zwangerschapseruptie 40.4.3 Atopische eruptie van de zwangerschap 40.4.3.1 Prurigo gestationis 40.4.3.2 Jeukende zwangerschapsfolliculitis 40.4.3.3 Constitutioneel eczeem in de zwangerschap 40.4.4 Zwangerschapscholestase
Hoofdstuk 41 Huidafwijkingen bij diabetes mellitus
449
41.1 41.2
449 449 449 449 451
Inleiding Huidafwijkingen bij diabetes mellitus 41.2.1 Huidsymptomen van diabetische vaatafwijkingen 41.2.2 Huidinfecties bij diabetes mellitus 41.2.3 Dermatologische complicaties van de behandeling van diabetes mellitus 41.2.4 Overige manifestaties van diabetes mellitus en huidaandoeningen die in verhoogde frequentie bij diabetes voorkomen
452
Hoofdstuk 42 Huidafwijkingen door het beroep
455
42.1 42.2
455 456 457 458
Inleiding Contacteczeem 42.2.1 Ortho-ergisch contacteczeem 42.2.2 Allergisch contacteczeem
Hoofdstuk 43 Psychodermatologie
459
43.1 43.2 43.3 43.4
459 459 459 461 461 462 464 465 465
Inleiding Invloed van psychologische stressfactoren op huidziekten Psychologische gevolgen van huidziekten Huidafwijkingen als uiting van een psychiatrisch ziektebeeld 43.4.1 Skin picking en acne excoriée des jeunes filles 43.4.2 Dermatitis artefacta 43.4.3 Trichotillomanie 43.4.4 Parasietenwaan 43.4.5 Stoornis in de lichaamsbeleving (body dysmorphic disorder)
Hoofdstuk 44 Genodermatosen
467
44.1 44.2
467 468 468 469 470
44.3
Inhoud
Inleiding Ichthyosis 44.2.1 Ichthyosis vulgaris 44.2.2 Steroïdsulfatasedeficiëntie (X-chromosoom gebonden recessieve ichthyosis) Keratosis pilaris
15
44.4 44.5 44.6
Neurofibromatose (ziekte van Von Recklinghausen) Tubereuze sclerose complex Basaalcelnaevussyndroom
471 472 473
Hoofdstuk 45 Pruritus
475
45.1 45.2
475 475
Inleiding Klinische aspecten van pruritus
Hoofdstuk 46 Fotodermatosen
481
46.1
481 481 484 484 485 486 486 487
46.2 46.3 46.4 46.5 46.6
Inleiding 46.1.1 Effecten van zonlicht op de huid 46.1.2 Fotodermatosen Chronisch polymorfe lichtdermatose Fototoxische reacties Fotoallergische reacties Chronische actinische dermatitis Porphyria cutanea tarda
Hoofdstuk 47 Geneesmiddelreacties
489
47.1 47.2 47.3 47.4
489 489 491 494
Inleiding Geneesmiddelreacties Geneesmiddelexanthemen Bijwerkingen van cytostatica op de huid en de adnexen
Literatuur
497
Over de auteurs
508
Trefwoorden
510
16
Dermatologie en venereologie in de praktijk
