Inhoud. - Samenvatting van deze beleidsvisie p Kernfuncties van de openbare bibliotheek p Bibliotheek Breda in cijfers p

BIBLIOTHEEK BREDA BELEIDSVISIE 2009-2013 VITAAL KNOOPPUNT VAN INFORMATIE

Vastgesteld door Gemeenteraad Breda 16 juli 2009

Inhoud - Samenvatting van deze beleidsvisie

p. 3 - 4

1 Kernfuncties van de openbare bibliotheek p. 5 2 Bibliotheek Breda in cijfers p. 6 3 Beleidskaders voor vernieuwend bibliotheekbeleid p. 7 – 9 4 Analyse bibliotheekontwikkelingen p. 10 5 Bibliotheek Breda 2013: vitaal knooppunt van informatie p. 11 – 15 6 Locatiebeleid: van gebouw naar functie p. 16 – 17 7 Taakstelling en nieuw beleid p. 18 8 Van visie naar actie p. 19 - Geraadpleegde literatuur p. 20 - Bijlagen (separaat)


2

Samenvatting van deze beleidsvisie De gemeente Breda is de opdrachtgever van Bibliotheek Breda voor het uitvoeren van educatieve, informatieve en leesbevorderende taken in de stad. Het gemeentebestuur heeft in de vorm van een inhoudelijke notitie aan de bibliotheek opdracht gegeven om tot een nieuw beleidsplan te komen. De opdracht is in januari 2008 verstrekt. De hoofddoelstellingen van het bibliotheekbeleid zijn: “alle burgers toegang geven tot de wereld van kennis en informatie, het bieden van ondersteuning aan instellingen en individuen bij levenslang leren, een actueel en toegankelijk overzicht bieden van cultuuruitingen op alle terreinen van kunst en cultuur, kennis van onze literatuur overdragen en lezen te bevorderen als basisvoorwaarde om in deze informatiesamenleving te kunnen participeren en het bieden van een neutrale ontmoetingsplaats voor alle groepen in de samenleving. Naast de inhoudelijke opdracht van het Bredase gemeentebestuur zijn andere geautoriseerde bronnen gebruikt waarin over de toekomst van de bibliotheek wordt gesproken: de Cultuurvisie Breda (Factor C), het Bredase programma dienstverlening, de WMO en een rapport van het SCP. In dit beleidsplan beschrijft Bibliotheek Breda haar strategie voor de periode 2009-2013. De kern van deze beleidsvisie gaat over de vermaatschappelijking van de informatiefunctie, de kwaliteit van de dienstverlening en het transformeren van het fysieke spreidingsplan naar goed gefundeerde bibliotheekvoorzieningen in de stad en de wijken. Tegelijk worden oplossingen aangedragen voor het structurele begrotingstekort van € 525.000. Bibliotheek Breda is een sterk merk. 47.500 Bredanaars zijn lid van de bibliotheek, dat is 28 % van de Bredase bevolking. Veel mensen zien de bibliotheek als een instelling waar je boeken kunt lenen. Dat gebeurt dan ook massaal, in 2008 werd maar liefst 1.340.000 keer een boek geleend. Het lenen van boeken is en blijft een belangrijk logistiek proces dat voortkomt uit de landelijke kerntaken van Informatieverstrekking, Leesbevordering en Cultuureducatie. Naast de informatie in gedrukte vorm is steeds meer informatie digitaal beschikbaar. Ook hierin zijn bibliotheken een belangrijke wegwijzer. Het internet is een jungle waarin het vaak moeilijk is om precies te vinden wat je zoekt met de zekerheid van betrouwbaarheid van de informatie. Daarom ondersteunt de bibliotheek de scholen met de digitale onderwijsdossiers zodat leerlingen weer een verantwoord historisch besef kunnen opbouwen en hun weg weten te vinden. Daarom helpt de bibliotheek mensen die laaggeletterd zijn, zodat ze zelfredzaam worden en hun weg weten te vinden in een hoogtechnologische samenleving. De openbare bibliotheek is een culturele instelling met een educatieve opdracht om het welzijn van de burger te bevorderen. De wettelijke verankering ligt in de Wet op het Specifieke Welzijn. De Wet op de Maatschappelijke Ondersteuning benoemt daarnaast een aantal prestatievelden van informatie en zelfredzaamheid waar de openbare bibliotheek een taak kan en wil vervullen. Bibliotheek Breda wil in 2013 een vitaal knooppunt van informatie zijn. Bibliotheken zijn vooral wegwijzers in de informatiewereld en staan open voor alle burgers. Deze taak zal in de toekomst de belangrijkste functie van de bibliotheek worden: mensen aan informatie helpen, in welke vorm dan ook en zowel in digitale als fysieke vorm. De bibliotheek heeft een basispakket van dienstverlening voor iedereen. En tegelijk ligt een speciale focus op enkele bijzondere doelgroepen: kinderen, jongeren, ouderen en laaggeletterden. De bibliotheek wil de informatiefunctie versterken vanuit een maatschappelijke ketenstructuur. Veel kennis is te specialistisch en daarmee te duur geworden om die zelf in huis te hebben. Het is in toenemende mate noodzakelijk om als netwerkpartner kennis te delen met andere partners. De bibliotheek stelt zich dan ook open voor andere publieke en private informatieleveranciers om met hen samen de informatietaak uit te bouwen. De infrastructuur en de professionals zijn er. De bibliotheek wordt partner in informatiedienstverlening. De dienstverlening zal steeds meer maatwerk worden. Dit vereist een nieuwe attitude van klantgerichtheid. Investeren in de medewerker is een noodzakelijk onderdeel van het ontwikkelproces. Bij een optimale dienstverlening hoort een optimale organisatie. De kwaliteit van de organisatie wordt gemeten aan de hand van landelijke certificeringsnormen. De fysieke en digitale collectie is multimediaal en kent een brede dekking op de belangrijkste kennis- en literatuurgebieden. De bibliotheek heeft een vitale programmering waarin confrontatie met lokale en nationale schrijvers voorop staat.


3

De openingstijden worden zoveel mogelijk verbreed, door het verleggen of genereren van middelen en door het aangaan van allianties met andere maatschappelijke informatiepartners. De tarieven worden gemoderniseerd en flexibel gemaakt. Om de dienstverlening te moderniseren wordt geïnvesteerd in systemen van zelfservice waarmee de klant zelf zijn eigen leentransacties kan uitvoeren. Door de automatisering van het logistieke proces kunnen grote balies verdwijnen en kan het personeel worden omgeschoold en ingezet als informatiemedewerker. De klanten krijgen een actuele „realtime‟ dienstverlening en worden ontvangen en geholpen door goed opgeleide informatieprofessionals die meer persoonlijke aandacht aan de hulpvraag kunnen geven. Om de diversiteit aan klanten beter te leren kennen worden marketingtechnieken steeds meer ingezet als een onlosmakelijk onderdeel van het kwaliteitsproces. Lange tijd is gedacht in termen van gebouwen en boekenkasten. In de toekomst zal het accent verschuiven van bibliotheekgebouw naar bibliotheekfunctie. En die kan op verschillende plekken en op verschillende manieren worden uitgeoefend. Voor een vitaal en toekomstgericht voorzieningenniveau is het noodzakelijk om het huidige spreidingsplan van een centrale stadsbibliotheek en decentrale wijken dorpsbibliotheken te herijken op basis van een goed verankerde bibliotheekfunctie, de kwaliteit van de informatiedienstverlening en het maatschappelijke partnerschap. Met een vernieuwd en gelaagd locatiebeleid wordt het Bredase bibliotheekstelsel omgevormd naar een samenhangend stelsel in drie gelaagde serviceniveaus van (1) compleet en omvangrijk, (2) breed en doelgroepgericht en (3) specifiek en toegesneden. Hiermee ontstaat een stelsel van een centrale stadsbibliotheek, stand-alone wijkbibliotheken en geïntegreerde bibliotheekservicepunten in een multifunctionele voorziening. De begroting kent een structureel tekort van € 525.000. Hiervoor worden bezuinigingsmaatregelen voorgesteld. Met de omvorming van stadsdeelbibliotheken naar respectievelijk wijkbibliotheken en bibliotheekservicepunten, het beoogde inverdieneffect van het partnerschap en een efficiëntieslag op de bedrijfsvoering verwacht de directie een bedrag van € 385.000 te besparen. Het restant wordt opgevangen door een beperkte verhoging van de tarieven van volwassenen, het inkrimpen van het aantal digitale studieplekken en het verlagen van het mediabudget. Dit levert nog eens € 140.000 op. Voor 2010 wordt eenmalig een bedrag van € 150.000 beschikbaar gesteld om de overgang naar een nieuwe situatie in gang te zetten waarbij een goede bereikbaarheid van de bibliotheekfunctie voor alle wijken en dorpen wordt gehandhaafd en sprake is van een sluitende begroting. Voor het einde van 2009 is sprake van een plan waarin functieverandering, medegebruik van ruimtes en efficiency oplossingen leiden tot een sluitende begroting. Tenslotte wil Bibliotheek Breda geld vrijmaken voor innovatie: verdergaande automatisering van het uitleenproces ten behoeve van kwaliteitsverbetering van de persoonlijke en digitale dienstverlening en verbreding van de openingstijden. Voorrang wordt gegeven aan de invoering van de zelfservicebalie waaraan klanten zelf hun leentransacties kunnen uitvoeren. Er kan meer tijd worden vrijgemaakt om de klant te helpen. Deze investering wordt zoveel mogelijk gefinancierd uit de herinzetbare personele middelen die hierdoor vrijvallen. Het voorgenomen beleid om de centrale bibliotheek zeven dagen per week open te stellen wordt aangehouden tot de taakstelling is gerealiseerd en indien er aanvullende middelen kunnen worden vrijgemaakt.


4

1

Kernfuncties van de openbare bibliotheek De openbare bibliotheek werkt vanuit vijf kernfuncties (zie de bibliotheekpas op titelblad):

Warenhuis van kennis en informatie Informatie is tegenwoordig voor iedereen beschikbaar. Met de toename van digitale informatiebronnen zijn er zeer complexe zoekprocessen bij gekomen die nauwelijks te doorgronden zijn. De bibliotheek heeft hier een digitale gidsfunctie, als vertrouwd instituut in onze informatiesamenleving. Goed opgeleide professionals helpen de burger op weg om antwoord op zijn vraag te vinden, om kennis op te doen.

Centrum voor ontwikkeling en educatie De bibliotheek helpt de burger te beschikken over “kennis, vaardigheden en mentaliteit om bewust, kritisch en actief zijn weg te kunnen vinden” (Raad voor Cultuur 2005). De link met het onderwijs wordt sterker. Door mensen uit verschillende doelgroepen toegang te bieden tot cursus- en studiefaciliteiten, door een relevante collectie samen te stellen en door aantrekkelijke activiteiten te organiseren. De bibliotheek is niet alleen voor leerlingen de vraagbaak bij uitstek, de bibliotheek draagt ook bij aan „een leven lang leren‟, een levenshouding die sterk gestimuleerd wordt door de Nederlandse overheid en de Europese Unie. Mensen volgen na het afronden van hun formele opleiding vaker cursussen en opleidingen. Vooral voor de groep mensen die moeite heeft om rond te komen en die op maatschappelijke ondersteuning is aangewezen, biedt de bibliotheek hiervoor volop mogelijkheden.

Inspiratiebron van lezen en literatuur Leesbevordering is een expliciet geformuleerde kerntaak van openbare bibliotheken. Het inzicht is inmiddels algemeen dat literair lezen een noodzakelijke basis voor begrijpend lezen is. Om de leesvaardigheid te stimuleren en tegelijk de fantasie als creatieve bron te ontwikkelen heeft de Bredase bibliotheek op alle scholen en klassen in het basisonderwijs een longitudinaal leesprogramma verankerd onder de aansprekende naam Rode Draad. Lezen op jonge leeftijd is belangrijk voor het aanscherpen van de geest. Voor plezier in lezen is een attitude nodig die al op zeer jonge leeftijd moet worden aangebracht door de ouders en de kinderdagverblijven. Lezen is een voorwaarde om te kunnen participeren, plezier in lezen is een voorwaarde voor persoonlijk levensgeluk en maatschappelijke betrokkenheid. Boeken zijn nog altijd populair als media voor ontspanning en wegdromen uit de realiteit. De bibliotheek is nu en in de toekomst de plek om boeken te kunnen lenen en lezen. Voor jong en oud een bron van plezier.

Podium voor ontmoeting en debat Als ontmoetingspunt van informatie voor mensen, speelt de openbare bibliotheek in Nederland een wezenlijke rol in het versterken van de samenhang tussen bewoners en bevolkingsgroepen. De bibliotheek biedt ruimte als vrijplaats voor lokale initiatieven, voor debat over maatschappelijke thema‟s, voor voorlichting over complexe onderwerpen en discussie over onderwerpen van lokaal, regionaal, landelijk of mondiaal belang. De bibliotheek is een plek waar je altijd terecht kunt, waar je niets verplicht bent, waar je je kunt ontspannen en waar je kennis kunt opdoen. De bibliotheek is ook een veilige plek en wordt bijvoorbeeld door allochtone meisjes vaak gebruikt om samen te leren.

Encyclopedie van kunst en cultuur De bibliotheek is de lokale toegangspoort tot informatie en cultuur en heeft een neutrale en laagdrempelige waarde. De bibliotheek presenteert uitingen van en materialen over intellectuele en artistieke activiteiten. Door samenwerking met andere culturele instellingen geeft de bibliotheek informatie over de achtergronden van museale presentaties en tentoonstellingen, over muziek- en toneeluitvoeringen. De bibliotheek verbindt met het UITpunt professionele en amateurkunst door lezingen, specifieke collecties bij kunstuitingen, en door het bieden van gerichte dienstverlening, zoals programma-informatie en kaartverkoop. Voor het brede publiek, maar ook voor leerlingen en docenten in het kader van CKV.


5

2

Bibliotheek Breda in cijfers Bibliotheek Breda is een sterk merk. De dienstverlening bereikt leerlingen in scholen, ouderen in verzorgingshuizen, kinderen in peuterspeelzalen, kleuters in kinderdagverblijven, kinderen in allochtone gezinnen, cultuurgenieters, leeshongerigen, studenten op zoek naar een betrouwbare internetplek, allochtone meisjes op zoek naar een veilige leerplek, gezellige krantenlezers en lerende mensen op zoek naar antwoord op hun vragen.

47.500 Bredanaars zijn lid van de bibliotheek, dat is 28 % van de Bredase bevolking. 85.000 Bredanaars bezochten de bibliotheek 670.000 keer in 2008. De vele digitale informatiebronnen werden 390.000 keer geraadpleegd. Bibliotheek Breda organiseert ontmoetingen met schrijvers, is een platform voor het maatschappelijk debat en onderdeel van het culturele netwerk in de stad. De bibliotheek werkt samen met vele andere instellingen zoals Burgerzaken, SOB, Breda-Actief, De Nieuwe Veste, Surplus etc. De bibliotheek is overal, in brede scholen, mfa‟s en winkelcentra. De bibliotheek in Breda leeft en bruist. Veel mensen zien de bibliotheek als een instelling waar je boeken kunt lenen. Dat gebeurt dan ook massaal, in 2008 werd maar liefst 1.340.000 keer een boek geleend. Het lenen van boeken is en blijft een belangrijk logistiek proces dat voortkomt uit de landelijke kerntaken van Informatieverstrekking, Leesbevordering en Cultuureducatie. Breda geeft veel geld uit aan bibliotheekwerk: € 6.322.536 in 2009. Daarnaast zijn er nog € 837.000 eigen inkomsten van de gebruikers. Desondanks kampt de bibliotheek met een structureel exploitatietekort van € 525.000 dat jaarlijks met incidentele maatregelen wordt gedicht. Tegenover het beschikbare budget van € 7.159.536 staat een exploitatiebegroting van € 7.684.536. Het College heeft in zijn opdracht voor het beleidsplan aangegeven een structureel gezonde balans tussen middelen en ambities te willen zien. Vanaf 2010 moet de begroting in evenwicht zijn.


6

3

Beleidskaders voor vernieuwend bibliotheekbeleid In dit beleidsplan beschrijft Bibliotheek Breda haar strategie voor de periode 2009-2013. Aan de totstandkoming van het beleidsplan 2009-2013 ligt een uitgebreid proces ten grondslag waarbij zowel de politiek, de eigen organisatie als externe netwerkpartners betrokken zijn geweest. Het College van B&W heeft in de vorm van een inhoudelijke notitie aan de bibliotheek opdracht gegeven om tot een nieuw beleidsplan te komen. Daarnaast ligt een aantal andere geautoriseerde publicaties aan de basis van deze visie op de bibliotheek in de toekomst.

Opdracht College voor een nieuw beleidsplan De gemeente Breda is de opdrachtgever van Bibliotheek Breda voor het uitvoeren van educatieve, informatieve en leesbevorderende taken in de stad. Het College van B&W heeft in de vorm van een inhoudelijke notitie aan de bibliotheek opdracht gegeven om tot een nieuw beleidsplan te komen. De opdracht is in januari 2008 verstrekt. Het College stelt hierin dat: “De bibliotheek als publiek gefinancierde instelling kan bijdragen aan een aantal brede gemeentelijke doelstellingen op het gebied van welzijn, cultuur en onderwijs.“ De hoofddoelstellingen van het bibliotheekbeleid zijn: “alle burgers toegang geven tot de wereld van kennis en informatie, het bieden van ondersteuning aan instellingen en individuen bij levenslang leren, een actueel en toegankelijk overzicht bieden van cultuuruitingen op alle terreinen van kunst en cultuur, kennis van onze literatuur overdragen en lezen te bevorderen als basisvoorwaarde om in deze informatiesamenleving te kunnen participeren en het bieden van een neutrale ontmoetingsplaats voor alle groepen in de samenleving.”

Factor C, de Bredase cultuurvisie In Factor C, de cultuurvisie van de gemeente Breda 2008-2020 wordt de openbare bibliotheek geplaatst in de “culturele hoofdstructuur van de stad op het grensvlak tussen cultuur en welzijn. In het kader van het landelijk ingezette bibliotheekvernieuwingsproces moet de bibliotheek zich vooral opstellen als informatiemakelaar. Naast de klassieke doelen als leesbevordering en aandacht voor literatuur- en cultuurpromotie kan de bibliotheek een rol spelen bij het ondersteunen van burgers in achterstands-


7

situaties, bij het vergroten van hun zelfredzaamheid”. In de cultuurvisie van de stad wordt de bibliotheek een aantal uitdagende doelen voor de komende jaren meegegeven: o o o o o o o

Vergroten van publieksdeelname Kansen creëren voor kwaliteit in de stad Werken aan een herkenbaar imago van de stad Accent leggen op cultuureducatie Positioneren in de maatschappelijke ketenstructuur Bruggen bouwen naar partners Werken volgens de code Cultural Governance

Bibliotheek Breda vindt het belangrijk voor stad en burger om haar kernkwaliteit van informatiebemiddeling samen met de gemeente en andere instellingen in te zetten voor het vergroten van de zelfredzaamheid van de burger. De fijnmazige infrastructuur van het huidige spreidingsplan maakt dit dicht bij de burger mogelijk.

Het gemeentelijke programma dienstverlening: Gewoon Doen Het gemeentebestuur van Breda vindt dat de burgers, instellingen en bedrijven in Breda recht hebben op een goede dienstverlening. Dit onderwerp heeft dan ook een prominente plaats gekregen in het coalitie-akkoord. Hierin toont het College van Burgemeester en Wethouders zijn ambitie op het terrein van dienstverlening. Het gaat om het sneller, beter en efficiënter leveren van allerlei gemeentelijke producten, diensten en informatie aan individuele burgers of ondernemers. De overheid zoekt naar mogelijkheden om dichter bij de burger een servicepunt voor zelfredzaamheid te openen in het kader van de WMO. In het Programma Dienstverlening wordt de digitale dienstverlening als een kans gezien om de persoonlijke dienstverlening dicht bij de mensen en decentraal in buurten en wijken te organiseren, ook als men geen beschikking over een computer heeft: “Onze klanten zijn mensen van vlees en bloed met eigen wensen en mogelijkheden. Onze klanten zijn onder anderen ouderen, mensen met beperkingen, jonge gezinnen of mensen zonder werk, maar ook bedrijven en instellingen. Daar moeten wij in onze dienstverlening rekening mee houden. Het is terecht dat de burgers van hun gemeente goede service en snelheid verwachten. De persoonlijke dienstverlening kan verbeteren door gemeentelijke producten en diensten dichter bij de mensen in de buurten en dorpen aan te bieden.” “Voor veel ouderen en/of mensen met beperkingen is de publiekshal van het stadskantoor lastig te bereiken. De digitale dienstverlening stelt de gemeentelijke producten ook aan deze groep beschikbaar zonder dat ze daarvoor naar het stadskantoor hoeven te komen. In bijvoorbeeld het buurthuis of de bibliotheek in eigen buurt of dorp kan het gewenste product verkregen worden.” In het programma Dienstverlening van de Gemeente Breda wordt voorgesteld om “de decentrale persoonlijke dienstverlening aan te laten sluiten op de bestaande infrastructuur van de gemeentelijke decentrale loketten. Dit in afwachting van de ontwikkeling van de decentrale WMO-loketten en de vaststelling van het „spreidingsplan bibliotheken‟.” Bibliotheek Breda zou met zijn fijnmazige netwerk van tien vestigingen de rol van integrale informatiedienstverlener kunnen vervullen door de traditionele bibliotheekfunctie te verbreden naar een brede informatievoorziening voor de Gemeente Breda.

Invoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning In 2007 is de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) in werking getreden. De wet vervangt een aantal losse regelingen op het gebied van zorg en welzijn. Doel van het beleid is het ondersteunen van burgers bij het meedoen aan de samenleving. In eerste instantie worden zij daar zelf op aangesproken en treedt de overheid terug. Pas als mensen er zelf niet in slagen om hun problemen op te lossen of mee te doen in de samenleving wordt ondersteuning geboden. De gemeente krijgt in de wet de rol van regisseur van het zorgaanbod.


8

De centrale doelstellingen van de WMO zijn:   

Bevorderen dat iedereen deelneemt aan de samenleving. Bevorderen van de vrijwillige inzet van burgers. Versterken van de eigen verantwoordelijkheid en zelfredzaamheid van burgers

Voor de bibliotheek zijn drie prestatievelden van belang voor haar toekomstig beleid: Prestatieveld 1: Bevorderen van leefbaarheid en sociale samenhang in wijken en dorpen. De bibliotheek kan een rol spelen in het vergroten van de sociale samenhang in de wijk Prestatieveld 3: Advies en ondersteuning aan burgers met een (zorg)vraag. In de voetsporen van het loket Wegwijs in het stadskantoor zijn allerlei initiatieven ontstaan om wijkloketten te ontwikkelen. De gemeente juicht deze ontwikkeling toe. Wijkinformatiepunten staan immers dicht bij de burger. Zij geven algemene en objectieve informatie en kunnen een belangrijke verwijs- en signaleringsfunctie vervullen Prestatieveld 5: Bevorderen van deelname aan het maatschappelijk verkeer. Meer concreet wordt hier gedoeld op het totale voorzieningenpakket dat de gemeente in stand houdt ten behoeve van al haar bewoners. Omdat het uitgangspunt is dat iedereen gelijke kansen moet hebben wordt er extra rekening gehouden met groepen die in een achterstandssituatie verkeren. De voor de bibliotheek relevante Bredase beleidsvelden die hieraan gekoppeld kunnen worden zijn het jeugdbeleid, onderwijsbeleid en integratiebeleid. Er is een duidelijke noodzaak om de informatievoorziening in de stad goed te organiseren, verband houdend met het streven van de overheid om burgers meer en meer voor zichzelf te laten opkomen. Veel nieuwe wetgeving gaat immers uit van een toenemende zelfredzaamheid van de burger. De openbare bibliotheek is laagdrempelig en heeft de infrastructuur, de kennis en kunde om mensen adequaat te informeren. Zo draagt ze bij aan zelfredzaamheid van elke burger.

Rapport Sociaal Cultureel Planbureau In april 2008 verscheen een wetenschappelijke studie van het Sociaal Cultureel Planbureau over de toekomstige ontwikkelingen voor de openbare bibliotheek: een vertrouwd instituut dat niet meer is weg te denken in onze informatiesamenleving. Elke dag opnieuw komen er gemiddeld meer dan één miljoen mensen in de Nederlandse openbare bibliotheek op zoek naar informatie, die hen in staat stelt zich te ontplooien en aan de samenleving deel te nemen. Er zijn veel ontwikkelingen in media en communicatie die van belang zijn voor het functioneren van de bibliotheek. De bibliotheek heeft door de tijden heen klanten geholpen hun weg te vinden in de veelheid van informatiebronnen. Met de toename van digitale informatiebronnen zijn er zeer complexe zoekprocessen bij gekomen die nauwelijks te doorgronden zijn. De digitalisering heeft de informatievoorziening ingrijpend veranderd: sneller, ruimer, toegankelijker, internationaler, persoonlijker. De wereld is gemedialiseerd. Om in deze maatschappij zijn weg te kunnen vinden moet de burger beschikken over “kennis, vaardigheden en mentaliteit om bewust, kritisch en actief zijn weg te kunnen vinden”. De burger moet „mediawijs‟ worden. Het huidige kabinetsbeleid is er op gericht om kinderen en jongeren, hun ouders en scholen te ondersteunen in het leren omgaan met de veelheid van media-uitingen. Behoefte aan mediawijsheid is snel groeiende bij docenten en opvoeders. De bibliotheek is er voor de gehele bevolking en heeft bijzondere programma‟s voor kansarme groepen, zoals laaggeletterden, nieuwkomers en achterstandsleerlingen in het onderwijs. De functie van de bibliotheek als bron van betrouwbare informatie is belangrijk, maar zij zal met haar aanbod maatschappelijk relevant moeten blijven. De democratisering van productie- en distributiemiddelen in media en communicatie levert nieuwe interessante verschijnselen op, die momenteel nog sterk in ontwikkeling zijn en waarvan de toekomstige rol onzeker is. Hoeveelheid, snelheid en toegankelijkheid zijn sterk toegenomen. Het in grote oplagen gedrukte boek zal naar alle waarschijnlijkheid niet verdwijnen maar technologische ontwikkelingen als e-boeken en publishing on demand zullen invloed hebben op het productieproces.


9

4

Analyse bibliotheekontwikkelingen Veranderingen en ontwikkelingen in de landelijke en lokale samenleving, media en communicatie hebben invloed op de bibliotheek bij het uitoefenen van haar kernfuncties. Deze beperken zich niet tot Breda, maar spreiden zich veel verder uit. Bovenlokaal, landelijk en ook mondiaal.

Informatie kunnen bemachtigen is niet moeilijk meer, maar de juiste informatie weten te vinden, dat blijkt de kunst. De behoefte aan adequate informatie groeit. Digitalisering stelt nieuwe eisen aan de informatievoorziening: sneller, ruimer, toegankelijker, internationaler en persoonlijker. Niet het lenen van boeken is “core business” maar het helpen van de burger aan de juiste informatie, zodat deze zijn weg kan vinden in onze hoogtechnologische samenleving. Boeken uitlenen is daarvan een logisch maar ook secundair gevolg. In het Google-tijdperk blijft de bibliotheek een vertrouwde informatiegids. Veel belangrijke informatiebestanden zijn voor de burger niet toegankelijk vanwege de commercialisering van informatie en de ingewikkelde en dure licentierechten. De bibliotheek stelt die beschikbaar aan iedereen. Met zijn professionals, collectie en gebouwen is de bibliotheek een open partner aan het worden voor andere instellingen van maatschappelijke informatie. Bibliotheken presenteren zich steeds nadrukkelijker als informatiecentrum in een stimulerende leeromgeving. De openbare bibliotheek heeft niet alleen een belangrijke culturele, informerende en educatieve taak, maar speelt in het verlengde daarvan tegenwoordig ook een wezenlijke rol in het versterken van de samenhang tussen bewoners en bevolkingsgroepen van een stad. De bibliotheek biedt haar diensten voor de brede groep burgers aan vanuit een geïndividualiseerd actief klantenconcept en heeft een focus op kansarmen in de samenleving om hen tot zelfredzaamheid te brengen. De veranderende verwachtingen en behoeften van klanten (individueel maatwerk, snellere levering) betekenen dat de bibliotheek haar dienstverlening hieraan moet aanpassen. Tegelijk blijven de uitgebreide collectie en de goede banden met het basisonderwijs sterke punten van de bibliotheek. Om school en samenleving op elkaar aan te laten sluiten worden zowel in de school (leesprogramma De Rode Draad) als in de bibliotheek culturele activiteiten georganiseerd (klassenbezoeken en schrijversontmoetingen). Recente cijfers wijzen uit dat 15 % van de bevolking moeite met lezen heeft (Breda 12 %). De openbare bibliotheek heeft hier een taak om samen met andere instellingen laaggeletterden te helpen uit hun isolement te komen.


10

5

Bibliotheek Breda 2013: vitaal knooppunt van informatie In 2013 -het jaar waar in deze visie naar toe gewerkt wordt- is Bibliotheek Breda een vitale bibliotheek die alle landelijke kernfuncties vervult. Een openbare en laagdrempelige basisvoorziening voor Informatie, Educatie en Leesbevordering en een ontmoetingsplaats voor kennisuitwisseling en cultuurbeleving. De burger is in deze visie het uitgangspunt voor de dienstverlening. Bibliotheek Breda wil in 2013 een vitaal knooppunt van informatie zijn. Bibliotheken zijn vooral wegwijzers in de informatiewereld en staan open voor alle burgers. Deze taak zal in de toekomst de belangrijkste functie van de bibliotheek worden: mensen aan literaire, historische, natuurkundige, geografische, culturele, sociale en andere informatie helpen, in welke vorm dan ook.

De vitale bibliotheek in 2013 is gebaseerd op een flexibel dienstverleningsconcept van goed geoutilleerde vestigingen met ruime openingstijden, technologisch up-to-date, bereikbaar voor een breed publiek en functioneel inzetbaar als informatiedienstverlener voor de partners in de maatschappelijke ketenstructuur zodat een sterke maatschappelijke infrastructuur van informatievoorzieningen ontstaat. De vitalisering van de bibliotheek als open partner in de infrastructuur van de stad stelt nieuwe eisen aan de bibliotheek: welke kwaliteiten hebben de medewerkers nodig, hoe wordt de kennis van de burger gebruikt, hoe stelt de bibliotheek zich op naar andere instellingen. Hoe wordt de laagdrempelige toegang nog beter benut en wat betekent dat voor het vestigingenbeleid.

De burger in de vitale bibliotheek Omarm de klant, kies voor de toekomst. Dat is het motto voor de komende jaren. En met die klant bedoelen we in eerste instantie de bestaande leden. De huidige klanten vormen de basis voor vernieuwingen. Hoe beter je er in slaagt je klanten vast te houden, des te steviger is het fundament waarop je als bibliotheek bouwt aan de toekomst. De persoonlijke voorkeuren, leerstijlen en de mate waarin klanten informatievaardigheden beheersen, zijn leidend voor de manier waarop de bibliotheek haar diensten verleent. Burgers zijn prima in staat om zelfstandig keuzes te maken en verantwoordelijk te zijn voor hun eigen leven als daarvoor de juiste instrumenten worden aangereikt. De bibliotheek wil zijn klanten beter leren kennen door onderzoek te doen naar de behoeften van verschillende klantsegmenten om daarmee een meer markt- en maatgerichte dienstverlening te bieden.


11

Eén van de uitdagingen voor een open instelling als Bibliotheek Breda is om meer ruimte te bieden aan burgers die zich willen inzetten voor maatschappelijk relevante taken. Hoe betrek je burgers bij de bibliotheek? Hoe speel je als bibliotheek in op digitale burgerinitiatieven? Wat voor voorwaarden moet de bibliotheek scheppen om actief burgerschap succesvol te maken? Om burgers actief bij de bibliotheek te betrekken is vaak een andere vorm van denken nodig, een andere manier van kijken. Het actief betrekken van burgers bij de bibliotheek biedt voor beiden meerwaarde. De bibliotheek wil ruimte bieden aan de betrokken Bredanaar die zijn/haar kennis wil doorgeven aan anderen en die zich vanuit een maatschappelijke betrokkenheid wil inzetten voor het organiseren van lezingen en het geven van cursussen. De burger wordt een deskundige partner die waarde toevoegt.

Focus op bijzondere doelgroepen De bibliotheek is er voor alle burgers in de samenleving en biedt een kwalitatief hoogwaardige collectie van zowel fysieke als digitale informatiebronnen aan. Tegelijk geeft de bibliotheek vanuit haar educatieve opdracht speciale aandacht aan bijzondere doelgroepen in de samenleving. - Kinderen Taalontwikkeling is essentieel voor kinderen van nul tot zes jaar. Bibliotheek Breda ontwikkelt samen met de ondersteunende onderwijspartners nieuwe programma‟s om achterstand bij deze groep te voorkomen en te bestrijden. Het bibliotheekbereik onder de jeugd is op een hoogtepunt in de leeftijdscategorie van 9 tot 12 jaar. Van de 54 basisscholen in Breda zijn 53 verbonden aan Bibliotheek Breda middels het lees- en literatuurprogramma „De Rode Draad‟. Daarnaast is er een cultuureducatiemenu “De Ontdekking “ waar Bibliotheek Breda samen met andere culturele instellingen een aanbod heeft voor alle basisscholen in Breda. Voor kinderen is het belangrijk om op een juiste wijze om te gaan met de grote hoeveelheid informatie die op hen afkomt. Mediawijsheid, het leren omgaan met informatiebronnen, is dan ook een speerpunt in de relatie met kinderen en scholen en moet een doorlopende lijn hebben naar het voortgezet onderwijs. Hoewel mediawijsheid zich niet alleen richt op de jeugd, maar op alle burgers, legt de bibliotheek allereerst het accent op kinderen en jongeren aan het begin van de keten en docenten en opvoeders aan de educatiekant. - Jongeren Na de basisschool begint een daling van het bibliotheekbezoek. Die lijn zet door totdat jongeren ongeveer twintig jaar zijn. Tieners gaan vooral naar de bibliotheek omwille van school en minder omwille van het leesplezier. Ze vinden de bibliotheek stoffig en saai. De ervaring leert dat het stoffige imago bijgesteld kan worden door aan te sluiten bij de belevingswereld en de beeldcultuur van jongeren. De bibliotheek gaat daarom structureel met jongeren in gesprek via klantenpanels om zo beter te kunnen aansluiten bij hun specifieke behoeften. Cultuureducatie staat hoog op de agenda van scholen en gemeente. Samenwerking met het onderwijs is dan ook cruciaal. De bibliotheek biedt een doorlopende lijn van mediawijsheid in samenwerking met het onderwijs. En de bibliotheek verzorgt samen met de overige culturele aanbieders in Breda een cultuureducatieprogramma voor het voortgezet onderwijs in het kader van het CKV. Het is belangrijk dat jongeren kritisch naar media leren kijken en goed met media kunnen omgaan. Zo kunnen zij de mogelijkheden van (nieuwe) media ten volle benutten. En zo kunnen zij zichzelf ook beschermen tegen de mogelijke negatieve effecten van de stortvloed van mediauitingen. De bibliotheek als gids in de digitale jungle kan hier een begeleidende rol spelen. - Ouderen Met de toename van het aantal ouderen groeit de vraag naar aangepaste informatie- en leesmogelijkheden. De huidige bibliotheekdienst voor ouderen levert vooral boeken in tehuizen en via de boek-aan-huis dienst. Het dienstenpakket breidt geleidelijk aan uit naar een meer multimediale en sociale dienstverlening. Ouderen zijn geïnteresseerd in schrijvers en ontmoetingen. De bibliotheek investeert in de dienstverlening voor ouderen door een bijzondere programmering van mediawijsheid, aansluitend op de leesbehoeften. Hiervoor werkt de bibliotheek samen met partners als Seniorenweb en Gilde. Opening van het landelijke loket Aangepast Lezen biedt dienstverlening aan mensen met een visuele handicap of leesbeperking. Leesgehandicapte ouderen vinden hier voor hen geschikte boeken, kranten en tijdschriften, onder andere in gesproken vorm. Deze media worden aangevraagd bij de landelijke centrale dienstverlening en portvrij aan huis bezorgd.


12

- Laaggeletterden, immigranten en nieuwkomers De gemeente Breda telt ongeveer 15.000 laaggeletterden, dat is 12% van de bevolking. Laaggeletterdheid is een veelvuldig voorkomend en verstopt fenomeen. Laaggeletterdheid vergroot de kans op maatschappelijk isolement, werkloosheid, uitkeringsafhankelijkheid, gering loopbaanperspectief, wonen in achterstandswijken, doorgeven van achterstanden aan kinderen, laag zelfbeeld, afhankelijkheid en gebrek aan autonome zelfsturing. De aanpak van het bibliotheekprogramma laaggeletterdheid sluit aan op het landelijke en Bredase prioriteitsbeleid. De informatiemedewerkers worden getraind in het herkennen en begeleiden van laaggeletterdheid bij haar klanten. Tien procent van de Bredase bevolking is van allochtone afkomst. Immigranten en nieuwkomers hebben vanuit hun mondelinge cultuur vaak moeite met het lezen en begrijpen van schriftelijke informatie. Daardoor weten zij niet de juiste weg in de zorg- en welzijnsketen te vinden voor hun probleem. Tegelijk is de bibliotheek bij deze doelgroep populair: allochtone Bredanaars gaan vaak naar de bibliotheek om de krant te lezen en te internetten en hun kinderen komen er studeren. Als mede-initiatiefnemer van het landelijke bibliotheekproject Taal & Werk heeft Bibliotheek Breda specifiek samengestelde en goed zichtbare bijzondere collectiesegmenten ingericht voor laaggeletterden, nieuwkomers en inburgeraars met speciale lees- kijk- en leermaterialen. Voor nieuwkomers biedt Bibliotheek Breda ook het „Virtueel Inburgeringsloket‟ aan: een digitaal loket voor migranten om gericht informatie te vinden over producten en diensten die hen verder kunnen helpen bij hun inburgering. Het digitale loket geeft onder meer informatie over werk, beter Nederlands leren, scholing, huisvesting en gezondheidszorg.

De medewerker in de vitale bibliotheek De bibliotheekmedewerker is een professional op het gebied van vraaganalyse en informatiedienstverlening, weet alle beschikbare bronnen te hanteren en kent de stad en haar burgers. De kwaliteit van de informatieprofessional komt voort uit de vakbekwaamheid van de bibliothecaris die gespecialiseerd is in het opbouwen, ordenen en actueel houden van informatiebestanden, het beantwoorden van vragen daarover en het verstrekken van advies. Hij is naast speurder, beheerder en assistent ook wegwijzer en adviseur. Hij is er verantwoordelijk voor dat de dienstverlening aansluit op de vraag en verwachting van de klant. Medewerkers zijn in staat inhoudelijk te communiceren met klanten. Ze weten hoe de klant het liefst wordt geïnformeerd en leveren daardoor diensten op maat. Dit geldt niet alleen voor de vaardige klant maar zeker ook voor mensen die een meer beperkte taalvaardigheid hebben, die moeite hebben met de omgang van elektronische hulpmiddelen of die in het enorme aanbod aan informatie moeilijk tot een keuze kunnen komen. De klanten treffen in alle bibliotheken professionals die hen graag van dienst zijn en de vraag helder en concreet kunnen maken. Mediakennis, mediabegrip, media-attitude en mediagedrag zijn de kernvaardigheden van de medewerkers.

Partner in de informatieketen Bibliotheek Breda heeft goed geoutilleerde bibliotheekvestigingen in een sterke infrastructuur van een centrale bibliotheek, stand-alone wijkbibliotheken en geïntegreerde bibliotheekservicepunten in multifunctionele voorzieningen. De bibliotheek wil haar functie samen met andere private en publieke partners doorontwikkelen tot een knooppunt in de maatschappelijke en culturele infrastructuur van de stad. Hiermee ontstaat een sterk stelsel van goed georganiseerde, bereikbare en brede maatschappelijke voorzieningen in de Bredase wijken en dorpen. Een plek voor direct contact met de burger. Door integraal partnerschap met zowel gemeentelijke (Welzijn, Cultuur, Burgerzaken) als private partners (SOB, GGD, Burgerzaken, Breda-Actief, Bankwezen, Volksuniversiteit, Gilde, Seniorenweb, woningbouwcorporaties enzovoort) transformeert de bibliotheekfunctie naar een brede informatievoorziening in de maatschappelijke ketenstructuur. De bibliotheek evolueert naar een moderne dienstverlener met een krachtig cultureel- en welzijnsprofiel. Een nieuwe ontmoetings- en informatieplek waar de ketenpartners in publiek en privaat partnerschap hun informatiediensten kunnen aanbieden.


13

Condities voor de basisvoorziening Om de Vitale Bibliotheek in 2013 te realiseren zijn aanpassingen nodig in organisatie, collectie en openingstijden. Daarnaast wordt het dienstverleningsconcept (zelfservice, marketing) en het tarievenstelsel aangepast.

- Hogere kwaliteit van dienstverlening Bibliotheek Breda werkt aan een volledige cyclus van kwaliteitsmanagement door de invoering van het INK-kwaliteitsmodel waarin klantonderzoeken, medewerkermetingen, benchmark en HRM-beleid structureel gekoppeld zijn aan de beleidscyclus. Hierin trekt zij samen op met de gemeentelijke organisatie waar een zelfde vernieuwingsproces in gang is gezet. Bibliotheek Breda heeft het certificaat niet toegekend gekregen vanwege de lage openingstijden en het ontbreken van een gefundeerde beleidsvisie. In 2010 vindt opnieuw een landelijk certificeringsonderzoek in bibliotheken plaats. Het vernieuwde kwaliteits- en vestigingenbeleid is gericht op het verwerven van het INK-certificaat. - Dienstenpakket De Vitale Bibliotheek werkt klantgericht en cultuurbewust. Leesbevordering, lezen, zelfontwikkeling en genieten van cultuur staan voorop en blijven in nieuwe moderne concepten de kern van de dienstverlening. Nieuwe typen van informatiedienstverlening krijgen extra focus: cultuurinformatie via het Uitpunt, sociale informatie via de G!ds, ondersteuning bij inburgering en lezen in het project Taal&Werk. Bibliotheek Breda onderhoudt blijvend een multimediale collectie van muziek, literatuur, speelfilms, documentaires, games, studieboeken, cursussen, kranten en tijdschriften. De collectie heeft een brede kwalitatieve oriëntatie op alle cultuuraspecten en voldoet ook kwantitatief aan de actuele vraag van de klant. Hiervoor worden rationele collectieprofielen gebruikt. Het aanbod in de wijkbibliotheken en de bibliotheekservicepunten is afgestemd op de sociale kaart van het werkgebied. Door de ontwikkeling van de digitale bibliotheek verschuiven de accenten in de fysieke collectie van non-fictie naar literatuur. Via doelgerichte samenwerking en provinciale, zelfs landelijke collectieafstemming zoekt de bibliotheek naar optimalisering van beschikbaarheid. Dit geldt niet alleen voor de actuele collectie, maar ook voor het cultureel erfgoed dat in netwerkverband wordt gekoesterd en bereikbaar blijft. Titels uit het historisch erfgoed die fysiek niet meer leverbaar zijn, komen digitaal ter beschikking in de vorm van E-books. - Openingstijden Een pilot in 2008 met zondagopenstelling van de centrale bibliotheek laat zien dat bezoekers deze verruimde openingstijd zeer op prijs stellen. Nu is de centrale bibliotheek nog vijf dagen open (maandag en zondag gesloten). In Eindhoven en Tilburg zijn de centrale studiebibliotheken al zeven dagen per week open en in „s-Hertogenbosch zes dagen. Om in 2013 een bibliotheekvoorziening te bieden die past in de culturele economie van de moderne stad is het noodzakelijk om de centrale bibliotheek zeven dagen open te stellen. Als de taakstelling is gerealiseerd en organisatiebreed de dienstverlening een kwaliteitsslag heeft gemaakt met de invoering van zelfservice, dan zal de verbreding van de openingstijden een eerste prioriteit zijn indien hiervoor middelen kunnen worden vrijgemaakt. De wijkbibliotheken zijn gemiddeld 24 uur open. Als cultureel ondernemer wil Bibliotheek Breda zoeken naar samenwerkingsverbanden in het maatschappelijke netwerk die leiden tot een grotere openstelling en meerwaarde voor de burger. Een sprekend voorbeeld hiervan is het samenwerkingsproject met de Rabobank in de wijkbibliotheek Noord. Door samenvoeging van de dienstverlening is na invoering van zelfservice een optelsom van beide personeelsbezettingen mogelijk en daarmee ruimere openingstijden. De bibliotheekservicepunten zijn met gemiddeld 13 uur meer dicht dan open. Door een combinatie van de dienstverlening in multifunctionele voorzieningen kunnen openingstijden gecombineerd worden en daarmee verruimd. Goede voorbeelden hiervan zijn de gezamenlijke dienstverlening met Burgerzaken in Prinsenbeek en Teteringen en wellicht straks ook in Ulvenhout na verhuizing naar het centrale dienstencentrum. - Van Lenerspas naar Ledenpas, naar flexibele tarieven De lenerspas evolueert naar een ledenpas. Het lenen van boeken is dan niet langer meer de basis van de bibliotheekpas, maar onderdeel van het keuzemenu. Hiermee wordt de moderne ledenpas een toegangspas voor alle Bredase burgers die op een persoonlijk account van diverse bibliotheekdiensten


14

gebruik kunnen maken. Denk hierbij aan internetdiensten en thuisgebruik van bijzondere databanken. Het tarievenstelsel is nu nog voor alle klanten hetzelfde en gebaseerd op het lenen van boeken en cd‟s. In 2013 is een nieuw tariefsysteem van kracht voor leners en niet-leners, voor veelgebruikers, modale en weiniggebruikers, voor digitale informatiezoekers, voor Ebook-lezers, voor cursisten en voor bezoekers van culturele ontmoetingen. De nieuwe Brabantse, tevens nationale bibliotheekpas bevat een smartchip. Hierdoor ontstaan meer mogelijkheden om flexibele tarieven toe te laten van nul euro tot een volledig abonnement voor lenen en raadplegen. Het leengeld voor boeken als profijtbeginsel past niet meer in de basiseducatieve taak van de bibliotheek en wordt in het nieuwe tarievenstelsel verdisconteerd. Volgens de landelijke richtlijnen voor certificering van openbare bibliotheken moet het lidmaatschap voor jongeren tot 18 jaar gratis zijn. In Breda ligt de grens nu nog op 16 jaar. In het nieuwe tarievenstelsel wordt deze grens opgetrokken naar 18 jaar. In de praktijk hebben vrijwel alle scholieren reeds een gecombineerde school/bibliotheekpas waardoor vrijwel alle jongeren tot 18 jaar al een gratis pas hebben. Financieel heeft deze maatregel dan ook vrijwel geen consequenties. De ledenpas is in 2013 geldig in alle Brabantse bibliotheken en op termijn in heel Nederland. - Zelfservice Bij een vitale bibliotheek met ruime openingstijden, een goede collectie en aantrekkelijke tarieven hoort ook een efficiënte uitleenlogistiek in een aantrekkelijke omgeving. Nu nog wordt de entree van de Bredase bibliotheken geblokkeerd door grote uitleenbalies. Personeel staat achter de balie en bedient de computers om de uitleenhandelingen te registreren. De klant staat in de rij en wacht tot hij aan de beurt is. Dit beeld is verleden tijd. Balies verdwijnen en maken plaats voor slimme en kleine uitleenunits. Zelfbediening is in de meeste Noord-Europese en Angelsaksische bibliotheken al een feit en wordt ook geïntroduceerd in supermarkten. In 2013 kan de klant in alle vestigingen van Bibliotheek Breda zelf zijn materialen uitlenen en inleveren. Ervaringen met zelfservice zijn reeds opgedaan in de wijkbibliotheek Haagse Beemden. Er ontstaat meer tijd voor persoonlijke service en meer aandacht voor het publiek. De medewerker zal zich voortaan bezig houden met de klantvraag en niet met het toetsenbord van het uitleensysteem. Invoering van zelfservice levert ook besparingen op in de personeelskosten. Deze worden dan vaak ingezet om de openingstijden te verbreden. Bibliotheek Breda kiest er vooralsnog voor om de vrijvallende personele middelen in te zetten ter dekking van de noodzakelijke investering in zelfservice. - Marketing: de klant centraal Om bestaande leden te behouden en het ledenbestand te vergroten, zet de bibliotheek marketinginstrumenten in waarbij de kennis van en de profilering naar de klant toeneemt. Daarbij worden nieuwe technieken als klantrelatiemanagement (CRM) toegepast. Bibliotheekdiensten worden gepersonaliseerd (My Library) en meer op specifieke klantengroepen toegesneden. Marketing wordt niet alleen extern gericht, onderzoeks- en communicatietechnieken worden ook ingezet om het klantbewustzijn bij de medewerkers te vergroten en tot maatwerk in de dienstverlening te komen.


15

6

Locatiebeleid: van gebouw naar functie Lange tijd is gedacht in termen van gebouwen en boekenkasten. In de toekomst zal het accent verschuiven van bibliotheekgebouw naar bibliotheekfunctie. En die kan op verschillende plekken en op verschillende manieren zowel digitaal als fysiek worden uitgeoefend. Voor een vitaal en toekomstgericht voorzieningenniveau is het noodzakelijk om het huidige spreidingsplan van een centrale bibliotheek en decentrale wijken dorpsbibliotheken te herijken op basis van een goed verankerde bibliotheekfunctie, de kwaliteit van de informatiedienstverlening en het maatschappelijke partnerschap. Met een vernieuwd en gelaagd locatiebeleid wordt het Bredase bibliotheekstelsel omgevormd naar een samenhangend stelsel in drie gelaagde serviceniveaus: 1. Centrale bibliotheek: compleet en omvangrijk. De Centrale Bibliotheek is de topvoorziening in het stelsel en de studiebibliotheek van de stad. Alle informatie-, lees- en cultuurproducten worden hier aangeboden in een fullservice concept. De bibliotheek zal op termijn van vijf naar zeven dagen per week open gaan zodat de studie-, educatie- en cultuurfunctie volledig kan worden benut. 2. Wijkbibliotheken: breed en doelgroepgericht. De wijkbibliotheken liggen in of bij winkelcentra en bieden een breed algemeen dienstenpakket met een ruime collectie boeken, met accenten op basis van de sociale kaart van een stadsdeel. Dat kunnen internetwerkplekken zijn, ouderencollecties, jeugdboeken, cursusfaciliteiten en culturele activiteiten. De informatiedienstverlening biedt de bibliotheek gecombineerd aan, voor en met andere private en gemeentelijke partners. 3. Bibliotheekservicepunten: specifiek en toegesneden. De bibliotheekservicepunten bevinden zich op plekken in dorpen of stadsbuurten die buiten het bereik van een wijkbibliotheek vallen. Ze maken zoveel mogelijk deel uit van samenhangende concepten van een brede school, zorgcentrum of multifunctionele accommodatie. De lokale samenstelling van de bevolking is maatgevend voor de dienstverlening. Zo ontwikkelen ze belangrijke vormen van gecombineerde dienstverlening.

Hiermee ontstaat een stelsel van een centrale stadsbibliotheek, stand-alone wijkbibliotheken en geïntegreerde bibliotheekservicepunten in een multifunctionele voorziening. In de wijkbibliotheken kan een geïntegreerde dienstverlening met andere zakelijke en publieke partners worden gecombineerd.


16

En de bibliotheekfunctie in de dorpen en wijken kan als functie deel uitmaken van een groter sociaaleducatief geheel, zoals een brede school, een buurthuis, een wijkwinkel of diensten- of zorgcentrum. Hiermee worden de wijken dorpsbibliotheken omgevormd tot multifunctionele bibliotheekservicepunten. Uitgangspunt van deze transformatie is kwaliteitsverbetering van dienstverlening, meer tijd voor persoonlijke aandacht en ruimere openingstijden. Om te bepalen op welke plekken in de stad fysieke bibliotheekvestigingen nodig zijn, worden drie basiscriteria gehanteerd voor het toekomstige locatiebeleid: 1. Fysiek bereikbaar in termen van afstand tot de volgende bibliotheekvoorziening 2. Sociaal bereikbaar voor alle Bredanaars, met name die in een achterstandssituatie 3. Differentiatie in aanbod en dienstverlening


17

7

Taakstelling en nieuw beleid Taakstelling De begroting kent een structureel tekort van € 525.000. In de benchmark van de grote steden heeft Bibliotheek Breda een goed financieringsniveau maar tegelijk het hoogste aantal vestigingen en het laagste aantal formatieplaatsen. Het College heeft opdracht gegeven de begroting structureel gezond te maken door een taakstellend bezuinigingspakket uit te voeren. Met de omvorming van stadsdeelbibliotheken naar respectievelijk wijkbibliotheken en bibliotheekservicepunten, het beoogde inverdieneffect van het partnerschap en een efficiëntieslag op de bedrijfsvoering verwacht de directie een bedrag van € 385.000 te besparen. Het restant wordt opgevangen door een beperkte verhoging van de tarieven van volwassenen, het inkrimpen van het aantal digitale studieplekken en het verlagen van het mediabudget. Dit levert nog eens € 140.000 op. Voor 2010 is eenmalig een bedrag van € 150.000,- beschikbaar om de overgang naar een nieuwe situatie in gang te zetten waarbij een goede bereikbaarheid van de bibliotheekfunctie voor alle wijken en dorpen wordt gehandhaafd en sprake is van een sluitende begroting. Voor het einde van 2009 is een plan gereed waarin functieverandering, medegebruik van ruimtes en efficiency oplossingen leiden tot een sluitende begroting.

Maatregelen taakstelling € 525.000 2010

2011

2012

2013

Bedrijfsvoering projecten etc.

80.000

85.000

90.000

90.000

Exploitatiemiddelen nieuwbouw Teteringen

81.000

-

-

-

-

250.000

250.000

250.000

Verlaging mediabudget

50.000

59.000

34.000

23.000

Decentralisatie dienstverlening BVO

12.000

12.000

12.000

12.000

Vermindering digitale studieplekken

49.000

49.000

49.000

49.000

Extra tariefverhoging ter compensatie inkomstenverlies

29.000

30.000

30.000

30.000

-

65.000

90.000

101.000

301.000

550.000

555.000

555.000

Extra inkomstenderving door lager aanbod

-15.000

-25.000

-30.000

-30.000

Bijdrage instandhouding spreidingsplan 2010 *

150.000

-

-

-

89.000

-

-

-

525.000

525.000

525.000

525.000

Herijking spreidingsplan

Inverdieneffect door partnerschap subtotaal besparingen

Extra incidentele maatregelen dekking spreidingsplan ** saldo maatregelen taakstelling

* Eenmalige bijdrage voor het openhouden van Bibliotheek IJpelaar in 2010. Bij de Kadernota 2010 heeft de gemeenteraad het college opgedragen met een voorstel te komen over de gevolgen voor het spreidingsplan. Hiermee is vanaf 2011 een structureel bedrag van € 250.000 gemoeid.

** Aanvullende maatregelen voor 2010 zijn nodig om het verschil tussen de eenmalige bijdrage door de gemeenteraad en de werkelijke kosten van het spreidingsplan op te vangen. Het betreft in eerste instantie incidentele maatregelen voor het jaar 2010, tot duidelijk is hoe besloten wordt over de gevolgen voor het spreidingsplan.


18

Nieuw beleid Bibliotheek Breda wil geld vrijmaken voor innovatie: verdergaande automatisering van het uitleenproces ten behoeve van kwaliteitsverbetering van de persoonlijke en digitale dienstverlening, verbreding van de openingstijden en aanpassing van het opleidingsbudget. Voorrang wordt gegeven aan de invoering van de zelfservicebalie waaraan klanten zelf hun leentransacties kunnen uitvoeren. Er kan meer tijd worden vrijgemaakt om de klant te helpen. Deze investering wordt zoveel mogelijk gefinancierd uit de herinzetbare personele middelen die hierdoor vrijvallen. Het voorgenomen beleid om de centrale bibliotheek zeven dagen per week open te stellen wordt aangehouden tot de taakstelling is gerealiseerd en indien er aanvullende middelen kunnen worden vrijgemaakt. Het opleidingsbudget is in 2009 1 % van de bruto loonsom. Om de medewerkers mee te nemen in de innovatie van de dienstverlening is een ophoging naar 3 % van de bruto loonsom gewenst. Gemeentebreed wordt het opleidingsbudget in jaarlijks stappen verhoogt naar de INK-norm. De eerste stap was een verhoging naar 1,75 %. De bibliotheek beschikt niet over de middelen om deze trendmatige verhoging toe te passen.

Kosten innovatie € 322.000 2010

2011

2012

2013

Invoering zelfservice jaarlijkse kapitaalslasten

63.500

105.850

127.000

127.000

Openstelling Centrale bibliotheek op maandag

55.000

55.000

55.000

55.000

Openstelling Centrale bibliotheek op zondag

120.000

120.000

120.000

120.000

Ophogen scholingsbudget naar 1,75% norm

20.000

20.000

20.000

20.000

totaalkosten innovatie

258.500

300.850

322.000

322.000

dekking uit vrijval personele uren door lagere inzet a.g.v. invoering zelfservice

-15.000

-80.000

-120.000

-120.000

Extra kosten nieuw beleid

243.500

220.850

202.000

202.000


19

8

Van visie naar actie

In 2013 zijn de volgende doelen bereikt:  Met publieke en private organisaties zijn allianties aangegaan en worden vormen van gecombineerde dienstverlening aangeboden  De informatiefunctie van de bibliotheek is breder geworden  Het dienstverleningsconcept is gepersonaliseerd en geactualiseerd naar moderne klantwaarden  De vestigingen in stad en dorpen hebben een kwaliteitsimpuls gekregen door toepassing van de drie samenhangende serviceniveaus  Het spreidingsplan heeft een nieuwe indeling gekregen van centrale bibliotheek, wijkbibliotheken en bibliotheekservicepunten  Bibliotheekservicepunten worden waar mogelijk gecombineerd met andere instellingen. Hiermee is het voortbestaan van de dorpsvestigingen gegarandeerd  De taakstellende besparing van € 525.000 is gerealiseerd, de begroting vertoont geen tekorten meer door een vermindering van producten en diensten  De tarieven zijn eenmalig extra verhoogd ter compensatie van het inkomstenverlies  Zelfservice is in alle vestigingen doorgevoerd waardoor de dienstverlening is verbeterd  Het scholingsbudget is verhoogd naar de gemeentelijke norm  Contributievrijdom is formeel verhoogd van 16 naar 18 jaar (geen meerkosten)  Een flexibel tarievensysteem is ingevoerd, gekoppeld aan nieuwe diensten op de ledenpas  Een onderzoek is gestart naar de verbreding van de openingstijden


20

Geraadpleegde literatuur 

Advies Bibliotheekvernieuwing 2009-2012 . – Raad voor Cultuur, mei 2008



Bedrijfsplan Stichting Ouderenwerk Breda 2008-2011



Beleidsplan Bibliotheek Hengelo: Bibliotheek en Samenleving, meerjarenbeleid 2007-2011



Beleidsplan Bibliotheek Middenbrabant: Grenzenloos ontdekken 2008-2011



Centrum voor kennis en cultuur op de drempel van de 21 e eeuw . - Beleidsplan Bibliotheek Breda, dec. 2000



Certificeringsnorm Openbare bibliotheken 2006-2009, Vereniging Openbare Bibliotheken, juni 2006



Code Cultural Governance . – Stichting Kunst & Zaken, Rotterdam 2006



Factor C: Cultuurvisie Gemeente Breda 2008-2020, april 2008



De openbare bibliotheek, tien jaar van nu . - SCP rapport, april 2008



De bibliotheek als professionele organisatie, NBD Biblion 2008



Doe Mee: Bespreeknotitie over Laaggeletterdheid Gemeente Breda, 2008-2010



Handboek de klant is koningin . – VOB, juli 2008



Innovate or Die . – Thesis Public Governance, MBA Nyenrode, november 2004



Naar een brede introductie van G!ds in Noord-Brabant . – Vereniging Brabantse Basisbibliotheken, april 2008



Opdracht College voor beleidsplan Bibliotheek Breda, directie MO, 11 januari 2008



Over informatie: een nieuwe kijk op dienstverlening, april 2008



Overdrachtsmodel Digitaal Loket WMO 2007 . – Biblionet Groningen i.o.v. VOB en Ministerie OCenW



Programma Dienstverlening 2006-2010: “gewoon doen” . - voortgangsrapportage november 2007 – april 2008



Programma Leesbevordering Kunst van lezen . - Brief Minister Plasterk aan Tweede Kamer, 17 maart 2008



Richtlijn voor basisbibliotheken . – Vereniging Nederlandse Gemeenten, Den Haag 2005



Strategisch beleid digitale bibliotheek Vlissingen 2009-2011



Vernieuwen doe je samen met je klant: marketing in het bibliotheeknetwerk, 17 oktober 2006


21

Inhoud. - Samenvatting van deze beleidsvisie p Kernfuncties van de openbare bibliotheek p Bibliotheek Breda in cijfers p

Recommend Documents