9
TIJDSCHRIFT "BUSINESS MEDIA" november 2014 nr. Jaargang 19 Maandelijks Verschijnt niet in juli en augustus Afgiftekantoor Brussel X P309357
inhoud jeugdsparen ‘ABBAverzekeringsconfiguratie’ overklast vastetermijnverzekering 1
jeugdsparen
‘ABBA-verzekeringsconfiguratie’ overklast vastetermijnverzekering Zowat elke bankier en verzekeraar heeft wel een of andere vorm van ‘jeugdspaar-
arbeiders – bedienden Ziekteverzekeringen: wat met het onderscheid arbeiders-bedienden? 3
plan’ in de rekken staan. Hierbij wordt essentieel gedoeld op het overmaken van
nieuwe verzekeringswet Discretionair besliste winst moet billijk verdeeld worden 7
raars betreft, denkt men hierbij spontaan aan de traditionele vastetermijnverzeke-
vermogen aan kinderen, kleinkinderen of petekinderen dat pas vrijkomt ter gelegenheid van hun meerderjarigheid (of op hun 21ste, hun 25ste, …). Wat de verzeke-
ring. Mede in het licht van enkele recente ontwikkelingen is een spaar- of beleggingsverzekering in een ‘ABBA-configuratie’ wellicht een betere optie. De vastetermijnverzekering is een specifieke vorm van levensverzekering waarin een ‘sponsor’ (ouder, grootouder, peetouder) optreedt als verzekeringnemer en verzekerde en waarin hij zijn kind, kleinkind of petekind als begunstigde van het kapitaal aanduidt. Dat kapitaal wordt uitgekeerd op de overeengekomen vaste eindvervaldag (vandaar ook de benaming ‘vastetermijnverzekering’), bv. op de 18de, 21ste, 25ste, … verjaardag van het kind. En dit ongeacht of de ‘sponsor’ op die eindvervaldag nog leeft dan wel eerder overleed. Bij het vroegtijdig overlijden van de ‘sponsor’ komt het kapitaal dus (nog) niet tot uitkering, maar pas op de afgesproken einddatum. Overlijdt het kind vroegtijdig, dan komt het verzekerd kapitaal op de afgesproken einddatum toe aan de door de ‘sponsor’ in de polis aangeduide subsidiaire begunstigde, bij gebreke aan de ‘sponsor’ zelf of zijn nalatenschap. Het uitkeringstijdstip van de verzekeringsprestatie staat in het kader van een vastetermijnverzekering dus los van het in leven zijn of het overlijden van de verzekerde. Gaat het dan nog wel om een levensverzekering? Ja. Een vastetermijnverzekering gaat structureel gepaard met een periodiek premiebetaalplan (bv. elke maand 100 euro). De verzekerde gebeurtenis is dat wanneer de ‘sponsor’ (die zoals gezegd optreedt als verzekeringnemer en verzekerde) vóór het einde van de polis overlijdt, de verzekeraar vanaf dan zelf de premiebetaling overneemt en voortzet tot de eindvervaldag. Op die manier zal het afgesproken kapitaal toch op de afgesproken vervaldag uitgekeerd worden aan de begunstigde, ondanks het feit dat de verzekerde eerder overleed. In een vastetermijnverzekering wordt er dus een soort dekking ‘premievrijstelling bij overlijden van de verzekerde’ ingebouwd.
LNB
.NN/Lnbnn/KL-NN01
ABBA-configuratie
Zolang de begunstiging niet aanvaard werd, blijft de ‘sponsor’ heer en meester over de vastetermijnverzekering en kan hij tot de eindvervaldag vrij de polis afkopen of een andere begunstigde aanduiden. Een spaar- of beleggingsverzekering in een ‘ABBA-verzekeringsconfiguratie’ komt men in de praktijk heel weinig tegen. Wellicht ten onrechte. Deze vorm van uitgestelde patrimoniumoverdracht via een beleggingsverzekering van tak 21 en/of tak 23 werkt als volgt.
2 LIFE & BENEFITS
NR 9
NOVEMBER 2014
WOLTERS KLUWER
verzekeringnemer: de ‘sponsor’, zijnde de ouder/grootouder/peetouder (A) verzekerde: kind/kleinkind/petekind (B) begunstigde bij in leven zijn van B op zijn 21ste verjaardag: kind/kleinkind/petekind (B) begunstigde bij overlijden van B vóór zijn 21ste verjaardag: ouder/grootouder/peetouder (A) Deze verzekeringsconfiguratie heeft volgende kenmerken. In een ‘ABBA-beleggingsverzekering’ kan er sprake zijn van periodieke premies en/of een eenmalige premie (koopsom). Mogelijk biedt zo’n polis zelfs de mogelijkheid om vrije bijstortingen te doen. Op dit punt is de ‘ABBA-beleggingsverzekering’ dus soepeler dan een vastetermijnverzekering, waar voorafbepaalde periodieke premies een must zijn, wat mogelijk als een keurslijf ervaren wordt. Als de ABBA-polis gesloten wordt in een zuivere kapitalisatieformule (dus zonder overlijdensrisicodekking) komt er geen medische acceptatie om de hoek kijken. Bij de vastetermijnverzekering bestaat er altijd een overlijdensrisicodekking, en is er dus wel kans op medische acceptatievoorwaarden. Net zoals bij de vastetermijnverzekering, is de ‘sponsor’ (ouder, grootouder, peetouder) ook bij een ABBA-levensverzekering heer en meester over de polis. Hij kan tot de eindvervaldag de polis vrij afkopen of een andere begunstigde aanduiden. Een initiële sympathie kan immers na verloop van tijd soms ombuigen… Als de verzekeringnemer (de ‘sponsor’) tijdens de looptijd van de polis overlijdt, doven al zijn rechten uit. Daaronder ook het afkooprecht. De polis is dan als het ware geblokkeerd tot diens eindvervaldag. Noch de (overlevende) ouder(s), noch de voogd van het kind kunnen aan het geld. Dit geeft de nodige zekerheid, vooral dan bij minderjarige kinderen, dat de gelden wel degelijk ‘ter bestemming’ zullen komen. Dit geldt zowel bij een vastetermijnverzekering als bij een spaar- of beleggingsverzekering in de hier besproken ABBAconfiguratie. Als de eindvervaldag na de meerderjarigheid van het kind valt (bv. op zijn 21ste, 25ste, … verjaardag), dan kan er mogelijk gebruik gemaakt worden van de verzekeringsrechtelijke figuur van de overdracht van rechten na overlijden van de verzekeringnemer (art. 183-184 Verzekeringswet). Zo kan in de polisvoorwaarden of in een polisaanhangsel bepaald worden dat bij overlijden van de ‘sponsor’ tijdens de looptijd van de polis, de begunstigde (het kind dus) de polis kan afkopen, maar bv. pas vanaf zijn 18de verjaardag. Om te vermijden dat het kind in dit geval ook de levensverzekering volledig zou afkopen en er ‘onoordeelkundige’ bestedingen mee zou doen, kan er afgesproken worden dat het kind vanaf zijn 18de de polis slechts ‘druppelsgewijs’ kan afkopen. Hiertoe kan de verzekeringnemer in de overdracht van een jaarlijks gedeeltelijk afkooprecht voorzien (bv. 24.000 euro per jaar, hetzij 2.000 euro per maand) om hooguit het kind toe te laten zijn studies te bekostigen en in zijn dagelijks levensonderhoud te voorzien. Wat er nog in de polis overblijft op de initieel afgesproken eindvervaldag (bv. de 21ste, 25ste, … verjaardag van het kind) wordt hem dan op die eindvervaldag uitgekeerd als ‘kapitaal bij leven’. Bij het overlijden van de ‘sponsor’ tijdens de looptijd van de polis of zelfs binnen een periode van drie jaar na diens einddatum, zijn er successierechten verschuldigd. Maar uit een fiscale ruling van 18 juni 2013 kunnen we afleiden dat een
LIFE & BENEFITS
WOLTERS KLUWER
NR 9
NOVEMBER 2014 3
‘ABBA-polis’ (en naar onze mening ook een vastetermijnverzekering, maar bv. niet een klassieke ‘AAB-configuratie’) ook onder het regime van de vlakke, bevrijdende schenkingsrechten kan vallen. Daartoe moet dan wel tijdens het leven van de sponsor worden overgegaan tot aanvaarding van de begunstiging door het kind en tot aanbieding van de polis op het registratiekantoor. Ter gelegenheid van de registratie is het vast recht van 50 euro verschuldigd. Bij de latere uitkering van de verzekeringsprestatie is het eigenlijke schenkingsrecht verschuldigd. Dit bedraagt slechts 3% of 7% in het Vlaams en Brussels Gewest en 3,3%, 5,5% of 7,7% in het Waals Gewest, naargelang de verwantschap tussen de sponsor en de begunstigde, maar ongeacht de omvang van het kapitaal. Dit is doorgaans een flink pak minder dan de successierechten, vooral dan voor wat hogere bedragen en/of als de ‘sponsor’ en de begunstigde geen naaste verwanten zijn. Kinderen jonger dan 5 jaar
In tegenstelling tot de vastetermijnverzekering, treedt in een ‘ABBA-configuratie’ het kind en niet de ‘sponsor’ als verzekerde op. Tot voor kort riep die ‘ABBAconfiguratie’ in het licht van artikel 96 van de Landverzekeringswet de nodige vragen op als het kind vijf jaar of jonger is. Dit artikel verbood polissen te sluiten die voorzien in een uitkering bij het overlijden van een kind dat de volle leeftijd van vijf jaar nog niet heeft bereikt. Dergelijke polissen waren nietig en de verzekeraars en tussenpersonen die dergelijke contracten sloten of hierbij bemiddelden riskeerden zelfs strafsancties. Dit is wellicht de voornaamste reden waarom spaaren beleggingsverzekeringen in een ‘ABBA-configuratie’ tot nu toe niet van de grond zijn gekomen als alternatief voor een traditionele vastetermijnverzekering. Artikel 96 van de Landverzekeringswet werd echter met ingang van 1 november 2014 ingeruild voor artikel 159 van de nieuwe Verzekeringswet van 4 april 2014. Die wetswijziging zorgt voor een ware kentering. Het wettelijk verbod om in een uitkering bij het overlijden van een kind dat jonger is dan vijf jaar te voorzien, verdwijnt. De wet machtigt de Koning wel om voorwaarden aan dergelijke verzekeringen te verbinden. De vorige regering had echter al laten uitschijnen dat er geen KB in het verschiet ligt om wat dan ook nog langer te verbieden. Bij gebrek aan KB is voormeld verbod aldus op 1 november 2014 gewoonweg komen te vervallen. Sindsdien kan een spaar- en beleggingsverzekering in een ‘ABBAconfiguratie’ dus ook gesloten worden op het hoofd van een kind jonger dan vijf jaar.
■
Een spaar- of beleggingsverzekering in een ‘ABBA-configuratie’ laat toe om een uitgestelde en zelfs gemoduleerde vermogensoverdracht aan de volgende generatie(s) uit te werken. Paul Van Eesbeeck
arbeiders – bedienden
Ziekteverzekeringen: wat met het onderscheid arbeiders-bedienden? Vanaf 2015 is een nieuw onderscheid in behandeling op het vlak van aanvullende pensioenen op grond van het criterium ‘arbeiders-bedienden’ verboden. Maar wat met beroepsgebonden hospitalisatie- en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen waarin een dergelijk onderscheid gemaakt wordt? Vergelijkbaar met aanvullende pensioenen
De wet van 5 mei 2014 werd grotendeels geïmplementeerd via een nieuw artikel 14 van de WAP. Het bepaalt dat er vanaf 2015, wat betreft aanvullende pensioe-
4 LIFE & BENEFITS
NR 9
NOVEMBER 2014
WOLTERS KLUWER
nen, geen nieuw onderscheid op grond van het criterium ‘arbeider-bediende’ mag worden ingevoerd. Bestaande verschillen worden nog even getolereerd, maar tegen 2025 moet het discriminatieverbod ten volle uitwerking krijgen (zie Life & Benefits 2014, nr. 4, p. 1). Het gewijzigde artikel 14 van de WAP is niet van toepassing op beroepsgebonden hospitalisatieverzekeringen en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen. De marktsituatie op het vlak van arbeidsongeschiktheidsverzekeringen is nochtans zeer vergelijkbaar met die op het vlak van aanvullende pensioenen. Veel ondernemingen voorzien enkel in een dekking gewaarborgd inkomen voor de bedienden. De arbeiders hebben helemaal geen dekking of genieten enkel een beperkte tussenkomst via een sectoraal fonds. In sommige ondernemingen is de hospitalisatieverzekering enkel van toepassing op bedienden. Arbeiders zijn niet of via een sectorale hospitalisatieverzekering verzekerd. Mochten arbeiders aanspraak maken op de plannen voor de bedienden (en omgekeerd) zou dit aanzienlijke kosten voor werkgevers kunnen veroorzaken. Er rijst dan een dubbele vraag. Bestaat er een norm waaraan het onderscheid tussen arbeiders en bedienden op het vlak van ziektekosten- en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen kan worden getoetst? Zo ja, kan dat onderscheid in behandeling die toets doorstaan? Hospitalisatie- en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen zijn onderworpen aan de antidiscriminatiewetten van 10 mei 2007, die discriminatie op grond van ‘beschermde criteria’ (geslacht, leeftijd...) verbieden. Over het criterium ‘arbeider’, ‘bediende’ of ‘personeelscategorie’ reppen deze wetten met geen woord. Deze discriminatiewetten kunnen dus niet als toetssteen dienen. Artikel 45 RSZ-wet
Het artikel 45 van de RSZ-wet bepaalt dat een werkgever die vrijwillig aanvullende sociale zekerheidsvoordelen toekent, geen onderscheid mag maken tussen tot eenzelfde categorie behorende werknemers. Over de (ir)relevantie van dit artikel is al heel wat inkt gevloeid. Op het vlak van aanvullende pensioenen werd met de wet van 15 mei 2014 een einde gesteld aan die discussie: artikel 45 van de RSZ-wet bepaalt nu dat het niet van toepassing is op aanvullende pensioenen. Hiermee wilde de wetgever een ‘einde maken aan de uiteenlopende meningen’ over de relevantie van artikel 45 van de RSZ-wet. Hierbij wordt ook bevestigd dat artikel 45 van de RSZ-wet eigenlijk nooit bedoeld was voor aanvullende pensioenplannen zoals we die vandaag kennen. In dezelfde parlementaire voorbereidingen zaait de wetgever echter opnieuw rechtsonzekerheid en onrust in de sector door te stellen dat artikel 45 van de RSZ-wet ‘wel van toepassing is op een arbeidsongeschiktheids- of hospitalisatieverzekering’... O.i. is deze laatste stelling een voorbeeld van hineininterpretierung. De wetgever had geen ziekteverzekeringen op het oog bij de redactie van artikel 45 van de RSZwet. Het was enkel de intentie om de arbitraire toekenning of weigering van bepaalde vrijwillige occasionele sociale voordelen aan werknemers van dezelfde categorie te vermijden. Een algemeen discriminatieverbod wat betreft aanvullende pensioenen kwam er pas met de Wet Colla. De invoering van dit algemeen verbod in 1996 duidt er op dat dit verbod toen (ook voor andere voordelen) nog niet was ingesteld via de RSZ-wet. Hedendaagse ziekteverzekeringen vloeien bovendien voort uit de arbeidsovereenkomst (of een CAO) zodat het vrijwillig karakter ervan in vraag kan gesteld worden. Een ander argument is dat artikel 45 van de RSZ-wet nooit uitwerking kreeg omdat de nodige uitvoeringsbesluiten niet werden genomen. Tot slot regelt geen enkele bepaling de relatie tot de specifieke discriminatiewetten van 2007, wat ook een indicatie is dat enkel de wetten van 2007 de discriminatietoets voor beroepsgebonden ziekteverzekeringen vormen. Wat geschreven staat in de parlementaire voorbereidingen bij de wet van 15 mei 2014 heeft
LIFE & BENEFITS
WOLTERS KLUWER
NR 9
NOVEMBER 2014 5
ook geen formele regelgevende waarde. Er bestaan dus nog altijd heel wat argumenten die aantonen dat het artikel 45 van de RSZ-wet niet van toepassing is op aanvullende hospitalisatie- en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen. Toch valt niet uit te sluiten dat een rechtbank een onderscheid op grond van het criterium ‘arbeider-bediende’, op het vlak van aanvullende ziekteverzekeringen zal toetsen aan artikel 45 van de RSZ-wet:
Artikel 45 van de RSZ-wet werd al toegepast op beroepsgebonden ziekteverzekeringen (zie o.a. Arbeidshof Luik 9 december 2011, AR 2011/1827).
De parlementaire voorbereidingen van de wet van 15 mei 2014 schijnen de pertinentie van artikel 45 van de RSZ-wet voor deze verzekeringen te bevestigen. Hoewel deze bepalingen geen dwingend karakter hebben, bestaat de kans dat een rechtbank zich er door laat leiden.
Laten we daarom eens nagaan tot welke conclusies een naar onze mening foute toepassing van artikel 45 van de RSZ-wet zou leiden. Niet relevant voor sectorale plannen
Artikel 45 van de RSZ-wet viseert werkgevers en geen ‘inrichters’. Een inrichter van een sectorale hospitalisatieverzekering kan dus niet aangesproken worden op basis van dit artikel. Omgekeerd, wanneer de arbeiders een sectorale hospitalisatiedekking genieten en de bedienden van dezelfde onderneming geen dekking genieten, kan de werkgever hiervoor ook niet worden aangesproken. Hetzelfde geldt voor de eerder zeldzame sectorale invaliditeitsverzekeringen of -prestaties betaald door een sectoraal fonds.
Prestaties op ondernemingsniveau
Rest dan nog de situatie waar er op ondernemingsniveau een verschil in behandeling bestaat tussen arbeiders en bedienden. Deze verzekeringen worden quasi steeds volledig patronaal gefinancierd. Een verschillende nominale patronale premie is in de context van een dekking medische kosten of gewaarborgd inkomen irrelevant: wat telt is de verzekerde prestatie. Bijgevolg beperkt de toets zich tot situaties waarin 1) er géén plan is voor arbeiders of bedienden of 2) de dekking voor beide categorieën op ondernemingsvlak verschilt. De tweede situatie is op het vlak van hospitalisatieplannen zeer zeldzaam. Verschillen in de hoogte van de waarborg invaliditeit vloeien ook vaak voort uit het gegeven dat het basisloon van arbeiders lager is. Bij toepassing van éénzelfde formule en gelijkaardige refertewedde is dit uiteraard geen verschil in behandeling.
Niet dezelfde categorie
Artikel 45 van de RSZ-wet viseert enkel een onderscheid in behandeling binnen éénzelfde categorie van werknemers. Welnu, er zijn goede argumenten om te stellen dat arbeiders en bedienden, ondanks enkele recente harmonisaties (bv. ontslagregels) en de geleidelijke opheffing van verschillen op het vlak van aanvullende pensioenen nog steeds aparte categorieën zijn in de zin van artikel 45 van de RSZwet. Arbeiders en bedienden worden nog steeds door de wet erkend als afzonderlijke categorieën van werknemers. Ook de wettelijke regels inzake gewaarborgd loon verschillen. Er zijn anno 2014 nog tal van verschillen tussen arbeiders en bedienden, bijvoorbeeld in de directe loonsfeer, op het vlak van de sectorale organisatie, enz. Het feit dat de wetgever geen regeling uitwerkte voor ziekteverzekeringen, maar volgens de parlementaire voorbereidingen van de wet van 15 mei 2014 wel heeft stilgestaan bij de problematiek, duidt er overigens op dat een onderscheid op het vlak van aanvullende voordelen enkel in het licht van artikel 14 van de WAP (dat een onderscheid tussen werknemers viseert) en niet in de context van artikel 45 van de RSZ-wet (dat een onderscheid binnen één categorie viseert) als een probleem werd ervaren. Het hanteren van een onderscheid in behandeling tussen ar-
6 LIFE & BENEFITS
NR 9
NOVEMBER 2014
WOLTERS KLUWER
beiders en bedienden is dan geen schending van artikel 45 van de RSZ-wet of een foutieve gedraging die aanleiding zou kunnen geven tot een schadevergoeding. Tot slot zijn er (naast bovenstaande) ook nog bijkomende argumenten om een verschil in behandeling te legitimeren. Bedienden hebben doorgaans een hogere inkomstenval (ZIV-uitkeringen zijn geplafonneerd) in geval van invaliditeit dan arbeiders. Arbeiders hebben doorgaans ook een hoger risicoprofiel en de plotse harmonisatie (zeker op het vlak van invaliditeitsverzekeringen) zou een aanzienlijke meerkost veroorzaken. Bovendien maakt ook de wetgever zélf een onderscheid in behandeling tussen arbeiders en bedienden op het vlak van de periode gedekt door het gewaarborgd loon. Hiertegen zou kunnen ingebracht worden dat een step-rate formule ook adequaat is om rekening te houden met een verschil aan inkomstenval. Het verschillend risicoprofiel van arbeiders en bedienden wordt deels opgevangen door de wettelijke arbeidsongevallenverzekering en de nominale premie voor arbeiders hoeft niet per se hoger te zijn dan die voor de bedienden. Hoewel de bijdragevoet (% verzekerbare rente) vaak hoger is, is het nominale verschil in premie veelal beperkt aangezien de inningsgrondslag ook lager is. Ondanks deze mogelijke tegenargumenten komt het ons voor dat het noch op het moment van de redactie van artikel 45 van de RSZ-wet, noch op het moment van de aanpassing ervan in 2014, de bedoeling was om arbeiders en bedienden (plotsklaps) op gelijke wijze te behandelen op het vlak van beroepsgebonden ziekteverzekeringen. Risicoanalyse voor ondernemingen
Momenteel heerst er binnen de sector onduidelijkheid of men in aanvullende risicodekkingen nog een verschil mag maken tussen arbeiders en bedienden. Vooral dat ene zinnetje uit de parlementaire voorbereidingen, dat artikel 45 van de RSZwet van toepassing verklaart op risicodekkingen, heeft die onrust aangewakkerd. Kan een werkgever in het licht van die rechtsonzekerheid best meteen harmoniseren of toch nog even wachten? Op het vlak van aanvullende rustpensioenen kon een werkgever, in afwachting van een precedent waarin een rechter tot het besluit zou komen dat het onderscheid tussen arbeiders en bedienden discriminatoir is (dat er niet kwam), of een wettelijke regeling (die er uiteindelijk wel kwam) zonder al te veel risico’s de kat uit de boom kijken. Het aanvullend rustpensioen kan immers (desnoods retroactief) worden rechtgezet via bijstortingen (tenzij dan in geval van overlijden, indien de overlijdensdekking niet gelijk is aan de spaarreserve). Op het vlak van aanvullende risicodekkingen (hospitalisatie of inkomstenverlies) ligt de zaak anders. Eens het risico is gerealiseerd, is er geen mogelijkheid meer om dit achteraf te verzekeren via de storting van een inhaalpremie. In geval van discriminatie bestaat de kans dat de werkgever veroordeeld wordt tot de betaling van het bedrag dat had overeengestemd met de verzekerde prestatie (de invaliditeitsrente of hospitalisatiekosten). In plaats van een klein zeker risico (= de premie) wordt de werkgever geconfronteerd met een groot onzeker risico (= de schade). Betekent dit nu dat de deur openstaat voor een vloedgolf aan vorderingen? O.i. zal het zo’n vaart niet lopen. Zolang het risico niet is gerealiseerd, zal een arbeider die niet van de dekking voor de bedienden geniet uiteraard ook geen prestaties, onder de toezegging van de bedienden, kunnen vorderen. Hij zal hoogstens zijn aansluiting kunnen vorderen tot de beroepsgebonden ziekteverzekering voor de bedienden. Aangezien er toch goede argumenten zijn om het verschil in behandeling te verdedigen lijkt de kans ons klein dat een werknemer naar de arbeidsrechtbank trekt vooraleer er effectief schade is ontstaan. Wat dan als het onheil wel al is geschied en de arbeider een vergoeding vordert die gelijk staat aan de verzekerde prestatie onder het bediendenplan? Op basis van de
WOLTERS KLUWER
LIFE & BENEFITS
NR 9
NOVEMBER 2014 7
huidige stand van de wetgeving lijkt de kans klein dat die werknemer met succes een schadevergoeding zal kunnen vorderen. Artikel 45 van de RSZ-wet is o.i. niet van toepassing. Voor zover het al van toepassing zou zijn, leidt de discriminatietoets op basis van de huidige stand van de wetgeving o.i. in elk geval niet tot de conclusie dat een verschil in behandeling ongeoorloofd is. Slotbeschouwing
Het is wenselijk dat de wetgever de rechtsonzekerheid met betrekking tot artikel 45 van de RSZ-wet wegneemt via een wetgevend initiatief. Dit zou erin kunnen bestaan ook komaf te maken met het overjaarse artikel 45 van de RSZ-wet voor beroepsgebonden ziekteverzekeringen. Eventueel kan ook een regeling uitgewerkt worden die gelijk loopt met die op het vlak van aanvullende pensioenen. Heel wat arbeidsongeschiktheidsdekkingen die nauw verbonden zijn aan een pensioentoezegging (bijvoorbeeld door het beheer via een OFP of door financiering uit een globaal premiebudget) zullen wellicht automatisch ‘meegenomen’ worden in het harmonisatietraject dat de wetgever heeft uitgestippeld voor de aanvullende pensioenen. Joris Beernaert
nieuwe verzekeringswet
Discretionair besliste winst moet billijk verdeeld worden In de praktijk beslist een verzekeraar discretionair over de toekenning van winstdeling. Dit wil zeggen dat er geen contractuele rechten zijn op winstdeling en dat de algemene aandeelhoudersvergadering van de verzekeraar vrij beslist in welke mate de eventuele winst zal toegekend worden aan de verzekeringsovereenkomsten. Niettegenstaande de discretionaire beslissingsbevoegdheid van de aandeelhouders om al dan niet winst toe te kennen, zijn ze bij de verdeling ervan wel gebonden door het billijkheidsprincipe. Billijkheidsprincipe
Artikel 51, §3 van de nieuwe Verzekeringswet van 4 april 2014 formuleert het als volgt. “Bij de toekenning van de aan de collectiviteit van de verzekeringsovereenkomsten verdeelde winst tussen de afzonderlijke verzekeringsovereenkomsten, moet de billijkheid onder verzekeringnemers worden eerbiedigd”. Dit geldt vanaf 1 november 2014 voor nieuwe overeenkomsten en vanaf 1 december 2015 voor bestaande overeenkomsten. De Memorie van Toelichting bij de nieuwe verzekeringswet preciseert hierbij het volgende: “De verzekeraar kan bij de verdeling over de afzonderlijke overeenkomsten bijvoorbeeld rekening houden met de individuele bijdrage van de betrokken overeenkomsten tot de beleggings-, sterfte-, en/of beheerswinst en met de individuele tarifering, hierin begrepen de al dan niet contractueel gewaarborgde interestvoet”. Het nadeel van zo’n principe-gebaseerde wetgeving, die dan ook nog vaag toegelicht wordt in de Memorie van Toelichting, is dat niemand precies weet hoe er in de praktijk mee om te springen. De wetgever gaat er blijkbaar van uit dat er, mede onder invloed van de rechtsleer en rechtspraak, zich wel praktische gedragsregels zullen ontwikkelen. Maar vooraleer er zich dergelijke gedragsregels uitgekristalliseerd hebben, wordt men geconfronteerd met een periode van jarenlange discussies. En bovendien is het begrip ‘billijkheid’ een subjectief begrip, dat bovendien
8 LIFE & BENEFITS
NR 9
NOVEMBER 2014
WOLTERS KLUWER
in de loop der tijd een andere invulling kan krijgen: wat vandaag ‘billijk’ is, is dat mogelijk morgen niet meer. Winstverdelingsvraagstukken
Goede precontractuele informatie
Over winstverdeling kunnen heel wat vragen gesteld worden waarover oeverloos kan gedebatteerd worden. Enkele voorbeelden. Moet een verzekeraar ‘interimwinstdeling’ (pro-rata-winstdeling) toekennen indien iemand zijn overeenkomst afkoopt in maart, zijnde enkele weken voordat de algemene vergadering de winstdeling over het afgelopen jaar vastlegt? Kan een verzekeringnemer een billijke winstverdeling opeisen over het vorige kalenderjaar én over het lopende jaar? Mag een verzekeraar meer of minder winst toekennen aan bepaalde producten, om commerciële redenen? Mag een verzekeringnemer die aldus buiten de prijzen valt een billijke winstverdeling opeisen door te verwijzen naar de commerciële acties voor de andere contracten? Mag een verzekeraar de winstdeling koppelen aan de voorwaarde dat er in het betrokken jaar ook een minimaal bedrag aan premies werd betaald? Kan een verzekeringnemer beweren dat het niet billijk is om hem om die reden geen winstdeling te geven? Mag een verzekeraar extra-winst toekennen aan groepsverzekeringen omdat die producten onderworpen zijn aan de 3,25%-WAP-rendementsgarantie? Kunnen de niet-groepsverzekeringsklanten een gelijkaardige winstdeling opeisen? … We willen (en kunnen) geen uitspraak doen over de voorgaande winstdelingsvraagstukken. We denken dat er voor elk van de voormelde kwesties argumenten pro en contra zijn. Maar men hoeft geen helderziende te zijn om te voorspellen dat, mede gelet op de momenteel zeer lage beleggingsrendementen, en op de mogelijk niet ingeloste winstdelingsverwachtingen die hieruit voortvloeien, er hier heel wat discussies met ontevreden klanten kunnen ontstaan. Misschien is het een goed idee om in de precontractuele fase de klant heel goed te informeren over het concept van de (discretionaire besliste) winstdeling, zodat alvast op dat vlak de verzekeraar niets kan verweten worden.
■
Winstdeling is een krachtig concept waarmee voorzichtige verzekeraars de klanten later toch een eerlijk deel van de koek kunnen geven. Het komt er op aan om dit goed te communiceren en billijk toe te passen. Luc Vereycken
Redactiecomité: Isabelle De Somviele, Paul Roels, Paul Van Eesbeeck, Luc Vereycken. Hoofdredactie: Paul Van Eesbeeck -
[email protected]. Eindredactie: Anne Sterckx - Erik Roelants–
[email protected]. De nieuwsbrief Life & Benefits is een uitgave van Wolters Kluwer – www.wolterskluwer.be. Verantwoordelijke uitgever: Hans Suijkerbuijk, Ragheno Business Park, Motstraat 30, B-2800 Mechelen. Kluwer klantenservice: tel. 0800 40 300 (gratis oproep) - +32 15 78 76 00 (vanuit het buitenland), fax 0800 17 529, e-mail:
[email protected]. © 2014 Wolters Kluwer Belgium NV. Behoudens de uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, op welke wijze ook, zonder de uitdrukkelijke voorafgaande en schriftelijke toestemming van de uitgever.
