Inhoud Opgave 1 Belgische economie groeit weer ...................................................................... 1 Opgave 2 Gunstige Bloemenveiling.................................................................................. 1 Opgave 3 ‘Legaal’ protectionisme dreigt........................................................................... 2 Opgave 4 Nederlandse industrie doet het goed in eurozone ............................................ 3 Opgave 5 Chinese economie steekt Japan voorbij ........................................................... 3 Opgave 6 Artikelgroepen met prijzen die het meest zijn gedaald/gestegen. .................... 4 Opgave 7 Afname consumptieve bestedingen kleiner ...................................................... 5 Opgave 8 Sterke stijging toegevoegde waarde bankwezen in 2009 ................................ 6 Opgave 9 Nederlanders dozenschuivers? ........................................................................ 6 Opgave 10 Kredietgemak dient het bedrijf ...................................................................... 7 Opgave 11 Conjunctuurbeeld Frankrijk 3 augustus 2010 ................................................ 8 Opgave 12 Schade door bonusbeschermer? .................................................................. 9
Opgave 1 Belgische economie groeit weer ANP op 30 juli 2010, 15:38, BRUSSEL - De economische activiteit is in België tijdens het tweede kwartaal van dit jaar met 0,7 procent toegenomen ten opzichte van het voorgaande kwartaal. Toen was de activiteit nog onveranderd gebleven. In 2009 is het bruto binnenlands product (bbp) gestegen met 2,2 procent, meldde de Nationale Bank van België (NBB) vrijdag. Dit in tegenstelling met de afname van de groei van het bbp een jaar eerder van 1,8% De werkgelegenheid nam tijdens het tweede kwartaal van het jaar met 0,3 procent toe, vergeleken met het voorgaande kwartaal. De Belgische economie drijft onder meer op enkele grote autofabrieken, de Antwerpse haven en de Brusselse EU-instellingen. www.volkskrant.nl (bewerkt) 1. Bereken de procentuele verandering van de gemiddelde arbeidsproductiviteit in het tweede kwartaal van dit jaar in vergelijking met het eerste kwartaal. Geef aan of dit een daling of een stijging betreft. 2. Bereken de procentuele groei in van het bruto binnenlands product in de periode 2008 – 2009. Opgave 2 Gunstige Bloemenveiling AALSMEER (AFN) - Bloemenveiling FloraHolland heeft in de eerste zeven maanden van dit jaar een hogere omzet geboekt, nadat 2009 een uitgesproken slecht jaar was voor de Nederlandse kwekers. De omzet van de veiling kwam uit op 2,6 miljard euro, 7,3 procent
meer dan in dezelfde periode van vorig jaar. De toename zit voor een klein deel, 1,2 procent, in een toename van aangevoerde bloemen en planten. Voor de meeste telers is dat een welkome ontwikkeling na een moeizaam 2009, aldus een woordvoerster van de veiling zondag. Voor heel 2009 rekent FloraHolland op een omzetstijging van 4 tot 5 procent. Met name bij de snijbloemen was sprake van een betere prijsvorming. De belangstelling voor een boeket bloemen bleef op peil. Ook de afgelopen maanden zijn Nederlandse en Duitse consumenten steeds hun 'normale' bloemetje of plant blijven kopen. Bezuinigingen op de aankoop van bloemen en planten waren vooral te zien in de 'bedrijvenmarkt' en bij de meer exclusieve producten. Voor de export van bloemen en planten is met name de zwakkere euro een voordeel. Er is meer vraag naar Nederlandse bloemen in landen als Engeland, Rusland, Polen en Zweden. Als de euro laag blijft, betekent dat bijvoorbeeld in Engeland dat Nederlandse bloemen 15 tot 20 procent goedkoper zijn. Het lijkt nog te vroeg om van structureel herstel te spreken. In de tweede helft van 2009 begon de markt zich ook al enigszins te herstellen. In de tweede helft van 2010 zal de markt zich dus al bijzonder goed moeten ontwikkelen om het in vergelijking met het tweede deel van 2009 beter te doen. De woordvoerster noemt de omzetontwikkeling van dit moment ,,absoluut hoopgevend, en een opsteker voor de Nederlandse kweker''. www.telegraaf.nl; zo 08 aug 2010, 3. Bereken de nominale procentuele toename van de aangevoerde bloemen en planten in dit jaar. 4. Bereken de omzet van FloraHolland in 2009. Opgave 3 ‘Legaal’ protectionisme dreigt Toegestane vormen van protectionisme bedreigen de wereldeconomie in toenemende mate. Hiervoor waarschuwt de World Trade Organisation, die woensdag haar jaarlijkse wereldhandelsrapport publiceerde. Hieruit blijkt dat de wereldhandel dit jaar met 10 procent zal afnemen. In 2008 was er nog sprake van een stijging, zij het met slechts 2 procent, vergeleken met 6 procent in 2007. Noodgrepen zoals antidumpingmaatregelen die landen de mogelijkheid geven uitzonderingen te maken op handelsverdragen, kunnen de wereldeconomie grote schade toebrengen, aldus de WTO. De WTO heeft een kritisch onderzoek gedaan naar vormen van afscherming van de eigen markten, zowel die in strijd zijn met afspraken als die toegestaan zijn onder de huidige verdragen. WTO-directeur Pascal Lamy zei gisteren op een persconferentie dat verscheidene landen hun eigen markten oneerlijk afschermen als een reactie op de crisis. ‘Sommige uitzonderingsbepalingen op internationale afspraken worden oneigenlijk gebruikt voor protectionistische doeleinden.’ Protectionisme kan volgens hem de huidige crisis doen verergeren en verlengen. ‘Een onschuldige maatregel die de productie en consumptie in de eigen thuismarkt korte tijd moet beschermen, wordt een molensteen om de nek als andere landen tegenmaatregelen gaan nemen’, aldus Lamy. De WTO-directeur doelt hiermee op exportsubsidiëring, antidumpingmaatregelen, het verhogen van tarieven tot toegestane plafonds en het heronderhandelen van tarieven. Zo heeft de Europese Unie een antidumpingheffing gelegd op moeren en bouten uit China. Staatssecretaris Frank Heemskerk van Economische Zaken zei in een reactie dat er tot nu toe ‘gelukkig weinig concrete voorbeelden zijn van Nederlandse bedrijven die belemmerd worden door protectionistische maatregelen’.
Lamy toonde zich voorzichtig optimistisch over het herstel van de wereldhandel. Azië leidt de dans, maar niettemin zal die handel dit jaar met minimaal 10 procent dalen. Lamy: ‘Het gaat erom of banken weer bereid zijn handelsstromen te financieren. Dat is de smeerolie van de handel.’ Uit het wereldhandelsrapport blijkt dat Duitsland nog altijd de grootste exporteur is met 1,43 biljoen dollar (1 biljoen euro) in 2008, gevolgd door China, de VS en Japan. Nederland is gestegen van de zesde naar de vijfde plaats met een export van 634 miljard dollar. De Nederlandse export steeg vorig jaar met 15 procent – sneller dan die van Frankrijk en Italië. De export van China groeide in 2008 met 17 procent tegen 26 procent in 2007. India en Brazilië zagen hun export toenemen tot respectievelijk 179 miljard en 198 miljard dollar. Zij exporteren alleen al meer dan de echte ontwikkelingslanden samen die vorig jaar op een export uitkwamen van 176 miljard. De VS bleven veruit de grootste importeur. De omvang van de import bedroeg 2,17 biljoen dollar tegen een export van 1,30 biljoen. www.volkskrant.nl; 22 juli 2009 5. Bereken de (te verwachten) procentuele groei van de wereldhandel in de periode 2007 – 2009. 6. Bereken de waarde van de export van Nederland in 2007. 7. Bereken de procentuele groei van de export van China eind 2006 – eind 2008. 8. Druk de waarde van de export van India uit als percentage van de waarde van de export van Duitsland. Geef de berekening. Opgave 4 Nederlandse industrie doet het goed in eurozone De Nederlandse industrie heeft in mei het aantal orders sneller zien stijgen dan de rest van de eurozone. Het ordervolume steeg met 9,7 procent ten opzichte van een maand eerder. In de zestien landen die de euro als betaalmiddel hebben, daalden de industriële orders juist met 0,2 procent. en dat bij een inflatiepercentage in de eurozone van 0,04%. Dat heeft het Europees statistisch bureau Eurostat woensdag bekendgemaakt. De gemiddelde daling van 0,2 procent kwam onverwacht. Analisten, gepolst door persbureau Reuters, waren juist uitgegaan van een stijging van 1,9 procent. Ten opzichte van een jaar eerder gingen de orders in de eurozone met 30,1 achteruit, waar analisten 28 procent hadden verwacht De orders daalden het hardst in Ierland, Hongarije en Letland. De minnen bedroegen daar respectievelijk 13,2, 7,6 en 7,5 procent. Na Nederland ging het ordervolume in Portugal het hardst omhoog. Duitsland, de grootste economie van Europa, schreef een plus van 4,2 procent. De dikke plus van Nederland markeert een fikse omslag. In april gingen de orders in Nederland nog met 4,4 procent achteruit. www.volkskrant.nl; 22 juli 2009 9. Bereken procentuele verandering van het ordervolume van de overige 15 eurolanden (= eurozone zonder Nederland)in mei in vergelijking met een maand eerder. Neem hierbij aan dat het aandeel van die 15 eurolanden in het totale ordervolume in de eurozone 92,3% bedraagt. 10. Bereken met hoeveel procent de waarde van de industriële orders in de eurozone in mei 2009 veranderd is. Geef aan of dit een stijging of een daling betreft. Opgave 5 Chinese economie steekt Japan voorbij Van onze verslaggever Peter de Waard op 16 augustus 2010.
AMSTERDAM - China is nu de tweede economie ter wereld. Maandag passeerde China op de ranglijst Japan. Gemeten in bbp zijn de VS nog altijd de grootste economie in de wereld. Volgens berekeningen van Goldman Sachs zal China in 2027 echter ook de VS inhalen. Vast staat dat China de komende jaren de motor van de wereldeconomie zal zijn. ‘Dit jaar zal China 38 procent van de wereldgroei voor zijn rekening nemen, vergeleken met slechts 6 procent voor Japan, 17 procent voor de VS en 7 procent voor de EU’, zegt Pierre Lapointe, een macrostrateeg van Brockhouse Cooper. Maar het herstel van de Japanse economie verloopt tamelijk moeizaam. Dat China Japan inhaalt als tweede economie van de wereld was op grond van de sterk verschillende groeicijfers van de twee landen onvermijdelijk. De Chinese economie groeit jaarlijks met 10 procent, terwijl die van Japan voor dit jaar is geraamd op 2 procent voor 2010 en 3 procent voor een jaar eerder. De Japanse economie kende in het tweede kwartaal een omvang van 1.290 miljard dollar, tegen 1.340 miljard dollar voor China. Voor het hele jaar zal het bbp voor China naar verwacht uitkomen rond de 5,3 tot 5,4 biljoen dollar. Het bbp van de VS is ongeveer 14 biljoen dollar, dat van de totale EU (27 landen) ruim 16 biljoen en dat van Japan zal dan 5,16 biljoen dollar bedragen. Economen wijzen er wel op dat de Japanners nog altijd veel welvarender zijn dan Chinezen. Het gemiddelde inkomen in Japan (37.800 dollar) ligt tien keer zo hoog als in China www.volkskrant.nl (gedeeltelijk) 11. Bereken het (te verwachten) aantal Japanners in 2010. 12. Bereken de omvang van wereldgroei gemeten in dollars voor het jaar 2010. 13. Bereken de omvang van de Japanse economie in 2008. Opgave 6 Artikelgroepen met prijzen die het meest zijn gedaald/gestegen. Neem aan dat de andere artikelgroepen geen prijsverandering kennen. Het CPI is in de periode mei 1998 – mei 2003 gestegen met 16,3%. Prijsverandering Prijsverandering in in procenten procenten (mei 1998 – mei (mei 1998 – mei 2003) 2003) Computerapparatuur
-63,0
Vis, schaal- en schelpdieren
37,6
Telefoon-, fax- en internetdiensten
-18,8
Entree attractieparken
40,0
Koffie en cacao
-17,6
Gas
45,4
TV's, audio- en videoapparatuur
-16,9
Elektriciteit
47,6
Videobanden, DVD's bespeeld
-15,9
Technische keuringen
47,8
Foto-app., videocamera's en optische instrumenten
-15,1
Personenvervoer over zee of over binnenwateren
50,9
Naaimachines, stofzuigers e.d
-15,0
Entree stadions
52,0
Uitrusting voor sport, camping en
-11,3
Financiële diensten 55,6
openluchtrecreatie Kinderkleding
-9,4
Eieren
66,5
Motorrijtuigenbelasting
-6,6
Aardappelen
79,1
14. Bepaal voor jezelf welke artikelgroep in welke mate van toepassing is. Geef elke groep een gewicht en bereken het inflatiepercentage dat voor jou van toepassing is. De categorie overige heeft een gewicht van 700‰. 15. Bepaal voor jouw ouders (naar schatting) de gewichten en bereken het prijsstijgingspercentage dat zij ervaren. Neem aan dat hier sprake is van een ongewogen gemiddelde en dat de groep wel; in prijs veranderd is. 16. Bereken de procentuele prijsverandering van de categorie overige. Is hier sprake van een stijging of een daling. Opgave 7 Afname consumptieve bestedingen kleiner Huishoudens hebben in juli 2,1 procent minder besteed aan goederen en diensten dan in juli 2008. In juni waren de bestedingen 2,9 procent lager. De consumptie ligt al zeven maanden onder het niveau van een jaar eerder, maar de afname is kleiner geworden. De cijfers zijn gecorrigeerd voor prijsveranderingen en veranderingen in de samenstelling van koopdagen. Aan goederen is 3,6 procent minder besteed dan in juli 2008. De bestedingen aan diensten waren 0,7 procent lager. De afname was minder groot dan in eerdere maanden. De huishoudens bleven terughoudend met het kopen van duurzame goederen. Het volume was 4,7 procent kleiner dan een jaar eerder. Er werd vooral minder besteed aan huishoudelijke apparaten, meubels en nieuwe personenauto’s. Wel was de afname bij de auto’s duidelijk kleiner dan in voorgaande maanden. Aan kleding werd in juli meer besteed dan in juli 2008. De consumptie van voedings- en genotmiddelen was 2,6 procent lager dan een jaar eerder. De huishoudens beknibbelen al ruim een jaar op deze consumptiecategorie. www.cbs.nl; Conjunctuurbericht, donderdag 24 september 2009 9:30 17. Bereken de wegingsfactoren van goederen en diensten zoals deze van toepassing zijn in juli 2009.
Opgave 8 Sterke stijging toegevoegde waarde bankwezen in 2009 In 2009 is de toegevoegde waarde van het Nederlandse bankwezen met 49,8 procent gestegen naar ruim 24 miljard euro. Het aandeel van het bankwezen in de Nederlandse economie (BBP marktprijzen) steeg hierdoor van 2,8 procent in 2008 naar 4,2 procent in 2009. De toegevoegde waarde is het saldo van geproduceerde diensten en intermediair verbruik. In 2009 is de productiewaarde met 34 procent gestegen, terwijl het intermediair verbruik veel minder sterk toenam. De productiewaarde van banken bestaat in de Nationale rekeningen uit directe inkomsten, zoals provisies en commissies, en uit inkomsten voor verleende diensten aan huishoudens en ondernemingen die op een indirecte wijze worden gemeten. Indirect gemeten diensten worden in de productiewaarde opgenomen omdat banken voor hun diensten vaak niet expliciet een vergoeding in rekening brengen. Deze vergoeding is echter verdisconteerd in de feitelijke rentestromen. De feitelijke rentestromen zijn echter niet alleen een vergoeding voor diensten, maar ook voor kapitaalkosten. De waarde van de indirect gemeten diensten, ook wel toegerekende bankdiensten genoemd, wordt bepaald door het rentevoetverschil tussen de interbancaire rente (de rente die banken elkaar onderling berekenen), de rente die de bank op uitstaande leningen ontvangt en voor opgenomen deposito’s betaalt. Het bankwezen produceert in deze berekening diensten op zowel uitstaande leningen als op opgenomen deposito’s. De ontvangen rente op uitstaande leningen is hoger dan de rente die betaald zou moeten worden op de interbancaire geldmarkt. Bij de opgenomen deposito’s betaalt het bankwezen juist minder rente dan het met de verkregen gelden aan rente zou ontvangen als zij deze op de interbancaire geldmarkt zou uitzetten. Deze methodiek om de productiewaarde van het bankwezen in de Nationale rekeningen te berekenen wordt internationaal toegepast. www.cbs.nl; Webmagazine, maandag 16 augustus 2010 18. Bereken de verandering in geld gemeten van het bruto binnenlands product tegen marktprijzen in 2009 in vergelijking met 2008. Opgave 9 Nederlanders dozenschuivers? Wanneer in ons land geïmporteerde goederen tijdelijk Nederlands eigendom worden, maar vervolgens geëxporteerd worden naar een derde land, spreken we van wederuitvoer. Het belang van de wederuitvoer voor de Nederlandse handel is in de afgelopen jaren toegenomen. In 1995 bestond de Nederlandse export voor 27% uit wederuitvoer, in 2004 is dat percentage 34%. Is Nederland een land van dozenschuivers geworden? En is dat gunstig voor de economische groei? In onderstaande tabel worden enkele gegevens over de buitenlandse handel van Nederland voor de jaren 2001 tot en met 2004 weergegeven.
6
Op basis van deze tabel kan worden berekend dat het gewogen gemiddelde van de groei van het volume van de totale uitvoer van goederen en diensten van binnenlandse herkomst in 2003 ten opzichte van 2002 0,54% bedroeg. (examenopgave; gedeelte) 19. Laat met een berekening, in twee decimalen nauwkeurig, zien dat deze groei in 2004 ten opzichte van 2003 groter was dan 0,54%. Opgave 10 Kredietgemak dient het bedrijf In de loop van 2005 is de markt voor kredietverlening aan bedrijven veranderd. Hieraan liggen zowel ontwikkelingen aan de aanbodkant als aan de vraagkant van de markt ten grondslag. Concurrentieoverwegingen en dalende inflatie beïnvloeden het gedrag van de kredietaanbieders terwijl de opgaande conjunctuur het gedrag van de kredietvragers verandert. In de onderstaande figuur is dit gedrag per kwartaal weergegeven. gedrag van aanbieders en vragers van krediet voor bedrijven
7
Aanvullende informatie: − Tot de kredietvoorwaarden horen onder andere de aflossingstermijn, het al dan niet verstrekken van een onderpand en de hoogte van de rente. − In 2005-3 houdt 20% van de aanbieders van krediet de voorwaarden constant. (examenopgave; gedeelte) 20. Toon aan dat 55% van de aanbieders de voorwaarden voor kredietverlening in 2005-3 versoepelt. Opgave 11 Conjunctuurbeeld Frankrijk 3 augustus 2010
1 Mutatie binnenlands product zijn volumemutaties Neem voor deze opgave aan dat voor Frankrijk in 2010 de onderstaande weging van toepassing is. Aandeel in BBP 2009 ‰ Particuliere consumptie 200 Overheidsconsumptie 200 Private investeringen 180 Netto export goederen en diensten 420 In deze opgave wordt afgezien van de publieke investeringen. Conjunctuurbeeld Duitsland 3 augustus 2010
8
2 Mutatie binnenlands product zijn volumemutaties 21. Bereken de procentuele mutatie van de volumeontwikkeling van het bruto binnenlands product in 2010 in Frankrijk. 22. Toon aan met een berekening dat in Duitsland in dezelfde periode andere wegingsfactoren van toepassing zijn. 23. Bereken hoeveel procent de staatsschuld in Duitsland in de periode 2009- 2010 meer gestegen is dan in Frankrijk. 24. Bereken procentuele verandering van het nominale binnenlands product in Duitsland in de periode 2009 – 2011. Geef aan of dit een stijging of een daling betreft. Opgave 12 Schade door bonusbeschermer? In Nederland is iedere eigenaar verplicht zijn auto te verzekeren tegen wettelijke aansprakelijkheid (WA). Deze verzekering keert uit indien de verzekerde met zijn auto schade toebrengt aan anderen. De auto-eigenaar mag zelf een maatschappij kiezen. De verzekeringsmaatschappijen bepalen onder welke voorwaarden zij iemand willen verzekeren. Autoverzekeraars hanteren een bonus-malusregeling. In bron 1 is de bonus-malusregeling van autoverzekeraar Mobielsafe opgenomen. Enkele autoverzekeraars bieden klanten die bij de maatschappij een autoverzekering hebben, een zogenaamde bonusbeschermer aan. De bonusbeschermer is een verzekering die het verlagen van de korting beperkt indien de verzekerde schade claimt. In bron 2 is de bonusbeschermer van autoverzekeraar Mobielsafe opgenomen. Janssen heeft een WA-autoverzekering bij Mobielsafe. Hij zit nu in b-m trede 18. Hij wil berekenen hoeveel hij zal besparen op zijn autoverzekering van volgend jaar als hij de bonusbeschermer neemt. Hij gaat er vanuit dat de basispremie ongewijzigd blijft en dat hij dit jaar twee schades claimt. (examenopgave; gedeelte) 25. Bereken hoeveel procent Janssen met de bonusbeschermer kan besparen op de kosten van zijn autoverzekering van volgend jaar. bron 1 de bonus-malusregeling van Mobielsafe 9
De bonus-malusregeling is een kortingsregeling waarbij schadevrije jaren leiden tot een korting op de basispremie. Bij het sluiten van de verzekering wordt de basispremie vastgesteld en de bonus-malus-trede (b-m trede) bepaald. Daarna wordt na elk verzekeringsjaar de korting/opslag op de basispremie van het volgende jaar bepaald volgens onderstaand schema. Als u voor het eerst bij ons een verzekering afsluit, kunt u, net als bij alle andere verzekeringsmaatschappijen, de bij een andere maatschappij opgebouwde bonus meenemen.
bron 2 de bonusbeschermer van Mobielsafe
10
EINDE
11
