Hoofdstuk 5: Werken met formules 5.1 Stelsels vergelijkingen Opgave 1: a. 60 10 1,6 44 44 110 dus 110 bolletjes 0,4 b. 60 90 0,4 24 24 15 dus 15 broden 2,6 c. 1,6 x 0,4 y 60 Opgave 2: a. 15 x 12 y 2520 12 y 15 x 2520 y 1,25 x 210 b. 3 p 2q 16 12 3 p 2q 16 12 p 23 q 5 12 c. 5a 2b 16 2b 5a 16 b 2,5a 8 Opgave 3: a.
b.
l : 3 x y 16 y 3 x 16 y 3 x 16 dus rcl 3 m: x y 1 y x 1 dus rc m 1 n: x y 0 y x y x dus rc n 1 p : x 2y 4
GETAL EN RUIMTE HAVO WB D2 H5 §1
-1-
AUGUSTINIANUM (LW)
2 y x 4 y 12 x 2 dus rc p 12
Opgave 4: a. snijpunt x-as: y 0 dus 4 x 24 x 6 dus (6,0) snijpunt y-as: x 0 dus 3 y 24 y 8 dus (0,8) b. 4 8 3 3 23 dus A niet 4 18 3 16 24 dus B wel 4 30 3 48 24 dus C wel c. 4 16 3 p 24 64 3 p 24 3 p 40 p 13 13 d. 4q 3 48 24 4q 144 24 4q 168 q 42 Opgave 5: a. l : 3 x 4 y 7 4 y 3 x 7 y 34 x 1 34 dus rcl 34 m : 3 x 4 y 8 4 y 3 x 8 y 34 x 2 dus rcl 34 b. rcl 34 c. 3 5 4 1 11 dus c 11 d. 3 x 4 y c door (3,1) 3 3 4 1 13 dus c 13 k : 3 x 4 y 13 Opgave 6: 2 x y c door (5,8) 2 5 8 18 dus c 18 2 x y 18 Opgave 7: 12 x 4 y 242,40
GETAL EN RUIMTE HAVO WB D2 H5 §1
-2-
AUGUSTINIANUM (LW)
Opgave 8: Stel x kaartjes van 10 euro en y kaartjes van 15 euro 10 x 15 y 4300 Opgave 9: Als je alleen 50 munten van 1 euro hebt, dan kom je 37 euro tekort, dus heb je 37 munten van 2 euro nodig en dus 13 munten van 1 euro Opgave 10: a.
b. c.
(2,1) (2,1)
Opgave 11: 5 x 4 y 8 a. x 4 y 12 4 x 20 x 5 5 4 y 12 4 y 17 y 4 14
dus (5,4 14 ) b.
c.
2 x y 7 2 x 3 y 1 2y 8 y 4 2x 4 7 2 x 11 x 5 12 dus (5 12 ,4) x 3 y 8 2 x 3 y 1 3 x 9 x3 3 3 y 8 3 y 5
GETAL EN RUIMTE HAVO WB D2 H5 §1
-3-
AUGUSTINIANUM (LW)
y 1 23 dus (3,1 23 ) Opgave 12: a. 5 x y 23 dus nee b. x 7 y 9 dus nee Opgave 13: 3x 5 y 7 a. 2 x y 0
b.
c.
1 5
3x 5 y 7 10 x 5 y 0 7 x 7 x 1 3 5 y 7 5 y 10 y 2 dus (1,2) 2 x 4 y 6 1 4 3x y 19 2 x 4 y 6 12 x 4 y 76 10 x 70 x7 14 4 y 6 4 y 8 y2 dus (7,2)
4 x y 13 2 1 x 2y 1 8 x 2 y 26 x 2 y 1 9 x 27 x3 3 2y 1 2 y 2 y 1 dus (3,1)
GETAL EN RUIMTE HAVO WB D2 H5 §1
-4-
AUGUSTINIANUM (LW)
Opgave 14: 5 x 2 y 69 a. x 3 y 7
1 5
5 x 2 y 69 5 x 15 y 35 13 y 104 y 8 x 24 7 x 17 dus (17,8) b.
c.
2 x 5 y 19 4 5 5 x 4 y 35 8 x 20 y 76 25 x 20 y 175 33 x 99 x3 6 5 y 19 5 y 25 y5 dus (3,5) 0,8 x 0,2 y 1 0,3 x 0,3 y 1,5
3 2
2,4 x 0,6 y 3 0,6 x 0,6 y 3 3x 6 x2 1,6 0,2 y 1 0,2 y 0,6 y 3 dus (2,3) Opgave 15: a.
GETAL EN RUIMTE HAVO WB D2 H5 §1
-5-
AUGUSTINIANUM (LW)
b.
2 x 3 y 15 2 3 x 2y 1 4 x 6 y 30 3x 6 y 3 7 x 33 x 4 57 4 57 2 y 1 2 y 3 57 y 1 67 dus (4 75 ,1 76 )
Opgave 16: 3x 2 y 12 x 4 y 38
2 1
6 x 4 y 24 x 4 y 38 7 x 14 x2 2 4 y 38 4 y 36 y9 dus (2,9) Opgave 17: 2 x 3 y 12 y 4 x 10 2 x 3(4 x 10) 12 2 x 12 x 30 12 14 x 42 x3 y 4 3 10 2 dus (3,2) Opgave 18: 2 x 2 y 9 a. y 4x 3 2 x 2(4 x 3) 9 2x 8x 6 9 10 x 15 x 1 12 y 4 1 12 3 3 dus (1 12 ,3)
GETAL EN RUIMTE HAVO WB D2 H5 §1
-6-
AUGUSTINIANUM (LW)
b.
y 12 x 1 3x 6 y 8 3x 6 ( 12 x 1) 8 3x 3x 6 8 6x 2 x 13 y 12 13 1 1 16 dus ( 13 ,1 16 )
c.
x 5y 3 3x 4 y 29 3 (5 y 3) 4 y 29 15 y 9 4 y 29 19 y 38 y2 x 5 2 3 7 dus (7,2)
GETAL EN RUIMTE HAVO WB D2 H5 §1
-7-
AUGUSTINIANUM (LW)
5.2 Vergelijkingen gebruiken Opgave 19: a. voor x 3 geldt: y 5 3 7 8 b. x 2 en y 6 geeft: 2a b 6 c. a b 4 Opgave 20: a c 8 4a c 17 3a 9 a3 c5
Opgave 21: 2 a b 8 2 2b a 8 1 4a 2b 16 a 2b 8 3a 8 a 2 23 5 13 b 8 b 2 23 Opgave 22: 4 2 p q 1 a. 4 p q 1 4 6 p 2 6 p 6 p 1 4 q 1 q 3 q 3
b.
x 2 x 3 2 x 3 x2 x 6 0 ( x 3)( x 2) 0 x 3 x 2 y9 y 1 dus (3,9)
Opgave 23: door (0,4) dus c 4
GETAL EN RUIMTE HAVO WB D2 H5 §2
-8-
AUGUSTINIANUM (LW)
4a 2b 4 10 3 2 9a 3b 4 5 12a 6b 12 30 18a 6b 8 10 30a 20 40 30a 60 a 2 8 2b 4 10 2b 6 b3 Opgave 24: a. b. DP AD AP 20 5 15 c. d. e.
f. g.
AD 15 2 5 2 200 14,1 DP 20 8 12 AD 12 2 8 2 80 8,9 DP AD AP 20 x AD AP x AD 2 AP 2 DP 2 x 2 x 2 (20 x) 2
y1 2 x 2 2 y 2 (20 x) AP 8,3 cm
de optie intersect geeft: x 8,3
Opgave 25: a. PQ AB 2 rand 8 2 x b. PS 6 2 x c. Opp ( PQRS ) (8 2 x)(6 2 x) d. (8 2 x)(6 2 x) 30
y1 (8 2 x)(6 2 x) y 2 30 dus x 72 cm
de optie intersect geeft: x 0,72
x 6,28 (vervalt)
Opgave 26: Opp ( PQRS ) 25 dus PQ 5 neem BP x dan BQ 7 x in BPQ geldt: BP 2 BQ 2 PQ 2 x 2 (7 x) 2 25
y1 x 2 (7 x) 2 de optie intersect geeft: x 3 y 2 25 dus AP 3 AP 4
GETAL EN RUIMTE HAVO WB D2 H5 §2
-9-
x4
AUGUSTINIANUM (LW)
Opgave 27: als AN x dan AB 2 x NP 2 AB 2 2 x 4 x MN NP MP 4 x 6 AN 2 MN 2 AM 2 (4 x 6) 2 x 2 36
y1 (4 x 6) 2 x 2 y 2 36 AB 2 x 5,65
de optie intersect geeft: x 0
x 2,82
Opgave 28: Opp 5 4 12 9 5 12 4 3 36 12 Opp(CPQH ) 36 12 5 4 stel CR x dan geldt: x PR 3 4 4x 4 PR 3x 3 Opp(CPQS ) 12 x (5 2 43 x 5) 12 x(10 83 x) 16 12
y1 12 x(10 83 x) y 2 16 12
de optie intersect geeft: x 2,1 dus de waterhoogte is: 4 2,1 6,1 dm
GETAL EN RUIMTE HAVO WB D2 H5 §2
- 10 -
AUGUSTINIANUM (LW)
5.3 Wiskundige modellen opstellen Opgave 29: a. x 20 en h 0 geeft 400a 20b 0 b. xtop 10 100a 10b 8 400a 20b 0 1 c. 100a 10b 8 2 400a 20b 0 200a 20b 16 200a 16 a 0,08 8 10b 8 10b 16 b 1,6 Opgave 30: 125a 5b 200 285 512a 8b 200 648
8 5
1000a 40b 1600 2280 2560a 40b 1000 3240 1560a 600 960 1560a 1560 a 1 125 5b 200 285 5b 40 b 8 Opgave 31: 6,25a 2,5b 60000 40000 25a 5b 60000 25000
2 1
12,5a 5b 120000 80000 25a 5b 60000 25000 12,5a 60000 55000 12,5a 5000 a 400 10000 5b 60000 25000 5b 45000 b 9000
GETAL EN RUIMTE HAVO WB D2 H5 §3
- 11 -
AUGUSTINIANUM (LW)
Opgave 32: 400a 20b 2200 80 625a 25b 2200 89,5
5 4
2000a 100b 11000 400 2500a 100b 8800 358 500a 2200 42 500a 2242 a 4,484 1793,6 20b 2200 80 20b 4073,6 b 203,68 Opgave 33: 400a 20b 7,2 900a 30b 9
3 2
1200a 60b 21,6 1800a 60b 18 600a 3,6 a 0,006 2,4 20b 7,2 20b 9,6 b 0,48 Opgave 34: h 2,4 a. 9 21 h 1,03 dus h 1 voor x 12 anders komt de bal in het net als h 0 voor x 21 dan is de bal uit 144a 12b 2,4 1,104 5 b. 3 400a 20b 2,4 0 720a 60b 12 5,52 1200a 60b 7,2 0 480a 4,8 5,52 480a 0,72 a 0,0015 0,6 20b 2,4 0 20b 1,8 b 0,09 Opgave 35: a. I 2 x x h 2 x 2 h
GETAL EN RUIMTE HAVO WB D2 H5 §3
- 12 -
AUGUSTINIANUM (LW)
b.
c.
voor x 2 geldt: 2 2 2 h 40 8h 40 h 5 dm M 2 2 x h 2 x h 2 x x 6 xh 2 x 2 M 6 2 5 2 2 2 68 dm² 2 4 2 h 40 32h 40 h 1,25 M 6 4 1,25 2 4 2 62 dm² M 6 xh 2 x 2
Opgave 36: onderkant: K 0,4 2 x x 0,8 x 2 voorkant: K 0,2 2 x h 0,4 xh rechterkant: K 0,2 x h 0,2 xh K tot 0,8 x 2 2 0,4 xh 2 0,2 xh 0,8 x 2 1,2 xh I 2 x x h 2 x 2 h 72 72 36 h 2 2 2x x 36 43,2 K tot 0,8 x 2 1,2 x 0,8 x 2 x x
Opgave 37: I x x h 16 16 h 2 x Opp x 2 4 xh x 2 4 x
16 64 x2 2 x x
Opgave 38: Opp xy 75 75 y x K 10 x 20 y 20 x 20 y 30 x 40 y 75 3000 30 x 40 30 x x x Opgave 39: Opp xy 1200 1200 y x K 15 y 15 x 60 y 15 x 75 y 15 x 75
1200 90000 15 x x x
GETAL EN RUIMTE HAVO WB D2 H5 §3
- 13 -
AUGUSTINIANUM (LW)
Opgave 40: I r 2 h 100 100 h r2 Opp 2 r 2 2 rh 2 r 2 2 r
GETAL EN RUIMTE HAVO WB D2 H5 §3
100 200 2 r 2 2 r r
- 14 -
AUGUSTINIANUM (LW)
5.4 Werken met wiskundige modellen Opgave 41: x 5 geeft h 3 x 25 geeft h 0 25a 5b 3 5 625a 25b 0 1 125a 25b 15 625a 25b 0 500a 15 a 0,03 0,75 5b 3 5b 3,75 b 0,75 h 0,03x 2 0,75 x h(12,5) 4,69 m Opgave 42: 9a b 25,4 a. 25a b 35
b. c.
16a 9,6 a 0,6 5,4 b 25,4 b 20 x 0,6t 2 20 x(0) 20 dus 20 cm
0,6t 2 20 80 0,6t 2 60 t 2 100 t 10 y1 0,6 x 2 20
dy
dx x 10
12 cm s
Opgave 43: a. h(200) 0 h(200) a (200 p ) 2 0 a (200 p ) 2 0 (200 p ) 2 0 p 200 h(0) a (0 200) 2 50 40000a 50 a 0,00125
GETAL EN RUIMTE HAVO WB D2 H5 §4
- 15 -
AUGUSTINIANUM (LW)
b.
0,00125(t 200) 2 25
c.
y1 0,00125(t 200) 2 y 2 25 dus na 58,6 sec 0,00125(t 200) 2 40
de optie intersect geeft: x 58,6
y1 0,00125(t 200) 2 y 2 40
dy dx x 21,1
0,45 cm s
Opgave 44: 8a 4b 80 a. 1000a 100b 1200
b. c.
d.
de optie intersect geeft: x 21,1
25 1
200a 100b 2000 1000a 100b 1200 800a 800 a 1 8 4b 80 4b 88 b 22 y1 x 3 22x 2 optie maximium geeft: x 14,7 y 1577 dus op 16 september is het maximale aantal 1577 y1 x 3 22 x 2 optie intersect geeft: x 12,7 x 16,5 y 2 1500 dus gedurende 3,8 dagen dy dx x 20 320
Opgave 45: 0,125a 0,25b 25 75 93 a. 8a 4b 100 75 87
b.
c.
16 1
2a 4b 1600 1488 8a 4b 175 87 6a 1425 1401 6a 24 a4 32 4b 175 87 4b 120 b 30 y1 4 x 3 30 x 2 50 x 75 de optie minimum geeft: x 1,06 dus na 63 minuten y1 4 x 3 30 x 2 50 x 75 intersect geeft: x 0,597 x 1,572 y 2 95
GETAL EN RUIMTE HAVO WB D2 H5 §4
- 16 -
AUGUSTINIANUM (LW)
dus gedurende 60 (1,572 0,597) 59 minuten d.
y1 4 x 3 30 x 2 50 x 75 intersect geeft: x 2,70 y 2 70
dy dx x 2 , 70
24,5 C uur
Opgave 46: 1000a 100b 13 10 17 a. 8000a 400b 26 10 24
b. c. d.
4 1
4000a 400b 12 68 8000a 400b 16 24 4000a 4 44 4000a 40 a 0,01 10 100b 3 17 100b 30 b 0,3 y1 0,01x 3 0,3x 2 1,3 x 10 de optie maximum geeft: x 17,53 dus maximaal 25,5 C om 17.31 uur
dy dx x 12 dy dx x 22
y 25,5
1,58 C uur 2,62 C uur
Opgave 47: a. I 1,5 x x h 48 32 h 2 x Opp(onderkant ) 1,5 x x 1,5 x 2 Opp ( zijkanten) 2 1,5 x h 2 x h 5 xh 5 x K 0,25 1,5 x 2 0,15
b.
32 160 x x2
160 24 0,375 x 2 x x
24 de optie minimum geeft: x 3,2 x 32 dus 1,5 x 4,8 en h 3,2 3,2 2 dus de afmetingen zijn 48 bij 32 bij 32 cm y1 0,375 x 2
Opgave 48: Opp xy 1500 1500 y x K 15 x 15 y 15 x 25 y 30 x 40 y 1500 60000 30 x 40 30 x x x GETAL EN RUIMTE HAVO WB D2 H5 §4
- 17 -
AUGUSTINIANUM (LW)
60000 1500 de optie minimum geeft: x 44,7 dus y 33,5 x 44,7 Dus de afmetingen zijn 44,7 m bij 33,5 m y1 30 x
Opgave 49: Opp xy 2400 2400 y x 2400 96000 125 x x x 96000 2400 y1 125 x de optie minimum geeft x 27,7 dus y 86,6 x 27,7 Dus de afmetingen zijn 86,6 m bij 27,7 m K 2 x 40 y 40 3 x 15 125 x 40 y 125 x 40
Opgave 50: a. I r 2 h 500 500 h r2
b.
K r 2 1 2 r h 1 2 r 2 r 2 2 3 r 2 4 r 2 r h 500 3 r 2 4 r 2 r r2 1000 3 r 2 4 r r 1000 y1 3 x 2 4 x de optie minimum geeft: x 3,5 x 500 dus r 3,5 cm en h 12,6 cm 3,5 2
GETAL EN RUIMTE HAVO WB D2 H5 §4
- 18 -
AUGUSTINIANUM (LW)
5.5 Diagnostische toets Opgave 1: a. x 0 geeft: 3 y 17 y 5 23 y 0 geeft: 5 x 17 x 3 25 b. punt A: 5 25 3 36 17 dus wel punt B: 5 60 3 105 15 dus niet punt C: 5 83 3 144 17 dus wel c. 280 3q 17 3q 263 q 87 23 Opgave 2: 2 x 5 y 9 a. 3x 5 y 24 5 x 15 x5 6 5 y 9 5 y 15 y3 b.
c.
d.
4 x 2 y 4 4 x 7 y 40 9 y 36 y 4 4x 8 4 4 x 12 x3 4 x 5 y 27 1 2 x 3 y 25 2 4 x 5 y 27 4 x 6 y 50 11 y 77 y7 4 x 35 27 4 x 8 x 2 6 x 3 y 19 2 4 x 6 y 14 1 12 x 6 y 38 4 x 6 y 14
GETAL EN RUIMTE HAVO WB D2 H5 D-toets
- 19 -
AUGUSTINIANUM (LW)
16 x 24 x 1 12 9 3 y 19 3 y 10 y 3 13
Opgave 3: 5 x 6 y 27 15 x 8 y 10
3 1
15 x 18 y 81 15 x 8 y 10 26 y 91 y 3 12 5 x 21 27 5 x 6 x 1 15 dus S (1 15 ,3 12 ) Opgave 4: 5 x 3 y 3 a. 2 y 3 x4
b.
5 x 3( 23 x 4) 3 5 x 2 x 12 3 3 x 9 x 3 y 6 x 1,4 y 3 5 x 6 y 8 5(1,4 y 3) 6 y 8 7 y 15 6 y 8 y 7 y7 x 6,8
Opgave 5: 9a 15 c 6 a 5 c 2 8a 20 4 8a 24 a 3 3 5 c 2 c6
GETAL EN RUIMTE HAVO WB D2 H5 D-toets
- 20 -
AUGUSTINIANUM (LW)
Opgave 6: a b 4 5a b 8
p 4 4 25 p q 8 24 p 12 p 12 12 q 4 q 4 12
6a 12 a 2 2b 4 b2
Opgave 7: x 2 (2 x) 2 4 2 x 2 4 x 2 16 5 x 2 16 x 2 3,2
x 3,2 l 4 x 4 3,2 7,2 cm b 2 x 2 3,2 3,6 cm Opgave 8: 125a 5b 1400 1250 1000a 10b 1400 2600
2 1
250a 10b 2800 2500 1000a 10b 1400 2600 750a 1400 100 750a 1500 a2 2000 10b 1400 2600 10b 800 b 80 Opgave 9: 3 l 3000 cm 3 I 3 x x h 3000 h
3000 1000 2 3x 2 x
Opp 3 x x 2 3 x h 2 x h 3 x 2 8 xh 3 x 2 8 x
Opgave 10: a b 1 1,16 a. 8a 4b 2 2,48
1000 8000 3x 2 2 x x
4 1
GETAL EN RUIMTE HAVO WB D2 H5 D-toets
- 21 -
AUGUSTINIANUM (LW)
b.
4a 4b 4 4,64 8a 4b 2 2,48 4a 2 2,16 4a 0,16 a 0,04 0,04 b 1 1,16 b 0,2 y1 0,04 x 3 0,2 x 2 x
dy dx x 3
c.
1,12
de optie minimum geeft x 5 dus na 5 maanden
Opgave 11: a. Opp xy 1200 1200 y x l 4x y 4x
1200 x
1200 1200 de optie minimum geeft x 17,3 dus y 69,3 x 17,3 Dus de afmetingen zijn 17,3 m bij 69,3 m K 60(2 x y ) 20 2 x 120 x 60 y 40 x 160 x 60 y 1200 160 x 60 x 72000 160 x x 72000 1200 y1 160 x de optie minimum geeft: x 21,2 dus y 56,6 x 21,2 Dus de afmetingen zijn 21,2 m bij 56,6 m y1 4 x
b.
GETAL EN RUIMTE HAVO WB D2 H5 D-toets
- 22 -
AUGUSTINIANUM (LW)