Inhoud Ochtendgloren Ochtendlandschap Het huis Een goed begin van de dag Huis en haard Vrouwen onderweg Kleding en traditie
12 18 28 42 52 64
Als vrouwen zich roeren
78
Vrouwen in huis De ziel van huis en haard In de velden Geketende vrouwen Ambachtsvrouwen Vrouwenzaak of zakenvrouw Vrouwen in de zorg
Het vrouwelijk lichaam Ode aan de vrouw Seksualiteit De daad bij het woord
Hoe je vrouw moet zijn Duisternis Naar school
NL_008-077FEMMES.indd 8-9
10
80 92 100 112 120 130 140 150 152 162 174 180 182 192
Nawoord: in mijn dromen
200
Fotoverantwoording
208
02-11-12 09:10
Het huis Elk land, elke cultuur heeft huizen die zijn aangepast aan het klimaat, de gebruiken, de omgeving en de economie. Het huis is de ziel van de familie, de plek waar zij zichzelf kan zijn, een van de redenen van het bestaan. Het herbergt het vuur, de haard, het brandpunt van het gezin. In dit miniatuuruniversum zijn de vrouwen vaak het middelpunt. Een belangrijke rol, soms tegen wil en dank.
ECHTE MENSEN In Mexico spreken de inheemse volken samen zo’n zestig talen. De Lacandon-Maya’s, die zichzelf ‘de ware mensen’ (Hach Winik) noeboven Avondmaaltijd met de familie rondom een vuur van gedroogd riet, provincie Puno, Titicacameer, Peru.
NL_008-077FEMMES.indd 18-19
men, maken er deel van uit. Dit halfnomadische volk, met een Mayataal en -cultuur, leeft in een beschermde zone in kleine gemeenschappen (caribales) in het tropische regenwoud van de staat Chiapas, vlak bij de grens met Guatemala. Het volk dat zich niet had laten onderwerpen of evangeliseren door de Spanjaarden, dreigde begin 20e eeuw te
linksonder In een traditioneel dorp aan de Mekong bereiden vrouwen de maaltijd rondom een vuurtje, provincie Sayabouri, Thanoon, Laos.
verdwijnen. Oorzaken: epidemieën en een invasie door kolonisten, die
rechtsonder De maaltijd bereid op een lemen haardstede in een traditionele lemen woning, provincie Cuzco, Raqchi, Peru.
jacht. Deze maken ze nu voor de toeristen. De traditionele woning van
uit waren op hout en latex. Toch lukte het de Lacandon-Maya’s te overleven en hun manier van leven in kleine gemeenschappen te handhaven. Met hun typerende witte tunieken en lange zwarte haar nemen ze amper meer hun fraai gevederde pijl en bogen ter hand voor de de Lacandons is rechthoekig, met een dak met twee schuine zijden dat rust op palen en is bedekt met palmbladeren, huatapil. Het territorium van de Lacandons, en daarmee hun voortbestaan, wordt echter bedreigd vanwege de schatten die het bevat.
02-11-12 09:10
VROUWEN VAN DE WERELD | 39
linksboven Ontbijt op de markt van Hoi An, Vietnam.
middenonder Een vrouw bakt brood in Masqat, Oman.
linksonder De kraam van een marktkoopvrouw met puri, gebakken aardappelen voor het ontbijt, op de markt van Udaipur, in Rajasthan, India.
rechtsonder Een moeder geeft haar kind ontbijt in het dorpje Gbeka, Sierra Leone.
middenboven Twee jongetjes op een bank in de schaduw van een boom genieten van hun ontbijt, Zuid-Afrika.
NL_008-077FEMMES.indd 38-39
02-11-12 09:10
Overal op aarde nemen moeders hun kinderen gewoon mee naar wat ze ook gaan doen. Van links naar rechts en van boven naar beneden: in Guatemala, in de Omovallei, in Peru, in Senegal, in Thailand, in Frans-Guyana, in Ivoorkust, in Ethiopië, in Tibet en in Namibië.
NL_008-077FEMMES.indd 50-51
02-11-12 09:10
IN DE WINDEN VAN HET ZUIDEN Al duizenden jaren leeft er in Iran een honderdtal nomadenvolken met miljoenen stuks vee verspreid over een enorm gebied. In het zuidoosten van het land vormen de Bakhtiari 14% van de Iraanse nomaden. In het halfdorre land trekken ze elke lente van hun winterkwartier naar hun zomerkwartier. Deze mensen, die Lori spreken, hun eigen taal, zijn gewend aan het ruige, eenzame landschap, waardoor ze veilig zijn voor overheersing en hun eigen cultuur kunnen behouden, in elk geval tot de sedentarisatie uiteindelijk ook de tradities van dit heel boven Qashqaivrouwen hoeden de schapen, Iran. rechtsboven Nomadenkamp op de Gyatsobergpas, Tibet. rechtsonder Dagelijks leven van nomaden in Övörkhangaj, Mongolië.
NL_008-077FEMMES.indd 58-59
oude volk zal opslokken.
MOEDIGE VROUWEN De jaarlijkse trek van de Bakhtiari in april duurt vier tot zes weken. De reis, een waar epos van moed en doorzettingsvermogen, voert mannen, vrouwen en kinderen van alle leeftijden met hun kudden en hun persoonlijke bezittingen en huisraad via vijf verschillende routes dwars door de ruigste bergen van Iran op zoek naar grasland. Het volgende verhaal wordt verteld door een Bakhtiarivrouw. ‘Al als heel jong kind
02-11-12 09:10
Vrouwen in huis Wassen, boodschappen doen, afwassen, strijken, koken, stofzuigen…Hoe zouden huizen, ongeacht hun aard, er vanbinnen uitzien zonder vrouwen? Want we moeten het toegeven: van het nederigste hutje tot het meest luxe onderkomen, mannen laten het massaal afweten, hebben er geen zin in, drukken hun snor. Natuurlijk is de mentaliteit al veranderd en verandert die nog steeds. Toch ligt het woord ‘huisman’ nog steeds wat ongemakkelijker in de mond dan ‘huisvrouw’.
EEN KWESTIE VAN HUISHOUDEN De cijfers liegen er niet om! In Europa wijden vrouwen gemiddeld 17,7 uur per week meer aan huishoudelijke taken dan mannen, maar 7,4 uur minder aan betaald werk! Tussen de landen zijn er wel verschillen: Denemarken (10,1 en 6,5 uur), Duitsland (18,2 en 12), Nederland (22,3 en 13,7), Griekenland (21,7 en 9), Cyprus (26,8 en 3,5). Deze verschillen zijn te verklaren door de politiek ten aanzien van het gezin blz. 78 en 79 De in de openlucht gedroogde stoffen worden verzameld in een sarifabriek, Rajasthan, India. boven Vrouwen doen de was in de rivier, Gondal, Gujarat, India. onder Jylitakua wast de kleine Gilikuen, Maprikstreek, Papoea-Nieuw-Guinea.
NL_078-149FEMMES.indd 80-81
en door het feit dat moeders eerder ouderschapsverlof nemen, met gevolgen voor salaris en carrièrekansen. Maar waarom besteden de Europese vrouwen meer tijd aan het huishouden? Laten we Frankrijk als voorbeeld nemen (13,8 en 4,3 uur). Bijna 80% van de vrouwen (tegen 60% in Zweden) neemt het grootste deel, zo niet alle huishoudelijke taken voor hun rekening, waarvan de piek door de week aan het eind van de dag ligt, na het werk. In Europa zegt slechts 17% van de mannen een gelijk aandeel in deze taken op zich te nemen. De komst van kinderen zorgt niet voor verbetering: terwijl veel moeders minder gaan werken om zich meer aan hun kroost te wijden, laten hun partners het afweten en richten zich op andere acti-
02-11-12 09:11
