Jaarverslag 2014
Inhoud Korzo in 2014
3
een korte terugblik
Korzo & partners
5
Programmering van het Korzo theater
9
Dans, Nieuwe muziek, Wereldmuziek, Theater
Korzo producties
13
Nieuwe makers, meerjarige activiteiten, overige makers, DansClick
Korzo Internationaal
19
Festivals
20
Voorjaarsontwaken, Up&Coming Choreographers, Here We Live and Now, Kylian Festival, India Dans Festival
Educatie
25
Crosstown, Monday Movement Class, Kunstinstelling als klaslokaal
Publiek
28
Marketing en communicatie
Korzo als cultureel ondernemer
32
Verhuur, horeca, organisatie
Tot slot
36
Medewerkers en credits
37
Alle activiteiten van Korzo in 2014
38
2
Jaarverslag 2014
Korzo in 2014 Het gaat goed met Korzo. 2014 was een mooi en succesvol jaar. De doelstellingen zijn ruimschoots behaald. Korzo heeft mooie resultaten geboekt op het gebied van productie en presentatie van podiumkunsten en de ontwikkeling van kunstenaars en van publiek. Bestaande activiteiten zijn voortgezet en waar nodig verbeterd, daarnaast zijn er veel nieuwe projecten ontwikkeld. Nieuwe projecten vormden steeds ook een kans om nieuw publiek te bereiken voor het werk van de kunstenaars die in Korzo werken en gepresenteerd worden. Korzo bereikte in 2014 in totaal 69.943bezoekers. Na het succes van 2013 waarin het aantal bezoekers al stevig was gegroeid, is dit een mooi resultaat. De bezoekers waren er niet alleen veel in aantal, maar ook in diversiteit. De diversiteit van de projecten als het India Dans Festival, Kylián Festival, Voorjaarsontwaken, Crosstown en Dag in de Branding wordt weerspiegeld in de diversiteit van het publiek. Korzo is blij dat zo veel verschillende publieksgroepen de weg naar het theater hebben weten te vinden. e
2014 was tevens het jaar waarin Korzo haar 30 verjaardag vierde met een groot feest waar de geschiedenis van de organisatie centraal stond onder het motto ‘Proud to be 30’. Het 30- jarig bestaan van Korzo deed ons eens te meer inzien wat een bijzondere plek Korzo is. Makers en het publiek spraken hun trots uit op het feit dat Korzo ook na de bezuinigingsperiode succesvol overeind is blijven staan. Succes maak je nooit alleen. De goede prestaties van 2014 zijn mede te danken aan onze partners. De Haagse collega’s, de landelijke partners, de internationale samenwerkingen, alle kunstenaars, het publiek en andere stakeholders vormen gezamenlijk het netwerk en draagvlak dat Korzo in staat stelt succesvol te zijn. Korzo is volop in ontwikkeling, er is veel belangstelling van publiek en professionals uit binnen- en buitenland en het prestatieniveau toont een stijgende lijn. Toch zijn de consequenties van de bezuinigingen zichtbaar en voelbaar om ons heen. Verschillende collega-instellingen staan te wankelen of vallen om, en in de sector begint de werkdruk zijn tol te eisen. Ook voor Korzo blijft de financiering van projecten nog altijd onzeker en de projectmatige manier van financieren heeft zijn weerslag op de organisatie. Het jaar 2014 stond dan ook in het teken van het zoeken van de balans tussen grote ambities en beperkte mogelijkheden en middelen. Korzo biedt kunstenaars en andere professionals een dynamische, maar ook veilige werkplek en investeerde in 2014 in opleiding en bijscholing van mensen. In 2014 heeft Korzo een actieve rol gespeeld in het stedelijke en landelijke podiumkunstenbeleid. Korzo initieerde sectorbijeenkomsten, voerde lobby voor de gehele sector, nam deel in Europese netwerken en probeerde zo een positieve bijdrage te leveren aan de toekomst van de podiumkunsten.
Bezoekers Korzo: Regulier publiek CaDance Totaal
2012 41.135 n.v.t. 41.135
2013 2014 55.874 69.943 8.500 n.v.t. 64.374 69.943
3
Jaarverslag 2014
Internationale positie De dansgemeenschap in het algemeen, en Korzo in het bijzonder, is internationaal georiënteerd. Korzo brengt dans, muziek en theaterproducties vanuit de hele wereld naar Den Haag en de producties die in Korzo worden ontwikkeld en geproduceerd reizen de hele wereld over. Deze continue uitwisselingen met de rest van de wereld levert een positieve bijdrage aan de artistieke vernieuwing. In 2014 werden de banden met internationale samenwerkingspartners verstevigd. Er vond een groot aantal voorstellingen van Korzo producties plaats in het buitenland, en verschillende internationale samenwerkingspartners verbonden zich als coproductiepartner aan Korzo. Gezelschappen en festivals uit Frankrijk, Taiwan, Korea en Zweden leverden een substantiële bijdrage aan het tot stand komen van diverse producties en festivals. Festivals Festivals zijn een uitstekende manier om publieksaandacht te genereren voor een maker, onderwerp of genre. Korzo organiseerde in 2014 verschillende festivals, gericht op verschillende doelgroepen, die een impuls gaven aan de dynamiek van Korzo. Met de organisatie van festivals en de daarmee gegenereerde zichtbaarheid droeg Korzo bovendien haar bescheiden steentje bij aan de aantrekkelijkheid en uitstraling van de stad Den Haag. Korzo presenteerde een groot aantal festivals: Voorjaarsontwaken, Kylián Festival, India Dans Festival, Here we live and now, Dag in de Branding, De Week van Calliope Tsoupaki, een feestelijk programma rond 10 jaar Duda Paiva, en Korzo was een van de locaties van het Holland Dance Festival. Multi- en interdisciplinair Korzo is als huis voor de dans, met ruime ervaring op het gebied van talentontwikkeling, beschikking over een prachtig theater met alle faciliteiten en een breed en internationaal netwerk, een gewilde samenwerkingspartner. Korzo heeft in 2014 ingezet op het verder ontwikkelen van haar kwaliteiten als flexibele samenwerkingspartner voor producties van een groot aantal verschillende makers in verschillende disciplines. De multidisciplinaire en internationale producties dragen bij aan de constante ontwikkeling van Korzo als expertisecentrum voor podiumkunsten. Elke maker, danser, musicus of gezelschap voegt iets toe aan de artistieke dynamiek van de organisatie. De maker centraal De makers vormen de as waarom Korzo draait. Korzo biedt jonge makers de kans om zich te ontwikkelen in een omgeving die vele ondersteunende faciliteiten biedt. Bij talentontwikkeling gaat het om het bieden van een brede basis, waardoor toptalent de mogelijkheid krijgt zich ten volste te ontwikkelen. Voor Korzo omvat talent een brede spanbreedte, van de jonge maker die net van de opleiding komt tot de succesvolle choreograaf. Korzo ontwikkelde talenten in verschillende stadia van hun carrière. Hierin spelen coaching, scouting en loopbaanbegeleiding een essentiële rol. Vanuit de expertise van Korzo worden de richtingen voor de talenten uitgekristalliseerd, elke productie is tevens een stap in de ontwikkeling van de makers, dansers, componisten, ontwerpers én van Korzo zelf. Korzo zette in 2014 een aantal makers in het bijzonder in de schijnwerpers en bracht het publiek in contact en in gesprek met deze makers. Korzo organiseerde minifestivals rond het werk en de persoon van Duda Paiva, een maker wiens bijzondere carrière ooit in Korzo begon. Korzo programmeerde daarnaast in 2014 voor het eerst een makersweek rondom een componiste, Calliope Tsoupaki, die een bijzondere plaats inneemt in het hedendaagse muzieklandschap. Rond Jiří Kylián organiseerde Korzo een festival van twee weken, waarin naast zijn nieuwe kleine zaalproducties ook films werden getoond en het publiek aan tafel kon om te dineren met deze grootmeester van de dans.
4
Jaarverslag 2014
Korzo & partners partners Als cultureel ondernemer verhoudt Korzo zich tot haar omgeving. Korzo werkt altijd nauw samen met Haagse, landelijke en internationale (dans)instellingen en partners. Korzo maakt onderdeel uit van diverse samenwerkingsverbanden op stedelijk, landelijk en internationaal niveau.
Partners in Den Haag Korzo en het Nederlands Dans Theater Sinds 2013 bundelen het Nederlands Dans Theater en Korzo hun krachten om aanstormende dansers en dansmakers te begeleiden in hun ontwikkeling als kunstenaar en hen daarvoor een geschikt podium te bieden. In een raamovereenkomst hebben de instellingen de gedeelde ambitie vastgelegd om de komende jaren samen te werken aan een sterke dansinfrastructuur in dansstad Den Haag. De samenwerking vindt gestalte in de volgende zestal projecten waarbij talentontwikkeling op verschillende manieren centraal staat. Tijdens Voorjaarsontwaken bundelen het Nederlands Dans Theater en Korzo de werken van jonge getalenteerde dansmakers afkomstig uit Nederland en daar buiten, tot een avond vol dans en ontluikend choreografietalent. Daarnaast vieren het Nederlands Dans Theater en Korzo met het programma Here we live and now het danstalent dat Den Haag rijk is. Haagse dansmakers creëren nieuw werk, dat samen gepresenteerd wordt in een afwisselend programma. Tijdens Up & Coming Choreographers maken een aantal aanstormende choreografen een nieuwe creatie met de jonge danstalenten van NDT 2. De avondvullende productie en het project Excellent Talent hebben als doel getalenteerde choreografen een kans te bieden een Full evening of…. te maken. Naast deze projecten voor getalenteerde choreografen en dansers is er binnen de samenwerking ook ruimte voor de ontwikkeling van dansstudenten tijdens de Young Talent Performance. Een inspirerend traject van drie maanden waarin leerlingen van het Koninklijk Conservatorium onder leiding van repetitoren en dansers van het Nederlands Dans Theater werken aan repertoire en nieuw werk met een relatie tot het gezelschap. Als afsluiting van dit traject presenteerden de jonge dansers van de Havo en het HBO in het Korzo Theater repertoirestukken van het Nederlands Dans Theater, maar ook nieuw werk wat ze binnen het project onder leiding van choreografen gemaakt hadden. De samenwerking tussen de twee Haagse dansinstellingen met complementaire functies en kwaliteiten creëert kansen voor toptalent onder danskunstenaars. Het danspubliek maakt op een nieuwe manier kennis met de dansers van het NDT, die tot de wereldtop behoren en buiten de gezelschapsstructuur een eigen artistieke signatuur als maker willen ontwikkelen. Korzo biedt als huis voor de dans een professionele omgeving die qua schaalgrootte past bij het werk van jonge makers.
Voorstellingen in Coproductie met het NDT
aantal voorstellingen
bezoekers
Voorjaarsontwaken
3
301
Up & Coming choreographers
5
657
Here we Live and Now
7
688
Young Talent performance
2
377
Might
premiere in 2015
nvt
Totaal
17
2.023
Danskern Den Haag Samen met het Nederlands Dans Theater en met Holland Dance vormt Korzo de Danskern Den Haag. Binnen de Danskern komen de instellingen tot overleg en afstemming van activiteiten op basis van complementariteit en met als doel het Haagse dansprofiel te versterken. Het partnerschap met het Holland Dance Festival vertaalt zich ook op praktisch en organisatorisch vlak. Het Holland Dance Festival huist als huurder van Korzo in een van de kantoren in het gebouw. Waar nodig en mogelijk is personeel voor gezamenlijke activiteiten ingezet en wordt er optimaal gebruik gemaakt van de aanwezige expertise en mankracht. Zo werd het Holland Dance Festival 2014 geproduceerd door productieleiders van Korzo en werd de persbegeleider van Holland Dance ingezet in aanloop naar Korzo’s CaDance festival 2015.
5
Jaarverslag 2014
Den Haag Danst! Den Haag Danst! is het communicatieplatform waarin de Haagse dansinstellingen samen optrekken. Het informeert de dansliefhebbers en bouwt actief aan de verdere versterking van het imago van Den Haag als dansstad. De basis van alle communicatie is de website denhaagdanst.nl. In 2014 is ingezet op het gebruik van social media om de interactie met het publiek te vergroten en leuke acties uit te zetten. Huis voor de Nieuwe Muziek In 2014 is de samenwerking op het gebied van nieuwe muziek en muziektheater/opera in het Haagse Huis voor de Nieuwe Muziek voortgezet. Samen met de Johan Wagenaar Stichting, Dag in de Branding en het Koninklijk Conservatorium is een aantal activiteiten ontwikkeld om publiek te verbreden en om al hetgeen dat Den Haag te bieden heeft op gebied van nieuwe muziek steviger in de markt te zetten. Dag in de Branding Dag in de Branding is een samenwerkingsverband tussen Korzo, de Johan Wagenaar Stichting (JWS), het Koninklijk Conservatorium, de Dr Anton Philipszaal / Lucent Danstheater, Theater aan het Spui, Paard van Troje, het Residentie Orkest en Het Nutshuis, op het gebied van de nieuwe muziek. De samenwerking heeft als doel een duidelijk profiel en een krachtigere uitstraling te creëren voor de nieuwe muziek in Den Haag, zodat het publiek beter zicht krijgt op de pluriformiteit en diversiteit van de activiteiten die op dit gebied in Den Haag worden georganiseerd. Meer partners Samen met het Haagse New European Ensemble produceerde Korzo de dans en muziektheater voorstelling BARE, waarin choreograaf Kenzo Kusuda en componist Angus Barnacle hun artistieke krachten bundelden. Korzo en Theater aan het Spui hebben als vlakke vloertheaters afstemming gehad over de programmering om gezamenlijk in een zo breed en compleet mogelijk aanbod te voorzien binnen het segment. Ook hebben er in 2014 diverse activiteiten plaatsgevonden op gebied van marketing en communicatie om publiek over een weer te interesseren voor elkaars aanbod. In de zomer van 2014 organiseerde de Dutch Don’t Dance Devision in Korzo de Dutch Summer Dance Course. Tijdens het India Dans Festival wordt samengewerkt met het Gandhi Centre en een groot aantal Haagse Indiase dansscholen. Samen met Lucent Danstheater/ Dr. Anton Philipszaal en het Residentie Orkest produceerde Korzo in 2014 voor het India Dans Festival, de openingsvoorstelling Ragas in Symphony. Een partner op het gebied van PR en marketing in The Hague India Festivals was het Indian Film Festival. Verder was Korzo in 2014 aangesloten bij en bestuurder van het Directieoverleg Podiumkunsten Den Haag en vertegenwoordigd in de Marketingkamer, waarin de markteers van Haagse kunst- en cultuurinstellingen kennis delen en activiteiten afstemmen.
Partners in het land Het landelijke netwerk van samenwerking binnen het werkveld bestaat in de eerste plaats natuurlijk uit alle theaters in het land waar Korzo producties worden geprogrammeerd. Naast de rol als aanbieder van producties is Korzo als theater ook afnemer producties van collega-instellingen en gezelschappen in het land. In het nieuwe makerstraject voor Jasper van Luijk is Generale Oost partner van Korzo. Korzo coproduceerde met Orkater de voorstelling Goldmund waarin jonge theatermakers van Orkater samen met Jasper van Luijk een multidisciplinaire muziektheater- en dansvoorstelling maakten naar Herman Hesse. Met Stichting Spinn Off werkte Korzo aan het nieuwe makerstraject van Shailesh Bahoran en Korzo startte een structurele samenwerking met Conny Janssen Danst op het gebied van talentontwikkeling voor jonge choreografen. In 2014 startte Korzo ook de samenwerking met het BNG Bank Cultuurfonds met een driejarige samenwerking waarbinnen elk jaar een bijzonder getalenteerde maker een prijs ontvangt met daaraan een geldbedrag waarmee het mogelijk wordt gemaakt om deze maker op tournee te brengen langs een groot aantal steden in Nederland. Samir Calixto ontvangt de BNG Bank Excellent Talent Award
6
Jaarverslag 2014
Partners in de wereld Korzo heeft de banden met internationale samenwerkingspartners stevig aangehaald. Het werk van verschillende makers dat door Korzo wordt geproduceerd kan op veel belangstelling rekenen van buitenlandse theaters en festivals. De ontwikkeling van publiek en een afzetmarkt in het buitenland levert een positieve bijdrage aan de ontwikkeling van de carrière van de makers. Ook leveren de internationale speelbeurten, van de relatief kleine producties die makkelijker op tournee te brengen zijn dan grote zaal producties van gezelschappen, een bijdrage aan de uitstraling van de Nederlandse dans in het buitenland. Naast speelplekken in het buitenland zijn er een aantal partners met wie Korzo werk van getalenteerde makers coproduceert. Voorbeelden uit 2014 zijn de coproducties rond het werk van Marina Mascarell die Korzo is aangegaan met het Skånes Dansteater in Malmö. De samenwerking met het Taiwanese Dance Forum Taipei. Ook de jaarlijkse uitnodigingen voor het Duo Solo Danse festival in Saint-Louis, Senegal en het festival Le Temps d’Aimer in Biarritz.
Een ander voorbeeld hierin is de bemiddelende rol van het Malandain Ballet Biarritz bij de kandidatuur van Amos Ben-Tal voor het grote tourneenetwerk Réconnaisances, waarbij hij zijn werk in Grenoble voor een zaal vol met Franse programmeurs kon presenteren. Daarnaast heeft Korzo een meerjarentraject samen met het Seoul International Dansfestival, waarbinnen in 2014 drie Zuid-Koreaanse choreografen tijdens Voorjaarsontwaken hun opmerkelijke werk aan het Nederlandse publiek konden tonen, waarna in 2015 de tegenuitnodiging volgt, en in 2016 gezamenlijk een groot uitwisselingsproject geproduceerd zal worden.
Partners in marketing; collectieve promotie In 2014 is de ingeslagen weg verder uitgewerkt met diverse samenwerkingspartners in Den Haag. De communicatieafdelingen van het NDT en Korzo werkten bijvoorbeeld intensief samen om bovenstaande makersprojecten als Up&Coming Choreographers, Voorjaarsontwaken en Here We Live and Now gezamenlijk te promoten. Er is in 2014 een eerste gezamenlijke Vriendenavond georganiseerd. Den Haag Danst! Den Haag Danst informeert de dansliefhebbers over de verschillende activiteiten en bouwt aan het imago van Den Haag als dansstad. Middels diverse bekende en onbekende dansambassadeurs worden diverse publieksgroepen, die uit het onderzoek van 2012 zijn geïdentificeerd, aangesproken. Dansambassadeurs zijn o.a. Rinus Sprong (grote publiek), Kalpana Raghuraman (Indiaas-Hindoestaanse publiek) en Samir Calixto (Haags toptalent). Ze bloggen over hun ervaringen en namen bezoekers mee op Dansdate naar de diverse instellingen. De basis van alle communicatie is de website denhaagdanst.nl samen met Facebook en de nieuwsbrief.
7
Jaarverslag 2014
Holland-India Festivals In navolging op voorgaande jaren is weer samen gewerkt met Dr. Anton Philipszaal en het Indian Film Festival om de India evenementen in oktober gezamenlijk op de kaart te zetten. Met twee grote verschillen in 2014: de periode van alle activiteiten werd gecomprimeerd naar 2,5 week en Korzo verzorgde een groot openingsprogramma i.s.m. twee koren, het Residentie Orkest en de Dr. Anton Philipszaal. Korzo stuurde de collectieve promotie aan en sloot voor het collectief een aantal mediadeals met o.a. de Persgroep voor een advertentiepagina in de Volkskrant en Trouw en met het huis-aan-huisblad Posthoorn en er hebben commercials gedraaid op Amor FM. Nieuw dit jaar was een flexibel online platform waarop alle programma’s te vinden waren. In overleg is besloten dat we door het jaar heen gezamenlijke output blijven creëren naar onze achterban, om zo de binding vast te houden met ons publiek i.p.v. één keer per jaar gezamenlijk uit te pakken. Huis voor de nieuwe muziek In 2014 is de samenwerking met de muziekpartners verder uitgewerkt op het gebied van nieuwe muziek en muziektheater/opera. Samen met de Johan Wagenaarstichting, Dag in de Branding en het Koninklijk Conservatorium is een eerste plan opgezet om verdergaand samen te werken binnen het Huis Nieuwe Muziek. Eén van de succesvolle middelen is een gezamenlijke nieuwsbrief die één keer per maand wordt verstuurd met inspirerende programma’s en leuke kaartverkoopacties.
8
Jaarverslag 2014
Programmering van het Korzo Theater Een belangrijke functie van Korzo is haar functie als stedelijk podium. Naast de producties die Korzo zelf maakt in het kader van talentontwikkeling, presenteert Korzo in het theater ook andere zowel gevestigde als nieuwe namen uit Nederland en uit het buitenland. Naast dans, presenteert Korzo hier ook nieuwe muziek, wereldmuziek en theaterprogrammering. Korzo streeft er in haar theaterfunctie naar om zo dicht mogelijk op de huid van het publiek te zitten. Korzo wil voor haar bezoekers een ontmoetingsplek zijn, waar ze naast de Korzo-makers ook in aanraking komen met nationale en internationale vernieuwende dans, muziek en theatervoorstellingen.
Programmering dans Het programmabeleid op gebied van de dans is in 2014 in grote lijnen voortgezet. Hierin is sprake van een goed overleg tussen de Haagse danspartners om tot een goede afstemming te komen wat betreft programmering en beleid bijvoorbeeld rond educatie. Binnen de zogenoemde Danskern wordt door het Nederlands Dans Theater, Korzo en het Holland Dance Festival gezamenlijk beleid geformuleerd en nieuwe plannen opgesteld om zoveel mogelijk adequaat te reageren op nieuwe uitdagingen die zich voordoen door de veranderende omgeving zowel stedelijk als landelijk. Onderwerpen die hierbij aan de orde komen zijn te nemen initiatieven op het gebied van educatie, marketing, programmering en sponsorbeleid, maar ook het spreken met de overheid vanuit gezamenlijk belang. In de dansprogrammering is een keuze gemaakt uit die ad hoc initiatieven en dansgezelschappen wiens werk voor de dans in Nederland van belang is en die voor het Haagse publiek relevant is. Korzo en Theater aan het Spui voeren regelmatig overleg om tot een goede afstemming te komen waarbij Korzo meer en meer het danspodium van de stad Den Haag wordt en Theater aan het Spui het theaterpodium. Namen die Korzo in 2014 heeft geprogrammeerd zijn onder andere: T.R.A.S.H., de Junior Company van het Nationale Ballet, Nicole Beutler, Club Guy & Roni, Random Collision en ad hoc opererende choreografen als Jan Martens en Sagi Gross. Allerlei dansinitiatieven die om verschillende redenen moeilijker in te passen zijn in het hoofdprogramma van Korzo vonden in het zondagmiddag programma All There Is een passend podium. Op het gebied van de dans is Korzo daarnaast een belangrijke partner van festivals als het Holland Dance Festival en Dancing on the Edge. Ook in deze festivals worden vele dansvoorstellingen van internationale faam geprogrammeerd. Zelf heeft Korzo sinds 2012 een belangrijk nieuw festival ontwikkelt, het India Dans Festival, dat ook in 2014 weer erg succesvol bleek.
Het dansprogramma van Korzo maakt samen met al het choreografisch talent dat aan het dansproductiehuis en het CaDance Festival verbonden is, Korzo tot een danspodium dat zijn gelijke in Nederland niet kent en dat inmiddels internationaal ook als het danshuis van Nederland erkend wordt.
In 2014 vonden er 85 dansvoorstellingen plaats in het Korzo Theater voor in totaal 8.652 bezoekers
9
Jaarverslag 2014
Programmering nieuwe muziek Hedendaagse muziek en muziektheater hebben een rijke bodem in de stad Den Haag waar een grote diversiteit aan componisten, ensembles, musici en regisseurs huisvesten. Korzo probeert ook op het gebied van nieuwe muziek jong talent te begeleiden en een podium te bieden en vormt daarmee een belangrijke schakel in de Haagse en landelijke keten voor hedendaagse muziek. Korzo wil vastgeroeste concepten openbreken en stimuleert makers ook buiten hun eigen disciplines te werken en connecties te maken met andere kunstenaars. In 2014 zette Korzo qua nieuwe muziek in op verdiepende muziekprogramma’s zoals een makersweek rondom een componist en een thema-avond waarin de grenzen tussen hedendaagse muziek en popmuziek werden verkend. Daarnaast vonden er afgelopen jaar verschillende edities plaats van de Branding Talkshows en Kunst van het Luisteren. Korzo programmeerde in 2014 voor het eerst een makersweek rondom een componiste, Calliope Tsoupaki, nadat in voorgaande jaren makersweken plaatsvonden rondom onder andere choreografe Ann Van den Broek en theatermaakster Boukje Schweigmann. Tijdens de Week van Calliope Tsoupaki van 29 september tot en met 4 oktober 2014 was er speciale aandacht voor het thema ‘geur en muziek’ met de geurcompositie Narcissus van Calliope Tsoupaki en geurcomponiste Tanja Deurloo, uitgevoerd door Nieuw Amsterdams Peil tijdens Dag in de Branding. Rode draad in Tsoupaki’s werk vormen liefdesliederen die naast de geur centraal stonden in het programma. Ook vond De Keuken van Calliope Tsoupaki plaats, een theatraal diner rondom het thema liefde en geuren met interviews met Calliope Tsoupaki, een demonstratie van Tanja Deurloo over geuren en een muzikaal optreden van Gerard Bouwhuis en Heleen Hulst. Thuisbasis Haagse ensembles Korzo vormt tevens de thuisbasis van drie Haagse ensembles: ensemble Klang, New European Ensemble en Modelo62 die jaarlijks nieuwe programma’s presenteren in Korzo. Zo bracht het New European Ensembles twee verschillende programma’s in 2014. Op 16 mei presenteerde het ensemble een concert met twee werken van Magnus Lindberg en een première van Peter-Jan Wagemans (Frozen Ritual) gevolgd door een nagesprek geleid door dirigent Christian Karlsen. In oktober brachten zij in coproductie met Korzo de humoristische nieuwe muziek- en dansvoorstelling Bare van de Australische componist Angus Barnacle en Japans-Nederlandse choreograaf Kenzo Kusuda in première in Korzo. In totaal vonden er 3 voorstellingen plaats. Klang bracht op 10 april het programma Maximal Music in samenwerking met Knalpot. Ook was in december Modelo62 te horen met het concert Love Song met het gelijknamige werk van de Mexicaanse componist Carlos Itturalde. Daarnaast presenteerde de Haagse pianiste Saskia Lankhoorn haar soloprogramma in Korzo, Chords and Cabels. Koninklijk conservatorium Ook vonden er in 2014 verschillende presentaties en projecten rondom talentontwikkeling plaats in samenwerking met het Koninklijk Conservatorium zoals het programma 6 x 7 van het ASKO Schönbergensemble met nieuwe composities van compositiestudenten en de experimentele KC Lab avonden. In 2014 vonden er twee edities van Konstrukt plaats. Ook presenteerde Korzo in samenwerking met de compositie-afdeling van het Koninklijk Conservatorium een concert van de David Kweksilber Big Band met nieuwe werken van acht compositiestudenten in het kader van het Springfestival. Ten slotte vond er in 2014 vond er ook samenwerking plaats met de muziektheateropleiding van Codarts en regisseur Carola Arons met de eindejaarsvoorstelling Mid Morning Martini Break met als thema zeven jonge mensen die op zoek zijn naar het beetje geluk dat hen op deze aarde is gegund. In 2014 vonden er 31 activiteiten plaats op het gebied van nieuwe muziek voor in totaal 1.972 bezoekers
10
Jaarverslag 2014
Programmering wereldmuziek Korzo heeft in 2014 gepoogd het publiek kennis te laten maken met interessante, internationale ontwikkelingen in de internationale muziekwereld, buiten de mainstream muziekprogrammering in Nederland om. Korzo probeert door aandacht te besteden aan internationale muzikale erfgoed meer begrip en relevantie voor dit genre te bewerkstelligen. In 2014 bestond meer dan de helft van het wereldmuziekprogramma uit meer of mindere onbekende artiesten. Deze bijzondere en verrassende artiesten kwamen uit alle delen van de wereld. Enkele voorbeelden; singersongwriter Badi Assad uit Brazilië, die voorafgaand aan het concert een introductie/workshop gaf aan een aantal klassen van de internationale school. Ook de Malinese bluesgitarist Samba Touré bezocht Korzo. Zangeres en udspeelster Waed Bouhassoun, die uitgenodigd was als gast tijdens Salon Joussour trad ook in 2014 op. Maar ook het Koreaanse multi-instrumentalistische duo SU:M en de Italiaanse moderne folkgroep Nidi d’Arac, verraste het publiek met een eigenzinnige mix van traditionele tarantella ritmes en melodieën verweven met een eigentijdse popsound. Populaire stijlen en publiekstrekkers Om ook het bredere Haagse publiek voor het muziekprogramma in Korzo te interesseren werden bekendere muziekstijlen als tango, fado, flamenco en salsa ook met enige regelmaat geprogrammeerd. Rondom deze concerten werden voor zover mogelijk randprogramma’s ontwikkeld in samenwerking met lokale dj’s of dansscholen om zo direct te kunnen communiceren met hun achterban. Een goed voorbeeld van dit programmabeleid zijn de drie verschillende soorten tangoconcerten van afgelopen seizoen. Het negenkoppige Orquesta Típica Andariega greep voornamelijk terug op de oudste tangotradities. Met drie bandoneóns, drie violen, piano, bas en een zanger hebben de Argentijnen de aloude bezetting. El Junctacadáveres daarentegen presenteerde de zogenaamde nuevo tango; tradities gehuld in lagen van pop en hiphop. In samenwerking met de Mexicaanse ambassade presenteerde Entretango hun eigen interpretatie van de tango hetgeen weer een ander verfrissend geluid opleverde. Voor de fadoliefhebbers werd naast een concert van publiekslieveling Carminho, de Portugese Lula Pena (voor het eerst) in Den Haag uitgenodigd. Een nieuw talent uit de fadowereld die zich wel laat inspireren door de fado tradities, maar er een geheel eigen draai aan geeft. Daarnaast is Korzo in 2014 samenwerkingen aangegaan met grote lokale en landelijke festivals als Tango La Haya, diverse ambassades en The Dutch Flamenco Biënnale. Randprogrammering en multidisciplinaire programmering De grote diversiteit van het internationale muziekprogramma vereist ook extra inspanning om ook het zeer gevarieerde publiek telkens weer te bereiken. Inhoudelijke kaders zoals randprogrammering of multi-disciplinaire programmering kunnen het publiek wat handvaten bieden. Naast terugkerende concepten als ‘De Keuken van’ waarin het publiek bij de band aanschuift en al dinerend een kijkje achter de schermen krijgt en de artiesten rechtstreeks vragen kan stellen, worden er ook diverse workshops, salons of verdiepende documentaires rondom een concert georganiseerd. Intern wordt er door de verschillende programmeurs gezocht naar verdieping door middel van onderlinge samenwerking. Zo liet de Nederlandse band Parne Gadje ter afsluiting van een special rondom het werk van de hedendaagse Griekse componiste Calliope Tsoupaki de traditionele Griekse muziekstijlen horen. In het jaarlijkse India Dans Festival werd een uitgebreid muziek programma ingebed. Artiesten uit binnen- en buitenland lieten een breed palet aan Indiase muziekstijlen horen, van verstilde klassiek raga’s tot moderne fusions en dansbare Bollywood. Het publieksbereik werd op die manier vergroot en de drempel verlaagt zodat het muziek- en danspubliek geprikkeld werd kennis te maken met die andere discipline. Nationale en internationale allianties De maatschappelijke relevantie en inbedding in Den Haag wordt in de muziekprogrammering continu getest en uitgebreid in de samenwerkingen met allerlei verschillende partijen. Deze variëren van lokale dansscholen, artiesten en culturele organisaties tot de meer geïnstitutionaliseerde instellingen als Alliance Française, verschillende ambassades of NGO’s als Unesco of Terre des Hommes. In het ene geval wordt op programmatisch vlak samengewerkt een andere keer bestaat de samenwerking voornamelijk uit een gezamenlijke promotie. In 2014 stelde Korzo haar kleine zaal beschikbaar voor de benefietavond Jazz for Syria. Een uitgebreide line up van Nederlandse artiesten verzamelde geld om instrumenten te kopen voor kinderen in Syrische vluchtelingekampen. Korzo heeft in 2014 21 concerten geprogrammeerd binnen het genre wereldmuziek voor in totaal 1.301 bezoekers
11
Jaarverslag 2014
Programmering theater De theaterprogrammering van Korzo richt zich van oudsher op fysiek theater: mime, performance en installatietheater. Het toneel en de kleinkunst hebben een presentatieplek elders in de stad Den Haag. Maar zoals alle kunstvormen de afgelopen jaren te kampen hebben gehad met bezuinigingen is dit ook merkbaar binnen de niche van het fysieke theater. Zodoende heeft Korzo afscheid moeten nemen van een aantal gezelschappen, zoals Bambie en Kassys, waar zij een langdurige band mee had opgebouwd. In 2014 is er dan ook voor gekozen om naast een aantal terugkerende namen als Karina Holla en Ulrike Quade ook nieuwe theatermakers een kans te geven om zich aan het Korzo publiek te presenteren. Een goed voorbeeld hiervan is het jonge mimetheatergezelschap Botlek. Deze jonge, energieke theatermakers zijn in staat om het publiek mee te nemen in een absurde situatie, waarbij een ongemakkelijke lach alleen de uitweg biedt. Deze mime’ers werden twee jaar geleden al gespot op het circusfestival in Rotterdam en konden hun avondvullende voorstelling in 2014 in Korzo tonen. Gevestigde namen Het programmeren van gevestigde namen binnen de theaterwereld is van belang om twee redenen: allereerst om het grote publiek te kunnen bedienen, maar anderzijds ook om de voorstellingen van de jonge theatermakers in de juiste context te kunnen plaatsen en zodoende een kans te geven om publiek op te bouwen. In dit kader heeft Korzo in 2014 twee bijzondere projecten getoond. In januari vierden wij het 10-jarig jubileum van de voorstelling Angel van de Duda Paiva Company. Angel is ooit in Korzo gemaakt en heeft inmiddels over de hele wereld gespeeld. Tien jaar na dato vond de voorstelling haar weg terug naar Den Haag om twee keer in een uitverkochte zaal te spelen. Het culturele seizoen werd in Korzo geopend met drie voorstellingen van De Grote Oorlog van Hotel Modern, wat in het kader van 100-jaar na WO I opnieuw op tournee ging.
Nieuwe kanshebbers Korzo had de mogelijkheid om de intieme voorstelling Verbaas me (Etonne-moi), over het leven van Sergej Pavlovitsj Diaghilev, van gerenommeerd acteur Simon Versnel te programmeren. Deze voorstelling werd helaas door weinig mensen bezocht, maar is toch van belang voor de programmering van Korzo. Soms moeten er risicovolle keuzes gemaakt worden om kleine parels ontdekt te laten worden door het grote publiek. Ditzelfde was aan de hand bij STUG van mimetheatergroep Botlek. Deze nieuwe namen spreken een nieuwe taal, die het jonge publiek van Korzo aanspreekt. Voor 2015 heeft Korzo de lijn doorgezet om nieuwe theatermakers uit te proberen en hierdoor een breder scala aan fysiek theater aan het Haagse publiek te kunnen tonen, een nieuwe samenwerking met de circusopleiding van Codarts Rotterdam zal hier een toevoeging op zijn.
In 2014 vonden er 12 theatervoorstellingen plaats in Korzo voor 796 bezoekers
12
Jaarverslag 2014
Korzo producties In 2014 beleefde Korzo 23 premières, waarvan 5 avondvullende voorstellingen van in totaal 30 choreografen. Korzo kent de CaDance-jaren (oneven jaren) en de niet CaDance-jaren. De jaren waarin het festival plaatsvindt krijgt Korzo door het festival een grote impuls aan producties en bezoekers, met zijn enorme bundeling van premières in het begin van het kalenderjaar. 2014 is een niet niet-CaDancejaar, waarin meer aandacht was voor kortere stukken en de grote producties uit het voorgaande CaDance festival op tournee werden gebracht. Gedurende het hele jaar waren Korzo producties goed zichtbaar in Nederland, met onder meer omvangrijke tournees van Joeri Dubbe’s Solaris, Samir Calixto’s 4 Seasons, de DansClick, Marina Mascarell’s The Unreality of Time, Ann Van den Broek’s The Black Piece en Flyland van David Middendorp dat 18 keer in het Oerol festival op Terschelling speelde. Deze krachtige aanwezigheid in de Nederlandse theaters leverde een positieve bijdrage aan de publieksontwikkeling voor de markers in het land, aan de positie van Korzo als producent van jong talent en toeleverancier voor de op avontuur en artistieke innovatie ingestelde vlakke vloer-theaters. In Korzo’s opvatting van talentontwikkeling speelt diversiteit altijd een sleutelrol. In de opbouw van de producties wordt ruimte gereserveerd voor nieuwe beginnende talenten. Met Voorjaarsontwaken, Up & Coming Choreographers en Crosstown. En specifiek voor Haagse talenten met Here we Live and Now. Voor andere dansculturen met het India Dans Festival. En voor meer ervaren talenten die al genoeg naamsbekendheid hebben opgebouwd om met een avondvullende productie op tournee te kunnen gaan.
Nieuwe makers Jasper van Luijk Incontrovertible, Quite Discontinuous, Previously Cited, Goldmund, Savages Jasper van Luijk is een van de twee Korzo-choreografen die in 2014 subsidie ontving vanuit de zgn. Nieuwe Makers regeling van het Fonds Podiumkunsten. (Shailesh Bahoran is de andere, maar in zijn geval is het Amsterdamse Spin-off de hoofdaanvrager, zie hieronder) De tweejaarlijkse subsidie is gebaseerd op matching-principes en geeft Jasper gelegenheid om via een breed scala aan activiteiten, met verschillende partners, zijn grote choreografisch talent verder te ontwikkelen. De financiële verantwoordelijkheid en de inhoudelijke begeleiding van zijn traject liggen bij Korzo. Ieder Nieuwe Makers-traject is anders, op maat gesneden op de wensen en behoeften van de choreograaf. In het geval van Jasper ging het hierbij om een mix van produceren, tournees, onderzoeken, en het opdoen van inspiratiemomenten. Het jaar begon voor Jasper van Luijk met een aantal activiteiten buiten Nederland. In Kostroma, Rusland, ging zijn voorstelling Incontrovertible in première, die hij gemaakt had bij het Russische gezelschap Dialogue Dance. Vervolgens nam hij met een duet uit de voorstelling Quite Discontinuous (een coproductie met Generale Oost) deel aan het internationale project Dance Roads, met voorstellingen in Wales, Canada, Frankrijk, Italië en Nederland. In het najaar van 2014 toerden er drie van Jaspers producties tegelijkertijd, en waren de voorbereidingen van zijn nieuwe voorstelling Savages begonnen, die in het CaDance festival 2015 in première zou gaan. Het duet uit Quite Discontinuous werd door Generale Oost ook ingebracht in het rondreizende festival Moving Futures, en de Korzo productie Previously Cited toerde met de DansClick door heel Nederland. Korzo werd door Orkater benaderd om de voorstelling Goldmund, van de jonge theatermakers Thijs Maas en Wilko Sterke, die deel uitmaakten van Orkaters talentontwikkelingstraject De Nieuwkomers te coproduceren. Met Jasper van Luijk als choreograaf kwam deze multidisciplinaire voorstelling naar Herman Hesse’s Narziss und Goldmund tot stand. In 2014 realiseerde Korzo 42 voorstellingen met in totaal 3.658 bezoekers ihkv het nieuwe makers traject van Jasper van Luijk Generale Oost realiseerde 12 voorstellingen met in totaal 2.069 bezoekers
13
Jaarverslag 2014
Shailesh Bahoran DANSLOKAAL #2, Sat Cit Ananda, Crosstown, Lalla Rook. Shailesh Bahoran is een veelzijdige danser en choreograaf met stevige roots in de hiphop cultuur en daarnaast vele dansstijlen bijeenbrengt in zijn werk. Aanvankelijk bekwaamde hij zich in de stijlen bboying, locking en popping en maakte zowel solo als met zijn crew Illusionary Rockaz furore in het battle-circuit. In 2002 maakte Bahoran samen met de Rockaz de eerste Nederlandse hip hop dansvoorstelling: Age of Chaos. Sindsdien is hij een veelgevraagd danser, coach en choreograaf. Hij werkte onder meer samen met Het Nationale Ballet, Don’t Hit Mama, Het Nederlands Symfonieorkest en de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. Sinds 2011 is Bahoran verbonden aan cross-over dansgezelschap ISH als danser en choreograaf. In 2013 ontving hij de subsidie Nieuwe Makers van het Fonds Podiumkunsten. In de producties die hij tijdens dit ontwikkelingstraject realiseert laat hij zich inspireren door zijn Hindoestaanse achtergrond. Deze producties worden geproduceerd door Spin Off en Korzo in samenwerking met ISH. Zijn eerste solo, Heritage, die hij in dit traject maakte voor het India Dans Festival, werd genomineerd voor de Danspublieksprijs 2014. Verder maakte hij voor DANSLOKAAL #2 van Conny Janssen Danst een werk voor zes dansers dat geselecteerd werd voor de tournee van de Rotterdamse Lente. En het duet Sat Cit Ananda dat bij Korzo te zien was tijdens Voorjaarsontwaken en het India Dans Festival 2014. Lalla Rookh is zijn eerste avondvullende productie en gaat in première tijdens CaDance 2015.
Korzo realiseerde 19 voorstellingen met 2.141 bezoekers ihkv het nieuwe makers traject van Shailesh Bahoran.
Korzo producties ihkv de meerjarige activiteitenregeling van het Fonds Podiumkunsten Korzo ontvangt van het Fonds Podiumkunsten een bijdrage in de kosten van het werk van acht makers, via de regeling meerjarige activiteitensubsidie op basis van het aantal te realiseren speelbeurten in theaters per circuit. Deze acht makers zijn David Middendorp, Alida Dors, Joeri Dubbe, Kalpana Raghuraman, Samir Calixto, Marina Mascarell, Iván Pérez en het choreografen-duo: Jérôme Meyer en Isabelle Chaffaud. David Middendorp en Alida Dors zijn inmiddels uitgestroomd en een zelfstandige organisatie begonnen. Joeri Dubbe: Solaris en Kitsune Joeri Dubbe werkt al een ruim aantal jaren aan zijn ontwikkeling als maker in Korzo. Hij heeft in de afgelopen jaren een eigen publiek ontwikkeld en werkt veelal met vaste ontwerpers onder wie lichtontwerper Tom Visser. De eerste creatie van 2014 was De voorstelling Solaris, rond het thema Macht, die in première ging tijdens het Holland Dance festival in Korzo.
14
Jaarverslag 2014
De tweede creatie van Joeri Dubbe in 2014 was het werk met de titel Kitsune waarin hij een samenwerking aanging met de Vlaamse circusartiest en maskerbouwer Arno Ferrera. Deze voorstelling maakte onderdeel uit van DansClick 2014 en ging in een triple bill op tournee. David Middendorp: Flyland David Middendorp sloot met zijn voor het Oerol festival gemaakte locatieproject Flyland zijn lange periode onder de vleugels van Korzo af. Voor Flyland bouwde hij eigenhandig een drone waarmee hij luchtopnames maakte van Terschelling. Deze vormden het decor van de voorstelling. De samenwerking met David Middendorp heeft tien jaar geduurd en een stevige basis gelegd voor zijn eigen weg als maker en ondernemer in de dans. Door zijn deelname aan televisieprogramma’s in Nederland, Duitsland en de Verenigde Staten, met in het laatste geval meer dan tien miljoen kijkers, ontving hij zeer veel aanbiedingen, uitnodigingen en opdrachten. David Middendorp besloot om van dit momentum gebruik te maken en een zelfstandige beroepspraktijk te ontwikkelen die deels op commerciële opdrachten is gebaseerd. “Twee parachutisten zweven boven bossen, strand en zee. Terwijl ze in de lucht naar elkaar toe en van elkaar afvliegen en rondcirkelen, verglijdt het landschap onder hen. Het is een magische illusie.” Ron Rijghard in NRC Handelsblad over Flyland
Marina Mascarell: The Unreality of Time De voorstelling The Unreality of Time van Marina Mascarell ging in het najaar 2014 op tournee in zowel Nederland als het buitenland. Het is de tweede choreografie die Marina Mascarell maakte onder de vleugels van Korzo producties en haar eerste avondvullende stuk. De voorstelling werd gemaakt in coproductie met het Taiwanese gezelschap Dance Forum Taipei, waarbij Marina na de première een versie maakte met een volledig Taiwanese cast, maar mét de live inbreng van de Amerikaanse cellist Chris Lancaster. Deze versie was begin mei 2014 te zien in kunstencentrum Hellerau, bij Dresden. Veel kunstenaars hebben vele talenten en uiten zich in meerdere disciplines. Zo maakte Marina Mascarell naast een aantal dansproducties ook de dansfilm ‘Homing’ die tijdens het Holland Dance Festival in première ging in Korzo.
De Europese versie van The Unreality of Time speelde in het najaar in Chili, Argentinië en Brazilië. De voorstelling was opgenomen in het internationale aanbod van AE/CID, de organisatie ter ondersteuning van Spaanse cultuur in het buitenland, wat Marina Mascarell, en dus ook Korzo, een grote zichtbaarheid gaf. Naast de goedbezochte Nederlandse tournee speelde de voorstelling nog tijdens festival Madrid en Danza. The Unreality of Time was voor Marina Mascarell de doorbraak naar het internationale publiek.
15
Jaarverslag 2014
Kalpana Raghuraman: Kandam Ostinato 2014 is een belangrijk jaar geweest voor Kalpana Raghuraman. Zij heeft de kans gekregen om op een aantal belangwekkende internationale podia haar werk te presenteren, in India, maar ook in Groot Brittannië. In London werd de solo Tightrope Walker (2013) getoond in het gerenommeerde Southbank Centre. Het leverde haar erkenning op bij het Londens publiek. In december volgde er een tournee naar drie steden in India, Bangolore, Auroville en Chennai, waar Kalpana een double-bill presenteerde van twee trio’s: het meer traditionele Samarpan en Kandam Ostinato, dat eveneens uitgaat van de klassieke Indiase dansvorm Bharatanatyam, maar dan gezet op de beroemde Canto Ostinato van Simeon ten Holt. Beide stukken werden gedanst door haar drie Nederlandse danseressen, die in Korzo trainingen bij haar volgen bij Kalpana. Dit is onderdeel van een traject waarin Korzo werkt aan een hoger uitvoeringsniveau van de Indiase dans.
“ The dancers surely seemed to be taking back home some intangibles apart from the obvious learning.” The Hindu “Dance, as an art form, comes cloaked in several layers. Digging beneath those layers and getting across a social message is what brings joy to choreographer Kalpana Raghurama” - Deccan Herald
Samir Calixto: Paradise Lost 2014 was het jaar waarin Samir Calixto met zijn 4 Seasons, een productie uit het jaar ervoor, een grote en succesvolle tournee door Nederland maakte. De tournee werd georganiseerd met ondersteuning van het BNG Bank Cultuurfonds in het kader van de driejarige samenwerking tussen Korzo en dit fonds. Onder de noemer BNG Bank Excellent Talent Tour behaalde Calixto in het land een gemiddelde zaalbezetting van 80%. Wat voor een relatief onbekende maker hoog te noemen is. In 2014 kreeg Samir Calixto de kans om in het kader van het 100 jarig bestaan van de BNG Bank en het 50 jarig bestaan van het BNG Cultuurfonds een nieuwe productie te maken. Dit werd een voorstelling met live muziek van de Australische componiste Kate Moore met de titel Paradise Lost, waarvoor Calixto zich liet inspireren door het gelijknamige epische dichtwerk uit 1667 van John Milton, over de zondeval van de mens en zijn verbanning uit het Paradijs. Paradise Lost werd uitgenodigd om de prijsuitreiking van de Vincent Award in het Haags Gemeentemuseum luister bij te zetten ten overstaan van hoogwaardigheidsbekleders, de internationale pers en opinion leaders uit de kunstwereld. Een tweede versie van de voorstelling, zonder live muziek, zal in 2015 in première gaan en een tournee maken. “(…)prachtig gedanst, soms beklemmend en soms ontroerend” - cultureelpersbureau.nl “(…)zelf opent de verbluffend gespierde choreograaf het trio ijzersterk” - De Volkskrant
Speelbeurten in het kader van de meerjarige activiteiten regeling van het Fonds Podiumkunsten David Middendorp, Alida Dors, Joeri Dubbe, Kalpana Raghuraman, Samir Calixto, Marina Mascarell, Iván Pérez en Jérôme Meyer & Isabelle Chaffaud. Zalencircuit
begroot gerealiseerd 2013 2013
begroot gerealiseerd 2014 2014
begroot gerealiseerd 2 jaar 2 jaar
verschil
Kleine zaal
29
49
24
61
53
110
+57
Middenzaal
30
57
26
69
56
126
+70
0
18
22
9
22
27
+5
59
124
72
139
131
263
Grote zaal Totalen
+132
16
Jaarverslag 2014
Overige makers Ann Van den Broek: The Black Piece Ann Van den Broek heeft zich in de afgelopen 15 jaar ontwikkeld van jong talent tot één van de toonaangevende choreografen van haar generatie, zowel in het Vlaams-Nederlandse, als in een internationale context. Met een onuitputtelijke creativiteit en visie, heeft zij een substantieel oeuvre van 20 voorstellingen opgebouwd, waarbij Korzo geruime tijd als producent, en later vooral als coproducent optrad. Het is een goed voorbeeld van Korzo’s strategie om choreografen gefaseerd op hun eigen benen te laten staan, met precies nog die hoeveelheid ondersteuning die op dat moment nodig is. Voor de productie The Black Piece, die in 2014 in première ging, vonden de repetities voor een groot deel in Korzo plaats. Om de relatie met het publiek te verstevigen werd een serie open studio-momenten georganiseerd, het publiek werd nauw betrokken bij het creatieproces en Ann als choreograaf ontving van het publiek relevante feedback. In september 2014 ging The Black Piece in het Korzo Theater in première. Voorstellingen en bezoekers Ann Van den Broek: Korzo realiseerde in coproductie met WArd-waRD 34 voorstellingen met 3.577 bezoekers.
Amos Ben-Tal: OFFLine Korzo coproduceerde met het collectief OFFprojects, opgericht door Amos Ben-Tal en drie ex-collega’s van het Nederlands Dans Theater(Aurélie Cayla, Milena Twiehaus en Yvan Dubreuil) een aantal dansvoorstellingen onder de titel OFFline. Korzo coproduceerde en co-financierde het OFFproject Phase Three, waarvoor ook de internationale partner Malandain Ballet Biarritz een coproductiebijdrage ter beschikking stelde. In 2014 werd gewerkt aan de voorbereidingen van de voorstelling Might , als onderdeel van het samenwerkingstraject tussen Korzo en het Nederlands Dans Theater, met Korzo als uitvoerend producent. Veelzijdigheid is een belangrijk kenmerk van OFFprojects, evenals het benutten van de specifieke kwaliteiten van de leden voor alle taken buiten de dans (Aurélie: zakelijke en productionele aspecten, Milena: vormgeving en publiciteit, Yvan: dramaturgie), het gebruik van verschillende disciplines (dans, muziek, film/fotografie en tekst), en een openheid voor verschillende formules en presentievormen (van integratieve workshops, lectures, publieksshowings, films, installaties en concerten, tot hun core business: dansvoorstellingen, alleenstaand of ingebonden in een randprogramma, op toneel of op locatie gezet, en meestal modulair aan te passen in tijd, ruimte en hoeveelheid dansers). Korzo ondersteunt OFFprojects door het beschikbaar stellen van studioruimte, door hun een platform te bieden voor diverse events, en door het coproduceren van het werk. In 2014 faciliteerde Korzo ook de repetities van een workshop- en voorstellingsproject met dove jongeren onder leiding van Amos Ben-Tal, dat hij in opdracht van het festival MuteSounds realiseerde. Voorstellingen en bezoekers Amos Ben-Tal / OFFprojects: In 2014 werden er 16 voorstellingen gespeeld voor 1.954 bezoekers.
17
Jaarverslag 2014
DansClick DansClick is een belangrijk onderdeel van het pallet aan talentontwikkelingsmogelijkheden voor makers in de dans in Korzo. Met de DansClick krijgen getalenteerde choreografen de kans om in een double- of triple bill een kort stuk te tonen en zichzelf en hun werk te introduceren aan het in dans geïnteresseerde publiek in het hele land. DansClick geeft het publiek de kans om als eerste de choreografen van de toekomst te ontmoeten. Er worden een aantal choreografen en producties uitgekozen, die gezamenlijk in een tournee langs Nederlandse theaters reizen. Voor iedere tournee selecteert Korzo nieuwe choreografen, waarvan wij vinden dat ze een aanwinst zijn voor de Nederlandse dans. Voorafgaand aan de voorstellingen stellen de choreografen zich in een videoportret aan het publiek voor. Na afloop van de voorstellingen wordt er een bar het podium opgereden en krijgt het publiek de kans de choreografen en dansers onder het genot van een drankje persoonlijk te ontmoeten; de après-dans “ DansClick 16 is een enerverende dansdrieluik, waarin veelbelovende choreografen hun creaties presenteren. Deze editie wordt fabuleus gedanst, is divers, fantasieprikkelend en barst uit zijn voegen van de testosteron. Met de wervelende “Kitsune” van talent Joeri Dubbe heeft het ook goud in handen.” - Theatre Explorer “Als concept heeft DansClick nog niets aan kracht ingeboet.” - De Theaterkrant**** DansClick 15 Jérôme Meyer & Isabelle Chaffaud - Le Jeune Homme et La Mort / David Middendorp - Three Rooms. In 2014 vond het staartje van DansClick nummer 15 plaats, het grootste deel van de tournee had in het najaar van 2013 plaatsgevonden. Deze double-bill bestond uit Le Jeune Homme et La Mort van Jérôme Meyer en Isabelle Chaffaud en Three Rooms van David Middendorp. DansClick 16 Jasper van Luijk - Previously cited / Joeri Dubbe – Kitsune / Lukáš Timulak – A Game Voor deze editie koos Korzo voor drie choreografen die zich allen in een andere fase van hun ontwikkeling bevinden. Jasper van Luijk staat aan het begin van zijn carrière, maar won al de ITS Choreography Award 2012 en wordt door het Fonds Podiumkunsten ondersteund in de Nieuwe Makers regeling. Joeri Dubbe is een veel geprezen talent in de Nederlandse dans. Hij won de BNG Prijs voor Nieuwe Theatermakers en de Prijs voor de Nederlandse Dans. Voor DansClick maakt hij een nieuw werk voor drie dansers. Lukáš Timulak danste 10 jaar lang bij het Nederlands Dans Theater waar hij ook al diverse voorstellingen maakte. In DansClick 16 liet hij met A Game zijn humor als maker zien.
Voorstellingen en bezoekers DansClick in 2014 DansClick 15 was nog twee maal te zien in 2014, en trok hiermee 148 bezoekers. DansClick 16 had een complete tournee in 2014, naar de 16 voorstellingen kwamen in totaal 966 bezoekers kijken.
18
Jaarverslag 2014
Korzo internationaal Met dans en muziek als disciplines opereert Korzo in een internationaal netwerk. Korzo producties reizen over de hele wereld. En kunstenaars en producenten van over de hele wereld komen naar Korzo om talent te scouten, samenwerkingen aan te gaan en werk te tonen. In 2014 waren optredens van Korzo producties en coproducties te zien in India, Japan, Rusland, Chili, Argentinië, Brazilië, Polen, Senegal, Duitsland, België, Engeland, Frankrijk, Taiwan, Litouwen, Hongarije, Tsjechië, Griekenland, Malta en Spanje. Ook was er werk van buitenlandse groepen te zien in Korzo. Tijdens het India Dans Festival werden verschillende Indiase artiesten uitgenodigd. In het maandelijkse zondagmiddagprogramma All there is, waren in 2014 makers uit Spanje, Israël, Engeland, België en Duitsland te zien. De Grieks-Slowaakse groep RootlessRoot presenteerde zich voor de eerste keer in Korzo met hun fameuze Fighting Monkey workshop, waarvoor dansers uit heel Europa naar Den Haag reisden, in combinatie met hun voorstelling Eyes in the Colors of the Rain. Korzo’s contacten met buitenlandse producenten leiden regelmatig tot internationale coproducties. Zo coproduceerde Dance Forum Taipei het werk van Marina Mascarell. Dit Taiwanese gezelschap toonde tevens interesse in het coproduceren van werk van Ivan Perez. In 2014 werden de plannen voor 2015 uitgerold. De samenwerking met de buitenlandse partner betekent voor de makers geweldige exposure. Korzo coproduceerde met het Estse STU Tallin werk van Külli Roosna & Kenneth Flak. Uit Korzo’s vele activiteiten in Rusland in 2013 volgde de uitnodiging voor Jérôme Meyer & Isabelle Chaffaud om een stuk te maken voor de Kannon Dance Company in Sint Petersburg. Het werd gepresenteerd tijdens het jaarlijkse Open Look festival, waar tevens een reeks Korzo choreografen aanwezig waren om workshops te geven.
Na het India Dans Festival werd Kalpana Raghuraman uitgenodigd om werk te presenteren het Londonse Southbank Centre en om gastchoreografieën te maken in Maleisië, India en Singapore. Shailesh Bahoran werd ook opgemerkt door het Southbank Center, hij presenteerde daar zijn solo Heritage en maakte grote indruk maken op het Engelse vakpubliek. In 2014 bezocht Korzo de Tanzmesse, waar een groot aantal makers die bij Korzo werk maken onder de aandacht werden gebracht. Met het oog op het groeiend aantal internationale activiteiten is Korzo in 2014 in gesprek gegaan met een aantal agenten, die in specifieke landen een maker onder de aandacht kunnen brengen en zo bijdragen aan de verdere uitbreiding van het Korzo netwerk. In 2014 waren er 81 voorstellingen van Korzo producties en coproducties in het buitenland, voor in totaal 21.061 bezoekers
19
Jaarverslag 2014
Festivals Korzo organiseerde en ontving in 2014 een groot aantal festivals. Tevens stond de tweede helft van 2014 in het teken van de voorbereidingen op het CaDance festival van begin 2015. Festivals zijn een goede manier om de podiumkunsten en kunstenaars letterlijk te vieren en op een feestelijke, laagdrempelige manier aan het publiek te presenteren.
Voorjaarsontwaken Tijdens het jaarlijkse event Voorjaarsontwaken tonen Korzo en het Nederlands Dans Theater het nieuwste, ontluikende choreografietalent uit binnen- en buitenland. Korzo en het Nederlands Dans Theater speuren danswerkplaatsen, studio’s en gezelschappen elders in het land af. De meest opmerkelijke, kersverse dansvoorstellingen worden gebundeld tot een gevarieerde avond.
Voorjaarsontwaken bestond in 2014 uit twee verschillende programma's. In het eerste programma werden de in Nederland gemaakte stukken getoond. Met Guilherme Miotto, Shailesh Bahoran, Vincent Verburg & Dayna Martinez Morales, Hari & Chethana en Karine Guizzo. Uit het Switch programma van NDT was een stuk van Jianhui Wang te zien. Het tweede programma bestond uit werk dat in het kader van de uitwisseling tussen Korzo en het Koreaanse SIDance Festival, werd getoond van de drie jonge choreografen KIM Bora, LIM Jin-ho en KIM Jaeduk. “Korzo’s annual Voorjaarsontwaken (Spring awakening) programme of work from new and burgeoning talent offered us a new, daring and insightful look at dance this year with its overall theme of fusion – not only across different dance styles but also across cultures”. - Dance Europe “Door in Voorjaarsontwaken choreografen samen te brengen die uit allerlei bronnen putten, ontstaat een verrassend en afwisselend programma dat een schat aan prachtig bewegingsmateriaal oplevert. Het platform biedt een goede energie voor publiek en deelnemende choreografen”. – Theaterkrant.nl
20
Jaarverslag 2014
Up & Coming choreographers
De opzet van Up & Coming Choreographers is dat drie jonge choreografen korte stukken maken voor het ensemble van NDT 2, die in een avondvullend programma in Korzo aan het publiek worden gepresenteerd. Het project wordt fotografisch begeleid door studenten van de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten, die gedurende het creatieproces voortdurend contact houden met de choreograaf en het project zo met een multidisciplinaire aanvulling verrijken. Het eindresultaat wordt in de foyer van Korzo geëxposeerd. In 2014 bestond het programma uit werk van Marne en Imre van Opstal, Menghan Lou, en voor de tweede keer Jiří Pokorný. In het geheel aan talentontwikkelingsmogelijkheden voor makers is Up & Coming choreographers kans om door te breken naar het internationale publiek. Zo ontving Jiří Pokorný na zijn bijdrage aan Up&Coming Choreographers maar liefst zeven uitnodigingen voor gastchoreografieën bij internationale gezelschappen. In 2015 is hij uitgenodigd om een stuk te maken voor het officiële programma van NDT2. Marne en Imre Van Opstal krijgen de kans om op hun uitstekend resultaat verder te bouwen middels een nieuw stuk voor Up&Coming Choreographers 2015.
Here We Live and Now Met Here we live and now stimuleren Korzo en Nederlands Dans Theater het choreografisch talent dat de stad Den Haag rijk is. Zoals altijd werden vier Haagse choreografen uitgenodigd om een nieuw werk te creëren. Voor de 2014 editie waren dit Wubkje Kuindersma, Fernando Hernando Magadan, Antonin Comestaz en Rutkay Özpinar. Antonin Comestaz bood met Plastic Junkies een absurdistische kijk op het wereldwijde overmatige gebruik van plastic. De voorstelling viel zowel bij de pers als het publiek in goede aarde. Wubkje Kuindersma creëerde met haar werk Play Dead voor twee jonge danseressen een intrigerende thrillerachtige sfeer. De jonge choreograaf Rutkay Özpinar, creëerde voor Here we live and now zijn choreografie If you weren’t…. Fernando Magadan, ex-NDT danser, creëerde voor Here we live and now de voorstelling. (d)elusive minds, Deze laatste voorstelling werd geselecteerd om in het volgende seizoen met de DansClick op tournee te gaan.
"Magadan trekt de kijker met het lichtvoetige en tegelijk aangrijpende (d)elusive minds zijn fantasierijke wereld binnen. Kleine stukjes theater verweven zich ritmisch met excellente en aangrijpende dans." - De Theaterkrant “Het is een voorstelling met internationale uitstraling, de republiek der kunsten zonder grenzen krijgt in deze voorstelling vorm: de bezoeker leeft weliswaar “hier en nu” maar werpt tegelijkertijd een blik in de toekomst." DenHaagDirect
21
Jaarverslag 2014
Kylián Festival Sinds de opening van het Korzo gebouw heeft Jiří Kylián in Korzo de ideale omgeving gevonden voor de realisatie van zijn nieuwe projecten. Al eerder maakte Kylián in Korzo de productie Last Touch First, maar de samenwerking tussen Korzo en Kylián kreeg echt vleugels tijdens de realisatie van het nieuwe gebouw. Voor Korzo is de aanwezigheid van een kunstenaar van het kaliber van Kylián van groot belang. Korzo is er natuurlijk voor het jonge, aankomend choreografisch talent, maar het is niet de bedoeling de ondersteuning tot die groep te beperken. Een breed spectrum aan artistieke opvattingen en inzichten zijn van groot belang voor de visie die Korzo uitdraagt. De intimiteit die Korzo als omgeving biedt is voor Jiří Kylián van grote waarde bij het creëren van zijn nieuwe werk. Na decennia van creaties voor de grote tonele in de wereld, voor het grote publiek, vond Kylián in Korzo ruimte voor verdieping. “There are few things better than a 10-day Kylián fest” – Dance Magazine USA “East Shadow is an intensely moving work where dance, music, set and video all come together to form a total and unforgettably poignant theatrical experience.” Dance Europe “Gevarieerd en nog steeds indrukwekkend.” Cultuurpers.nl Ook voor een kunstenaar van het formaat van Kylián zijn de inspiratie, dynamiek, openheid en verscheidenheid die bij Korzo hoog in het vaandel staan (en kenmerken zijn die het beste uit de kunstenaars en hun projecten halen), essentieel voor de artistieke ontwikkeling. Het zijn immers niet zozeer de vlaggenschepen in de kunst die de grote ontwikkelingen in gang zetten, maar de kleinschalige activiteiten vernieuwing teweeg kunnen brengen. Deze bijzondere samenwerking leidde tot het idee voor het Kylián Festival, dat in mei 2014 plaatsvond in Korzo. In dit festival van tien dagen werd niet alleen een reeks van zijn recente voorstellingen getoond, maar werd ook de artiest Kylián vanuit de meest uiteenlopende invalshoeken uitgelicht: door workshops; filmprogramma’s; een fototentoonstelling; inleidingen en nagesprekken; een sessie van de Kunst van het Luisteren samen met pianist Geoffrey Douglas Madge; door de launch van het boek One of a Kind (een verslag van het Kylián lectoraat bij Codarts); en door een avond waarop het publiek kon aanschuiven bij deze grootmeester in de dans; De Keuken van Jiří Kylián. Het kleinschalige werk van Kylián in Korzo grijpt terug naar de essentie van de danskunst. Het resultaat van het werk van deze grootmeester in de kunsten wordt getoond op een podium van bescheiden omvang, dichtbij en intiem. Voor het publiek zal het werk van Kylián en zijn dansers dichtbij, voelbaar en tastbaar worden. Hetgeen een betoverend resultaat kan opleveren.Met de aanwezigheid van Kylián heeft Korzo werkelijk het gehele spectrum aan danskunstenaars onder één dak. Tijdens het Kylián festival bezochten in totaal 1.472 bezoekers 13 activiteiten. De voorstelling East Shadow en KYLWORKS speelden daarnaast in het buiteland nog een s 10 keer voor 7.364 bezoekers.
22
Jaarverslag 2014
India Dans festival Het India Dans Festival is sinds een aantal jaren niet meer weg te denken uit Korzo. Het festival heeft zich ontwikkeld tot een succesvol evenement, dat nog lang niet is uitgegroeid. Met het India Dans Festival bereikte Korzo in 2014 een recordaantal bezoekers, een breed en cultureel divers publiek bovendien. De activiteiten van het India Dans Festival zijn verbonden met de reguliere activiteiten van Korzo. De projecten die in het festival gepresenteerd werden hebben vaak een lange aanloop en/of spin off buiten de festival periode. De Indiase
dans en cultuur zijn het hele jaar door aanwezig als een van de vele invloeden die de culturele en artistieke dynamiek van Korzo vormen. Zo werkt Kalpana Raghuraman het hele jaar aan de trainingen voor de Indiase danseressen met wie zij werkt. Het in 2013 door Korzo opgerichte Hindoestaanse Community koor repeteert het hele jaar in Korzo en geeft optredens voor verschillende Haagse doelgroepen. De choreografen die deelnamen aan het festival geven ook les aan amateurs tijdens de Monday Movement Classes, en Shailesh Boharan creëerde met zijn ‘urban-India stijl’ een voorstelling voor jongeren van Crosstown, het amateurtalentontwikkelingstraject van Korzo. “Verrassend in zijn soberheid en bedwelmend gedanst is Isha van het dansduo Hari en Chethana uit Bangalore”. - de Volkskrant **** “What a fabulous place Korzo is and you have enthused in it so much dynamism. At every nook and corner some artistic activity, exchange, discussion was going on. Very Inspiring!” – Aditi Mangaldas (Indiase topchoreograaf en danser) “Classic and contemporary dance in one festival: that’s what makes the annual Korzo Indian Dance Festival unique on the European continent. It is Indian and Dutch — it is present, past and future. It seeks the free form in the ancient and the established in the present”. - Pulse Magazine
23
Jaarverslag 2014
Van 15 oktober tot en met 1 november vond het India Dans Festival plaats. Tijdens dit festival kreeg het publiek de mogelijkheid om voorstellingen te bezoeken van grote artiesten uit de Indiase danswereld. Van Kathak tot Urban Indiase dans en van Bharatanatyam tot aan moderne dans.
De openingsvoorstelling was een samenwerkingsproject tussen Korzo, de Dr. Anton Philipszaal, het Residentie Orkest en het Dario Fo koor onder leiding van Kanniks Kannikeswaren; Ragas in Symphony Op initiatief van Korzo had Den Haag in 2013 een primeur in Europa: voor het India Dans Festival 2013 werd het eerste Hindoestaanse koor van Europa opgericht. Korzo vroeg de visionaire Indiaas-Amerikaanse componist Kanniks Kannikeswaran om met tientallen amateur- en professionele zangers uit Nederland Sharad uit te voeren, een bewerkte versie van zijn magnus opus Shanti - A Journey of Peace. Deze bijzondere opvoering heeft het samenbrengen van mensen als een belangrijk doel: van de Indiase en de Westerse cultuur, van professionele artiesten met amateurs. In 2014 werd dit project uitgebreid met de samenwerking met het originele Hindoestaanse Sharad koor, het Residentie Orkest, het Dario Fo koor en excellente dansers uit India en Nederland. Met Ragas in Symphony – The Shanti Experience werd in de Dr. Anton Philipszaal het overkoepelende Holland India Festivals in Den Haag officieel geopend. Voor de choreografie van de uitvoeringen in beide jaren nodigde Korzo de Indiase choreograaf/danser Revanta Sarabhai uit. Al bij Sharad in 2013 wist hij de traditionele Indiase Baratanatyam dansvorm overtuigend met moderne elementen aan te vullen. Bij Ragas in Symphony ontwikkelde hij deze fusie door tot een choreografie voor het grote toneel, die zowel de Hindoestaanse gemeenschap als ook het “westerse” publiek enthousiast maakte. Voor de kinderen was er tijdens de herfstvakantie de voorstelling Hanuman. Dansambassadeur en choreografe Kalpana Raghuraman maakte samen met Monalisa Ghosh en Revanta Sarabhai uit India een dansproductie over de mythische apenkoning Hanuman.
Het festival werd afgesloten met de voorstelling ‘Colours of India’. Een avondvullend programma dat varieert van klassieke Indiase dansstijlen tot popping and locking op Aziatische underground muziek. Naast deze programma’s kon het publiek talloze andere Nederlandse en Indiase dansvoorstellingen bezoeken en kennis maken met Indiase dans en cultuur door deel te nemen aan diverse workshops of het nevenprogramma van het muziek- en film te bezoeken. Speciaal voor iedereen die nog niet bekend is met Indiase dans, maakte Korzo vorig jaar samen met Kalpana Raghuraman de serie ‘Indiase dans voor Dummies’. Een serie youtubefilmpjes waarin het publiek kennis kon maken met de geschiedenis van de Indiase dans én de verschillende Indiase klassieke dansstijlen zoals: Bharatanatyam, Kathak en Odissi.
24
Jaarverslag 2014
Educatie De rol van kunsteducatie in de culturele sector wordt steeds belangrijker, en ook Korzo voelt de verantwoordelijkheid om het belang van kunst aan jongeren over te brengen. Korzo investeert daarom in duurzame relaties met het onderwijs. In de relatie met de dansopleidingen, die hier jaarlijks hun eindvoorstelling laten zien, en in de relatie met lokale middelbare scholen, die in Korzo een speciaal educatietraject volgen. Korzo streeft er daarnaast naar om ook haar publiek educatiemogelijkheden te bieden in de vorm van randprogrammering. Zo vinden er in Korzo veel workshops en voor- en nagesprekken plaats rondom voorstellingen om zo het publiek een context te bieden. Korzo biedt als huis voor de dans makers en dansers de mogelijkheid om zich te ontwikkelen. Dit gebeurt door de productionele- en artistieke begeleiding die zij krijgen in het maken van producties, ook biedt Korzo speciale projecten voor de dansers en choreografen. Zo krijgen zij bijvoorbeeld door middel van de Monday Movement Class de mogelijkheid om ervaring op te doen als dansdocent en krijgen zij ondersteuning in het praten met de pers of met financiële zaken. Kortom: Korzo wil ook op het gebied van educatie een voortrekkersrol spelen en in nauw contact met samenwerkingspartners, kunstenaars, docenten, publiek en leerlingen haar educatietrajecten blijven ontwikkelen en innoveren. Hieronder volgt een overzicht van de educatieprojecten in 2014.
Jongerenprojecten Kunstinstelling als Klaslokaal Eén van de parels op het gebied van educatie is het project ‘Kunstinstelling als Klaslokaal’, een samenwerking tussen Korzo en de Johan de Witt Scholengroep. Dit is een project dat model staat voor een nieuwe stijl van educatie van jongeren, omdat het de jongeren naar de kunstinstellingen brengt om zo werkelijk te ervaren wat daar gebeurt. Korzo verzorgt de dansinvulling in een omvattende samenwerking tussen Haagse instellingen uit verschillende kunstdiscipline (met het Haagse Gemeentemuseum, Theater aan het Spui en Filmhuis Den Haag als andere partners). Korzo blijft het traject verder ontwikkelen en verdiepen, zowel op inhoudelijk- als op organisatorisch vlak. Op inhoudelijk vlak verbinden we het project met de kunstpraktijk zoals die zich in Korzo voordoet. Samen met de choreografen Marina Mascarell en Guilherme Miotto hebben de dansdocenten van Korzo een nieuw lessenplan samengesteld voor de leerlingen van de school. De leerlingen worden uitgedaagd om dieper in te gaan op de bewegingstaal van de twee choreografen, om hem te ontleden, er zelf mee aan de slag te gaan door eigen choreografieën te creëren. Dit is de tweede keer dat we op deze nieuwe manier inhoud geven aan het project en leerlingen dichtbij de professionele kunstpraktijk brengen. In 2013 ontwierpen wij al een cursus rondom de choreografen Samir Calixto en Alida Dors. Korzo investeert daarnaast ook in de scholing van de dansdocenten. Om zowel op het gebied van dans als op het gebied van didactische vaardigheden up to date te blijven biedt Korzo de dansdocenten trainingen aan. Met name bij de binnenschoolse activiteiten, waarbij pubers met uiteenlopende achtergrond verplicht dansles krijgen als onderdeel van het curriculum, is deze scholing een waardevolle aanvulling op de kunde van de docenten. Korzo heeft in 2014 meer leerlingen dan ooit kunnen bereiken met dit project. In totaal kregen 1071 leerlingen uit de leerjaren 1, 2, 3 en 4 danslessen in Korzo in het kader van het project Kunstinstelling als Klaslokaal. Voor een groot aantal van hen was dat een eerste kennismaking met dans, en met Korzo.
25
Jaarverslag 2014
Crosstown Met Crosstown biedt Korzo Haagse jongeren vanaf 14 jaar de kans hun creatieve dansambities onder professionele begeleiding te ontdekken en te ontwikkelen door het maken van cross-overs tussen verschillende dansstijlen. Bij Crosstown kregen jongeren in 2014 een basistraining in hiphop en moderne dans. De trainingen die in 2014 werden gegeven vonden plaats op drie verschillende niveaus. Hoe hoger het niveau, hoe intensiever de trainingen en hoe meer verschillende technieken geleerd worden. Op het hoogste niveau werken de meest getalenteerde dansers samen met professionele choreografen van Korzo. Iedere groep kreeg in 2014 les in zowel hiphop als in moderne dans en werkte toe naar een presentatie. Voor de jongeren van de productiegroep mondde de presentatie uit in een professionele productie onder leiding van de choreografen Shailesh Bahoran en Ivan Pérez. De dansers op niveau I en II werkten aan een presentatie onder leiding van hun docenten. In 2014 zijn er 233 trainingen gegeven voor 1.898 deelnemers, waar gemiddeld 48 jongeren aan meededen. Om dat aantal te bereiken heeft Korzo er hard aan gewerkt om een optimale wisselwerking te creëren tussen alle educatieprojecten die binnen Korzo plaatsvinden. Zo is sinds het schooljaar 2013-2014 de samenwerking met de Johan de Witt scholengroep en het project Crosstown sterker met elkaar verbonden. Voor de leerlingen die bijzondere interesse en talent tonen, wordt de overstap naar Crosstown gemakkelijker gemaakt. De lessen op het Johan de Witt College worden gegeven door docenten die ook werkzaam zijn bij Crosstown. Zij kunnen hierdoor heel makkelijk de geïnteresseerde en/of getalenteerde jongeren aanspreken en vertellen over de Crosstown lessen. Voorstellingen Crosstown Producties De leerlingen van het hoogste niveau van Crosstown werkten in 2014 aan de voorstellingen Source Language van Ivan Pérez en Tribe van Shailesh Bahoran. De creatieprocessen vormden leerzame ervaringen. Deelnemers werden door Ivan Pérez uitgedaagd om zelf te creëren door middel van improvisatie en opdrachten. Met Shailesh Bahoran gingen zij op ontdekkingsreis door het hiphop-vocabulaire: van popping, locking tot break, ze kwamen allemaal aan bod in de voorstelling! Source Language - Iván Pérez De moderne danschoreograaf en ex-NDT danser Iván Pérez is één van de grote talenten uit het productiehuis van Korzo. Hij werd gegrepen door de sterke uitdrukkingskracht en creativiteit van de jonge Crosstowners en gebruikte dit als startpunt voor Source Language. De dansers schrijven hun eigen zin in beweging en creëren zo een nieuwe taal zonder woorden. Dit wordt gecombineerd met geluidsopnames van fysieke acties, zoals het maken van ritmes. Het resultaat: een spannende, open en concrete nieuwe realiteit.
Ervaringen met Source Language: Charissa: “Het vertalen van taal in dans was bijzonder!” Suzanne: “Dat een persoon je zowel als choreograaf en als ‘one of the guys’ een speciaal gevoel kan geven en inspirerende bewegingen kan bij brengen; fan-tas-tisch!” Kenji: “Een eigen taal creëren samen met Ivan was een ontzettend leuke en leerzame ervaring” Daphne: “Ivan’s stijl van werken was erg leuk en inspirerend. Het was een super ervaring!” Sherelyn: “Een super choreograaf, met super werkwijze.” Iván Pérez: “Ready to premiere ´Source Language´ tonight, I can say that working with the dancers of Crosstown has been a humbling experience. Their willingness to be creative and to truly collaborate, reminded me that there is an artist in all of us if the will to communicate is there. I can only be thankful”.
26
Jaarverslag 2014
Tribe - Shailesh Bahoran Met de dansers van Crosstown creëerde Shailesh Bahoran de voorstelling Tribe, over hoe groot de invloed van de buitenwereld is op hun normen, gewoontes, kleding, begroetingen, rituelen en religie. De voorstelling Tribe werd samen met de voorstelling Troublemakers, die Samir Calixto in 2013 voor de Crosstown dansers maakte, meegenomen in het verkoopaanbod van Korzo producties. Beide stukken speelden in 2014 op verschillende plekken in Nederland. De jongeren traden op op het Hockeyplein tijdens de WK Hockey in Den Haag, speelden op jongerenfestivals als Havenwerk in Deventer, verzorgden een schoolvoorstelling tijdens het Jonge Harten festival in Groningen.
Monday Movement Classes
Ervaringen met Tribe: Charissa: “Een nieuwe stijl, een unieke ervaring!” Suzanne: “Creatief brein, bijzondere bewegingen en inspirerend als danser en choreograaf; geweldig!” Kenji: “De twee verschillende tribes en twee verschillende stijlen in één voorstelling. Dansen is gewoon heel leuk.” Zahira: “Bedankt voor deze energieke zoektocht. veel geleerd, hard gewerkt en enorm genoten. Wat wil ’n mens nog meer?!? Bedankt Shai!!” Sasha: “Deze stijl is helemaal nieuw voor mij. Zooooo blij dat ik heb mee gedaan!” Sherelyn: “Het is m’n blauwe knieën zeker wel waard.” Ellen: “Shai heeft altijd met veel energie en humor voor onze groep gestaan, en daar krijgen wij weer energie van!”
In 2014 zijn de wekelijkse Monday Movement Classes voortgezet. Choreografen die op dat moment in Korzo werkzaam zijn, geven een speciale dansles aan deelnemers op alle denkbare niveaus. Het speciale aan deze lessen is dat de choreografen gevraagd worden om uit te gaan van het creatieproces of onderzoek waar ze op dat moment mee bezig zijn. De deelnemers krijgen de gelegenheid om het werk van binnenuit te ervaren, terwijl de choreograaf kan zien hoe zijn bewegingsmateriaal aankomt bij mensen met een zeer uiteenlopende achtergrond. Inmiddels zijn de Monday Movement Classes niet meer weg te denken uit de educatieve praktijk van Korzo. Ook krijgen we ondertussen aanvragen om het concept buiten Korzo uit te voeren. In 2014 gaf Korzo 34 lessen voor in totaal 456 deelnemers. “Het was alweer een tijdje geleden dat ik een Monday Movement Class mee deed. Gisteren was ik erbij en ik had geen spijt: wat geeft Guilherme een gave, dynamische les. Zeer inspirerend!” Ilse van Haastrecht
Samenwerking met kunstvakopleidingen De maand juni staat bij Korzo al jaren in het teken van de eindpresentaties van de diverse dansopleidingen. Studenten van Codarts, Artez en de AHK tonen repertoire en/of nieuw werk in een avondvullend programma. Sinds 2014 is ook de muziektheateropleiding hieraan toegevoegd. Momenteel worden er gesprekken gevoerd met de mime-opleiding van de AHK en de circusopleiding Codarts om ook e hun 4 jaarsstudenten in 2015 een plek te geven binnen Korzo. Met de mime-opleiding is al eerder samengewerkt, maar het contact met de circusopleiding is volledig nieuw. Circus heeft zich inmiddels ontstegen uit het entertainmentcircuit naar een gewaardeerde kunstvorm met een volwaardige 4-jarige opleiding. In het buitenland is circus al jarenlang een florerende discipline en Korzo wil graag hèt theater in Den Haag worden dat dit omarmt. Naast de eindpresentaties, zullen vanaf seizoen 2015-2016 door het jaar heen ook diverse circusartiesten en –gezelschappen geprogrammeerd worden.
Voor Korzo als ontmoetingsplaats van diverse disciplines en nationaliteiten en als presentatieplek van jonge kunstenaars, is het noodzakelijk om een goede band te hebben met de diverse opleidingen. Door de aanvullingen van opleidingen in 2015 die voorzien in de muziek- en theaterfunctie van Korzo, vormt de maand juni een goede afspiegeling van de programmering door het jaar heen. Korzo vindt het niet alleen van belang om jonge kunstenaars een extra speelplek te bieden, maar is daarnaast ook geïnteresseerd in hun achterban die als mogelijk nieuw publiek aangetrokken kan worden. Tevens zijn de eindpresentaties een moment voor de Korzo programmeurs om bijzonder talent vanaf het begin te spotten en te kunnen volgen.
27
Jaarverslag 2014
Publiek Korzo investeert in haar relatie met het publiek. En daarmee in de relatie tussen publiek en kunstenaar. Wij zien het als onze taak om de kunstenaar een podium te bieden, het publiek nieuwsgierig te maken naar nieuwe talenten en spannende programma’s en een context te bieden waarbinnen een voorstelling kan worden beleefd. Uit het EMC Cultuuronderzoek onder dansbezoekers in Den Haag (2012) bleek dat het reguliere Korzo publiek relatief jong is (de helft is onder de 30 jaar) en avontuurlijk ingesteld t.o.v. het publiek van andere culturele instellingen. Het publiek komt voor het programma, maar ook voor de sfeer. Bijna twee derde van de kaartkopers bestaat uit jonge alleenstaanden en stellen (20-40 jr), die of nog studeren of onlangs zijn afgestudeerd. De Starters en Studentikozen hebben een hoog opleidingsniveau, maar hebben (nog) lage inkomens. Zij bezoeken veel verschillend aanbod en hebben ook interesse in het meer eigentijdse aanbod. Deze groep komt niet alleen het meeste voor onder het huidige publiek, maar is kansrijk voor het werven van nieuw publiek en Korzo blijft zich specifiek op deze jonge grootstedelijke mensen uit Den Haag en jonge professionals uit de diverse grote steden uit de Randstad richten. Daarnaast zien we een kleinere groep medioren en senioren (40+) vertegenwoordigd. Zij behoren tot het typische cultuurpubliek in Nederland. Ze bezoeken een zeer divers aanbod, variërend van toneelvoorstellingen, cabaret, klassieke concerten, opera, musicals, dansvoorstellingen en films. Omdat deze groep zeer kansrijk is, kapitaalkrachtig en geïnteresseerd in het culturele leven heeft Korzo zich ingezet samen met een aantal andere instellingen in Den Haag als Theater aan het Spui en Holland Dance (soms in groepsbezoeken zoals de danskijkers van het Spui) kennis te laten maken met de jonge talenten van Korzo. Er is gebleken dat een steeds groter deel van deze bezoekers ook inmiddels Korzo weet te vinden.
28
Jaarverslag 2014
Een groep die interessant blijft vanwege de ‘language no problem’ programmering en de vele internationale artiesten die aan het huis verbonden zijn, is de internationale gemeenschap van Den Haag. In 2014 zijn een aantal belangrijke contacten gelegd bij expat organisaties, zoals de International School en de International Womens Club. Zij hebben een aantal keer in groepsverband voorstellingen bezocht en de leerlingen van de International School hebben twee workshops gevolgd. Daarnaast zijn we een structurele samenwerking aangegaan met I am Expat.nl. Met bepaalde activiteiten richt Korzo zich naast dit publiek op een specifiekere groep. Zo is de campagne van het India Dans Festival ook gericht op de Haagse Hindoestaanse gemeenschap en de Indiase expats. En de wereldmuziekprogrammering op de internationale gemeenschap. Doel is altijd het bereiken van meer en divers publiek in alle leeftijdscategorieën. Het merk Korzo Jong toptalent, de beleving van dans en muziek dicht op de huid van artiesten en bovenal kwaliteit, dat zijn de kernbegrippen in de branding van Korzo. Korzo is het huis geworden voor de avontuurlijke, nieuwsgierige en internationale theaterliefhebber in Den Haag. In het jaar 2014 wierp deze marketingstrategie wederom zijn vruchten af: er kwamen in totaal 69.943 bezoekers naar Korzo en haar producties. Het succes hangt samen met een groeiende zichtbaarheid voor Korzo en de betrokkenheid en interesse in het investeren in jong toptalent. De jonge makers worden op de voet gevolgd door journalisten, financiers, programmeurs en het publiek. Korzo is een ontmoetingsplek geworden voor zowel de professionals uit het theater als de amateurbeoefenaars en de liefhebbers. De community rondom Korzo groeit gestaag door en wordt hechter en breder. Naast publiek verleiden om naar voorstellingen te gaan, is een belangrijke doelstelling van Korzo om de theaterbezoeker kennis te laten maken met het werk van getalenteerde jonge makers. De Korzo community Eén van de speerpunten in het algemene beleid van Korzo is gastvrijheid. Voor medewerkers, artiesten en bezoekers wordt hiermee de beleving van het contactmoment met Korzo positief beïnvloed en de tevredenheid, de totaalervaring en loyaliteit aangesproken. Omdat de opbouw van een sterke community zo’n positieve invloed heeft op het bezoek aan Korzo (meer herhaalbezoek, meenemen van vrienden, vertellen hoe leuk het is bij Korzo) is het plan opgevat in 2014 om de klantloyaliteit verder uit te werken in de marketingstrategie.
29
Jaarverslag 2014
Korzo heeft een trouwe loyale groep mensen om zich heen verzameld, die blijkens een klanttevredenheidsonderzoek Korzo overall een dikke 8 geven als rapportcijfer. In seizoen 2014/2015 is een start gemaakt met de opzet van een efficiënt en sterk klantloyaliteitsprogramma. De gevonden inzichten vormen de basis voor de content die wordt aangeboden (leuk, relevant, nieuwswaardig of prikkelend) met als doel de juiste informatie, bij de juiste persoon, op het juiste moment via de kanalen die hij of zij interessant vindt. En om hun betrokkenheid om te zetten in meer ‘rumor’ over Korzo. Dit traject zal een aantal jaren beslaan. Er is inmiddels een eerste aanzet gemaakt voor een nieuw Vrienden- en donateursplan en met het opzetten van een doorlopend onderzoek om de klantreis beter in kaart te brengen.
Programmering en marketing Bij Korzo gaan programmering en marketing hand in hand. Er wordt ingezet om de liefhebbers ook kennis te laten maken met het werk van jonge makers en een vast publiek te creëren voor het werk van deze kunstenaars. Hiervoor zijn Pay What You Want-avonden ontwikkeld, diners met makers in de knusse keuken van Korzo, lessen van artiesten die in de studio’s van Korzo werken, arrangementen voor avondjes uit, dansdates met ambassadeurs van Den Haag danst, passe-partouts voor festivals, speciale makersweken waarin een kunstenaar centraal staat en exclusieve kijkjes in de studio’s van Korzo voor de schakelvrienden. Daarnaast wordt er online op het publiek ingespeeld met Backstage blogs op de website en achter de schermen filmpjes. Hiermee worden de drempels voor nieuwe bezoekers zo laag mogelijk gemaakt, de betrokkenheid van het publiek vergroot en ze zo hopelijk te inspireren met de verhalen van de artiesten die bij Korzo creëren en presenteren.
Eén van de meest opvallende conclusies die uit de kaartverkoopcijfers blijkt is dat in de afgelopen twee jaar het aantal bezoekers dat 2 tot 5 kaarten kochten is gestegen van 21% naar 65% en 6 of meer kaarten van 3% naar gemiddeld 15%. Hiermee is de doelstelling om de bezoekers aan te zetten tot herhaalbezoek via arrangementen, combitickets, passe-partouts en het invoeren van de Unlimited Pas ruimschoots behaald. We zien ook dat het aantal mensen die de brochure thuis ontvangen meer kaartjes gekocht hebben: een verdubbeling van 1 t/m 5 kaartjes en de bezoekers die meer dan 5 kaartjes kochten is zelfs vervijfvoudigd t.o.v. 2012.
Communicatiemiddelen De communicatiestroom van Korzo is een continue mix van offline en online middelen. De poster wordt ook een webbanner. Het Korzo magazine is zowel thuis te ontvangen, als te lezen op de tablet. En met je smartphone komt dit digitaal tot leven via animaties en trailers. Centraal staan de verhalen van de artiesten en het in beeld brengen ervan. De responsive website is de basis en verschaft informatie en vertelt achtergrondverhalen over alle projecten, evenementen, makers en programma’s. Het internet, free publicity, de nieuwsbrieven (voor diverse publieksgroepen) en social media worden ingezet om al die verhalen te verspreiden en naamsbekendheid te creëren. Free publicity is daarin één van de belangrijkste speerpunten hiervoor. In samenwerking met het Holland Dance Festival is een breed netwerk opgezet van schrijvende pers, mediakanalen en adverteerders. Inmiddels zijn voor beide organisaties mediadeals gesloten met landelijke pers als de Persgroep en het NRC en radio/televisie zoals Omroep West, die voor een voortdurende stroom aan zichtbaarheid voor diverse projecten van Korzo zorgen.
30
Jaarverslag 2014
Free Publicity Makers en festivals zijn in 2014 met grote regelmaat in de pers verschenen: het Kylián Festival, BNG prijs voor Samir Calixto, projecten als DansClick, India Dans Festival, 4 Seasons van Samir Calixto, The Black Piece Van Ann van den Broek, Solaris van Joeri Dubbe, David Middendorp op Oerol en de samenwerkingsprojecten met het NDT. De mediawaarde van de offline geschreven pers was in 2014 dan ook € 490.000,Online marketing Het website bezoek van Korzo is wederom flink gestegen met 18.000 bezoeken naar 130.832 (ca. 14% stijging). Meer dan 80.000 hiervan waren unieke bezoekers. Ook de social media kanalen blijven gestaag groeien naar 6.525 op Facebook (stijging van 1.200) en naar 2.839 op Twitter (stijging van 500). E-mailmarketing Alle mailingbestanden zijn in 2014 samengevoegd met als doel de direct mailings te personaliseren en de relevantie van de content te verhogen. Lezers zijn gekenmerkt in diverse categorieën, gebaseerd op bezoekhistorie en interesse. Hiermee is het aantal lezers iets gedaald (3.700 lezers, lichte daling van 4%) maar de opening rate is gestegen naar 33,8% en de ‘click rate’ naar 4,6% (doorklikken op links voor verdiepende informatie). Het grootste succesverhaal is het India Dans Festival met een ‘openings rate’ tussen de 50% en de 60% en een ‘click rate tussen de 7 en 15%.
Ticketing In 2014 is het ticketingsysteem geüpgraded met als doel de service te vergroten, de acties en klantpassen online te verkopen, het online bestellen van vrijkaarten mogelijk te maken en het online doneren mogelijk te maken. Bij de upgrade heeft Korzo ook het ticketbeleid en het vrienden/donatiebeleid aangepast. Ten eerste is het online kopen van tickets goedkoper geworden dan het kopen aan de deur. Grote voordelen zijn dat het publiek hun tickets van te voren goedkoper kunnen bestellen en Korzo minder te maken heeft met niet opgehaalde reserveringen. Het komt de service ten goede, doordat o.a. de lange rijen bij de deur verminderen. Een bijkomend voordeel is dat er meer bezoekgegevens verzameld worden voor onderzoek, zodat Korzo nog beter weet wie de bezoekers zijn en de service hierop aan kan passen. De online kaartverkoop is in de laatste vier maanden van 2014 gestegen van 28% naar 42 % van het totaal
31
Jaarverslag 2014
Korzo als cultureel ondernemer De overheid stimuleert culturele instellingen sinds 2013 om zelf meer inkomsten te genereren. Korzo verdient geld door de verkoop van onze ‘kernproducten’: de kaartverkoop van de voorstellingen in het theater en de verkoop van eigen producties en coproducties aan theaters in binnen- en buitenland. Maar daarnaast bedrijft Korzo ook ondernemerschap door de verhuur van het gebouw en bijbehorende faciliteiten en via de horeca.
Verhuur Korzo stelt zich niet alleen open voor artiesten en publiek, maar ook als locatie voor bedrijven, organisaties of particulieren. De verschillende ruimtes in Korzo en het gebouw an sich zijn uitermate geschikt voor (commerciële) verhuur. Voor professionele organisatoren of particulieren die een plek zoeken om een evenement te organiseren is het Korzo theater ideaal; er kan gebruik worden gemaakt van een zekere productie-expertise, een professionele techniek en een volwaardige horeca. En niet alleen commerciële organisaties krijgen de gelegenheid om hier gebruik van te maken, Korzo stelt zich ook ten doel om niet commerciële organisaties zoals stichtingen en amateurgezelschappen een ruimte te bieden voor hun activiteiten tegen een gereduceerd tarief. Uitgangspunten Het verhuren van ons gebouw heeft de volgende uitgangspunten: het genereren van inkomsten, het vergroten van onze naamsbekendheid en een zo optimaal mogelijk gebruik van ons gebouw. De verhuur van Korzo moet, zoals eerder genoemd, enerzijds gezien worden als een vorm van maatschappelijk ondernemerschap; met de verhuur van het gebouw genereerd Korzo tevens inkomsten. Door al deze evenementen en bijeenkomsten komt er een nieuw publiek over de vloer dat voor het eerst in aanraking komt met Korzo. Korzo streeft er dan ook naar om hier optimaal gebruik van te maken door flyers en brochures of zelfs kortingskaarten mee te geven aan de bezoekers. Aan de andere kant verhuren we ons gebouw ook vanuit een wens tot maatschappelijke betrokkenheid. Korzo voelt de verantwoordelijkheid om in haar (semi) openbare gebouw ook individuen, organisaties en bedrijven de ruimte te geven evenementen te organiseren en gebruik te maken van onze faciliteiten. Zo organiseerde bijvoorbeeld in 2014 Stichting Hindustani een congres over seksuele intimidatie, organiseerde de Anton Constandse Stichting vrijwilligersbijeenkomsten en kregen lokale amateur dansgroepen een plek om te repeteren en op te treden. Daarnaast maken meerdere ambassades, ondernemersvereniging, amateurgroepen, gemeentelijke diensten en zorginstellingen, op een al dan niet regelmatige basis, gebruik van ruimtes in het Korzo Theater. Structurele verhuur Naast de hierboven beschreven incidentele verhuur heeft Korzo ook twee structurele huurders binnen het gebouw. De kantoorruimte wordt gedeeld met stichting Holland Dance. Korzo trekt hier op twee manieren profijt uit; enerzijds worden hiermee inkomsten gegenereerd en anderzijds wordt door deze constructie samenwerking gestimuleerd tussen beiden partijen wat resulteert in gezamenlijke projecten. Holland Dance huurt naast de kantoorruimte voor hun activiteiten ook vaak studio’s, een van onze zalen of personeel tegen een gereduceerd (kostendekkend) tarief. Naast Holland Dance verhuurt Korzo de horecaruimte naast de hoofdingang aan restaurant Floc.
Horeca De horeca functie heeft een steeds belangrijker rol gekregen als ontmoetingsplek in het theater. Overdag wordt de foyer gebruikt als werkplek, vergaderingen en bijeenkomsten of om gewoon een kop koffie te drinken en iets te eten. Er worden verse producten bereid voor medewerkers en gasten. Daarnaast regelt de horeca maaltijden voor
32
Jaarverslag 2014
medewerkers en catering tijdens programmeringen, en is natuurlijk geopend als er voorstellingen zijn. Ook maakt de horeca offertes op maat voor de verhuringen die in het gebouw plaatsvinden. 2014 was geen CaDance jaar en dat was in de omzet te merken. Wel is de verhouding inkoop/verkoop verbeterd, en de omzet overdag verdubbeld t.o.v. 2013. In 2015 wordt de inrichting van de foyer aangepakt en komen er meer werkplekken met tafels. Ook wordt er gekeken naar het plaatsen van een extra wijnbar om tijdens uitverkochte avonden de service naar het publiek te vergroten. Duurzaamheid Korzo probeert haar bedrijfsvoering zo milieuvriendelijk mogelijk te maken en heeft daartoe ook in 2014 meerdere maatregelen genomen. Zo investeerde Korzo afgelopen jaar in een duurzame printer, verving zij nagenoeg al haar verlichting voor LEDlampen en spaarlampen en bracht isolering aan om minder energie te verbruiken. Afgezien van een lagere milieubelasting hebben deze maatregelen ook geleid tot forse kostenbesparingen. Naast deze maatregelen neemt Korzo plaats in het maandelijkse overleg Duurzaamheidskring Haagse Theaters. Hier wordt, middels de Milieubarometer, inzicht verkregen in de milieuprestatie, CO2 footprint en bijbehorende kosten. In dit overleg worden veel tips en praktisch toepasbare besparingen uitgewisseld.
Korzo als organisatie Twee jaar na de grootscheepse bezuinigingen heeft Korzo haar bestaansrecht bewezen. Korzo is blij met de behaalde successen, maar is ook realistisch over de bedreigingen. De organisatie staat onder hoge druk. Het grote aantal activiteiten is met een minimale bezetting gerealiseerd. Veel activiteiten zijn ad-hoc gefinancierd waardoor er lang onzekerheid is geweest over de financiële kaders waarbinnen een project plaatsvond. Het werven van projectfinanciering is een arbeidsintensieve aangelegenheid die veel druk heeft gelegd op de organisatie. Niet alleen Korzo maar veel van de Nederlandse samenwerkingspartners ervoeren in 2014 nog de stevige gevolgen van de bezuinigingen. In het landelijke speelveld is financiële- en personele krapte eerder regel dan uitzondering. De arbeidsmarkt in de gehele sector is als gevolg van de bezuinigingen drastisch veranderd. Daarnaast is een aantal andere maatschappelijke ontwikkelingen van invloed op Korzo en haar omgeving. Het is moeilijk om, buiten stageplekken, werkplekken te creëren voor jonge professionals, zowel voor kunstenaars als in niet-artistieke functies. De stagnerende arbeidsmarkt in combinatie met een chronisch gebrek aan tijd, menskracht en middelen vormt een gevaar voor de toekomstige kwaliteit van de sector. Korzo is zich hiervan bewust en heeft in 2014 ingezet op een personeels- en organisatiebeleid waarmee, al of niet in samenwerking met collega instellingen, talent behouden kan blijven voor de sector. Korzo heeft in 2014 geïnvesteerd in
33
Jaarverslag 2014
scholing van het personeel ter verbetering van de kwaliteit van de organisatie en de kansen op de arbeidsmarkt van het personeel. Korzo draagt voor de dansers en choreografen af aan stichting Omscholing Dansers Nederland. Daarnaast heeft Korzo een aantal makers bijvoorbeeld een mediatraining aangeboden om zo bij te dragen aan de professionaliteit en kennis op dat gebied.
Personeelsbeleid Korzo heeft twee kerntaken die worden vervuld door een team van in totaal zo’n vijftig collega’s: (1) het produceren van dansvoorstellingen en (2) het invullen van haar rol als (stads)podium/theater. De organisatie van Korzo blinkt dan ook uit in de vakkennis en -kunde die het produceren van dansvoorstellingen en het functioneren van het theater vereisen. Korzo als organisatie neemt hiermee een unieke positie in binnen de cultuursector: onder één dak is zowel de artistieke, de producerende en de uitvoerende kennis van de podiumkunsten samengebracht. De vele verschillende soorten activiteiten van Korzo eisen van de organisatie een hoge mate van flexibiliteit, deskundigheid en samenwerking. Deze organisatie-eigenschappen zijn de pijlers waar het personeelsbeleid van Korzo op inzet. Het personeelsbeleid zal in 2015 nog verder ontwikkeld en geprofessionaliseerd worden, in overeenstemming met het Sectorplan Cultuur dat in 2014 werd opgesteld, de zogenaamde ‘Asscher gelden’, ter bevordering van mobiliteit. Qua omvang onderging de organisatie in 2014 geen grote wijzigingen. Op 1 januari had Korzo voor 26,44 fte personeel in dienst (exclusief stagiaires) en op 31 december was dat getal ietsjes lager, namelijk 26,33 fte (exclusief stagiaires). Het gaat hierin om medewerkers met een vaste of tijdelijke aanstelling. Daarnaast heeft Korzo voor 3,31 fte oproepkrachten op de loonlijst staan, die vooral werkzaam zijn in de horeca en achter de balie. Naast dit vaste team maakt Korzo veel gebruik van een vaste poule aan ervaren freelancers, om de organisatie ten tijde van drukte (zoals tijdens festivals) te kunnen uitbreiden. In 2014 heeft Personeelssamenstelling Korzo in 2014 Korzo aan 11 freelancers opdrachten verstrekt voor Leeftijd man vrouw totaal niet-artistieke werkzaamheden. <24 0 0 0 25 t/m 34 0 2 2 Naast het overzicht van kantoor- en uitvoerend 35 t/m 44 1 9 10 personeel werkt Korzo als productiehuis met 45 t/m 54 4 3 7 choreografen, dansers, dramaturgen, 55 t/m 59 2 4 6 kostuumontwerpers en componisten die ofwel in >60 4 0 4 dienst komen of als zelfstandigen aan de slag gaan. Totaal 11 18 29 Deze dienst- of opdrachtcontracten worden personeelsleden met een vaste aanstelling voor afgesloten voor de duur van een bepaalde productie onbepaalde tijd. Exclusief tijdelijk en krachten en en dit bestand is dus erg variabel. Degenen die in personeel op oproepbasis. 2014 dienst zijn geweest van Korzo, voornamelijk dansers en choreografen, zijn om die reden niet in bovengenoemd overzicht opgenomen. Opleiding Korzo hecht veel waarde aan de ontwikkeling van personeel, en streeft er naar In 2014 investeerde Korzo in om 28 trainingen en cursussen haar werk voor het personeel. neme rs gezond, geïnspireerd en naar vermogen in te zetten. Dit wil Korzo onder meer bereiken met behulp van een actief opleidingsbeleid. Korzo heeft een jaarlijks scholingsbudget, dat beschikbaar wordt gesteld vanuit het Fonds Podiumkunsten voor opleidingen. Daarnaast investeert Korzo eigen
34
Jaarverslag 2014
middelen in scholing van medewerkers. Korzo-medewerkers worden aangespoord om zich te blijven ontwikkelen en op zoek te gaan naar passende opleidingen en/of cursussen. Naast trainingen die gevolgd werden om kennis up-to-date te houden, zijn onder meer opleidingen aangeboden in leidinggeven, mediatraining en arbeidsrecht. Korzo wil haar rol als kenniscentrum voor zowel de artistieke als de niet-artistieke mensen blijven ontwikkelen. Stage- en vrijwilligers plekken Korzo voert een actief beleid om jongeren en starters binnen de sector een kans te bieden om werkervaring op te doen. Vanwege de bezuinigingen in de sector is het lastig voor afgestudeerden om een baan te vinden in de kunst- en cultuurwereld. Door deze jongeren een stageplek of (vrijwillige) werkervaringplek te bieden, waarin zij veel verantwoordelijkheden krijgen en bijna volwaardig meedraaien, kunnen zij hun kans op een baan vergroten. Anne Meester, student aan de Minerva Academie voor Popcultuur, over haar stage bij de productieafdeling: “Ik heb binnen Korzo een warme leerplaats gevonden waar ik de werkervaring die ik al had kon uitbreiden. Korzo biedt door het toevertrouwen van verantwoordelijkheid een goede voorbereiding op “het echte leven”. Ik kon mij hier echt verder ontwikkelen, en daar ben ik heel erg blij mee.” Sanne Oostenga, diploma Media & Entertainment Management aan de Stenden Hogeschool in Leeuwarden over haar vrijwilligerswerk op de productieafdeling: “Het afgelopen jaar was ontzettend leerzaam. Je krijgt verantwoordelijkheden, eigen projecten en veel vertrouwen. Je komt in een soort ‘familie’ te werken met alleen maar hardwerkende en toegewijde mensen en collega’s, een omgeving die ontzettend motiveert en enthousiasmeert.” Detachering Onze expertise wordt niet alleen overgedragen via stage- en werkervaringsplekken, maar ook gedeeld via de detachering van ons personeel. In 2014 was de productie van het Holland Dance Festival in handen van productieleiders van Korzo, die voor de periode tijdens en rond het festival worden gedetacheerd. Medezeggenschap De personeelsvertegenwoordiging (PVT) bestaat in Korzo uit drie personeelsleden, die om de drie maanden een gesprek met de directie voeren. Beslissingen die de directie wil doorvoeren met betrekking op het personeelsbeleid worden eerst aan de PVT voorgelegd, die kunnen meedenken en uiteindelijk goedkeuring geven. Daarnaast vinden er tweejaarlijks personeelsvergaderingen plaats waarin de huidige stand van zaken binnen en buiten Korzo worden doorgenomen en ook ruimte is voor input vanuit het personeel.
35
Jaarverslag 2014
Tot slot 2014 was een goed jaar, de stijgende lijn van 2013 is doorgezet. Tijdens het schrijven van dit jaarverslag is net het CaDance festival 2015 achter de rug, dat weer een recordaantal bezoekers trok (een stijging van ruim 35% ten opzichte van de vorige editie). We zijn blij met de successen en trots op de prestaties. We zien de toekomst met vertrouwen tegemoet. Vertrouwen in het talent van de nieuwe generatie kunstenaars, in de belangstelling van het groeiende, kritische, betrokken publiek, en vertrouwen in de kracht van de kunst. Maar er zijn ook zorgen. De gevolgen van de bezuinigingen zijn nog altijd voelbaar, om ons heen, maar ook binnen de organisatie. Korzo is nog lang niet uitontwikkeld en het publiek groeit en ontwikkelt nog volop met ons mee. Ons netwerk in binnen- en buitenland breidt zich steeds verder uit en er ontstaan steeds weer nieuwe projecten en samenwerkingsverbanden die tot nieuwe ontmoetingen en creaties leiden. Kijkend naar de toekomst hopen we dat we in staat zullen zijn om de ruimte te creëren die nodig is om onze ontwikkeling als huis voor de dans, voor de podiumkunsten, verder door te zetten. Ruimte om als volwaardige kunstinstelling op hoog niveau te kunnen blijven werken aan de ontwikkeling van talent.
36
Jaarverslag 2014
Aan de activiteiten in 2014 werkten mee… Inbal Abir Chloe Albaret Iris Avelino Reut Aviran Shailesh Bahoran Jos Baker Nico Bakker Bregje van Balen Charissa Banwari Karyne Benquet Yeli Beurskens Pavla Beranova Robert Berschap Indu Bhageloe Rajiv Bhagwanbali Sanne Bijker Aukje Bolle Joris Jan Bos Maaike Bouma Karel Bredenhorst Josanne Buiting Aurelie Cayla Lorenzo Capodiece Samir Calixto Isabelle Chaffaud Davide Cocchiara Joaquin Collado Antonin Comestaz Sascha Crefcoeur Nele Deckx Nathalie Decory Feri Dissiz Danka van Dodewaard Alida Dors Thomas Dotzler Joeri Dubbe Yvan Dubreuil Davy den Dulk Ellen Dorrestein Britt van Eijk Merel Eijkelhof Djana Eminovic Maarten Evenhuis Evjólfur Eyjólfsson Rachel P. Fallon Cesar Faria Fernandes
Dominique Feistmantl Kenneth Flak Ju-Hen Fuang Ester Garijo Leonie Gerrits Simone Giacomini Menno van Gorp Ashwin van Grevenhof Emmiko Groenemeijer Karine Guizzo Saskia de Haas Hari Chethana Hari Astrid Haring Stephan Heber Natascha Helmer Judith van Hemert Erik Hofland Daphne van den Homberg Erik van Houten Joseph Hyde Marin Ino Daphne van Iperen Wendy Janssen Marga Jongbloed Raban Josemans Peter Kann Usha Kanagasaba Robbert Klein Jan Knijnenburg Edwin Kolpa Johanna Korgel Cora Bos Kroese Wubkje Kuindersma Kenzo Kusada Valerija Kuzmica Sarathy Korwar Marthe Krijger Jiří Kylián Marion de Laat Tessa van der Lelij Peter Lemmens Karin Lems Petras Lisauskas Menghan Lou Jasper van Luijk
Fernando Hernando Magadan Daniela Magalhaese Max Maltha Dor Mamalia Aditi Mangaldas Soedha Manna Carolina Mancuso Michel Marang Sasha Maruskeva Anne Meester Piet Mensonides Cathy Meulemans David Middendorp Guilherme Miotto Samhita Mundkur Genevieve Murphy Sarah Murphy Antonio Milazzo Alvinio Molina Kate Moore Heater Myers Ines Belda Nacher Johanna Nielandt Kenji van Nieuwenhuizen Naomi Nieuwkerk Miguel Oliveira Marieke van Oosten Sanne Oostenga Tony Overwater Rutkay Ozpinar Anuradha Pancham Salome Pegler Loic Perela Ivan Perez Carlijn Petermeijer Liselot Peterse Chris Pieplenbosch Annelieke Plugge Jiří Pokorny Fred Prosman Kalpana Raghuraman Paul Reijndorp Ludmilla Rodrigues Yordana Rodrigues Jeanine Roersma Quintin Roger
Kim van Roijen Kulli Roosna Ralph Smit Frank van Schie Joey Schrauwen Selwyn Slop Leo Spreksel Loes Schakenbos Frank van Schie Ekaterina Shushukova Rianne Slenema Ewa Sikorska Dianne Steenbrink Sylvia Stoetzer Sherelyn Suares Sooraj Subramania Harmen Straatman Janneke van Stroe Suzanne Taal Jefta Tanate Christopher Tandy Rogier Thomson Mark Tuinstra Lukas Timulak Fernando Troya Marta Reig Torres Albert Tulling Ivan Ugrin Joanne ter Veen Bas Vissers Manon de Vlieger Sanne Vos Jianhui Wang Liat Waysbort Sharon Wezer Stacz Wilhelm Meng-Ke Wu Marco van der Velde Sandra Vukkink Ema Yuasa Lior Zafri Peter van de Zon Zahira Suliman Mirjam Zwanenburg Jookje Zweedijk
De Raad van Toezicht van Korzo bestond in 2014 uit: Niek van Vugt, Emilie Gregoire- van Kempen, Jos Darmanata, Stef Oosterloo, Meindert Stolk en Mariette van Wieringen
Foto’s: Juke Schoorl, Joris Jan Bos, Lisa Klappe, Margreet Lont, Robert Benschop, Jason Akira Somma, Jan Hordijk
37
