Inhoud
Inleiding
9
ClieÈntenwondertjes
11
Hallo, ik ben Merle, ik woon hiernaast Dit is pas leven Elien Nijland
13
Geluk bij een ongeluk Edith van den Hoonaard-Albers
15
Vanuit de hel naar de hemel Wie het kleine niet eert... Marinke Doeve
19
Jong geleerd Marjan Stomph
21
Als je haar maar goed zit Een cursus omgaan met vermoeidheid Edith CupNanette Nab
23
Lichtjes in z'n ogen Vrijwilligers werk Jacqueline Koppers
31
Boodschapje Melanie Kieft
35
Dromen, durven, doen! Een fulltime baan Christoph Loo
37
5
Kleine wondertjes
6
Boer zoekt ergotherapeut Martine Josten
43
De magie van een zelf gebakken appeltaart Marjan Stomph
47
Het is voldoende om te weten dat het nog kan `American Dream' Miranda Kamies
49
Ze vroegen niets en bijna altijd kreeg ik verse eitjes mee Nelleke Doornebal
51
Therapeutenwondertjes
53
Cadeautje Minjou Lemette
55
EfficieÈnte tijdsinvestering van de ergotherapie-uren ... daar zijn de meningen over verdeeld Marjanne Stoter
59
Ik knipper met mijn ogen en ...... rolstoeltraining Maaike Steggink
63
Kapper! Doen zegt meer dan woorden Peter de Groot
67
Klein maar ook groot(s) Struikel niet over je eigen losse veter Ingrid Laban
69
Rotterdamse kattensoep Henk van Loon
71
Voer voor overpeinzingen Chris Kuiper
75
Inhoud
De ontmoeting Toeval bestaat niet Jeannette Scheffer
77
Hoezo uitbehandeld??? Dis-use Marieke Lindescoot
81
Poeh, wat een complexe situatie! Wat structuur vermag Emmie Voncken
85
Het bloed kruipt waar het niet gaan kan Josephine Hennequin-Himmelreich
89
De glimlach van een koningin Miranda Kamies
93
Gouden randjes Een terugblik Douwe Zijlstra
97
Beginnerswondertjes
101
De kennismaking Een mens lijdt het meest van de angst die hij vreest Ellen Bosboom
103
Wij gaan samenwonen... Sander Taam
105
Kijk naar jezelf zeg! Projectieve technieken Stephanie Saenger
111
`Nou Kees, ik ga.' Henk van Loon
115
Het eendje... een lost case? Astrid KineÂbanian
119
7
Kleine wondertjes
Diverse diversiteitswondertjes
121
Leven in een andere wereld Lize Lotte Spiering
123
De geur en smaak van een Koerdisch recept Kooktraining Ton Satink
127
Corrie Eigen wereld op de grond ± Carlijn Kootstra
131
Drempels en drempels Soemitro Poerbodipoero
133
Eventjes op huisbezoek Melanie Kief
137
Handelstransacties en scheepsbeslag Marjan Stomph
139
Langs de lijn van een ongelooflijke ontwikkeling Van adl naar wsw naar... Annelies Feelders
141
Een Afrikaanse jurk Melanie Kieft
145
Te zoete Marokkaanse thee Caroline Rijker
149
8
Thuis best!? Een beschouwing Marit Baken
151
Afsluiting en vooruitblik Astrid KineÂbanianChris Kuiper
155
Over de redactieleden
159
Inleiding
`Een goed verhaal over je beroep is meer waard dan vele studieboeken!'
Iedereen kent situaties die op het netvlies gebrand staan. Iedereen die gebruik maakt van de zorg of werkt in de zorg uiteraard ook. Het gaat vaak om successen en leerervaringen. Verhalen over mensen die je (als ergotherapeut of clieÈnt) raakten, verwarden, verbaasden, je dierbaar zijn enzovoorts. Een dergelijk verhaal geeft in het kort weer wat een kracht mensen kunnen halen uit betekenisvol handelen: en wat essentieel is in het contact tussen clieÈnten en ergotherapeuten. Deze verhalen willen we graag met u delen. Nadat we jaren hebben besteed aan het theoretisch de grondslagen van de ergotherapie in woorden te vatten, willen we nu graag door middel van de uitgave van verhalen van ergotherapeuten en clieÈnten zelf, indrukwekkende momenten en ervaringen in de ergotherapeutische beroepsuitoefening vastleggen. Verhalen waarin het bijzondere van het alledaagse handelen tot uitdrukking komt. GeõÈnspireerd door de boeken Ordinary Miracles: True Stories about Overcoming Obstacles & Surviving Catastrophes van Mary Labovitz, een Amerikaanse ergotherapeute (http://www.ordinarymiracles.net) en `U zit hier mooi' en andere Zorgcursiefjes van Lineke Verkooijen en Bas van der Sijde, pakken we de uitdaging op zo'n boek in samenwerking met Boom Lemma uitgevers en natuurlijk alle schrijvers uit te geven. Sommige verhalen vertellen over onverwachte grotere `wonderen' zoals in het verhaal We gaan samenwonen, dat tegen de verwachting van alle hulpverleners in toch goed uitpakte. En soms zijn het `hele kleine wondertjes' zoals in het verhaal `Vanuit de hel naar de hemel' waar het verstrekken van een simpele aanpassing een wereld van verschil maakte. Maar of het nu groot of klein is: in alle verhalen wordt duidelijk dat met inzet, inventiviteit en doorzettingsvermogen van clieÈ nt en/of ergotherapeut `wondertjes' tot stand kunnen komen. `Wondertjes' die het mogelijk maken dat mensen weer deel kunnen nemen aan het dagelijks leven.
9
Kleine wondertjes
In dit boek zijn 35 verhalen opgenomen. We waren verrast door de gevarieerdheid en authenticiteit van de verhalen. Op een enkele taalkundige wijziging na zijn alle verhalen gepubliceerd zoals ze zijn aangeleverd. Specifieke aanduidingen naar de instellingen of praktijken waar behandelingen uitgevoerd zijn, zijn om privacy redenen weggelaten. De namen van clieÈnten zijn geanonimiseerd. De opbrengsten van dit boek gaan naar een fonds. Dit fonds reikt een scriptieprijs uit. Op deze manier hopen we te stimuleren dat (aanstaande) ergotherapeuten (meer) gaan schrijven over hun werk. We hopen dat de lezer van dit boek net zo veel plezier aan de verhalen beleefd als wij hebben gedaan bij de samenstelling ervan. Astrid KineÂbanian Chris Kuiper
10
ClieÈntenwondertjes
Veel aansprekende verhalen kennen eÂeÂn van de volgende ingredieÈnten: een hoofdpersoon, een dramatische wending en de reacties van de hoofdpersoon op die wending. Die hoofdpersoon kan gekarakteriseerd worden als held of juist als anti-held.... In verhalen over ergotherapie en zeker in deze wondertjes zie je deze ingredieÈnten terug. De dramatische wending (soms omschreven als een ziekte of ongeluk, soms een ontmoeting, soms als een interventie) kan soms heel klein lijken, maar blijkt vaak een enorme betekenis te hebben. Zoals Edith Cup en Nanette Nab schrijven: de door ons opgestuurde verhalen illustreren de grote dilemma's van vasthouden en loslaten in het leven waar de deelnemers mee geconfronteerd werden. Alledaagse activiteiten die voorheen gedaan werden zonder er over na te denken werden onderwerp van gesprek vanwege de grote confrontatie met de beperkte energie. De verhalen gaan over dagelijkse routines, normen, waarden van deelnemers aan een groepseducatieprogramma `Omgaan met vermoeidheid'. Maar wie is de held? Is dat de man, vrouw, jongen, meisje die leert omgaan met veranderde omstandigheden, of de ergotherapeut die, gebaseerd op het verhaal van de clieÈnt en zijn of haar kennis en ervaring, adviezen geeft en therapie vormgeeft. Uit een fragment van een mailtje van Edith van de Honaard blijkt dat het een samenspel is tussen geluk, clieÈnt en therapeut: `Toen ik gisteren het stuk nog weer eens overlas, heb ik best wel weer even wat weggeslikt. Ik besef dan opnieuw weer hoe veel geluk ik gehad heb dat ik gewoon kan praten, schrijven en lezen na alles wat er gebeurd is. En de restanten van de operatie, ach, zeker door wat ik allemaal van Gera heb geleerd red ik me daar wel mee.' En bestaan er in `wondertjes' anti-helden...? De verhalen in dit deel van het boek hebben gemeen dat in elk geval de clieÈnt geraakt is geweest door het gebeurde en een inzicht opgedaan heeft of betekenisvolle ontwikkeling doormaakte. Het woord clieÈnt is uiteraard ergotherapeutisch vakjargon. In het beroepsprofiel Ergotherapie omschreven als: `De clieÈnt is een persoon (kind, volwassene of oudere), een organisatie of een populatie met een (dreigend) probleem op het gebied van het handelen en/of participatie en daarom gebruik wil maken van ergothe-
11
Kleine wondertjes
rapie'. In het verhaal `Jong geleerd', blijkt dat iemand niet altijd bewust gebruik wil maken van ergotherapie, maar dat leren ook buiten deze (therapeutische) setting plaats kan vinden. Het grootste deel van de verhalen is uit het perspectief van de ergotherapeut geschreven. Uitzonderingen vormen het verhaal van Edith Hoonaard (het perspectief van de clieÈnt), en het verhaal `Boodschapje' van Melanie Kieft (het perspectief van een moeder, die toevallig ergotherapeute is).
12
Hallo, ik ben Merle, ik woon hiernaast Dit is pas leven Elien Nijland `Hallo, ik ben Merle; ik woon hiernaast!' Merle is een beweeglijk meisje van bijna zes jaar. Ze vliegt rond in mijn onderzoekskamer op de Revalidatieafdeling van het ziekenhuis, waarbij ze me maar af en toe vluchtig aankijkt. Moeder vertelt dat Merle eigenlijk altijd in beweging is. Ze is zich voortdurend aan het ronddraaien en zoekt allerlei bewegingsactiviteiten op. Aan de andere kant sluit ze zich soms ook juist af voor alle prikkels die op haar afkomen. Dan is er moeilijk contact met haar te krijgen, ze lijkt niet te horen wat je zegt en reageert niet op haar naam, terwijl haar gehoor in orde is. Merle heeft vaak woedeaanvallen en nachtmerries. Ze maakt weinig contact met anderen, als ze dit doet dan is het vluchtig. Haar juf op school beschrijft haar als een `bijzonder kind'. Eigenlijk heeft ze geen echte vriendinnetjes. De meisjes van haar eigen leeftijd vinden haar maar raar, ze is een buitenbeentje. `Eigenlijk heeft ze geen echt leuk leven,' voegt haar moeder er aan toe. Moeder herkent mijn uitleg over sensorische informatieverwerkingsproblemen 1 meteen. Ze heeft de Sensory Profile2 ingevuld die de vermoedens bevestigt, er zijn duidelijke problemen in de prikkelverwerking op auditief3, visueel4, vestibulair5 en multisensorisch gebied.6 In plaats van de hele testbatterij af te nemen start ik meteen de behandeling. Moeder heeft het borsteldrukprogramma7 vlot geleerd en haar hiermee thuis behandeld, ook heeft Merle een sensorisch dieet8 gekregen. Hiermee kreeg zij gedurende de dag veel proprio1
Prikkelverwerkingsproblemen vanuit de zintuigen waarbij de zintuigen zelf goed functioneren.
2
Vragenlijst voor ouders welke de sensorische informatieverwerkingsproblemen in kaart brengt.
3 4 5 6 7
Het gehoor betreffend. Het zicht betreffend. Het evenwichtsorgaan betreffend. Meerdere zintuigen tegelijk betreffend. Intensief behandelprogramma waarbij het proprioceptieve systeem systematisch prikkels krijgt.
8
Verspreid over de dag toedienen van dempende technieken waaronder proprioceptieve en/of milde vestibulaire prikkels.
13
Kleine wondertjes
ceptieve9 en dempende prikkels op een leuke speelse manier. Lekker duwen, trekken en stoeien. Dat was voor Merle niet moeilijk, ze was immers toch graag in beweging. Dat is het leuke bij het werken met kinderen als Merle, ze geven vaak zelf al door hun gedrag aan waar ze behoefte aan hebben. Door daarbij aan te sluiten kan er al zoveel bereikt worden. Dat bleek, want Merle reageerde meteen heel goed op het borsteldrukprogramma. Ze heeft nu interesse voor wat er om haar heen gebeurd. Ze is socialer geworden. Ze neemt initiatieven om bijvoorbeeld de eendjes te gaan voeren. Ze is zelfs naar de buurman gelopen, die ze al jaren kende, om zich voor te stellen: `Hallo ik ben Merle, ik woon hier naast!' Haar moeder vertelde dat ze nu opeens een dochter heeft van zes jaar in plaats van drie a vier jaar oud en dat is best even wennen. Merle is minder nerveus en veel minder moe na een schooldag, ze kan alle informatie die op haar af komt beter opnemen. Haar moeder had nooit gedacht dat ze zo vlot had kunnen leren schrijven. Als ik Merle terug zie in mijn behandelkamer is ze veel rustiger en maakt ze veel langer oogcontact, als ze even later op de schommel zit terwijl ik met haar moeder praat hoor ik haar opeens heel blij zeggen: `Dit is pas leven!'
14
9
De spieren en gewrichten betreffend.
