INHOUD DEEL 1 INLEIDING VOORAF... 3 HOOFDSTUK 1. WAT IS SOCIALE WET GEVING EIGENLIJK?... 5 HOOFDSTUK 2. BRONNEN VAN SOCIALE WETGEVING

INHOUD

DEEL 1 INLEIDING VOORAF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 HOOFDSTUK 1. WAT IS ‘SOCIALE WETGEVING’ EIGENLIJK?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 HOOFDSTUK 2. BRONNEN VAN SOCIALE WETGEVING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 1.

2.

Internationale rechtsbronnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 1.1. Bilaterale verdragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 1.2. Multilaterale verdragen en instellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 1.2.1. De Internationale Arbeidsorganisatie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 1.2.2. De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 1.2.3. De Raad van Europa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 1.2.4. De Internationale Vereniging voor de Sociale Zekerheid . . . . . . . . 12 1.2.5. De Benelux Economische Unie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 1.2.6. De Europese Unie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Nationale rechtsbronnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 2.1. Sociale grondrechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 2.2. Sociale rechtsbronnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 2.3. Hiërarchie van de nationale rechtsbronnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

DEEL 2 ARBEIDSRECHT HOOFDSTUK 1. ALGEMENE BEPALINGEN VAN DE ARBEIDSOVEREENKOMSTENWET VAN 3 JULI 1978 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Vooraf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 1. Toepassingsgebied van de Arbeidsovereenkomstenwet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 1.1. Wat is een arbeidsovereenkomst? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Intersentia

v

Inhoud

1.2.

2.

3.

vi

Het ondergeschikte verband . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.2. Schijnzelfstandigen – Pseudowerknemers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.3. Samengaan van een arbeidsovereenkomst met een aannemings- of zelfstandigenovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3. Toepassingsgebied van de Arbeidsovereenkomstenwet . . . . . . . . . . . . . . . . Het aangaan van de arbeidsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Geldigheidsvereisten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.1. Bekwaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.2. Toestemming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.2.1. Geweld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.2.2. Dwaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.2.3. Bedrog. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.3. Voorwerp en oorzaak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.4. Gevolgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Vormvereisten van de arbeidsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Soorten arbeidsovereenkomsten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Soorten naargelang de beoogde arbeid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.1. Werklieden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.2. Bedienden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.3. Handelsvertegenwoordigers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.4. Dienstboden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.5. Studenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.6. Huisarbeid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Soorten naargelang de duur van de overeenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.1. De arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.2. De arbeidsovereenkomst voor een bepaalde tijd . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.2.1. Onderscheid tussen overeenkomsten van onbepaalde en bepaalde tijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.2.2. Opeenvolgende arbeidsovereenkomsten voor een bepaalde tijd. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.2.3. Afwijking van het principiële verbod om opeenvolgende arbeidsovereenkomsten voor een bepaalde tijd te sluiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.2.4. Algemeen beginsel van non-discriminatie ten gunste van werknemers met een overeenkomst voor bepaalde tijd. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.3. De arbeidsovereenkomst voor duidelijk omschreven werk . . . . . . . 3.2.4. De vervangingsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

23 23 23 24 25 26 26 26 27 27 27 27 28 29 29 30 30 30 30 32 32 32 33 33 33 34 34 35

35

35 36 36

Intersentia

Inhoud

3.3.

3.4.

Soorten naargelang de omvang van het werk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.1. Voltijdse arbeidsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.2. Arbeidsovereenkomst voor deeltijdse arbeid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.2.1. Geschrift . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.2.2. De arbeidsregeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.2.3. Het werkrooster . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.2.4. Minimumgrenzen van de arbeidsduur . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.2.5. Bekendmaking van variabele werkroosters . . . . . . . . . . . 3.3.2.6. Voorrang bij het overstappen naar een voltijdse betrekking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.2.7. Non-discriminatie ten gunste van deeltijdse werknemers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.2.8. Rechten deeltijdse werknemer versus voltijdse werknemer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Soorten naargelang de wijze waarop de overeenkomst werd gesloten . . . . 3.4.1. Mondelinge en schriftelijke arbeidsovereenkomsten . . . . . . . . . . . . 3.4.2. Elektronische arbeidsovereenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

37 37 38 38 39 39 39 40 41 41 42 43 43 43

HOOFDSTUK 2. INHOUD VAN DE ARBEIDSOVEREENKOMST. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 Vooraf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Het dwingende karakter van de Arbeidsovereenkomstenwet . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Dwingend recht, suppletoire bepalingen en openbare orde . . . . . . . . . . . . . 1.2. Artikel 6 van de Arbeidsovereenkomstenwet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Het proefbeding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Het concurrentiebeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Concurrentie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Wat is een concurrentiebeding?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3. Gewoon concurrentiebeding voor arbeiders en bedienden . . . . . . . . . . . . . 3.3.1. Jaarloongrens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.2. Beperking tot soortgelijke activiteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.3. Geografische beperking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.4. Beperking in de tijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.5. Forfaitaire vergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.6. Vormvereisten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.7. Sanctie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.8. Wanneer moet een concurrentiebeding toegepast worden? . . . . . . 3.3.9. Schadevergoeding bij overtreding van het concurrentiebeding . . . 3.4. Afwijkend concurrentiebeding voor sommige bedienden . . . . . . . . . . . . . . 3.5. Het concurrentiebeding voor handelsvertegenwoordigers . . . . . . . . . . . . . .

45 45 45 46 47 47 47 48 48 49 50 50 50 51 51 51 51 52 52 53

Intersentia

vii

Inhoud

4.

Het scholingsbeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 4.1. Wat is een scholingsbeding? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 4.2. Voorwaarden voor een geldig scholingsbeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

HOOFDSTUK 3. UITVOERING VAN DE ARBEIDSOVEREENKOMST . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 Vooraf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Verplichtingen van beide partijen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. De goede trouw in de uitvoering van de arbeidsovereenkomst . . . . . . . . . . 1.2. Wederzijdse eerbied en achting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3. Geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk . . . . . . . . . . 1.4. Privacy van de werknemer versus controlerecht van de werkgever. . . . . . . 1.4.1. Beperking van het controlerecht door de werkgever . . . . . . . . . . . . 1.4.2. Waarde van onrechtmatig verkregen bewijsmateriaal . . . . . . . . . . . 2. Verplichtingen van de werknemer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Arbeid verrichten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Bevelen en instructies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3. Veiligheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4. Arbeidsgereedschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5. Concurrentie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Verplichtingen van de werkgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Arbeid verschaffen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Hulp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3. Veiligheid en gezondheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4. Loon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.5. Huisvesting en voeding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.6. Geloofsplichten en burgerlijke plichten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.7. Onthaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.8. Arbeidsgereedschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.9. Documenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Aansprakelijkheid van de partijen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. Aansprakelijkheid van de werkgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Aansprakelijkheid van de werknemer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

viii

57 57 57 57 58 60 60 63 64 64 64 65 65 65 66 66 66 67 67 67 67 67 68 68 68 68 68

Intersentia

Inhoud

HOOFDSTUK 4. SCHORSING VAN DE UITVOERING VAN DE ARBEIDSOVEREENKOMST . . . 71 1. 2.

3.

4.

5. 6.

Het begrip schorsing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Overmacht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Gevolgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3. Recht op werkloosheidsuitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het gewaarborgd dagloon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Met vertraging of niet op het werk aankomen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. De arbeid niet kunnen beginnen of voortzetten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. Schorsing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Verplichtingen van de werknemer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.1. Meldingsplicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.2. Geneeskundig getuigschrift . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3. Controle door de werkgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.4. Betwistingen van medische aard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.5. Gewaarborgd loon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.5.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.5.2. Gewaarborgd dagloon (art. 27 WAO) en gewaarborgd loon bij arbeidsongeschiktheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.5.3. Uitsluiting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.5.4. Recht van verhaal tegen de aansprakelijke derde . . . . . . . . . . . . . . . 4.6. Het bedrag van het gewaarborgd loon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6.1. De regeling voor werklieden (WAO en cao 12bis) . . . . . . . . . . . . . . 4.6.1.1. Carenzdag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6.1.2. Periode en bedrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6.1.3. Anciënniteitsvoorwaarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6.1.4. Hervallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6.1.5. Gewaarborgd loon bij arbeidsongeval of beroepsziekte . 4.6.2. De regeling voor bedienden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6.2.1. Algemeen stelsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.6.2.2. Bedienden die de regeling voor werklieden volgen . . . . . 4.6.2.3. Gewaarborgd loon bij arbeidsongeval of beroepsziekte . 4.6.3. Overzicht van het gewaarborgd loon bij ziekte . . . . . . . . . . . . . . . . . Jaarlijkse vakantie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zwangerschaps- en bevallingsrust . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.1. Periode van schorsing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2. Overdracht van bevallingsverlof . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Intersentia

71 73 73 73 74 74 74 75 75 75 76 76 76 77 79 79 79 80 80 80 80 81 81 81 82 83 85 85 85 85 86 86 86 86 86 87 ix

Inhoud

6.3.

Verlenging van de postnatale rust . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 6.3.1. Verlenging wegens ziekte van de werkneemster in de prenatale periode (‘moeilijke bevallingen’) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 6.3.2. Verlenging wegens hospitalisatie kind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 6.4. Schematisch overzicht zwangerschapsrust . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 6.5. Uitkeringen tijdens het moederschapsverlof . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 6.6. Bescherming tegen ontslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 6.7. Zwangerschapsonderzoeken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 6.8. Borstvoedingspauzes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 6.9. Borstvoedingsverlof . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 7. Kort verzuim (of ook: klein verlet) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 7.1. Algemene principes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 7.2. Lijst van de gebeurtenissen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 7.3. Geboorteverlof . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 7.4. Adoptieverlof . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 7.5. Recht op afwezigheid voor pleegouders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 8. Loopbaanonderbreking en tijdskrediet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 8.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 8.2. Cao nr. 103 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 8.2.1. Tijdskrediet met motief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 8.2.2. Tijdskrediet zonder motief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 8.2.3. Landingsbanen voor werknemers vanaf 50 en 55 jaar . . . . . . . . . . . 98 8.2.3.1. Vierdagenweek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 8.2.3.2. Recht op halftijds werk. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 8.2.4. Uitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 8.2.4.1. Voor tijdskrediet met en zonder motief . . . . . . . . . . . . . . 99 8.2.4.1. Voor landingsbanen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 8.3. Bescherming tegen ontslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 8.4. Thematische verloven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 8.4.1. Ouderschapsverlof . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 8.4.2. Palliatief verlof . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 8.4.3. Verzorgingsverlof voor zwaar zieke gezins- of familieleden . . . . . 102 9. Verlof om dwingende redenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 10. Andere schorsingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 HOOFDSTUK 5. DE JAARLIJKSE VAKANTIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 1. 2. 3. x

Algemene principes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 De vakantieduur voor arbeiders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 Duur van de vakantie voor bedienden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 Intersentia

Inhoud

4. 5. 6.

7.

8.

9.

Met arbeid gelijkgestelde dagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Spelregels bij het nemen van de vakantie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het vakantiegeld voor arbeiders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2. Het bedrag van het vakantiegeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het vakantiegeld voor bedienden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.1. Vakantiegeld voor bedienden wanneer zij bij hun werkgever vakantie nemen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2. Het vertrekvakantiegeld voor bedienden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.3. Verrekening bij de nieuwe werkgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.4. Voorbeelden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.4.1. Bedienden die in het vakantiedienstjaar en het vakantiejaar bij dezelfde werkgever in dezelfde arbeidsregeling werkten . . . . . 7.4.1.1. Bedienden met een vaste maandwedde . . . . . . . . . . . . . . 7.4.1.2. Bedienden met een variabele maandwedde . . . . . . . . . . 7.4.1.3. Bedienden met een vaste en een variabele maandwedde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.4.2. Vertrekvakantiegeld bij uitdiensttreding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jeugdvakantie en seniorvakantie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.1. Jeugdvakantie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2. Seniorvakantie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Aanvullende vakantie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.1. Europa stelt België in gebreke . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.2. Wie heeft er nu recht op aanvullende vakantie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.3. Hoe kan een werknemer gebruik maken van de aanvullende vakantie? . 9.4. Op hoeveel dagen aanvullende vakantie is er recht? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.5. Welk vakantiegeld krijgt de werknemer? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.6. Nog werk op de plank voor de Belgische wetgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

110 111 113 113 113 115 115 117 118 118 118 118 119 120 121 122 122 123 124 124 124 125 125 126 126

HOOFDSTUK 6. EINDE VAN DE ARBEIDSOVEREENKOMST . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Algemene (civielrechtelijke) wijzen van beëindiging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wederzijdse toestemming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Overmacht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ontbindend beding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afloop van de termijn of voltooiing van het afgesproken werk . . . . . . . . . . . . . . . Overlijden van een van de partijen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Arbeidsrechtelijke wijzen van beëindiging: ‘ontslag’ en ‘opzeg’ . . . . . . . . . . . . . . 7.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Intersentia

128 128 129 130 132 133 134 134 xi

Inhoud

7.2.

xii

De opzeg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.2. Wijze van kennisgeving van de opzeg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.2.1. Opzeg uitgaande van de werknemer . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.2.2. Opzeg uitgaande van de werkgever . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.3. Inhoud . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.4. Nietigheid van de opzeg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.5. Opzegtermijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.5.1. Begrip – Wat voorafging aan de Wet Eenheidsstatuut . 7.2.5.2. Aanvang van de termijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.5.3. Belang van de anciënniteit voor de duur van de opzegtermijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.5.4. Duur van de opzegtermijn: algemeen . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.5.5. Opzegtermijn: algemene regels. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.5.6. Uitzonderingen op de opzegtermijnen . . . . . . . . . . . . . . 7.2.5.7. Geen afwijkingen in een cao gesloten in een paritair (sub)comité. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.5.8. Opzegtermijn in geval van pensioen . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.5.9. Beëindiging van de arbeidsovereenkomst in geval van arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.5.10. Beëindiging van de arbeidsovereenkomst met het oog op een stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.5.11. Overgangsregeling: arbeidsovereenkomsten aangevat vóór 1 januari 2014 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.5.11.1. Algemeen: berekening in twee stappen . . . . 7.2.5.11.2. De eerste stap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.5.11.3. De tweede stap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.5.11.4. Het optellen van beide resultaten . . . . . . . . . 7.2.5.12. Uitzonderingsregimes voor arbeiders . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.5.12.1. Tijdelijk uitzonderingsregime . . . . . . . . . . . . 7.2.5.12.2. Structureel uitzonderingsregime . . . . . . . . . . 7.2.5.13. Werknemers met verminderde arbeidsprestaties . . . . . 7.2.5.14. Schorsing van de opzegtermijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.5.14.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.5.14.2. Schorsingsoorzaken en invloed op de opzegtermijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.5.15. Recht op afwezigheid tijdens de opzegtermijn: sollicitatieverlof . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

135 135 135 135 136 136 137 137 137 138 139 140 140 143 143 143 143

145 145 145 145 148 148 150 150 151 152 153 153 154 155

Intersentia

Inhoud

8.

9.

10.

11.

12.

13. 14.

7.2.5.16. De opzegvergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.5.16.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2.5.16.2. Loon als berekeningsbasis voor de opzegvergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ontslagcompensatievergoeding en ontslaguitkering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2. De ontslagcompensatievergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.3. De ontslaguitkering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Outplacement. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.1. Algemene regeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.2. Outplacement voor werknemers van 45 jaar en ouder . . . . . . . . . . . . . . . . Ontslag wegens dringende reden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.1.1. Begrip dringende reden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.1.2. Voorwaarden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.1.2.1. “Een ernstige tekortkoming” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.1.2.2. “Die elke professionele samenwerking onmogelijk maakt” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.1.2.3. “De samenwerking moet onmiddellijk en definitief onmogelijk gemaakt zijn” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.2. Termijnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.2.1. Termijn om tot ontslag over te gaan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.2.2. Termijn en kennisgeving van de motieven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.2.3. Bewijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.2.4. Vergoedingsregeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.2.5. Voorbeelden uit de rechtspraak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Motivering van het ontslag en kennelijk onredelijk ontslag. . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.2. Motiveringsplicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.3. Kennelijk onredelijk ontslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.3.1. Inhoud . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.3.2. Uitzonderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.4. Willekeurig ontslag van arbeiders. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Onregelmatige beëindiging of verbreking van de arbeidsovereenkomst . . . . . . . 12.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12.2. Opzegvergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bescherming tegen ontslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rechtsmisbruik bij ontslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14.2 Rechtsmisbruik bij ontslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Intersentia

156 156 157 159 159 159 160 161 161 162 163 163 163 163 163 164 164 164 165 165 167 167 168 170 170 170 171 171 171 171 172 172 175 176 179 179 180 xiii

Inhoud

HOOFDSTUK 7. DE REGLEMENTERING VAN DE ARBEID . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183 Vooraf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Het arbeidsreglement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Wat is een arbeidsreglement? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Vorm en inhoud . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.1. Verplichte bepalingen volgens de wet op het arbeidsreglement . . 1.2.1.1. De arbeidstijdregeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.1.2. De arbeid en het loon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.1.3. Het einde van de overeenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.1.4. De rechten en plichten van het toezichthoudend personeel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.1.5. Straffen, boeten en verhaalprocedure . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.1.6. De veiligheid en de eerste hulp bij ongevallen of EHBO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.1.7. Het medisch getuigschrift (attest) bij ziekte . . . . . . . . . . 1.2.1.8. De medische tussenkomst bij arbeidsongeval . . . . . . . . 1.2.1.9. De organen van medezeggenschap en de syndicale afvaardiging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.1.10. De jaarlijkse vakantie en de betaalde feestdagen . . . . . . 1.2.1.11. De inspectie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.1.12. Het onthaal en de aanpassing van de werknemers . . . . 1.2.1.13. Collectieve arbeidsovereenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.1.14. Elektronische arbeidsovereenkomst en andere sociale documenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.2. Verplichte bepalingen volgens andere wetten en besluiten . . . . . . 1.2.3. Vrije bepalingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3. Het opstellen en het wijzigen van het arbeidsreglement . . . . . . . . . . . . . . . 1.4. Bekendmaking van het arbeidsreglement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Arbeidsduur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Toepassingsgebied van de arbeidsduurreglementering . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Het begrip ‘arbeidsduur’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3. Minimumgrenzen van de arbeidsduur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.1. Minimale grenzen per werkperiode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.2. Minimale grenzen per week . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.3. Minimumlimiet voor nachtarbeid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4. Pauzes en rusttijden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.1. Pauzetijden tijdens een werkdag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.2. Rusttijd per etmaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

xiv

183 183 183 183 184 184 184 185 185 186 186 187 187 187 187 187 188 188 188 188 189 190 190 191 192 193 194 194 194 195 195 195 196

Intersentia

Inhoud

2.5.

2.6.

2.7.

2.8.

Intersentia

2.4.3. Rusttijd per week . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Maximumgrenzen van de arbeidstijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5.1. Grenzen per dag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5.2. Grenzen per week . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5.3. Structurele afwijkingen op de maximale grenzen . . . . . . . . . . . . . 2.5.3.1. Afwijking tot 9 uur per dag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5.3.2. Afwijkend stelsel met verre verplaatsingen . . . . . . . . . . 2.5.3.3. Ploegenarbeid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5.3.4. Werk dat niet mag worden onderbroken vanwege de aard van het werk (= continuarbeid) . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5.3.5. Werk in bepaalde activiteitstakken of categorieën van ondernemingen waar de ‘normale’ grenzen van de arbeidsduur niet toegepast kunnen worden . . . . . . . 2.5.3.6. Voorbereidend werk of nawerk dat verricht moet worden buiten de normale productietijd . . . . . . . . . . . . Overwerk: onvoorziene afwijkingen van de maximumgrenzen . . . . . . . . 2.6.1. Werken van vervoer, laden en lossen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.6.2. Werk waarvan niet precies bepaald kan worden hoe lang het duurt om het uit te voeren vanwege de aard van het werk of waarbij de verwerkte stoffen zeer snel kunnen ontaarden . . . . . . . 2.6.3. Buitengewone vermeerdering van werk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.6.4. Arbeid om het hoofd te bieden aan een voorgekomen of dreigend ongeval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.6.5. Dringende werken aan machines of materieel voor rekening van derden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.6.6. Arbeid die door een onvoorziene noodzakelijkheid wordt vereist . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.6.7. Balans- of inventariswerken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Inhaalrust en overloon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.7.1. Inhaalrust . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.7.2. Loon voor de overuren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.7.2.1. Principe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.7.2.2. Bedrag van de overurentoeslag. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.7.2.3. Uitbetaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.7.2.4. Verbod van arbeid buiten de arbeidstijd . . . . . . . . . . . . . Zondagsrust . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.8.1. Algemene principes: principieel verbod op zondagsarbeid . . . . . . 2.8.2. Afwijkingen op het algemene principe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.8.3. Inhaalrust voor arbeid op zondag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

196 197 197 197 199 199 199 199 200

200 201 201 201

201 201 202 202 202 203 203 203 204 204 205 205 206 206 206 207 208

xv

Inhoud

3.

4.

5.

xvi

Betaalde feestdagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Toepassingsgebied van de wetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Bepaling van de betaalde feestdagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.1. Aantal feestdagen voor voltijdse werknemers . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.2. Aantal feestdagen voor deeltijdse werknemers . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.2.1. Deeltijdse werknemers met een vast uurrooster . . . . . . 3.2.2.2. Deeltijdse werknemers met een variabel uurrooster . . . 3.2.3. Vervangingsdagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.4. Bekendmaking van de feestdagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3. De tewerkstelling op feestdagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.1. Het verbod van tewerkstelling op feestdagen . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.2. Toegelaten tewerkstelling op feestdagen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4. Inhaalrust . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.5. Het loon voor de betaalde feestdagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.5.1. Recht op loon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.5.2. Loon voor arbeidsprestaties op een feestdag . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.5.3. Bepaling van het normale loon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.5.3.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.5.3.2. Bijzondere berekeningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.6. Uitsluiting van het recht op loon voor de feestdag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.7. De betaalplichtige van het loon voor de betaalde feestdag . . . . . . . . . . . . . 3.8. Behoud van het recht op loon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.8.1. Tijdens gevallen van schorsing van de arbeidsovereenkomst . . . . 3.8.2. Bij het einde van de arbeidsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De bescherming van het loon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. Het begrip ‘loon’. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Bescherming van het loon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.1. Wijze van betaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.1.1. Betaling in geld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.1.2. Betaling in giraal geld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.1.3. Betaling in natura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.2. Tijdstip van betaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.3. Plaats van betaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.4. Afrekening van het loon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.5. Inhoudingen op het loon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tijdelijke arbeid en interimarbeid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1. Vooraf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2. Tijdelijke arbeid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.1. Begrippen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.2. Voorwaarden en modaliteiten ter vervanging . . . . . . . . . . . . . . . . .

208 208 209 209 210 210 210 211 212 212 212 213 213 214 214 214 215 215 215 216 216 216 217 217 218 218 219 219 219 220 221 222 223 223 224 224 224 225 225 226

Intersentia

Inhoud

5.2.2.1.

5.3.

5.4.

Bij de schorsing van de arbeidsovereenkomst van een vaste werknemer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.2.2. Bij de vervanging van een vaste werknemer wiens arbeidsovereenkomst ten einde is . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.2.3. Bij tijdelijke vermeerdering van werk . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.2.4. Uitvoering van uitzonderlijk werk . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.2.5. Samenvattende tabel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.3. De arbeidsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Reglementering van de uitzendarbeid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.1. Begripsomschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.2. Voorwaarden en modaliteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.3. De arbeidsovereenkomst voor uitzendarbeid . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.4. Het loon van de uitzendkracht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.5. De anciënniteit van de uitzendkracht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het ter beschikking stellen van werknemers ten behoeve van gebruikers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4.1. Verboden tewerkstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4.2. Toegelaten tewerkstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4.3. Een geschreven overeenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4.4. Gevolgen voor de werknemer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

226 226 226 227 227 227 228 228 229 230 231 232 233 233 234 234 234

DEEL 3 SOCIALEZEKERHEIDSRECHT HOOFDSTUK 1. INLEIDING TOT DE SOCIALE ZEKERHEID . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239 1. 2.

3. 4. 5.

6. 7.

Wat is sociale zekerheid? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Enkele kenmerken van de sociale zekerheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Solidariteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Verplicht karakter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Stelsels van sociale zekerheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Structuur van de RSZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De onderwerping aan de sociale zekerheid voor werknemers . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2. Territoriaal toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3. Personeel toepassingsgebied. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het loon waarop de bijdragen worden geïnd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Financiering van de sociale zekerheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.1. Loontrekkenden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Intersentia

239 240 240 240 240 241 243 243 244 244 245 247 247 xvii

Inhoud

7.1.1. Werkgevers en werknemers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.1.2. Tussenkomst van de Staat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2. Vermindering van sociale bijdragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Verplichtingen van de werkgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.1. Verplichtingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.1.1. Inschrijving (art. 21 RSZ-wet) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.1.2. DmfA-kwartaalaangifte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.1.3. Limosa-aangifte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.1.4. Betaling van de bijdragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2. Sancties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.1. Burgerrechtelijke sancties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.1.1. Niet-tijdige betaling van de bijdrage . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.1.2. Niet-tijdige aangifte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.1.3. Niet-tijdige betaling van de voorschotten . . . . . . . . . . . . 8.2.1.4. Geen, onvolledige of onjuiste aangifte. . . . . . . . . . . . . . . 8.2.1.5. Afzien van, kwijtschelding en vermindering van bijdragen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.2. Toezicht en strafbepalingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.2.1. Toezicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.2.2. Straffen en ambtshalve veroordelingen . . . . . . . . . . . . . . 8.2.2.3. Verjaring. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. Kruispuntbank van de sociale zekerheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. Handvest van de sociaal verzekerde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11. E-government . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nuttige websites . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

247 248 248 250 250 250 250 251 251 252 252 252 252 252 252 253 253 253 253 253 253 256 257 257

HOOFDSTUK 2. ZIEKTE- EN INVALIDITEITSVERZEKERING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259 Basiswetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vooraf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Geneeskundige verzorging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Wie heeft recht op terugbetaling voor geneeskundige verzorging? . . . . . . 1.2. Algemene toekennings- of verzekerbaarheidsvoor waarden . . . . . . . . . . . . 1.2.1. Aansluiten bij een ziekenfonds. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.2. Voorwaarden om het recht op tegemoetkomingen te openen . . . 1.3. Bijzondere toekenningsvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.1. Situaties waarin tegemoetkoming wordt geweigerd . . . . . . . . . . . . 1.3.1.1. Verzorging in het buitenland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.1.2. De schade is reeds vergoed op basis van een andere wetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xviii

259 259 259 260 260 260 261 261 261 261 262

Intersentia

Inhoud

1.4. 1.5.

1.6.

1.7.

1.8.

1.9.

Intersentia

1.3.1.3. Niet-naleven van controleverplichtingen . . . . . . . . . . . . 1.3.1.4. Verzorging zonder rechtvaardiging . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.1.5. Onderzoeken op vraag van derden . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.1.6. Detentie of internering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.1.7. Reiskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.2. Bijzondere voorwaarden voor bepaalde soorten geneeskundige verzorging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.2.1. Erkende zorgenverstrekker . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.2.2. Voorschrift . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.2.3. Adviserend geneesheer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.2.4. College van geneesheren-directeurs van het RIZIV . . . Terugbetaling van de gezondheidszorgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Omvang van de tussenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5.1. Verhoogde verzekeringstegemoetkoming (vroeger WIGWstatuut) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5.2. Omniostatuut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5.3. Gewone zorgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5.4. Kinesitherapie en fysiotherapie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5.5. Dure behandelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5.6. Ziekenhuiskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5.7. Geneesmiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vaststelling van de terugbetalingstarieven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.6.1. Geneesmiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.6.2. Geneesheren en tandartsen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.6.3. Paramedische beroepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.6.4. Ziekenhuizen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De tussenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.7.1. Terugbetalingssysteem of voorschottensysteem . . . . . . . . . . . . . . . 1.7.2. Derdebetalerssysteem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Maximumfactuur (MAF) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.8.1. Wat is de MAF? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.8.2. Welke kosten komen in aanmerking? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.8.3. De inkomens-MAF? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.8.4. De sociale MAF?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.8.5. De MAF chronische ziektes? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Verjaring, terugvordering en geschillen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.9.1. Verjaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.9.2. Terugvordering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.9.3. Geschillen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

262 262 262 263 263 263 263 263 263 264 264 265 265 265 266 266 266 266 267 268 268 268 269 269 269 269 270 270 270 270 271 271 271 272 272 272 272

xix

Inhoud

2.

Arbeidsongeschiktheid en moederschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Gerechtigden op uitkeringen bij arbeidsongeschiktheid of moederschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Toekenningsvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1. Algemene toekenningsvoorwaarden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1.1. Aansluiting bij een ziekenfonds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1.2. Vervulling van een wachttijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1.3. Behoud van het recht op uitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1.4. Situaties waarin uitkeringen geweigerd worden . . . . . . 2.2.1.5. Bewijs en onderzoek van de algemene toekenningsvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2. Bijzondere toekenningsvoorwaarden voor de arbeidsongeschikt heidsverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2.1. Erkenning van arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2.1.1. Begrip arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2.1.2. Beoordeling van de arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . 2.2.2.1.3. Vermoeden van arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . . . . 2.2.2.1.4. Gevolgen van de werkhervatting op de beoordeling van arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2.2. Aangifte van de arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . . . . 2.2.3. Bijzondere bijkomende voorwaarden inzake de moederschapsverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.4. Uitkering voor begrafeniskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3. Bedrag van de arbeidsongeschiktheids- en invaliditeitsuitkeringen. . . . . 2.3.1. Berekeningsbasis: het gederfde loon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.2. Uitkering gedurende de primaire arbeidsongeschiktheid . . . . . . . 2.3.3. Uitkering gedurende de invaliditeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4. Bedrag van de moederschapsuitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5. Begeleide arbeidshervatting tijdens de arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . 2.6. Weigering of vermindering van de uitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.6.1. Weigering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.6.2. Vermindering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.7. Verjaring, terugvordering en geschillen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nuttige websites . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

272 273 273 273 273 274 274 274 274 275 275 275 275 276 276 277 277 278 278 278 278 279 281 281 282 282 283 283 283

HOOFDSTUK 3. GEZINSBIJSLAG . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285 Vooraf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285 1. Gezinsbijslagen voor werknemers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286 1.1. Algemene bepalingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286 xx

Intersentia

Inhoud

1.2.

2.

De rechthebbende op gezinsbijslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.1. Wie kan rechthebbende zijn? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.2. Wat als er meerdere rechthebbenden zijn? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3. De bijslagtrekkende . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.1. Basisregels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.2. Wat als de ouders gescheiden leven? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.3. Nieuw samengestelde gezinnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.4. Kan het kind zelf de kinderbijslag krijgen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.5. Wat als het kind geplaatst wordt? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4. De rechtgevende kinderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4.1. Graad van verwantschap tussen het rechtgevende kind en de rechthebbende. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4.2. Verblijfplaats van het kind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4.3. Leeftijd van het kind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4.4. Inkomen van het kind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5. Welke gezinsbijslagen zijn er? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5.1. Kraamgeld en adoptiepremie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5.2. De gewone basiskinderbijslag. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5.3. Verhoogde basisbijslag voor eenoudergezinnen . . . . . . . . . . . . . . . 1.5.4. Toeslagen op de basiskinderbijslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5.4.1. Leeftijdstoeslagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5.4.2. Toeslag omwille van de sociale situatie van de rechthebbende . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5.4.3. Toeslag omwille van de situatie van het kind zelf . . . . . 1.5.5. De verhoogde wezenbijslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5.6. De forfaitaire bijslag voor een kind geplaatst bij een privépersoon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5.7. De jaarlijkse leeft ijdstoeslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.6. Het bevoegde kinderbijslagfonds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.6.1. Rechthebbende werknemers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.6.2. Zelfstandigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.6.3. Ambtenaren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gewaarborgde gezinsbijslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

287 287 288 289 289 290 290 291 291 292 292 294 295 295 295 296 296 297 298 298 299 300 301 301 302 302 303 304 304 305

HOOFDSTUK 4. ARBEIDSONGEVALLEN EN BEROEPSZIEKTEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307 A. ARBEIDSONGEVALLEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Basiswetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

307 307 307 308

Intersentia

xxi

Inhoud

2.

3.

4. 5.

xxii

Het arbeidsongeval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Begrip ongeval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Elementen van het begrip arbeidsongeval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1. De plotselinge gebeurtenis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1.1. Begrip en kenmerken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1.2. Plotse gebeurtenis en de gewone dagtaak . . . . . . . . . . . . 2.2.1.3. Bewijs van de plotse gebeurtenis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2. Tijdens en door de uitvoering van de arbeidsovereenkomst. . . . . 2.2.2.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2.2. Tijdens de uitvoering van de arbeidsovereenkomst . . . 2.2.2.3. Door het feit van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst: het wettelijk vermoeden . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2.4. Ongevallen tijdens een (middag)pauze . . . . . . . . . . . . . . 2.2.3. Het letsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.4. Het oorzakelijk verband tussen de plotse gebeurtenis en het letsel: vermoeden van ongeval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het arbeidswegongeval. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. De arbeidsweg. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.1. De normale arbeidsweg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.2. Omweg en onderbreking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3. Begin- en eindpunt van de arbeidsweg. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De fout van het slachtoffer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vergoeding van de schade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1. Kosten van geneeskundige verzorging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2. Ongeval met arbeidsongeschiktheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.1. Het begrip arbeidsongeschiktheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.1.1. Tijdelijke arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.1.2. De consolidatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.1.3. Blijvende arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.2. Grondslag voor de uitkeringen: het basisloon . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.3. Vergoeding van de tijdelijke arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . . 5.2.3.1. Volledige tijdelijke arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . . 5.2.3.2. Gedeeltelijke tijdelijke arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . 5.2.4. Vergoeding van de blijvende arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . . 5.2.4.1. Volledige blijvende arbeidsongeschiktheid  . . . . . . . . . . 5.2.4.2. Gedeeltelijke blijvende arbeidsongeschiktheid  . . . . . . . 5.2.4.3. Bijkomende vergoeding voor hulp van derden . . . . . . . 5.2.4.4. Herziening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.4.5. Omzetting in kapitaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

308 308 308 309 309 310 311 312 312 312 313 313 314 314 316 316 316 316 316 318 318 319 319 320 320 320 320 321 321 322 322 322 323 323 324 324 324 325

Intersentia

Inhoud

5.3.

Dodelijk arbeidsongeval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.1. Vergoeding voor begrafeniskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.2. Vergoeding voor de kosten van transport van het stoffelijk overschot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.3. Renten aan rechthebbenden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.3.1. Echtgeno(o)t(e) of wettelijk samenwonende . . . . . . . . . . 5.3.3.2. Kinderen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.3.3. Ouders of grootouders, kleinkinderen en broers of zussen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Burgerlijke aansprakelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.1. Geen keuzerecht voor het slachtoffer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2. Burgerlijke immuniteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Subrogatie door de verzekeraar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Aangifte en procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nuttige websites . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

326 326 326 327 328 328 329

B. BEROEPSZIEKTEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Basiswetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De beroepsziekte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Begrip beroepsziekte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.1. Algemeen: lijstensysteem en open systeem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.2. Het lijstensysteem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.3. Erkenning van een beroepsziekte via het open systeem . . . . . . . . 2.1.4. Beroepsrisico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Voorkomen van beroepsziekten en wedertewerkstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Stopzetting van het werk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Preventieve maatregelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Schade en schadeloosstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. Medische en aanverwante kosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Uitkeringen wegens arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.1. Tijdelijke arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.2. Blijvende arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3. Hulp van een derde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.4. Uitkeringen bij overlijden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Burgerlijke aansprakelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Aangifte van beroepsziekten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nuttige website . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

329 329 329 330 330 330 330 331 332 332 333 333 334 334 334 335 335 335 335 335 336 336 336

Intersentia

325 325 325 325 325 326

xxiii

Inhoud

HOOFDSTUK 5. WERKLOOSHEID EN BRUGPENSIOEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337 A. WERKLOOSHEID . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Basiswetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vooraf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Administratieve organisatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3. Uitbetalingsinstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Werkloosheidsuitkeringen voor voltijdse werklozen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Toelaatbaarheidsvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1. Bewijs van een aantal arbeidsdagen of daarmee gelijkgestelde dagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2. Wachttijd na het beëindigen van studies of leertijd: de beroepsinschakelingstijd. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3. Toekenningsvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.1. Zonder arbeid zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.1.1. Principe: verbod van arbeid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.1.2. Arbeid voor zichzelf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.1.3. Arbeid voor derden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.1.4. Uitzondering op het principe: toegelaten arbeid . . . . . . 2.3.2. Zonder loon zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.3. Onvrijwillig werkloos zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.3.1. Werkloos zijn wegens omstandigheden onafhankelijk van de wil. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.3.2. Criteria van de passende dienstbetrekking . . . . . . . . . . 2.3.3.3. Gevolgen van werkloosheid wegens omstandigheden afhankelijk van de wil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.4. Beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.5. Ingeschreven zijn als werkzoekende en actief zoeken naar werk . 2.3.6. Arbeidsgeschikt zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.7. Leeftijdsvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.8. Verblijfsvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.9. Voldoen aan de controleverplichtingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.9.1. Aangifte en controle van activiteits- en werkloosheidsperiodes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

xxiv

337 337 337 338 338 338 339 339 339 340 340 341 342 342 342 342 344 344 345 346 346 348 350 350 351 351 351 352 352 352

Intersentia

Inhoud

2.3.9.2.

3.

4.

5.

6.

Ingaan op uitnodigingen of oproepingen van controleurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.10. Voldoen aan de voorwaarden in het kader van het actief zoekgedrag naar werk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.11. Voldoen aan de voorwaarden in het kader van het actief zoekgedrag naar werk van de rechthebbende op inschakelingsuitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.12. Vrijstelling van bepaalde toekenningsvoorwaarden . . . . . . . . . . . 2.4. Bedrag van de werkloosheidsuitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.1. Begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.2. Aantal uitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.3. Hoogte van de uitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.3.1. Gezinstoestand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.3.2. Berekening van de uitkering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.3.3. Wijzigingen vanaf 1 november 2012 . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.3.4. Enkele bijzondere uitkeringen en toeslagen . . . . . . . . . . Werkloosheidsuitkeringen bij een deeltijdse betrekking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Deeltijds werknemer met behoud van rechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Vrijwillig deeltijds werknemer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Inschakelingsuitkering en overbruggingsuitkering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. Overbruggingsuitkering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Inschakelingsuitkering (de vroegere wachtuitkering) . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3. Bedrag van de inschakelings- en overbruggingsuitkeringen . . . . . . . . . . . Tijdelijke werkloosheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1. Begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2. Regeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3. Soorten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.1. Overmacht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.2. Sluiting van de onderneming ingevolge jaarlijkse vakantie (art. 28 WAO) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.3. Technische stoornis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.4. Slecht weer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.5. Economische oorzaken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.6. Staking en lock-out . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4. Uitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sancties en uitsluitingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.1. Uitsluitingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2. Administratieve sancties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.3. Strafsancties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.4. Verhoor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Intersentia

353 354

355 355 356 356 356 356 357 358 362 362 364 364 365 365 365 365 366 367 367 367 368 368 368 368 369 369 370 371 371 371 372 372 373

xxv

Inhoud

7.

Procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.1. Aanvraag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2. Verjaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.3. Herziening. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.4. Betwisting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Arbeidsvoorziening – Bevordering van de werkgelegenheid . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. Ter vergelijking: faillissementsverzekering voor zelfstandigen . . . . . . . . . . . . . . . Nuttige websites . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

373 373 373 374 374 374 375 375

B. SWT EN BRUGPENSIOEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Basiswetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Begrip en evolutie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Conventioneel brugpensioen wordt werkloosheid met bedrijfstoeslag (SWT) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Voltijds en halftijds brugpensioen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3. Brugpensioen en SWT – Evolutie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. SWT: algemene regeling van cao nr. 17 en KB 3 mei 2007 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.1. Leeftijdsvoorwaarde. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.2. Ontslagen worden door de werkgever met een ‘normale’ opzegtermijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.3. Recht hebben op werkloosheidsuitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.4. Een voldoende lange loopbaan als werknemer hebben . . . . . . . . . 2.1.4.1. Loopbaanvoorwaarde voor SWT op 60 jaar. . . . . . . . . . 2.1.4.2. Loopbaanvoorwaarden voor SWT onder 60 jaar . . . . . 2.1.4.2.1. SWT op 58 na een lange loopbaan . . . . . . . . 2.1.4.2.2. SWT op 58 na een zwaar beroep . . . . . . . . . . 2.1.4.2.3. SWT op 58 jaar voor werknemers met een medische ongeschiktheid . . . . . . . . . . . . 2.1.4.2.4. SWT op 56 voor werknemers met een zeer lange loopbaan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.4.2.5. SWT op 56 voor werknemers met lange loopbaan met nachtarbeid . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Inkomen bij SWT. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1. Principe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2. De werkloosheidsvergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.3. De aanvullende vergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.3.1. Berekening van de aanvullende vergoeding . . . . . . . . . . 2.2.3.2. Behoud van het recht op de aanvullende vergoeding bij werkhervatting. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

376 376 376

xxvi

376 377 377 378 378 378 379 379 380 380 380 381 381 382 382 383 383 383 383 384 384 385

Intersentia

Inhoud

2.3.

2.4.

2.5. 2.6.

2.2.4. Inhoudingen op het brugpensioen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.4.1. Bijdrage voor de sociale zekerheid . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.4.2. Bedrijfsvoorheffing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.5. Cumulatie van de aanvullende vergoeding met andere voordelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.5.1. Schadevergoeding wegens verbreking van de arbeidsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.5.2. Vakantiegeld bij uitdiensttreding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.5.3. Uitwinningsvergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.5.4. Overlevingspensioen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Overlegprocedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.1. Collectieve raadpleging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.2. Individuele raadpleging. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vervanging van de werkloze met bedrijfstoeslag in de onderneming (art. 5 KB 3 mei 2007) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.1. Vrijstelling van de verplichte vervanging. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.2. Wie kan de werkloze met bedrijfstoeslag in de onderneming vervangen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.3. Vanaf wanneer en voor hoe lang moet de werkloze met bedrijfstoeslag vervangen worden? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.4. Sancties bij niet-naleven van de vervangingsplicht . . . . . . . . . . . . SWT voor een onderneming erkend als onderneming in herstructurering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . SWT en het Fonds Sluiting Ondernemingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

385 385 386 386 387 387 387 387 387 388 388 388 389 389 390 390 390 391

HOOFDSTUK 6. PENSIOENEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393 Basiswetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Pensioenstelsels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Pensioenpijlers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3. Pensioensystemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4. Organisatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Het rustpensioen voor werknemers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1. Stopzetting van de beroepsactiviteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2. Leeftijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.3. Verblijfsvoorwaarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Intersentia

393 393 393 393 394 394 395 395 395 395 395 397

xxvii

Inhoud

2.3.

Omvang van het pensioen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.1. Hoe wordt het pensioen berekend? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.2. De loopbaan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.2.1. Periodes van arbeid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.2.2. Gelijkgestelde periodes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.2.3. Periodes van studie na betaling van bijdragen. . . . . . . . 2.3.3. Bezoldiging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.3.1. Werkelijke lonen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.3.2. Fictieve lonen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.3.3. Minimumrecht per loopbaanjaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.4. De gezinstoestand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.4.1. Algemene regel: gezinspensioen en pensioen als alleenstaande . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.4.2. Uit de echt gescheiden gepensioneerden . . . . . . . . . . . . . 2.3.4.3. Pensioen van de feitelijk of van tafel en bed gescheiden echtgenoot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.5. Indexering en herwaardering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.6. Vakantiegeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.7. Cumulatie met andere socialezekerheidsuitkeringen . . . . . . . . . . 2.3.7.1. Cumulatie van pensioen met andere socialezekerheidsuitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.7.2. Cumulatie van pensioenen onderling . . . . . . . . . . . . . . . 2.4. Afhoudingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.1. Inhouding ten voordele van de ziekteverzekering . . . . . . . . . . . . . 2.4.2. Algemene inhouding (solidariteitsbijdrage) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.3. Fiscale behandeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5. De pensioenaanvraag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.6. De pensioenbeslissing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.6.1. Oorspronkelijke beslissing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.6.2. Herziening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.7. De betaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.7.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.7.2. Voorschotten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.7.3. Schorsing van de betaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.8. Stopzetting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.9. Verjaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.9.1. Vordering van pensioenbedragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.9.2. Terugvordering van onverschuldigde betalingen . . . . . . . . . . . . . . 2.10 Beroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

xxviii

397 397 399 399 399 400 400 400 401 401 401 401 402 402 403 403 404 404 404 404 404 404 405 405 406 406 406 406 406 407 407 407 408 408 408 408

Intersentia

Inhoud

3.

Het overlevingspensioen voor werknemers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Voorwaarden om gerechtigd te zijn op een overlevingspensioen . . . . . . . 3.2.1. Gehuwd geweest zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.2. Niet hertrouwd zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.3 Minstens 45 jaar oud zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.4 De beroepsactiviteit stopgezet hebben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3. Omvang van het overlevingspensioen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4. Indexering en herwaardering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.5. Vakantiegeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.6. Cumulatie met andere prestaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.7. Aanvraag en ingangsdatum van het overlevingspensioen . . . . . . . . . . . . . 4. Aanvullende pensioenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Basiswetgeving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nuttige websites . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

409 409 409 409 410 410 411 411 412 412 412 412 413 413 414

HOOFDSTUK 7. SOCIALE BIJSTAND . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415 1. 2.

3.

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Maatschappelijke integratie – Leefloon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Basiswetgeving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Gerechtigden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1. Algemene voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1.1. Verblijfplaats . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1.2. Nationaliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1.3. Leeftijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1.4. Onvoldoende bestaansmiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1.5. Werkbereidheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1.6. Rechten laten gelden op sociale uitkeringen of onderhoudsgeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2. Het recht op maatschappelijke integratie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2.1. Maatschappelijke integratie voor aanvragers jonger dan 25 jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2.2. Aanvragers ouder dan 25 jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3. Bedrag van het leefloon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4. Aanvraag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5. Terugvordering van het leefloon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sancties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Intersentia

415 416 416 416 417 417 417 417 417 417 418 418 418 418 419 419 420 420 420 xxix

Inhoud

4.

5. 6.

7.

8.

xxx

OCMW-dienstverlening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Basiswetgeving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Toegekende steun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.1. Financiële steun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.2. Dienstverlenende hulp – Hulp in natura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.3. Sociale hulp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.4. Voorwaarden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3. Terugvordering van maatschappelijke dienstverlening. . . . . . . . . . . . . . . . Inkomensgarantie voor ouderen (IGO) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Basiswetgeving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tegemoetkoming aan personen met een handicap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Basiswetgeving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2. Inkomensvervangende tegemoetkoming (IVT) en integratietegemoetkoming (IT) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.2. Voorwaarden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.3. Bedrag van de tegemoetkomingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.4. Aanvraag en procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.3. Tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.3.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.3.2. Voorwaarden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.3.3. Bedrag van de tegemoetkoming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.3.4. Aanvraag en procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bijstand voor personen met een handicap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Basiswetgeving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.1. Individuele materiële bijstand voor personen met een handicap. . . . . . . . 7.1.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.1.2. Personen met een handicap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.1.3. Hulpmiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2. Persoonlijk assistentiebudget voor personen met een handicap (PAB) . . Diverse tegemoetkomingen aan personen met een handicap . . . . . . . . . . . . . . . . 8.1. Voordelen i.v.m. wonen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.1.1. Sociale maximumprijzen voor gas en elektriciteit . . . . . . . . . . . . . 8.1.2. Verlaagd tarief voor kabeldistributie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.1.3. Vrijstelling van heffing op afvalwater . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2. Voordelen i.v.m. telefoon en post. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.1. Sociaal telefoontarief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.2. De Post: portvrijdom voor blinden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

421 421 421 421 421 422 423 423 424 424 424 425 425 426 426 426 427 428 429 429 429 429 430 430 431 431 431 431 431 432 432 433 433 433 434 434 434 434 434

Intersentia

Inhoud

8.3. Voordelen i.v.m. vervoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.4. Voordelen op fiscaal vlak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. Zorgverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nuttige websites . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

434 435 435 435

DEEL 4 HET SOCIAAL STATUUT VAN DE ZELFSTANDIGEN HOOFDSTUK 1. INLEIDING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439 Basiswetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439 HOOFDSTUK 2. SOCIALE VERZEKERING EN ORGANISATIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441 HOOFDSTUK 3. TOEPASSINGSGEBIED VAN DE REGLEMENTERING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443 1.

2. 3.

Zelfstandige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Begrip – Sociologisch criterium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Vermoedens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.1. Fiscaal vermoeden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.2. Bestuurders en zaakvoerders van vennootschappen . . . . . . . . . . . 1.3. Uitsluitingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.1. Zelfstandigen die onder de socialezekerheidsregeling voor werknemers vallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.2. Journalisten, perscorrespondenten, auteurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.3. Lasthebbers in instellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zelfstandigen in bijberoep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Helpers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Het statuut van de meewerkende echtgenoot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.1. Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.2. Mini- en maxistatuut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.3. Aansluiting bij een sociaal verzekeringsfonds – Betaling van bijdragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Intersentia

443 443 444 444 444 445 445 445 445 445 446 446 447 447 448 448

xxxi

Inhoud

HOOFDSTUK 4. VERPLICHTINGEN VAN DE ZELFSTANDIGE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449 1. 2. 3.

4. 5.

Aansluiting bij een sociaal verzekeringsfonds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Aansluiten bij een ziekenfonds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Betalen van bijdragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Zelfstandige in hoofdberoep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.1. Gevestigde zelfstandigen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.2. De beginnende zelfstandige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. De meewerkende echtgenoot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3. Zelfstandige in bijberoep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4. Gevolgen van niet- of laattijdige betaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.5. Verjaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wijzigingen of stopzetting meedelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Administratieve geldboetes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

449 450 450 450 450 451 451 452 452 452 453 453

HOOFDSTUK 5. SOCIALEZEKERHEIDSPRESTATIES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455 1.

2.

3.

Gezinsbijslagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455 Basiswetgeving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455 1.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455 1.2. Kraamgeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455 1.3. Adoptiepremie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455 1.4. Kinderbijslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456 Geneeskundige verzorging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456 2.1. Geneeskundige verzorging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456 2.2. Uitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457 Basiswetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457 2.2.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457 2.2.2. Periode van vergoedbaarheid en uitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . 458 2.3. Moederschapsverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 459 2.3.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 459 2.3.2. Uitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 459 2.3. Dienstencheques moederschapshulp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 460 Pensioenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 460 Basiswetgeving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 460 3.1. Voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 460 3.1.1. Wie komt in aanmerking? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 460 3.1.2. Voorwaarden voor het verkrijgen van een rustpensioen . . . . . . . . 461

xxxii

Intersentia

Inhoud

3.1.2.1. 3.1.2.2. 3.1.2.3.

4.

Leeftijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461 De aanvraag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461 Een beroepsloopbaan als zelfstandige of als helper bewijzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461 3.1.3. Voorwaarden voor het verkrijgen van een overlevingspensioen . 462 3.1.3.1. Leeftijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 462 3.1.3.2. Een bepaalde periode gehuwd geweest zijn . . . . . . . . . . 462 3.1.3.3. Niet hertrouwen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 462 3.1.3.4. Een aanvraag indienen (behalve bij automatisch onderzoek) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 462 3.1.3.5. Een beroepsloopbaan als zelfstandige of als helper van de overleden echtgenoot bewijzen . . . . . . . . . . . . . . 463 3.1.4. Voorwaarden voor het verkrijgen van een pensioen van de uit de echt gescheiden echtgenoot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 463 3.1.4.1. Leeftijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 463 3.1.4.2. Een aanvraag indienen (behalve bij automatisch onderzoek) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 463 3.1.4.3. Een beroepsloopbaan als zelfstandige of als helper bewijzen in hoofde van de ex-echtgenoot . . . . . . . . . . . . 464 3.1.4.4. Extra voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464 3.2. Procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464 3.3. Bewijs van de beroepsloopbaan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465 3.4. Berekening van de beroepsloopbaan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465 3.5. Minimumpensioen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465 3.6. Cumulatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 466 3.6.1. Cumulatie met sociale vergoedingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 466 3.6.2. Cumulatie van pensioenen onderling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 466 3.6.3. Cumulatie met een beroepsbezigheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 466 3.6.3.1. Zonder voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .467 3.6.3.2. Onder bepaalde voorwaarden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .467 3.7. Pensioenbonus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467 3.7.1. Beroepsactiviteit in de periode van 1 januari 2006 tot 31 december 2013 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467 3.7.2. Beroepsactiviteit vanaf 1 januari 2014 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468 3.7.3. Beroepsactiviteit voor en na 1 januari 2014: . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468 Faillissementsverzekering voor zelfstandigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468 Basiswetgeving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468 4.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 469 4.2. Inhoud van de tegemoetkoming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 469

Intersentia

xxxiii

Inhoud

Nuttige website . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 470 BIJLAGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 471 DEEL 5 HANDHAVING EN OPLOSSING VAN GESCHILLEN VOORAF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 477 HOOFDSTUK 1. SOCIALE-INSPECTIEDIENSTEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479 1. 2.

3.

Begrippen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De verschillende inspectiediensten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Inspectiediensten onder de federale minister van Werk . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.1. Inspectiedienst Toezicht op de Sociale Wetten (TSW) . . . . . . . . . 2.1.2. Inspectiedienst Toezicht op het Welzijn op het Werk . . . . . . . . . . 2.1.3. Inspectiedienst van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening. . . . 2.2. Inspectiediensten onder de federale minister van Sociale Zaken . . . . . . . 2.2.1. Sociale Inspectie van de FOD Sociale Zekerheid . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2. Inspectiedienst van de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid . . . . . 2.2.3. De controlediensten van de socialezekerheidsinstellingen . . . . . . 2.2.3.1. Controlediensten van het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.3.2. Controledienst van het Fonds voor Arbeidsongevallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.3.3. Controledienst van het Fonds voor Beroepsziekten . . . 2.2.3.4. Controledienst van de Rijksdienst voor Jaarlijkse Vakantie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.3.5. Controledienst van de Rijksdienst voor Kinderbijslag voor Werknemers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.3.6. Inspectiedienst van het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekering van Zelfstandigen . . . . . . . . . . . . . . 2.3. Inspectiediensten van de gemeenschappen en de gewesten . . . . . . . . . . . . 2.3.1. Vlaamse Inspectie Werk en Sociale Economie . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.2. Waalse ‘Direction de l’Inspection Sociale’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.3. Directie Werkgelegenheidsinspectie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bevoegdheid van sociale-inspectiediensten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Vrije toegang tot arbeidsplaatsen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Identificeren van personen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

xxxiv

479 479 479 479 480 480 480 481 481 481 481 482 482 482 482 483 483 483 483 484 484 484 484

Intersentia

Inhoud

3.3. 3.4. 3.5. 3.6. 3.7. 3.8. 3.9. 3.10.

4.

Verhoren van personen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Verkrijgen en verstrekken van sociale gegevens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Leggen van beslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Uitwisselen van informatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bevelen van passende maatregelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Geven van waarschuwingen en opstellen van proces-verbaal . . . . . . . . . . Vorderingsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Plichten van sociale inspecteurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.10.1. Vertrouwelijkheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.10.2. Geheimhouding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.10.3. Integriteit en deontologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sancties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. Administratieve geldboetes en strafsancties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Verhinderen van toezicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

485 485 485 485 485 486 486 486 486 486 486 487 487 487

HOOFDSTUK 2. DE GERECHTELIJKE ORGANISATIE EN DE ARBEIDSGERECHTEN . . . . . . . . 489 1. 2.

3. 4. 5.

6.

Organisatie van de Belgische rechtsmacht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Algemene beginselen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. De eenheid van de rechtspraak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. De dubbele aanleg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3. Specialisatie van de rechtbanken. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Territoriale organisatie van de rechtbanken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Structuurschema van de gerechtelijke organisatie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Samenstelling en bevoegdheid van de arbeidsgerechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1. Organisatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2. Samenstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3. Materiële bevoegdheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4. Territoriale bevoegdheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De rechtspleging voor de arbeidsgerechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.1. Inleiding van de zaak bij de arbeidsrechtbank . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2. De zitting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.3. Het vonnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

489 489 489 490 490 490 491 492 492 493 493 494 494 494 495 496

Trefwoordenregister . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 497

Intersentia

xxxv