INHOUD DEEL 1 INLEIDING VOORAF... 3 HOOFDSTUK 1. WAT IS SOCIALE WET GEVING EIGENLIJK?... 5 HOOFDSTUK 2. BRONNEN VAN SOCIALE WETGEVING

INHOUD

DEEL 1 INLEIDING VOORAF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 HOOFDSTUK 1. WAT IS ‘SOCIALE WETGEVING’ EIGENLIJK? . . . . . . . . . . . . . . . 5 HOOFDSTUK 2. BRONNEN VAN SOCIALE WETGEVING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 1.

2.

Internationale rechtsbronnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 1.1. Bilaterale verdragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 1.2. Multilaterale verdragen en instellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 1.2.1. De Internationale Arbeidsorganisatie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 1.2.2. De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 1.2.3. De Raad van Europa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 1.2.4. De Internationale Vereniging voor de Sociale Zekerheid . . . . . . . . 12 1.2.5. De Benelux Economische Unie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 1.2.6. De Europese Unie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 Nationale rechtsbronnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 2.1. Sociale grondrechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 2.2. Sociale rechtsbronnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 2.3. Hiërarchie van de nationale rechtsbronnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

DEEL 2 ARBEIDSRECHT HOOFDSTUK 1. ALGEMENE BEPALINGEN VAN DE ARBEIDSOVEREENKOMSTENWET VAN 3 JULI 1978 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Vooraf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Toepassingsgebied van de arbeidsovereenkomstenwet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Wat is een arbeidsovereenkomst? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Het ondergeschikte verband . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Intersentia

21 21 21 23 23

v

I NHOUD

2.

3.

vi

1.2.2. Schijnzelfstandigen – pseudowerknemers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 1.2.3. Samengaan van een arbeidsovereenkomst met een aannemings- of zelfstandigenovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 1.3. Toepassingsgebied van de arbeidsovereenkomstenwet . . . . . . . . . . . . . . . . . 24 Het aangaan van de arbeidsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 2.1. Geldigheidsvereisten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 2.1.1. Bekwaamheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 2.1.2. Toestemming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 2.1.2.1. Geweld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 2.1.2.2. Dwaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 2.1.2.3. Bedrog. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 2.1.3. Voorwerp en oorzaak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27 2.1.4. Gevolgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 2.2. Vormvereisten van de arbeidsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 Soorten arbeidsovereenkomsten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 3.1. Soorten naargelang de beoogde arbeid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 3.1.1. Werklieden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 3.1.2. Bedienden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 3.1.3. Handelsvertegenwoordigers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 3.1.4. Dienstboden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 3.1.5. Studenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 3.1.6. Huisarbeid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 3.2. Soorten naargelang de duur van de overeenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 3.2.1. De arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 3.2.2. De arbeidsovereenkomst voor een bepaalde tijd . . . . . . . . . . . . . . . . 32 3.2.2.1. Onderscheid tussen overeenkomsten van onbepaalde en bepaalde tijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 3.2.2.2. Opeenvolgende arbeidsovereenkomsten voor een bepaalde tijd. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 3.2.2.3. Afwijking van het principiële verbod om opeenvolgende arbeidsovereenkomsten voor een bepaalde tijd te sluiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 3.2.2.4. Algemeen beginsel van non-discriminatie ten gunste van werknemers met een overeenkomst voor bepaalde tijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 3.2.3. De arbeidsovereenkomst voor duidelijk omschreven werk . . . . . . . 34 3.2.4. De vervangingsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 3.3. Soorten naargelang de omvang van het werk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 3.3.1. Voltijdse arbeidsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

Intersentia

I NHOUD

3.4.

3.3.2. Arbeidsovereenkomst voor deeltijdse arbeid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.2.1. Geschrift . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.2.2. De arbeidsregeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.2.3. Het werkrooster . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.2.4. Minimumgrenzen van de arbeidsduur . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.2.5. Bekendmaking van variabele werkroosters . . . . . . . . . . . 3.3.2.6. Voorrang bij het overstappen naar een voltijdse betrekking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.2.7. Non-discriminatie ten gunste van deeltijdse werknemers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.2.8. Rechten deeltijdse werknemer versus voltijdse werknemer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Soorten naargelang de wijze waarop de overeenkomst werd gesloten . . . . 3.4.1. Mondelinge en schriftelijke arbeidsovereenkomsten . . . . . . . . . . . . 3.4.2. Elektronische arbeidsovereenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

36 37 37 37 37 39 39 40 40 41 41 41

HOOFDSTUK 2. INHOUD VAN DE ARBEIDSOVEREENKOMST . . . . . . . . . . . . . 43 Vooraf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Het dwingende karakter van de arbeidsovereenkomstenwet . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Dwingend recht, suppletoire bepalingen en openbare orde . . . . . . . . . . . . . 1.2. Artikel 6 van de arbeidsovereenkomstenwet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Het proefbeding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Wat is een proefbeding? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Vormvereisten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1. Schriftelijke vaststelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2. Vaststelling voor iedere werknemer afzonderlijk . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.3. Vaststelling uiterlijk op het moment dat de werknemer in dienst treedt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.4. Wat als er niet voldaan wordt aan de geldigheidsvereisten? . . . . . . 2.3. Duur van de proeftijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.1. Duur van de proeftijd voor werklieden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.2. Duur van de proeftijd voor bedienden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.3. Duurtijd van de proeftijd voor studenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.4. Duurtijd van de proeftijd voor uitzendkrachten. . . . . . . . . . . . . . . . 2.4. Schematisch overzicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Het concurrentiebeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Concurrentie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Wat is een concurrentiebeding?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Intersentia

43 43 43 44 44 45 45 46 46 46 46 46 47 47 48 48 49 49 49 50

vii

I NHOUD

3.3.

4.

Gewoon concurrentiebeding voor arbeiders en bedienden . . . . . . . . . . . . . 3.3.1. Jaarloongrens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.2. Beperking tot soortgelijke activiteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.3. Geografische beperking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.4. Beperking in de tijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.5. Forfaitaire vergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.6. Vormvereisten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.7. Sanctie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3.8. Wanneer moet een concurrentiebeding toegepast worden? . . . . . . 3.3.9. Schadevergoeding bij overtreding van het concurrentiebeding . . . 3.4. Afwijkend concurrentiebeding voor sommige bedienden . . . . . . . . . . . . . . 3.5. Het concurrentiebeding voor handelsvertegenwoordigers . . . . . . . . . . . . . . Het scholingsbeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. Wat is een scholingsbeding? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Voorwaarden voor een geldig scholingsbeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

50 51 51 52 52 52 53 53 53 53 54 54 55 55 55

HOOFDSTUK 3. UITVOERING VAN DE ARBEIDSOVEREENKOMST . . . . . . . . . 59 Vooraf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Verplichtingen van beide partijen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. De goede trouw in de uitvoering van de arbeidsovereenkomst . . . . . . . . . . 1.2. Wederzijdse eerbied en achting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3. Geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk . . . . . . . . . . 1.4. Privacy van de werknemer versus controlerecht van de werkgever. . . . . . . 1.4.1. Beperking van het controlerecht door de werkgever . . . . . . . . . . . . 1.4.2. Waarde van onrechtmatig verkregen bewijsmateriaal . . . . . . . . . . . 2. Verplichtingen van de werknemer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Arbeid verrichten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Bevelen en instructies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3. Veiligheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4. Arbeidsgereedschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.5. Concurrentie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Verplichtingen van de werkgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Arbeid verschaffen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Hulp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3. Veiligheid en gezondheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4. Loon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.5. Huisvesting en voeding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.6. Geloofsplichten en burgerlijke plichten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.7. Onthaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . viii

59 59 59 59 60 62 62 64 65 65 66 66 67 67 67 67 68 68 68 68 69 69

Intersentia

I NHOUD

4.

3.8. Arbeidsgereedschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.9. Documenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Aansprakelijkheid van de partijen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. Aansprakelijkheid van de werkgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Aansprakelijkheid van de werknemer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

69 69 69 69 70

HOOFDSTUK 4. SCHORSING VAN DE UITVOERING VAN DE ARBEIDSOVEREENKOMST . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 1. 2.

3.

4.

Het begrip schorsing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 Overmacht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 2.1. Begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 2.2. Gevolgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 2.3. Recht op werkloosheidsuitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 Het gewaarborgd dagloon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 3.1. Met vertraging of niet op het werk aankomen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 3.2. De arbeid niet kunnen beginnen of voortzetten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 Arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 4.1. Schorsing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 4.2. Verplichtingen van de werknemer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 4.2.1. Meldingsplicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 4.2.2. Geneeskundig getuigschrift . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 4.3. Controle door de werkgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 4.4. Betwistingen van medische aard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 4.5. Gewaarborgd loon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 4.5.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79 4.5.2. Gewaarborgd dagloon (art. 27 WAO) en gewaarborgd loon bij arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 4.5.3. Uitsluiting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 4.5.4. Recht van verhaal tegen de aansprakelijke derde . . . . . . . . . . . . . . . 80 4.6. Het bedrag van het gewaarborgd loon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 4.6.1. De regeling voor werklieden (WAO en cao 12bis) . . . . . . . . . . . . . . 81 4.6.1.1. Carenzdag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 4.6.1.2. Periode en bedrag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 4.6.1.3. Anciënniteitsvoorwaarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 4.6.1.4. Hervallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 4.6.1.5. Gewaarborgd loon bij arbeidsongeval of beroepsziekte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 4.6.2. De regeling voor bedienden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 4.6.2.1. Algemeen stelsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85

Intersentia

ix

I NHOUD

4.6.2.2. 4.6.2.3.

Bedienden die de regeling voor werklieden volgen . . . . . 86 Gewaarborgd loon bij arbeidsongeval of beroepsziekte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 4.6.3. Overzicht van het gewaarborgd loon bij ziekte . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 5. Jaarlijkse vakantie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 6. Zwangerschaps- en bevallingsrust . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 6.1. Periode van schorsing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 6.2. Overdracht van bevallingsverlof . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 6.3. Verlenging van de postnatale rust . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 6.3.1. Verlenging wegens ziekte van de werkneemster in de prenatale periode (‘moeilijke bevallingen’) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 6.3.2. Verlenging wegens hospitalisatie kind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 6.4. Schematisch overzicht zwangerschapsrust . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 6.5. Uitkeringen tijdens het moederschapsverlof . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 6.6. Bescherming tegen ontslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 6.7. Zwangerschapsonderzoeken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90 6.8. Borstvoedingspauzes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 6.9. Borstvoedingsverlof . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 7. Kort verzuim (of ook: klein verlet) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 7.1. Algemene principes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 7.2. Lijst van de gebeurtenissen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 7.3. Geboorteverlof . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 7.4. Adoptieverlof . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 7.5. Recht op afwezigheid voor pleegouders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 8. Loopbaanonderbreking en tijdskrediet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 8.1. Cao nr. 77bis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 8.1.1. Tijdskrediet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 8.1.2. Vermindering van de voltijdse loopbaan met een vijfde . . . . . . . . . 98 8.1.3. Bijzonder recht op arbeidsduurvermindering voor vijftigplussers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 8.1.4. Te volgen procedures bij de werkgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 8.1.5. Uitkeringen bij loopbaanonderbreking of -vermindering . . . . . . . 100 8.1.6. Bescherming tegen ontslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 8.2. Thematische verloven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 8.2.1. Ouderschapsverlof . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 8.2.2. Palliatief verlof . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 8.2.3. Verzorgingsverlof voor zwaar zieke gezins- of familieleden . . . . . 102 9. Verlof om dwingende redenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 10. Andere schorsingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103

x

Intersentia

I NHOUD

HOOFDSTUK 5. DE JAARLIJKSE VAKANTIE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 1. 2. 3. 4. 5. 6.

7.

8.

Algemene principes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 De vakantieduur voor arbeiders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 Duur van de vakantie voor bedienden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109 Met arbeid gelijkgestelde dagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 Spelregels bij het nemen van de vakantie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 Het vakantiegeld voor arbeiders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 6.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 6.2. Het bedrag van het vakantiegeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 Het vakantiegeld voor bedienden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 7.1. Vakantiegeld voor bedienden wanneer zij bij hun werkgever vakantie nemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 7.2. Het vertrekvakantiegeld voor bedienden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 7.3. Verrekening bij de nieuwe werkgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 7.4. Voorbeelden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 7.4.1. Bedienden die in het vakantiedienstjaar en het vakantiejaar bij dezelfde werkgever in dezelfde arbeidsregeling werkten . . . . . 119 7.4.1.1. Bedienden met een vaste maandwedde . . . . . . . . . . . . . . . 119 7.4.1.2. Bedienden met een variabele maandwedde . . . . . . . . . . 119 7.4.1.3. Bedienden met een vaste en een variabele maandwedde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 7.4.2. Vertrekvakantiegeld bij uitdiensttreding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 Jeugdvakantie en seniorvakantie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 8.1. Jeugdvakantie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 8.2. Seniorvakantie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

HOOFDSTUK 6. EINDE VAN DE ARBEIDSOVEREENKOMST . . . . . . . . . . . . . . . 125 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Algemene (civielrechtelijke) wijzen van beëindiging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wederzijdse toestemming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Overmacht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ontbindend beding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afloop van de termijn of voltooiing van het afgesproken werk . . . . . . . . . . . . . . . Overlijden van een van de partijen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Arbeidsrechtelijke wijzen van beëindiging: het begrip ‘ontslag’ . . . . . . . . . . . . . . De opzegging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2. Wijze van kennisgeving van de opzegging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.1. Opzegging uitgaande van de werknemer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.2. Opzegging uitgaande van de werkgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Intersentia

126 126 127 128 130 130 131 132 132 133 133 133 xi

I NHOUD

8.3. 8.4. 8.5.

9.

xii

Inhoud . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 Nietigheid van de opzegging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 Opzegtermijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 8.5.1. Begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 8.5.2. Aanvang van de termijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 8.5.3. Belang van de anciënniteit voor de duur van de opzegtermijn . . 137 8.5.4. Duur van de opzegtermijn voor werklieden . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138 8.5.5. Duur van de opzegtermijn voor bedienden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139 8.5.5.1. Lagere bediende . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 8.5.5.2. Hogere bediende met een brutojaarwedde tussen 30.535 en 61.071 euro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 8.5.5.3. Hogere bedienden met een jaarwedde hoger dan 61.071 euro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143 8.5.5.4. Opzegging door de hogere bediende zelf . . . . . . . . . . . . 144 8.5.5.5. Tegenopzegging. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144 8.5.5.6. Pensioengerechtigde leeftijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 8.5.6. Schorsing van de opzegtermijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146 8.5.6.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146 8.5.6.2. Schorsingsoorzaken en invloed op de opzegtermijn. . . 146 8.6. Recht op afwezigheid tijdens de opzegtermijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148 8.7. Nieuwe ontslagregeling voor arbeidsovereenkomsten die aangevat werden vanaf 1 januari 2012 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149 8.7.1. Nieuwe regeling voor arbeiders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149 8.7.1.1. Voor welke arbeiders geldt de nieuwe regeling vanaf 1 januari 2012? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149 8.7.1.2. Opzegging uitgaande van de werkman zelf . . . . . . . . . . 150 8.7.1.3. Opzegtermijn uitgaande van de werkgever . . . . . . . . . . 150 8.7.1.4. Schema opzegtermijnen voor werklieden . . . . . . . . . . . . 151 8.7.2. Nieuwe regeling voor bedienden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 8.7.2.1. Voor welke bedienden gelden de nieuwe regels? . . . . . . 151 8.7.2.2. Opzegtermijn voor lagere bedienden . . . . . . . . . . . . . . . 152 8.7.2.3. Opzegtermijn voor hogere bedienden . . . . . . . . . . . . . . . 152 8.7.2.4. Opzegtermijn voor de hoogste bedienden . . . . . . . . . . . 153 8.7.2.5. Schematische overzichten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 Ontslag tijdens de proeftijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 9.1. Arbeiders . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 9.1.1. Tijdens de minimumduur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 9.1.2. Na de minimumduur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 9.1.3. Schorsing van de proeftijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155

Intersentia

I NHOUD

9.2.

10.

11.

12.

13. 14.

Bedienden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.2.1. Tijdens de minimumduur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.2.2. Na de minimumduur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.2.3. Schorsing van de proeftijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Beëindiging vóór de uitvoering van de overeenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.1. Arbeidsovereenkomst zonder proefbeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10.2. Arbeidsovereenkomst met proefbeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ontslag wegens dringende reden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.1.1. Begrip dringende reden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.1.2. Voorwaarden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.1.2.1. “Een ernstige tekortkoming” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.1.2.2. “Die elke professionele samenwerking onmogelijk maakt” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.1.2.3. “De samenwerking moet onmiddellijk en definitief onmogelijk gemaakt zijn” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.2. Termijnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.2.1. Termijn om tot ontslag over te gaan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.2.2. Termijn en kennisgeving van de motieven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.2.3. Bewijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.2.4. Vergoedingsregeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11.2.5. Voorbeelden uit de rechtspraak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Onregelmatige beëindiging of verbreking van de arbeidsovereenkomst . . . . . . . 12.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12.2. Opzegvergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bescherming tegen ontslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rechtsmisbruik bij ontslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14.2. Willekeurig ontslag van werklieden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14.3. Rechtsmisbruik bij ontslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

155 155 156 157 157 157 158 158 158 158 159 159 160 160 160 160 161 162 163 163 165 165 168 169 173 173 173 174

HOOFDSTUK 7. DE REGLEMENTERING VAN DE ARBEID . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 Vooraf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 1. Het arbeidsreglement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 1.1. Wat is een arbeidsreglement? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 1.2. Vorm en inhoud . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 1.2.1. Verplichte bepalingen volgens de wet op het arbeidsreglement . . 176 1.2.1.1. De arbeidstijdregeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176 1.2.1.2. De arbeid en het loon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176 Intersentia

xiii

I NHOUD

1.2.1.3. 1.2.1.4.

2.

xiv

Het einde van de overeenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177 De rechten en plichten van het toezichthoudend personeel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177 1.2.1.5. Straffen, boeten en verhaalprocedure . . . . . . . . . . . . . . . 178 1.2.1.6. De veiligheid en de eerste hulp bij ongevallen of EHBO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178 1.2.1.7. Het medisch getuigschrift (attest) bij ziekte . . . . . . . . . . 179 1.2.1.8. De medische tussenkomst bij arbeidsongeval . . . . . . . . 179 1.2.1.9. De organen van medezeggenschap en de syndicale afvaardiging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179 1.2.1.10. De jaarlijkse vakantie en de betaalde feestdagen . . . . . . 179 1.2.1.11. De inspectie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179 1.2.1.12. Het onthaal en de aanpassing van de werknemers . . . . 179 1.2.1.13. Collectieve arbeidsovereenkomsten . . . . . . . . . . . . . . . . 180 1.2.1.14. Elektronische arbeidsovereenkomst en andere sociale documenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180 1.2.2. Verplichte bepalingen volgens andere wetten en besluiten . . . . . . 180 1.2.3. Vrije bepalingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 1.3. Het opstellen en het wijzigen van het arbeidsreglement . . . . . . . . . . . . . . . 181 1.4. Bekendmaking van het arbeidsreglement . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182 Arbeidsduur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183 2.1. Toepassingsgebied van de arbeidsduurreglementering . . . . . . . . . . . . . . . . 183 2.2. Het begrip ‘arbeidsduur’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184 2.3. Minimumgrenzen van de arbeidsduur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185 2.3.1. Minimale grenzen per werkperiode . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186 2.3.2. Minimale grenzen per week . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186 2.3.3. Minimumlimiet voor nachtarbeid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187 2.4. Pauzes en rusttijden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187 2.4.1. Pauzetijden tijdens een werkdag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187 2.4.2. Rusttijd per etmaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188 2.4.3. Rusttijd per week . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188 2.5. Maximumgrenzen van de arbeidstijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 2.5.1. Grenzen per dag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 2.5.2. Grenzen per week . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 2.5.3. Structurele afwijkingen op de maximale grenzen . . . . . . . . . . . . . 190 2.5.3.1. Afwijking tot 9 uur per dag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 2.5.3.2. Afwijkend stelsel met verre verplaatsingen . . . . . . . . . . 191 2.5.3.3. Ploegenarbeid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191

Intersentia

I NHOUD

2.5.3.4.

3.

Werk dat niet mag worden onderbroken vanwege de aard van het werk (= continuarbeid) . . . . . . . . . . . . . 191 2.5.3.5. Werk in bepaalde activiteitstakken of categorieën van ondernemingen waar de ‘normale’ grenzen van de arbeidsduur niet toegepast kunnen worden . . . 192 2.5.3.6. Voorbereidend werk of nawerk dat verricht moet worden buiten de normale productietijd . . . . . . . . . . . . 192 2.6. Overwerk: onvoorziene afwijkingen van de maximumgrenzen . . . . . . . . 193 2.6.1. Werken van vervoer, laden en lossen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193 2.6.2. Werk waarvan niet precies bepaald kan worden hoe lang het duurt om het uit te voeren vanwege de aard van het werk of waarbij de verwerkte stoffen zeer snel kunnen ontaarden . . . . 193 2.6.3. Buitengewone vermeerdering van werk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193 2.6.4. Arbeid om het hoofd te bieden aan een voorgekomen of dreigend ongeval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194 2.6.5. Dringende werken aan machines of materieel voor rekening van derden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194 2.6.6. Arbeid die door een onvoorziene noodzakelijkheid wordt vereist . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194 2.6.7. Balans- of inventariswerken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 2.7. Inhaalrust en overloon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 2.7.1. Inhaalrust . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 2.7.2. Loon voor de overuren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196 2.7.2.1. Principe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196 2.7.2.2. Bedrag van de overurentoeslag. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197 2.7.2.3. Uitbetaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197 2.7.2.4. Verbod van arbeid buiten de arbeidstijden. . . . . . . . . . . 198 2.8. Zondagsrust . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198 2.8.1. Algemene principes: principieel verbod op zondagsarbeid . . . . . . 198 2.8.2. Afwijkingen op het algemene principe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199 2.8.3. Inhaalrust voor arbeid op zondag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199 Betaalde feestdagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 3.1. Toepassingsgebied van de wetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 3.2. Bepaling van de betaalde feestdagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 3.2.1. Aantal feestdagen voor voltijdse werknemers . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 3.2.2. Aantal feestdagen voor deeltijdse werknemers . . . . . . . . . . . . . . . . 201 3.2.2.1. Deeltijdse werknemers met een vast uurrooster . . . . . . 202 3.2.2.2. Deeltijdse werknemers met een variabel uurrooster . . . 202 3.2.3. Vervangingsdagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203

Intersentia

xv

I NHOUD

4.

5.

xvi

3.2.4. Bekendmaking van de feestdagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204 3.3. De tewerkstelling op feestdagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204 3.3.1. Het verbod van tewerkstelling tijdens feestdagen . . . . . . . . . . . . . . 204 3.3.2. Toegelaten tewerkstelling op feestdagen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 3.4. Inhaalrust . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 3.5. Het loon voor de betaalde feestdagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206 3.5.1. Recht op loon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206 3.5.2. Loon voor arbeidsprestaties op een feestdag . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206 3.5.3. Bepaling van het normale loon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207 3.5.3.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207 3.5.3.2. Bijzondere berekeningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207 3.6. Uitsluiting van het recht op loon voor de feestdag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 3.7. De betaalplichtige van het loon voor de betaalde feestdag . . . . . . . . . . . . . 208 3.8. Behoud van het recht op loon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208 3.8.1. Tijdens gevallen van schorsing van de arbeidsovereenkomst . . . . 209 3.8.2. Bij het einde van de arbeidsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209 De bescherming van het loon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210 4.1. Het begrip ‘loon’. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210 4.2. Bescherming van het loon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 4.2.1. Wijze van betaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 4.2.1.1. Betaling in geld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211 4.2.1.2. Betaling in giraal geld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212 4.2.1.3. Betaling in natura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213 4.2.2. Tijdstip van betaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214 4.2.3. Plaats van betaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215 4.2.4. Afrekening van het loon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215 4.2.5. Inhoudingen op het loon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216 Tijdelijke arbeid en interimarbeid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216 5.1. Vooraf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216 5.2. Tijdelijke arbeid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217 5.2.1. Begrippen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217 5.2.2. Voorwaarden en modaliteiten ter vervanging . . . . . . . . . . . . . . . . . 218 5.2.2.1. Bij de schorsing van de arbeidsovereenkomst van een vaste werknemer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218 5.2.2.2. Bij de vervanging van een vaste werknemer wiens arbeidsovereenkomst ten einde is . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218 5.2.2.3. Bij tijdelijke vermeerdering van werk . . . . . . . . . . . . . . . 218 5.2.2.4. Uitvoering van uitzonderlijk werk . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219 5.2.2.5. Samenvattende tabel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219

Intersentia

I NHOUD

5.3.

5.4.

5.2.3. De arbeidsovereenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Reglementering van de uitzendarbeid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.1. Begripsomschrijving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.2. Voorwaarden en modaliteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.3. De arbeidsovereenkomst voor uitzendarbeid . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.4. Het loon van de arbeidskracht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.5. De anciënniteit van de uitzendkracht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het ter beschikking stellen van werknemers ten behoeve van gebruikers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4.1. Verboden tewerkstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4.2. Toegelaten tewerkstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4.3. Een geschreven overeenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4.4. Gevolgen voor de werknemer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

219 220 220 221 222 223 224 225 225 226 226 226

DEEL 3 SOCIALEZEKERHEIDSRECHT HOOFDSTUK 1. INLEIDING TOT DE SOCIALE ZEKERHEID . . . . . . . . . . . . . . . 229 1. 2.

3. 4. 5.

6. 7.

8.

Wat is sociale zekerheid? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Enkele kenmerken van de sociale zekerheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Solidariteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Verplicht karakter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Stelsels van sociale zekerheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Structuur van de RSZ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De onderwerping aan de sociale zekerheid voor werknemers . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2. Territoriaal toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3. Personeel toepassingsgebied. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het loon waarop de bijdragen worden geïnd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.1. Het begrip ‘loon’. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Financiering van de sociale zekerheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.1. Loontrekkenden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.1.1. Werkgevers en werknemers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.1.2. Tussenkomst van de Staat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2. Vermindering van sociale bijdragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Verplichtingen van de werkgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.1. Verplichtingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.1.1. Inschrijving (art. 21 RSZ-wet) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.1.2. DmfA-kwartaalaangifte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Intersentia

229 230 230 230 230 231 233 233 234 234 235 235 237 237 237 238 239 240 240 240 240

xvii

I NHOUD

8.1.3. Limosa-aangifte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.1.4. Betaling van de bijdragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2. Sancties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.1. Burgerrechtelijke sancties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.1.1. Niet-tijdige betaling van de bijdrage . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.1.2. Niet-tijdige aangifte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.1.3. Niet-tijdige betaling van de voorschotten. . . . . . . . . . . . 8.2.1.4. Geen, onvolledige of onjuiste aangifte. . . . . . . . . . . . . . . 8.2.1.5. Afzien van, kwijtschelding en vermindering van bijdragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.2. Toezicht en strafbepalingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.2.1. Toezicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2.2.2. Straffen en ambtshalve veroordelingen . . . . . . . . . . . . . . 8.2.2.3. Verjaring. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. Kruispuntbank van de sociale zekerheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. Handvest van de sociaal verzekerde. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11. E-government . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nuttige websites . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

241 241 242 242 242 242 242 242 243 243 243 243 244 244 247 247 248

HOOFDSTUK 2. ZIEKTE- EN INVALIDITEITSVERZEKERING . . . . . . . . . . . . . . 249 Basiswetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249 Vooraf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249 1. Geneeskundige verzorging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249 1.1. Wie heeft recht op terugbetaling voor geneeskundige verzorging? . . . . . . 250 1.2. Algemene toekennings- of verzekerbaarheidsvoor waarden . . . . . . . . . . . . 250 1.2.1. Aansluiten bij een ziekenfonds. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250 1.2.2. Voorwaarden om het recht op tegemoetkomingen te openen . . . 251 1.3. Bijzondere toekenningsvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251 1.3.1. Situaties waarin tegemoetkoming wordt geweigerd . . . . . . . . . . . . 251 1.3.1.1. Verzorging in het buitenland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251 1.3.1.2. De schade is reeds vergoed op basis van een andere wetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252 1.3.1.3. Sportongeval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 252 1.3.1.4. Niet-naleven van controleverplichtingen . . . . . . . . . . . . 252 1.3.1.5. Verzorging zonder rechtvaardiging . . . . . . . . . . . . . . . . . 252 1.3.1.6. Onderzoeken op vraag van derden . . . . . . . . . . . . . . . . . 252 1.3.1.7. Detentie of internering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253 1.3.1.8. Reiskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253

xviii

Intersentia

I NHOUD

2.

1.3.2. Bijzondere voorwaarden voor bepaalde soorten geneeskundige verzorging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253 1.3.2.1. Erkende zorgenverstrekker . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253 1.3.2.2. Voorschrift . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253 1.3.2.3. Adviserend geneesheer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253 1.3.2.4. College van geneesheren-directeurs van het RIZIV . . . 254 1.4. Terugbetaling van de gezondheidszorgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254 1.5. Omvang van de tussenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255 1.5.1. Verhoogde verzekeringstegemoetkoming (vroeger WIGW-statuut) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255 1.5.2. Gewone zorgen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255 1.5.3. Kinesitherapie en fysiotherapie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256 1.5.4. Dure behandelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256 1.5.5. Ziekenhuiskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256 1.5.6. Geneesmiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256 1.6. Vaststelling van de terugbetalingstarieven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257 1.6.1. Geneesmiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257 1.6.2. Geneesheren en tandartsen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257 1.6.3. Paramedische beroepen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258 1.6.4. Ziekenhuizen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258 1.7. De tussenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259 1.7.1. Terugbetalingssysteem of voorschottensysteem . . . . . . . . . . . . . . . 259 1.7.2. Derdebetalerssysteem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259 1.8. Maximumfactuur (MAF) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259 1.8.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259 1.8.2. De ‘sociale’ MAF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260 1.8.3. De ‘fiscale’ MAF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260 1.9. Verjaring, terugvordering en geschillen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261 1.9.1. Verjaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261 1.9.2. Terugvordering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261 1.9.3. Geschillen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261 Arbeidsongeschiktheid en moederschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261 2.1. Gerechtigden op uitkeringen bij arbeidsongeschiktheid of moederschap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262 2.2. Toekenningsvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262 2.2.1. Algemene toekenningsvoorwaarden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262 2.2.1.1. Aansluiting bij een ziekenfonds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262 2.2.1.2. Vervulling van een wachttijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263 2.2.1.3. Behoud van het recht op uitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . 263

Intersentia

xix

I NHOUD

2.2.1.4. 2.2.1.5.

Situaties waarin uitkeringen geweigerd worden . . . . . . 263 Bewijs en onderzoek van de algemene toekenningsvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263 2.2.2. Bijzondere toekenningsvoorwaarden voor de arbeidsongeschikt heidsverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264 2.2.2.1. Erkenning van arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . . . . . .264 2.2.2.2. Aangifte van de arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . . . . 266 2.2.3. Bijzondere bijkomende voorwaarden inzake de moederschapsverzekering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266 2.2.4. Uitkering voor begrafeniskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267 2.3. Bedrag van de arbeidsongeschiktheids- en invaliditeitsuitkeringen. . . . . 267 2.3.1. Berekeningsbasis: het gederfde loon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267 2.3.2. Uitkering gedurende de primaire arbeidsongeschiktheid . . . . . . . 267 2.3.3. Uitkering gedurende de invaliditeit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269 2.4. Bedrag van de moederschapsuitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270 2.5. Begeleide arbeidshervatting tijdens de arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . 271 2.6. Weigering of vermindering van de uitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271 2.6.1. Weigering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271 2.6.2. Vermindering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272 2.7. Verjaring, terugvordering en geschillen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272 Nuttige websites . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273 HOOFDSTUK 3. GEZINSBIJSLAG. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275 Vooraf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Gezinsbijslagen voor werknemers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Algemene bepalingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. De rechthebbende op gezinsbijslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.1. Wie kan rechthebbende zijn? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.2. Wat als er meerdere rechthebbenden zijn? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.3. Wat als er verschillende rechthebbenden volgens verschillende stelsels zijn? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3. De bijslagtrekkende . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.1. Basisregels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.2. Wat als de ouders gescheiden leven? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.3. Kan het kind zelf de kinderbijslag krijgen? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.4. Wat als het kind geplaatst wordt? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4. De rechtgevende kinderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4.1. Graad van verwantschap tussen het rechtgevende kind en de rechthebbende . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . xx

275 276 276 276 276 277 278 279 279 279 280 280 281 281

Intersentia

I NHOUD

1.4.2. Verblijfplaats van het kind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4.3. Leeftijd van het kind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4.4. Inkomen van het kind . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5. Welke gezinsbijslagen zijn er? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5.1. Kraamgeld en adoptiepremie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5.2. De gewone basiskinderbijslag. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5.3. Verhoogde basisbijslag voor eenoudergezinnen . . . . . . . . . . . . . . . 1.5.4. Toeslagen op de basiskinderbijslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5.4.1. Leeftijdstoeslagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5.4.2. Toeslag omwille van de sociale situatie van de rechthebbende . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5.4.3. Toeslag omwille van de situatie van het kind zelf . . . . . 1.5.5. De verhoogde wezenbijslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5.6. De forfaitaire bijslag voor een kind geplaatst bij een privépersoon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.5.7. De jaarlijkse leeftijdstoeslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.6. Het bevoegde kinderbijslagfonds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Gezinsbijslag voor zelfstandigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Verschilpunten met de regeling voor werknemers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Gezinsbijslag voor ambtenaren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Gewaarborgde gezinsbijslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bijlage. Bedragen kinderbijslag werknemers op 1 mei 2011 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

283 284 284 284 285 285 286 286 287 287 288 288 289 289 289 290 290 290 291 291 292

HOOFDSTUK 4. ARBEIDSONGEVALLEN EN BEROEPSZIEKTEN . . . . . . . . . . . 297 A. ARBEIDSONGEVALLEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297 Basiswetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297 1. Toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298 2. Het arbeidsongeval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298 2.1. Begrip ongeval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298 2.2. Elementen van het begrip arbeidsongeval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298 2.2.1. De plotselinge gebeurtenis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299 2.2.1.1. Begrip en kenmerken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .299 2.2.1.2. Plotse gebeurtenis en de gewone dagtaak . . . . . . . . . . . . 300 2.2.1.3. Bewijs van de plotse gebeurtenis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301 2.2.2. Tijdens en door de uitvoering van de arbeidsovereenkomst. . . . . 302 2.2.2.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .302 2.2.2.2. Tijdens de uitvoering van de arbeidsovereenkomst . . . 302 Intersentia

xxi

I NHOUD

2.2.2.3.

3.

4. 5.

xxii

Door het feit van de uitvoering van de arbeidsovereenkomst: het wettelijk vermoeden . . . . . . . . . . . . . 303 2.2.2.4. Ongevallen tijdens een (middag)pauze . . . . . . . . . . . . . . 303 2.2.3. Het letsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304 2.2.4. Het oorzakelijk verband tussen de plotse gebeurtenis en het letsel: vermoeden van ongeval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304 Het arbeidswegongeval. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306 3.1. Begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306 3.2. De arbeidsweg. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306 3.2.1. De normale arbeidsweg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306 3.2.2. Omweg en onderbreking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306 3.3. Begin- en eindpunt van de arbeidsweg. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308 De fout van het slachtoffer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308 Vergoeding van de schade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309 5.1. Kosten van geneeskundige verzorging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309 5.2. Ongeval met arbeidsongeschiktheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310 5.2.1. Het begrip arbeidsongeschiktheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310 5.2.1.1. Tijdelijke arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310 5.2.1.2. De consolidatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310 5.2.1.3. Blijvende arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311 5.2.2. Grondslag voor de uitkeringen: het basisloon . . . . . . . . . . . . . . . . . 311 5.2.3. Vergoeding van de tijdelijke arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . . 312 5.2.3.1. Volledige tijdelijke arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . . . 312 5.2.3.2. Gedeeltelijke tijdelijke arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . 312 5.2.4. Vergoeding van de blijvende arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . . 313 5.2.4.1. Volledige blijvende arbeidsongeschiktheid  . . . . . . . . . . 313 5.2.4.2. Gedeeltelijke blijvende arbeidsongeschiktheid  . . . . . . . 314 5.2.4.3. Bijkomende vergoeding voor hulp van derden . . . . . . . 314 5.2.4.4. Herziening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314 5.2.4.5. Omzetting in kapitaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315 5.3. Dodelijk arbeidsongeval . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315 5.3.1. Vergoeding voor begrafeniskosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315 5.3.2. Vergoeding voor de kosten van transport van het stoffelijk overschot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315 5.3.3. Renten aan rechthebbenden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315 5.3.3.1. Echtgeno(o)t(e) of wettelijk samenwonende . . . . . . . . . . 315 5.3.3.2. Kinderen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316 5.3.3.3. Ouders of grootouders, kleinkinderen en broers of zussen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316

Intersentia

I NHOUD

6.

Burgerlijke aansprakelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.1. Geen keuzerecht voor het slachtoffer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2. Burgerlijke immuniteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Subrogatie door de verzekeraar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Aangifte en procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nuttige websites . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

316 316 317 318 318 319

B. BEROEPSZIEKTEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Basiswetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. De beroepsziekte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Begrip beroepsziekte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.1. Algemeen: lijstensysteem en open systeem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.2. Het lijstensysteem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.3. Erkenning van een beroepsziekte via het open systeem . . . . . . . . 2.1.4. Beroepsrisico . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3. Voorkomen van beroepsziekten en wedertewerkstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Stopzetting van het werk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Preventieve maatregelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Schade en schadeloosstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. Medische en aanverwante kosten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Uitkeringen wegens arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.1. Tijdelijke arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.2. Blijvende arbeidsongeschiktheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3. Hulp van een derde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.4. Uitkeringen bij overlijden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Burgerlijke aansprakelijkheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Aangifte van beroepsziekten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nuttige website . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

319 319 319 320 320 320 320 321 322 322 323 323 324 324 324 325 325 325 325 325 326 326 326

HOOFDSTUK 5. WERKLOOSHEID EN BRUGPENSIOEN. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327 A. WERKLOOSHEID . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Basiswetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vooraf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Administratieve organisatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3. Uitbetalingsinstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

327 327 327 328 328

Intersentia

xxiii

328 329

I NHOUD

2.

xxiv

Werkloosheidsuitkeringen voor voltijdse werklozen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329 2.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329 2.2. Toelaatbaarheidsvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329 2.2.1. Bewijs van een aantal arbeidsdagen of daarmee gelijkgestelde dagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330 2.2.2. Wachttijd na het beëindigen van studies of leertijd . . . . . . . . . . . . 331 2.3. Toekenningsvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332 2.3.1. Zonder arbeid zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332 2.3.1.1. Principe: verbod van arbeid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332 2.3.1.2. Arbeid voor zichzelf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332 2.3.1.3. Arbeid voor derden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333 2.3.1.4. Uitzondering op het principe: toegelaten arbeid . . . . . . 334 2.3.2. Zonder loon zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335 2.3.3. Onvrijwillig werkloos zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336 2.3.3.1. Werkloos zijn wegens omstandigheden onafhankelijk van de wil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336 2.3.3.2. Criteria van de passende dienstbetrekking . . . . . . . . . . 338 2.3.3.3. Gevolgen van werkloosheid wegens omstandigheden afhankelijk van de wil . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340 2.3.4. Beschikbaar zijn voor de arbeidsmarkt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340 2.3.5. Ingeschreven zijn als werkzoekende en actief zoeken naar werk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341 2.3.6. Arbeidsgeschikt zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341 2.3.7. Leeftijdsvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341 2.3.8. Verblijfsvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342 2.3.9. Voldoen aan de controleverplichtingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342 2.3.9.1. Aangifte en controle van activiteits- en werkloosheidsperiodes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .342 2.3.9.2. Ingaan op uitnodigingen of oproepingen van controleurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343 2.3.10. Voldoen aan de voorwaarden in het kader van het actief zoekgedrag naar werk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344 2.3.11. Vrijstelling van bepaalde toekenningsvoorwaarden . . . . . . . . . . . 345 2.4. Bedrag van de werkloosheidsuitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345 2.4.1. Begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345 2.4.2. Aantal uitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345 2.4.3. Hoogte van de uitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346 2.4.3.1. Gezinstoestand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346 2.4.3.2. Duur van de werkloosheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348

Intersentia

I NHOUD

2.4.3.3. Berekeningsbasis: het loon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.4.3.4. Enkele bijzondere uitkeringen en toeslagen . . . . . . . . . . 3. Werkloosheidsuitkeringen bij een deeltijdse betrekking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Deeltijds werknemer met behoud van rechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Vrijwillig deeltijds werknemer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Wachtuitkering en overbruggingsuitkering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. Overbruggingsuitkering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Wachtuitkering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3. Bedrag van de wacht- en overbruggingsuitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5. Tijdelijke werkloosheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1. Begrip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2. Regeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3. Soorten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.1. Overmacht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.2. Sluiting van de onderneming ingevolge jaarlijkse vakantie (art. 28 WAO) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.3. Technische stoornis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.4. Slecht weer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.5. Economische oorzaken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3.6. Staking en lock-out . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4. Uitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6. Sancties en uitsluitingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.1. Uitsluitingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2. Administratieve sancties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.3. Strafsancties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.4. Verhoor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7. Procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.1. Aanvraag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2. Verjaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.3. Herziening. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.4. Betwisting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8. Arbeidsvoorziening – Bevordering van de werkgelegenheid . . . . . . . . . . . . . . . . . 9. Ter vergelijking: faillissementsverzekering voor zelfstandigen . . . . . . . . . . . . . . . Nuttige websites . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. BRUGPENSIOEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Basiswetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Begrip conventioneel brugpensioen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Voltijds brugpensioen – de algemene regeling van cao nr. 17 en het KB van 3 mei 2007 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Intersentia

349 350 352 352 353 353 353 354 355 355 355 356 356 356 357 357 357 358 359 359 360 360 360 361 361 362 362 362 362 363 363 364 364 364 364 364 365 xxv

I NHOUD

2.1.

2.2.

2.3.

Voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.1. Leeftijdsvoorwaarde. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.2. Ontslagen worden door de werkgever met een ‘normale’ opzegtermijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.3. Recht hebben op werkloosheidsuitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1.4. Een voldoende lange loopbaan als werknemer hebben . . . . . . . . . 2.1.4.1. Algemeen stelsel: brugpensioen op 60 jaar . . . . . . . . . . . 2.1.4.2. Brugpensioen op een leeftijd jonger dan 60 jaar: de afwijkende stelsels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Inkomen van de bruggepensioneerde. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1. Principe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2. De werkloosheidsvergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.3. De aanvullende vergoeding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.3.1. Berekening van de aanvullende vergoeding . . . . . . . . . . 2.2.3.2. Behoud van het recht op de aanvullende vergoeding bij werkhervatting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.4. Inhoudingen op het brugpensioen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.5. Voorbeeld van een berekening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vervanging van de bruggepensioneerde in de onderneming (art. 5 KB 3 mei 2007) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.1. Principes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.2. Uitzondering op de verplichte vervanging. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.3. Vrijstelling van de verplichte vervanging. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.4. Sancties bij niet-naleven van de vervangingsplicht . . . . . . . . . . . .

365 365 366 366 367 367 367 369 369 369 369 370 370 371 371 372 372 372 372 373

HOOFDSTUK 6. PENSIOENEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375 Basiswetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1. Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Pensioenstelsels . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Pensioenpijlers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3. Pensioensystemen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.4. Organisatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. Het rustpensioen voor werknemers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1. Stopzetting van de beroepsactiviteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2. Leeftijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.3. Verblijfsvoorwaarde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

xxvi

375 375 375 375 376 376 377 377 377 377 378 378

Intersentia

I NHOUD

2.3.

Omvang van het pensioen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 378 2.3.1. Hoe wordt het pensioen berekend? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 378 2.3.2. De loopbaan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379 2.3.2.1. Periodes van arbeid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379 2.3.2.2. Gelijkgestelde periodes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 380 2.3.2.3. Periodes van studie na betaling van bijdragen. . . . . . . . 380 2.3.3. Bezoldiging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381 2.3.3.1. Werkelijke lonen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381 2.3.3.2. Fictieve lonen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381 2.3.3.3. Minimumrecht per loopbaanjaar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382 2.3.4. De gezinstoestand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382 2.3.4.1. Algemene regel: gezinspensioen en pensioen als alleenstaande . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 382 2.3.4.2. Uit de echt gescheiden gepensioneerden . . . . . . . . . . . . . 383 2.3.4.3. Pensioen van de feitelijk of van tafel en bed gescheiden echtgenoot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383 2.3.5. Indexering en herwaardering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384 2.3.6. Vakantiegeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384 2.3.7. Cumulatie met andere socialezekerheidsuitkeringen . . . . . . . . . . 385 2.3.7.1. Cumulatie van pensioen met andere socialezekerheidsuitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 385 2.3.7.2. Cumulatie tussen pensioenen onderling . . . . . . . . . . . . . 385 2.4. Afhoudingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 385 2.4.1. Inhouding ten voordele van de ziekteverzekering . . . . . . . . . . . . . 385 2.4.2. Algemene inhouding (solidariteitsbijdrage) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386 2.4.3. Fiscale behandeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386 2.5. De pensioenaanvraag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386 2.6. De pensioenbeslissing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387 2.6.1. Oorspronkelijke beslissing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387 2.6.2. Herziening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387 2.7. De betaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388 2.7.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388 2.7.2. Voorschotten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388 2.7.3. Schorsing van de betaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388 2.8. Stopzetting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388 2.9. Verjaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389 2.9.1. Vordering van pensioenbedragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389 2.9.2. Terugvordering van onverschuldigde betalingen . . . . . . . . . . . . . . 389 2.10 Beroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390

Intersentia

xxvii

I NHOUD

3.

Het overlevingspensioen voor werknemers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Voorwaarden om gerechtigd te zijn op een overlevingspensioen . . . . . . . 3.2.1. Gehuwd geweest zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.2. Niet hertrouwd zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.3 Minstens 45 jaar oud zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.4 De beroepsactiviteit stopgezet hebben . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3. Omvang van het overlevingspensioen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4. Tijdelijk overlevingspensioen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.5. Voortgezet overlevingspensioen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.6. Indexering en herwaardering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.7. Vakantiegeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.8. Cumulatie met andere prestaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.9. Aanvraag en ingangsdatum van het overlevingspensioen . . . . . . . . . . . . . 4. Aanvullende pensioenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Basiswetgeving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nuttige websites . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

390 390 390 390 391 391 391 392 392 392 393 393 393 393 394 394 395

HOOFDSTUK 7. SOCIALE BIJSTAND . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397 1. 2.

xxviii

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397 Maatschappelijke integratie – Leefloon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398 Basiswetgeving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398 2.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398 2.2. Gerechtigden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399 2.2.1. Algemene voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399 2.2.1.1. Verblijfplaats . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399 2.2.1.2. Nationaliteit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399 2.2.1.3. Leeftijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399 2.2.1.4. Onvoldoende bestaansmiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399 2.2.1.5. Werkbereidheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400 2.2.1.6. Rechten laten gelden op sociale uitkeringen of onderhoudsgeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400 2.2.2. Het recht op maatschappelijke integratie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400 2.2.2.1. Maatschappelijke integratie voor aanvragers jonger dan 25 jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .400 2.2.2.2. Aanvragers ouder dan 25 jaar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401 2.3. Bedrag van het leefloon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401 2.4. Aanvraag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402 2.5. Terugvordering van het leefloon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402 Intersentia

I NHOUD

3. 4.

5. 6.

7.

8.

Sancties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . OCMW-dienstverlening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Basiswetgeving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Toegekende steun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.1. Financiële steun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.2. Dienstverlenende hulp – Hulp in natura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.3. Sociale hulp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.4. Voorwaarden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3. Terugvordering van maatschappelijke dienstverlening. . . . . . . . . . . . . . . . Inkomensgarantie voor ouderen (IGO) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Basiswetgeving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tegemoetkoming aan personen met een handicap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Basiswetgeving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2. Inkomensvervangende tegemoetkoming (IVT) en integratietegemoetkoming (IT) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.2. Voorwaarden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.3. Bedrag van de tegemoetkomingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2.4. Aanvraag en procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.3. Tegemoetkoming voor hulp aan bejaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.3.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.3.2. Voorwaarden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.3.3. Bedrag van de tegemoetkoming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.3.4. Aanvraag en procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gewaarborgde gezinsbijslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Basiswetgeving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.2. Voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.3. Bedrag van de gewaarborgde gezinsbijslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.3.1. Gewaarborgd kraamgeld. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7.3.2. Gewaarborgde kinderbijslag. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Bijstand voor personen met een handicap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Basiswetgeving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.1. Individuele materiële bijstand voor personen met een handicap. . . . . . . . 8.1.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.1.2. Personen met een handicap . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.1.3. Hulpmiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8.2. Persoonlijk assistentiebudget voor personen met een handicap (PAB) . .

Intersentia

402 403 403 403 403 403 404 405 405 406 406 406 407 407 408 408 408 408 410 411 411 411 411 412 412 413 413 413 413 414 414 415 415 415 416 416 416 416 417 xxix

I NHOUD

9.

Diverse tegemoetkomingen aan personen met een handicap . . . . . . . . . . . . . . . . 9.1. Voordelen i.v.m. wonen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.1.1. Sociale maximumprijzen voor gas en elektriciteit . . . . . . . . . . . . . 9.1.2. Verlaagd tarief voor kabeldistributie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.1.3. Vrijstelling op heffing voor afvalwater . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.2. Voordelen i.v.m. telefoon en post. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.2.1. Sociaal telefoontarief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.2.2. De Post: portvrijdom voor blinden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.3. Voordelen i.v.m. vervoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9.4. Voordelen op fiscaal vlak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10. Zorgverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nuttige websites . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

418 418 418 418 418 419 419 419 419 419 420 420

DEEL 4 HET SOCIAAL STATUUT VAN DE ZELFSTANDIGEN HOOFDSTUK 1. INLEIDING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 423 Basiswetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 423 HOOFDSTUK 2. SOCIALE VERZEKERING EN ORGANISATIE . . . . . . . . . . . . . . 425 HOOFDSTUK 3. TOEPASSINGSGEBIED VAN DE REGLEMENTERING . . . . . . 427 1.

2. 3.

xxx

Zelfstandige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Begrip – Sociologisch criterium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Vermoedens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.1. Fiscaal vermoeden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2.2. Bestuurders en zaakvoerders van vennootschappen . . . . . . . . . . . 1.3. Uitsluitingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.1. Zelfstandigen die onder de socialezekerheidsregeling voor werknemers vallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.2. Journalisten, perscorrespondenten, auteurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3.3. Lasthebbers in instellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zelfstandigen in bijberoep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Helpers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Het statuut van de meewerkende echtgenoot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.1. Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.2. Mini- en maxistatuut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2.3. Aansluiting bij een sociaal verzekeringsfonds – Betaling van bijdragen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

427 427 428 428 428 429 429 429 429 429 430 430 431 431 432 432

Intersentia

I NHOUD

HOOFDSTUK 4. VERPLICHTINGEN VAN DE ZELFSTANDIGE . . . . . . . . . . . . . 433 1. 2. 3.

4. 5.

Aansluiting bij een sociaal verzekeringsfonds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Aansluiten bij een ziekenfonds . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Betalen van bijdragen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Zelfstandige in hoofdberoep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.1. Gevestigde zelfstandigen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.2. De beginnende zelfstandige . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. De meewerkende echtgenoot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3. Zelfstandige in bijberoep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4. Gevolgen van niet- of laattijdige betaling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.5. Verjaring . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wijzigingen of stopzetting meedelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Administratieve geldboetes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

433 434 434 434 434 435 435 436 436 436 437 437

HOOFDSTUK 5. SOCIALEZEKERHEIDSPRESTATIES . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 439 1.

2.

3.

Gezinsbijslagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Basiswetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.1. Kraamgeld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Adoptiepremie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3. Kinderbijslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Geneeskundige verzorging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Geneeskundige verzorging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Uitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Basiswetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2.2. Periode van vergoedbaarheid en uitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3. Moederschapsverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3.2. Uitkeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3. Dienstencheques moederschapshulp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pensioenen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Basiswetgeving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1. Voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.1. Wie komt in aanmerking? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.2. Voorwaarden voor het verkrijgen van een rustpensioen . . . . . . . . 3.1.2.1. Leeftijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.2.2. De aanvraag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.2.3. Een beroepsloopbaan als zelfstandige of als helper bewijzen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Intersentia

439 439 439 439 440 440 440 441 441 441 442 443 443 443 444 444 444 444 444 445 445 445 446 xxxi

I NHOUD

3.1.3.

Voorwaarden voor het verkrijgen van een overlevingspensioen . 3.1.3.1. Leeftijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.3.2. Een bepaalde periode gehuwd geweest zijn . . . . . . . . . . 3.1.3.3. Niet hertrouwen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.3.4. Een aanvraag indienen (behalve bij automatisch onderzoek) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.3.5. Een beroepsloopbaan als zelfstandige of als helper van de overleden echtgenoot bewijzen . . . . . . . . . . . . . . 3.1.4. Voorwaarden voor het verkrijgen van een pensioen van de uit de echt gescheiden echtgenoot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.4.1. Leeftijd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.4.2. Een aanvraag indienen (behalve bij automatisch onderzoek) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.1.4.3. Een beroepsloopbaan als zelfstandige of als helper bewijzen in hoofde van de ex-echtgenoot . . . . . . . . . . . . 3.1.4.4. Extra voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.2. Procedure . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.3. Bewijs van de beroepsloopbaan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.4. Berekening van de beroepsloopbaan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.5. Minimumpensioen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.6. Cumulatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.6.1. Cumulatie met sociale vergoedingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.6.2. Cumulatie van pensioenen onderling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.6.3. Cumulatie met beroepsbezigheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.7. Pensioenbonus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4. Faillissementsverzekering voor zelfstandigen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Basiswetgeving. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Inhoud van de tegemoetkoming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nuttige website . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

446 446 446 446 447 447 447 447 447 448 448 448 449 449 449 450 450 450 450 451 451 451 452 452 452

BIJLAGEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453

xxxii

Intersentia

I NHOUD

DEEL 5 HANDHAVING EN OPLOSSING VAN GESCHILLEN VOORAF . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 459 HOOFDSTUK 1. SOCIALE-INSPECTIEDIENSTEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461 1. 2.

3.

Begrippen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461 De verschillende inspectiediensten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461 2.1. Inspectiediensten onder de federale minister van Werk . . . . . . . . . . . . . . . 461 2.1.1. Inspectiedienst Toezicht op de Sociale Wetten (TSW) . . . . . . . . . 461 2.1.2. Inspectiedienst Toezicht op het Welzijn op het Werk . . . . . . . . . . 462 2.1.3. Inspectiedienst van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening . . . 462 2.2. Inspectiediensten onder de federale minister van Sociale Zaken . . . . . . . 462 2.2.1. Sociale Inspectie van de FOD Sociale Zekerheid . . . . . . . . . . . . . . 463 2.2.2. Inspectiedienst van de Rijksdienst voor Sociale Zekerheid . . . . . 463 2.2.3. De controlediensten van de socialezekerheidsinstellingen . . . . . . 463 2.2.3.1. Controlediensten van het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering . . . . . . . . . . . . . . . . . .463 2.2.3.2. Controledienst van het Fonds voor Arbeidsongevallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464 2.2.3.3. Controledienst van het Fonds voor Beroepsziekten . . . 464 2.2.3.4. Controledienst van de Rijksdienst voor Jaarlijkse Vakantie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464 2.2.3.5. Controledienst van de Rijksdienst voor Kinderbijslag voor Werknemers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 464 2.2.3.6. Inspectiedienst van het Rijksinstituut voor de Sociale Verzekering van Zelfstandigen . . . . . . . . . . . . . . 465 2.3. Inspectiediensten van de gemeenschappen en de gewesten . . . . . . . . . . . . 465 2.3.1. Vlaamse Inspectie Werk en Sociale Economie . . . . . . . . . . . . . . . . 465 2.3.2. Waalse ‘Direction de l’Inspection Sociale’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465 2.3.3. Directie Werkgelegenheidsinspectie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 466 Bevoegdheid van sociale inspectiediensten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 466 3.1. Vrije toegang tot arbeidsplaatsen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 466 3.2. Identificeren van personen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 466 3.3. Verhoren van personen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 466 3.4. Verkrijgen en verstrekken van sociale gegevens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467 3.5. Leggen van beslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467 3.6. Uitwisselen van informatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467

Intersentia

xxxiii

I NHOUD

3.7. 3.8. 3.9. 3.10.

4.

Bevelen van passende maatregelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Geven van waarschuwingen en opstellen van proces-verbaal . . . . . . . . . . Vorderingsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Plichten van sociale inspecteurs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.10.1. Vertrouwelijkheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.10.2. Geheimhouding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3.10.3. Integriteit en deontologie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sancties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. Administratieve geldboetes en strafsancties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2. Verhinderen van toezicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

467 467 468 468 468 468 468 468 469 469

HOOFDSTUK 2. DE GERECHTELIJKE ORGANISATIE EN DE ARBEIDSGERECHTEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 471 1. 2.

3. 4. 5.

6.

Organisatie van de Belgische rechtsmacht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Algemene beginselen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. De eenheid van de rechtspraak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. De dubbele aanleg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3. Specialisatie van de rechtbanken. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Territoriale organisatie van de rechtbanken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Structuurschema van de gerechtelijke organisatie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Samenstelling en bevoegdheid van de arbeidsgerechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1. Organisatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2. Samenstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3. Materiële bevoegdheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4. Territoriale bevoegdheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De rechtspleging voor de arbeidsgerechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.1. Inleiding van de zaak bij de arbeidsrechtbank . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.2. De zitting . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6.3. Het vonnis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

471 471 471 472 472 472 473 474 474 475 475 476 476 476 477 478

Trefwoordenregister . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479

xxxiv

Intersentia