Inhoud Inleiding
5
1. vooraf aan het onderzoek
6
2. de groepsgesprekken
10
3. aanbevelingen
31
2.1 Het keuzeproces 2.2 Beleving van de verschillende bètawerelden 2.3 De werelden in beeld 2.4 Link met YoungMentality
4. De BètaMentality-groepen Colofon
10 19 24 25
34 37
Inleiding sectoren en beroepen een belangrijke rol spelen. Voor dit onderzoek is daarom de hele bètawereld en technische wereld onderverdeeld in zeven werelden. Deze zeven werelden zijn voor het onderzoek benoemd als: Water, Food, Chemie, Travel & Transport, Creatieve industrie, Market & Money en Science & Exploration. Na afloop van dit onderzoekstraject zijn de benamingen van de werelden in samenspraak met betrokkenen uit die sectoren verder uitgewerkt tot: Water, Om meer inzicht te krijgen in de manier Energie & Natuur; Voeding & Vitaliteit, waarop jongeren de wereld van de bè- Mens & Medisch; Mobiliteit & Ruimte; tatechniek beleven heeft Platform Bèta Lifestyle & Design; Market & Money en Techniek, in samenwerking met Young- Science & Exploration. In deze publicatie Works en Motivaction, een onderzoek la- gebruiken we echter de oorspronkelijke ten uitvoeren. Dit onderzoek resulteerde benamingen, omdat deze ook zo gebruikt in het BètaMentality-model. In het onder- zijn in het onderzoek. zoek stonden zeven ‘werelden’ centraal. Wanneer je met jongeren alleen maar De uitkomsten blijken een zeer interesover bèta en techniek praat, blijft dat voor sant beeld te geven van hoe jongeren hen een redelijk abstract begrip. Boven- verschillende werelden zien. Het maakt dien doe je daarmee geen recht aan de inzichtelijk hoe zij de communicatie vandiversiteit van sectoren en banen die val- uit zo’n wereld ervaren en hoe hun beeld len onder bètatechniek. Het werkt voor over die wereld gevormd is. Daarom zijn jongeren inspirerender om technische de belangrijkste overall uitkomsten en en exacte vakken in een concrete con- belangrijkste uitkomsten per wereld satext of ‘wereld’ te plaatsen waarin deze mengevat in deze publicatie. Van alle jongeren in Nederland kiest slechts 20% voor een technische studie of bètastudie (onderzoek BètaMentality, Motivaction en YoungWorks 2007). Maar in onze kennisgedreven samenleving is er vraag naar veel meer geschoold personeel, op ieder onderwijsniveau en in verschillende bètatechnische disciplines. Het Platform Bèta Techniek wil zorgdragen voor voldoende en kwalitatief goed opgeleide (bèta)technici: nu én in de toekomst.
4
5
Vervolg op de werelden Het onderzoek is gestart met drie groepsgesprekken met jongeren (14 – 18 jaar) per wereld (in totaal dus 21). De uitkomsten uit deze groepsgesprekken zijn verder getoetst onder een bredere groep jongeren door middel van een kwantitatief onderzoek. Alle gegevens samen hebben geresulteerd in het BètaMentality-model: een segmentatiemodel dat jongeren indeelt op basis van hun affiniteit met bèta en techniek. In dit model worden jongeren onderverdeeld in vier groepen, namelijk de Carrière Bèta, de Geïnteresseerde Generalist, de Concrete Bèta en de Non Bèta. Het model is een tool voor opleidingen, bedrijven, sectoren en innovatieprogramma’s om inzicht te krijgen in de drijfveren en motivaties van jongeren. Zo ontstaan nieuwe inzichten voor bijvoorbeeld marketing, werving en/ of de inrichting van opleidingen. Een korte beschrijving vindt u op pagina 34. Over dit model is een aparte publicatie verschenen. Deze is apart aan te vragen, in het colofon op pagina 37 vindt u hiervoor de contactgegevens.
1.vooraf aan het onderzoek In het totaal zijn er 21 groepsgesprekken (drie per wereld) gehouden in de periode van mei 2007 tot en met juni 2008. Er zijn groepsgesprekken gehouden op diverse plaatsen in Nederland. Per groepsge- Binnen dit model onderscheiden we de sprek met ieder een duur van twee uur, volgende zes groepen. deden zes tot acht jongeren mee. De Honkvaste Gemakzoekers De jongeren die meededen aan deze Deze jongeren vinden het prettig om thuis groepsgesprekken zijn geworven op ba- met hun familie te zijn. Televisie kijken is sis van hun YoungMentality-milieu. hun favoriete bezigheid en hun karakter is redelijk ‘passief’ te noemen. Deze groep zoekt naar veiligheid en bestaat Wat is YoungMentality? Sanoma Uitgevers Young, Motivaction en voor een groot deel uit jongere kinderen. YoungWorks namen in 2005 het initiatief Hun gezinsgerichtheid zorgt ervoor dat tot het ontwikkelen van een nieuw onder- ze bij de meeste van hun activiteiten het zoeksmodel dat jongeren van 8 t/m 18 liefst dicht bij huis blijven. Het onderzoek jaar indeelt in zes praktische jongerenOm zoveel mogelijk bruikbare antwoor- profielen: YoungMentality. Een indeling den op alle vragen te krijgen, is er ge- die verder gaat dan de vaak voor de hand
6
De Enthousiaste Verkenners Deze groep jongeren is erg nieuwsgierig en is continu op zoek naar verschillende en nieuwe activiteiten, spanning en afwisseling (wel vanuit een stabiele thuissituatie). Ze kijken iets minder vaak tv en zitten vaker achter de computer. Vooral gamen is populair. Ook bezoeken ze veel verschillende sites. Ze zijn erg actief en willen graag de beste zijn in alles wat ze doen, zoals met panna (straatvoetbal) of op school. Eén van hun grote dromen is van hun hobby hun beroep te maken. De Sociale Aanpassers Deze groep is niet graag alleen en heeft het liefst veel gezelligheid om zich heen. De Sociale Aanpasser is een echt ‘mensenmens’. Deze jongeren maken makkelijk nieuwe vrienden en zijn flexibel. Omdat ze zich meer op mensen richten, is hun mediagebruik in vergelijking met de andere groepen laag. Deze groep hecht niet aan status en afwisseling en is redelijk mainstream.
enthousiaste Verkenners9%
eigenzinnige idealisten 24%
+
liggende segmentatie in bijvoorbeeld leeftijdsgroepen of jongerenstijlen, maar juist de achterliggende waarden en drijfveren van jongeren blootlegt. YoungMentality is als onderzoeksproduct op vele manieren toepasbaar: van strategisch beleid en scherpe merkpositionering tot het bepalen van de mediakeuze, het aanscherpen van formules en gerichte campagnes.
Exploratie
De bètatechnische werelden (Water, Food, Chemie, Travel & Transport, Creatieve industrie, Market & Money en Science & Exploration) maken een enorme groei door. Daarom zijn er veel mogelijkheden voor banen in de bètatechnische sector. De instroom van werknemers blijft echter achter bij de vraag. Daarom wil het Platform Bèta Techniek graag weten wat het beeld is dat jongeren bij deze werelden hebben en welke mogelijkheden voor banen en opleidingen de werelden volgens hen te bieden hebben. Het onderzoek geeft antwoord op de vraag: welke aspecten en beelden van de werelden spreken jongeren aan en welke aspecten en beelden juist niet en waarom? Ook moest het onderzoek handvatten en inspiratie bieden voor communicatie op strategisch niveau over de verschillende bètatechnische sectoren met jongeren.
kozen voor groepsgesprekken. Groepsgesprekken leiden tot een interactieve discussie waarbij jongeren kunnen reageren op meningen en ideeën; een ideale methode voor het stellen van inventariserende en verkennende vragen.
Honkvaste gemakzoekers 10% extraverte statuszoekers 22%
-
Achtergrond
YOUNGMENTALITY-MILIEUS (14-18 JAAR)
sociale aanpassers 14%
-
7
erkenningzoekers 21%
statusgerichtheid
+
De Erkenningzoekers Dit is een vrij onzekere groep. Ze zijn op zoek naar zichzelf en willen er graag bij horen. Dit proberen ze bijvoorbeeld te compenseren met consumptief gedrag, het dragen van merkkleding en het lezen van glossy magazines om bij weg te dromen. Zij scoren dus hoog op de factor status. Hun smaak is echter redelijk mainstream te noemen, omdat ze niet graag opvallen. Ze hebben weinig behoefte aan afwisseling; ze zitten graag thuis en gaan niet zo snel uit. De Extraverte Statuszoekers Deze groep is sociaal en statusgericht. Uiterlijk is belangrijk en Extraverte Statuszoekers kopen over het algemeen meer merkkleding. Ze werken hard en hebben ook vaker bijbaantjes. Status komt ook tot uitdrukking in hun liefde voor de nieuwste technologische gadgets. Hun contactgerichtheid uit zich in uitgaan en het bezoeken van grote feesten. Opvallend exploratief zijn ze niet te noemen: ze experimenteren bijvoorbeeld wel met drugs, maar dat doen ze met hun eigen groep vrienden, en ze gaan naar plekken die ze goed kennen.
De Eigenzinnige Idealisten Jongeren in deze groep zijn zeer exploratief en antiburgerlijk. Authenticiteit vinden ze belangrijk, wat zich onder meer uit in hun vaak afwijkende kledingstijl. Materiële status vinden ze niet zo belangrijk. Deze groep gaat eerder voor customizen (aanpassen) van bestaande kleding dan voor de dure merken. Deze groep heeft een drive van binnenuit en vindt het ontplooien van de eigen mening en smaak belangrijk. Ze willen anders zijn dan de massa. Ze zoeken voortdurend afwisseling, wat ervoor zorgt dat ze veel nieuwe dingen doen, experimenteren en zichzelf willen ontplooien. Deelnemers In totaal hebben zo’n 160 jongeren, met verschillende opleidingsniveaus, in de leeftijd van 14-18 jaar deelgenomen aan de gesprekken. Zij zijn, zoals eerder vermeld, ingedeeld naar YoungMentalitymilieu. Hierdoor krijgen we inzicht in hoe de verschillende groepen jongeren benaderd moeten worden om ze te interesseren voor een opleiding of beroep in de bètawerelden.
8
9
2. de groepsgesprekken In de groepsgesprekken die we met jongeren hadden, stond steeds een specifieke bètawereld centraal. Over elke wereld hielden we drie groepsgesprekken, elk gesprek met een verschillend YoungMentality-type. De resultaten geven hierdoor een indicatie van verschillen tussen de YoungMentality-milieus. In figuur 1 is een overzicht van de indeling van de groepsgesprekken weergegeven.
x
extraverte statuszoeker
x
x
x x
sociale x aanpasser erkenning zoeker
10
x
4 5
x
4
x
x
3
x
3
x
honkvaste gemakszoeker
x
totaal
x
x
science & exploration
x
market & money
chemie
x
design
voeding
enthousiaste verkenner eigenzinnig x idealist
water
Oriëntatie- en keuzeproces algemeen Tussen hun achtste en achttiende levensjaar doorlopen jongeren verschillende ontwikkelingsfasen. Deze ontwikkelingsfasen zijn van invloed op de manier waarop jongeren keuzes maken voor de toekomst en welke informatiebehoefte ze hebben op dat moment. Een belangrijke bepalende factor in het keuzeproces van jongeren is hun vermogen om de keuzes die ze nu maken te linken aan de mogelijkheden voor de toekomst. We zien bijvoorbeeld dat basisschoolleerlingen nog op een onbevangen manier praten over de toekomst: ze zien
jongeren te inspireren, bijvoorbeeld door leuke ervaringen op school. Naarmate jongeren ouder worden (vanaf een jaar of 12) en verder zijn in hun schoolcarrière, krijgen ze een steeds concreter beeld van hun toekomstmogelijkheden en van de consequenties van hun keuzes. Ze worden zich bewust van hun beperkingen en praten daardoor realistischer over hun toekomst. Ze zijn op zoek naar zekerheid en de vraag die zij zichzelf nu stellen is: ‘wat kan ik?’. In deze leeftijdsfase wordt de beeldvorming van jongeren over sectoren en beroepen verfijnd en leggen ze de link naar hun eigen leven.
travel & transport
(nog) geen onmogelijkheden. Ze ‘kiezen’ voor iets wat hen leuk lijkt of spannend. De vraag die ze zichzelf stellen is: ‘wat wil ik?’ Met name algemeen bekende beroepen als straaljagerpiloot, stewardess en dierenarts spreken tot hun verbeelding. Ze willen vooral een ‘belangrijk’ beroep dat bij andere mensen bewondering oproept. In deze leeftijdsfase wordt het beeld dat jongeren hebben van bepaalde beroepen en sectoren gevormd, bijvoorbeeld door tv-series, beroepen van fa2.1 Het keuzeproces milieleden en ervaringen (projecten) op Hoe kiezen jongeren en waarom maken ze school. Wat communicatie over techniek uiteindelijk wel of niet de keuze voor een betreft, is het in deze fase belangrijk om bètatechnische toekomst? Hieronder vindt u de verschillende keuzeprocessen en de figuur 1 externe invloeden op het keuzeproces.
x
x
x
2
Keuze van profiel en vervolgopleiding Een korte samenvatting van de belangrijkste inzichten, voordat we dieper ingaan op de profiel- en sectorkeuze: • Kiezen voor je toekomst is zo complex dat jongeren manieren zoeken om deze complexiteit te verminderen. • Jongeren zeggen uiteindelijk zelf hun keuze te maken. • Bij de profielkeuze draait het voornamelijk om feitelijke informatie (cijfers, mogelijke opleidingen en beroepen). • Bij de keuze voor een vervolgopleiding spelen ook zachtere factoren een rol, zoals de sfeer op een opleiding en de stad waar ze gaan wonen. • Voorlichting krijgt pas meerwaarde Hier geven we deze ontwikkeling en de voor jongeren als het persoonlijk is. bijbehorende informatiebehoefte sche- • School is een goed kanaal voor voorlichting, maar wordt nog niet (altijd) opmatisch weer. timaal gebruikt. In deze fase is het belangrijk om jongeren te informeren: welke profielen zijn er, welke opleidingen kan ik daarmee doen en wat betekent dat voor mijn beroep later? Voor ze definitief moeten kiezen voor een vervolgopleiding begint hun identiteit meer vorm te krijgen en vragen ze zich af wat er bij hun karakter past: ‘wie ben ik?’ Vanaf hun zestiende jaar is het belangrijk om jongeren te bevestigen in de keuze die ze maken of aan het maken zijn. Ze willen graag bevestiging dat een bepaalde opleiding bij hun persoonlijkheid past en dat de studenten die daar rondlopen hen aanspreken. Ook succesverhalen en voorbeelden uit het bedrijfsleven kunnen jongeren bevestigen in hun keuze.
wat wil ik?
wat kan ik?
wie ben ik?
8- 12 jaar
12 - 16 jaar
16 - 18 jaar
inspireren
informeren
bevestigen
• algemene beeldvorming • ervaringen • interactie
• informatie • uitproberen • verbanden • vaardigheden & persoonlijkheid
• voorbeelden • resultaten • persoonlijkheid
Profielkeuze Jongeren hebben bij de keuze voor een bepaald profiel behoefte aan concrete, inhoudelijke informatie over opleidingen en beroepen. Ze willen in kaart brengen welke opleidingen en beroepen er zijn en wat deze opleidingen inhouden. Veel jongeren vinden het moeilijk om een keuze te maken voor een profiel omdat ze nog niet weten welk beroep ze in de toekomst willen gaan uitoefenen. Op het moment van je profielkeuze is nadenken over je toekomst iets wat nog ver van jongeren afstaat, maar wel belangrijk en daardoor complex is. Om die complexiteit te verminderen zien we dat jongeren bijvoorbeeld een keuze uitstellen door breed te kiezen of vakken weg te strepen waar ze niet goed in zijn. Op die manier houden ze de profielkeuze dichtbij hun huidige leefwereld. Een aantal jongeren kiest een profiel door simpelweg vakken weg te strepen. Sommige jongeren zijn goed in taal en anderen hebben een cijfermatig inzicht. Soms maken jongeren op basis van hun beperkingen (‘wat kan ik niet’) een keuze voor de toekomst in plaats van op basis van hun capaciteiten. “Ik heb N&T gekozen omdat ik wel van exacte vakken hield, talen liggen me niet zo.” (Mil, Extraverte Statuszoeker) Doordat ze beseffen dat er vakken zijn waar ze niet goed in zijn, vallen bepaalde
11
gaat zien. Ze zijn benieuwd naar de stad waar ze hun vervolgopleiding gaan volgen en stellen zichzelf vragen als: ‘wat is er in de stad, naast de studie, allemaal te doen?’ en ‘wie worden mijn medestudenten?’ Jongeren willen een gevoel krijgen bij een vervolgopleiding en vinden het beKeuze voor vervolgopleiding Het oriëntatie- en keuzeproces voor een langrijk om te weten wat voor sfeer er op vervolgopleiding verloopt op vrijwel de- een school hangt. zelfde manier als de keuze voor een profiel. Ook deze keuze wordt door sommige Bronnen jongeren weloverwogen gemaakt, maar Tijdens het oriëntatie- en keuzeproces door de meeste jongeren die geen dui- voor een profiel en vervolgopleiding zijn er delijk beroep voor ogen hebben, zo lang diverse bronnen die een rol spelen in de mogelijk uitgesteld. informatievoorziening. Bij de keuze voor een vervolgopleiding “Ik heb het vooral met mijn ouders over zijn jongeren, naast met het in kaart mijn profielkeuze gehad. Op school ginEr zijn natuurlijk ook jongeren die wel brengen van opleidingen en beroepen, gen we kijken naar opleidingen die er zijn weten wat ze willen. Vaak hebben ze al ook bezig met de vraag: ‘Hoe gaat mijn en daarna ging je dan kijken welk profiel van jongs af aan een bepaalde interesse leven eruit zien?’. Naast meer feitelijke daarbij past. We gingen ook allemaal onof een talent. Een aantal van hen heeft informatie over de inhoud van de oplei- derzoeken doen over wat je interesses zijn ding en de vakken die worden gegeven en we hebben een beroepentest gedaan. ook al een concreet beroep voor ogen. “Voor mij is het duidelijk: ik wil vlieger spelen sociale aspecten en gevoelsas- Uiteindelijk heb ik vooral naar mijn beste bij de luchtmacht worden. Vroeger zag ik pecten een prominente rol bij de keuze vakken gekeken.” (Eva, Erkenningzoeker) vliegtuigen en wilde ik het al. De keuze voor een vervolgopleiding. Ze willen voor een studie is logisch. Als je bij de graag weten hoe hun sociale leven eruit profielen bij voorbaat af: die zijn te moeilijk. Technische profielen vallen hierbij vaak als eerste af. De technische profielen N&G (Natuur & Gezondheid) en N&T (Natuur & Techniek) worden door veel jongeren gezien als ‘moeilijk’. Andere jongeren stellen een definitieve keuze uit door zo breed mogelijk te kiezen. Ze weten immers (nog) niet welke kant ze op willen of vinden allerlei richtingen interessant en houden daarom zo veel mogelijk opties open. “Ik heb N&G gekozen omdat ik geen enkel idee had wat ik wilde, je kunt dan eigenlijk alles nog kiezen.” (Yoram, Enthousiaste Verkenner)
luchtmacht een opleiding volgt, kost het je niks en het leger trekt me aan. Mijn vader zat ook in het leger. N&T is een profiel wat daarbij past.” (Sebastiaan, Enthousiaste Verkenner)
12
13
Jongeren raadplegen verschillende bronnen bij de keuze voor hun profiel en vervolgopleiding. Hierbij benadrukken ze zelf vaak dat het hun eigen keuze is en dat ze bronnen raadplegen en er met mensen in hun omgeving over praten, maar dat deze niet heel belangrijk zijn. Advies van ouders en leraren of decanen wordt soms wel meegenomen in de keuze, maar is niet doorslaggevend. School Alle jongeren worden via school geïnformeerd over profielen en vervolgopleidingen. Het aanbod en de kwaliteit van de informatie varieert echter per school. Een deel van de jongeren geeft aan dat bij hen de begeleiding vanuit school tekort schiet; er is te weinig begeleiding. Daarnaast laat de kwaliteit van de begeleiding volgens sommigen te wensen over. “Voordat we die keuze maakten, hadden we eerst een persoonlijk gesprek met de decaan en daarna kwam de decaan elke week een uurtje in onze klas om voorlichting te geven. We moesten toen ook
een beroepentest maken. Vooral dat persoonlijke overleg vond ik goed, uit die test kwam niet zoveel nieuws.” (Nora, Eigenzinnige Idealist)
test, zijn vaak massaal en klassikaal. Beroepskeuzetesten hebben voor jongeren alleen meerwaarde indien ze besproken worden na afloop of toegelicht worden door een leraar of decaan. Jongeren die Er zijn wel (online) testen vanuit school een goede band of verstandhouding hebdie specifiek gericht zijn op het keuzepro- ben met een mentor of decaan, nemen ces voor een vervolgopleiding, maar deze de adviezen overigens echt ter harte en worden door jongeren niet altijd serieus zijn tevreden over de begeleiding vanuit genomen. De uitkomst van een beroeps- school. keuzetest kun je volgens sommige jongeren zelf beïnvloeden. Open dagen en meeloopdagen “Dan doe je een test en dan staat er: je Ook bij open dagen en meeloopdagen wilt psycholoog worden, je kunt het zelf zien we dat de persoonlijke benadering te veel manipuleren.”(Tessel, Sociale effect heeft. Jongeren bezoeken open daAanpasser) gen soms tijdens de oriëntatiefase van de Dit soort testen kunnen overigens wel profielkeuze en vooral in het laatste stahelpen om de bewustwording van jon- dium van de keuze voor een vervolgopgeren te stimuleren. Voorlichting is vaak leiding. Op open dagen gaat het jongeren verplichte kost, hetgeen op zich gunstig niet alleen om de inhoud van de opleiis omdat jongeren er zelf geen extra tijd ding, maar ook om de sfeer op school. Ze in hoeven te steken. Het nadeel ervan is willen sfeer proeven en ervaren welk type vaak dat jongeren de meerwaarde mis- studenten de opleiding volgt. Informatie sen omdat het niet persoonlijk genoeg is, van studenten die de opleiding volgen waardoor het ze ook minder interesseert. wordt gezien als waarheidsgetrouw. Door Veel activiteiten, zoals de beroepskeuze- op een open dag met studenten te praten
14
15
16
Jongeren vinden een goede sfeer op de werkvloer belangrijk. Ze noemen bijvoorbeeld ‘gezelligheid’ en hechten waarde aan een goede omgang met collega’s en de baas. Het werk moet een redelijk tot goed salaris opleveren. Ook zoeken jongeren uitdaging en afwisseling in een baan, ze willen steeds nieuwe dingen leren en ervaren. Vrijheid en flexibiliteit vinden veel jongeren ook belangrijk, dit geeft ze ruimte voor persoonlijke ontwikkeling. Voor veel jongeren is het verder belangrijk dat ze de mogelijkheid krijgen hun creativiteit te laten gelden door zelf met oplossingen voor problemen te komen.
figuur 2
Link met YoungMentality Overeenkomstig het YoungMentality-model, zien we dat er een verschil is in de mate van belangrijkheid van bepaalde aspecten van een ideale baan. Onderstaand wordt een opsomming van de aspecten per YoungMentality-type gepresenteerd. In figuur 2 is dit ook grafisch weergegeven. Een ideale baan voor Enthousiaste verkenners heeft: • afwisseling; • doorgroeimogelijkheden; • concreet resultaat. Een ideale baan heeft voor Eigenzinnige Idealisten: • vrijheid; • maatschappelijk nut; • persoonlijke ontwikkeling.
vrijheid afwisseling doorgroei mogelijkheden
persoonlijke ontwikkeling
concreet resultaat +
Ideale baan We spraken met jongeren over hun ideale baan en aan welke voorwaarden zo’n ideale baan moet voldoen. De belangrijkste aspecten voor een ideale baan zijn: • Goede sfeer/sociaal (gezellige collega’s). • Redelijk/goed salaris. • Uitdaging (steeds nieuwe dingen leren). • Vrijheid en flexibiliteit (ruimte voor persoonlijke ontwikkeling). • Afwisseling (geen eentonig werk). • Creativiteit (zelf met oplossingen komen, nieuwe dingen bedenken).
Exploratie
Enthousiaste Verkenner) Jongeren geven hierbij wel duidelijk aan dat vrienden geen daadwerkelijke invloed hebben op de keuze voor een bepaald profiel of een bepaalde vervolgopleiding. “Dat meelopen is echt iets voor aan het Ouders en familie Jongeren zien hun ouders ook vaak als begin van de middelbare school. Als je in een betrouwbare en belangrijke bron, de derde je profiel kiest, dan doe je dat omdat ze vinden dat ouders hen goed soort dingen niet meer.” (Cinta, Eigenzinkennen en kritisch zijn. Een deel van de nige Idealist) jongeren ziet hun ouders zelfs als ‘expert’. Jongeren praten met hun ouders, Internet maar ook met familie over hun profiel- Internet wordt ook gebruikt als informakeuze en de keuze voor een vervolgoplei- tiebron voor vervolgopleidingen. Jongeren ding. Ook halen jongeren hun inspiratie kijken welke scholen bepaalde opleidingen uit beroepen die mensen in hun omge- bieden en wat de opleiding globaal inhoudt. ving uitoefenen. Bijna alle jongeren geven De informatie op internet wordt met name echter aan dat de mening van hun ouders gebruikt in de eerste fase van de oriënwel belangrijk is, maar niet van doorslag- tatie. “Ik gebruik internet heel veel. Ik ga gevende aard. niet zomaar naar die school toe. Dat is een “Ik zoek dan toch een soort goedkeuring hele onderneming en dan krijg je heel veel bij mijn ouders. En die zeiden vooral: het is informatie waar je niet op zit te wachten.” (Kimberly, Extraverte Statuszoeker) jouw keuze.” (David, Sociale Aanpasser) Als jongeren een wat meer omlijnd idee hebben van de vervolgopleiding die ze Vrienden en klasgenoten Vrienden en klasgenoten moeten dezelf- willen volgen, vragen ze (via internet of de keuze maken, dus daar delen jongeren school) brochures aan van een opleiding. De brochures bevatten meer gedetailhun ervaringen mee. “Vrienden kunnen mijn keuze niet beïn- leerde informatie over de mogelijkheden vloeden, maar aanwijzingen geven.” (Dion, en de inhoud van de opleiding.
beperkte reisafstand
aanzien goed salaris
maatschappelijk nut
-
krijgen jongeren niet alleen een beeld van de inhoud van de opleiding, maar kunnen ze ook de ‘sociale aspecten’ van een opleiding in kaart brengen.
balans werk/privé
Een ideale baan voor Sociale Aanpassers heeft: • maatschappelijk nut; • balans in werk/privé; • gezellige werksfeer.
waardering
gezellige werksfeer
-
17
statusgerichtheid
+
Een ideale baan voor Erkenningszoekers heeft: • waardering voor je werk; • beperkte reisafstand; • gezellige werksfeer. Een ideale baan voor Extraverte Statuszoekers is een baan met: • aanzien; • doorgroeimogelijkheden; • goed salaris. Voor Honkvaste Gemakszoekers heeft een ideale baan: • gezellige werksfeer; • beperkte reisafstand; • balans in werk/privé.
pervlakkig (eendimensionaal) en vaak negatief. •V oor alle werelden geldt dat jongeren zich er moeilijk een voorstelling van kunnen maken. Er is bij de meeste jongeren slechts een (zeer) oppervlakkige kennis over de verschillende bètawerelden aanwezig. De breedheid van verschillende werelden is hier (mede) debet aan. Logo’s van bedrijven, nationaal en internationaal, worden door jongeren niet of nauwelijks herkend. • J ongeren denken bij beroepen in een bepaalde wereld alleen aan de ‘zichtbare’, voor de hand liggende (stereotype) beroepen. Dit zijn vaak beroepen voor laaggeschoolden en dus niet de meest aansprekende beroepen. Beroepen als adviseur of manager komen niet spontaan bij ze op.
Water Water is voor jongeren een breed begrip. Het gaat van douchen tot de Deltawerken. Dat zorgt ervoor dat ze zich moeilijk kunnen voorstellen zelf in hun werk iets met water te doen.
Vanzelfsprekend Water is ook zo vanzelfsprekend aanwezig dat ze er niet dagelijks bij stilstaan. Het is 2.2 Beleving van de verer altijd en overal. Hierdoor lijkt het minder schillende bètawerelden Binnen elke wereld zijn er, ondanks het vrij uitdagend of spannend. We spraken met jongeren over hun bele- negatieve en eendimensionale beeld, ook ving van de verschillende bètawerelden. verschillende aspecten te vinden die jon- Repeterend Daaruit kwamen een paar belangrijke in- geren duidelijk wel aanspreken. Hieronder Jongeren denken dat werken in de waterzijn, naast de vaak negatieve associaties sector voornamelijk draait om repeterende zichten: • Het beeld dat jongeren hebben van de per wereld, deze zogenaamde ‘verborgen controlewerkzaamheden bij waterwerken. Dit komt naar hun idee niet overeen met de verschillende bètawerelden is erg op- diamantjes’ per wereld in kaart gebracht.
18
19
aspecten die zij zoeken in hun ideale baan: te maken dat dit ook een onderdeel is van afwisseling, uitdaging en vrijheid. de watersector. Er zijn mensen nodig in uitvoerende functies zoals voor het controleren van zwemwater, maar ook op het Schools Jongeren associëren het thema water snel gebied van watermanagement. met school. Dit wordt veroorzaakt door de breedheid van het begrip. Ze zoeken naar Belang van water houvast om meer grip te krijgen op het Hoewel jongeren water in eerste instantie thema. Bij vakken als aardrijkskunde, bi- zien als iets vanzelfsprekend, onderkennen ologie en scheikunde komt water aan de ze allemaal het belang van water. Water orde. De excursies die vanuit school wor- moet alleen duidelijk gekoppeld worden den georganiseerd naar zuiveringsbedrij- aan economische belangen. Deze koppeven laten een negatieve indruk achter over ling zien jongeren nog niet. Daarnaast is het belangrijk om hierbij ook duidelijk de werken in de watersector. link te leggen met Nederland. Op deze manier blijft het dichtbij voor jongeren. Kansen Toch zijn er ook associaties met water die jongeren als zeer positief ervaren en die daarmee de mogelijkheid bieden om jongeren te laten zien hoe interessant de wereld van water is. Imposant & trots Sommige aspecten van water roepen positieve emoties op bij jongeren. Vooral indrukwekkende en spectaculaire bouwwerken, zoals de Deltawerken, kunnen op bijval rekenen. Die roepen een lichtelijk trots gevoel op waarmee jongeren zeker op een positieve manier aangesproken kunnen worden, met beroepen zoals die van technisch bouwkundige. “Die Deltawerken zijn zo groot. Dat is echt spectaculair om te zien!” (Xena, Erkenningzoeker)
Innovatief Er worden volgens jongeren veel nieuwe producten ontwikkeld. Dit sluit positief aan op verschillende waarden van hun ideale baan, zoals afwisseling en creativiteit. Maatschappelijk nut Daarnaast koppelen sommige jongeren de voedingsindustrie aan maatschappelijke problemen, zoals het voedingsprobleem in de derde wereld en overgewicht. Zij zien hierbij kansen om een nuttige bijdrage aan de samenleving te leveren , zoals in het beroep van levensmiddelentechnoloog. Management functies Jongeren denken bij de voedselindustrie in eerste instantie niet aan managementfuncties. Dat dit binnen deze wereld ook mogelijk is, is voor hen een prettige verrassing.
Food Jongeren zien bij de voedingsector vooral mensen die aan de lopende band werken voor zich (lager opgeleide werknemers) en ze verwachten eentonig werk. Science & Exploration Wanneer jongeren aan de wereld van SciKansen ence & Exploration denken, is hun eerste Recreatie De voedingssector biedt voor jongeren ook associatie dat je daarvoor hoogopgeleid Jongeren koppelen water vrij direct aan een aantal duidelijke kansen. Jongeren moet zijn. Het werk lijkt hen vooral moeirecreatie, zoals zwemmen en varen. Ze reageren positief op een beroep waarin lijk. Maar de innovatie spreekt hen wel twijfelen echter of dit wel bij de watersec- ze bijvoorbeeld een nieuw soort kauwgom aan. tor hoort. Het is dus belangrijk duidelijk kunnen ontwikkelen.
20
Hoogopgeleid Voor veel jongeren is het hoge niveau een drempel om geïnteresseerd te raken. Ze associëren deze wereld met wetenschap. Wel is het zo dat jongeren er daarom ook van uitgaan dat de beloning goed is. En een goed salaris is voor hen een positief aspect. Saai Jongeren zijn bang dat ze in deze sector voldoening op de korte termijn gaan missen. Ze verwachten een onderzoek dat jaren duurt, zonder zekerheid op een doorbraak. Kansen Ondanks het feit dat jongeren de wereld van Science en Exploration vaak als saai en theoretisch ervaren, zien ze ook voordelen, zoals de innovatieve aspecten en de concrete producten waaraan je werkt. Innovatief Jongeren zijn gefascineerd door deze wereld. Veel jongeren lijkt het leuk om te weten hoe dingen in elkaar zitten. Ook doet het hen denken aan uitvindingen. Het meewerken aan de ontwikkeling van nieuwe producten spreekt hen aan. Leefwereld Materiaaltechnologie is bijvoorbeeld een onderdeel van deze wereld waar jongeren een positief gevoel bij krijgen. Thema’s zoals de ontwikkeling van nieuw materiaal voor sportschoenen staan namelijk dichterbij hun dagelijkse leefwereld.
Kansen De bovenstaande punten zijn vooral negatief van inslag. Er zijn echter ook positieve punten die jongeren noemen in relatie tot chemie. Maatschappelijk nut Het bedenken van nieuwe producten waarmee mensen geholpen worden spreekt tot de verbeelding. Beroepen als biothechnoloog of productmanager kunnen met die achtergrond dus aantrekkelijk zijn voor jongeren. “Je doet dingen voor jezelf en anderen. Chemie Bij de chemiesector moeten jongeren De wereld heeft er echt wat aan.” (Savooral denken aan: steriel, wit, brillen, bine, Eigenzinnige Idealist) Een grote groep jongeren vindt het erg concentratie, stilte en ieder voor zich. belangrijk om een nuttige bijdrage aan de maatschappij te leveren. De associNerd Jongeren denken bij chemie aan nerds: atie met pillen, apothekers en het menwereldvreemde mensen die helemaal gen van stoffen zorgt ervoor dat jongeren denken dat chemie ook te maken heeft opgaan in hun werk. met medische aspecten en zo ook maatschappelijk nut heeft , zoals in het beroep Gevaar Van kinds af aan leer je om bij de schoon- van farmacoloog. maakspullen weg te blijven, dangerbordLoon jes zorgen in films altijd voor explosies. Het beeld bestaat dat het werken in de chemie ingewikkeld is en op een hoog Vervuiling Bij chemie denken veel jongeren aan ver- niveau gebeurt, daarom krijg je veel bevuiling en doemen bij hen beelden van taald. Een goed salaris spreekt alle jongeren aan. schoorstenen met grijze wolken op. Ingewikkeld Chemie is volgens veel jongeren een ingewikkelde materie, ze denken hierbij aan: professoren, formules en lappen tekst. Allemaal associaties die niet tot de verbeelding spreken.
21
Concrete producten Dit onderdeel van chemie is voor de meeste jongeren niet voor de hand liggend, het verrast hen op een prettige manier. Het laat namelijk zien dat je onderdeel bent van een productieproces.
Dus als het eindproduct een snowboard is, kun jij als chemicus verantwoordelijk zijn voor het ontwerp van veel lichter materiaal of een snellere basis. Je bent met concrete producten bezig en je werkt duidelijk toe naar een eindproduct. Het laat jongeren verder zien dat je met innovaties bezig bent, hetgeen alle jongeren aanspreekt.
Mannenwereld dat het werken binnen deze wereld creatiDe transportbranche roept bij de meeste viteit en uitdaging met zich meebrengt. jongeren een beeld op van een mannenwereld. Dit komt omdat men al gauw denkt aan beroepen als vrachtwagenchauffeur. Kansen Binnen de wereld van Travel & Transport zijn er ook aspecten die jongeren duidelijk wel aanspreken. Reizen Bij travel denken jongeren in eerste instantie meteen aan reizen, vakantie en andere culturen. Dit zorgt voor een positief gevoel. “Als je veel reist, ga je ook veel om met mensen uit andere landen, dat lijkt me wel interessant. En dat je bijvoorbeeld Chinees leert als je in China werkt.” (Meie, Eigenzinnige Idealist)
Creatieve industrie De creatieve industrie is volgens jongeren wel jong en hip, maar daarmee ook ‘overdreven’. Fake zelfs, voor enkele jongeren.
Onzekerheid Volgens veel jongeren is het moeilijk om in de creatieve industrie je brood te verdienen. Er zijn veel mensen die in deze sector Regelen en managen willen werken (met name in de entertainTravel & Transport Met name de transportbranche roept bij Regelen en organiseren, een belangrijk mentsector), waardoor het moeilijk is om veel jongeren het beeld op van laagge- aspect van de logistieke branche, spreekt een baan te vinden. schoold werk. We zien dat jongeren het veel jongeren aan. Daarnaast laat de lomoeilijk vinden om zich een voorstelling gistieke sector hen zien dat er binnen de Kansen te maken van banen waarvoor een hogere wereld van Travel & Transport ook func- De creatieve industrie heeft volgens jonties op managementniveau mogelijk zijn. geren ook veel positiefs te bieden. opleiding nodig is. Opleidingen als die voor transportmanager of verkeerskundige zijn exacte op- Veelzijdigheid Gebrek aan creativiteit Jongeren zien niet hoe je in de wereld leidingen. Om dus een belangrijke spil in Jongeren voelen zich aangesproken door van Travel & Transport je creativiteit kwijt de wereld van transport te worden, is een de veelzijdigheid van de creatieve indukunt. Ze denken dan ook vooral aan be- exact vakkenpakket een pluspunt voor je strie: ze verwachten afwisselend werk. roepen waarbij je eentonige werkzaam- vervolgopleiding. Door deze functies te la- Het is dan ook belangrijk om de vele faten zien, kun je bovendien duidelijk maken cetten van deze wereld te belichten. heden uitvoert.
22
23
Creatief bezig zijn De entertainmentindustrie spreekt jongeren erg aan omdat het bij deze branche voor hen meteen duidelijk is dat je hier ook daadwerkelijk creatief bezig kunt zijn. Het is wel belangrijk een duidelijke combinatie te laten zien van creativiteit en techniek. zoals bijvoorbeeld in het beroep van gamedesigner, video-editor of interaction designer. Hiermee wordt het ‘technische aspect’ van deze wereld voor jongeren aantrekkelijk.
Formeel Jongeren denken aan zakenmannetjes. Hier hebben ze een oppervlakkig beeld van: man in pak met een koffertje. Ze verwachten een formele sfeer waarin ze niet helemaal zichzelf kunnen zijn.
Druk & stress Jongeren koppelen het harde werken en de verantwoordelijkheid voor grote geldbedragen aan hoge druk. Dit aspect van de wereld van Market & Money stuit op veel weerstand. Ook de beleving van de Uiting geven aan je identiteit beurs sluit hierbij aan: druk en te veel verDe creatieve industrie is uitermate ge- antwoordelijkheid en dat leidt tot stress. schikt om middels je werk uiting te geven “Je bent verantwoordelijk voor veel geld. aan je identiteit en dit spreekt veel jon- Als je op een verkeerd moment verkoopt geren aan. Ze zien dit als een manier om of een fout maakt, dan maak je meteen bewondering te krijgen van anderen of verlies. Dat is echt niks voor mij.” (Franechte passie te voelen voor het werk door cesca, Honkvaste Gemakzoeker) de grote en zichtbare eigen inbreng. “Je kunt ermee laten zien wie je bent. Kansen Makkelijker dan bij beroepen in andere Toch zijn er ook in deze wereld aspecten richtingen.” (Susan, Enthousiaste Verte vinden die jongeren aanspreken. kenner) Hoog salaris Jongeren zijn van mening dat je wel ‘goed geld’ verdient als je werkzaam bent in de wereld van Market & Money. Dit aspect spreekt bijna alle jongeren aan. Uitdaging Het werken op de beurs brengt wel uitdaging met zich mee. Het is constant opletten en zorgen dat elke kans benut Market & Money wordt. Uitdaging in het werk is een asJongeren geven aan dat het in deze sec- pect dat veel jongeren aanspreekt. tor om het geld draait. Zij denken dat dit haaks staat op sociale aspecten in een Internationaal baan en denken dan ook dat je weinig Het beeld dat je bij internationale orgacontact hebt met mensen. nisaties kunt gaan werken en eventu-
24
eel ook in andere landen kunt werken, spreekt een deel van de jongeren aan. Belangrijk is ook te laten zien dat Nederland een grote speler is op de wereldmarkt.
Emo Meer sociale aspecten als plezier, gezelligheid en passie voor je werk is voor alle jongeren erg belangrijk. Beelden moeten deze emoties dan ook uitstralen willen ze jongeren aanspreken.
2.4 Link met YoungMentality
2.3 De werelden in beeld
Samenwerking Vaak worden beroepen geïsoleerd verbeeld, waardoor jongeren een eentonig en saai beeld krijgen bij die beroepen. Zeker bij technische beroepen waarover het vooroordeel heerst dat er vooral nerds werken die niet sociaal zijn, is het belangrijk om dit te doorbreken. Het is belangrijk interactie en samenwerking tussen mensen te laten zien om jongeren aan te spreken.
Enthousiaste Verkenners zien met name graag afbeeldingen die laten zien hoe een product gemaakt wordt.
We vroegen jongeren welke beelden hen wel en welke beelden hen niet aanspreken van de verschillende werelden van bètatechniek. Qua beelden van de werelden van bètatechniek kunnen we op basis van de groepsgesprekken een aantal algemene conclusies trekken: Concreet en herkenbaar Veel jongeren hebben een vaag en oppervlakkig beeld van de werelden. Jongeren beseffen niet dat ze in hun dagelijks leven ook vaak (onbewust) in aanraking komen met techniek of technische innovaties. Veel beelden uit de wereld van bètatechniek hebben voor jongeren al snel een ‘te ver van mijn bed’-gevoel. En bij te abstracte of onduidelijke beelden haken jongeren af. Ook beelden die een te schoolse uitstraling hebben, zijn voor jongeren niet aantrekkelijk. Beelden die zo dicht mogelijk bij de belevingswereld van jongeren blijven (en dus herkenbaar zijn) en actueel zijn, spreken hen het meeste aan. Beelden van herkenbare producten worden daarom postief gewaardeerd. Ook beroepen zijn voor jongeren concreet. Daarom zijn de beelden van diverse beroepen uit de wereld van bètatechniek voor veel jongeren een ‘eyeopener’.
Betrokkenheid Ook maatschappelijke issues, wereld wereldproblematiek zoals voedseltekort of milieuproblemen spreken een deel van de jongeren aan. Belangrijk hierbij is wel dat de beelden niet te negatief zijn. Beelden waarin alleen het maatschappelijk probleem of het milieuprobleem in de aandacht staat, trekken voor sommigen wel de aandacht maar stralen geen positief gevoel of emotie uit. Terwijl beelden die een oplossing voor een maatschappelijk probleem tonen door iedereen enthousiast worden ontvangen. Uitdaging & creativiteit Beelden van (praktische) innovaties spreken jongeren om deze reden juist wel aan. Deze beelden laten jongeren zien dat het leuk is om in je werk creatieve oplossingen voor problemen te bedenken.
Qua aantrekkelijkheid van beelden van de verschillende werelden zien we dat er nog een aantal nuanceverschillen zijn per YoungMentality-milieu.
Eigenzinnige Idealisten voelen zich vooral aangetrokken tot beelden die maatschappelijk nut laten zien en beelden die het internationale karakter van een wereld weergeven. Extraverte Statuszoekers vinden vooral de volgende beelden aantrekkelijk: mooie plaatjes, ‘oogsnoep’ en beelden die macht of status uitstralen. Sociale Aanpassers zien met name graag afbeeldingen die milieu(bewuste) issues of producten laten zien of mensenwerk of sociaal bewustzijn weergeven. Erkenningzoekers zijn voornamelijk aangetrokken tot beelden die de vanzelfsprekendheid doorbreken, zoals dorstige kinderen in Afrika. In tegenstelling tot de meeste andere jongeren die dit soort beelden als cliché ervaarden. Honkvaste Gemakszoekers zien vooral graag afbeeldingen die herkenbaar en dichtbij zijn. Op de volgende pagina geven we in het YoungMentality-model een aantal voorbeelden van plaatjes die de verschillende types aanspreken.
25
beelden die wel aanspreken
26
27
beelden die niet aanspreken
28
29
3. Aanbevelingen Hoe communiceer je het best met aankomende leerlingen en wanneer begin je met scholieren voorlichten over de bètabranche en technische branche?
Concretiseer en kanaliseer je informatie. belangrijk om beroepen te laten zien Laat in je voorlichting de spannende en waarbij je een goed salaris kunt verdieuitdagende kanten van een beroep zien nen en aanzien krijgt. en bied niet alleen informatie over ver- Sociale Aanpassers zou je met name volgopleidingen aan. Laat duidelijk zien beroepen moeten laten zien waarbij het wat bepaalde beroepen inhouden, breng duidelijk is dat je in een prettige werkomde werkzaamheden in kaart, laat zien geving terechtkomt zodat je je persoonlijk Voorlichting bij kiezen welke vooropleiding en welk profiel je ook kunt ontwikkelen. voor je toekomst hiervoor nodig hebt. Erkenningszoekers zijn vooral geïnteresseerd in beroepen in een fijne (gezelKiezen voor de toekomst is complex voor jongeren. Om met deze complexiteit om Help jongeren zoeken binnen het enorme lige) werkomgeving waarbij ze waardete gaan versimpelen ze deze keuze. Deze aanbod aan informatie. Zoek binnen elke ring krijgen van hun baas. versimpeling kan leiden tot wegstrepen wereld naar die aspecten die aansluiten van techniek, omdat het ze tot dan toe bij de wensen omtrent een ideale baan van Sommige jongeren gaan zelf op zoek niet genoeg heeft aangesproken. de verschillende YoungMentality-types. naar informatie, voor andere jongeren is Laat Enthousiaste Verkenners per het nodig deze informatie aan te reiken. Begin zo jong mogelijk met informatie bètawereld beroepen zien waarin afwis- Jongeren vinden de huidige informatie verstrekken. Hoe jonger je jongeren seling, creativiteit en concreet resultaat vanuit school niet toereikend en onperbereikt, hoe beter je de beeldvorming duidelijk naar voren komen. soonlijk en daardoor niet relevant. rondom bèta en techniek kunt beïnvloe- Voor Eigenzinnige Idealisten is het beden (op een positieve manier). Begin al in langrijk om te laten zien dat er beroepen de eerste klas van de middelbare school zijn in de verschillende bètawerelden Op school met het verstrekken van informatie over waarin je een bepaalde mate van vrijde profielkeuze. Inspireer hen al in de heid hebt en individualiteit en waarbij je Maak het jongeren makkelijk. Het makeerste fase van het keuzeproces voor bovendien nog iets kunt betekenen voor kelijkste kanaal om jongeren van inforeen profiel, zodat bètatechniek (weer) de maatschappij. matie te voorzien is via school. Organieen reële optie wordt. Voor Extraverte Statuszoekers is het seer informatiebijeenkomsten op school
30
31
onder schooltijd. Zorg er wel voor dat lijke toelichting door een decaan of deze bijeenkomsten meerwaarde hebleraar. ben door het zo persoonlijk mogelijk • Zorg in de fase dat jongeren naar bete maken. Benader jongeren ook actief vestiging zoeken voor een persoonlijke vanuit het bedrijfsleven of brancheverbenadering. enigingen. Dit is arbeidsintensief, maar • Zorg voor workshops (onder begejongeren gaan zelf de verschillende weleiding van een professional) waarin relden niet actief benaderen omdat hun jongeren kunnen ervaren hoe het is beeld hiervan negatief is. om in een bepaald beroep werkzaam te zijn. Laat ze verschillende concrete • Zorg voor persoonlijke informatie. opdrachten uitvoeren op basis van • Bied (objectieve) informatie aan door cases uit het bedrijfsleven. bijeenkomsten met ervaringsdeskun- • Bied stages of meeloopdagen aan in de digen (studenten van een vervolgopverschillende werelden. leiding of jonge werknemers van een • Bied op open dagen jongeren de mogebedrijf) te organiseren. Dit maakt het lijkheid met studenten, oud-studenten voor jongeren persoonlijk. Het biedt en docenten van een vervolgopleiding hen de mogelijkheid zelf concrete, inte praten. houdelijke vragen te stellen over de positieve, maar ook de minder posi- Communicatie over de werelden tieve kanten van een bepaald beroep. van bètatechniek Medewerkers binnen de verschillende Jongeren kunnen zich eigenlijk geen bètawerelden zijn vaak het beste uit- voorstelling maken van wat de wereld hangbord voor een bepaald beroep of van bètatechniek precies inhoudt. Met een bepaalde opleiding. name de breedheid van de zeven bèta• Zorg bij de bestaande informatie (bijv. werelden zorgt ervoor dat jongeren zich beroepskeuzetesten) voor persoon- er niet of nauwelijks iets bij kunnen voor-
32
stellen en daarom een eendimensionaal en vaak negatief beeld ontwikkelen. Zorg daarom voor informatie die bewustwording creëert en daardoor het beeld van bètatechniek voor jongeren concreter en divers maakt. Deze bewustwording kan ervoor zorgen dat jongeren een positief beeld van de bètatechniek ontwikkelen. Benut het brede karakter van de verschillende bètawerelden juist in positieve zin. Laat bijvoorbeeld de diversiteit aan functies zien en breng elke wereld duidelijk in kaart aan de hand van herkenbare beroepen per deelgebied. Communiceer realistisch maar wel uitdagend. Laat herkenbare, maar wel innovatieve producten zien en beroepen met een zeker aspiratieniveau. Ontkracht de clichébeelden die jongeren hebben van de bètawerelden. Laat bijvoorbeeld geen stereotype laaggeschoolde beroepen zien. Beperk het gebruik van het woord bètatechniek. Techniek wordt in eerste instantie geassocieerd met zwaar en
moeilijk en dus onaantrekkelijk. Maak bètatechniek tastbaar en bereikbaar. Leg de link tussen eigenschappen van jongeren (per BètaMentality- of YoungMentality-type) en capaciteiten die binnen verschillende beroepen belangrijk zijn, los van profielkeuze of vooropleiding.
Beelden en kanalen De beelden die gebruikt worden in communicatie over bètatechniek moeten aan een aantal basisvoorwaarden voldoen. Jongeren voelen zich het meest aangetrokken tot beelden die herkenbaar, praktisch en dus concreet zijn. Beelden moeten emotie uitstralen. Als beelden inspelen op de emoties van jongeren door plezier uit te stralen of door juist (aangrijpende) problemen te laten zien, worden deze eerder ‘opgepikt’. Ook roepen beelden van innovaties een positief gevoel op. Veel jongeren willen iets betekenen in de maatschappij en een concreet resultaat laten zien en zijn daarom aangetrokken tot beelden van
innovatieve producten. Door beelden te laten zien die in ieder geval aan de voorgenoemde criteria voldoen, sluit je aan bij de kernwaarden voor een ideale baan. Jongeren gaan meestal niet zelf actief op zoek naar informatie en vinden het prettig om informatie aangereikt te krijgen. De makkelijkste weg om jongeren van informatie te voorzien is via scholen. Om jongeren op grote schaal te bereiken is het mogelijk massamedia in te zetten en het imago van een wereld onder een brede groep te vergroten.
33
4. BèTA MENTALITYgroepen De Geïnteresseerde Generalist Hij kan het, hij vindt de lessen niet per se saai of moeilijk, maar de Geïnteresseerde Generalist houdt zich liever bezig met de maatschappelijke zaken van het leven en ziet dit ook in de toekomst De Concrete Bèta “Ik kan het, ik wil het en ik vind het in- doorgezet. Wanneer je deze jongere teressant.” Dat is globaal hoe de Con- vraagt wat belangrijk is voor een toecrete Bèta tegen de bètatechnische komstige baan, zijn zelfontplooiing, een wereld aankijkt. Het is een enthousiaste leuke en dynamische omgeving en het jongere die nieuwsgierig is naar de we- helpen van mensen doorslaggevend. En reld om hem heen en graag het hoe en dat zien zij onvoldoende terug in een bèwaarom wil weten in de breedste zin van tatechnische omgeving. het woord; van apparaat tot mens en van natuur tot dier. De Non Bèta Deze jongere kan het niet en wil het niet. Ze hebben zelfs een uitgesproken hekel De Carrière Bèta Status en goede carrièremogelijkheden aan het exacte onderwijs. De Non Bèta zijn twee van die dingen die de Carrière is niet geïnteresseerd in bètatechniek, Bèta graag terugziet in een toekomstige tenminste op het eerste gezicht. Want baan. En natuurlijk hoort daar een goed deze jongere is ervan overtuigd dat hij salaris bij. De Carrière Bèta is een jon- het niet kan. Hij sluit een toekomst in gere die het exacte onderwijs op school deze richting om die reden dan ook uit. vrij saai en ouderwets vindt, maar dankzij bovenstaande (excentrieke) perspectieven eventueel wel voor een toekomst in de bètatechniek kan kiezen. Op basis van het beschreven onderzoek is het BètaMentality-model ontwikkeld dat jongeren (14 – 18 jaar) indeelt in vier groepen.
34
colofon In dit overall verslag beschrijven we de algemene inzichten van alle bètawerelden. Voor meer informatie over de beleving van en aanbevolen communicatie over de specifieke bètawerelden verwijzen we dan ook naar de deelrapporten per bètawereld. Deze zijn op te vragen via Platform Bèta Techniek, t. 070-3119711 of via YoungWorks, t. 020-4199840, Joris Schuurman (
[email protected]) of Hanneke Hövels (
[email protected]). Voor meer informatie over YoungMentality of BètaMentality en de toepassing ervan, kunt u contact opnemen met YoungWorks, tel: 020-4199840, Joris Schuurman (joris@ youngworks.nl) of Hanneke Hövels (
[email protected]). Ook voor meer informatie over het onderzoek of de onderzoeksmethode kunt u contact opnemen met YoungWorks, Joris Schuurman (
[email protected]). Ook vindt u informatie op de site: www.betamentality.nl
Verantwoordelijken vanuit Platform Bèta Techniek Beatrice Boots en Margit de Kok Teksten YoungWorks Vormgeving Overburen Copyright YoungWorks. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van YoungWorks en Platform Bèta Techniek.
