INHOUD 1. Veiligheidsvoorschriften................................................................................................. 4 1.1 Elektrische shock .................................................................................................. 4 1.2 Explosies ............................................................................................................... 4 1.3 Vuur ...................................................................................................................... 4 1.4 Brandwonden ........................................................................................................ 4 1.5 Rookvorming ........................................................................................................ 5 1.6 Straling.................................................................................................................. 5 1.7 Lawaai................................................................................................................... 5 1.8 Elektromagnetische storing................................................................................... 5 1.9 Dragers van pacemakers ....................................................................................... 5 1.10 Bewegende delen ................................................................................................ 5 2. Beschrijving van de stroombron ..................................................................................... 7 2.1 Het toestel opstellen .............................................................................................. 8 2.2 Geleverde onderdelen ........................................................................................... 8 2.3 Voorpaneel ............................................................................................................ 9 3. Installatie en gebruik..................................................................................................... 10 4. Installatie van de elektrodemachine.............................................................................. 10 4.1 Elektrodelassen ................................................................................................... 11 4.2 Problemen bij elektrodelassen ............................................................................ 13 5. Installatie van de machine in TIG HF........................................................................... 14 5.1 TIG lassen ........................................................................................................... 15 5.2 Problemen bij TIG lassen.................................................................................... 19 6. Installatie van de machine in MIG................................................................................ 21 6.1 MIG lassen .......................................................................................................... 22 6.2 Problemen bij MIG lassen .................................................................................. 28 7. Wat als de inverter niet werkt? ..................................................................................... 29 8. Verkrijgbare toebehoren ............................................................................................... 30 8.1 Pulse-unit (ingebouwd in de CDi versies) .......................................................... 30 8.2 Voetbediening ..................................................................................................... 30 8.3 Afstandsbediening............................................................................................... 30 8.4 Andere toebehoren .............................................................................................. 30 9. Technische gegevens .................................................................................................... 31 10. Kenmerken.................................................................................................................. 31 11. Blokdiagram................................................................................................................ 32 12. Diagram aansluiting afstandsbediening ...................................................................... 34 CE Verklaring van Overeenstemming .............................................................................. 35
www.contimac.be
2
TEC.LA S.r.l. bedankt u voor de keuze van haar lasmachine, gebouwd volgens de veiligheids- en betrouwbaarheidsprincipes. Het kwaliteitsmateriaal dat gebruikt werd voor deze machines garandeert een volledige betrouwbaarheid en een eenvoudig onderhoud.
We raden u aan om de handleiding te lezen alvorens het systeem van stroom te voorzien. De ERGUS machines zijn gecertificeerd volgens ISO 9000:2001, wat garant staat voor een grotere betrouwbaarheid en kwaliteit.
www.contimac.be
3
1. Veiligheidsvoorschriften 1.1 Elektrische shock ELEKTRISCHE SHOCKS KUNNEN DODELIJK ZIJN - Raak de onderdelen onder hoogspanning niet aan. - Verbreek de stroomtoevoer alvorens het toestel af te stellen. - De gebruiker moet goed geïsoleerd zijn tegen het lastoestel en de grond door isolatiekledij en –handschoenen te dragen. - Gebruik geen beschadigde of slecht aangesloten kabels of kabels met slappe klemmen. - Hou uw werkkledij en lichaam droog. - Werk niet in vochtige of natte plaatsen. - Leun niet tegen het lastoestel. - Bescherm de stroombron met een geschikte stroomonderbreker, die u het best in de buurt van het lasapparaat plaatst. - Maak geen gebruik van het toestel als de beschermingen eraf gehaald zijn. - Zorg ervoor dat de hoofdstroom geaard is.
1.2 Explosies - Las niet boven of in de buurt van containers onder hoogspanning. - Las geen recipiënten die brandstoffen of ontvlambare stoffen bevatten. - Las niet op plaatsen waar er explosieve stofwolken, gassen of dampen zijn. - Gebruik altijd een drukmeter om de gasslang van de machine met de fles te verbinden. - Gebruik geen beschadigde of lekkende flessen. - Gebruik geen flessen waarop niet vermeld staat welk soort gas ze bevatten. - Stel geen flessen bloot aan grote warmtebronnen. - Meng nooit het gas in de flessen. - Laat de flessen altijd hervullen door gespecialiseerde bedrijven. - Vermijd elk contact tussen de flessen en de elektrode of andere delen onder stroom. - Vervang gasslangen die schade vertonen. - Hou de drukverlager in goede staat. - Gebruik enkel drukverlagers die gemaakt zijn voor het specifieke soort gas dat u gebruikt.
1.3 Vuur - Vermijd vlammen veroorzaakt door vonken, metaalslakken en gloeiend materiaal. - Zorg voor brandblusapparaten in de onmiddellijke omgeving van uw werkplaats. - Hou ontvlambaar en brandbaar materiaal uit de buurt.
1.4 Brandwonden - Bescherm uw lichaam tegen brandwonden en ultraviolette straling door brandvrije beschermkledij te dragen (handschoenen – hoofdbescherming – schoenen – helm, etc.). - Draag een lashelm. - Hou de elektrode of de lastoorts uit de buurt van uw en andermans lichaam. - Zorg voor een EHBO-verbandkist in de onmiddellijke omgeving van uw werkterrein.
www.contimac.be
4
- Draag geen contactlenzen, de hitte van de toorts kan ze aan het hoornvlies vastbranden. - Vervang het glas van het lasmasker als het beschadigd is of niet geschikt voor de specifieke taak. - Laat de gelaste delen volledig afkoelen alvorens ze met de handen aan te raken.
1.5 Rookvorming Lassen veroorzaakt rookvorming en schadelijke metaalstofwolken, doe daarom het volgende: - Gebruik een afzuigventilator als u in een gesloten plaats werkt. - Reinig het lasapparaat als er solventen op liggen of ander materiaal dat schadelijke gassen kan uitstoten. - Las geen metaal dat bedekt is met of dat bestaat uit lood, cadmium, grafiet, zink, chroom en tin als er geen afzuigventilator voorzien is. - OPGELET: Gebruik geen zuurstof om te ventileren!!!
1.6 Straling De lasboog produceert stralingen die de ogen kunnen beschadigen en de huid verbranden. De lasboog wordt gevaarlijk beschouwd tot op een afstand van 15m (50ft). Zorg voor de nodige bescherming.
1.7 Lawaai De lasboog leeft de huidige wetgeving na m.b.t. lawaai (niet over 80 db); zorg voor oorbescherming om schade te vermijden tijdens het lassen boven uw hoofd of het lassen in kleine ruimtes.
1.8 Elektromagnetische storing De stroombron leeft de wetgeving na m.b.t. elektromagnetische storingen en is geschikt voor gebruik in een industriële omgeving. Toch is het nodig om u eraan te herinneren en de nodige maatregelen te treffen in geval van storingen met: - Datatransmissiesystemen - Communicatietoestellen - Schakelpanelen - Veiligheidsmateriaal - Schaalverdeling en meetinstrumenten
1.9 Dragers van pacemakers De magnetische velden afkomstig van de hoogspanning of hoge frequentie kunnen de werking van pacemakers verstoren. Mensen met pacemakers moeten hun dokter raadplegen alvorens dit toestel te gebruiken of plaatsen te betreden waar ermee gewerkt wordt.
1.10 Bewegende delen Hou alle beschermingen op hun plaats. Hou uw handen, haar en kledij weg van de bewegende delen (ventilator, rotator, draadvoeding voor MIG machines).
www.contimac.be
5
Gevaartekens
Veiligheidstekens
www.contimac.be
6
2. Beschrijving van de stroombron De MET 160 DCI en MET 200 DCI lasapparaten zijn gemaakt voor het elektrodelassen met HF-ontsteking. Basisonderdelen: 1. Bedieningselektronica 2. Stroomelektronica 3. HF generator Door de kleine afmetingen en de lichtheid zijn deze lasapparaten ideaal voor gebruikers die zich veel moeten verplaatsen. De inverterfrequentie elimineert het stereotiepe lawaai van de oude generatie stroombronnen. Er is een betere controle over de lasnaad dankzij de vooruitgang in het elektronisch onderzoek. De kwaliteit van het materiaal waarvan de ERGUS-machines gemaakt zijn, garandeert een optimale werking, een lange levensduur en weinig onderhoud.
LEES DE HANDLEIDNG GRONDIG ALVORENS DE MACHINE VAN STROOM TE VOORZIEN EN TE GEBRUIKEN.
Door de instructies te volgen kan u voorkomen dat de machine fout geïnstalleerd wordt. Opgelopen schade door verkeerd gebruik maakt de garantie ongeldig.
CONTACTEER UW VERDELER VOOR SPECIAAL ONDERHOUD. REPARATIES UITGEVOERD DOOR ONBEVOEGDE INSTANTIES MAAKT DE GARANTIE ONGELDIG.
Lasstroombronnen dienen voor professioneel gebruik en mogen enkel gebruikt worden door bevoegd personeel. Dit toestel kan zeer zwaar werk aan, bij een temperatuur tussen -10°C (14°F) en +40°C (104°F).
www.contimac.be
7
2.1 Het toestel opstellen Zet het toestel niet op plaatsen die de luchtcirculatie van de ventilator en het ventilatierooster beperken (dek de stroombron niet af). Zorg ervoor dat de temperatuur van de omgeving de 40°C niet overschrijdt en dat er geen vochtige lucht is die stof, zuren, zouten, ijzerhoudend of metaalhoudend stof bevat. Controleer of de hoofdstroom gelijk is aan de stroom van de stroombron. Zorg ervoor dat de hoeveelheid geleverde stroom volstaat voor de stroom die de generator nodig heeft (Zie technische gegevens). Zorg ervoor dat de werkomstandigheden overeenstemmen met de IP 21 S beschermingsgraad. De omhulsels rond de elektrische componenten beschermen hen tegen externe werktuigen en tegen direct contact. Ze hebben verschillende graden van bescherming tegen vaste stoffen en water, afhankelijk van de omstandigheden. De graad van bescherming wordt voorgesteld door de letters IP, gevolgd door twee cijfers: het eerste cijfer geeft de graad van bescherming aan tegen vaste voorwerpen en de tweede tegen water. Cijfer I
Beschrijving
Cijfer II
Beschrijving
Bijkomstig veld
Beschrijving
2
Beschermd tegen vaste voorwerpen breder dan 12 mm (vb. een vinger)
1
Beschermd tegen waterdruppels die verticaal naar beneden vallen
S
Toestel niet in werking
2.2 Geleverde onderdelen Het pakket bevat: - 1 stroombron - 1 gebruikershandleiding - 1 mannetjes-, 4-polige toortsconnector - 1 mannetjes-, snelgas disconnector Controleer of elk van de hierboven vermelde onderdelen in het pakket zitten. Indien er iets ontbreekt, raadpleeg dan uw verdeler. Controleer of de generator niet beschadigd werd tijdens het transport. Indien dit wel het geval is, contacteer dan zo snel mogelijk uw verdeler.
www.contimac.be
8
2.3 Voorpaneel
MET 170 DCI – MET 200 DCI 1. Schakelaar aan/uit 2. LED voor overbelasting 3. Stroomknop 4.”+”-aansluiting 5. “-“-aansluiting 6. Aansluiting pulser, afstands- en voetbediening 7. Keuzeschakelaar – MMA, TIG, MIG 8. MIG-TOORTS Euroconector 9. Draadsnelheidsregeling 10. Electronische choke setting 11. Uitgaande spanningsregeling
www.contimac.be
9
3. Installatie en gebruik De installatie moet gebeuren door bevoegd personeel. Alle aansluitingen moeten overeenstemmen met de huidige specificaties en de veiligheidsregels. Controleer of de stroom tussen 210V en 250V ligt alvorens de stroombron op het net aan te sluiten. De hoofdstroom moet geaard zijn. Tabel van lengte en doorsnede De gebruikte hoofdstroom moet altijd de vereiste stroom leveren. Bij sommige toepassingen zijn er verlengkabels nodig om de werkplaats te bereiken. Volg de onderstaande tabel om de maximale stroom te benutten. U vindt er de kabeldoorsnede t.o.v. de lengte. Lastoorts van 3,25 mm (1/8”) (140A-160A) en TIG lassen bij 200A 10 mt (33 ft) 20 mt (66 ft) 30 mt (99 ft)
2,5 mmq (12 AWG) 4 mmq (10 AWG) 6 mmq (9 AWG)
NOOT: Gebruik een evenredige doorsnede voor verschillende lengtes.
4. Installatie van de elektrodemachine Alle bedieningselementen voor de lasparameters bevinden zich op het voorpaneel van de lasmachine. - Verbind de stroomkabel met een éénledige, geaarde contactdoos van 230 V.
www.contimac.be
10
- Ref.4 Ref.5 Verbind de positieve (+) en de negatieve (-) connectoren met de aardingskabel en de elektrodehouder. Bij rutiele elektroden moet de elektrodehouder verbonden worden met de negatieve pool (-), terwijl bij basiselektroden de elektrodehouder verbonden moet worden met de positieve pool (+). In elk geval, bekijk de instructies op de elektrodekast voor elk type. - Ref.1 Ontstekingsknop - Ref.2 Indicatorlamp voor overbelasting door verhitting (enkel de DCi modellen). - Ref. 3 Stroomknop Elektrodes Elektrodes Elektrodes Elektrodes Elektrodes
1,60 2,00 2,50 3,25 4,00
mm mm mm mm mm
(1/16”): minimumstroom 30 A, maximumstroom 50 A (5/64”): minimumstroom 40 A, maximumstroom 70 A (3/32”): minimumstroom 70 A, maximumstroom 110 A (1/8”): minimumstroom 110 A, maximumstroom 140 A (5/32”): minimumstroom 140 A, maximumstroom 180 A
- Ref.6 Aansluiting afstandsbediening - Ref.7 Selecteer de gewenste elektrodepositie; (enkel CDi modellen, Zie p.20 voor CDI modellen) - Ref.10 Hot startknop: vermijd dat de elektrode blijft kleven bij vonkstart met hogere spanning. Steek het niet-gecoate uiteinde van de elektrode in de houder. Verbind de aarding met het lasstuk. Schuur de elektrode over het stuk. Maak de elektrode los om te stoppen met lassen. De boog zal uitdoven.
4.1 Elektrodelassen Booglassen met gecoate elektroden is een fusieprocedure waarbij een elektrische boog als warmtebron gebruikt wordt. Dit wordt gevormd tussen de uitersten van een gecoate elektrode en het basismateriaal. De hitte ontwikkeld door de boog doet het basismateriaal, de stang en een gedeelte van de coating smelten. Het resterende gedeelte brandt op en er ontstaat rookvorming. Daardoor wordt de lasnaad beschermd tegen oxidatie, veroorzaakt door de lucht. Het deel van de coating dat het smeltbad binnenkomt, scheurt zich af van het metaal en komt op het oppervlak terecht waar de slak gevormd wordt. Dit draagt ook bij tot de bescherming tegen lucht. U kunt de procedure uitvoeren in elke laspositie.
www.contimac.be
11
Lasposities Er zijn vier basisposities: - Oppervlak: De elektrode wordt erboven gehouden en de delen worden horizontaal gelast.
- Frontaal: De elektrode wordt horizontaal gehouden en de delen worden verticaal gelast.
- Verticaal: De elektrode wordt verticaal gehouden en de te lassen delen bevinden zich in dezelfde positie. Er zijn twee posities: Verticaal stijgen: de elektrode gaat omhoog; Verticaal zakken: de elektrode gaat omlaag.
NB: Het zakken moet in een snelle beweging gebeuren, terwijl het stijgen traag moet gebeuren om het te lassen materiaal te verwarmen. - Boven het hoofd: De elektrode gaat opwaarts, met de te lassen delen horizontaal.
VOOR HET OPTIMAAL LASSEN VAN MATERIAAL MET EEN CONSTANTE DIKTE, VEREISEN DE TE LASSEN RANDEN ENIGE VOORBEREIDING WORDEN ALVORENS TE BEGINNEN.
www.contimac.be
12
4.2 Problemen bij elektrodelassen Defect
Mogelijke oorzaken
Oplossingen
1. Luchtbellen in de lasnaad (poreusheid).
A. Natte elektroden. B. Te hoge lasstroom. C. Vuile of geverfde oppervlakken.
A. Droog de elektroden voor gebruik. B. Verminder de lasstroom. C. Reinig de te lassen stukken alvorens ze te lassen.
2. Zichtbare kreuken in de lasnaad onmiddellijk na het hard worden.
A. Stukken te stijf. B. Lasbek te dun. C. Te snelle afkoeling.
A. Vermijd spanningsproblemen door de vorm. B. Las minder snel om zo een dikkere laag te verkrijgen. C. Zorg voor voorverwarming van het stuk en koel het trager af.
3. Kloving door lichte vulling van de spleet.
A. Te lage lasstroom. B. Elektrode te groot voor het te lassen stuk. C. Spleet te nauw. D. Foute lasvolgorde.
A. Verhoog de lasstroom. B. Gebruik elektroden met een kleinere diameter. C. Vergroot de spleet. D. Plaats de stukken in een correcte volgorde.
4. Delen van het gelaste stuk niet versmolten met de het bladmetaal of met het stuk.
A. Elektroden te dun voor de te lassen stukken. B. Te lage lasstroom. C. Gebruik van elektrode met verkeerde schuinte. D. Te hoge lassnelheid. E. Metaalslakken of vuil op het oppervlak van het stuk.
A. Gebruik elektroden met een grotere diameter en zorg voor voorverwarming van het stuk. B. Verhoog de lasstroom. C. Corrigeer de lashoek met de basisplaat. D. Verminder de lassnelheid. E. Reinig het oppervlak alvorens te lassen.
5. Niet-metaalachtig materiaal zit vast in de lasnaad (slak inbegrepen).
A. Deeltjes vast in de onderste lagen van de vorige passage. B. Te dicht. C. Door een onregelmatige laag blijven de deeltjes makkelijker steken. D. Lichte penetratie met deeltjes die vastzitten onder het
A. Bij het lassen met fijne stukken, reinig slak en herbegin met een elektrode van een kleinere diameter. B. Zorg voor voldoende ruimte om slak te reinigen. C. Schuur indien nodig het fijne of het onregelmatige stuk. D. Verwijder de hoeken van de slak. Gebruik kleinere elektroden met hogere stroom voor een
www.contimac.be
13
smeltbad. E. Roest of schilfers verhinderen goede smelting. F. Verkeerde elektrode voor de aangewende laspositie.
goede penetratie. E. Reinig het stuk alvorens te lassen. F. Gebruik elektroden die geschikt zijn voor de laspositie, anders zal het moeilijk zijn om slak te verwijderen.
5. Installatie van de machine in TIG HF DC – Gelijkstroom - Sluit de stroomkabel aan op een éénledige contactdoos van 230 V, zorg ervoor dat de contactdoos geaard is. - Zet de gasfles op een veilige plaats en zorg ervoor dat ze stevig staat. - Verbind de gasslang van de TIG toorts met de drukmeter volgens de instructies van de fabrikant die bij de meter zitten. Gebruik puur argongas van 4-8 lt./min. (1-2 gallon/min).
- Ref.4 Positieve connector (+) voor de aardingskabel. - Ref.5 Negatieve connector (-) voor de stroomkabel van de TIG toorts. - Ref.8 Verbind de TIG toorts met de contactdoos.
www.contimac.be
14
- Ref.9 Breng de gasscheider van de TIG toorts in. - Ref.3 Stroomknop met potentiometer voor lasstroom. - Ref.7 Selecteer 2/4-staps positie voor TIG lassen met of zonder HF (enkel DCi modellen, zie p.20 voor CDI modellen): * 2 T HF positie – 2-staps * 4 T HF positie – bij 4-staps is het niet nodig om de toortstrekker ingedrukt te houden. Druk de trekker in; als de boog aanslaat, kunt u de trekker ontspannen en toch verder lassen; om te stoppen, druk de trekker weer in en laat weer los. * 2-4 T zonder HF: Gebruik deze ontsteking zonder HF op plaatsen met hoge risico’s waar storingen veroorzaakt door de HF voor problemen zorgen (nabij computers of elektronische toestellen). Identieke 2/4 T functies met HF. Ontsteking zonder HF gebeurt door de top van de wolfraamelektrode op het te lassen stuk te schrapen. - Ref.12 Door de stroomafnemingstijd in te stellen, vermindert de stroomoutput geleidelijk. Zo worden typische defecten bij het lassen van uiteinden zoals krimpuitholling vermeden. In de 2-staps positie gebeurt dit door de toortstrekker te lossen, terwijl bij de 4-staps positie de trekker ingedrukt moet blijven. (enkel DCi modellen; zie p.20 voor CDI modellen) - Ref.11 Door de gasnalooptijd in te stellen, wordt oxidatie van de elektrode na het lassen vermeden. Het gas zou gedurende enkele seconden moeten circuleren (8/10 aanbevolen). (enkel voor DCi modellen; zie p.20 voor CDI modellen) - Ref.6 Connector voor: afstands-, impuls- en voetbediening.
5.1 TIG lassen TIG lassen is een fusieprocedure waarbij een elektrische boog, tussen de wolfraamelektrode en het te lassen materiaal, als warmtebron gebruikt wordt. TIG lassen vereist het gebruik van een inert gas (Argon) dat de lasnaad beschermt. Als vulmateriaal gebruikt wordt, bestaat dit uit stangen die geschikt zijn voor het te lassen materiaal (staal, roestvrij staal, koper; etc.).
www.contimac.be
15
In de TIG modus is het mogelijk om te lassen in elke positie: vlak, onder een hoek, op de rand, verticaal en boven het hoofd. Bovendien heeft het gelaste stuk, vergeleken met andere manieren van lassen, een grotere mechanische weerstand, is het beter bestand tegen corrosie en is er minder hitte in het lasgebied, waardoor er minder vervormingen ontstaan. Er kan ook gelast worden zonder lasmateriaal, waarbij een gave, glimmende las zonder onzuiverheden gegarandeerd wordt. Voorbereiding van het materiaal Het lasresultaat hangt ook af van de reinheid van het stuk, vóór het gelast wordt. De randen moeten altijd goed gevormd worden alvorens te reinigen. De meest geschikte zijn de “V” of de “X”. De stukken moeten goed gepenetreerd kunnen worden. Als ze klaar zijn, moeten ze gereinigd en ontvet worden met oplosmiddel. Ze kunnen afgeborsteld of geschuurd worden met aandacht voor het verwijderen van schilfers. Er moet pure argon gebruikt worden. Bij een andere mix kan oxidatie optreden. Selectie en voorbereiding van de elektrode De elektrode moet bestand zijn tegen zoveel mogelijk stroom zonder te smelten, want gesmolten wolfraam bezoedelt het gelaste metaal. Wolfraam kan harde insluitingen vormen die de weerstand van de naad kunnen compromitteren. Bij het lassen met een wisselende stroom, waarbij de polariteit telkens verandert van positief naar negatief, moet de stroom sterk genoeg zijn om de top van de elektrode lichtjes te doen smelten. Lasstroom en relatieve elektrodediameter Ø elektrode (mm) 1,0 1,6 2,4 3,2
(1/32”) (1/16”) (3/32”) (1/8”)
Gelijkstroom (A) Negatieve pool 10-70 60-150 100-250 200-400
Voorbereiding elektrode voor lassen bij gelijkstroom De elektrode moet gericht zijn volgens de lasstroom.
Hoek@ [°] 30 60-90 90-120 120
Stroombereik [A] 0-30 30-120 120-250 >250
www.contimac.be
16
Soorten elektroden Elektrode Cerium-wolfraam Puur wolfraam Thorium-wolfraam
Kleur Grijs Groen/Blauw Rood
Gebruik Universeel Aluminium en aluminiumlegeringen Fe-roestvrij staal-koper
Laspositie Plaats de top op 3-4 mm (.12-.16 in) van het te lassen stuk, druk de toortstrekker in, de boog zal automatisch aanslaan. Van zodra het smeltbad gevormd wordt, beweeg de toorts met een gelijkmatige snelheid om een smeltbad te vormen met gelijke diepte en breedte.
Als vulmateriaal gevormd wordt, hou de stang schuin en op ongeveer 20 mm (.79in) van het stuk. Als het smeltbad vloeibaar wordt, trek de toorts terug en voeg materiaal bij door de stang tegen het smeltbad te houden (vulmateriaal is altijd noodzakelijk bij aluminium).
Trek de stang weg en breng de toorts weer bij de lasnaad.
Herhaal deze procedure snel en constant zodat de naad homogeen blijft.
www.contimac.be
17
PARAMETERS VOOR TIG LASSEN Roestvrij STAAL Dikte bladmetaal mm. 1 (.039in)
2 (.078in)
3 (.12in)
4 (.16in)
5 (.2in) 6 (.24in)
Dikte naad
Kop tegen kop Overlappend Buitenhoek Binnenhoek Kop tegen kop Overlappend Buitenhoek Binnenhoek Kop tegen kop Overlappend Buitenhoek Binnenhoek Kop tegen kop Overlappend Binnenhoek
Lasstroom (A) Horizontaal Verticaal
Elektrode mm.
Vulmateriaal Ø mm.
Lassnel-heid mm./min.
Argon lit./min.
Aantal passages
1,0
1,6
250-300
6
1
25-60
23-55
60 40 55 80-110
55 35 50 75-100
1,0 1,0 1,6 1,6-2,4
1,6 1,6 1,6 1,6-2,4
250-300 250-300 250-300 175-225
6 6 6 6
1 1 1 1
110 80 105 120-200
100 75 95 110-185
1,6-2,4 1,6-2,4 1,6-2,4 2,4-3,2
1,6 1,6 2,4 2,4
175-225 175-225 175-225 125-175
6 6 6 7
1 1 1 1
130 110 125 120-200
120 100 115 110-185
2,4-3,2 2,4-3,2 2,4-3,2 2,4-3,2
2,4 2,4 3,2 3,2
125-175 125-175 125-175 100-150
7 7 7 7
1 1 1 1
185 180 160
170 165 140
2,4-3,2 2,4-3,2 3,2-4,0
2,4 2,4-3,2 2,4-3,2
100-150 100-150 100-150
7 7 7
1 1 1
220-275
190-230
3,2-4,0
3,00-4,00
150-240
7
2
250-300 280-320
210-250 230-280
3,2-4,0 3,2-4,0
3,00-4,00 3,00-4,00
150-240 150-240
7 7
2 2
Buitenhoek Kop tegen kop Overlappend Binnenhoek
KOPER en koperlegeringen Dikte bladmeta al mm. 1 (.04in)
2 (.078in)
3 (.12in)
Dikte naad
Kop tegen kop Overlappen d Kop 2 L Kop tegen kop
Kop tegen kop Binnenhoek Overlappen d
Lasstroom Horizonta al (A) 70-90
Elektrod e mm.
Vulmateria al Ø mm.
Lassnelhei d mm./min.
Argon lit./min .
Aantal passage s
1,6
1-1,6
300
6-8
1
70-100
1,6
1-1,6
300
7-8
1
60-100 130-150
1,6 1,6
1-1,6 1,6
300 250
7-8 7-8
1 1
170-200
2,4-3,2
2,4-3,2
260
7-10
1-2
200-250 200-250
2,4-3,2 2,4-3,2
2,4-3,2 2,4-3,2
225 225
7 7-10
1 1
www.contimac.be
18
Vulmateriaal Vulmateriaal kan zowel bestaan uit draden als uit stangen; metalen repen gesneden uit hetzelfde gelaste metaal, kunnen ook gebruikt worden. In dit geval moet het vulmateriaal altijd goed gereinigd worden. De samenstelling van het lasmateriaal mag geen poreusheid doen ontstaan, het moet geselecteerd worden volgens het gekozen basismateriaal. Als het geschikte materiaal gebruikt wordt, met bijpassende beweging, zou de naad gaaf moeten zijn, zonder enige tekenen van poreusheid.
5.2 Problemen bij TIG lassen Defect
Mogelijke oorzaak
Oplossing
1. De elektrode smelt wanneer de boog gebruikt wordt.
A. Elektrode verbonden met de “+” pool.
A. Verbind de elektrode met de “-“ pool.
2. Vuil smeltbad
A. Elektrode vuil door contact met het smeltbad of de stang. B. Gas vervuild met lucht.
A. Maak een nieuwe top. B. Controleer de gasslang of vervang de fles.
3. De elektrode smelt of oxideert wanneer de boog gebruikt wordt
A. Geen gastoevoer naar het smeltbad. B. Klonters vuil op de toorts. C. Snee in de gasslang. D. Gasdoorgang vuil. E. Gasventiel gesloten. F. Toortsventiel gesloten. G. Elektrode te klein voor gebruikte stroom.
A. Controleer op verstoppingen in de gasleidingen en controleer de fles. B. Reinig de toorts. C. Vervang de gasslang. D. Maak de gasvoeding los van de toorts en verhoog de druk om vuil weg te blazen. E. Open. F. Open. G. Lagere lasstroom of vervang de elektrode door een grotere.
4. Las zichtbaar fijn.
A. Ongeschikt beschermgas.
A. Verhoog de gastoevoer of controleer de gasleiding.
5. Boog onstabiel tijdens TIG lassen.
A. Wolfraam elektrode te groot voor de lasstroom
A. Kies de elektrode met de juiste afmetingen. (Referentie tabel 3).
6. De lasboog raakt niet stabiel.
A. Aardingsklem niet aangesloten op het stuk, of
A. Verbind de aardingsklem met het lasstuk of sluit de
www.contimac.be
19
7. De boog voelt stug aan.
connectoren niet aangesloten op de juiste polen. B. Toortskabels uitgetrokken. C. Verkeerde gastoevoer, maak de fles leeg of sluit het ventiel.
toortskabels en aarding aan op de juiste connectoren. B. Verbind de toortskabel met de “-“ pool. C. Wijzig de gastoevoer, vervang de fles op open het ventiel.
A. Wolfraam elektrode te groot voor de lasstroom. B. Wolfraam elektrode niet geschikt voor het werk. C. Te hoge gastoevoer. D. Verkeerd gas gebruikt. E. Slecht contact tussen de aardingsklem en het lasstuk.
A. Kies de elektrode met de juiste afmetingen (Referentie tabel 3). B. Kies de juiste elektrode (Referentie tabel 4). C. Kies de juiste gastoevoer voor het werk. D. Kies het juiste gas (Referentie tabel 6). E. Zorg voor een goed contact tussen de aardingsklem en het lasstuk.
www.contimac.be
20
6. Installatie van de machine in MIG DC – Gelijkstroom - Sluit de stroomkabel aan op een éénledige contactdoos van 230 V, zorg ervoor dat de contactdoos geaard is. - Zet de gasfles op een veilige plaats en zorg ervoor dat ze stevig staat. - Verbind de gasslang van de TIG toorts met de drukmeter volgens de instructies van de fabrikant die bij de meter zitten. Gebruik menggas ARGON/CO2 van 6-12 lt./min. (1,5-3,0 gallon/min).
Ref. 7 Selecteer de MIG positie Ref. 8 Sluit de MIG toorts aan op de Euroconnector, open het bovenste luik en plaats de rol lasdraad. (FE STD 5kg) op de spil. Open de lasdraad houder arm, verifieer de correctheid in draad diameter 0,6 of 0,8mm en juistheid van de windingen. Schuif de lasdraad in de correcte opening en schuif deze tot in de toorts. Blokeer vervolgens de lasdraad houder arm. Draai de gaskraan open en druk de schakelaar op de lastoorts in. Regel tijdens het afrollen van de lasdraad de gasdruk en de tegendruk op de lasrol houder. Zorg ervoor dat de lastoorts is verbonden met de positieve pool en de massa kabel met de negatieve. AANDACHT bij lassen met gevulde lasdraad (ontbreken van gasfles) moet de polariteit gewisseld worden. Ook de lasdraad aanvoer rol moet verwisseld worden. Hiervoor rol gebruiken met groeven van 0,9 tot 1,2mm Ref. 5 Negatieve connector (-) Ref. 9 Instelling draad aanvoer snelheid
www.contimac.be
21
Ref. 10 ELECTRONISCHE CHOKE INSTELLING: laat toe de warmte dissipatie in de lasnaad te wijzigen. Aangeraden wordt deze knop halfweg te stellen, dan de lasdraad snelheid in te stellen en het voltage. Voor bijkomende instellingen, regel deze knop als nodig. Ref. 11 Instellen uitgaande lasspanning. Stel de gewenste draadsnelheid in. Zet de voltage knop (nr 11) in de midden positie. Beweeg de toorts naar de laspositie en start het lassen. Regel de knop tot een consistent en constant geluid verkregen is.
6.1 MIG lassen Het MIG/MAG lassen is een lasboog procédé, waar de boog tot stand komt tussen het te lassen werkstuk en de steeds afsmeltende en continu aangevoerde lasdraad. Het smeltbad wordt beschermt door gas dat inert kan zijn (in dit geval spreekt men van MIG lassen) of actief gas dat meewerkt in de fysische en chemische processen in het smeltbad ( genaamd MAG lassen). Lassen met gevulde lasdraad heeft geen beschermgas nodig daar de lasdraad door de producent zodanig bewerkt is dat het zelf zorgt voor een beschermde omgeving, vergelijk baar met MMA las elektrodes. Voordelen van MIG/MAG lassen zijn: • Hoge snelheid • Lage warmte dissipatie • Mogelijkheid lassen bij beperkte plaatdikte • Mogelijkheid tot automatisering • Alle mogelijke lasposities
www.contimac.be
22
Het las procédé De lasboog (1) start tussen het las werkstuk en de uitschuivende lasdraad (2). De lasdraad werkt zowel als electrode als toevoegmateriaal.. Het is op een rol gewonden en wordt door het aanvoer mechanisme afgerold en tot in de toorts (7) geduwd. De lasspanning bereikt de eletrode door de kontakttip (3) van de toorts. Het beschermgas (4) komende uit het gasmondstuk (5) beschermt de elektrode, de lasboog en het smeltbad tegen de omgevende lucht. Er is een onderscheid tussen SHORT-ARC en SPRAY-ARC MIG/MAG lasprocédés. Het eerste is de meest voorkomende. Het lassen gebeurt bij lage spanning en dunne draad. Het is geschikt voor dunnere plaatdiktes. De boog die ontstaat tussen het werkstuk en de lasdraad is heel kort. De fijne druppels kommen onmiddellijk in contact met het smelt bad en creëren een kortsluiting hetgeen de maximale toegelaten stroom laat bereiken. Eenmaal de kortsluiting verbroken is onstatt een nieuwe boog en herstart de cyclus. Bij deze procedure is het smeltbad relatief koud, wat een goede controleer baar en makkelijk las techniek in alle posities toelaat. Een goede lasafstelling resulteert in een snelhamerend geluid. Het tweede lasprocedee wordt toegepast bij lassen van dikke onderdelen, met grote warmte toevoer in het werkstuk. De lasboog produceert kleine druppels die continu op het lasbad worden gesproeid. Het bad is breed en erg vloeibaar, hierdoor beter geschikt voor vlakke lassen. De lastoorts
1. contacttip 2. gasmondstuk 3. lastoorts trekker 4. lastoorts kabel 5. lasdraad (electrode) De belangrijkste onderdelen zijn de contacttip, het beschermgas mondstuk en de trekker die het lasprocedee start. De contacttip is vervangbaar om een variëteit van lasdraad
www.contimac.be
23
diktes te kunnen verwerken . Het gas mondstuk voorziet het lasprocedee van beschermgas. Ook deze is vervangbaar. Het is van belang deze onderdelen zuiver te houden. Laspositie De lashoek tussen de toorts en het werkstuk beïnvloed de vorm van het smeltbad en de diepte van inbranding. De onderstaande figuur geeft de hoek aan waaronder de toorts te houden ten opzichte van een werkstuk.
De onderstaand figuur toont de hoek van de toorts ten opzicht van het werkstuk in functie van de verplaatsing. Bemerking: de helling in functie met de lasnaad mag niet groter zijn dan 15°.
Rechts lassen (eerste fig): betere inbranding, convex lasbed doordat de sterkte van de lasboog er voor zorgt dat de smeltdruppels niet buiten de lasnaad kunnen vallen. Dit is meest gebruikt toepassing: staal. Links lassen (tweede fig) gebruik bij kleine plaatdiktes, vlakker lasbad, gebruik wanneer diepe inbranding niet is vereist. Aluminium wordt op deze manier verwerkt.
www.contimac.be
24
Voorbereiding van het materiaal Het lasresultaat hangt ook af van de reinheid van het stuk, vóór het gelast wordt. De randen moeten altijd goed gevormd worden alvorens te reinigen. De meest geschikte zijn de “V” of de “X”. De stukken moeten goed gepenetreerd kunnen worden. Als ze klaar zijn, moeten ze gereinigd en ontvet worden met oplosmiddel. Ze kunnen afgeborsteld of geschuurd worden met aandacht voor het verwijderen van schilfers. Er moet pure argon gebruikt worden. Bij een andere mix kan oxidatie optreden. Belangrijke lasparameter instellingen Voor het welslagen van een lasnaad, is het belangrijk om de las parameters correct in te stellen. Indicatie van de instelwaarden worden in de tabel op de volgende tabellen weergegeven. Tijdens het lassen is het moeilijk de kwaliteit van de lasnaad te controleren. Een indicatie is het geluid geproduceerd tijdens het lassen. Een controle van de afgekoelde lasnaad en hechting kan pas uitsluitesel geven. Goede instellingen geven een stabiele lasboog, van de juiste lengte; de warmte op de juiste plaats en het spatten tot een minimum gereduceerd.
www.contimac.be
25
PARAMETERS VOOR MIG/MAG LASSEN Horizontale lassen Plaatstaal dikte (mm) 0,9 1,6 3 6 10
Lasdraad diameter (mm) 0,8 0,8 0,8 1,2 1,2 1,2 1,2 1,6
Lasstroom (A) 60 80 120 140 150 330 150 370
Boog spanning (V) 18 19 20 20 20 32 20 32
Lasdraad snelheid (mt/mm) 2,60 3,40 5,00 3,00 3,30 12,50 3,30 5,00
Aantal passen
Boog spanning (V) 18 19 20 20 20 20 21
Lasdraad snelheid (mt/mm) 2,60 3,40 5,00 5,00 3,30 3,30 2,00
Aantal passen
Boog spanning (V) 17-19 18-22 20-24 19-23 22-26 18-22 20-24 22-26 19-23 24-28 31-35
Lasdraad snelheid (mt/mm) 2,90 6,40 4,80 9,90 6,60 6,40 4,80 5,00 9,90 9,20 5,20
Aantal passen
1 1 1 1 2 1 3 1
Verticale lassen Plaatstaal dikte (mm) 0,9 1,6 3 6 10 12
Lasdraad diameter (mm) 0,8 0,8 0,8 1,2 1,2 1,2 1,6 D= verticale stijgende las A= verticale dalende las
Lasstroom (A) 60 80 120 150 150 150 160
1D 1D 1D 2D 3A 4A 4A
Flakke hoek lassen Plaatstaal dikte (mm) 2 2,5 3 6
10
Lasdraad diameter (mm) 0,8 0,8 1,0 0,8 1,0 0,8 1,0 1,2 0,8 1,0 1,2
Lasstroom (A) 60 115 140 155 180 115 140 180 115 230 350
www.contimac.be
1 1 1 1 1 2 1 1 2 2 1
26
Horizontale-verticale hoek lassen Plaatstaal dikte (mm) 2 2,5 3
6
10
12
Lasdraad diameter (mm) 0,8 0,8 1,0 0,8 1,0 1,2 0,8 1,0 1,2 1,6 0,8 1,0 1,2 1,6 1,0 1,2 1,6
Lasstroom (A) 45 80 135 105 135 150 140 180 200 265 115 220 170 265 135 270 265
Boog spanning (V) 16-18 18-20 20-23 18-21 22-23 20-23 19-22 22-26 24-28 22-26 18-22 23-27 18-21 22-26 20-23 28-32 22-26
Lasdraad snelheid (mt/mm) 2,30 4,10 4,60 5,70 4,60 4,00 8,80 6,70 5,90 3,60 6,50 8,80 4,70 3,60 4,60 8,70 3,60
Aantal passen
Boog spanning (V) 16-18 18-20 20-23 18-20 21-25 19-22 19-22 20-23 20-23 19-22 21-25 20-23 20-23 20-23 20-23 19-00 20-23 20-23 20-23 20-23
Lasdraad snelheid (mt/mm) 3,00 4,40 4,50 5,60 6,00 3,20 0,70 4,50 4,10 2,00 5,90 4,10 2,40 4,50 4,10 2,00 4,10 2,50 4,10 2,40
Aantal passen
1 1 1 1 1 1 2 1 1 1 2 3 3 3 3 3 3
Verticale hoe lassen Plaatstaal dikte (mm) 2 2,5 3
6
10
12
18 25
Lasdraad diameter (mm) 0,8 0,8 1,0 0,8 1,0 1,2 0,8 1,0 1,2 1,6 1,0 1,2 1,6 1,0 1,2 1,6 1,2 1,6 1,2 1,6
Lasstroom (A) 60 85 135 105 165 130 150 135 155 160 165 135 195 135 155 160 155 195 155 195
www.contimac.be
1 1 1 1 1 1 2 1 1 1 3 2 2 4 3 4 9 18 16 18
27
6.2 Problemen bij MIG lassen Defect
Mogelijke oorzaak
Oplossing
Poreus
Onvoldoende schermgas
Controleer de gasdruk
Barsten
Onrein las werkstuk; lasbad te smal; lasbad te diep
Reinig het werkstuk, verhoog spanning-verlaag snelheid, verlaag spanning-verhoog snelheid
Zij inkervingen
Lassnelheid te hoog, te lage spanning, incorrecte lasnaad voorbereiding
Verlaag snelheid, verhoog spanning , verbeter lasnaad voorbereiding
Geen samen smelting
Scherpe bewegingen, te lage spanning
Verbeter handbeweging, verhoog spanning
Spatten op het werkstuk
Spanning te hoog
Verlaag de spanning
Spatten op de kap en het smeltbad
Kap is onrein, werkstuk niet zuiver
Reinig de kap, reinig het werkstuk
Geen inbranding
Voltage te laag, draadsnelheid te hoog of onregelmatig, toorts te ver van het werkstuk, randen te dicht, inkeping te smal
Verlaag spanning, regel lasdraad snelheid, regel de lasafstand en de inkepingen
www.contimac.be
28
7. Wat als de inverter niet werkt? - Het lasapparaat slaat niet aan: controleer de hoofdstroomverbinding en de positie van de schakelaar (1). - Onregelmatig elektrodelassen: Controleer de juiste aansluiting van de kabelhouder en de aardingsklem in overeenstemming met de gebruikte elektrode. Controleer of de lasstroom geschikt is voor de elektrode en het te lassen stuk. Controleer of de elektroden niet nat of beschadigd zijn. Controleer of het lasstuk niet te vuil, vet, etc. is. Controleer of de aardingsklem goed op het lasstuk is aangesloten. - Het lasapparaat levert de vereiste stroom niet: Controleer of het voltage van de hoofdstroom tussen 210V-240V ligt (zelfs tijdens het lassen). Als verlengkabels gebruikt worden, zorg er dan voor dat ze de gegevens in tabel op p.10 volgen. * Bij TIG en MIG/MAG lassen : - De toorts spat tijdens het lassen: Controleer of de toorts en de aarding goed aangesloten zijn. Controleer of er gas is en of de toevoer ervan volstaat. Controleer of het lasstuk niet vuil of vet is. Controleer of het lasstuk niet gemaakt is van legeringen die niet compatibel zijn met de gebruikte stroombron. Controleer of een elektrode van de juiste kleur gebruikt wordt voor het te lassen materiaal. Controleer of er geen te hoge stroom gebruikt wordt. - Werkcyclus te kort: Controleer of de ventilator draait. Controleer of de ventilator niet geblokkeerd is en of de lucht uit het rooster komt. Controleer of het niet te heet is in de werkomgeving.
www.contimac.be
29
8. Verkrijgbare toebehoren 8.1 Pulse-unit (ingebouwd in de CDi versies) Het gebruik van stroom onder impuls levert een betere controle in sommige situaties. I MIN basisstroom (MIN/MAX regelbaar) I MAX piekstroom (MIN/MAX regelbaar)
Lage frequentie, regelbaar van 0,6 tot 6 Hz Medium frequentie, regelbaar van 6 tot 60 Hz Hoge frequentie, regelbaar van 60 tot 600 Hz Basis/piek percentagetijd (30/70%).
Het smeltbad ontstaat door impulsgolven, terwijl de basisstroom de boog aangeschakeld houdt. Deze oplossing helpt kleine diktes te lassen en creëert een hittezone (HAZ) die veel smaller is en minder vervormingen vertoont vergeleken met een traditionele TIG las bij een gelijke, gewone stroom.
8.2 Voetbediening Met de voetbediening is het mogelijk om de boog en de brandblusser te bedienen. Bovendien kan de gebruiker tijdens het lassen aanpassingen doorvoeren volgens zijn vereisten, zoals stroomtoename of –afname door de druk op het pedaal te wijzigen.
8.3 Afstandsbediening De afstandsbediening kan op een afstand de lasstroom in zowel de elektrode als de TIG modi regelen. De standaard verlengkabel is 5 meter (16,4ft) lang; langere kunnen op aanvraag geleverd worden.
8.4 Andere toebehoren Bestelnr. 97350 97355 500020T 700701624T 6015030 99991 99990 97202 97204 96705 96715 96720 96725
Omschrijving Las-set 25 G Las-set 35 G DWT 17 (4m) TIG toorts DWT 26 (4m) TIG toorts DWM-15 (3m) MIG/MAG TOORTS Automatische lashelm vast DIN 11 Automatische lashelm regelaar DIN 9-13 Ontspanner NL Ontspanner B G-box voor gebruik op stroomgroep Afstandsbediening (amperage) Voetbediening (amperage) Pulse box
www.contimac.be
30
9. Technische gegevens Voltage hoofdstroom Frequentie OCV Vermogen factor Nominaal vermogen elektrode Nominaal vermogen TIG DC Nominaal vermogen MIG Voltage elektrodeboog Voltage TIG boog Voltage MIG/MAG Nominale stroom Zekering Werkcyclus elektrode Elektrode-output bij 100% werkcyclus Werkcyclus TIG DC TIG DC output bij 100% werkcyclus Werkcyclus MIG/MAG MIG/MAG output bij 100% werkcyclus Beschermingsgraad Isolatiegraad Werktemperatuur Grootte (mm) Gewicht
MET 170 DCI 230V ± 10% 50/60Hz 75V 0,85 cosφ 5,7kW 3,5kW 4,7kW 20,2-26,8V 10,2-16,8V 15-22,5V 29A 16A T-lag 170@50% 125A
MET 200 DCI 230V±10% 50/60Hz 75V 0,85 cos φ 7,0kW 4,5kW 6,0kW 20,2-28,0V 10,2-18,0V 15-24V 36A 20A t-lag 200@35% 130A
170@50% 130A
200@40% 140A
170@50% 125A
200@35% 130A
IP 23 S F -10°C +40°C 520x200x370 17,25kg
IP 23 S F -10°C+40°C 520x200x370 18kg
10. Kenmerken Outputbereik elektrode Outputbereik TIG Gelijkstroom Outputbereik MIG/MAG Hot start Boogkracht Anti-kleven Electronische Choke Type TIG boogontsteking Bediening TIG gelijkstroom
MET 170 DCI 5-170A 5-170A 15-170A AUTO AUTO AUTO REGELBAAR LIFT boog GASKRAAN
MET 200 DCI 5-200A 5-200A 15-200A AUTO AUTO AUTO REGELBAAR LIFT boog GASKRAAN
N.B.: De fabrikant heeft het recht om de specificaties te wijzigen wanneer hij wil en zonder voorafgaande kennisgeving. De fabrikant is niet verantwoordelijk voor schade aan personen of zaken veroorzaakt door ongepast of verkeerd gebruik van het product.
www.contimac.be
31
11. Blokdiagram
www.contimac.be
32
www.contimac.be
33
12. Diagram aansluiting afstandsbediening Bedrading connectoren
www.contimac.be
34
CE Verklaring van Overeenstemming
Fabrikant
TEC.LA. S.r.l. Via Castel Morrone n. 15/c 16161 Genua – Italië
VERKLAART met exclusieve verantwoordelijkheid dat de producten hieronder, voorzien van het merkteken:
Model: MET 170 DCI – MET 200 DCI Serienummer: waarvan de leveringen starten op 1 januari 2005, in overeenstemming zijn met de veiligheidsvoorschriften van de richtlijnen 89/336 EEC, 92/31 EEC en 93/68 EEC m.b.t. de elektromagnetische compatibiliteit (EMC), en in het bijzonder met de technische vereisten van de EN 50199, EN 60974-1 normen; en dat ze dienen voor industrieel gebruik en niet voor huishoudelijk gebruik.
Genua, 1 januari 2005-04-26
Directeur Carlo Curletto
www.contimac.be
35
