Halfjaarbericht 2010
Inhoud 1 Profiel 2 directieverslag 2 FINANCIËLE HOOGTEPUNTEN HET EERSTE HALFJAAR 2010 2 OPERATIONELE HOOGTEPUNTEN EERSTE HALFJAAR 2010 2 GEBEURTENISSEN NA BALANSDATUM 3 AANTAL AANDELEN EN GEPRESENTEERDE RESULTATEN 3 FINANCIËLE RESULTATEN EERSTE HALFJAAR 2010 6 PORTEFEUILLE 6 PIJPLIJN 7 Financiering 7 DIVIDEND 7 RAAD VAN BESTUUR 7 VOORUITZICHTEN 2010 8 MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN (MVO) 8 RISICO 8 TRANSACTIES MET VERBONDEN PARTIJEN 8 BESTUURSVERKLARING 9 MARKt overzicht 10 Nederland 11 Frankrijk 12 Italië 13 Spanje 14 Turkije 15 Duitsland 16 Verkorte geconsolideerde interim financiële overzichten 21 TOELICHTING OP HET VERKORTE GECONSOLIDEERDE TUSSENTIJDSE BERICHT 27 Overige informatie
Profiel Corio is een vastgoedonderneming met een focus op retail en is gespecialiseerd in de selectie, ontwikkeling, herontwikkeling en het beheer van winkelcentra. Corio is momenteel actief in zes landen: Nederland (waar het hoofdkantoor is gevestigd), Frankrijk, Italië, Spanje, Turkije en Duitsland. De aandelen in de vennootschap, een closedend fiscale beleggingsinstelling (FBI) naar Nederlands recht, zijn genoteerd aan Euronext NYSE in Amsterdam en Parijs. In Frankrijk heeft Corio de SIIC-status en het aandeel Corio is sinds maart 2008 opgenomen in de AEX, de index van de 25 meest verhandelde aandelen op de Amsterdamse beurs, en in de FTSE4 Good index. Corio streeft ernaar om favoriete ontmoetingsplekken te ontwikkelen: duurzame centra waar mensen graag samenkomen, hun vrije tijd doorbrengen en winkelen plekken waar ze graag naar terugkeren. Bij het selecteren van investeringen richt Corio zich op winkelcentra die in hun eigen verzorgingsgebied een dominante positie innemen. Met deze projecten bieden wij de consument een compleet pakket winkels, restaurants, entertainment en evenementen, en een scala van diensten. Het is dan ook op dit gebied – mede dankzij het lokale en professionele management in eigen beheer – dat Corio de meeste waarde kan toevoegen. Corio houdt zich niet alleen bezig met het kopen en ontwikkelen van winkelcentra, maar verhuurt en beheert deze ook in de eigen portefeuille. Dit maakt Corio tot een geïntegreerde vastgoedonderneming met een focus op retail. Corio voert een actief investeringsbeleid gericht op waardecreatie. Objecten worden op zorgvuldig gekozen momenten gekocht en verkocht. De kwaliteit van een winkelcentrum wordt bepaald door de kwaliteit van het lokale management en komt tot uitdrukking in de kasstroom. Het succes van de portefeuille van Corio hangt af van de inspanningen van de lokale verhuurders, de managers van 1
Na het swappen van € 322 mln vastrentende kortetermijnfinanciering naar langetermijnfinanciering op 7 juli 2010.
de winkelcentra en de ontwikkelaars. Corio hanteert om die reden een sterk gedecentraliseerd bedrijfsmodel: lokale business units in de diverse landen zijn grotendeels zelf verantwoordelijk voor de eigen resultaatontwikkeling. Hierdoor kunnen zij sneller inspelen op veranderende behoeften en trends bij de consument. De managementteams van de business units overleggen regelmatig met de holding in Utrecht (het hoofdkantoor van Corio). De operationele portefeuille van Corio werd op 30 juni 2010 gewaardeerd op € 6,7 miljard en bestaat uit investeringen met een bruto verhuurbare oppervlakte (BVO) van 1,7 mln m² in 110 projecten, waarvan 97 winkelcentra. De strategie van Corio is gericht op groei van deze portefeuille door uitbreiding en herontwikkeling van bestaande operationele centra en ontwikkeling en verwerving van nieuwe projecten. In de pijplijnportefeuille zitten investeringen ter waarde van € 3,0 miljard, met een BVO van 0,7 mln m² in 34 projecten. Van deze pijplijn bestaat 34% uit geplande uitbreidingen van bestaande winkelcentra die al in bezit zijn van Corio. Corio heeft ook een desinvesteringsplan. Het voornaamste doel van dit plan is het verkopen van niet-strategische activa zoals een aantal kantoor- en bedrijfsruimten in Frankrijk en de kleinere retailobjecten waar Corio geen waarde meer kan toevoegen. Wanneer de projecten in de pijplijn zijn opgeleverd, krijgt Corio een portefeuille van 108 retailprojecten met een BVO van 2,4 mln m². Winkelcentra zijn dan goed voor 99% van de portefeuille. Bij Corio werken 500 mensen. Hiervan is meer dan 90% in de lokale business units werkzaam. De leverage bedraagt 40,5% en bestaat voor ongeveer 64%1 uit vastrentende leningen. Om zowel op de korte als op de lange termijn aan haar verplichtingen te kunnen voldoen, voert Corio een conservatief financieringsbeleid. Corio organiseert en beheert de financieringen centraal. 1 CORIO h a l f j a a r b e r i c h t 2 0 1 0
VERSLAG VAN DE DIRECTIE Corio’s direct resultaat stijgt met 19,5% in H1 2010 Het voorzichtige herstel van de Europese markten voor commercieel vastgoed zette het eerste halfjaar van 2010 verder door. Ondanks nieuwe stressfactoren als de staats schuldencrisis en de nog altijd zwakke consumentenbestedingen is de waarde van de portefeuille van Corio gestegen en bleef de like-for-like ontwikkeling nog net zo positief als eerst. Gerard Groener (CEO) FINANCIËLE HOOGTEPUNTEN HET EERSTE HALFJAAR 2010 (vergelijkende cijfers eerste halfjaar 2009 tussen haakjes, tenzij anders aangegeven) • Nettohuuropbrengsten met 11,0% gestegen tot € 183,0 mln (€ 164,9 mln). • Like-for-like nettohuurgroei retail: 1,3% hoger (1,1%). • Nieuwe verhuur/huurverlengingen: 4,6% van de retailcontracten vernieuwd of verlengd, toename van 1,9%. • De gemiddelde financiële bezettingsgraad van de retailportefeuille is licht gedaald tot 96,2% (96,6%). • Nettofinancieringslasten met € 2,0 mln afgenomen tot € 47,0 mln (€ 49,0 mln). • Direct resultaat met 19,5% gestegen tot € 121,7 mln (€ 101,8 mln). • Direct resultaat per aandeel met € 0,04 gedaald tot € 1,46 als gevolg van de uitbreiding van het aandelenkapitaal in 2009 en 2010. • Positieve waarderingen van € 62,7 mln in het eerste halfjaar van 2010 (€ 341,2 mln negatief). • De waarde van de vastgoedportefeuille (inclusief geassocieerde deelnemingen en minderheidsbelang) bedroeg op 30 juni 2010 € 6.999,5 mln (ultimo 2009: € 5.885,5 mln); percentage belegd in retail: 95%. • Leverage ultimo juni 2010: 40,5% (ultimo 2009: 40,4%); gemiddelde rente in het tweede kwartaal 2010 4,0%; percentage vastrentende leningen: 64%1 (ultimo 2009: 66%). • Nettoresultaat met € 354,4 mln gestegen tot € 158,0 mln (€ 196,4 mln negatief). • Pijplijn met € 700 mln gestegen tot € 2.965 mln, voornamelijk door de recente Multi-transactie (ultimo 2009: € 2.265 mln). • ‘Fixed committed’ deel van de pijplijn (exclusief reeds betaald) met € 369 mln gestegen tot € 951 mln. • De intrinsieke waarde per aandeel bedroeg € 43,75 (ultimo 2009: € 44,32), Triple NAV (NNNAV) per aandeel was € 48,00 (ultimo 2009: € 47,14). • Succesvolle kapitaaluitbreiding van € 600 mln in maart 2010 via versnelde bookbuilding (ABB); aantal uitstaande aandelen met 17,4% gestegen. • Corio heeft een S&P-rating BBB+ en een rating van Moody’s van Baa1 gekregen.
OPERATIONELE HOOGTEPUNTEN EERSTE HALFJAAR 2010 • Op 25 maart 2010 maakte Corio de acquisitie bekend van een operationele portefeuille bestaande uit vier winkelcentra in Duitsland, Spanje en Portugal, voor een aankoopbedrag van € 662 mln, en een ontwikkelingsportefeuille, bestaande uit vijf projecten in Duitsland voor een totale verwachte investering van circa € 660 mln. Met de transactie is in het totaal een verwachte investering van circa € 1,3 mrd gemoeid. Er moest voor de transactie direct circa € 740 mln op tafel komen, wat grotendeels is gefinancierd met de uitgifte van aandelen (€ 600 mln) op diezelfde datum. De rest is vanuit de bestaande kredietfaciliteiten betaald. • Aankoop van winkelcentrum Le Vele op Sardinië voor € 103,3 mln in maart 2010. • Corio heeft de voorlopige overeenkomst getekend voor de verwerving van de bedrijven die 50% van de aandelen in het grootste deel van winkelcentrum Porta di Roma in eigendom hebben. Met deze acquisitie, die een nettoaanvangsrendement van 6,4% kent, is een bedrag gemoeid van circa € 220 mln (exclusief aankoopkosten). Het project wordt via een 50/50 joint venture gezamenlijk eigendom van Allianz en Corio. Corio heeft begin augustus van de Europese mededingingsautoriteiten te horen gekregen dat er geen bezwaren tegen de transactie bestaan. Corio heeft het project vanaf 1 mei 2010 proportioneel geconsolideerd. Het project wordt door Corio beheerd.
GEBEURTENISSEN NA BALANSDATUM • Corio heeft een tienjaarsobligatie van € 250 mln uitgegeven met een looptijd tot augustus 2020. • Corio heeft een ontwikkelingsovereenkomst gesloten voor het winkelcentrum Anatolium in Turkije. Hiermee was een bedrag van € 176 mln gemoeid. 2 CORIO HALF j a a r b e r i c h t 2 0 1 0
1
Na het swappen van € 322 mln vastrentende kortetermijnfinanciering naar langetermijnfinanciering op 7 juli 2010.
AANTAL AANDELEN EN GEPRESENTEERDE RESULTATEN Het totale aantal aandelen Corio dat dividendgerechtigd is voor 2010 steeg met 19,2% ten opzichte van ultimo 2009, van 76.363.025 naar 91.002.947. Deze toename is het gevolg van het stockdividend in mei 2010 (1.306.589) en de versnelde bookbuilding in maart 2010 (13.333.333). Het gewogen gemiddelde aantal uitstaande aandelen in het eerste halfjaar van 2010 bedroeg 83.443.375. Resultaten per aandeel worden vermeld op basis van het gewogen gemiddelde aantal uitstaande aandelen, terwijl cijfers met betrekking tot waarde (bijvoorbeeld intrinsieke waarde) gebaseerd worden op het totale aantal uitstaande aandelen. In het directe en indirecte resultaat zijn geen minderheidsbelangen begrepen. Andere posten in de winst- en verliesrekening worden wel inclusief het resultaat van minderheidsbelangen gepresenteerd.
FINANCIËLE RESULTATEN EERSTE HALFJAAR 2010 DIRECT RESULTAAT Het directe resultaat over het eerste halfjaar van 2010 bedroeg € 121,7 mln, € 19,9 mln oftewel 19,5% hoger dan in dezelfde periode vorig jaar (€ 101,8 mln). De totale nettohuuropbrengsten stegen met € 18,1 mln in vergelijking met het eerste halfjaar van 2009. Het directe resultaat per aandeel daalde met € 0,04 tot € 1,46. De daling per aandeel is hoofdzakelijk het gevolg van de uitgifte van nieuwe aandelen in 2009 en 2010. De toename van € 19,9 mln in de nettohuuropbrengsten kwam als volgt tot stand: de ‘like-for-like’ huurverhogingen (bij gelijke samenstelling van de portefeuille in het eerste halfjaar 2009 en het eerste halfjaar 2010) hadden een positief effect van € 0,8 mln, acquisities en de ingebruikneming van pijplijnprojecten leverden positieve bijdragen van respectievelijk € 21,5 mln en € 0,6 mln, en de verkopen oefenden een negatieve invloed uit van € 4,8 mln. De positieve bijdrage van de acquisities komt voor rekening van Nesselande in Rotterdam (€ 0,7 mln), Le Vele op Sardinië (€ 2,1 mln), Porta di Roma in Rome (€ 2,3 mln), Príncipe Pío (€ 4,7 mln) en Espacio Torrelodones (€ 1,3 mln) in Madrid, Espaço Guimarães in Guimarães (€ 1,3 mln),Tekira in Tekirdağ (€ 1,1 mln), Teraspark in Denizli (€ 0,2 mln), Forum Duisburg in Duisburg (€ 3,7 mln) en Centrum Galerie in Dresden (€ 4,3 mln). De positieve effecten van de in gebruik genomen pijplijnprojecten hebben voornamelijk betrekking op Middenwaard in Heerhugowaard (€ 0,4 mln), ‘t Circus in Almere (€ 1,0 mln), De Mare in Alkmaar (€ 0,6 mln) en IKEA bij Le Gru in Turijn (overgeheveld van operationele portefeuille naar ontwikkelingsportefeuille, € 1,4 mln negatief). % Nederland Frankrijk Italië Spanje Duitsland Turkije Totaal
Like-for-like groei retail 2,4 -3,4 4,0 -2,4 NA 27,2 1,3
Omzet gerelateerde huur Groei huurverlengingen of nieuwe verhuur 0,0 -2,3 1,0 18,4 1,6 13,7 1,6 -7,4 3,5 NA 4,5 -20,1 1,1 1,9 3 CORIO HALF j a a r b e r i c h t 2 0 1 0
Vergeleken met het eerste halfjaar van 2009 bedroeg de like-for-like groei van de nettohuuropbrengsten voor retail 1,3%. Het op omzet gebaseerde deel van de huuropbrengsten kwam in het eerste halfjaar van 2010 uit op 1,1% (0,8%). Huurverlengingen en nieuwe verhuur hadden in de retailportefeuille bij 4,6% van de objecten een huurtoename van 1,9% tot gevolg. De negatieve cijfers voor de verlengingen/nieuwe verhuur in Turkije hangen samen met aan actuele markthuren aangepaste contracten die vóór de crisis getekend zijn. De positieve like-for-like groei in Turkije is te danken aan het gestegen bedrijfsresultaat. De exploitatiekosten stegen met € 4,9 mln tot € 31,0 mln (€ 26,1 mln), voornamelijk als gevolg van de uitbreiding van de bruto verhuurbare oppervlakte (BVO) in de operationele portefeuille en hogere niet-terugvorderbare servicekosten door een licht toegenomen leegstand. Als percentage van de theoretische huur namen de exploitatiekosten het eerste halfjaar toe tot 13,6% (12,9%). De beheerskosten daalden het eerste halfjaar met € 0,1 mln tot € 18,8 mln (€ 18,9 mln). Als percentage van de theoretische huur namen de beheerskosten af van 9,3% tot 8,2%. De vennootschapsbelasting oefende op het directe resultaat een positief effect uit van € 1,6 mln (€ 0,5 mln negatief). Het aandeel in de winst van geassocieerde deelnemingen daalde met € 1,7 mln tot € 3,7 mln (€ 5,4 mln). Dit betreft in 2010 uitsluitend Akmerkez. De daling is veroorzaakt door de huurverlagingen in Akmerkez, waaraan een combinatie van de crisis en de voortgaande renovatie ten grondslag ligt.
Bezettingsgraad EPRA definitie (gemiddeld financieel %) Retail Kantoren Bedrijfsruimten Totaal
H1 2010 96,2 94,6 81,2 95,9
H1 2009 96,6 96,3 85,1 96,4
2009 96,3 96,6 84,6 96,2
De gemiddelde financiële bezettingsgraad voor de totale portefeuille bedroeg het eerste halfjaar van 2010 95,9% (96,4%). De retailportefeuille kende een bezettingsgraad van 96,2% (96,6%). De economische malaise had in een aantal regio’s langere leegstand van vrijgekomen huurruimte tot gevolg, wat de bezettingsgraad enigszins drukte. Met name onze winkelcentra in Spanje werden hierdoor getroffen. De gemiddelde financiële bezettingsgraad in Frankrijk liep terug vanwege de herstructurering van Grand Littoral en Quais d’Ivry. Ruimtes die om strategische redenen onbezet zijn, bijvoorbeeld vanwege een aanstaande verbouwing, worden op grond van onze definitie tot leegstand gerekend en vertegenwoordigen bijna 1% van het gepresenteerde totaal. De nettofinancieringslasten daalden in het eerste halfjaar van 2010 met € 2,0 mln tot € 47,0 mln (€ 49,0 mln). Lagere rentelasten van € 5,5 mln als gevolg van de lagere rente (effect: € 5,9 mln) in combinatie met een hogere gemiddelde schuldenlast van € 2.573 mln (effect: € 0,4 mln) lagen hieraan ten grondslag. De rentebaten waren onveranderd ten opzichte van het eerste halfjaar van 2009, de geactiveerde rente was € 1,8 mln lager en van de overige kosten ging een negatief effect uit van € 1,7 mln.
4 CORIO HALF j a a r b e r i c h t 2 0 1 0
Indirect resultaat Het indirecte resultaat was € 36,3 mln (€ 298,2 mln negatief). Dit houdt verband met de nettoherwaardering van € 62,3 mln positief (€ 0,4 mln verlies op desinvesteringen), indirect resultaat geassocieerde deelnemingen van (€ 2,3 mln negatief), een dotatie van € 11,1 mln aan de voorziening voor latente belastingverplichtingen en overige kosten van € 16,3 mln, voornamelijk in verband met de aankoop van de Multi-portefeuille en acquisities in Italië (activering van deze kosten is onder IFRS niet langer toegestaan, deze worden nu direct in de winst- en verliesrekening verantwoord). De herwaardering kwam over het eerste halfjaar uit op € 62,7 mln, in vergelijking met € 341,2 mln negatief in het eerste halfjaar van 2009. Ten opzichte van het netto theoretische rendement per jaarultimo 2009 (NTR: theoretische huur voor de komende twaalf maanden min de exploitatiekosten gedeeld door de waarde per de verslagdatum) was de NTR eind juni 2010 voor de Nederlandse, Spaanse en Turkse retailportefeuille niet gewijzigd, was de NTR voor de Franse retailportfeuille met 10 basispunten gedaald, de Italiaanse met 10 basispunten gestegen en bedroeg de Duitse 6,5%. Op 30 juni 2010 is de portefeuille extern getaxeerd. Corio heeft de waarde van Teras Park in Denizli met € 10,0 mln bijgesteld naar € 55,7 mln. Naar onze inschatting is de externe taxateur bij de prognose van de kasstromen van te ambitieuze veronderstellingen voor de huurgroei en de disconteringsvoet uitgegaan in verhouding tot de totale markt in Turkije.
Herwaarderingen overzicht per 30 Juni 2010 (€ miljoen) Retail Kantoren Bedrijfsruimten Totaal Totaal (%) Ontwikkeling Ontwikkeling (%) Totaal herwaardering Totaal herwaardering (%)
Nederland
Frankrijk
Italië
Spanje
Duitsland
Turkije
21,8 -2,3
29,2 8,4 -0,5 37,1 2,1 1,0 1,8 38,1 2,1
15,7
1,3
– 0,2
-7,6
Portugal/ Bulgarije –
15,7 1,2 -0,8 -1,8 14,9 1,1
1,3 – – – 1,3 –
0,2 – – – 0,2 –
-7,6 -3,9 -0,2 -0,4 -7,8 -3,3
– – – – – –
19,5 1,0 -3,9 -5,7 15,6 0,8
Totaal Totaal (%) 60,4 6,3 -0,5 66,2 1,0 -3,9 -1,4 62,3 0,9
1,0 2,2 -1,0 1,0 -1,4 0,9
De herwaardering van de operationele portefeuille was het eerste halfjaar van 2010 1,0% positief. Deze herwaardering is de uitkomst van neerwaartse herwaarderingen van € 36,9 mln (inclusief een verlies op verkopen van € 0,4 mln) en opwaartse waarderingen van in het totaal € 103,1 mln. In vergelijking met ultimo 2009 bleef het NTR met 6,6% gelijk. Ten opzichte van ultimo 2009 steeg het NTR van de Nederlandse kantorenportefeuille met 80 basispunten naar 11,9%, daalde het NTR van de Franse kantorenportefeuille met 100 basispunten tot 7,5% en steeg dat van de Franse bedrijfsruimteportefeuille met 90 basispunten tot 7,7%. In absolute zin hadden de positieve herwaarderingen vooral betrekking op de winkelcentra in Frankrijk (een totaalbedrag van € 37,1 mln in verband met een in het algemeen positieve herwaardering van de meeste winkelcentra op toplocaties, inclusief Grand Littoral voor € 8,3 mln en Grand Place voor € 8,0 mln), Nederland (€ 35,5 mln, inclusief het Alexandrium en de Alexandrium parkeergarages voor € 9,6 mln en het Pieter Vreedeplein voor € 6,4 mln), Italië (€ 15,7 mln, inclusief Le Gru voor € 4,3 mln en Le Vele voor € 3,4 mln) en Spanje (€ 3,4 mln, waarvan Maremagnum € 1,5 mln en Príncipe Pío € 1,3 mln). Het grootste totale bedrag aan negatieve herwaarderingen werd geboekt in Nederland (€ 15,6 mln), in Frankrijk (€ 8,8 mln en vooral te wijten aan € 3,3 mln voor Quai d’Ivry en € 1,9 mln voor Art de Vivre) en in Turkije (€ 10,0 mln negatief in verband met de negatieve herwaardering van Teras Park). De positieve herwaardering in het tweede kwartaal was voor het eerst sinds acht kwartalen het gevolg van indexering van de huren bij winkelcentra in combinatie met stabiliserende rendementen op toplocaties in Frankrijk. De negatieve herwaarderingen hielden verband met een relatief klein aantal objecten dat nog altijd last heeft van de economische crisis en zich geconfronteerd ziet met leegstand en huurverlagingen of waar specifieke problemen spelen. Per saldo was er sprake van een geringe opwaartse rendementsverschuiving. De waardering van de ontwikkelingsportefeuille is voor het eerste halfjaar van 2010 met € 3,9 mln oftewel 1,4% neerwaarts bijgesteld, hetgeen verwerkt is in het indirecte resultaat. 5 CORIO HALF j a a r b e r i c h t 2 0 1 0
Sector spreiding in waarde • Retail • Kantoren • Bedrijfsruimten
95% 4% 1%
% in vergelijking met 31 december 2009 Like-for-like herwaardering retail Nederland 1,0 Frankrijk 1,9 Italië 1,2 Spanje 0,2 Turkije -3,9 Totaal 1,0
Geografische spreiding in waarde • Nederland 28 27 • Frankrijk • Italië 20 • Spanje/Portugal 11 6 • Turkije • Duitsland 8
Rendementseffect -0,1 1,4 -1,1 0,1 -4,6 0,0
Inkomenseffect/overig 1,1 0,5 2,3 0,1 0,7 1,0
De herwaardering van de totale portefeuille van Corio bedroeg het eerste halfjaar van 2010 € 62,3 mln positief (€ 342,1 mln negatief) en 1% in vergelijking met de boekwaarde van de portefeuille op 30 juni 2010 vóór herwaardering. De netto overige kosten van € 16,3 mln hebben betrekking op gemaakte kosten voor de aankoop van de Multi-portefeuille (activering van deze kosten is onder IFRS niet langer toegestaan) en acquisities in Italië. De dotatie aan de voorziening voor latente belastingverplichtingen tegen nominale waarde bedroeg € 11,1 mln (vrijval van € 59,4 mln). Dit houdt verband met positieve herwaarderingen en fiscale afschrijvingen in Italië en Spanje. Het nettoresultaat (het saldo van het directe en indirecte resultaat) kwam het eerste halfjaar van 2010 uit op een winst van € 158,0 mln oftewel € 1,89 per aandeel (verlies van € 196,4 mln oftewel € 2,89 per aandeel).
PORTEFEUILLE De waarde van de vastgoedportefeuille steeg in het eerste halfjaar van 2010 met € 1.114,0 mln oftewel 18,9% tot € 6.999,5 mln (was € 5.885,5 mln), inclusief € 199,8 mln (ultimo 2009: € 175,0 mln) aan investeringen in deelnemingen in Turkije. De toename is het gevolg van opwaartse herwaarderingen van € 62,3 mln, acquisities van € 1.069,9 mln, investeringen van € 43,5 mln (inclusief geactiveerde rente), desinvesteringen van € 87,7 mln en overige mutaties van € 26,0 mln. De acquisities van € 1.069,9 mln betreffen voornamelijk de aankoop van Nesselande in Rotterdam (€ 27,0 mln), Centrum Galerie in Dresden (€ 280,0 mln), Forum in Duisburg (€ 228,4 mln), Espacio Torreledones (€ 66,9 mln), Espaço Guimarães (€ 92,0 mln), Le Vele op Sardinië (€ 106,7 mln), Porta di Roma (€ 225,9 mln) en Königsgalerie in Duisburg (deel van pijplijn, € 40,0 mln). De investeringen van in het totaal € 43,5 mln zijn onder te verdelen in vastgoedbeleggingen in de operationele portefeuille (€ 12,1 mln) en beleggingen in vastgoed in ontwikkeling (€ 28,9 mln, exclusief € 2,5 mln aan geactiveerde rente). De belangrijkste beleggingen in ontwikkeling waren die in de winkelcentra Hoog Catharijne in Utrecht (€ 3,2 mln), Middenwaard in Heerhugowaard (€ 4,1 mln) en Moulin de Nailloux (€ 14,3 mln). De verkoopopbrengsten in het eerste halfjaar van € 87,7 mln betreffen vooral de desinvestering van Bordeaux Megastore in Bordeaux (€ 67,3 mln) en Vinkhuizen in Groningen (€ 18,8 mln). De mutatie in de investeringen in geassocieerde deelnemingen en overige van € 24,8 mln bestaat hoofdzakelijk uit het directe resultaat van € 3,7 mln, het indirecte resultaat van € 2,3 mln negatief, ontvangen dividend van € 7,4 mln en koersverschillen van € 30,7 mln.
PIJPLIJN De totale pijplijn van projecten (vast en variabel) bedroeg op 30 juni 2010 € 2.612 mln, exclusief het reeds geïnvesteerde bedrag van € 353 mln (ultimo 2009: € 2.013 mln, exclusief € 252 mln reeds geïnvesteerd). De fixed committed pijplijn kende een omvang van € 951 mln, exclusief € 181 mln reeds geïnvesteerd (ultimo 2009: € 582 mln, exclusief € 121 mln reeds geïnvesteerd). De toename van de fixed committed pijplijn met € 369 mln houdt voornamelijk verband met Schloßstraße in Berlijn (totale investering: € 360-375 mln). Nesselande in Rotterdam werd van de fixed committed pijplijn naar de operationele portefeuille overgeheveld. Königsgalerie in Duisburg (totale investering: € 62 mln) is fixed deferrable (uitstelbaar), terwijl Quartier an der Stadtmauer in Bamberg (totale investering: € 30-40 mln) waivable (annuleerbaar) is en nog een ander project in Duitsland (totale investering € 170 mln tot € 180 mln) is waivable. De aan de fixed committed pijplijn verbonden kosten zullen in 2010 en 2011 respectievelijk circa € 181 mln en € 207 mln bedragen. Het nettoaanvangsrendement van de pijplijn is 7,2%.
6 CORIO HALF j a a r b e r i c h t 2 0 1 0
Samenstelling pijplijn in waarde • Nederland • Frankrijk • Italië • Spanje • Turkije • Duitsland
Looptijd leningen en renteherzieningsdatum looptijd (€ mln) 1000
33% 4% 28% 1% 11% 23%
Looptijd Renteherzieningsdatum
800 600 400 200 0
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 >2018
Totale pijplijn 30 Juni 2010 (€ miljoen) Reeds betaald Vast Variabel Totaal % of totaal
Committed 181,3 950,9 1.132,2 38%
Deferrable 169,5 98,4 1.096,4 1.364,3 46%
Waivable 2,6 466,5 469,1 16%
Totaal 353,4 1.049,3 1.562,9 2.965,6
% of totaal 12% 35% 53%
Financiering Het eigen vermogen (inclusief minderheidsbelang) nam het eerste halfjaar van 2010 met € 601,8 mln toe tot € 4.021,6 mln (ultimo 2009: € 3.419,8 mln). Dit hangt samen met de positieve effecten van de aandelenemissie van € 583,5 mln, betaling van dividend van € 183,8 mln de nettowinst van € 158,0 mln, de consolidatie van minderheidsbelangen ten bedrage van € 4,6 mln en overige mutaties van € 39,5 mln. Op 30 juni 2010 bedroeg de intrinsieke waarde per aandeel exclusief minderheidsbelangen € 43,75 (ultimo 2009: € 44,32) en was de Triple NAV (NNNAV) per aandeel € 48,00 (ultimo 2009: € 47.14). De voorziening voor latente belastingverplichtingen tegen nominale waarde bedroeg op 30 juni 2010 € 253,0 mln (ultimo 2009: € 230,7 mln) oftewel € 2,78 per aandeel (ultimo 2009: € 3,02 per aandeel). De mutatie in de belastinglatenties (naast het beschreven effect op de winst- en verliesrekening) heeft betrekking op de verwerving van de Duitse projecten. Het balanstotaal steeg van € 6.291,2 mln ultimo 2009 tot € 7.554,6 mln op 30 juni 2010. De leverage was op die datum 40,5% (ultimo 2009: 40,4%). Dit is de uitkomst van de kapitaaluitbreiding van maart 2010 enerzijds en de groei van de portefeuille in het kwartaal anderzijds. De financieringsruimte bij toegezegde faciliteiten bedraagt € 500 mln, inclusief de obligatie-emissie van 10 augustus 2010 ter waarde van € 250 mln (ultimo 2009: € 617 mln). De totale rentedragende schuld steeg van € 2.356 mln ultimo 2009 tot € 2.940 mln eind juni 2010. De gemiddelde looptijd van de schuld daalde van 5,8 jaar ultimo 2009 tot 4,9 jaar op 30 juni 2010. De rentedragende schuld bestond op 30 juni 2010 voor 64% uit vastrentende leningen (ultimo 2010 66%). In dat percentage komt het omzetten tot uitdrukking van € 322 mln aan kortlopend vast naar langlopend vast (op 7 juli 2010). De gemiddelde rente in het tweede kwartaal van 2010 was 4,0% (eerste kwartaal 2010: 4,1%, vierde kwartaal 2009: 4,0%). Corio heeft in augustus een tienjaarsobligatie van € 250 mln uitgegeven.
Financieringsratio’s 30 juni 2010 40,5 4,0 4,9 641 3,8
Leverage (leningen als % van de aangepaste activa) Gemiddelde rente over het laatste kwartaal (%) Gemiddelde looptijd leningen (jaar) % leningen tegen een vast rentepercentage Rentedekkingsratio 1
31 december 2009 40,4 4,0 5,8 66 3,4
Na het swappen van € 322 mln vastrentende kortetermijnfinanciering naar langetermijnfinanciering op 7 juli 2010.
DIVIDEND Tijdens de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van Corio N.V., die plaatsvond op 23 april 2010, is het dividend over het boekjaar 2009 vastgesteld op € 2,65 per aandeel. De aandeelhouders hebben voor 22,7% van het totaaldividend gekozen voor een uitkering in aandelen. In die context zijn in totaal 1.306.589 in aandelen uitgegeven.
RAAD VAN BESTUUR De Raad van Commissarissen van Corio N.V. heeft de heer B.A. van der Klift en mevrouw F.J. Zijlstra met ingang van 1 mei 2010 benoemd tot respectievelijk Chief Financial Officer (CFO) en Chief Operating Officer (COO). Beiden zijn op voornoemde datum tevens toegetreden tot de Raad van Bestuur, nadat de Algemene Vergadering van Aandeelhouders geen bezwaar had geuit.
7 CORIO HALF j a a r b e r i c h t 2 0 1 0
VOORUITZICHTEN 2010 Corio heeft de operationele winkelcentra uit de Multi-overeenkomst per april 2010 geconsolideerd en Porta di Roma per 1 mei 2010. Corio voorziet in verband met de gedane transacties een belangrijke toename van het directe resultaat voor 2010 ten opzichte van 2009. Deze transacties zullen naar verwachting van begin af aan een positieve invloed hebben op het directe resultaat per aandeel.
MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN (MVO) Corio heeft in het eerste halfjaar haar eerste CSR Report gepubliceerd (alleen in het Engels beschikbaar). In dat verslag worden de doelstellingen en de prestaties van Corio op het gebied van milieu, maatschappij en economie uiteengezet en wordt het belang van CSR op strategisch niveau belicht. Corio brengt in het volgende jaarlijkse CSR Report verslag uit over de geboekte voortgang. De volgende punten kunnen hier al worden aangestipt: • De overname van Forum Duisburg en Galerie Dresden, beide een schoolvoorbeeld van duurzaamheidsprestaties. • Voor het Tarsu-project in Turkije wordt een BREEAM-rating ‘Very Good’ verwacht. Tarsu wordt het eerste overdekte winkelcentrum in Turkije met natuurlijke ventilatie. Dit leidt bovendien tot een winstgevender winkelcentrum. • Uitstekend non-profit evenementen bij Corio Italia, die hebben geleid tot meer duurzaamheidsbewustzijn bij bezoekers, actieve betrokkenheid bij de lokale gemeenschap en samenwerkingsverbanden met de lokale autoriteiten. • Een voortgaand samenwerkingsverband tussen Corio Nederland en Nuon, dat heeft geleid tot het meten van energie- en waterefficiëntiepotentieel met als doel het verbruik daarvan met 15% te verlagen.
RISICO Voor wat betreft de bestaande risico’s verwijzen we naar het Engelstalige jaarverslag 2009 (pagina’s 80 – 82). De belangrijkste risico’s zijn niet veranderd. Deze risico’s zijn onverminderd van toepassing en vertegenwoordigen de belangrijkste uitdagingen waarvoor we ons op dit moment gesteld zien.
TRANSACTIES MET VERBONDEN PARTIJEN In het kader van transacties met verbonden partijen waarvan in het Engelstalige jaarverslag 2009 van Corio op pagina 123 al melding wordt gemaakt, willen we hier toevoegen dat Stichting Pensioenfonds ABP heeft deelgenomen aan de al eerder genoemde aandelenemissie en hierbij in totaal 4.904.606 aandelen heeft verworven.
BESTUURSVERKLARING Wij verklaren hierbij dat, voorzover ons bekend, de halfjaarrekening, opgesteld volgens IAS 34, ‘Tussentijdse financiële verslaggeving’, een getrouw beeld geeft van de activa, de verplichtingen, de financiële positie en de winst of het verlies van Corio N.V. en de gezamenlijke in de consolidatie opgenomen ondernemingen, en dat het halfjaarverslag een getrouw overzicht geeft van de informatie vereist krachtens artikel 5:25d. leden 8 en 9 van de Wet op het financieel toezicht. Utrecht, 26 augustus 2010 G.H.W. Groener, CEO en Voorzitter Raad van Bestuur Corio N.V. B.A. van der Klift, CFO en Lid Raad van Bestuur Corio N.V. F.Y.M.M. Fontaine, CDO en Lid Raad van Bestuur Corio N.V. F.J. Zijlstra, COO en Lid Raad van Bestuur Corio N.V. 8 CORIO HALF j a a r b e r i c h t 2 0 1 0
Financial Calendar 4 November 2010 (nabeurs)
17 Februari 2011 (nabeurs)
Resultaten eerste negen maanden 2010 Jaarresultaten 2010
21 April 2011
Algemene Vergadering van aandeelhouders
5 Mei 2011
Resultaten eerste kwartaal 2011
(nabeurs)
18 Augustus 2011 (nabeurs)
3 November 2011 (nabeurs)
Halfjaar resultaten 2011 Resultaten eerste negen maanden 2011
Marktoverzicht Algemene economische ontwikkelingen Na de sterke terugval van 2009 begint de wereldeconomie uit de recessie te komen. De handel en productie trekken weer aan. De eurozone profiteert van de ‘goedkope’ munt, die een stimulans vormt voor de export. Vooral landen die het van de export en de handel moeten hebben, zoals Nederland en Duitsland, profiteren hiervan. In het eerste kwartaal werden de economieën nog nadelig beïnvloed door de zware sneeuwval en het ongemeen koude weer, maar in het tweede kwartaal kwam er vaart in de groei. Het herstel blijft echter zwak. De problemen in Griekenland over de overheidsbegroting en de vraag of het land wel aan zijn schuldverplichtingen kan voldoen, veroorzaken onzekerheid in de hele eurozone. Het nieuws stond tal van weken in het teken van een eventuele besmetting naar andere landen (vooral Portugal, Italië, Ierland en Spanje) of het verdwijnen van bepaalde landen uit de monetaire unie. Door de instelling van een noodfonds in de eurozone met de steun van het IMF is de rust enigszins weergekeerd. Griekenland en zijn buurlanden lijken inmiddels op koers met de hervorming van de begroting, waardoor het gevaar van een dubbele dip wat is geweken. De onzekerheden hebben de afgelopen maanden in de meeste landen geleid tot een licht afnemend consumentenvertrouwen; in Turkije en Duitsland is het consumentenvertrouwen daarentegen gegroeid. Na een toename van de werkloosheid in heel 2009 begint het percentage in de meeste landen te stabiliseren. Tussen de landen onderling bestaan echter wel verschillen: in Turkije en Duitsland daalt de werkloosheid, terwijl die in andere landen nog altijd stijgt, zij het minder snel dan in 2009.
Huuropbrengsten (€ miljoen)
Brutohuuropbrengst H1 2010 H1 2009
Exploitatiekosten H1 2010 H1 2009
Nettohuuropbrengst H1 2010 H1 2009
per land Nederland Frankrijk Italië Spanje Turkije Duitsland Totaal
73,7 58,2 39,6 25,2 8,4 8,9 214,0
70,5 62,7 34,9 16,1 6,5 0,3 191,0
13,1 6,7 3,0 5,3 2,4 0,5 31,0
12,8 5,3 2,4 2,8 2,7 0,1 26,1
60,6 51,5 36,6 19,9 6,0 8,4 183,0
57,7 57,4 32,5 13,3 3,8 0,2 164,9
per sector Retail Kantoren Bedrijfsruimten Totaal
198,5 13,6 1,9 214,0
171,7 16,7 2,6 191,0
28,9 1,9 0,2 31,0
23,5 2,4 0,2 26,1
169,6 11,7 1,7 183,0
148,2 14,3 2,4 164,9
NRI H1 2010 Nederland: retail € 58,1 mln en kantoren € 2,4 mln NRI H1 2010 Frankrijk: retail € 40,8 mln kantoren € 9,0 mln and bedrijfsruimten € 1,7 mln NRI H1 2010 Duitsland: retail € 8,0 mln and kantoren € 0,3 mln 9 CORIO HALF j a a r b e r i c h t 2 0 1 0
Nederland Economie De Nederlandse economie krabbelt langzaam uit het dal van 2009. In de twee eerste kwartalen van 2010 was de economische groei weer positief, waardoor de recessie nu officieel voorbij is. Als zeer open economie heeft ons land het herstel vooral te danken aan de aantrekkende internationale handel en productie en de gunstige euro. Vooral de export en import droegen dan ook bij aan de economische groei. De bedrijfsinvesteringen en consumentenbestedingen blijven echter nog achter en het herstel is daardoor bescheiden en kwetsbaar. In de werkloosheid begint zich een eerste kentering af te tekenen: steeg het werkloosheidspercentage na het laagste punt van 4% in 2007 nog tot 6% in het eerste kwartaal, de laatste paar maanden is er sprake van een stabilisatie. Eind juni bevond de werkloosheid zich op 5,6%. De inflatie is al die tijd erg laag gebleven en in juni tot 0,2% gedaald. Ondanks deze eerste signalen van een herstel blijft de consument nog altijd zeer voorzichtig en onzeker over de economische situatie. In verband met de instabiliteit binnen de eurozone, de verkiezingen en de plannen van het eventuele toekomstige kabinet is het consumentenvertrouwen in het eerste halfjaar wat afgenomen. Belangrijke zorgpunten waren de omvang en de aard van de te verwachten bezuinigingen.
Detailhandelsverkopen en bezoekersaantallen De detailhandelsverkopen daalden het eerste halfjaar van 2010 nog altijd ten opzichte van het jaar daarvoor. Die daling was alleen wel wat gematigder dan in 2009: 1,3% in het eerste kwartaal. Non-food had het in de recessie het zwaarst te verduren; alleen bij gezondheid en persoonlijke verzorging en bij huishoudelijke apparaten was de trend positief. Bij voedingsmiddelen ging de omzet licht omlaag: waar de supermarktketens nog altijd positieve resultaten boekten, verloor de gespecialiseerde voedingszaak sterk terrein. De bezoekersaantallen in de Nederlandse winkelcentra van Corio bleven het eerste halfjaar van 2010 stabiel ten opzichte van de vergelijkbare periode in 2009 (dat wil zeggen in de 62% van de winkelcentra waar bezoekersaantallen worden bijgehouden). Bij Alexandrium in Rotterdam steeg het bezoekersaantal met bijna 14% doordat het winkelcentrum vaker op zondag openging.
1 0 CORIO HALF j a a r b e r i c h t 2 0 1 0
Winkelmarkt, verhuur- en (her)ontwikkelings activiteiten
Als gevolg van de dalende detailhandelsverkopen blijft de vraag van gebruikers nog altijd zwak. De toplocaties in de belangrijkste winkelstraten en -centra lopen het best en de bezettingsgraad en huren blijven op deze locaties relatief stabiel. Op de minder gewilde plekken en minder toon aangevende winkellocaties loopt de leegstand op en staan de huren onder druk. Vooral onafhankelijke winkeliers gingen gebukt onder de lastige combinatie van tegenvallende omzet en stringentere financierings mogelijkheden. Door huurverlengingen en nieuwe verhuur in de winkel centra van Corio Nederland (3,6% van de huuropbrengsten) zijn de huren gemiddeld per saldo 2,0% lager. Voor een belangrijk deel hangt dat samen met strategische tijdelijke verlengingen in winkelcentra als Presikhaaf, die op de nominatie staan om gerenoveerd te worden. Zonder deze strate gische transacties stegen de huren het tweede kwartaal met 4,5%. CVO, het eigen (her)ontwikkelingsbedrijf van Corio, verzorgt actief het management van een mix van (her)ontwikkelingsprojecten in Nederland. De meeste daarvan zijn nog altijd op turnkey-basis, andere zijn heront wikkelingen van bestaande retailprojecten van Corio. Op dit moment zijn er zeven projecten in aan- of verbouw, waaronder Vredenburg in Utrecht, Cityplaza in Nieuwegein en Stadsplein in Spijkenisse.
Bedrijfsresultaten Ondanks de gevolgen van de recessie, bijvoorbeeld dat de meeste winke liers zich al twee jaar met omzetdalingen geconfronteerd zien, houden de meeste winkelcentra zich nog goed staande. De nettohuuropbrengsten van de winkelportefeuille stegen in vergelijking met het eerste halfjaar van 2009 met 6,2% tot €58,1 mln. Voor een klein deel staat hier een daling van de nettohuuropbrengsten in de kantoorportefeuille tegenover (door hogere leegstand in Hoog Catharijne). Per saldo stegen de nettohuuropbrengsten voor de hele Nederlandse portefeuille hierdoor met 4,8%. De stijging was vooral te danken aan de overname van Nesselande in Rotterdam en het in bedrijf nemen van delen van Middenwaard in Heerhugowaard, de uitbreiding van de Mare in Alkmaar en ’t Circus in Almere, met enkele desinvesteringen van kleinere niet-kernactiviteiten daartegenover. Likefor-like groeide de nettohuuropbrengst van de portefeuille met 2,4%, grotendeels als gevolg van indexeringen met 1,2%. Gespecialiseerde verhuur (kiosken, schermen) en hogere parkeeropbrengsten door de verlengde openingstijden van Alexandrium in Rotterdam droegen eveneens bij aan de like-for-like groei. De bezettingsgraad bij retail daalde marginaal, van 98,4% in 2009 naar 98,2% in het eerste halfjaar van 2010.
Frankrijk Economie Frankrijk had het minste last van de recessie: het BBP is hier in 2009 met slechts 2,6% gekrompen in vergelijking met 4,1% in de rest van de eurozone. Op kwartaalbasis trok de groei al in het tweede kwartaal van 2009 weer aan. Voor een deel was dat te danken aan stimulerende overheidsmaatregelen die de particuliere bestedingen op peil moesten houden. Die maatregelen lopen nu ten einde en de economische groei was de eerste twee kwartalen van 2010 dan ook afhankelijker van de externe vraag. De handel speelt in de Franse economie een minder belangrijke rol dan in bijvoorbeeld Duitsland, waardoor het groeitempo gematigder is. Het BBP groeide het tweede kwartaal van 2010 uiteindelijk met 1,7%. Door de in 2009 getroffen overheidsmaatregelen is het begrotingstekort verder toegenomen. De economie ontwikkelt zich daardoor maar zwak. De werkloosheid is het eerste halfjaar gestegen tot 9,9% maar lijkt inmiddels te stabiliseren. Onder consumenten nam het vertrouwen het eerste halfjaar enigszins af, vooral door de onzekerheid over de herstructureringsplannen van de overheid. Besparingen op de uitkeringen en/of lastenverzwaringen voor de belastingbetaler zijn de meest waarschijnlijke uitkomst. Positief is dat de spaarquote van gezinnen weer daalt, wat zou kunnen duiden op een grotere koopbereidheid.
Detailhandelsverkopen, bezoekersaantallen en omzet
Na de sterke dalingen van 2009 zijn de detailhandelsverkopen (gecorrigeerd voor werkdagen) in de eerste vijf maanden tot eind mei 2010 gestegen (mei 4,7%) om in juni met 0,2% te dalen (op jaarbasis). De afzet bij zowel food als non-food lag hoger dan in 2009. De omzetindex van de Compagnie Nationale des Commissaires aux Comptes (CNCC) daalde daarentegen met 1% in de periode januari-april 2010 ten opzichte van de vergelijkbare periode in 2009. De Franse winkelcentra van Corio (73% van de Franse portefeuille) ontwikkelden zich beter dan deze benchmark: de omzet daalde hier maar met 0,2%. Ook de afname van de bezoekersaantallen met 2,5% tot nu toe dit jaar is beter dan de CNCC benchmark aangeeft. De gemiddelde bezettingskostenratio lag op een gezonde 9,3%.
Winkelmarkt en verhuuractiviteiten De winkelverhuurmarkt is nog altijd zwak. Veel detaillisten blijven terughoudend in de uitvoering van eventuele uitbreidingsplannen, als die er al zijn. In het huidige klimaat staan de winkelconcerns bovendien sterker bij de onderhandelingen en het duurt dan ook langer voordat nieuwe afspraken zijn gemaakt. De vraag concentreert zich op sterke locaties; verhuurders kunnen hier nog altijd goede resultaten boeken. Tegen deze achtergrond heeft Corio France 14 objecten opnieuw verhuurd en de huur met 17,6% weten te verhogen. In zeven gevallen was sprake van een verlenging, bij een gemiddelde huurverhoging van 11,5%. Corio France heeft momenteel één project in de fixed committed pijplijn: Moulin de Nailloux in Toulouse. Dit outlet-centrum is in aanbouw en opent naar verwachting medio 2011 zijn deuren. Corio heeft een belang van 75% in de eerste fase van het project (22.100 m2).
Bedrijfsresultaten In de Franse portefeuille wordt het effect van de recessie zichtbaar: de nettohuuropbrengsten namen in het eerste halfjaar van 2010 met 10,3% af ten opzichte van het eerste halfjaar van 2009 (naar € 51,5 mln). De daling werd grotendeels in de hand gewerkt door desinvesteringen in alle vastgoedsectoren, zoals de verkoop van Bordeaux Megastore in de winkelportefeuille aan het begin van het jaar en de verkoop van een aantal objecten in de kantoor- en bedrijfsruimteportefeuille in de loop van 2009. Ook de hogere leegstand en in sommige gevallen negatieve indexeringen droegen bij aan de neergaande ontwikkeling. Like-for-like nettohuur opbrengsten daalden hierdoor ook, met 4,2%. Vooral de kantoren- en bedrijfsruimteportefeuille had te lijden van de negatieve indexering: in deze sector zijn de huurovereenkomsten namelijk gekoppeld aan de bouwkostenindex. Ook op de winkelmarkt komt die koppeling in sommige gevallen voor. De groei van de like-for-like nettohuuropbrengsten in deze sector (-3,4%) werd daarnaast beïnvloed door een timingverschil tussen vergoedingen aan huurders enerzijds en te ontvangen sleutelgeld anderzijds (doel: een optimale huurdersmix). Verder is in verband met de hogere leegstand ook minder aan servicekosten ontvangen. De bezettingsgraad is gedaald van 94,5% in 2009 naar 93,1% in het eerste halfjaar van 2010. De grootste toename in leegstand tekende zich af bij Grand Littoral in Marseille, dat op dit moment wordt geherstructureerd, en in Quais d’Ivry in Ivry-sur-Seine, waar we in sommige gevallen nog geen geschikte nieuwe huurders hebben gevonden die passen in de beoogde huurdersmix.
1 1 CORIO HALF j a a r b e r i c h t 2 0 1 0
Italië Economie De Italiaanse economie trekt na de krimp van 2009 weer aan. De economische groei kwam het eerste kwartaal uit op 0,4% op jaarbasis en versnelde naar 1,1% in het tweede kwartaal. Het herstel werd vooral gedragen door de toenemende externe vraag, mede dankzij de zwakke euro ten opzichte van andere valuta’s. Ook de industriële productie neemt weer toe. De consumentenbestedingen blijven zich daarentegen traag ontwikkelen. De consument ziet zich namelijk geconfronteerd met de grootste daling van het besteedbaar inkomen van de afgelopen tien jaar en de koopbereidheid neemt navenant af. Voor een deel heeft die daling van het besteedbaar inkomen te maken met de hogere werkloosheid. Mensen die net hun baan kwijt zijn, laten zich niet altijd als werkloos registreren. Ook het percentage onregelmatige arbeidskrachten stijgt. Het officiële werkloosheidscijfer (van 8,4% in het eerste kwartaal van 2010) zegt hierdoor nog niet alles over de verslechtering van de arbeidsmarkt. De toestand van de overheidsfinanciën is daarnaast ook een bron van zorg. Het begrotingstekort is weliswaar lager dan in veel andere Europese landen, maar Italië gaat gebukt onder een zware schuldenlast. Om toch wat greep te krijgen op de situatie heeft de overheid maatregelen in de sfeer van de sociale zekerheid en de salarissen van ambtenaren aangekondigd. Het consumentenvertrouwen is het afgelopen jaar wat weggezakt. De grootste daling tekende zich af in de subindicator voor de algehele economische situatie en die voor grote aankopen in de komende 12 maanden.
Detailhandelsverkopen, bezoekersaantallen en omzet
De detailhandelsverkopen daalden in 2009 minder opvallend dan op andere markten. Het eerste halfjaar was de ontwikkeling van de Italiaanse detailhandelsverkopen nogal wankel, met een lichte stijging in sommige maanden en weer een daling in andere. Gestimuleerd door de omzetgroei in mode en de sector gezondheid en persoonlijke verzorging ontwikkelde de afzet non-food zich per saldo positief. Ook de voedselverkopen waren over de hele linie stabiel. Kleinere, onafhankelijke winkeliers krijgen een sterkere omzetdaling voor de kiezen dan de grote partijen. In de Italiaanse winkelcentra van Corio waar bezoekersaantallen worden bijgehouden (68% van de portefeuille) is het bezoekersaantal in de periode januari tot en met
1 2 CORIO HALF j a a r b e r i c h t 2 0 1 0
mei met 0,1% gedaald (op jaarbasis). Ondanks deze lichte terugval is de omzet in diezelfde winkelcentra en in diezelfde periode met 3,8% gestegen. De bezettingskostenratio is stabiel gebleven en bedroeg het tweede kwartaal van 2010 10,4%.
Winkelmarkt en verhuuractiviteiten De Italiaanse markt is verhoudingsgewijs nog altijd gefragmenteerd en bestaat vooral uit een groot aantal kleine winkels. Grote (internationale) winkelketens zijn hier veel minder aanwezig. Langzaam maar zeker breiden die winkelketens hun belang in het land echter uit. Ondanks het zwakke economische klimaat betreden nieuwe retailketens met succes de Italiaanse markt. Hun voorkeur ligt bij locaties in de sterke, gevestigde, eersteklas winkelcentra en belangrijkste winkelstraten. De sterke Italiaanse portefeuille van Corio heeft om die reden bij verlengingen en nieuwe verhuur positieve resultaten geboekt. Het eerste halfjaar van 2010 zijn er 55 contracten nieuw afgesloten of verlengd. Dit was goed voor 5,1% van de bruto theoretische huuropbrengsten en stuwde de huren met 13,7%. Aan de aanbodzijde zijn goede locaties nog altijd moeilijk te vinden, maar de plannen voor een aantal nieuwe winkelcentra staan in de steigers. Ook in de pijplijn van Corio zitten een paar Italiaanse winkelcentra, zoals het Marghera-project in Venetië; diverse uitbreidingen en herontwikkelingen van de bestaande portefeuille staan eveneens op stapel. In het afgelopen halfjaar zijn winkelcentrum Le Vele op Sardinië en een belang van 50% in Porta di Roma in Rome aan de portefeuille toegevoegd.
Bedrijfsresultaten Dankzij de aankoop van Le Vele en Porta di Roma zijn de nettohuuropbrengsten het eerste halfjaar met 12,9% gestegen ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar. Het effect van de acquisities werd enigszins onderuit gehaald door de overdracht van de IKEA-winkel bij Le Gru van de operationele naar de herontwikkelingsportefeuille. Like-for-like zijn de nettohuuropbrengsten met 4% gestegen. Goede resultaten uit nieuwe verhuur en verlengingen, indexering en sleutelgeld droegen bij aan de like-for-like groei. De bezettingsgraad is een fractie gedaald, van 99,1% in 2009 naar 98,9% in de eerste helft van dit jaar.
Spanje Economie
Spanje is als een van de eerste landen van Europa door de economische crisis getroffen. Op dit moment is Spanje ook een van de landen waarin de economische teruggang aanhoudt: in het eerste kwartaal kromp de economie nog met 1,3% (op jaarbasis) en in het tweede kwartaal met 0,2%. De problemen in Spanje hebben alles te maken met de ineenstorting van de vastgoedmarkt. Dit heeft vooral de bouw hard geraakt, een sector die het afgelopen decennium juist sterk heeft bijgedragen aan de economie en de werkgelegenheid. Door het verlies aan arbeidsplaatsen is de werkloosheid vrijwel verdubbeld, van circa 10% in 2008 naar 19,8% in het tweede kwartaal van 2010. Het tempo waarmee de banen verloren gaan, neemt nu echter af. Ook een probleem zijn de schulden van gezinnen. Die schuldpositie is nog niet voldoende afgebouwd, waardoor de consumptieve bestedingen op een laag niveau blijven. Wat ook niet helpt, is de verhoging van de BTW van 16% naar 18%. Een van de belangrijkste uitdagingen voor Spanje in de toekomst is de verlaging van het niveau van de particuliere schuldenlast.
Detailhandelsverkopen, bezoekersaantallen en omzet
Als gevolg van de economische situatie zijn de detailhandelsverkopen in 2009 gestaag gedaald. Die ontwikkeling zette eveneens door in de eerste helft van 2010, zij het in een meer gematigd tempo. In sommige maanden was de afzet zelfs positief in vergelijking met dezelfde maand in 2009. Voedselverkopen lagen iets lager dan in 2009, maar nonfood, dat ernstig van de economische neergang te lijden heeft gehad, is weer iets opgeveerd in vergelijking met het zeer lage omzetniveau van 2009. De bezoekersaantallen in de winkelcentra van Corio komen in het algemeen overeen met de Spaanse benchmark; deze zijn op jaarbasis met 0,1% gestegen. In het recent overgenomen Espacio Torrelodones in het bijzonder zijn de bezoekersaantalleen aanzienlijk gestegen. De toename met 19,5% is vooral te danken aan de introductie van koopzondagen en de wisseling van hypermarktexploitant. De omzetcijfers zijn het eerste kwartaal licht gedaald (met 1,1%) ten opzichte van dezelfde periode in 2009. Bij favoriete ontmoetingsplekken in het centrum van grote steden (zoals Príncipe Pío en Maremagnum) stijgt het omzetniveau nog steeds. De gemiddelde bezettingskostenratio bedraagt op dit moment 11,9%.
Winkelmarkt en verhuuractiviteiten
Met het oog op de recessie hebben veel detailhandelsconcerns in afwachting van betere tijden de uitbreidingsplannen afgeblazen of uitgesteld. De vraag neemt inmiddels weer licht toe, maar is vooral toegespitst op eersteklas winkelcentra op A-locaties. In het licht van de algemene economische situatie en de dalende omzetten hebben nogal wat detaillisten om een tijdelijke huurverlaging gevraagd (en deze ook gekregen). Het leegstandsniveau is eveneens hoger. De algemene trend is er een van dalende huurniveaus, al wordt de omvang van de daling mede bepaald door factoren als het type winkelcentrum, de locatie, het consolidatieniveau en de leegstand. Ook in de nieuwe verhuur en verlengingen bij Corio in Spanje zijn deze marktomstandigheden voelbaar. Bij de nieuwe verhuur (goed voor 7,6% van de totale bruto theoretische huuropbrengsten) lag de huur 13,9% lager, terwijl er bij de verlengingen (3,5% van de huur) gemiddeld een 6,1% hogere huur werd geboekt. Door de economische crisis komt er heel wat minder nieuw opgeleverde winkelruimte op de markt dan in de hoogtijdagen van 2007 en 2008. Bovendien vinden deze nieuwe centra het moeilijk om de juiste huurders voor de beschikbare ruimte te vinden. In de Spaanse pijplijn van Corio zitten op dit moment twee projecten: de herontwikkeling van de bovenste verdieping van Maremagnum in Barcelona, waarvoor de voorverhuur voor spoedig verloopt, en de uitbreiding en renovatie van La Loma in Jaen, waar we nog altijd wachten op de medewerking van mede-eigenaar Carrefour.
Bedrijfsresultaten
De economische omstandigheden hadden het eerste halfjaar van 2010 hun invloed op de resultaatontwikkeling van Corio España. De nettohuuropbrengsten stegen van €13,3 mln in het eerste halfjaar van 2009 naar € 19,9 mln in het eerste halfjaar van 2010. In die toename met 50,5% ligt de overname besloten van Príncipe Pío in Madrid in 2009, en, als onderdeel van de transactie met Multi in april 2010, Espacio Torrelodones in Madrid en Espaço Guimarães in Guimarães, Portugal. Like-for-like, dus zonder de effecten van deze acquisities, daalden de nettohuuropbrengsten met 2,4%. De oorzaak voor de teruggang was met name te vinden in de huur, waar terrein is verloren door de hoge leegstand en kortingen. De financiële bezettingsgraad is verbeterd van 93,0% in 2009 naar 93,5% in het eerste halfjaar van 2010. Voor een deel is die verbetering het gevolg van de huurgarantie bij leegstand in de voormalige Multi-objecten, maar ook zonder die garantie wordt de bezettingsgraad weer iets beter. De leegstand is vooral erg hoog in Gran Turia; er liggen plannen voor een opknapbeurt, want de locatie heeft wel potentieel. Weer andere winkelcentra (Maremagnum, Príncipe Pío, Ruta de la Plata) presteren beter. De leegstand is hier laag en stabiel. 1 3 CORIO HALF j a a r b e r i c h t 2 0 1 0
Turkije Economie Een van de belangrijkste pijlers van de Turkse economie is de productiesector, die zich vooral richt op de export. De opwaartse ontwikkeling van de wereldeconomie heeft Turkije dan ook geen windeieren gelegd. Het tempo van de economische groei bevindt zich op het niveau van voor de recessie: een toename op jaarbasis van 11,7% in het eerste kwartaal van 2010. En de groei is niet alleen afkomstig van de externe vraag. Ook de binnenlandse vraag trekt weer aan en wordt mede gestimuleerd door de ruimere beschikbaarheid van financieringsmogelijkheden. Eveneens positief is dat de werkloosheid weer afneemt. Door al die positieve ontwikkelingen neemt ook het consumentenvertrouwen weer toe. De inflatie gaat hierdoor echter ook weer omhoog en ligt inmiddels alweer boven het streefdoel van de Turkse centrale bank.
Detailhandelsverkopen, bezoekersaantallen en omzet
Voor Turkije zijn geen officiële cijfers voor de detailhandelsverkopen beschikbaar. Uit de toenemende consumentenbestedingen en de bijdrage van de binnenlandse vraag aan de economie valt echter ook een groei van de detailhandelsverkopen af te lezen. In de schattingen wordt uitgegaan van een stijging van de detailhandelsverkopen met maar liefst 20% in het eerste kwartaal (op jaarbasis). In de winkelcentra van Corio in Turkije ging de omzet tot eind april met 6% omhoog op jaarbasis. Vooral non-food doet het erg goed, waarbij mode de kroon spant met een stijging van maar liefst 25%. De winkelcentra van Corio krijgen goed voet aan de grond en ontwikkelen een loyale klantenkring.
Winkelmarkt en verhuuractiviteiten De vraag naar winkelruimte verbetert; nu de economie en de detailhandelsverkopen weer aantrekken, kijken de internationale merken uit naar kansen om de Turkse markt te betreden dan wel hier uit te breiden. De vraag concentreert zich vooral op toplocaties, waardoor er voor de huurniveaus eveneens opwaarts potentieel ontstaat. Ook op de B-locaties is het huurniveau inmiddels gestabiliseerd. De resultaten uit
1 4 CORIO HALF j a a r b e r i c h t 2 0 1 0
de nieuwe verhuur en verlengingen waren voor Corio Türkiye niettemin negatief. De nieuwe verhuur en verlengingen, samen goed voor 9,8% van de bruto theoretische huuropbrengsten, liepen uit op een 20,1% lagere gemiddelde huur. De belangrijkste reden voor de daling was dat de oude huurovereenkomsten nog op het veel hogere niveau van voor de recessie zaten. In de committed pijplijn van Corio Türkiye bevond zich ultimo juni 2010 het turnkey-ontwikkelingsproject van het winkelcentrum Anatolium in Bursa, dat in juli is verworven. De verhuur van dit centrum met een bruto verhuurbare winkeloppervlakte van 84.000 m2 ligt op koers. De officiële opening is gepland voor het najaar van 2010.
Bedrijfsresultaten De nettohuuropbrengsten bedroegen het eerste halfjaar van 2010 € 9,8 mln in vergelijking met € 3,8 mln in de eerste helft van 2009. Deze toename met 57,9% kwam voor een deel voor rekening van de verwerving van extra aandelen in Teras Park in Denizli en het winkelcentrum Tekira in Tekirdağ in 2009. Toch groeiden de nettohuuropbrengsten ook like-for-like met 27,2% en dat ondanks het negatieve resultaat uit nieuwe verhuur en verlengingen. De hogere like-for-like nettohuuropbrengsten vielen toe te schrijven aan een hogere gespecialiseerde verhuur, op omzet gebaseerde huren en een lagere leegstand. De bezettingsgraad steeg van 92,2% in 2009 naar 95,1% in het eerste halfjaar van 2010. Vooral in Teras Park wordt de bezettingsgraad langzaam maar zeker beter.
Duitsland Economie
Bedrijfsresultaten
De Duitse economie is na een krimp van 4,9% in 2009 inmiddels een van de beter presterende economieën van de eurozone. Werd de groei het eerste kwartaal nog getemperd door het strenge winterweer, in het tweede kwartaal versnelde deze aanzienlijk en bereikte een niveau van 3,7% op jaarbasis. De export is de motor van het economische herstel in Duitsland en de relatief zwakke positie van de euro doet eveneens een duit in het zakje. Het enorme palet exportproducten van Duitsland past prima bij sterk groeiende economieën zoals die van China. Dankzij die toenemende export begint het bedrijfsleven ook weer te investeren, in zowel materiële als immateriële activa. De arbeidsmarkt lift mee: de werkloosheid daalt weer en zakte van net onder 8% in 2009 naar 7% in het tweede kwartaal van 2010. Het consumentenvertrouwen had slechts in geringe mate last van de onzekerheden in het zuiden van Europa, waardoor het in het tweede kwartaal een lichte daling ten opzichte van het eerste kwartaal liet zien. Al met al ligt het vertrouwen hoger dan in 2009. Ondanks deze positieve ontwikkelingen blijven de consumptieve bestedingen bescheiden en neemt de spaarquote nog altijd toe.
Corio heeft eind maart 2010 van Multi twee operationele winkelcentra verworven voor het bedrag van € 506 mln. De huidige waarde van beide centra bedroeg ultimo juni 2010 € 509 mln. De financiële bezettingsgraad van beide winkelcentra was het tweede kwartaal 100% vanwege de afgegeven huurgarantie. Forum Duisburg is volledig verhuurd. Centrum Galerie in Dresden is pas sinds het najaar van 2009 open en is nog niet gestabiliseerd: de leegstand is hier dan ook nog 11% van het bruto verhuurbare winkeloppervlak (valt onder de huurgarantie van Multi). De totale nettohuuropbrengsten bedroegen voor beide winkelcentra € 8,0 mln in het tweede kwartaal, conform de verwachtingen ten tijde van de acqui sitie. De nettohuuropbrengsten voor het kantoor in Duitsland kwamen uit op € 0,3 mln tegen € 0,2 mln in het eerste halfjaar van 2009. Dit was te danken aan huurverlengingen.
Detailhandelsverkopen, bezoekersaantallen en omzet
In overeenstemming met de gematigde consumptie zijn de detailhandelsverkopen het eerste halfjaar van 2010 slechts licht gestegen. De omzet lag het tweede kwartaal 0,9% hoger op jaarbasis. In de voedselverkopen zat de afgelopen zes maanden weinig beweging maar de omzet van non-food neemt gestaag toe. De bezoekersaantallen in Forum Duisburg zijn het eerste halfjaar met 7,1% op jaarbasis gestegen ten opzichte van de vergelijkbare periode van 2009. Centrum Galerie in Dresden is nog niet lang genoeg open voor vergelijkende cijfers over de bezoekersaantallen. Corio haar Duitse pijplijn bestaat uit enkele projecten, o.a. Schloßstaße in Berlijn (BVO 80.000 m2), deze gaat naar verwachting maart 2012 open.
1 5 CORIO HALF j a a r b e r i c h t 2 0 1 0
Verkorte geconsolideerde interim financiële overzichten interim geconsolideerde winst- en verliesrekening (€ miljoen) Brutohuuropbrengsten Exploitatiekosten (inclusief servicekosten) Netto huuropbrengsten Resultaat op verkopen Netto herwaardering beleggingen in vastgoed Beheerskosten Netto overige resultaten Resultaat voor financieringslasten
Noot
Zes maanden eindigend op 30 juni 2010 2009 214,0 191,0 -31,0 -26,1 183,0 164,9
Drie maanden eindigend op 30 june 2010 2009 115,3 95,7 -16,8 -13,6 98,5 82,1
-0,4 62,7 -18,8 -16,3 210,2
-0,9 -341,2 -18,9 0,31 -195,8
-0,4 60,0 -10,4 -5,3 142,4
-0,8 -170,9 -9,8 1,71 -97,7
Netto financieringslasten Overige non-cash items Resultaat geassocieerde deelnemingen Resultaat voor belasting
-47,0 -0,2 1,4 164,4
-49,0 -2,9 -9,1 -256,8
-23,6 – -0,5 118,3
-22,1 -1,6 -12,4 -133,8
Belasting over resultaat Nettoresultaat
-9,5 154,9
58,9 -197,9
-6,7 111,6
42,5 -91,3
158,0 -3,1 154,9
-196,4 -1,5 -197,9
114,8 -3,2 111,6
-91,3 – -91,3
4 83.443.375
67.889.849
90.299.399
69.508.016
-2,89 -2,89
1,26 1,26
-1,31 -1,31
Toekomend aan: Aandeelhouders Minderheidsbelang Nettoresultaat Gemiddeld gewogen aantal aandelen
2
4
Resultaat per aandeel (€) Gemiddeld aantal aandelen basis nettoresultaat per aandeel verwaterd nettoresultaat per aandeel 1 De vergelijkende cijfers zijn gewijzigd, impairments staan nu onder overige non cash items in plaats van overige resultaten.
1 6 CORIO HALF j a a r b e r i c h t 2 0 1 0
1,89 1,89
Geconsolideerd direct en indirect resultaat (€ miljoen) Bruto huuropbrengsten Exploitatiekosten (inclusief nettoservicekosten) Nettohuuropbrengsten Beheerskosten Direct bedrijfsresultaat Resultaat geassocieerde deelnemingen (direct) EBIT Netto financieringslasten Belasting lopend jaar Directe resultaat Minderheidsbelang Directe resultaat (exclusief minderheidsbelang) Resultaat op verkopen Netto herwaarderingen beleggingen in vastgoed Resultaat geassocieerde deelnemingen (indirect) Uitgestelde belastingen Netto overige resultaten Overige non-cash items Indirect resultaat Minderheidsbelang Indirect resultaat (exclusief minderheidsbelang)
Noot
Zes maanden eindigend op 30 juni 2010 2009 214,0 191,0 -31,0 -26,1 183,0 164,9 -18,8 -18,9 164,2 146,0 3,7 5,4 167,9 151,4 -47,0 -49,0 1,6 -0,5 122,5 101,9 0,8 0,1 121,7 101,8 -0,4 62,7 -2,3 -11,1 -16,3 -0,2 32,4 -3,9 36,3
-0,9 -341,2 -14,5 59,4 0,31 -2,9 -299,8 -1,6 -298,2
45,3 -3,9 49,2
-0,8 -170,9 -14,5 42,7 1,71 -1,6 -143,4 – -143,4
154,9
-197,9
111,6
-91,3
158,0 -3,1 154,9
-196,4 -1,5 -197,9
114,8 -3,2 111,6
-91,3 – -91,3
4 83.443.375
67.889.849
90.299.399
69.508.016
1,46 0,43 1,89
1,50 -4,39 -2,89
0,73 0,54 1,26
0,75 -2,06 -1,31
2
Nettoresultaat (inclusief minderheidsbelang) Toekomend aan: Aandeelhouders Minderheidsbelang Nettoresultaat Gemiddeld gewogen aantal aandelen
4
Resultaat per aandeel (€) Gemiddeld aantal aandelen Direct resultaat Indirect resultaat Netttoresultaat 1
Drie maanden eindigend op 30 juni 2010 2009 115,3 95,7 -16,8 -13,6 98,5 82,1 -10,4 -9,8 88,1 72,3 1,8 2,1 89,9 74,4 -23,6 -22,1 – -0,2 66,3 52,1 0,6 – 65,7 52,1 -0,4 60,0 -2,3 -6,7 -5,3
De vergelijkende cijfers zijn gewijzigd, impairments staan nu onder overige non cash items in plaats van overige resultaten.
Interim geconsolideerd overzicht van totaalresultaat (€ miljoen) Nettoresultaat toe te rekenen aan aandeelhouders Nettoresultaat toe te rekenen aan minderheidsbelangen Nettoresultaat Overig totaalresultaat: Omrekenverschillen Effectief deel van de veranderingen in de reële waarde van de cashflow hedges Overig totaalresultaat na belasting
Noot 4
Zes maanden eindigend op 30 juni 2010 2009 158,0 -196,4 -3,1 -1,5 154,9 -197,9
4,0 35,5 39,5
0,3 -82,7 -82,4
Totaalresultaat
194,4
-280,3
Toe te kennen aan: Aandeelhouders Minderheidsbelang Totaalresultaat
197,5 -3,1 194,4
-278,8 -1,5 -280,3
1 7 CORIO HALF j a a r b e r i c h t 2 0 1 0
Geconsolideerde balans (€ miljoen) Activa Belegd in vastgoed Belegd in vastgoed in ontwikkeling Belegd in geassocieerde deelnemingen Overige beleggingen Immateriële activa Materiële activa Uitgestelde belastingvorderingen Totaal vaste activa
Noot
30 juni 2010
31 december 2009
2 2 2
6.535,0 264,6 199,8 93,0 78,1 11,2 37,4 7.219,1
5.516,0 194,5 175,0 0,7 64,0 5,6 20,6 5.976,4
172,0 146,9 16,6 335,5
123,9 99,7 91,2 314,8
7.554,6
6.291,2
910,0 1.476,8 1.436,5 158,0 3.981,3 40,3 4.021,6
763,6 1.039,7 1.712,6 -131,9 3.384,1 35,7 3.419,8
Rentedragende lange leningen en schulden Personeelsregelingen Voorzieningen Uitgestelde belastingverplichtingen Totaal langlopende verplichtingen
2.391,0 0,6 1,8 290,3 2.683,7
2.325,6 0,6 1,9 251,3 2.579,4
Rentedragende korte leningen en schulden Overige verplichtingen Totaal kortlopende verplichtingen
549,2 300,12 849,3
29,9 262,1 292,0
Totaal verplichtingen
3.533,0
2.871,4
Totaal eigen vermogen en verplichtingen
7.554,6
6.291,2
Overige vorderingen Overige investeringen Liquide middelen Totaal vlottende activa Totaal activa Passiva Geplaatst kapitaal Agioreserve Overige reserves Nettoresultaat boekjaar Totaal eigen vermogen Minderheidsbelang Totaal eigen vermogen
2
3 3 3
Overige verplichtingen is inclusief € 82,9 miljoen voor het 50% belang in winkelcentrum Porta di Roma, Italië.
Eigen vermogen op epra basis (NNNAV) € mln Eigen vermogen balans Uitgestelde belastingen Mutatie leningen marktwaarde Uitgestelde belastingen (EPRA) EPRA NNNAV Koers per aandeel ultimo NAV Premie/(discount) NNNAV Premie/(discount)
1 8 CORIO HALF j a a r b e r i c h t 2 0 1 0
3.981,3 252,9 168,3 -34,7 4.367,8
€ per aandeel 43,75 2,78 1,85 -0,38 48,00 39,95 -8,68% -16,77%
€ mln 3.384,1 230,7 18,7 -33,60 3.599,9
€ per aandeel 44,32 3,02 0,24 -0,44 47,14 47,69 7,61% 1,16%
Interim geconsolideerd kasstroomoverzicht (€ miljoen) Operationele activiteiten Nettoresultaat voor belastingen Aanpassingen voor: Resultaat geassocieerde deelnemingen Nettofinancieringslasten Afschrijvingen Ongerealiseerde herwaarderingen Gerealiseerde resultaten op verkopen Mutatie overige vorderingen Mutatie overige schulden Mutatie voorzieningen Financieringsbaten Financieringslasten Betaalde belastingen Kasstroom uit operationele activiteiten
Noot
Zes maanden eindigend op 30 juni 2010 2009 164,4
-256,8
-1,4 47,0 3,2 -62,7 0,4 -0,4 1,1 – 3,3 -50,3 -2,3 102,2
9,1 49,0 6,0 341,2 0,9 9,9 23,5 0,2 3,3 -52,0 -1,3 133,0
Investeringsactiviteiten Opbrengsten van verkoop beleggingen in vastgoed Investeringen in groepsmaatschappijen en geassocieerde deelnemingen Aankoop beleggingen in vastgoed Investeringen beleggingen in vastgoed Investeringen overige beleggingen Investeringen beleggingen in vastgoed in ontwikkelingen Investeringen materiële vaste activa Ontvangen dividenden Kasstroom uit financieringsactiviteiten
-87,7 -215,4 -69,5 -12,1 -76,3 -31,3 -2,6 7,4 -312,1
38,3 -201,0 – -11,9 7,3 -36,9 -3,1 8,8 -198,5
Financieringsactiviteiten Opbrengsten uitgifte aandelen Opbrengsten van leningen Aflossing rentedragende leningen en schulden Betaalde dividenden Kasstroom uit financieringsactiviteiten
583,5 515,3 -779,6 -183,9 135,3
254,1 173,9 -265,0 -105,1 57,9
-74,6 91,2 16,6
-7,6 10,8 3,2
Netto mutatie liquide middelen Liquide middelen openingsbalans Liquide middelen per 30 juni
1 9 CORIO HALF j a a r b e r i c h t 2 0 1 0
Verloopoverzicht eigen vermogen Verloopoverzicht eigen vermogen toe te rekenen aan aandeelhouders van Corio N.V. Reserve Afdek Reserve (€ miljoen) Geplaatst Agio Reserve Algemene Herwaar kings- omreke deel reserve derings kapitaal reserve eigen nings reserve neming reserve aandelen verschillen Balans per 672,5 903,0 -26,2 240,9 1.709,9 126,0 92,0 -20,0 31 december 2008 IAS 40 aanpassing – – – – 2,4 – – – Resultaatverdeling 2008 – – – 233,7 -396,8 -76,5 – – Balans per 672,5 903,0 -26,2 474,6 1.315,5 49,5 92,0 -20,0 1 januari 2009 Nettoresultaat – – – – – – – – Overige inkomsten – – – – – – -82,7 0,3 Totale inkomsten – – – – – – -82,7 0,3 Dividend aan 21,7 -21,8 – -105,0 – – – – aandeelhouders Uitgifte aandelen 69,4 158,5 26,2 – – – – – Minderheidsbelang – – – – – – – – Balans per 763,6 1.039,7 – 369,6 1.315,5 49,5 9,3 -19,7 30 juni 2009
Netto resultaat boekjaar
Totaal
Minder heids belang
Totaal
-239,6
3.458,5
–
3.458,5
– 239,6 –
2,4 – 3.460,9
– – –
2,4 – 3.460,9
-196,4 – -196,4 –
-196,4 -82,4 -278,8 -105,1
-1,5 – -1,5 –
-197,9 -82,4 -280,3 -105,1
– – -196,4
254,1 – 3.331,1
– 36,0 34,5
254,1 36,0 3.365,6
Verloopoverzicht eigen vermogen eerste zes maanden 2010 toe te rekenen aan aandeelhouders van Corio N.V. Totaal Minder Netto Reserve Afdek Reserve (€ miljoen) Geplaatst Agio Reserve Algemene Herwaar heids kings- omreke resultaat deel reserve derings kapitaal reserve eigen belang nings boekjaar reserve neming reserve aandelen verschillen Balans per 763,6 1.039,7 – 369,6 1.315,5 49,5 -3,3 -18,6 -131,9 3.384,1 35,7 31 december 2009 Resultaatverdeling 2009 – – – -42,2 -84,4 -5,3 – – 131,9 – – Balans per 763,6 1.039,7 – 327,4 1.231,1 44,2 -3,3 -18,6 – 3.384,1 35,7 1 januari 2010 Nettoresultaat – – – – – – – – 158,0 158,0 -3,1 Overige inkomsten – – – – – – 35,5 4,0 – 39,5 – Totale inkomsten – – – – – – 35,5 4,0 158,0 197,5 -3,1 Dividend aan 13,1 -13,1 – -183,8 – – – – – -183,8 – aandeelhouders Uitgifte aandelen 133,3 450,2 – – – – – – – 583,5 – Minderheidsbelang – – – – – – – – – – 7,7 Balans per 910,0 1.476,8 – 143,6 1.231,1 44,2 32,2 -14,6 158,0 3.981,3 40,3 30 juni 2010
2 0 CORIO HALF j a a r b e r i c h t 2 0 1 0
Totaal
3.419,8 – 3.419,8 154,9 39,5 194,4 -183,8 583,5 7,7 4.021,6
TOELICHTING OP HET VERKORTE GECONSOLIDEERDE TUSSENTIJDSE BERICHT ALGEMEEN Corio N.V. (hierna aangeduid als ‘Corio’ of ‘de vennootschap’) is een closed-end vastgoedbeleggingsmaatschappij. De vennootschap beschikt over een vergunning op grond van de Wet op het financieel toezicht (Wft) en is gevestigd in Utrecht. Dit verkorte tussentijdse bericht is opgesteld door de Raad van Bestuur en op 26 augustus 2010 goedgekeurd voor publicatie. Het verkorte geconsolideerde tussentijdse bericht is niet gezien of gecontroleerd door de accountants.
GEHANTEERDE GRONDSLAGEN OVEREENSTEMMINGSVERKLARING Dit verkorte geconsolideerde tussentijdse bericht over het eerste halfjaar van 2010 is opgesteld in overeenstemming met IAS 34 ‘Tussentijdse financiële verslaggeving’. Het verkorte geconsolideerde tussentijdse bericht dient te worden gelezen in samenhang met de jaarrekening 2009, die is opgesteld in overeenstemming met de International Financial Reporting Standards (‘IFRS’) zoals aanvaard binnen de Europese Unie.
WAARDERING Dit verkorte geconsolideerde tussentijdse bericht is opgesteld op basis van historische kosten, met uitzondering van vastgoedbeleggingen, vastgoed in ontwikkeling, financiële activa gewaardeerd tegen reële waarde met verwerking van waardeverschillen in de winst- en verliesrekening alsmede derivaten, die tegen reële waarde zijn verwerkt. Tenzij anders vermeld, zijn de cijfers gepresenteerd in miljoenen euro’s, afgerond tot op het eerste cijfer na de komma.
SCHATTINGEN EN VERONDERSTELLINGEN De opstelling van dit verkorte geconsolideerde tussentijdse bericht vereist dat het management oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, en van baten en lasten. De schattingen en hiermee verbonden veronderstellingen zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en verschillende andere factoren die als redelijk worden beschouwd. De werkelijke uitkomsten kunnen van deze schattingen afwijken. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien, indien de herziening alleen voor die periode gevolgen heeft, of in de periode van herziening en toekomstige perioden, indien de herziening gevolgen heeft voor zowel de verslagperiode als toekomstige perioden.
BELANGRIJKE WAARDERINGSGRONDSLAGEN Dit verkorte geconsolideerde tussentijdse bericht over het eerste halfjaar van 2010 heeft betrekking op de vennootschap en haar dochterondernemingen (tezamen aangeduid als de ‘Groep’), alsmede de belangen van de Groep in geassocieerde deelnemingen en joint ventures. Behoudens het hierna beschrevene komen de toegepaste waarderingsgrondslagen overeen met de jaarrekening 2009, zoals in die jaarrekening beschreven. De belasting op baten in tussentijdse perioden wordt verantwoord op basis van het belastingpercentage dat van toepassing zou zijn op de verwachte totale winst voor het hele jaar. De volgende nieuwe standaarden, wijzigingen op standaarden en interpretaties zijn voor de eerste keer verplicht van toepassing op het boekjaar dat op 1 januari 2010 begint. IFRS 3 Bedrijfscombinaties (Herzien). Met ingang van 1 januari 2010 past de Groep IFRS 3 Bedrijfscombinaties (2008) toe bij de verantwoording van bedrijfscombinaties. Voor overnames op of na 1 januari 2010 waardeert de Groep de goodwill als de reële waarde van de overgedragen vergoeding (inclusief de reële waarde van een eventueel al eerder aangehouden aandelenbelang in de over te nemen partij) en het opgenomen bedrag van eventuele minderheidsbelangen in de overnemende partij, met aftrek van het opgenomen nettobedrag van de identificeerbare verworven activa en aangegane verplichtingen op de overnamedatum. Indien het verschil negatief is, wordt onmiddellijk een boekwinst in verband met een voordelige koop in de winst- en verliesrekening opgenomen. Door de Groep gemaakte transactiekosten in verband met een bedrijfscombinatie, niet zijnde kosten in verband met de uitgifte van aandelen of obligaties, worden opgenomen als kosten wanneer zij worden gemaakt. IAS 27 (Gewijzigd) De geconsolideerde jaarrekening en de enkelvoudige jaarrekening (2008). Met ingang van 1 januari 2010 past de Groep bij de verwerving van minderheidsbelangen IAS 27 De geconsolideerde jaarrekening en de enkelvoudige jaarrekening toe. De Groep neemt per transactie een minderheidsbelang op tegen het evenredige deel van het verantwoorde bedrag van de identificeerbare activa en verplichtingen van de overgenomen partij. Dit houdt in dat de goodwill alleen wordt opgenomen als er een meerderheidsbelang wordt verworven.
2 1 CORIO HALF j a a r b e r i c h t 2 0 1 0
1 INFORMATIE PER SEGMENT Sectorale segmentatie Zes maanden eindigend op 30 juni 2010 (€ miljoen) Brutohuuropbrengsten Exploitatiekosten Nettohuuropbrengst Resultaat op verkoop Positieve herwaardering Negatieve herwaardering Netto herwaardering beleggingen in vastgoed Beheerskosten Overige baten Resultaat voor financieringslasten Financieringslasten Financieringsbaten Netto financieringslasten Overige non-cash items Resultaat geassocieerde deelnemingen Resultaat voor belasting Belastingen lopend jaar Uitgestelde belastingen Belastingen over het resultaat Nettoresultaat Minderheidsbelang Nettoresultaat toe te rekenen aan aandeelhouders
Nederland 73,7 -13,1 60,6 -0,4 36,6 -20,7 15,9 -3,4 – 72,7 -0,2 2,2 2,0 –
Frankrijk 58,2 -6,7 51,5 – 47,4 -9,3 38,1 -3,0 -0,5 86,1 -20,3 0,5 -19,8 –
Italië 39,6 -3,0 36,6 – 15,7 -0,8 14,9 -2,1 -1,5 47,9 -16,3 0,9 -15,4 -0,2
Iberia 25,2 -5,3 19,9 – 3,4 -2,0 1,4 -0,7 – 20,7 -14,5 – -14,5 –
Duitsland 8,9 -0,5 8,4 – 0,2 – 0,2 -0,2 – 8,3 -4,7 0,3 -4,4 –
Overig – – – – – – – -6,4 -14,7 -21,2 -43,4 60,9 17,5 –
6,2 -0,1 -2,0 -2,1 4,2 0,1 4,1
Turkije 8,4 -2,4 6,0 – 2,3 -10,1 -7,8 -3,0 0,4 -4,3 -12,8 0,4 -12,4 – 1,4 -15,3 – 3,6 3,6 -11,7 -3,5 -8,2
3,9 -0,7 -0,1 -0,8 3,1 0,2 2,9
-3,7 – – – -3,7 – -3,7
Totaal 214,0 -31,0 183,0 -0,4 105,6 -42,9 62,7 -18,8 -16,3 210,2 -112,2 65,2 -47,0 -0,2 1,4 164,4 -2,3 -7,2 -9,5 154,9 -3,1 158,0
74,7 -0,1 – -0,1 74,5 – 74,5
66,3 -0,2 -0,1 -0,3 65,9 0,1 65,8
32,3 -1,2 -8,6 -9,8 22,6 – 22,6
(€ miljoen) Beleggingen in vastgoed Beleggingen in vastgoed in ontwikkeling Investeringen in geassocieerde deelnemingen en overige Niet toegerekende activa Totaal activa
Nederland 1.902,8 65,6 –
Frankrijk 1.832,5 57,7 –
Italië 1.356,0 41,4 –
Iberia 732,2 4,6 –
Turkije 188,3 41,9 199,8
Duitsland 523,2 40,8 –
Overig – 12,6 –
Totaal 6.535,0 264,6 199,8
50,1 2.018,5
20,7 1.910,9
130,7 1.528,1
72,3 809,1
52,6 482,6
35,1 599,1
193,7 206,3
555,1 7.554,6
Sectorale segmentatie
GESEGMENTEERDE INFORMATIE De activiteiten van de Groep worden gepresenteerd per bedrijfssegment: Nederland, Frankrijk, Italië, Iberia, Turkije, Duitsland en overige landen en niettoegerekend. De gesegmenteerde informatie is gebaseerd op de managementstructuur en interne rapportagelijnen bij Corio. Rentelasten en verplichtingen worden niet aan specifieke segmenten toegerekend omdat deze centraal worden beheerd. Naar aanleiding van de overname van een deel van de portefeuille van Multi, namelijk vier winkelcentra in Duitsland, Spanje en Portugal, is de basis voor de gesegmenteerde informatie gewijzigd. Met ingang van 2010 worden Spanje en Portugal verantwoord onder het segment Iberia en is Duitsland als nieuw segment toegevoegd.
2 2 CORIO HALF j a a r b e r i c h t 2 0 1 0
Ze maanden eindigend op 30 juni 2009 (€ miljoen) Brutohuuropbrengsten Exploitatiekosten Nettohuuropbrengst Resultaat op verkoop Positieve herwaardering Negatieve herwaardering Netto herwaardering beleggingen in vastgoed Beheerskosten Overige baten Resultaat voor financieringslasten Financieringslasten Financieringsbaten Netto financieringslasten Overige non-cash items Resultaat geassocieerde deelnemingen Resultaat voor belasting Belastingen lopend jaar Uitgestelde belastingen Belastingen over het resultaat Nettoresultaat Minderheidsbelang Nettoresultaat toe te rekenen aan aandeelhouders
Nederland 70,5 -12,9 57,6 -0,1 5,2 -79,1 -73,9 -3,8 0,5 -19,6 -1,0 3,0 2,0 –
Frankrijk 62,7 -5,2 57,5 -0,8 2,3 -145,0 -142,7 -3,4 – -89,4 -26,5 1,9 -24,6 –
Italië 34,9 -2,4 32,5 – – -65,3 -65,3 -2,1 -1,2 -36,1 -15,6 0,4 -15,2 -0,5
Iberia 16,1 -2,8 13,3 – – -43,9 -43,9 -0,4 -0,1 -31,2 -8,5 1,3 -7,2 -2,4
Duitsland 0,3 -0,1 0,2 – – -0,2 -0,2 – – – -0,1 – -0,1 –
Overig – – – – – – – -6,0 1,5 -4,5 -45,8 40,1 -5,8 –
-40,8 – 13,0 13,0 -27,8 – -27,8
Turkije 6,5 -2,7 3,8 – – -15,2 -15,2 -3,2 -0,4 -15,0 -0,7 2,5 1,9 – -9,1 -22,2 – 2,2 2,2 -20,0 -1,5 -18,5
-0,1 – 0,1 0,1 – – –
-10,3 -0,1 – -0,1 -10,5 – -10,5
Totaal 191,0 -26,1 164,9 -0,9 7,5 -348,7 -341,2 -18,9 0,3 -195,8 -98,2 49,2 -49,0 -2,9 -9,1 -256,8 -1,2 60,1 58,9 -197,9 -1,5 -196,4
-17,6 -0,1 – -0,1 -17,7 – -17,7
-114,1 -0,3 -0,2 -0,5 -114,5 – -114,5
-51,8 -0,6 45,0 44,4 -7,4 – -7,4
(€ miljoen) Beleggingen in vastgoed Beleggingen in vastgoed in ontwikkeling Investeringen in geassocieerde deelnemingen en overige Niet toegerekende activa Totaal activa
Nederland 1.850,5 83,6 –
Frankrijk 1.835,1 94,6 –
Italië 1.060,1 2,5 –
Iberia 568,7 1,5 –
Turkije 186,2 40,5 178,3
Duitsland 11,9 – –
Overig – 13,5 –
Totaal 5.512,5 236,2 178,3
71,1 2.005,2
21,7 1.951,4
96,5 1.159,1
52,6 622,8
68,5 473,5
1,2 13,1
9,9 23,4
321,5 6.248,5
2 3 CORIO HALF j a a r b e r i c h t 2 0 1 0
2 BELEGGINGSPORTEFEUILLE (€ miljoen)
Beleggingen in vastgoed
Balans per 31 december 2009 Aankopen Investeringen Overdracht van vastgoed in ontwikkeling Overdracht van investeringen in geassocieerde deelnemingen Geactiveerde interest Verkopen Herwaarderingen Ontvangen dividend Overig Balans per 30 juni 2010 3 Inclusief -€ 0,4 mln resultaat op verkoop vastgoed.
5.516,0 1.027,0 12,1 0,2
Beleggingen in vastgoed in Investeringen in geassocieer ontwikkeling de deelnemingen en overige 194,5 175,0 42,9 – 28,9 – -0,3 –
– -87,7 66,33 – 1,1 6.535,0
2,5 – -3,9 – – 264,6
– – – -7,4 32,2 199,8
Totaal 5.885,5 1.069,9 41,0 -0,1 – 2,5 -87,7 62,4 -7,4 33,3 6.999,4
De vastgoedportefeuille is in het eerste halfjaar van 2010 vooral gegroeid door de transactie met Multi. Van Multi werden vier operationele winkelcentra overgenomen. In Duitsland waren dat er twee: Forum Duisburg (€ 228,4 mln) en Centrum Galerie Dresden (€ 280,0 mln), één in Spanje (Espacio Torrelodones, € 66,9 mln) en één in Portugal (Espaço Guimarães, € 92,0 mln). Behalve door de transactie met Multi is de vastgoedportefeuille verder gegroeid door de overname in Italië van de winkelgalerij Le Vele en het Millennium Entertainment Centre (€ 106,7 mln) en Porta di Roma (€ 225,9 mln). In Nederland is de vastgoedportefeuille met name gegroeid door de oplevering van het turnkey-project Nesselande (€ 27,0 mln). Investeringen in vastgoed in ontwikkeling zijn met name toegenomen door de verdere acquisities in Duitsland. Königsgalerie Duisburg (€ 40,0 mln) maakt eveneens deel uit van de transactie met Multi.
3 EIGEN VERMOGEN Op 30 juni 2010 bestond het aandelenkapitaal uit 91.002.947 volgestorte aandelen (31 december 2009: 76.363.025). De aandeelhouders hebben recht op de dividenden die regelmatig uitgekeerd worden. Zij hebben tevens recht om hun stemrecht uit te oefenen bij de algemene vergadering van aandeelhouders van Corio, op basis van één stem per aandeel.
GEPLAATST KAPITAAL Het maatschappelijk kapitaal bestaat uit 120 mln aandelen met een nominale waarde van € 10,00 per aandeel. Per 30 juni 2010 waren 91.002.947 aandelen geplaatst (31 december 2009: 76.363.025). Het aantal geplaatste aandelen is toegenomen door de uitkering van een dividend in aandelen op 20 mei 2010 (1.306.589 aandelen) en door een uitgifte van aandelen op 31 maart 2010 (13.333.333 aandelen).
Dividend Corio heeft aandeelhouders over het boekjaar 2009 een dividend voorgesteld van € 2,65 per aandeel geheel in contanten, na aftrek van dividendbelasting van 15%, dan wel geheel in aandelen ten laste van de agioreserve, met dien verstande dat in verband met de fiscale betalingsverplichting maximaal 50% van het totale dividend in aandelen kon worden uitgekeerd. De aandeelhouders hebben over 2009 gekozen voor een uitkering van 22,7% van het totale dividend in aandelen. In verband hiermee zijn op 20 mei 2010 1.306.589 aandelen uitgegeven.
4 WINST PER AANDEEL NETTORESULTAAT PER GEWOON AANDEEL De berekening van de winst per aandeel per 30 juni 2010 is ontleend aan het nettoresultaat toerekenbaar aan de aandeelhouders voor de verslagperiode, namelijk € 158,0 mln (2009: € 196,4 mln negatief), en aan het gewogen aantal uitstaande aandelen in het eerste halfjaar van 2010, als volgt berekend:
Nettoresultaat toe te rekenen aan aandeelhouders (€ miljoen) Nettoresultaat toe te rekenen aan aandeelhouders Resultaat per aandeel is niet onderhevig aan verwatering 2 4 CORIO HALF j a a r b e r i c h t 2 0 1 0
Zes maanden eindigend op 30 juni 2010 2009 158,0 -196,4
Gewogen gemiddelde aantal aandelen (€ miljoen) Aantal uitstaande aandelen begin boekjaar Aandelen uitgifte uit hoofde van stockdividend en verhoging aantal aandelen Gewogen gemiddelde van het aantal uitstaande aandelen
2010 76.363.025 7.080.350 83.443.375
2009 66.253.702 1.636.147 67.889.849
Betaald 64,0 83,8 21,3 56,2 225,3
Goodwill4 3,6 1,9 3,8 – 9,3
5 Bedrijfscombinaties Samenvatting van de belangrijkste acquisities in 2010 (€ miljoen) Bedrijfsnaam Winkelcentrum Forum Duisburg, Duisburg Winkelcentrum Centrum Galerie Dresden, Dresden Winkelcentrum Espaço Guimarães, Guimarães Winkelcentrum Le Vele shopping gallery, Cagliari Totaal 4 Voorlopige berekeningen.
Acquisitie datum 31 maart 2010 31 maart 2010 16 april 2010 19 maart 2010
% eigendom 95% 95% 100% 100%
Samenvatting van opbrengsten en resultaat over de eerste zes maanden per 30 juni 2010 (€ miljoen) Bedrijfsnaam Winkelcentrum forum Duisburg, Duisburg Winkelcentrum Centrum Galerie Dresden, Dresden Winkelcentrum Espaço Guimarães, Guimarães Winkelcentrum Le Vele shopping gallery, Cagliari
Verkoop 7,39 8,54 3,50 3,84
Resultaat -1,01 -7,73 1,60 1,94
Verkoop 3,72 4,31 1,25 2,21
Resultaat 2,02 2,27 0,50 3,90
Samenvatting van opbrengsten en resultaat vanaf datum acquisitie (€ miljoen) Bedrijfsnaam Winkelcentrum forum Duisburg, Duisburg Winkelcentrum Centrum Galerie Dresden, Dresden Winkelcentrum Espaço Guimarães, Guimarães Winkelcentrum Le Vele shopping gallery, Cagliari
Samenvatting Boekwaarden vóór de verwerving zijn op basis van de van toepassing zijnde IFRS voorschriften direct voorafgaand aan de feitelijke acquisitie bepaald. De op acquisitiedatum opgenomen waarde van de activa, verplichtingen en voorwaardelijke verplichtingen betreft de geschatte reële waarde op basis van de door Corio gehanteerde grondslagen.
Activa en passiva van overnames op de acquisitiedatum: 2010 (€ miljoen) Beleggingen in vastgoed Materiële vaste activa Uitgestelde belastingvorderingen Handelsvorderingen en overige vorderingen Liquide middelen Intercompany verhoudingen Rentedragende lange leningen en schulden Uitgestelde belastingverplichtingen Overige passiva Netto activa en passiva (eigen vermogen) Minderheidsbelang Eigen vermogen Goodwill Betaald 5 Voorlopige berekening.
Boekwaarde 691,0 – 12,8 20,6 7,5 -428,6 -52,2 -23,3 -15,9
Reële waarde aanpassing 16,1 -0,4 -4,1 -
Marktwaarde 707,1 – 12,8 20,2 7,5 -428,6 -52,2 -27,4 -15,9 223,5 -7,5 216,0 9,35 225,3
2 5 CORIO HALF j a a r b e r i c h t 2 0 1 0
6 Investeringsverplichtingen Per 30 juni 2010 bedragen Corio’s investeringsverplichtingen € 1.049,3 mln (2009: € 623,4 mln). De verplichtingen zijn als volgt opgebouwd:
INVESTeringsverplichtingen (€ miljoen) Eerste jaar Tweede tot vierde jaar Vijfde jaar en meer
30 juni 2010 231,6 817,7 –
31 december 2009 248,9 374,5 –
In de eerste zes maanden van 2010 is Corio’s pijplijn gestegen door de overname van delen van de Multi portfolio, voor in totaal van € 477 mln. De pijplijn nam af door het operationeel worden van project Nesselande in the Netherlands (27,2 mln) en overige neerwaartse bijstellingen in Nederland, Italië en Turkije.
LEASE verplichtingen Lease verplichtingen zijn aangegaan voor in totaal € 249,1 mln (2009: € 243,2 mln) en als volgt opgebouwd: (€ miljoen) Eerste jaar Tweede tot vierde jaar Vijfde jaar en meer
30 juni 2010 9,3 28,6 211,2
31 december 2009 8,0 27,3 207,9
Garanties voor in totaal € 70.4 mln (2009: € 73.1 mln) zijn gegeven voor mogelijke acquisities naast reguliere garanties in relatie tot Corio Group financiering.
7 VERBONDEN PARTIJEN Verbonden partijen van de Groep zijn de dochterondernemingen, geassocieerde deelnemingen, leden van de Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur en Stichting Pensioenfonds ABP. Transacties met verbonden partijen vinden op marktconforme voorwaarden plaats. Leden van de Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur hebben geen wezenlijk belang in de stemgerechtigde aandelen van Corio en bezitten geen opties op die aandelen. De Groep heeft geen leningen uitstaan bij de leden van de Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur. In het kader van de Wet op het financieel toezicht (Wft) melden de leden van de Raad van Commissarissen en de Raad van Bestuur van Corio dat zij in 2010 geen persoonlijk belang hadden in de vastgoedinvesteringen van de vennootschap. Voor zover Corio weet, is ABP de enige aandeelhouder die als verbonden partij kan worden aangemerkt uit hoofde van het Besluit gedragstoezicht financiële ondernemingen Wft daar ABP meer dan 20% van het stemrecht van aandelen Corio in handen heeft. Een aantal groepsmaatschappijen van Corio is met ABP overeengekomen dat ABP de pensioenfondsaanbieder wordt voor een aantal medewerkers. Naast de bijdragen die over het boekjaar 2010 dienen te worden afgedragen, heeft ABP ook deelgenomen aan de aandelenemissie van 31 maart 2010.
GEBEURTENISSEN NA BALANSDATUM Corio heeft op 26 juli 2010 het winkelcentrum Anatolium in Turkije gekocht voor € 176 mln. Het overnamebedrag was in overeenstemming met het laatste gepubliceerde netto theoretisch rendement voor Corio Türkiye. Corio heeft op 12 november 2007 een overeenkomst aangekondigd over de verwerving van een turnkey-project en een 100%-belang in het winkelcentrum Anatolium in de stad Bursa. Het winkelcentrum krijgt bij de opening een bezettingsgraad van circa 90%. De ontwikkelaar van het winkelcentrum geeft tot eind 2012 een huurgarantie voor eventuele leegstand. De huurovereenkomsten luiden in euro’s. Op 2 augustus 2010 heeft Corio met succes een obligatie-emissie gedaan met een omvang van € 250 mln en een looptijd van 10 jaar. De opbrengsten van de transactie worden gebruikt voor algemene bedrijfsdoeleinden; Corio heeft hiermee bovendien het looptijdenprofiel van de schulden verlengd. De uitgifte van € 250 mln tegen een coupon van 5.448 procent en een vervaldatum van 10 augustus is onder voorbehoud van de benodigde documentatie. De obligatie is in haar geheel bij een buitenlandse institutionele belegger geplaatst. Op 6 augustus 2010 hebben de Europese mededingingsautoriteiten hun goedkeuring verleend aan de overname door Corio van de ondernemingen die 50% van de aandelen in het grootste deel van het winkelcentrum Porta di Roma bezitten, voor een bedrag van circa € 220 mln. De transactie is ingericht als 50/50 joint venture; Allianz is hierin de joint venture-partner.
2 6 CORIO HALF j a a r b e r i c h t 2 0 1 0
Overige informatie Dit is een vertaling van het Engelse persbericht; het Engelse persbericht is leidend. Euronextcode/ISIN-code NL0000288967; Fondscode 28896; Bloomberg CORA NA; Reuters COR.AS; Datastream H:VIB Dit halfjaarbericht bevat op de toekomst gerichte informatie met betrekking tot de financiële positie, plannen en doelstellingen, activiteiten en de marktomstandigheden waarin de vennootschap opereert. Toekomstgerichte verklaringen en prognoses houden naar hun aard risico’s en onzekerheid in, aangezien ze betrekking hebben op gebeurtenissen en omstandigheden die zich in de toekomst al dan niet zullen voordoen. De toekomstgerichte verklaringen en prognoses in dit persbericht zijn gebaseerd op de huidige inzichten en aannames van het management. De werkelijke resultaten en ontwikkelingen kunnen afwijken van de verwachtingen onder invloed van factoren zoals de algemene economische omstandigheden, resultaten op de financiële markten, veranderingen in de rentestand en valutakoersen, wijzigingen in de wet- en regelgeving en in het beleid van overheden en/of toezichthouders.
CORIO NEDERLAND Jacobsweerd, St. Jacobsstraat 200, 3511 BT Utrecht Postbus 8243, 3503 RE Utrecht, Nederland T +31 (0) 30 234 64 64, F +31 (0) 30 233 35 78 E
[email protected], I www.corio-eu.com CORIO FRANCE Tour Exaltis, 61, rue Henri Régnault 92075 Paris La Défense cedex, Frankrijk T +33 (0) 1 474 53 000, F +33 (0) 1 474 55 850 E
[email protected], I www.corio-eu.com CORIO ITALIA Via Fabio Filzi 25/a 20124 Milan, Italië T +39 026 69 63 49, F +39 026 69 77 11 E
[email protected], I www.corio-eu.com
Voor vragen kunt u contact opnemen met de Investor Relations afdeling:
[email protected] of 030-2829343
CORIO ESPAÑA C/ María de Molina, 40–8a plta 28006 Madrid, Spanje T +34 91 426 17 77, F +34 91 435 56 44 E
[email protected], I www.corio-eu.com
CORIO N.V. Jacobsweerd, St. Jacobsstraat 200, 3511 BT Utrecht Postbus 8243, 3503 RE Utrecht, Nederland T +31 (0) 30 234 64 64, F +31 (0) 30 281 72 31 E
[email protected], I www.corio-eu.com
CORIO TÜRKIYE KANYON Ofis Blok Büyükdere Cad. No:185 Kat 18 Levent, Istanbul - 34394 TR, Turkije T +90 212 371 30 00, F +90 212 353 54 42 E
[email protected], I www.corio-eu.com
Vragen
CORIO DEUTSCHLAND Königsstraße 13 (vanaf december 2010) 47051 Duisburg, Duitsland T +49 203 4196 1500, F +49 203 4196 1501 E
[email protected], I www.corio-eu.com
2 7 CORIO HALF j a a r b e r i c h t 2 0 1 0