Infra-info. Infraprojecten beeld. Rapportage mei 2015 WAT VINDT U VAN INFRA-INFO? Lees online meer: SROI: Geknipt voor deze baan

Infra info

Infraprojecten in beeld

Infra-info Rapportage mei 2015

WAT VINDT U VAN INFRA-INFO? Vul de enquête in op frieseinfrainfo.nl en maak kans op een kijkje achter de schermen van een infraproject.

In deze Infra-info 15 jaar PVVP: wat leverde het Fryslân op? 2 | Infraprojecten uitgelicht 3-6 | Leerlingen verstoppen geheimen in M.C. Escher Akwadukt 7 | Kleine ingrepen met groot effect 7 | Start! 8 | Kansen in kernen worden verzilverd 8

 et slotstuk van project A7 Sneek: een vaarverbinding langs de ring. H Deze zomer klaar. Bekijk online het artikel.

Lees online meer: Nieuwe vaart langs ringweg Sneek: Fraaie afronding van project én stad

SROI: ‘Geknipt voor deze baan’

Een gedenkwaardig vaarseizoen, dit jaar in Sneek. Want deze zomer opent de nieuwe vaarweg aan de stadskant van ringweg N7. Het water verbindt de Geau (Geeuw) met de Wâldfeart en is het laatste grote werk rondom de vernieuwde snelweg. Daarmee wordt een imposant project afgesloten waarbij gemeente, Rijkswaterstaat en provincie jaren intensief samenwerkten. Online meer in het interview met Sieds Hoitinga.

Hij had ruim 25 jaar een eigen bedrijf in caravans. Was gerespecteerd verkoper van sanitair en technisch adviseur in kozijnen en glas. Desondanks raakte Jacob Holkema in de ww. Maar thuiszitten is niets voor deze man met twee rechterhanden. Gelukkig werden Jacobs kwaliteiten snel ontdekt en kon hij, mede dankzij Social Return On Investment, weer aan de slag. Sinds 1 januari is hij beheerder van twee projectbureaus. Lees online meer.

Op www.frieseinfrainfo.nl leest u meer, vindt u interessante links, extra foto's en video's.

DE WEG VAN HET PVVP

<1993

1993

1999

03-03-1999

Provincie onderhoudt ca. 200 km weg. Aanpak ongevallenconcentraties.

Provincie wordt verantwoordelijk voor ca. 600 km weg.

PVVP in werking. Aanleiding: toegenomen verantwoordelijkheid en ambities. Plan door sommigen ‘een sprookjes­boek’ genoemd. Keuze voor duurzaam veilig wegennet.

 S-verkiezingen. Nieuwe college P zet vaart achter PVVP-plannen.

2015 Provincie onderhoudt 846 km weg en ca. 900 km vaarwegen (incl. bruggen en sluizen).

zomer 2015 • Vaarweg langs ringweg Sneek open; het laatste grote werk van project A7 Sneek. • A7 Sneek is het eerste afgeronde project waarbij, behalve een weg, ook het omliggende gebied is ontwikkeld.

collegeperiode 2011____05-2015 Opgeleverd werk: • Noordwesttangent, Westelijke invalsweg, De Haak om Leeuwarden (allen Leeuwarden Vrij-Baan), Rondweg Garyp (De Centrale As), bereikbaarheid bedrijventerrein IBF (Investeringsagenda Drachten Heerenveen), rondweg Franeker, rondweg Gorredijk e.a. • 57 kunstwerken.

nieuwe college > 05-2015 Werk in uitvoering: • De Nieuwe Afsluitdijk, Leeuwarden Vrij-Baan (Drachtsterweg e.o.), N381 Drachten-Drentse grens, Knooppunt Joure, N31 Harlingen, Investeringsagenda Drachten Heerenveen en De Centrale As, kruispunten Bolsward-Leeuwarden, Froonackerdyk e.a. • Ca. 100 ecologische voorzieningen rond N381 en De Centrale As. • Minstens 70 kunstwerken.

2  011

2006

PVVP herzien n.a.v. evaluatie PVVP-besluit, krimp, nieuwe vormen van openbaar vervoer.

PVVP herzien o.b.v. nieuw rijks­beleid, decentralisaties, bezuinigingen, nieuwe prioriteiten.

2015____2018

2018

Omgevingsvisie in de maak.

Omgevingswet van kracht.

15 jaar Provinciaal verkeer- en vervoerplan

Wat leverde het Fryslân op? Menno Keulen

Het PVVP beschrijft beleid voor alle verkeer en vervoer in de provincie. Behalve om wegen, gaat het dus ook over voor­ zieningen voor fietsers, voetgangers, openbaar vervoer, scheep­vaart en goederenvervoer. Minst relevant, en daarom niet uitgewerkt, is de luchtvaart. In 2006 en 2011 is het PVVP herzien, al leidde dat niet tot fundamentele wijzigingen. Dat terwijl het bij verschijning in ’99, vanwege de stevige ambities, door sommigen werd afgedaan als ‘sprookjesboek’.

In 1993 werden provincies verantwoordelijk voor honderden kilometers extra weg. Landelijk ging het vooral om rijkswegen die, door nieuwe autosnelwegen, hun hoofdfunctie verloren. Provincie Fryslân kreeg er met name gemeentelijke wegen bij. Daarmee sprong de teller van circa 200 naar 600 km te onderhouden weg. Inmiddels is dat 846 km. Die extra verant­woordelijk­heid, de behoefte aan een duurzaam veilig wegennet en de toegenomen OV-taken waren aanleiding voor een Provinciaal verkeer- en vervoerplan (PVVP). In 1999 trad het in werking. Senior-beleidsmedewerker van de provincie, Menno Keulen, kijkt terug op vijftien jaar PVVP. En vooruit, want het is de vooravond van opnieuw een grote verandering.

2 Infra-info / mei 2015

Geen sprookjes Dat van een sprookje geen sprake was, bleek al snel volgens Keulen. “Wie terugkijkt ziet hoe ongelooflijk veel oor­ spronkelijke ambities gerealiseerd zijn. De Haak, N381, Knoop­­punt Joure, De Centrale As; ze stonden er allemaal in.” Hoe ze ondanks de scepsis toch zijn uitgevoerd? “Een nieuw college geloofde in de plannen en zette er begin deze eeuw flink vaart achter. Daarna volgden politici en ambtenaren die daad­krachtig en gemotiveerd waren de ambities waar te maken. Natuurlijk hielpen ook extra gelden, zoals het Regio­ specifiek Pakket (compensatie afblazen Zuiderzeelijn, red.). Maar ook zónder waren de omvangrijke projecten groten­deels gedekt.”

Ongelooflijk veel oorspronkelijke ambities gerealiseerd Visie was de beleidsmakers dus wel toe te schrijven. Al nuanceert Keulen, één van de auteurs, dit graag: “Plannen voor een nieuw infraproject schud je niet uit de mouw. Aan grote projecten gaan jaren, soms decennia, trajectstudie vooraf. Toen ik in 1986 bij de provincie kwam, werkten er al collega’s aan plannen die nu worden uitgevoerd. Dankzij het PVVP en bestuurlijk doorpakken zijn er knopen doorgehakt.”

Vaarwel PVVP, welkom omgevingsvisie Na bijna twee decennia PVVP, wordt het plan nog voor 2018 vervangen door een integrale omgevingsvisie. Deze anticipeert op de Omgevingswet die in 2018 van kracht wordt. In de omgevings­visie wordt verkeers- en vervoersbeleid onderdeel van een veel breder kader. En daarmee beknopter omschreven. Keulen vertelt waarom: “Ten eerste zijn er op de weg minder grote uitdagingen dan begin deze eeuw. De hoofd­structuur staat. Het accent verschuift naar kleine verbeteringen en onderhoud. Ook duurzaamheid is en blijft een speerpunt. Concreet door bijvoorbeeld toepassing van duur­zame materialen, energiereductie (door bijv. weg­verharding, red.) en land­schappelijke inpassing. Met doelen voor Social Return On Investment behouden we boven­dien onze sociaalmaatschappelijke rol bij projecten.” “Anderzijds willen we ruimte laten voor samenwerking met inwoners, gemeenten en Rijkswaterstaat. Zoals we dat nu ook doen. Een dichtgetimmerde langetermijnvisie helpt daar niet bij, zo leerden we tijdens de uitvoering van het PVVP. En voor details is immers plaats in het jaarlijkse uitvoeringsprogramma. Derde reden is dat de huidige tijd zich niet leent voor ellen­ lange beleidsstukken. Zo moeten de nieuwe statenleden zich snel kunnen inlezen op de - inmiddels vele - beleidsterreinen. Zaak is dus de visie helder en zo concreet mogelijk te maken.” Vooral keuzes op het water De grootste vraagstukken liggen komende jaren op het water, volgens Keulen. “Wel of niet investeren in zijtakken van het Prinses Margrietkanaal naar Heerenveen en Drachten. Het Van Harinxmakanaal wel of niet bevaarbaar maken voor klasse V schepen. En wie krijgt de bevoegdheid over de waddenveer­ dienst? Keuzes die er niet om liegen.” De paragraaf OV wordt een interessante vanwege de ambities op het spoor en mogelijke veranderingen in het streekvervoer. De luchtvaart daarentegen zal wederom voor weinig hoofd­­ brekens zorgen, denkt Keulen. “Op dat terrein blijft het, met Eelde en Lelystad om de hoek, rustig in Fryslân.”

Online vertelt de gedeputeerde over het werk voor de komende jaren. Ook vertelt zij over de ontwikkelingen voor de Friese infrastructuur vanuit het nieuwe coalitieakkoord. Meer PVVP: www.fryslan.frl/pvvp

Een ligger wordt vervoerd naar de Tjongerbrug (project N381).

Hier werken we aan een mooi en bereikbaar Fryslân!

Holwerd 18 2 21

Dokkum Hallum

1

37

29

3 20

16 34

4

3

6

26

Franeker

2

Leeuwarden 24

36

Burgum

8

2

7

Harlingen

14

22

5

17

15

25

13 31

23

12

Drachten

Grou 25

10

32

Bolsward

Nij Beets

12

Sneek

27

35

33 33

Gorredijk Workum

Oosterwolde

19

30

13

Joure

Woudsend

38

9

Heerenveen

Appelscha

33

10

28

25 11

Wolvega

1 aan de weg • werken werken het water • werken aan aan het spoor • gebiedsontwikkeling •

Lemmer

•

1 Hoofdvaarweg Lemmer - Delfzijl 2 De Centrale As 3 Extra sneltrein Groningen - Leeuwarden 4 N31 Traverse Harlingen 5 Haak om Leeuwarden 6 Westelijke invalsweg 7 Drachtsterweg en omgeving 8 Station Werpsterhoeke 9 Knooppunt Joure 10 N381 Drachten - Drentse grens 11  Onderdoorgang Om den Noort (Wolvega) 12 De Nieuwe Afsluitdijk 13 Investeringsagenda Drachten Heerenveen

••

•

•• •• • •• • •• •• • ••• ••

• •

14 Skieding (N358) 15 Uterwei (N358) 16 Kootstermolen - Kootstertille 17 Bolsward - Leeuwarden (N359) 18 Hallum - Holwerd (N357) 19 Fietsroute Sneek - Woudsend 20 Lutkepost - Augustinusga 21 Fietspad Stroobossertrekweg 22  Turborotondes bij op- en afritten Drachten Noord 23 Froonackerdyk (N384) 24  Van Harinxmakanaal 25  Rotondes op- en afritten Frieschepalen, Bolsward, Wolvega

• • • • • • • •

•

•

Naast deze projecten hebben PS nog eens € 18 miljoen geïnvesteerd in het aanpassen van kleine verkeersonveilige punten.

•

26 Brug Dronrijp 27 Van Panhuysbrug 28 Ruijtenschildtbrug 29 Brug Tzummarumervaart 30 Sluis Workum 31 Pikmar Grou 32 Natuurcompensatie Polderhoofd­kanaal Nij Beets 33 Opwaarderen Turfroute 34 Stationsbrug Franeker 35 Heafeart 36 Gebiedsontwikkeling Skûlenboarch - Westkern 37 Kom Twijzel 38 Rotstergaastweg

• •

• •

•

• •

•

•

••

••

•

3

17 infraprojecten uitgelicht >> Planning

2015 1e kwrt

2e kwrt

3e kwrt

4e kwrt

2016 1e kwrt

2e kwrt

3e kwrt

SUbrug Burgum

HOOFDVAARWEG LEMMER - DELFZIJL

IG brug Burgum SU

STATIONSBRUG FRANEKER N358 LUTKEPOST-AUGUSTINUSGA

SU

N31 TRAVERSE HARLINGEN

SU

4e kwrt

IG IG

HAAK OM LEEUWARDEN

IG

N357 HALLUM-HOLWERD

GU

STATION WERPSTERHOEKE

IG

SU

DRACHTSTERWEG EN OMGEVING

IG GU

KNOOPPUNT JOURE

IG

SU

ONDERDOORGANG WOLVEGA

IG

BRUG STROOMKANAAL LEMMER GU = gunning contracten GB = gronden beschikbaar SU = start uitvoering (deel)projecten IG = ingebruikname = vertraagd

= risico op vertraging

STATIONSBRUG FRANEKER

HOOFDVAARWEG LEMMER - DELFZIJL www.lemmer-delfzijl.nl TAAKSTELLEND BUDGET = 10 mln. binnen budget risico op overschrijding overschrijding INGEBRUIKNAME

www.fryslan.frl/stationsbrug

N358 LUTKEPOST-AUGUSTINUSGA www.fryslan.frl/lutkepost

7,8 mln.

4 mln.

137,8 mln. (betreft het Friese deel)

januari 2016

2025

GROND IN EIGENDOM

100%

(grond voor brug Burgum en kanaalaanpassing) PROJECTRISICO’S

= (voor) op schema

Uitvoeringsrisico’s door technische complexiteit. Voor 2017 met het Rijk definitieve afspraken maken voor vervanging resterende 5 Friese bruggen. Lijkt gefaseerd te gaan gebeuren.

TOELICHTING

Voorbereidend werk nieuwbouw brug Burgum en bijbehorende kanaalaanpassing op schema. Wel is de kanaalaanpassing enkele maanden vertraagd. Dit onderdeel ligt niet op kritische pad van contract. De brug Burgum en kanaalaanpassing zijn onderdeel van contract Midden 2 van De Centrale As. Meer info bij informatiecentrum DCA (Stinswei 1a, Garyp). Objectstudie voor bruggen Kootstertille en Skûlenboarch is afgerond. I.v.m. de slechte technische staat van exemplaar Skûlen­ boarch onderzoekt het Rijk op welke termijn de brug vervangen kan worden. Doel is in 2017 te starten, mede afhankelijk van beschik­bare middelen in programma gehele hoofdvaarweg. O.b.v. objectstudie besloten om huidige draaibrug Skûlenboarch te vervangen door nieuwe draaibrug. Brug Kootstertille wordt een basculebrug (is nu ophaalbrug). In 2014 stemden Staten in met het MER voor het watergebonden bedrijventerrein Skûleboarch-Westkern. Het Provinciaal Inpassings­plan is vrijwel gereed en gaat eind 2015 in procedure. Vooraf vindt besluitvorming in Staten plaats. I.v.m. houdbaarheid van onderzoeken vindt nu een actualisatie plaats. Daarbij vormt gewijzigde regelgeving voor stikstof­depositie mogelijk een knelpunt.

4 Infra-info / mei 2015

november 2015

TOELICHTING

 mei 2015 zijn de eerste werkzaamheden In gestart: het aanleggen van een tijdelijke brug voor fietsers en voetgangers. In juni wordt de huidige brug gesloopt. In december 2015 is de nieuwe Stationsbrug klaar.

HAAK OM LEEUWARDEN

www.n31harlingen.nl

www.vrij-baan.nl

149 mln.

136,3 mln.

eind 2017

december 2014

100%

Niet van toepassing

Op dit moment geen risico’s voorzien.

N31 TRAVERSE HARLINGEN

 e planning wordt niet gehaald, omdat de D grond niet goed inklinkt.

TOELICHTING

 dit moment liggen er grote bulten zand Op op de plaats waar straks de nieuwe weg komt. Dit noemen we voorbelasten. In de praktijk blijkt dat het inklinken van het zand anders verloopt dan verwacht. Het gebeurt niet gelijkmatig, waardoor er nu maatwerk moet worden toegepast. Het kan zijn dat het voorbelasten langer duurt, waardoor de planning opschuift.

90%

Uitvoeringsrisico’s door technische complexiteit. De drie verschillende overheden werken samen in één alliantie. De provincie draagt het financiële risico, maar zit niet alleen aan het stuur. De ontwikkeling op dit risico is goed.

TOELICHTING

 e werkzaamheden (buiten) zullen na de D zomer volop zichtbaar zijn. De aannemer werkt het uitvoeringsontwerp en de bouwlogistiek uit. Bijzondere aandachtspunten zijn de waterdichtheid van het ontwerp en minimaliseren van hinder voor omwonenden. De weg gaat volgens planning eind 2017 open voor het verkeer. Het technisch ontwerp is uitgewerkt door Ballast Nedam. De voorgestelde uitvoering lijkt de juiste, passende oplossing. De tijdelijke logistieke oplossing bij de Kimswerderweg loopt vlak langs woningen en is daardoor smal. Er is veel aandacht voor het beperken van overlast. Er ligt een belangrijke financiële koppeling tussen het project N31 Harlingen en het doorgaan van de Vismigratierivier (VMR) als onderdeel van De Nieuwe Afsluitdijk. De afvoer van de overtollige grond (ca. 600.000 m3) uit de traverse Harlingen is namelijk voorzien als levering aan de VMR. Binnen de N31 Harlingen wordt voor dit risico een reservering van 4,9 mln. aangehouden. Op 28 april is het informatiecentrum (Kanaalweg 14) officieel geopend. Deze is geopend op dinsdag en donderdag van 09.00 - 16.00 uur en op vrijdagochtend van 09.00 - 12.00 uur.

100%

Planvorming voor sloop en herstel gebieden rondom Haak nog niet gereed. Door beperkte externe financiering kunnen niet alle ambities voor gebiedsontwikkeling worden gerealiseerd.

TOELICHTING

Project  Haak om Leeuwarden Noord en Westelijke invalsweg fase 1 voerde de provincie uit. Eerste maanden van 2015 is gemonitord en geëvalueerd. Waar nodig werden extra (tijdelijke) maatregelen getroffen. Het nieuwe systeem functioneert goed. Het verkeer rijdt goed door en zorgt voor spreiding van de verkeersdruk. Wel moeten veel weggebruikers wennen aan de nieuwe wegen en afslagen. Waar mogelijk is extra tijdelijke bewegwijzering geplaatst. In overleg met gemeente en Rijk (bevoegde gezag) worden aanpassingen geïnventariseerd. Het  budget is verlaagd (was 149,7 mln.). Dit bedrag levert een bijdrage aan de financiële taakstelling op de infraprojecten. Gebiedsontwikkeling  Deinum-Boksum ging van contractvoorbereiding naar aanbestedings­fase. Aanbesteding wordt waarschijnlijk voor de zomer afgerond. De plan­voorbereiding van overige gebieds­ ontwikkelingsprojecten loopt. Eerste  fase van gebiedsontwikkeling rondom Marsum is volop in uitvoering. Rond de zomer kan de nieuwe vaarweg gebruikt worden. Voor  opruimen van overbodige wegen tussen Marsum en Leeuwarden (N383) en Marsum en het Van Harinxmakanaal (N31) worden in overleg met direct betrokkenen inrichtingsschetsen gemaakt. Om  zoveel mogelijk ambities waar te kunnen maken, wordt gekeken naar aanvullende financiering voor vervolgfasen van de gebiedsontwikkeling.

Storten van de onderwaterbetonvloer bij het Hendrik Bulthuis Akwadukt in Burgum (project De Centrale As). Foto: Bouwfotografe.nl

N357 HALLUM-HOLWERD

STATION WERPSTERHOEKE

www.fryslan.frl/hallumholwerd

www.vrij-baan.nl

11,7 mln.

30 mln. waarvan 21 mln. voor de onderdoorgangen (fase 1) en 9 mln. voor station en voorzieningen (fase 2)

86,4 mln.

september 2015

eind 2016 (betreft onderdoorgangen)

voorjaar 2016

10%

Minnelijke onderhandelingen grondaankoop slagen niet.

TOELICHTING

D  e aankoop van grond voor het aanleggen van fietspaden en bermen verloopt stroef. De benodigde grond voor het aanpakken van de weg en kruispunten is in handen. Daarom konden die werkzaamheden gewoon starten in april.

DRACHTSTERWEG EN OMGEVING www.vrij-baan.nl

100%

V oorbereidende werkzaamheden niet tijdig gereed. T ijdige gunning. W  aterleiding moet verlegd worden. O  nvoldoende reizigersaanbod waardoor de haalbaarheid van het station (fase 2) onder druk komt te staan.

TOELICHTING

 openstelling van de De onderdoorgangen staat gepland voor december 2016. Dit is nog op tijd voor de extra (vierde) trein die gaat rijden tussen Leeuwarden en Meppel. De onderdoorgangen dienen als veiligheids­ maatregel voor deze intensiteits­ verhoging. De gunning stond gepland voor april 2015. De inhoudelijke beoordeling van de inschrijvingen vraagt echter meer tijd. Voornemen voor gunning is nu juni 2015. Dit heeft geen consequenties voor de geplande opening van de onderdoor­ gangen in december 2016. Conform planning is de door de gemeente gecontracteerde aannemer in het eerste kwartaal van 2015 gestart met de verlegging van de Brédyk en conditionerende werkzaamheden. Deze zullen in het tweede kwartaal van 2015 worden afgerond. De omgeving is geïnformeerd over de start van de werkzaamheden.

KNOOPPUNT JOURE www.knooppuntjoure.nl

ONDERDOORGANG WOLVEGA www.fryslan.frl/spoorwegen

BRUG STROOMKANAAL LEMMER www.fryslan.frl/brugstroomkanaal

72 mln.

12 mln.

10 mln.

(incl. Langwarder Wielen)

(waarvan 10,5 mln. RSP-gelden en 1,5 mln. bijdrage van de gemeente)

eind 2017

april 2016

100%

Het bouwen in een stedelijke omgeving vraagt om extra maatregelen om overlast te beperken. Dit kan tot hogere kosten leiden. De weg en vaarweg blijven open tijdens de werkzaamheden, met risico op hogere kosten en vertraging. Uitvoeringsrisico’s door technische complexiteit. TOELICHTING

 is overeenstemming over de kosten Er en nieuwe planning. Dit betekent o.a. dat het noordelijke deel van het aquaduct (in het noordelijk deel van het kanaal) vanaf september 2015 (buiten vaarseizoen) gerealiseerd wordt i.v.m. de benodigde hoogtebeperking. Doel is om in april 2016 het aquaduct voor auto’s en fietsers open te stellen, waarna de brug wordt gesloopt en de sloepenroute wordt aangelegd. Het budget is verlaagd van 92,3 mln naar 86,4 mln. Dit bedrag levert een bijdrage (5,9 mln) aan de taakstelling op het Regio Specifiek Pakket. In 2014 is hard gewerkt aan de verdiepte ligging ten zuiden van het kanaal. Er zijn drie viaducten gerealiseerd en het grootste deel van de verdiepte ligging is gereed voor asfaltering. Een deel van de nieuwe aan­sluiting Zuiderburen, met het nieuwe viaduct, is in gebruik genomen. Nu wordt gewerkt aan de zuidelijke toerit. Doel is het hele zuidelijk deel van de verdiepte ligging vervroegd open te stellen (juni 2015). Op 10 april is het zuidelijke deel van het aquaduct onder water gezet met hulp van basisschoolkinderen uit Zuiderburen en Goutum. Ook wordt gewerkt aan de fiets- en sloepenroute Wiarda in de Drachtster­ weg. De werkzaamheden startten begin 2015 en zijn naar verwachting eind 2015 gereed.

90%

Taakstelling wordt waarschijnlijk niet gehaald. De drie verschillende overheden werken samen in één alliantie. De provincie draagt het financiële risico, maar zit niet alleen aan het stuur.

TOELICHTING

De verwachte uitgaven voor het project bedragen 76,7 mln., dit terwijl er 72 mln. beschikbaar is. Dit wordt aan PS voorgelegd. Het project bestaat uit de oorspronkelijke scope, plus toe­ gevoegde kleine werken van gemeente en Rijkswaterstaat voor het benutten van koppelkansen in de gebieds­ ontwikkeling. De aanbestedingsprocedure loopt. In mei 2015 komen de inschrijvingen binnen, waarna in juli kan worden gegund. Inmiddels zijn de omvangrijke verleggingen van gas en water uit­gevoerd, evenals de benodigde bomenkap. Tijdens de inlichtingenrondes, als onderdeel van de aanbesteding, zijn er geen signalen dat de bouwtijd te kort is. Daarnaast zijn er gunstige ontwikkelingen op het verwerven van gronden. Het ziet ernaar uit dat gronden nog voor de afgesproken datum in eigendom zijn, waardoor de aannemers meer ruimte krijgen.

mei 2016 100%

V ertraging door tegenvallers tijdens realisatiefase.

TOELICHTING

 rijden stapsgewijs meer treinen Er tussen Leeuwarden en Zwolle. Vanaf de dienstregeling 2014 is gedurende de hele dag een derde trein per uur gaan rijden tussen Leeuwarden en Meppel. Vanaf de dienstregeling 2017 gaan er op dit traject vier treinen per uur rijden. Hiervoor moet een aantal overwegen veiliger worden gemaakt of opgeheven. De spoortunnel ‘Om den Noort’ in Wolvega is er daar één van. Voor een veilige ontsluiting van het fiets­verkeer aan de oostzijde van het spoor, komt net als aan de westzijde een fiets­brug over de onderdoorgang. In het weekend van 11 april is de onderdoorgang (1200 ton) succesvol ingereden. Verwachte openstelling: april 2016.

Niet van toepassing

De planning wordt niet gehaald.

TOELICHTING

Het project heeft vertraging opgelopen doordat de aannemer meer tijd nodig had voor het uitwerken van het ontwerp. Volgens eerdere planning zou het project eind 2015 klaar zijn, dat wordt nu mei 2016.

5

17 infraprojecten uitgelicht << Planning

2015 1e kwrt

2e kwrt

3e kwrt

4e kwrt

2016 1e kwrt

2e kwrt

3e kwrt

N359 LEMMER*

4e kwrt * Uitvoering start 2017.

GU

EXTRA SNELTREIN GRONINGEN - LEEUWARDEN

IG

GEBIEDSONTWIKKELING DE CENTRALE AS

IG

GEBIEDSONTWIKKELING N381 DRACHTEN - DRENTSE GRENS

IG

HEAFEART DE NIEUWE AFSLUITDIJK

GU

GU = gunning contracten GB = gronden beschikbaar SU = start uitvoering (deel)projecten IG = ingebruikname = vertraagd

= risico op vertraging

N359 LEMMER

= (voor) op schema

EXTRA SNELTREIN GRONINGEN - LEEUWARDEN www.projectesgl.nl

www.fryslan.frl/n359lemmer

GEBIEDSONTWIKKELING DE CENTRALE AS www.decentraleas.nl

GEBIEDSONTWIKKELING N381 DRACHTEN - DRENTSE GRENS www.n381.nl

HEAFEART

DE NIEUWE AFSLUITDIJK

www.fryslan.frl/heafeart

www.deafsluitdijk.nl

0,5 mln.

13 mln. (voor aanpak weg. Budget voor 'plus' nog onbekend)

171 mln. (incl. btw, prijspeil 2014 en bijdragen van provincie Groningen en Landelijk Verbeterprogramma Overwegen)

2017/2018

najaar 2018

100% Nog geen projectrisico’s bekend.

TOELICHTING

H  et bestuur heeft gekozen voor de basisvariant (het opwaarderen van de bestaande weg) met een ‘plus’ voor de leefbaarheid en verkeersveiligheid. Momenteel werken we samen met de omgeving aan de invulling van die plus. Naar verwachting neemt het bestuur hier in het najaar een besluit over.

6 Infra-info / mei 2015

170,8 mln. 250 mln. (waarvan 82,5 mln. (fase 1) nu geregeld is. Fries aandeel in Fase 1 is 17,8 mln.

396 mln. medio 2016

90%

Nog onbekend (verwerving start medio 2015)  Planning staat onder druk, onder andere door besluitvorming overheden en ruimtelijke procedure (Tracéwet). Overschrijding van het budget.

TOELICHTING

D  e planning blijft strak, maar haalbaar. Het project kan binnen het beschikbare budget gerealiseerd worden. Dit is exclusief de onderdoorgang Hurdegaryp, hiervoor komt een dekkingsplan dat wordt voorgelegd aan PS. O  p 17 maart 2015 ging GS akkoord met de uitvoeringsovereenkomst tussen ProRail, IenM en provincies Groningen en Fryslân. Info over uitvoeringsmaatregelen in een filmpje op www.projectesgl.nl. H  et project wordt opgedeeld in drie contracten. De voorbereiding van de aanbesteding loopt. Voor de onderdoorgang Hurdegaryp is een definitief schetsontwerp opgeleverd, dit wordt opgenomen in het Ontwerp Tracé Besluit (OTB). E r zijn verkennende gesprekken om het initiatief ‘Grip op Grond’ in contract Midden op te nemen. In dit contract onder meer de verdubbeling van het spoor tussen Zuidhorn en Hoogkerk. Hier is ongeveer 200.000 m3 grond voor nodig. O  p 28 april was er een bijeenkomst in Hurdegaryp om te informeren over de infraprojecten die in en rond het dorp plaatsvinden.

eind 2015

Als vrijwillige kavelruilen niet slagen, moeten gebiedsontwikkelingsprojecten bijgesteld. Uitvoeringsrisico’s door technische complexiteit. Tegenvallende opbrengsten bij verkoop gebouwen en percelen, waardoor financieel een knelpunt kan ontstaan. Kans op claims van nutsbedrijven door interpretatieverschillen van provinciale regeling voor het verleggen van kabels en leidingen. TOELICHTING

3 9 van de 77 maatregelen voor gebieds­ontwikkeling uit fase 1 zijn in uit­voering. De meeste zijn onderdeel van een groter wegencontract. De uitvoering van diverse maatregelen loopt. Vooral de maatregelen t.b.v. landschapsherstel lopen voorspoedig. De maatregel t.b.v. weidevogel­compensatie is afgerond. Het programma voor Kansen in Kernen is gereed. De dekking is op een haar na geregeld. Besluitvorming wordt verwacht in het voorjaar van 2015. De eerste uitvoerings­overeenkomsten zijn getekend (herinrichting Damwâld, De Falom en Garyp). Door vertraging bij werk aan rondweg Hurdegaryp (samenloop met project Extra Sneltrein Groningen Leeuwarden), kan het project waarschijnlijk niet opgeleverd worden in juli 2016. Op 9 april 2015 is het diepste punt van het aquaduct bij Burgum bereikt. De werkzaamheden zijn sindsdien te volgen via een webcam. Ook is er een uitkijkpunt op locatie.

95% Kans op claims van nutsbedrijven door interpretatieverschillen van de provinciale regeling voor het verleggen van kabels en leiding. Vertraging door uitloop van de uitvoeringsplanning van de aannemer.

TOELICHTING

 et budget is verlaagd van 188,8 naar H 170,8 mln. Dit bedrag levert een bijdrage aan de financiële taakstelling op de infraprojecten. Er wordt hard gewerkt aan de weg en de kunstwerken (bruggen, tunnels en viaducten). Op 7 april 2015 ging het verkeer tussen Drachten en Wijnje­ woude over naar de nieuwe oostelijke rijbaan. Naar verwachting begint firma Gebr. Van der Lee binnenkort met de uit­voering op het trajectdeel Nanningaweg - Venekoten. De planning van de aannemers staat onder grote druk, vooral die voor het trajectdeel N381 Nanningaweg – Venekoten. Dit doordat uitvoerder Gebr. Van der Lee veel tijd verliest in de voorbereiding. De overige contracten, voor realisatie van het Inrichtingsplan gebieds­ ontwikkeling N381, zijn in volle gang. De uit­voering van de gebieds­ ontwikkeling startte april 2015 in Wijnje­woude. Er liggen nog drie contracten voor gebieds­ontwikkeling open: aan­leg vis­passages, herinrichting omgeving Donkerbroek en een fiets- en voetgangers­brug over de Opsterlânske Kompanjons­feart. De eerste publieke bustour was op 27 maart. Ruim negentig mensen, bijna twee bussen vol, reden langs het tracé en eindigden bij het uitkijkpunt in Donkerbroek. De uitkijkpunten bij Wijnjewoude en Donkerbroek zijn te bezoeken op werkdagen tussen 7.00 en 16.00 uur. Begin 2015 is een nieuwe projectenkaart ontwikkeld. Hierop staan alle maatregelen van het project vermeld.

voorjaar 2016

2020

Niet van toepassing

Niet van toepassing

Contractvorm is risico voor budget.

TOELICHTING

 budget is bijgesteld (was Het 0,6 mln.) vanwege minder baggerwerk.

B esluitvorming programma windenergie. Financiering voor de sluis Kornwerderzand.

TOELICHTING

D  e regionale deelprojecten hangen sterk samen met het versterken van de Afsluit­dijk, waar het Rijk initiatiefnemer van is. De voorbereiding voor de aan­besteding van het opknappen van de Afsluit­dijk wordt dit jaar afgerond. V oor de volgende regionale deelprojecten zijn samenwerkings­overeenkomsten met het Rijk opgesteld: Vismigratierivier, recreatief fietspad (route vasteland Kornwerder­zand en Monument - Den Oever), stromingsenergie en opwaardering monument en buiten­ ruimte. Ze worden uitgewerkt tot een realisatie­overeenkomst. S luis bij Kornwerderzand: de minister geeft met haar oplossing de regio ruimte om plannen verder uit te werken. Verwachting is dat definitieve afspraken met het Rijk in het vierde kwartaal van 2015 volgen. E r ligt een belangrijke financiële koppeling tussen het project N31 Harlingen en het doorgaan van de Vismigratie­rivier (VMR) als onderdeel van De Nieuwe Afsluitdijk. De afvoer van de over­tollige grond (ca. 600.000 m3) uit de traverse Harlingen is voorzien als levering aan de VMR. Binnen de N31 Harlingen wordt voor dit risico een reservering van 4,9 mln. aangehouden.

ONDERWIJS

Leerlingen verstoppen geheimen in M.C. Escher Akwadukt Nadat het laatste geheim is verzegeld, wordt het aquaduct 'onder water' gezet.

Het zuidelijke deel van het M.C. Escher Akwadukt in Leeuwarden is onder water gezet. Op 10 april vulden leerlingen van groep 8 van de Wynwizer, Maximaschool (beide Zuiderburen) en de Wiardaskoalle (Goutum) het werk in de Drachtsterweg met de eerste liters water. Kort ervoor verzegelden zes leerlingen, samen met gedeputeerde Sietske Poepjes, honderden geheimen in een lucht- en waterdichte roestvrijstalen koker. Om deze vervolgens in het zuidelijke deel van het aquaduct te begraven.

Niet alleen leerlingen kregen de kans hun geheimen te verbergen. Van 23 maart tot en met 3 april stonden er brievenbussen in de omgeving van het aquaduct waar iedereen zijn ‘vertrouwelijke informatie’ kwijt kon. Het daadwerkelijk vullen van de aquaductbak begon maandag 13 april. In 24 uur stroomde er ruim 2000 kuub kanaalwater het M.C. Escher Akwadukt in. Het aquaduct is vernoemd naar kunstenaar Maurits Cornelis Escher. De geboren Leeuwarder werd wereldberoemd door de parallelle werelden en ‘verborgen geheimen’ in zijn werk.

Kleine ingrepen met groot effect Ogenschijnlijk kleine verkeersknelpunten zorgen soms voor problemen en onveilige situaties. Voor de aanpak van zulke bottlenecks maakten Provinciale Staten in 2013 18 miljoen euro vrij. Tussen 2015 en 2019 worden 26 kleine infrastructuur­projecten (KIP) uitgevoerd. Op deze prioriteiten­lijst veel afslagen, oversteekplaatsen en dorps­kommen waarbij vooral de fietsveiligheid centraal staat. “Van een veiliger fietssituatie profiteert ook de automobilist”, aldus Greet Kluwer, beleidsmedewerker bij de provincie. Voor dit jaar staan zes knelpunten op het programma. De komende jaren zijn dat er respectievelijk negen, zes en vijf. Prioriteit krijgen de locaties waar aantoonbaar veel ongelukken gebeuren en het meeste verkeer passeert. Cijfers niet heilig Kluwer en collega’s staren zich echter niet blind op cijfers. “Als provincie hebben we de taak aantoonbaar onveilige situaties aan te pakken. Maar we sluiten ons niet af voor geluiden uit de samenleving. Zo is in Jubbega, op initiatief van een basisschool, een oversteekplaats voor kinderen beter zichtbaar gemaakt. Voor de vormgeving vroegen we de kinderen en een kunstenaar. Resultaat is een kleurrijk, opvallend en daarmee doeltreffend geheel. Zo is met beperkte middelen een situatie verbeterd die

VERKEERSVEILIGHEID

Greet Kluwer bij het smalle bruggetje van Aldtsjerk. Na de aanpak van het kruispunt bij Rhaladyk (N361) rijdt hier veel minder landbouwverkeer overheen.

statistisch niet onveilig was, maar wel voor veel ongerustheid zorgde.” Multi-effectief Bedoeling is dat zoveel mogelijk weggebruikers profiteren van de ‘kleine’ ingrepen. “Neem de afslag Rhaladyk bij Aldtsjerk, op de N361”, zegt Kluwer. “Daar komt dit jaar een rotonde die fietsers veiliger laat oversteken en het landbouwverkeer - voorheen niet toegestaan op deze provinciale rondweg - gemakkelijker laat oprijden. Ook de snelheid gaat er omlaag, eveneens gunstig voor beide. Nu tractoren op de provinciale weg mogen, hoeven ze niet meer door het dorp. Dat scheelt weer overlast.” Een aantal projecten vindt in de bebouwde kom plaats. “Naast de veilig­heid en bereikbaarheid, willen we ook de leefbaar­heid verbeteren. In Oosterbierum bijvoorbeeld wordt de bebouwde

Directeur OBS Mr JB Kanschool (Jubbega) vertelt in een filmpje over de vernieuwde oversteekplaats.

kom zowel veiliger als fraaier dankzij shared space, een plein­ achtige kruising die het verkeer laat afremmen. In Vrouwen­ parochie, Tzummarum en Ee staan soortgelijke maatregelen gepland.” In het Uitvoeringsprogramma Verkeer en Vervoer 2015 staat een overzicht van alle projecten. Kijk op www.fryslan.frl/pvvp

_________________________________

Investeringsbudget KIP Tot 2011 gold een vast investeringsbudget voor KIP. Kluwer pleit voor een terugkeer. “Daarmee kunnen we gerichter plannen maken en preventiever te werk gaan. Een analyse zou moeten uitwijzen wat een wenselijk budget is.”

_________________________________

7

Start! Gebiedsontwikkeling N381

Wegverbetering Lutkepost - Augustinusga In januari startte de provincie met de aanpak van de N358 tussen Lutkepost en Augustinusga. Er worden onder meer aansluitingen verbeterd en landbouwpasseerstroken aangelegd. De aanpassingen maken de provinciale weg veiliger en laten het verkeer beter doorstromen. Lees meer online.

Weg Hallum - Holwerd wordt veiliger Begin april startte provincie Fryslân met de grootscheepse aanpak van de N357 tussen Hallum en Holwerd. Om de weg veiliger te maken, worden er verschillende maatregelen getroffen. Variërend van het verkleinen en veiliger maken van het aantal kruispunten tot het aanleggen van veilige oversteekplaatsen voor fietsers. De weg tussen Hallum en Holwerd wordt verbreed en sommige bochten worden vloeiender aangelegd. De rijbaan krijgt ook nieuwe belijning en een nieuwe laag asfalt. Verder worden gevaarlijke punten aangepakt, met name op en rond de kruispunten. Zo worden enkele kruis­ punten kleiner gemaakt, waardoor het achterop komend verkeer het afslaand verkeer niet meer kan passeren. Dit levert namelijk regelmatig gevaarlijke situaties op.

Het project N381 (Drachten - Drentse grens) is meer dan de aanleg van een weg. Ook het om­ liggende gebied wordt in opdracht van de provincie aangepakt. Er staan tal van verbeterings­ maatregelen op het programma. Van het herinrichten van dorpskernen tot het verbeteren van de verkeersveiligheid. En van ecologische voorzieningen, zoals vistrappen en fauna­passages, tot de aanleg van nieuwe recreatieroutes door het land, het bos en over het water.

Ook komen er voorsorteerstroken voor (links)afslaand verkeer, waardoor het verkeer beter doorstroomt en auto’s elkaar gemakkelijker passeren. Voor fietsers komen er, door de aanleg van middengeleiders, veiligere oversteekplaatsen. Het werk duurt tot begin september 2015. Kijk voor meer informatie op www.fryslan.frl/hallumholwerd.

Aannemer Roelofs BV startte onlangs met de herinrichting van De Merkebuorren in Wijnjewoude. Het gebied tussen kerk en muziekkoepel krijgt onder meer shared space, parkeerplekken en zit­elementen. Dit geeft de weg een dorpser en veiliger karakter en een functie als uitrust- en ontmoetings­plek. Ook de Mounleane tussen Wijnjewoude en Ureterp wordt veiliger ingericht. Het wegprofiel verbetert en buiten de bebouwde kom gaat de snelheid omlaag naar 60 km/u. Een visuele weg­ versmalling met gekleurd asfalt helpt de snelheid verlagen. Ook kruisingen worden uitgevoerd in gekleurd asfalt. Na Wijnjewoude worden wegen in Ureterp, Donkerbroek, Appelscha en Friesche­ palen heringericht. De werkzaamheden duren tot november 2015. Een gevaarlijke inhaalactie op de N357. Foto: Fotobureau Hoge Noorden

Ga voor een overzicht van alle maatregelen aan én rondom de N381 naar www.N381.nl.

GEBIEDSONTWIKKELING

Kansen In Kernen in uitvoering

Veiligheid en leefbaarheid gaan hand in hand Het wordt een stuk rustiger op de doorgaande wegen in Damwâld, De Falom, Feanwâlden, Hurdegaryp, Burgum en Garyp. Met de aanleg van De Centrale As krijgen de ‘oude’ provinciale wegen een andere functie en kunnen ze opnieuw worden ingericht. “Waar de wegen de dorpen nu nog splitsen, zijn ze straks juist een verbindende schakel. We geven de dorpen als het ware hun weg terug. Tegelijkertijd pakken we aangrenzende projecten op. ‘Kansen’ die we verzilveren met Kansen In Kernen (KIK). Waarbij we nauw samenwerken met de gemeenten Tytsjerkstera­diel en Dantumadiel en de dorpen”, aldus provinciaal procesmanager KIK Sjoerd Hoekstra. In 2010 organiseerden gemeenten en provincie bewoners­ avonden waar ieder dorp een kerngroep vormde. De kern­ groepen, bestaande uit inwoners en vertegenwoordigers van dorps­belang en bedrijfsleven, stelden schetsvisies op die ze in 2011 aan hun wethouder aanboden. Vervolgens is samen toegewerkt naar definitieve ontwerpen, waarvan de eerste in Garyp praktijk wordt.

8

Colofon Infra-info is een uitgave van de provincie Fryslân en verschijnt drie keer per jaar. Redactie provincie Fryslân, afdeling Complexe Infraprojecten, (058) 292 56 40, [email protected] / afdeling Infraprojecten, Gebiedsinrichting en Natuur (IGN).

Infra-info / mei 2015

Ki(c)kstart in Garyp Op 16 januari ging de nieuwe rondweg van Garyp open. Daar­mee werd de Gravinneloane overgedragen aan gemeente Tytsjerkstera­ diel en startte de uitvoering van KIK Garyp. Er staat veel te gebeuren langs de oude provinciale weg. Vorig jaar al transformeerde voor­ malige zuivelfabriek ‘De Eendracht’ tot multidisciplinair zorgcentrum met zogenaamde zorgappartementen. Komende tijd wordt de weg verfraaid tot statige dorpslaan. Zo krijgt de versmalde Gravinneloane op diverse stukken rode klinkers. Komen er boompartijen en een wandelpad. En krijgt de aangrenzende begraafplaats een ruimere entree. Meest in het oog springend is de verlengde Garyper Opfeart en de nieuwe waterpartij langs de Gravinneloane. Beide komen samen voor het zorgcentrum op een dielde romte (shared space); een fraai trefpunt met bankjes, een veldje en vlonder waar het verkeer rustig passeert. Feanwâlden en Hurdegaryp complexer Na Garyp volgen De Falom en Damwâld. In beide kernen krijgt het gebied rond de Haadwei een meer dorpse inrichting. Burgum - de volgende - wordt weer ‘één’ dankzij een parkzone Teksten, ontwerp en productie Schrijfburo Terwisscha & Wagenaar en GH+O communicatie en creatie. Fotografie provincie Fryslân. Oplage 1200 exemplaren. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, gekopieerd of vermenigvuldigd op welke wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de provincie

Sjoerd Hoekstra bij projectbord in Garyp.

langs de aangepaste ‘Grutte Dyk’. De definitieve plannen voor Fean­wâlden en Hurdegaryp zijn nog in de maak. Daar start de uitvoering op zijn vroegst begin volgend jaar. “In deze dorpen komen verschillende projecten samen en spelen meer belangen. Dat maakt ze complexer. In Feanwâlden gaat bijvoorbeeld de stations­omgeving op de schop vanwege de extra sneltrein tussen Leeuwarden en Groningen. In Hurdegaryp vergt de nieuwe spoor­tunnel de nodige tijd.” “KIK geeft de wegzones een groener, sympathieker en dorpser karakter. Door tegelijkertijd bestaande ruimtelijke en economische kansen te benutten, is de ‘plus’ nog groter voor de dorpen”, besluit Hoekstra.

Met KIK is 23 miljoen euro gemoeid. Financiers zijn beide gemeenten en de provincie. De op voorhand begrote investeringen door derden vielen tegen door de economische tegenwind. Prijsdalingen van materialen, zoals zand en asfalt, compenseerden de tegenvaller grotendeels. Fryslân. Aan deze rapportage kunnen geen rechten worden ontleend.

Ga naar www.frieseinfrainfo.nl voor de online versie van deze krant met vele extra's.