Infraprojecten in beeld Infra-info. Digitale rapportage oktober 2014

Infraprojecten in beeld

Infra-info Digitale rapportage oktober 2014

2

Infra-info / oktober 2014

In deze Infra-info 4 Meerjarenprogramma Kunstwerken (MPK):

De kunst van het vooruitkijken 10 Richard Hageman Akwadukt ligt op zijn plaats

Precisie in tonnen 16

Kansen bieden en enthousiast maken

22

Hier werken we aan een mooi en bereikbaar Fryslân

24

16 infraprojecten in beeld

36

Hurdegaryp veiliger en aantrekkelijker

40 Klaar!

Koning opent Johan Frisosluis 40 Klaar!

Duurzame verlichting Frieschepalen 42 N381 in uitvoering

Drie kapiteins op 26 kilometer weg 46 De Nieuwe Afsluitdijk

Duurzame kraamkamer met mondiale aantrekkingskracht

3

Meerjarenprogramma Kunstwerken (MPK):

De kunst van het vooruitkijken

4


De provincie is eigenaar en beheerder van ruim 275 kunstwerken. ‘Kunstwerk’ is een civieltechnische aanduiding voor een brug, sluis, tunnel, viaduct of aquaduct. Veel kunstwerken in onze provincie stammen uit de jaren ‘50 tot ’70. Na jaren trouwe dienst, zijn veel kunstwerken aan renovatie of vervanging toe. Om deze piek het hoofd te bieden, stelden Gedeputeerde Staten al in 2011 het Meerjarenprogramma Kunstwerken (MPK) in werking. Hierin staat hoe in twintig jaar alle kunstwerken worden doorgelicht en waar nodig gerenoveerd of vervangen.

Artist impression nieuwe Brug Stroomkanaal

5

Het MPK bestaat uit drie fases. Fase A omvat een archiefstudie over het kunstwerk, een technische inspectie en een quickscan. De quickscan toetst de constructiekenmerken in relatie tot het verkeer dat het kunstwerk te verwerken krijgt. Zo zijn veel bruggen van halverwege vorige eeuw niet gemaakt voor het vele en zware verkeer van tegenwoordig. Ook brengt de scan in kaart welk economisch belang het kunstwerk heeft. Denk aan

6


vracht- en woon-werkverkeer, maar ook aan recreatie. Aan het eind van fase A is bekend of het kunstwerk, zonder ingrijpend onderhoud, nog jaren mee gaat en dus uit het programma kan. Of dat renoveren of vervangen noodzakelijk is.

Renoveren of vervangen? Voldoet het kunstwerk niet meer? Dan volgt fase B: het opstellen van een scope

(afbakening project) en programma van eisen. Bij het maken van het programma van eisen wordt onder meer gekeken naar het beleid en de wensen uit de directe omgeving. Zodra gekozen is voor renovatie of vervanging, breekt fase C aan: de uitvoering. Een traject van ontwerp, bouw en nazorg. Op welke termijn de uitvoering start, hangt vooral af van de veiligheid van het kunstwerk. Ook de financiën spelen een rol; per jaar is acht

miljoen euro beschikbaar. Alle kunstwerken uit het MPK zijn uiterlijk in 2031 toekomstbestendig. Veertien van de 275 kunstwerken hebben prioriteit. Doel is deze als eerste aan te pakken. Het gaat om twaalf bruggen, viaduct Meamert bij Winsum en Slûs II bij Jubbega. Een aantal is onlangs onderzocht, maar het merendeel werd al bij routinekeuringen afgeschreven. Waaronder de brug over het Stroomkanaal in Lemmer.

Veel bruggen niet gemaakt voor het vele (zware) verkeer

Artist impression

7

Brug Stroomkanaal, een uitzonderlijk project Brug Stroomkanaal ligt op steenworp afstand van het ir. D.F. Woudagemaal. De nog handbediende brug uit 1958 wordt binnenkort vervangen door een vast exemplaar. Richard Elzinga, projectleider van de provincie, legt uit waarom: “Voor het huidige verkeer is de brug, en dus ook de rijbaan, te smal. Dat vergroot de kans op aanrijdingen. Bovendien is er nog nauwelijks sprake van vaarverkeer. Waar vroeger schepen het gemaal met steenkool en later ruwe stookolie bevoorraadden, doen nu vrachtauto’s dat. Daarom is, in overleg met Wetterskip Fryslân, gekozen voor een nieuwe, vaste brug.” In het midden is de onderdoorgang acht meter breed en 2,5 meter hoog. De huidige doorvaarthoogte is 1,1 meter. “Straks kunnen er nog altijd opduwers met pontons of beunbakken passeren. Tussen de brug en het gemaal komt een kleine loskade.” Elzinga voegt hieraan toe dat de brug weliswaar onderdeel is van de N359, maar dat de vervanging los staat van de Variantenstudie N359 in Lemmer die dit voorjaar werd afgerond. “De nieuwe brug past in elke mogelijke variant.”

Ander kunstwerk Soms maakt een kunstwerk plaats voor een heel ander type. Zoals de Kerkslootbrug nabij Sneek. Deze verkeert in zeer matige staat. Het water van de Tsjerkesleat/Nauwe Wimerts loopt bovendien dood in beide richtingen, waardoor de keuze voor een relatief onderhoudsarme duiker een logische is. De aanbesteding voor vervanging van de brug is inmiddels afgerond.

8


Brug Stroomkanaal Lemmer binnen UNESCO-bufferzone

“Visueel ondergeschikt” De kosten voor vervanging van Brug Stroomkanaal raamde de provincie op tien miljoen euro. Verreweg het meest kostbare project op de prioriteitenlijst. Niet zo gek, aldus Elzinga: “De brug is met een overspanning van zo’n negentig meter veruit de langste op het lijstje. Bovendien ligt hij pal ‘voor’ het Woudagemaal en binnen de

Artist impression

Kennis markt in huis

De provincie maakt voor de voorbereiding en uitvoering van het MPK gebruik van de markt. Daarvoor zijn tien technisch ingenieurs ingehuurd. Zij worden door eigen projectleiders en constructeurs aangestuurd.

officiële bufferzone van het UNESCO werelderfgoed. Dit betekent dat er een beeldkwaliteitsplan moest komen, waaraan ontwerpers in de aanbesteding zich moesten houden. Eén van de vele eisen is dat de brug minder prominent aanwezig is dan het gemaal op de achtergrond.” De opdracht is geslaagd, vindt Elzinga, kijkend naar de winnende inschrijving van

Reimert Bouw en Infrastructuur. Bij afronding van de aanbesteding (juli jl.) werd het ontwerp weliswaar tweede, maar het Almeerse bedrijf won op prijskwaliteitsverhouding. Het Rotterdamse architectenbureau Wurck is verantwoordelijk voor het ontwerp van de brug, ingenieursbureau Tauw uit Assen zorgt voor de technische uitwerking.

9

10


Richard Hageman Akwadukt ligt op zijn plaats

PRECISIE IN TONNEN Heel langzaam en behoedzaam is vrijdag 29 augustus het nieuwe aquaduct in De Haak om Leeuwarden bij Ritsumasyl op zijn plaats gevaren en afgezonken. Het kunstwerk werd eerder naast het Van Harinxmakanaal gebouwd. Zo hinderde de realisatie het scheepvaartverkeer niet. De ongeveer 12.000 ton wegende betonnen bak kon in een etmaal worden geplaatst. Dat was een precisiewerkje. Aan beide kanten was er slechts acht centimeter speling. Vakmanschap op de millimeter.

11

12


“Het is niet de eerste keer dat we zo een aquaduct hebben gebouwd, maar het blijft spannend”, vertelt technisch projectleider Douwe van der Werf een paar dagen na het afzinken van het aquaduct. Er komen heel wat vakmensen bij kijken. “De tunnelbak is op zijn plaats gelegd en afgezonken door specialisten van Van Hattum en Blankevoort. Die mannen gaan de hele wereld over. Een van de medewerkers vertelde dat hij net naar Mexico was geweest en dat hij binnenkort naar Noorwegen gaat.”

Waterdicht Elk onderdeeltje van het maken en invaren van het aquaduct vraagt specifieke knowhow. Van het exact op maat maken van de tunnelbak tot het bedienen van de lier die ervoor zorgt dat het enorme betonnen gevaarte precies op de juiste plek terecht komt. “Alles bij elkaar waren er op de dag zelf wel zestig tot zeventig man in touw”, schat Van der Werf. “Het invaren zelf en het afdichten met een zogenaamde ‘inflatable’, een mega-fietsband met luchtkamers, zijn de momenten in het proces met de

SPANNENDE MOMENTEN De projectorganisatie maakte een korte film over de realisatie van het Richard Hageman Akwadukt.

13

OTAO OTAO staat voor opdrijven, transporteren, afzinken en opleggen. Voor het opdrijven wordt water onder het prefab’ aquaduct gebracht, zodat de tunnelbak in zijn polder’ omhoog komt. Het transporteren gebeurt met lieren, waarmee de bak langzaam maar zeker op zijn plaats wordt getrokken. Ballastwater in de tunnel zorgt voor balans. De hele operatie wordt gevolgd met camera’s en gps die op de computers in de regiekamer precies laten zien wat er onder water gebeurt. Ligt de tunnelbak op zijn plaats, dan wordt het water uit de bakken gepompt en vervangen door ballastbeton. De tunnelbak wordt op tijdelijke vijzels geplaatst. Ligt hij stabiel, dan worden de naadjes tussen de tunnelbak en de oplegconstructie gedicht met rubberen opblaasprofielen. De tijdelijke vijzels worden vervangen door definitieve oplegpunten en het aquaduct kan verder worden afgebouwd.

meeste risico’s. Gaat dat niet goed, dan moet je in feite weer vanaf nul beginnen. Als de aquaductbak eenmaal waterdicht is aangesloten, dan kan het aquaduct verder worden afgebouwd en de weg eronderdoor worden aangelegd. Dan moet het lukken om de planning van eind december te halen. Tenzij we een heel vroege winter krijgen.”

spannendste gebeurt eigenlijk onder water, dat kunnen toeschouwers niet zien. Maar mensen vinden het toch leuk om hierbij te zijn. Het is een bijzonder moment. En wij zorgen er graag voor dat dat kan. We vinden het belangrijk om mensen goed te informeren over wat we doen en ze te laten zien wat we bouwen.”

Publiek

Kunstmatige polder

De tunnelbak is 32 meter breed, 47 meter lang en 10 meter hoog. Een afwijking van een centimeter aan de bovenkant, betekent tien centimeter verschil aan de onderkant. Ballastwater binnenin de bak helpt om hem goed in balans te houden en te kunnen sturen. Met camera’s op alle hoeken en gps wordt elke beweging nauwlettend gevolgd. De drie uur durende tocht - een halve meter per minuut - kon vanaf twee boten door het publiek worden gevolgd. Hiervan maakten enkele honderden mensen gebruik, onder wie veel bouwers en oud-bouwers. Ook radio en televisie waren aanwezig. “Het

De betonnen constructie van het Richard Hageman Akwadukt (genoemd naar de dirigent en componist die in Leeuwarden werd geboren en later naar Amerika verhuisde) is naast het Van Harinxmakanaal gemaakt. Dat kan alleen als er voldoende ruimte is. Het is niet de eerste keer dat er in Fryslân op deze manier wordt gebouwd. Ook de aquaducten bij Galamadammen en Grou zijn bijvoorbeeld OTAO gerealiseerd. OTAO staat voor opdrijven, transporteren, afzinken en opleggen. Hiervoor wordt naast de locatie waar het kunstwerk uiteindelijk moet komen een bak afgegraven. “Dat kun je zien als een

14


kunstmatige polder”, licht Van der Werf toe. Op de bodem wordt grind gestort, zodat de tunnelbak zich niet aan de bodem vastzuigt. Als het aquaduct naar de definitieve locatie kan worden gebracht, wordt de ‘polder’ gevuld met water en gaat het aquaduct drijven en kan hij worden getransporteerd. Daarna wordt het water weer uit de polder gelaten.

Binnen de tijd Als er onvoldoende ruimte is bij het kanaal waarin het aquaduct wordt geplaatst, wordt er ‘in situ’ gebouwd. Dat wil zeggen dat de helft van het kanaal wordt afgezet voor scheepvaartverkeer, zodat het kunstwerk gelijk op zijn definitieve plaats

kan worden gerealiseerd. Op deze manier wordt nu bijvoorbeeld gewerkt aan de andere twee aquaducten die in het Van Harinxmakanaal worden gebouwd. Als vaarwegbeheerder was de provincie blij met de keuze van Boskalis om het Richard Hageman Akwadukt in te varen en af te zinken. Het scheepsverkeer ondervond maar één weekend hinder van de aanleg. “We zijn royaal binnen de aangegeven tijd gebleven”, vertelt Van der Werf. “We hadden aangekondigd dat het kanaal vanaf donderdagavond tien uur tot maandochtend zes gestremd zou zijn, maar we konden de vaarweg zondagmiddag om drie uur ’s middags al weer vrijgeven voor de pleziervaart.”

De afbouwfase van het aquaduct is half september overschaduwd door een lekkage in de rubberafdichtingen tussen één van de landhoofden en de aquaductbak. Daardoor zijn de bouwkuipen aan beide zijden van het kanaal onbedoeld volgelopen met water. Duikers hebben beide rubber profielen vervangen. Die zijn vervolgens voorzichtig op druk gebracht, waarmee de afdichting is hersteld. Meteen daarna is gestart met het langzaam droogpompen van de bouwkuipen. Op dit moment zijn de effecten op de geplande ingebruikname in december nog niet duidelijk.

15

Kansen bieden en enthousiast maken 16


In maart sprak de provincie met Bouwend Nederland, aannemers en gemeenten af om lokale werkzoekenden in te schakelen bij infraprojecten. Ook zouden overheid, onderwijs en bedrijfsleven meer van elkaar moeten profiteren, was de gedachte. Vormen van samenwerking die, onder de noemer Social Return On Investment (SROI), steeds meer ingeburgerd raken bij provinciale infraprojecten.

17

Wim Boogholt (links) en Jeen Bruinsma.

18


Hoe SROI in de praktijk functioneert, zien we bijvoorbeeld in Burgum waar gewerkt wordt aan De Centrale As én de opwaardering van de Hoofdvaarweg Lemmer-Delfzijl. “Dat twee grote infraprojecten elkaar kruisen, maak je hier zelden mee. De activiteiten hebben invloed op zowel het landschap als de inwoners en passanten. Voor ons reden om een interactief informatiecentrum in te richten”, aldus Jeen Bruinsma, projectsecretaris van De Centrale As namens de provincie. Het infocentrum aan de Stinswei 1 in Garyp is sinds half augustus elke dinsdagmiddag en vrijdagochtend open. Pal naast de werkzaamheden aan de rondweg Garyp en op steenworp afstand van het nieuwe aquaduct over het Prinses Margrietkanaal.

Werknemers uit arbeidspool runnen informatiecentrum Werknemers uit arbeidspool Het centrum wordt gerund door een gastheer en -vrouw die geselecteerd zijn uit een arbeidspool van de gemeente Tytsjerksteradiel. Ze ontvangen bezoekers, geven toelichting, begeleiden excursies en haalden hun VCAcertificaat om op de bouw veilig rondleidingen te kunnen geven. “Ook de schoonmaakster van het gebouw, waarin ook aannemerscombinatie Nije Daam kantoor houdt, kwam via de arbeidspool aan een baan”, aldus Bruinsma. Wim Boogholt, projectleider Hoofdvaarweg Lemmer-Delfzijl, vindt het een goede zaak dat

SROI-doelen tegenwoordig vastliggen in contracten met aannemers. “Je ziet het; wij profiteren van capabele mensen, die op hun beurt waardevolle werkervaring opdoen. Zo snijdt het mes aan twee kanten.”

19

Studenten bouwen mee Ook het onderwijs is actief betrokken bij het werk rondom Burgum. Bruinsma: “Leerlingen van het Nordwin College maken voor het infocentrum een maquette. Deze laat in detail zien hoe de omgeving er hier straks uitziet. Van de nieuwe weg en het aquaduct, tot de brug en het Wetter en Wille park in Burgum. Alles krijgt een plek. Ook komt er een ‘voelhoek’. Hier krijgen bezoekers letterlijk feeling met materialen die toegepast worden in het

aquaduct. Een idee van het Friese platform voor onderwijs, bedrijfsleven en overheid (OBO).” Werken in de praktijk doen de leerlingen van ROC Friese Poort zoveel mogelijk. Zo hielpen ze eerder dit jaar bij de aanleg van het fietspad over de brug bij Burgum. “Van ontwerp, bestek, calculatie en inmeten, tot de uitvoering; bij alle fases waren ze betrokken”, aldus Boogholt. “Het enthousiasme was groot. Met dit soort praktijkonderwijs maken we techniek aantrekkelijker.”

Veel te beleven in en om informatiecentrum

Naar verwachting zijn de maquette en de voelhoek eind 2014 in het informatiecentrum te bewonderen. Maar ook vóór die tijd is er van alles te doen en te zien. Kunst bijvoorbeeld. Van fotografen, beeldend kunstenaars en schrijvers uit de omgeving. Samen belichten ze de veranderingen van het landschap als gevolg van de wegaanleg, en wat dit voor de omgeving en inwoners betekent. Ook draait er een film, zijn er excursies (op aanvraag), beantwoorden gastheer, gastvrouw, aannemer en omgevingsmanager vragen en is er informatiemateriaal verkrijgbaar, zoals magazines en folders. Buiten kunnen bezoekers, onder begeleiding, bij de werkzaamheden kijken.

Praktijkonderwijs in optima forma 20


Magazine De Centrale As Er is een digitaal magazine over De Centrale As. Hierin leest u de verhalen achter het totale project. En kijk ook eens op de website.

21

Holwerd 18 2 21

Dokkum Hallum

37

29 16 6

26 34

4

Franeker

3

2 36

Leeuwarden 24

8

2

7

Harlingen

22

5

17 23

13 31

12

25

Drachten

Grou

23

32

Bolsward

Nij Beets

Sneek

27

35

33

Go Workum 19

30

Woudsend

13

Joure 9

Heerenveen 33

28

25 11

1

de weg

het water

het spoor wikkeling

22

Lemmer

• • • •

werken aan de weg werken aan het water werken aan het spoor gebiedsontwikkeling


Wolvega

n

Hier werken we aan een mooi en bereikbaar Fryslân!

1

3

20

15

14 25

10

33

orredijk Oosterwolde

Appelscha 10

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37

•

Hoofdvaarweg Lemmer - Delfzijl De Centrale As Extra sneltrein Groningen - Leeuwarden N31 Traverse Harlingen Haak om Leeuwarden Westelijke invalsweg Drachtsterweg en omgeving Station Werpsterhoeke Knooppunt Joure N381 Drachten - Drentse grens Onderdoorgang Om den Noort (Wolvega) De Nieuwe Afsluitdijk Investeringsagenda Drachten Heerenveen Skieding (N358) Uterwei (N358) Kootstermolen - Kootstertille Bolsward - Leeuwarden (N359) Hallum - Holwerd (N357) Fietsroute Sneek - Woudsend Lutkepost - Augustinusga Fietspad Stroobossertrekweg Turborotondes bij open afritten Drachten Noord Froonackerdyk (N384) Van Harinxmakanaal Rotondes open afritten Frieschepalen, Bolsward, Wolvega Brug Dronrijp Van Panhuysbrug Ruijtenschildtbrug Brug Tzummarumervaart Sluis Workum Pikmar Grou Natuurcompensatie Polderhoofdkanaal Nij Beets Opwaarderen Turfroute Stationsbrug Franeker Heafeart Gebiedsontwikkeling Skûlenboarch - Westkern Kom Twijzel

••

• •• •• • •• • •• •• • ••• •• • • • • • • • • • • •

•

•

• •

• •

• •

•

• •

••

••

23

16 infraprojecten in beeld PLANNING

2014 1e kwrt

2e kwrt

HOOFDVAARWEG LEMMER - DELFZIJL STATIONSBRUG FRANEKER

GU/SU

KOM TWIJZEL N31 TRAVERSE HARLINGEN HAAK OM LEEUWARDEN HEAFEART STATION WERPSTERHOEKE DRACHTERSTERWEG EN OMGEVING

SU1e fase

KNOOPPUNT JOURE ONDERDOORGANG WOLVEGA

GU

BRUG STROOMKANAAL LEMMER

GU

N359 LEMMER* EXTRA SNELTREIN GRONINGEN - LEEUWARDEN** DE CENTRALE AS N381 DRACHTEN - DRENTSE GRENS

SUN2

SUM2/GUZ2

GB

GU2/GU3

WESTELIJKE INVALSWEG * Hangt af van voorkeursvariant. Nu nog niet bekend.

24


** 12 contracten worden gegund in de periode 2014-2016.

2015 3e kwrt

4e kwrt

1e kwrt

2e kwrt

3e kwrt

4e kwrt

SU GU

SU

IG

IG GU

SU IG IG GB

SU2e fase SU

GU SU SU

IG

GU

GU

GU

GB

GUN3/IGZ1

SUZ2

GU

GU

GU IG

IG GU = gunning contracten

GB = gronden beschikbaar

SU = start uitvoering (deel)projecten

IG = ingebruikname

25

= 10 MLN.

BINNEN BUDGET RISICO OP OVERSCHRIJDING OVERSCHRIJDING

PROJECTRISICO’S

Vertraging door procedures. TOELICHTING

HOOFDVAARWEG LEMMER - DELFZIJL www.lemmer-delfzijl.nl TAAKSTELLEND BUDGET

137,8 mln. (betreft het Friese deel) INGEBRUIKNAME 2025 GROND IN EIGENDOM (HA) (grond voor brug Burgum)

100%

project ligt financieel en qua planning op koers. De Het werkzaamheden voor de brug Burgum en de kanaalcorrectie liggen op schema. Het milieu-effectrapport voor Skûlenboarch/Westkern is inmiddels door Provinciale Staten vastgesteld. In het vervolg daarop is het provinciaal inpassingsplan in voorbereiding genomen. Dit is in de loop van 2015 gereed. De studie naar de technische varianten voor de bruggen Kootstertille en Skûlenboarch loopt en is naar verwachting eind 2014 afgerond. De investeringsmiddelen voor de vervanging van de bruggen Kootstertille en Skûlenboarch zijn, samen met de bruggen in Groningen, inmiddels opgenomen in de begroting van het Rijk. Er moeten nog afspraken gemaakt worden over het definitieve jaar van uitvoering. De rijksbegroting gaat uit van de periode 2017-2023. Bestuurlijk is afgesproken dat de bruggen uiterlijk in 2020 zijn vervangen.

PROJECTRISICO’S

Vertraging door besluitvorming van de gemeente. TOELICHTING

STATIONSBRUG FRANEKER www.fryslan.nl/stationsbrug TAAKSTELLEND BUDGET

7,8 mln. INGEBRUIKNAME begin 2016 GROND IN EIGENDOM (HA) Niet van toepassing

26


Stationsbrug Franeker verkeert in slechte staat. Belangrijke De onderdelen hebben hun technische levensduur overschreden waardoor de brug niet meer aan de veiligheidseisen voldoet. Besloten is naast renovatie, de brug ook gedeeltelijke te vernieuwen om de gewenste doorvaarbreedte te realiseren. Op verzoek van de gemeente wordt de brug een meter breder. Er ligt een relatie met het Franeker Waddenpoort project (voorheen Kanaalzone) van de gemeente. Het Friese Merenproject is ook bij de ontwikkeling van de Waddenpoort betrokken. Hoewel de brug de hoogste prioriteit heeft, wordt zoveel mogelijk rekening gehouden met de werkzaamheden van Franeker Waddenpoort. Er is en wordt goed afgestemd met de omgeving en belangenpartijen. Het werk is inmiddels aanbesteed. De aannemer voert de verdere voorbereiding uit. De verwachting is dat in april/mei 2015 wordt gestart met de daadwerkelijke uitvoering van de brug. Uiterlijk januari 2016 is de nieuwe Stationsbrug klaar.

PROJECTRISICO’S

Overlast door werkzaamheden. TOELICHTING

e hoge verkeersintensiteit op de provinciale weg N355, D binnen de bebouwde kom van Twijzel, zorgt voor problemen qua bereikbaarheid, verkeersveiligheid en leefbaarheid. Oplossing is een herinrichting van de traverse Twijzel, waarbij de hoofdrijbaan stiller asfalt krijgt. De drukke provinciale weg was zes weken voor al het verkeer afgesloten. Door goede communicatie met de omgeving bleef de overlast beperkt. Het project verliep voorspoedig en in goede samenwerking met de direct betrokkenen uit de omgeving.

KOM TWIJZEL www.fryslan.nl/twijzel TAAKSTELLEND BUDGET

3,4 mln.

.

INGEBRUIKNAME oktober 2015

TOELICHTING

N31 TRAVERSE HARLINGEN www.n31harlingen.nl TAAKSTELLEND BUDGET

149 mln. INGEBRUIKNAME eind 2017 GROND IN EIGENDOM (HA)

90% PROJECTRISICO’S

De opgezette bestuurlijke alliantie (Rijk, provincie en gemeente) en de provinciale inbreng in het project, moeten er voor zorgen dat het project goed loopt en tot een goed resultaat komt. Momenteel lijkt deze aanpak te slagen. Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor de uitvoering van het werk. Provincie en gemeente dragen wel de financiële risico’s. Uitvoeringsrisico’s door technische complexiteit.

De Traverse Harlingen is aanbesteed. Het resultaat past binnen de budgetruimte van dit project. Het project ligt financieel op koers en zal waarschijnlijk niet goedkoper uitvallen. Naar verwachting is het budget van €149 miljoen (prijspeil 2014) toereikend. Het werk is gegund aan Ballast Nedam. Voor een aantal percelen is de onteigeningsprocedure gestart. Deze wordt medio 2015 afgerond, zodat de benodigde gronden tijdig in bezit zijn, dan wel dat de aannemer weet wanneer welk perceel wanneer in bezit is. Er is een afspraak gemaakt voor het in depot brengen van de vrijkomende gronden. Bij een positief besluit m.b.t. de Vismigratierivier wordt de vrijkomende grond voor dit project aangewend. Enkele panden bij de nieuw aan te leggen weg zijn deze zomer verwijderd. Eén van de panden is een oude directeurswoning. Waardevolle elementen van deze woning worden bewaard in het gemeentemuseum van Harlingen: het Hannemahuis. Het Perseverantiaterrein grenst aan de toekomstige N31. Dit ernstig vervuilde terrein moet gesaneerd worden. Bekeken wordt of een groter deel van dit terrein gesaneerd kan worden om in dit gebied toekomstige stadsontwikkelingen mogelijk te maken. De website www.n31harlingen.nl en die van het Knooppunt Joure zijn gelijktijdig ontwikkeld en gebouwd. De sites hebben dezelfde structuur en uitstraling. Dit leverde efficiëntie- en kostenvoordeel op.

27

= 10 MLN.


TOELICHTING

HAAK OM LEEUWARDEN www.vrij-baan.nl TAAKSTELLEND BUDGET

149,7 mln. INGEBRUIKNAME december 2014 GROND IN EIGENDOM (HA)


P lanning staat onder druk. Uitvoeringsrisico’s door technische complexiteit. Afstemming tussen aannemers en wegbeheerders voor ingebruikname weg.

De aanleg van de Haak om Leeuwarden (contracten Midden, aquaduct RW31 en Haak Noord) zit in de afrondende fase. Alles is er op gericht dat het traject in december 2014 in gebruik wordt genomen. Deze deadline staat onder druk, maar is haalbaar. De voorbereidingen voor de openstelling zijn in volle gang. Voor de gebiedsontwikkeling is de planvorming verder uitgewerkt en is er een projectorganisatie opgezet. In het kader van Wurkje foar Fryslân is, samen met de gemeente Menameradiel, een subsidie van € 2,9 mln. verworven. Gebiedsontwikkeling (fase 1), opgenomen in contract Haak Noord, is volop in uitvoering. Gebiedsontwikkeling (fase 2 en verder) bevindt zich in de fase van contractvoorbereiding. De aanbesteding wordt eind 2014 verwacht. Bestuurlijke besluitvorming vindt volgens planning plaats in 2014. De werkzaamheden (opruimen en herinrichten) van de gebieden tussen Marsum en Leeuwarden (het verwijderen van de N383) en Marsum en het Van Harinxmakanaal worden verder uitgewerkt. De herinrichting van de omliggende gebieden, en sloop van de oude wegen, vindt in 2015 - 2016 plaats. Het project wordt naar verwachting € 12 mln. goedkoper. Hiermee kan een deel van de taakstelling op het RSP-programma worden ingelost. Op 29 augustus is het aquaduct in de Haak om Leeuwarden, ter hoogte van Ritsumasyl, op zijn plek gevaren. Een technische, ingewikkelde operatie die uitstekend verliep. Daarmee is een belangrijke stap met oog op de ingebruikname van de totale Haak gezet. PROJECTRISICO’S

Contractvorm is risico voor budget. TOELICHTING

HEAFEART www.fryslan.nl/heafeart TAAKSTELLEND BUDGET

0,6 mln. INGEBRUIKNAME najaar 2015 GROND IN EIGENDOM (HA)

Niet van toepassing

28


De provinciale vaarweg langs de Deelen, de Heafeart/Nije Pompsleat, wordt vanaf januari 2015 gebaggerd. Dit gebeurt over een lengte van bijna tien kilometer. Het werk start na de jaarwisseling. Normaal gesproken wordt in het bestek (technische omschrijving van het werk) precies voorgeschreven wat een aannemer moet doen om tot het gewenste resultaat te komen. Met deze werkwijze wordt bij dit baggerwerk gebroken. Het werk wordt met een zogenaamd UAV-gc contract op de markt gebracht. Daarin staat beschreven wat het eindresultaat moet zijn. De aannemer mag zelf – binnen bepaalde randvoorwaarden - bepalen hoe dat gebeurt. Dit baggerwerk is een van de velen dat in een kort tijdsbestek wordt uitgevoerd. Andere onlangs gerealiseerde baggerwerken zijn: het Dokkumer Grutdjip, een gedeelte van de Turfroute, een gedeelte van de vaarweg naar Drachten, de Alde Lune, de Harnzer Feart en de Pikmar.

GROND IN EIGENDOM (HA)


Vertraging aanbesteding. Voorbereidende werkzaamheden niet tijdig gereed. Onvoldoende reizigersaanbod waardoor de haalbaarheid van het station (fase 2) onder druk komt te staan. TOELICHTING

STATION WERPSTERHOEKE www.fryslan.nl/spoorwegen TAAKSTELLEND BUDGET

30 mln. (30 mln.* (groen) * waarvan 21 mln. voor de onderdoorgangen (fase 1) en 9 mln. voor station en voorzieningen (fase 2).) INGEBRUIKNAME medio 2016 *betreft onderdoorgangen

Grondaankoop is vertraagd. Het laatste stuk grond is nog niet in eigendom. Minnelijke verwerving wordt nog steeds verwacht. Dit jaar is hierover duidelijkheid. Pas wanneer de grond volledig in eigendom is, wordt gestart met de aanbesteding van zowel de conditionerende werkzaamheden (fase 0), als met beide onderdoorgangen (fase 1). De verwachting is dat beide onderdoorgangen medio 2016 worden opgeleverd. Dit is ruim voor het in dienst nemen van de 4e trein Leeuwarden-Zwolle (dienstregeling 2017). De verplaatsing van de gasbuis, noodzakelijk voor het aanleggen van de onderdoorgangen, is gerealiseerd.

TOELICHTING

DRACHTSTERWEG EN OMGEVING www.vrij-baan.nl TAAKSTELLEND BUDGET

92,3 mln. INGEBRUIKNAME najaar 2016

100%

Het project Drachtsterweg en omgeving omvat de herinrichting tot dubbelbaansweg met ongelijkvloerse kruispunten tussen het Drachtsterplein en Hemriksein. Het Drachtsterplein is gereed en sinds november 2012 in gebruik. Tot het project behoren ook de verdiepte ligging, inclusief aquaduct, en ongelijkvloerse kruising Zuiderburen en als laatste deel de fietsen sloepenroute Wiarda. Het contract van de verdiepte ligging, inclusief aquaduct en ongelijkvloerse kruising Zuiderburen, is volop in uitvoering. Vlak voor de zomer meldde de aannemer forse vertraging. Begin oktober gaf aannemer Heijmans aan goede mogelijkheden te zien om de originele planning van oplevering in het voorjaar van 2016, voor het werk aan de Drachtsterweg, te halen. In februari 2015 wordt bekeken of de planning nog steeds haalbaar is. Het contract voor de fietsen sloepenroute Wiarda is eind 2013 aanbesteed. De opdrachtnemer is bezig met de voorbereiding en engineering. Het project wordt naar verwachting € 5,8 mln. goedkoper. Dit bedrag is nodig om de taakstelling op het RSP te verlagen.

PROJECTRISICO’S

Het bouwen in een stedelijke omgeving vraagt om extra maatregelen om overlast te beperken. Dit kan tot hogere kosten leiden. De weg en de vaarweg blijven tijdens de werkzaamheden open met risico op hogere kosten en vertraging. Uitvoeringsrisico’s door technische complexiteit.

29

= 10 MLN.


TOELICHTING

KNOOPPUNT JOURE www.knooppuntjoure.nl TAAKSTELLEND BUDGET

70,9 mln. INGEBRUIKNAME eind 2017 GROND IN EIGENDOM (HA)


Taakstelling wordt niet gehaald. Rijkswaterstaat is verantwoordelijk voor de uitvoering van het werk. Provincie en gemeente dragen wel financiële risico’s. Planning staat onder druk.

De drie beroepen op het Tracébesluit zijn door de Raad van State afgewezen op 16 juli. Hierdoor is het plan onherroepelijk. Er is flinke progressie gemaakt bij het verwerven van gronden. Voor een aantal dossiers wordt een onteigeningsprocedure verwacht, waarbij één perceel op het kritieke pad van de bouw van de aansluiting ligt. Percelen voor het knooppunt zijn nagenoeg allemaal aangekocht. In de realisatieovereenkomst is afgesproken dat de drie alliantiepartijen zich inspannen om een onderdoorgang te realiseren in de Hollandiastraat bij Joure. Gezien de taakstelling op het project lijkt dit lastig. Gezocht wordt naar een oplossing om dit maatschappelijk gewenste element in het project een plaats te geven. Desondanks staat de planning van de start van het werk onder druk. Het vraagt nog tijd om het aanbestedingsdossier af te ronden. Na de aanbesteding van het werk, voorjaar 2015, zal blijken of de planning wordt behaald. De vernieuwde website van Knooppunt Joure is in de lucht. Op www.knooppuntjoure.nl vindt u het laatste nieuws en de 3D visualisatie van het nieuwe knooppunt. Het nieuwe informatiecentrum aan Sewei 4b in Joure is ook geopend.



Op dit moment geen projectrisico’s TOELICHTING

ONDERDOORGANG WOLVEGA www.fryslan.nl/spoorwegen TAAKSTELLEND BUDGET

12 mln. (waarvan 10,5 mln. RSP-gelden en 1,5 mln. bijdrage van de gemeente) INGEBRUIKNAME begin 2016

30


De spoortunnel ‘Om den Noort’ in Wolvega is één van de projecten die moeten bijdragen aan de capaciteitsuitbreiding tussen Leeuwarden en Zwolle (vier treinen per uur). Het project is aanbesteed en gegund aan Mobilis. Openstelling van de onderdoorgang wordt verwacht in april 2016. Het project kan binnen budget gerealiseerd worden. Voor de spooronderdoorgang is het Ministerie van Infrastructuur en Milieu formeel opdrachtgever. De provincie is inhoudelijk opdrachtgever voor ProRail. De provincie vult dit, in nauwe samenwerking met de gemeente Weststellingwerf, in. De bewoners in de directe omgeving worden bij het project betrokken en geïnformeerd.

PROJECTRISICO’S

Op dit moment geen risico’s voorzien. TOELICHTING

BRUG STROOMKANAAL LEMMER www.fryslan.nl/brugstroomkanaal TAAKSTELLEND BUDGET

10 mln. INGEBRUIKNAME eind 2015 GROND IN EIGENDOM (HA)

Niet van toepassing

De handbediende grote ophaalbrug over het Stroomkanaal, in de N359 te Lemmer, verkeert in slechte staat. Bovendien voldoet de brug niet meer aan zijn huidige en gewenste functie. De rijbaan op de brug is te smal voor deze weg en de bovenbouw staat te dicht op de rijbaan. Gevolg is een verhoogd risico op aanrijdingen met mogelijk ernstige gevolgen. De brug staat jaarlijks ook nog maar 4 tot 6 keer open voor de scheepvaart. Technisch is het mogelijk de brug te renoveren, maar daarmee blijft de brug te smal. Vervanging van de brug is de beste oplossing. De vormgeving/uitstraling van de nieuwe brug past bij het Ir. D. F. Woudagemaal, monument op de UNESCO Werelderfgoedlijst. Het werk is in de zomer gegund. In november start de aannemer.

PROJECTRISICO’S

Nog geen projectrisico’s bekend. TOELICHTING

N359 LEMMER www.fryslan.nl/n359lemmer TAAKSTELLEND BUDGET

Budget nog onbekend INGEBRUIKNAME nog onbekend

Op de rondweg (N359) in Lemmer heeft het wegverkeer in toenemende mate problemen met de doorstroming. In samenwerking met de gemeente De Friese Meren en Rijkswaterstaat is in 2010 een verkeerskundig onderzoek uitgevoerd naar de oorzaak van de problemen en naar mogelijke oplossingen. In het onderzoek is meegenomen dat de Zijlroedebrug vervangen zal worden door een aquaduct. Met de omgeving en belangenpartijen zijn verschillende varianten besproken. De eindrapportage, met de gebundelde resultaten, is gereed. Er is een Noord-, Midden-, Basis-, en Zuidvariant uitgewerkt. Gedeputeerde Staten zijn van mening dat de basisvariant de beste oplossing is voor de verkeersproblematiek. Provinciale Staten nemen in oktober het finale besluit.


Afhankelijk van de te maken tracékeuze

31

= 10 MLN.


EXTRA SNELTREIN GRONINGEN - LEEUWARDEN www.fryslan.nl/spoorwegen TAAKSTELLEND BUDGET

148,2 mln. (Inclusief bijdrage van Groningen van 16 mln.) INGEBRUIKNAME eind 2017 GROND IN EIGENDOM (HA)

Zie toelichting PROJECTRISICO’S

Planning staat onder druk, onder andere vanwege besluitvorming overheden en ruimtelijke procedure (Tracéwet). Overschrijding van het budget. TOELICHTING

Er wordt tussen Zuidhorn en Hoogkerk 135.000 m2 grond verworven. Dit is hoofdzakelijk nodig voor spoorverdubbeling tussen Zuidhorn en Hoogkerk. Ook voor het keerspoor in Zuidhorn moet grond worden aangekocht. Gekozen is voor een aanpak waarmee het spoor al in 2017 (voor Culturele Hoofdstad 2018) in gebruik kan

32


worden genomen. Deze aanpak brengt risico’s met zich mee die mogelijk gevolgen hebben voor de planning. Het project kan gerealiseerd worden binnen het beschikbare projectbudget van 137 miljoen euro Dit is inclusief de bijdrage van de provincie Groningen. Het huidige planstudiebudget bedraagt circa 7,1 mln, daarvan is 6,6 mln. gerealiseerd. Provinciale Staten hebben tijdens hun vergadering van 24 september een garantstelling voor de financiering van de spoortunnel Hurdegaryp afgegeven op basis van het schetsontwerp dat GS voorstelde. Het ontwerp is aangepast naar aanleiding van de informatieavond op 1 juli 2014 en daaropvolgend overleg met Dorpsbelangen Hurdegaryp en de gemeente Tytsjerksteradiel. De tunnel wordt opgenomen in de procedure voor het tracébesluit. De besluitvorming over onder andere de perrons en fietstunnel aan de overweg op de Schrans in Leeuwarden heeft plaatsgevonden op 8 september 2014. De raad heeft besloten om geen fietstunnel te willen. Verder heeft de raad ingestemd met de aanpassing van het perron en de aanpassingen van de overweg de Schrans. In het eerste kwartaal maakte geotechnisch onderzoek duidelijk dat de kosten voor de spoorverdubbeling tussen Zuidhorn en Hoogkerk aanzienlijk hoger gaan uitvallen. Er is inmiddels een geotechnische oplossing gevonden. De meerkosten bedragen 6 mln. Dit wordt binnen het budget opgelost.

GEBIEDSONTWIKKELING DE CENTRALE AS www.decentraleas.nl TAAKSTELLEND BUDGET

396 mln. INGEBRUIKNAME medio 2016 GROND IN EIGENDOM (HA)


verschrijding van het budget door het niet kunnen invullen O van de projecttaakstelling. Vrijwillige kavelruilprocessen slagen niet waardoor we gebiedsontwikkelingsprojecten moeten bijstellen. Uitvoeringsrisico’s door technische complexiteit. TOELICHTING

e afgelopen periode is het contract Zuid 2 (Nijega-Sumar) D aanbesteed. Deze aanbesteding is gewonnen door aannemerscombinatie ‘Nije Daam’ die ook het contract Midden 2 (aquaduct, brug en rondweg Burgum) uitvoert. Contract Midden 2 is voorbereid. In september startte de aannemer met de daadwerkelijke bouw van het aquaduct. Bij de spooronderdoorgang bij Feanwâlden is in de afgelopen maanden gewerkt aan het maken van de spoortrog. Deze wordt van 15 tot 19 oktober geplaatst. Publiek is hierbij welkom. Het treinverkeer wordt een paar dagen gestremd.

Het project is financieel op sterkte. Naar verwachting wordt de taakstelling voor de gebiedsontwikkeling en de weg gerealiseerd. Kansen in Kernen (KIK) is een deelproject van De Centrale As. Gemeenten en provincie betalen elk 1/3e deel. Voor het resterende 1/3e deel stellen ze samen een financiële strategie op. In Garyp is de voorbereiding van KIK gestart. De overeenkomst wordt in oktober ondertekend. Begin 2015 start de uitvoering in Garyp. De grondverwerving voor de aanleg van de weg loopt momenteel volgens planning. De onteigening van Koninklijk Besluit 1 en 2 lopen. Afgelopen periode startte ook het Koninklijk Besluit 3. 12 kavelruilen zijn voor de zomervakantie afgerond. Voor eind 2014 volgen er nog 12. Veel technisch ingewikkelde kunstwerken maken het werk complex. Uitvoeringsrisico’s blijven bestaan, met eventuele consequenties voor aannemer en provincie. Omwonenden van de Doniawei in Damwâld worden extra geïnformeerd met een maandelijkse nieuwsbrief. Dit in verband met het uitlopen van de werkzaamheden in de buurt vanwege maatregelen die de aannemer treft om risico’s te vermijden. Provinciale Staten hebben tijdens hun vergadering van 24 september een garantstelling voor de financiering van de spoortunnel Hurdegaryp afgegeven op basis van het schetsontwerp dat GS voorstelde. Het ontwerp is aangepast naar aanleiding van de informatieavond op 1 juli 2014 en daaropvolgend overleg met Dorpsbelangen Hurdegaryp en de gemeente Tytsjerksteradiel. De tunnel wordt opgenomen in de procedure voor het tracébesluit.

33

= 10 MLN.


GEBIEDSONTWIKKELING N381 DRACHTEN - DRENTSE GRENS www.n381.nl TAAKSTELLEND BUDGET

188,8 mln. INGEBRUIKNAME eind 2015 GROND IN EIGENDOM (HA)


Gronden niet op tijd beschikbaar voor gebiedsontwikkeling. Kabels en leidingen niet op tijd verlegd (met kans op vertraging) TOELICHTING

T erwijl 2 aannemers nog met de voorbereidingen bezig zijn, en nog moeten beginnen met het werk, laat de prognose een positief resultaat zien van ruim 10 miljoen euro. De provincie is nu juridisch eigenaar van alle gronden onder het tracé van de N381. Voor twee onteigeningsdossiers moet de financiële afhandeling nog plaatsvinden. Voor de gebiedsontwikkeling moeten nog gronden worden verworven. Deze verwerving gebeurt op basis van vrijwilligheid. Enkele grondeigenaren willen niet vrijwillig meewerken

34


aan grondverkoop. Hierdoor kunnen niet alle maatregelen uit het vastgestelde inrichtingsplan gebiedsontwikkeling N381 gerealiseerd worden. Er zijn alternatieven om de plus in het gebied te realiseren. Keuze uit deze alternatieven ligt bij GS. Op 6 oktober hebben gemeenten en provincie een overeenkomst getekend. Alle wegcontracten zijn gegund. Op het deel N381 Drachten - Oosterwolde wordt volop gewerkt. De contracten voor de gebiedsontwikkeling worden eind dit jaar en in 2015 aanbesteed en uitgevoerd. Alle betrokken nutsbedrijven verleggen inmiddels kabels en leidingen. In juni en juli 2014 zijn diverse inloopmarkten voor de infrastructurele maatregeling en gebiedsontwikkelingen (aanpassingen in het wegennet) georganiseerd. De opkomst was goed en er waren veel positieve reacties. Gemaakte opmerkingen (via reactiekaarten) worden meegenomen bij de verdere uitwerking van het ontwerp. De nieuwe N381 kan, volgens planning, eind 2015 in gebruik worden genomen. De maatregelen voor gebiedsontwikkeling worden in meerdere contracten in de markt gezet om de kansen voor het MKB te vergroten. Dat kost tijd (méér voorbereiding, méér raakvlakken, méér aanbestedingen) en kan er toe leiden dat niet alle gebiedsmaatregelen eind 2015 zijn uitgevoerd. Een deel van de uitvoering kan doorlopen in 2016. Hanzehogeschool Groningen bezocht het project tijdens een excursie in de introductieweek, begin september.

WESTELIJKE INVALSWEG

TOELICHTING

www.vrij-baan.nl TAAKSTELLEND BUDGET

90 mln. INGEBRUIKNAME december 2014 / 2016 (fase 1 / fase 2) GROND IN EIGENDOM (HA)


P lanning staat onder druk. Uitvoeringsrisico’s door technische complexiteit. Afstemming tussen aannemers en wegbeheerders voor ingebruikname weg.

P arallel aan de realisatie van de Haak om Leeuwarden is ook de eerste fase van de Westelijke invalsweg aangelegd. Deze eerste fase is door de provincie gerealiseerd en vrijwel gereed. De gemeente is verantwoordelijk voor fase 2 (aansluiting Westelijke invalsweg op de stadsring). De voorbereiding hiervan zit in de onteigeningsfase. De eerste fase verloopt volgens planning en wordt in december, samen met de Haak, in gebruik genomen. Bij de aansluiting Zwettestraat is een oud rioolsysteem in de ondergrond aangetroffen. Dit heeft invloed op de planning van dit deel van het werk. Naar verwachting komt de ingebruikname in december niet in gevaar. Naar verwachting blijft het totale project binnen budget, maar kan er geen bijdrage worden geleverd aan de taakstelling RSP. De verwachte tekorten in de tweede fase kunnen worden opgevangen in het project. In juli zijn beide helften van het aquaduct in de Westelijke invalsweg aan elkaar vastgemaakt en is de doorgang onder het kanaal door tot stand gebracht.

35

Hurdegaryp veiliger en aantrekkelijker In 2017 zullen ze klaar moeten zijn: de auto- en fietstunnel onder het spoor in Hurdegaryp. De onderdoorgang leidt automobilisten van de Rijksstraatweg naar de nieuwe rondweg ten noorden van het dorp (onderdeel De Centrale As), waarmee de spoorovergang van de N355 vervalt. Maar er staat meer op stapel in Hurdegaryp. De tunnel is onderdeel van een gebiedsgerichte aanpak. Doel: het dorp veiliger en leefbaarder maken. Zowel voor reizigers als bewoners.

36


< Henni van Asten

37

Eind september is definitief besloten dat de tunnel tussen de kruising voor het station en de huidige spoorovergang van de Rijksstraatweg komt. Onder de grond buigen automobilisten in westelijke richting af om bovengronds via een gelijkvloerse kruising de rondweg op te rijden.

beklinkerd en omgevormd tot 30-kilometer zone. Daarmee transformeert de weg van een drukke verkeersader, tot een sympathieke en veiligere dorpsstraat die Hurdegaryp niet splitst, maar verbindt.

Bewoners betrokken

De provincie deed tijdens het besluitvormings proces een actief beroep op dorpsbewoners Ook het kruispunt voor het station verandert. en plaatselijke ondernemers. Zo organiseerde Zeker is dat de verkeerslichten verdwijnen, de provincie op 1 juli in het plaatselijke Van nog niet bekend is wat hiervoor in de plaats der Valk-hotel een informatieavond. komt. Een rotonde of shared space-plein Aanwezigen werd gevraagd feedback te behoren tot de mogelijkheden. De geven op de verschillende ontwerpen, Westelijk gele Rijksstraatweg zelf wordt versmald, waaronder die van Dorpsbelangen

Dorpser karakter

schetsontwerp GS

38


Hurdegaryp. Dorpsbelangen pleitte voor een extra autotunnel onder de nieuwe rondweg door n plaats van een gelijk vloerse kruising waarvoor nu gekozen is.

Noodzakelijk voor veiligheid

tot frustraties en capriolen van mensen die de trein moeten halen”, aldus het statenlid. Van Asten wees het college in haar motie op het Landelijk Verbeterprogramma Overwegveiligheid (LVO), dat nu maximaal de helft van de plannen financiert.

PvdA-statenlid Henni van Asten diende de motie in voor de tunnel en is blij dat deze er “nu eindelijk” komt. En dat daarmee de spoorovergang vervalt. “Belangrijk voor de leefbaarheid, maar noodzakelijk voor de veiligheid in het dorp. Met de extra sneltrein tussen Groningen en Leeuwarden zouden de spoorbomen in 2017, per uur, een kwartier langer gesloten zijn. Dat leidt

Van Asten is blij met het actieve meedenken van omwonenden. “Wie anders dan de bewoners weten hoe je het snelste en veiligste van a naar b komt in het dorp. Waarlangs scholieren fietsen. Hoe er overgestoken wordt. En wanneer onveilige situaties ontstaan. Zulke kennis moet je altijd raadplegen.”

dorpsvariant Hurdegaryp

39

Klaar! Koning opent Johan Frisosluis De nieuwe Johan Frisosluis is klaar. Op 8 mei opende Koning Willem-Alexander op feestelijke wijze de sluis in Stavoren. Naast het bestaande kunstwerk bouwde Ballast Nedam, in opdracht van de provincie Fryslân, een tweede sluis. Deze is ruim, gastvrij, groen en energieneutraal.

40


De kolk van de nieuwe sluis heeft een ruime knik en is 65 meter lang. De breedte varieert van 7 meter (breedte sluishoofden) tot 18 meter. De sluis is 2,6 tot 3 meter diep. Kortom, genoeg ruimte voor manoeuvrerende pleziervaarders. De sluiskom is begroeid met gras en riet en oogt als een natuurlijke afmeerplaats. Wie afmeert of de sluis vanaf de wal bezoekt, is welkom in de ontvangstruimte. De energie voor alle elektronica van de sluis komt van 150 m2 zonnepanelen. Deze staan op het bedieningsgebouw en een carport. De nieuwe Johan Frisosluis is onderdeel van het Friese Merenproject.

Duurzame verlichting Frieschepalen Ledlampen die direct aanspringen als het nodig is. Bij de ontwikkeling van de carpoolplaats bij Frieschepalen heeft de provincie bewust gekozen voor deze dynamische oplossing. Op 17 juli werd de carpoolplaats met ruim tachtig parkeerplekken en dynamische verlichting officieel in gebruik genomen.

Op en rondom de carpoolplaats bij de aansluiting van de N358 op de A7 staan dertien lantaarnpalen met een detectieradar en led verlichting. Als er niemand op het terrein is, wordt de verlichting op het terrein gedimd naar 30 procent. Zodra de radardetectie activiteit meet op het carpoolterrein, gaan de lampen op hun felst branden. Zijn de auto’s of mensen weer vertrokken, dan blijft het licht nog ongeveer 5 minuten fel branden. Daarna gaat die weer terug naar de dimstand. Hierdoor wordt niet alleen veel energie bespaard, maar ook lichtvervuiling voorkomen. De lampen branden immers alleen wanneer het noodzakelijk is.

41

N381 in uitvoering

Drie kapiteins

Hoe zorg je ervoor dat drie wegenbouwers, die aan dezelfde weg werken, goed samenwerken en hetzelfde kwaliteitsniveau halen? Voor die opgave stond de provincie bij de aanbesteding van de N381. Projectleider Joran Kroes van de provincie vertelt daar graag meer over. “Je kunt in de aanbesteding en contracten vooraf veel regelen. Ook wat samenwerking en ambitieniveau betreft.”

42


op 26 kilometer weg

Tussen nu en eind 2015 wordt de weg tussen Drachten en de Drentse grens omgebouwd tot een verkeersveilige stroomweg. “Dat betekent ‘werk aan de winkel’,” vertelt Kroes. “Het gaat om 26 kilometer, maar de vele kunstwerken (tunnels, bruggen en viaducten) en bebouwing maken het een complex werk met een behoorlijk volume. Daarom, en om de risico’s te spreiden, hebben we het traject in drie delen aanbesteed.”

Combinatie Uit de aanbestedingen kwamen MNO Vervat (Drachten tot Oosterwolde-Noord), Gebr. Van der Lee (Oosterwolde-Noord tot Oosterwolde-Zuid) en Heijmans (Oosterwolde-Zuid tot Drentse grens) als uitvoerders naar voren. Zij scoorden het beste op de combinatie van prijs, kwaliteit, duurzaamheid én beperking omgevings hinder. “Deze en andere eisen hebben we in

43

MEER CONTRACTEN De opwaardering van de N381 gaat gepaard met tal van gebiedsgerichte maatregelen. Hieronder vallen bijvoorbeeld de aanleg van recreatiepaden in het Drents-Friese Wold en vispassages in het Kleindiep. Maar ook de herinrichting van wegen en het aanleggen van een voetgangersbrug, faunapassages en kanosteigers. Deze en nog vele andere maatregelen worden komend jaar aanbesteed in acht contracten die ook het regionale bedrijfsleven mogelijkheden bieden.

Als het aan de provincie Fryslân ligt passeren vanaf 2018 ook grotere en bredere schepen de sluis van Kornwerderzand. “De regionale scheeps- en jachtbouw profiteren van een uitbreiding. Hetzelfde geldt voor de kustvaart, visserij en offshore. Tegelijk ontsluiten we Kornwerderzand beter.”

SELECTIE Bij de aanbestedingen via Tenderned werden per traject inschrijvers (voor)geselecteerd die aan de criteria voldeden. Na loting bleven er vijf over die met een aanbieding mochten komen. De winnaar werd bepaald op basis van prijs, kwaliteit en voorgenomen maatregelen op het vlak van duurzaamheid en het beperken van omgevingshinder.

de contracten verder uitgewerkt”, aldus Kroes. “Zo bewaakt het beeldkwaliteitsplan de uniformiteit. Meer specifiek is ook de aard en kleurstelling van bijvoorbeeld de onderdoorgangen vastgelegd. Hetzelfde geldt voor de onderlinge taakverdeling, coördinatie en de manier en momenten van afstemmen en communiceren.”

Verrassingen Kroes weet dat niet alles afgedekt kan worden. “Je komt altijd voor verrassingen te

44


staan. Dat is onlosmakelijk verbonden aan infraprojecten. We moeten dus voortdurend met elkaar in gesprek blijven. Ook omdat de aannemers hun planningen moeten afstemmen en om een goede doorstroming te kunnen garanderen.” De grootste verantwoordelijkheid in de onderlinge afstemming ligt bij Gebr. Van der Lee. “Zij zitten in het midden en starten als laatste. Ze moeten dus met beide andere wegenbouwers afstemmen en op hen aansluiten.”

Om tafel

MEER CONTRACTEN

Het projectbureau houdt de vinger aan de pols. Het bewaakt de voortgang, toetst en accepteert de definitieve ontwerpen en stuurt zo nodig bij. “We zitten geregeld met de aannemers om tafel. Eén op één en gezamenlijk. Maar bijvoorbeeld ook met betrokkenen uit de omgeving en de hulpdiensten erbij. We weten elkaar natuurlijk ook te vinden als de situatie daar om vraagt.” De aannemers zijn zelf verantwoordelijk voor het informeren van omwonenden en het in goede banen leiden van het verkeer. Contractoverstijgende zaken als planning, voortgang op hoofdlijnen en de projectcommunicatie komen voor rekening van het projectbureau dat veel via de eigen website communiceert.

De opwaardering van de N381 gaat gepaard met tal van gebiedsgerichte maatregelen. Hieronder vallen bijvoorbeeld de aanleg van recreatiepaden in het Drents-Friese Wold en vispassages in het Kleindiep. Maar ook de herinrichting van wegen en het aanleggen van een voetgangersbrug, faunapassages en kanosteigers. Deze en nog vele andere maatregelen worden komend jaar aanbesteed in acht contracten die ook het regionale bedrijfsleven mogelijkheden bieden.

MEER N381 Nieuwsgierig naar het nieuwe tracé van de N381? Of meer weten over de locaties en invulling van de vele kunstwerken? Kijk dan op de website. Over de voorgenomen maatregelen is ook een themamagazine verschenen.

45

46


De Nieuwe Afsluitdijk

Duurzame kraamkamer met mondiale aantrekkingskracht 47

De Nieuwe Afsluitdijk is meer dan een waterkering die Fryslân en Noord-Holland verbindt. Innovatieve, duurzame projecten maken het icoon van Nederlandse waterwerken het komend decennium tot een internationale trekpleister voor zowel toeristen, wetenschappers als natuurvorsers. De Afsluitdijk en de sluizencomplexen zijn aan versterking en renovatie toe. In 2017 start Rijkswaterstaat met het aanbrengen van een toplaag die er voor zorgt dat de dijk weer minstens 30 jaar meegaat. Ook krijgen de kunstwerken een opknapbeurt en wordt de spuicapaciteit van de sluizen bij Den Oever en Kornwerderzand vergroot. De vernieuwde dijk wordt in 2021 of 2022 opgeleverd.

Regio voortouw In het verlengde van dit project nemen de regionale overheden [zie kader] het voortouw bij een grootscheepse upgrading van de dijk. Door de bereikbaarheid en voorzieningen te verbeteren en duurzame projecten een plek te geven, verwachten ze toeristen, wetenschappers en bedrijfsleven te interesseren. Programmamanager Jan Doornbos van de provincie Fryslân

48


De Afsluitdijk is jaarlijks goed voor zo’n 300.000 bezoekers

motiveert het initiatief als volgt. “De Afsluitdijk is jaarlijks goed voor zo’n 300.000 bezoekers. Met De Nieuwe Afsluitdijk bereiken we een nog groter publiek én houden we ze langer vast. Enerzijds door de voorzieningen en infrastructuur te verbeteren. Anderzijds door ze te laten genieten van de omgeving en de duurzame innovaties op het gebied van energie, water en natuurontwikkeling.”

PARTNERS In De Nieuwe Afsluitdijk (DNA) werken de provincies Fryslân en Noord-Holland en de gemeenten Hollands Kroon, Súdwest-Fryslân en Harlingen samen. Zij stelden samen een ambitieuze agenda op met innovatieve projecten en infrastructurele verbeteringen voor de Afsluitdijk. Het programmabureau functioneert daarbij als spin in het web. Zij brengt overheden, bedrijven en (kennis) instellingen samen en ondersteunt bij het rondkrijgen van de plannen, vergunningen en financiën.

Vismigratierivier Vooral in en rond Kornwerderzand gaat er veel gebeuren. Het Kazemattenmuseum wordt beter ontsloten en er komen meer en betere parkeer- en recreatievoorzieningen voor bezoekers en watersporters. Grote trekpleister wordt de Vismigratierivier. Deze vier kilometer lange waterstroom zorgt er voor dat vissen straks probleemloos tussen het zoute Wad en zoete IJsselmeer kunnen zwemmen. Daarmee wordt de schade, die de aanleg van de Afsluitdijk aanrichtte, deels teniet gedaan.

49

Doornbos: “Het afsluiten van de voormalige Zuiderzee was een ecologische ramp. Slechts een fractie van de vele plant- en diersoorten heeft dat overleefd. Vissoorten als zalm en spiering, die in zoet water eitjes leggen, zijn verdwenen. Ze kunnen het IJsselmeer niet bereiken.” De aanleg van de kronkelende Vismigratie rivier zorgt voor een natuurlijke ‘oversteek plaats’ voor forse aantallen vis die normaal voor de sluizen bij Kornwerderzand liggen. De vishevels, die Rijkswaterstaat aanbrengt bij het sluiscomplex in Den Oever, en het langer openlaten van de sluisdeuren helpt iets, maar is geen oplossing. “De aantallen en soorten die daarvan profiteren zijn zeer beperkt. Bovendien overleven sommige soorten de abrupte overgang van zout naar zoet water niet.” De Vismigratierivier wordt bij hoogwater - en ook bij storm - afgesloten met een sluisdeur. De rest van de tijd kunnen vissen vrij heen en weer zwemmen. Doornbos verwacht dat het project doorgaat.

Building with nature De Vismigratierivier voldoet ook aan een andere doelstelling van DNA: de natuur gebruiken bij het treffen van voorzieningen en maatregelen. Building with nature genaamd. “We gaan steeds meer gebruik maken van de natuur om te bereiken wat we graag willen. Denk aan kustverdediging door kweldervorming en het creëren van een meer divers milieu door de natuur haar gang te laten gaan. En waar mogelijk een

50


handje te helpen. Bij de aanleg en vooral het onderhoud van de Vismigratierivier maken we gretig gebruik van de natuurlijke stroming en aanwas van slib. Ook zijn er ideeën voor kweldervorming en het creëren van een natuurlijk milieu langs de kust tussen Den Helder en Harlingen.”

FASERING Niet alle projecten starten gelijktijdig. Sommige initiatieven worden meegenomen in de eerste fase (2017 - 2021). Daaronder vallen bepaalde infrastructurele maatregelen, maar ook de Vismigratierivier en de pilots Blue Energy en stromingsenergie. De projecten in fase 2 (2017 - 2023) zijn volop in ontwikkeling of nog niet helemaal rond. Het Beleefcentrum is daar een voorbeeld van, maar ook de uitbreiding van camperplaatsen en voorzieningen voor watersporters. Onder fase 3 (vanaf 2025) valt de commerciële doorstart van pilotprojecten die zich hebben bewezen.

Duurzame energie Revolutionair zijn de experimenten met nieuwe vormen van duurzame energieproductie. Bij de spuisluizen van Den Oever draait al een turbine die stromingsenergie opwekt. Nog dit jaar wordt het project opgeschaald naar 3 turbines in een spuikoker. Ook zijn er plannen om bij Kornwerderzand een demonstratiecentrale te plaatsen waar met een dertigtal turbines energie kan worden opgewekt.

Uniek is ook de pilot met Blue Energy bij Breezanddijk. Daarbij wordt het potentiaalverschil tussen zoet en zout water benut om energie op te wekken. Slaagt de proef dan hebben de initiatiefnemers wellicht een mondiale oplossing voor het energievraagstuk in handen [zie video]. De proefinstallatie wordt op 26 november door de Koning geopend. Interessant, maar nog onzeker, is de aanleg van een zogenaamde SolaRoad: een weg van zonnepanelen. “In Krommenie draait een proef. Slaagt die test dan willen wij deze techniek toepassen bij een deel van het fietspad over de dijk. Overigens willen we een deel van dit pad naar de waddenkant van de dijk verleggen. Wel zo aantrekkelijk voor de fietsers. Overigens leggen we ook een fietspad aan langs de waddenkant van de dijk. Wel zo aantrekkelijk voor de recreatieve fietsers.”

Imago In Kornwerderzand valt in de toekomst ook het nodige te genieten in het geplande ‘Beleefcentrum’. Toeristen en professionals komen hier alles te weten over De Nieuwe Afsluitdijk en het Wad. Of en wanneer dit centrum er komt, hangt af van de markt, vertelt Doornbos die laat weten dat er interesse is. ”Het zou prachtig zijn als dit centrum er voor 2018 staat. Een mooiere entree voor Fryslân als Culturele Hoofdstad kun je je immers niet wensen. ” De Nieuwe Afsluitdijk moet volgens Doornbos tussen de 1000 en 2500 arbeidsplaatsen opleveren. Los van de economische impuls, versterkt de kraamkamer voor nieuwe, duurzame technologieën het imago van Noord-Nederland wereldwijd. “Dat gegeven is niet in geld en arbeidsplaatsen uit te drukken”, besluit de programmamanager.

51

Colofon - De Infra-infokrant is een uitgave van de provincie Fryslân en verschijnt drie keer per jaar. Redactie provincie Fryslân, afdeling Complexe Infraprojecten en afdeling Ynfraprojekten en Advys (058) 292 56 40, e-mail [email protected] / www.fryslan.nl. Ontwerp, teksten en productie Schrijfburo Terwisscha & Wagenaar en GH+O communicatie en creatie. Fotografie provincie Fryslân. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, gekopieerd of vermenigvuldigd op welke wijze dan ook, zonder schriftelijke

52

toestemming van de provincie Fryslân. Aan deze rapportage


kunnen geen rechten worden ontleend.

Infraprojecten in beeld Infra-info. Digitale rapportage oktober 2014

Recommend Documents