Informatiepakket Leerlabs
Informatiepakket Leerlabs De vraag naar gepersonaliseerd onderwijs en het gebruik van ict in de klas groeit. Veel scholen werken aan initiatieven gericht op gepersonaliseerd leren1. Leerling 2020, onderdeel van het Doorbraakproject Onderwijs & ICT, heeft als doel de vraag naar gepersonaliseerd leren in de scholen te ondersteunen. Om dit te realiseren worden Leerlabs gevormd waarin scholen aan de slag gaan met vraagstukken op het gebied van (professionalisering in combinatie met) gepersonaliseerd leren. Wat is een Leerlab? Het vormen van Leerlabs heeft tot doel leeromgevingen in te richten waarbij scholen, niet belemmerd door randvoorwaarden, de beweging van gepersonaliseerd leren in hun school versnellen door de onderwijspraktijk te scherpen, te verbinden en te realiseren. In deze Leerlabs kunnen scholen nieuwe dingen uitproberen en ervaringen uitwisselen met scholen die met vergelijkbare innovaties bezig zijn. Het vertrekpunt is de onderwijspraktijk van gepersonaliseerd leren met behulp van ict in de deelnemende scholen en een gezamenlijke versnellingsvraag. Om scholen verder te brengen en met elkaar te laten leren wordt ondersteuning, expertkennis en onderzoek beschikbaar gesteld. 1
Wij gebruiken de term gepersonaliseerd leren omdat veel scholen deze term gebruiken. Het is een paraplubegrip waarmee wordt bedoeld dat de leerling centraal staat en scholen in hun onderwijs aandacht besteden aan verschillen tussen leerlingen. De school probeert de leerling in zijn leerproces zo goed mogelijk te faciliteren door het verzorgen van onderwijs dat past bij het niveau en de talenten van de leerling. Er zijn scholen die bijvoorbeeld werken met devices en digitale leersystemen, verschillende vormen van differentiatie in de klas, flexibele roosters of dagstarts en coaching. Gepersonaliseerd leren (met of zonder ict) en differentiëren zijn brede begrippen waarbij vele toepassingen mogelijk zijn, aansluitend op de visie en het onderwijsconcept van de scholen zelf.
De Leerlabs bieden scholen en besturen een mogelijkheid om aan hun innovaties te werken en kennis en ervaringen uit te wisselen, ook na afloop van het project. Het uitgangspunt is dat de scholen kunnen ‘halen’ en ‘brengen’. Alle opbrengsten uit de Leerlabs (e.g. ontwikkelde materialen, geformuleerde praktijkvoorbeelden en opgedane kennis) worden toegankelijk en bruikbaar gemaakt voor de hele vo-sector via de website van Leerling 2020. De sectorale vragen van scholen en randvoorwaarden voor gepersonaliseerd leren worden via het Doorbraakproject verzameld en gebundeld, om zo vanuit de vraag van scholen de markt tot innovatie te bewegen en het aanbod te veranderen. Hoe worden de Leerlabs samengesteld? Scholen hebben zelf invloed op de samenstelling van de Leerlabs. De school kan aangegeven via het inschrijfformulier in welk Leerlab zij bij voorkeur terecht willen komen en eventueel met welke scholen zij daarin willen samenwerken. Hieruit volgde een adviesindeling van de Leerlabs, waarin alle scholen zoveel mogelijk worden ingedeeld bij het Leerlab van hun voorkeur. Deze adviesindeling wordt aan de scholen gecommuniceerd. Aan de hand van deze indeling wordt een eerste kennismakingsbijeenkomst georganiseerd. Mogelijk vindt er naar aanleiding van deze kennismaking nog een wisseling plaats. Daarna zijn de Leerlabs definitief en gaan de bijeenkomsten per Leerlab van start. Wat is de planning en tijdspad van de Leerlabs? Deze tranche Leerlabs gaat in september 2016 van start en duurt tot en met december 2018. Hierin zijn verschillende fasen te onderscheiden.
De startfase duurt tot en met december 2016, waarna het zwaartepunt van de Leerlabs ligt in het kalenderjaar 2017 (ontwikkelingsfase). In het kalenderjaar 2018 worden de uitkomsten van de Leerlabs geborgd in de praktijk (borgingsfase). Leerlabbudget Het budget van waarmee in de Leerlabs gewerkt gaat worden is afhankelijk van de ambitie en het aantal scholen in het Leerlab. Het budget is beschikbaar voor de periode van september 2016 tot december 2018. De scholen in het Leerlab beslissen gezamenlijk over de besteding van dit budget. Hieruit worden de volgende activiteiten gefinancierd: - Coach (per Leerlab of per school); - Onderzoek waarmee de resultaten van het Leerlab inzichtelijk gemaakt worden; - Uren voor medewerkers van de school om de gewenste activiteiten te kunnen ondernemen, bijvoorbeeld docenten, teamleiders of schoolleiders; - Inkoop van goederen en (externe) diensten. Wat betekent het om Leerlabschool te zijn? Open houding
Inzichten, problemen en resultaten worden met elkaar gedeeld en bespreekbaar gemaakt. Van de deelnemende scholen wordt dan ook een open houding verwacht. Steun voor Er is steun voor deelname van het bestuur, schoolleiding, deelname (gemeenschappelijke) medezeggenschapsraad en betrokken docenten voor de deelname aan een Leerlab. Ook is er ruimte in extra uren voor deelnemende docenten. Bestuurder en schoolleider tekenen beiden de deelnameovereenkomst.
Trekker uit de school
Iedere Leerlabschool levert een trekker voor het Leerlab. Dit is idealiter een docent van de school. De tijdsinvestering voor de trekker bedraagt circa vier uur per week. Deze uren worden door de school bekostigd en zijn onder andere bedoeld voor uitwisseling met andere scholen en deelname aan bijeenkomsten. Meedoen In het Leerlab ontwikkeld materiaal en opgedane kennis wordt is delen gedeeld met andere scholen. Zie Leerling2020.nl voor voorbeelden. Onderzoek De school gaat of laat onderzoek doen naar de effecten en opbrengsten van de uitgevoerde innovaties in de school, onder meer via het invullen van de VO2020-scan. Welke ondersteuning krijgt een Leerlabschool? = bekostigd vanuit project = bekostigd vanuit Leerlabbudget
Leerlabteam
Marktconsultatie
Coach
Leerlabschool Veranderaanpak en Kennisuitwisseling
Onderzoek en VO2020scan
Expertpool
Doorbraakproject
Elk Leerlab wordt ondersteund door een Leerlabteam vanuit Leerling 2020. Dit team begeleidt in overleg met (de voorzitter van) het Leerlab bij procesmatige zaken, zoals het opstellen van het plan van aanpak van het Leerlab, het organiseren van bijeenkomsten, de toegang tot ondersteuning (zoals de Expertpool en het Leerlabbudget) en het leggen van het contact richting het Doorbraakproject Onderwijs & ICT. Het team faciliteert ook de afspraken en gesprekken met betrokken externe marktpartijen bij het Leerlab. In ieder Leerlab wijzen de scholen voor uiterlijk juli 2016 een coach aan. De keuze voor een coach, de manier waarop hij of zij wordt ingezet en de vorm van de begeleiding bepalen de scholen in samenspraak met elkaar en het Leerlabteam. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat een coach (deels) de inhoudelijke begeleiding van het Leerlab oppakt. Ook een meer procesmatige invulling van deze rol is evengoed een mogelijkheid. Leidend hierin zijn de wensen van de scholen. De coachuren worden bekostigd vanuit het Leerlabbudget. Vanuit het project Leerling 2020 bestaan er nog twee projectlijnen die ondersteuning bieden. De projectlijn Kennisuitwisseling richt zich op het delen van de resultaten van een school met andere scholen. Zij kunnen worden ingezet om een bestaand traject beschikbaar te maken voor publicatie met andere scholen. De projectlijn Veranderaanpak is gericht op het bestendigen van veranderingen in de school. Zij kunnen worden ingezet om een innovatietraject breder te trekken in de school.
Het Leerlab krijgt toegang tot expertise uit de Expertpool van Kennisnet. De Expertpool levert op aanvraag van het Leerlab inhoudelijke expertise op het gebied van professionalisering van docenten, leermiddelenbeleid (inkoop/aanbesteding), ictinfrastructuur en privacyvraagstukken. De vorm van de ondersteuning wordt per vraag bepaald in samenspraak tussen Leerlab en expert, zodat deze goed aansluit bij de behoefte van het Leerlab. Elk Leerlab voert zijn eigen onderzoek uit naar de effecten van gepersonaliseerd leren, professionalisering en ict. Al het eigen onderzoek in de Leerlabs is praktijk-/actiegericht onderzoek en zorgt voor evidence based innovation. De opbrengsten hiervan worden beschikbaar gesteld aan de gehele sector. Het onderzoek wordt bekostigd uit het Leerlabbudget. Ook wordt van de school verwacht dat ze de VO2020-scan invult. Dit hulpmiddel geeft de mogelijkheid om de eigen ontwikkeling te monitoren en de effecten van ingezette veranderingen te meten. De Leerlabs van Leerling 2020 zijn onderdeel van het overkoepelende Doorbraakproject Onderwijs en ICT. In dit project werken een groot aantal partijen samen om een overdraagbare, integrale en betaalbare aanpak op het gebied van gepersonaliseerd leren en ict te bewerkstelligen. Vanuit de bijbehorende lijn Keten zijn ketenadviseurs beschikbaar. Zij analyseren de vragen die voortkomen uit de Leerlabs om overkoepelende thema’s te identificeren. Deze input gebruiken zij vervolgens om het gesprek met marktaanbieders aan te gaan.
Ook kunnen de ketenadviseurs scholen ondersteunen bij vragen over bijvoorbeeld de stand van zaken in de markt, ict-standaarden en dashboards. Ook is er ondersteuning mogelijk op het gebied van inkoop en worden in samenwerking met het Doorbraakproject regelmatig marktconsulaties georganiseerd om de stand van zaken op de leermiddelenmarkt scherp te houden.
Rollen in het Leerlab
Docenten Leerlingen
Trekker
Feedback geven over nut en wenselijkheid van ingevoerde innovaties
Contactpersoon van de school voor Leerling 2020
Gedacht kan worden aan: leerlingenpanel, invullen vragenlijst of interviewen
Aanwezig bij Leerlabbijeenkomsten Voortrekker in de school
Uitproberen nieuwe innovaties
Gedacht kan worden aan: uitproberen (digitaal) leermateriaal, toepassen van rubrics of uitproberen nieuwe vorm van leerlingbegeleiding
Bestuur en schoolleiding Ruimte in uren voor de school en docenten Voortgang project in de gaten houden
