Informatie en implementatie peuterversie VVE Thuis

Informatie en implementatie peuterversie VVE Thuis Vooraf In dit stuk vindt u informatie over VVE Thuis voor ouders met peuters (3 – 4 jaar). Het gaat om praktische informatie om VVE Thuis te gaan invoeren. Om VVE Thuis goed te kunnen uitvoeren is training en begeleiding vereist. U kunt daarvoor terecht bij het Nederlands Jeugdinstituut of een van haar partners met een licentieovereenkomst. Na inschrijving en training kunt u de materialen bestellen, waaronder een handleiding die u steun biedt bij het uitvoeren van VVE Thuis.

Wat is VVE Thuis? Door VVE Thuis gaan ouders thuis met hun peuter activiteiten doen. Deze activiteiten sluiten aan bij vve-programma’s zoals Kaleidoscoop, Piramide, Uk en Ko, Peuterplein en Speelplezier. Hierdoor komen woorden, begrippen en andere leerinhouden zowel op het kindercentrum (speelzaal, voorschool, kinderdagverblijf of nulgroep) als thuis aan de orde. VVE Thuis wil de onderwijskansen van peuters vergroten door:  het bevorderen van hun taal- ,denkontwikkeling en sociaal-emotionele ontwikkeling, met accent op het vergroten van de woordenschat;  het bevorderen van een ondersteunend en stimulerend gezinsklimaat. VVE Thuis bestaat uit vijftien themaboekjes voor ouders met elk acht activiteiten zoals praatplaten, puzzels, voorlezen, liedjes, knutselen en bewegen. De thema’s zijn: Welkom, Ik, Winkeltje, Eten, Huis, Herfst, Winter, Lente, Ziek, Verkeer, Jarig, Kleding, Groot, Water (zomer) en Kunst. Er dienen activiteiten van minimaal acht thema’s te worden aangeboden. Geadviseerd wordt na de zomervakantie te starten met het themaboekje ‘Welkom’ met de ouders van kinderen die dan (bijna)3 jaar zijn. Voor kinderen van 2 jaar is de moeilijkheidsgraad van de activiteiten die de ouders met hen gaan uitvoeren te hoog. Bij ieder thema organiseert het kindercentrum (speelzaal, voorschool, kinderdagverblijf of nulgroep) een ouderbijeenkomst. Hierin wordt het themaboekje aan de ouders overgedragen; de activiteiten van VVE Thuis worden toegelicht en voorgedaan. Al doende komen de ontwikkeling van het kind en de omgang (interactie) tussen ouder en kind aan de orde. Vervolgens gaan de ouders thuis met hun kind spelen, praten en voorlezen. Het kindercentrum kiest zelf hoeveel en welke themaboekjes aan de ouders worden aangereikt. Geadviseerd wordt minimaal acht themaboekjes te behandelen. De meeste effecten worden bereikt indien VVE Thuis wordt gecombineerd met een vveprogramma. VVE Thuis is echter ook te gebruiken door kindercentra zonder vve-programma.

1

De materialen Themaboekjes Het belangrijkste materiaal van VVE Thuis zijn de themaboekjes voor de ouders. Per thema is er een themaboekje met acht activiteiten met instructie erbij en werkbladen zoals praatplaten, puzzels, lotto et cetera. Vanaf schooljaar 2014-2015 komen hier ook digitale prentenboeken en educatieve games bij (Bereslim). De themaboekjes zijn in het Nederlands en, met uitzondering van Kunst, ook in het Turks verkrijgbaar. Daarnaast zijn, met uitzondering van Kunst, de belangrijke woorden en ‘Wat kun je doen?’ (de activiteit) vertaald in het Engels en Pools. De belangrijke woorden zijn tevens vertaald in het Marokkaans-Arabisch en Tamazight (Berbers). Bereslim: geanimeerde boeken en educatieve games Kinderen met laagopgeleide ouders maken veel gebruik van computer, maar hierbij komen ze nauwelijks in contact met geanimeerde prentenboeken en educatieve games. Verder biedt ICT veel mogelijkheden om de woordenschat, het taal- en verhaalbegrip van kinderen te stimuleren en het leergedrag van het kind te bevorderen. Daarom is - met steun van de Bernard van Leer Foundation - het educatieve programma Bereslim, vanaf schooljaar 2014 – 2015 geïntegreerd in VVE Thuis. Dit kost € 35 per gezin per jaar. De begeleiders en ouders loggen in op www.vvethuis.nl. De ouders krijgen voor hun kind een groot aantal digitale prentenboeken en goede educatieve spelletjes. Ook is er een kindvolgsysteem. De begeleiders kunnen hierdoor de ouders adviseren bij het omgaan met hun kind. Verder is er een oudercursus Omgaan met media ontwikkeld, waarin ouders leren hoe ze hun kind kunnen begeleiden bij ICT.

Leesboekjes (per januari 2014) Bij tien thema’s hoort een leesboekje:  Thema Welkom:  Thema Ik:  Thema Huis:  Thema Lente:  Thema Ziek:  Thema Eten:  Thema Groot:  Thema Winkeltje en Water (Zomer)  Thema Kunst:

Wat ga jij doen? Daar ben ik dan De wolf en het slimme geitje Ik ben mijn moeder kwijt Leo en Japie Lapslap Banaan Ik ben al groter dan gisteren Wat gaat Sinan doen? Lekker lange slierten

De meeste leesboekjes zijn naast het Nederlands beschikbaar in het Turks, Arabisch, Papiaments en Duits. Lekker lange slierten is in het Nederlands, Engels en Duits beschikbaar. Vertelplaten

2

Bij deze boekjes hoort een set vertelplaten. Thuis in de sterkste taal voorlezen en in de groep in het Nederland. Ook in de ouderbijeenkomsten worden de vertelplaten gebruikt bij de instructie van voorlezen. Werkmateriaal Bij de thema’s Welkom, Ik, Huis, Groot en Water wordt gebruik gemaakt van een spelbord (met attributen).Verder is er een overzicht (genoemd ‘Jij en je kind’) van de vuistregels (zie bij ‘Vuistregels ouder-kindinteractie’). De ouders hebben werkmaterialen nodig: een schaar, lijm met kwastje, pen, potlood, kleurpotloden, papier en vouwblaadjes. De werkmaterialen worden in de eerste ouderbijeenkomst aan de ouders uitgereikt, bij voorkeur in het tasje. Verder wordt bij het themaboekje ‘Ik’ een bal gebruikt en bij de themaboekjes ‘Water’ en ‘Kunst’ een verfdoos. Dit is dus niet bij de andere thema’s nodig. Ondersteunend materiaal Er is een algemene folder, een informatieposter, een poster om een eigen tekst in te zetten en een folder voor de werving van ouders (NL en Turks). Voor de begeleiders is er een handleiding met informatie over de opzet, de inhoud en achtergrond van VVE Thuis. Verder is er in de loop van 2014 een map beschikbaar met de woordenlijsten Marokkaans-Arabisch/Tamazight, evenals de Engelse en Poolse vertaling van de belangrijke woorden en de tekst bij ‘Wat kun je doen’ (de activiteit). Tevens zijn er naambordjes voor in de ouderbijeenkomsten.

De ouderbijeenkomsten Bij ieder thema wordt minimaal één ouderbijeenkomst gehouden. Een ouderbijeenkomst bestaat momenteel uit twee delen: 1. Informatie over het thema op het kindercentrum Er wordt verteld hoe in het kindercentrum aan het thema gewerkt wordt. Dit wordt zo concreet mogelijk gedaan, door voorbeelden te geven en de materialen die je gebruikt te laten zien. 2. Overdracht van het themaboekje Per bijeenkomst wordt één themaboekje overgedragen. Eerst wordt teruggekeken met de ouders hoe ze het spelen thuis de afgelopen periode hebben ervaren. Daarna wordt het themaboekje toegelicht, uitgelegd en voorgedaan. Al doende komt de ontwikkeling en opvoeding van kinderen aan orde en leren ouders hun kind meer ondersteunen en stimuleren (de ouder-kindinteractie). Het gaat hierbij om een meer optimale kwaliteit van de ouder-kindinteractie met als kernbegrip ‘sensitieve responsiviteit; dit is het herkennen en erkennen van signalen en initiatieven van het kind en daar prompt en adequaat op reageren. Vanaf schooljaar 2014-2015: 3. Oudercursussen: Omgaan met media en Ouder-kindinteractie Per schooljaar 2014-2015 is Bereslim onderdeel van VVE Thuis. Dit start met een oudercursus Omgaan met media’ van twee keer een uur. Daarna volgen vijf bijeenkomsten over de ouder-kindinteractie en ontwikkeling. Het is mogelijk om deze oudercursussen te koppelen aan de uitleg van de activiteiten van VVE Thuis. De ouderbijeenkomsten duren dan 2 - 2,5 jaar. Het is ook mogelijk om de cursussen op andere dagen te houden.

3

Uitvoering ouderbijeenkomsten De ouderbijeenkomsten worden uitgevoerd door de pedagogisch medewerker. Het eerste deel van de bijeenkomst, informatie over het thema op de speelzaal/voorschool, wordt in ieder geval door de pedagogisch medewerker gedaan. Dit vergroot de betrokken van ouders en pedagogisch medewerker bij elkaar en zorgt voor betere wederzijdse communicatie. Bij voorkeur wordt ook het tweede deel van de ouderbijeenkomst door de pedagogisch medewerker, waar mogelijk in samenwerking met een agogisch werker. De pedagogisch medewerker kent de kinderen goed en kan ouders gericht adviseren. Ook bouwt de pedagogisch medewerker dan een goede band met de ouders op. Bij voorkeur wordt samengewerkt met medewerkers die ervaring hebben in het begeleiden van laagopgeleide (allochtone) ouders en die de taal spreken van de (grootste groep) allochtone ouders. Bij de overdracht van het themaboekje worden de ouders dan verdeeld in taalgroepen zodat de ouders instructie krijgen van een medewerkster die hun taal spreekt. Er is een Turkstalige versie beschikbaar. De woordenlijsten Marokkaans-Arabisch/Tamazight en de vertaling in het Engels en Pools worden gekopieerd voor de ouders voor wie dat wenselijk is. De ouders kunnen deze dan tijdens de uitleg in de ouderbijeenkomst en voor ze gaan spelen met hun kind naast de Nederlandse versie leggen en de vertaling doornemen. Grootte groepen VVE Thuis wordt vaak uitgevoerd in speelzalen/(voor-)scholen met veel doelgroepleerlingen. We adviseren dan om VVE Thuis aan te bieden aan alle ouders. Het programma is gemaakt voor laagopgeleide ouders, maar ook andere ouders doen graag mee en ouders leren van elkaar. Indien gekozen wordt om ook hoger opgeleide ouders mee te laten doen, is het aan te bevelen om evenwichtige groepen te maken. De ervaring leert dat in groepen waarbij meer dan de helft van de aanwezigen hoger opgeleid zijn de lager opgeleide ouders te kort kunnen komen. Zij hebben voordoen nodig. Er kan uiteraard, onder meer vanwege beperkt budget, ook worden gekozen om alleen laagopgeleide ouders mee te laten doen. We adviseren om de groepen niet groter te maken dan ongeveer 15 ouders, waarbij idealiter twee begeleiders worden ingezet. Indien er veel migrantenouders zijn die de Nederlandse taal niet goed beheersen, kunnen de ouders worden verdeeld over meerdere (kleinere) (taal)groepen. Er zijn dan natuurlijk meer uren nodig. Indien er veel werkende ouders zijn wordt aangeraden om meerdere groepen te maken, op verschillende tijdstippen, waardoor de kans groot is dat alle ouders kunnen. Ook een avondgroep is mogelijk, maar dat werkt niet overal even goed. Frequentie Minimaal 1 ouderbijeenkomst per thema. Bij veel (erg) laagopgeleide ouders is het verstandig twee ouderbijeenkomst en per themaboekje te organiseren. In iedere bijeenkomst wordt dan de helft van het themaboekje geoefend. Werkende ouders: eventueel avondgroepje. Optioneel inhoudelijke thema: Ouders Actief Optioneel kunnen inhoudelijke thema’s worden behandeld. Bijvoorbeeld uit het programma Ouders Actief. Ouders Actief bestaat uit themabijeenkomsten over de ontwikkeling van kinderen tussen 0 en 6 jaar. De modules zijn: ‘Ontwikkeling van het jonge kind’, ‘Ouder-kindinteractie’, (de vuistregels) ‘Voorlezen’, ‘Peuterspeelzaal’, ‘Basisschool’ en ‘Ouderschap’. Meer informatie over Ouders Actief is in elders in dit stuk te vinden.

4

Taken, verantwoordelijkheden en randvoorwaarden Een goede inbedding van VVE Thuis in de peuterspeelzaal/voorschool (o.a. opnemen in het ouderbeleid), met voldoende draagvlak op alle niveaus, is van groot belang voor een goede implementatie en continuïteit. Het maken van een projectplan is meestal een noodzakelijke eerste stap om VVE Thuis te starten. In het projectplan dient te staan op welke doelgroep VVE Thuis zich gaat richten, welke kindercentra mee doen, hoe de taken en verantwoordelijkheden worden verdeeld, hoe de randvoorwaarden worden geregeld en een begroting is opgenomen. De uitvoering van VVE Thuis dient op een kindercentrum (speelzaal, voorschool, nulgroep of kinderdagverblijf) plaats te vinden. De verantwoordelijkheid kan op meerdere manieren worden geregeld: • Het kindercentrum voert VVE Thuis geheel zelf uit. De pedagogisch medewerkers voeren de ouderbijeenkomsten zelf uit. Indien er een ouderfunctionaris verbonden is aan de peuterspeelzaal of voorschool wordt zij hierbij ingezet. De pedagogisch medewerker dient echter minimaal het eerste deel van de ouderbijeenkomst (informatie over vroegschoolse educatie) zelf uit te voeren.  Het kindercentrum maakt, in aanvulling op het eigen personeel, gebruik van de diensten van een (welzijns)instelling of Centrum voor Jeugd en Gezin. Het gaat dan veelal om het ‘inhuren’ van agogisch medewerk(st)ers / opvoedkundig medewerkers die ervaring hebben met het begeleiden van ouders zoals een oudercontactfunctionaris, een contactmedewerkster of medewerkster van het Centrum voor Jeugd en Gezin. Soms gaat het om agogische medewerksters die de taal van de (grootste) migrantengroep spreken, waardoor begeleiding in taalgroepen mogelijk is. Zij ondersteunt de pedagogisch medewerker in de ouderbijeenkomsten. Het eerste deel van de ouderbijeenkomst (informatie over voorschoolse educatie) wordt in ieder geval door de pedagogisch medewerker gedaan. Het tweede deel (overdracht van de activiteiten van het themaboekje) wordt idealiter door de pedagogisch medewerkster en de agogisch medewerker samen gedaan. Soms wordt het tweede deel van de ouderbijeenkomst door de agogisch medewerker zelfstandig uitgevoerd en gaat de pedagogisch medewerker weer naar de groep. • Extra inhoudelijke thema’s na VVE Thuis Indien het kindercentrum aanvullend inhoudelijke (opvoed-)thema’s wil aanbieden kan worden samengewerkt met een Centrum voor Jeugd en Gezin of een andere organisatie die opvoedcursussen of thema’s over de ontwikkeling van kinderen aan biedt. Taken bij uitvoering De uitvoerende instelling zorgt voor:  Het personeelsbeleid, de training en begeleiding van de uitvoerders;  De aanschaf van alle noodzakelijke materialen voor de begeleiders en de gezinnen en een ruimte om de materialen op te slaan;  Een geschikte ruimte bij het kindercentrum waar de ouderbijeenkomsten worden gehouden;  Afspraken over samenwerking en afstemming met andere organisaties;  Monitoring: bijhouden bereik en voortgang VVE Thuis;  Inhoudelijke en financiële rapportage;  Pr en communicatie;  Continuïteit en financiering.

5

Coördinator VVE Thuis Geadviseerd wordt om, zeker de eerste tijd, een medewerker uren te geven om VVE Thuis op te zetten en te coördineren. De uitvoering van de hieronder genoemde taken worden dan grotendeels door de coördinator gedaan. Taken: Voor start  Maken van een projectplan (plan van aanpak) voor aanvraag van eventueel extra financiële middelen en afspraken maken met de financier (meestal de gemeente), Beoogde speelzalen hierbij betrekken;  Bij akkoord: inschrijven bij het Nederlands Jeugdinstituut door middel van het formulier ‘Deelname VVE Thuis’ en afspraken maken over training en begeleiding (observatie en terugkombijeenkomst);  Informeren van en afspraken maken met het management van de beoogde speelzalen/voorscholen;  Met management van speelzalen/voorscholen regelen van randvoorwaarden (zoals ruimten, materiaalbeheer), inzet pedagogisch medewerkers (uren, vervanging), gebruik faciliteiten en inbedden van VVE Thuis in het ouderbeleid.  Beoogde begeleiders van de ouderbijeenkomst VVE Thuis informeren over VVE Thuis. Waarom de speelzaal VVE Thuis gaat doen en over afspraken wat betreft randvoorwaarden (o.a. gebruik ruimten, benodigde uren en vervanging). Het gaat om uren voor de training (eenmalig), de organisatie en werving, de voorbereiding en uitvoering en evaluatie van de ouderbijeenkomsten, en de begeleiding/coaching bij VVE Thuis;  Zorgen voor draagvlak binnen de instelling en bij de beoogde uitvoerders in het bijzonder;  Afspraken maken over samenwerking en afstemming met eventuele andere betrokken (welzijns-)organisaties, onder meer over het inzetten van agogisch medewerkers (contactmedewerksters of ouderfunctionarissen) voor de uitvoering van VVE Thuis;  Afspraken maken over de afstemming met andere programma’s en activiteiten voor de doelgroep van VVE Thuis;  Afspraken maken met instellingen voor welzijn, opvoedondersteuning en volwasseneducatie over het stimuleren tot en doorverwijzen naar andere activiteiten voor ouders;  Afspraken maken met begeleiders en, zo nodig met (hulpverlenings-)organisaties, over het doorverwijzen bij gesignaleerde gezinsproblemen;  Alle noodzakelijke materialen bestellen voor de voorbereiding van de begeleiders (minimaal een volledige set). Voor de gezinnen kan het beste worden besteld na de introductietraining en nadat de planning van de thema’s is gemaakt en duidelijk is hoeveel ouders mee gaan doen;  Regelen van een ruimte om de materialen op te slaan;  Het regelen van een ruimte waar de ouderbijeenkomsten kunnen worden gehouden. Een met pc/laptop en beamer of smartboard. Na start  Introductietraining regelen.  Na de introductietraining per locatie een jaarplanning maken voor de ouderbijeenkomsten van VVE Thuis, in relatie tot de thema’s op de instelling;  Zorgen dat alle noodzakelijke materialen voor de gezinnen worden besteld en op locatie komen. Denk hierbij ook aan anderstalige materialen;

6

   

De ondersteuning van de begeleiders die VVE Thuis uitvoeren; Bijhouden bereik en voortgang van VVE Thuis en rapportage; Pr en communicatie; Beheer financiën en bewaken begroting.

Taken begeleiders VVE Thuis  Afspraken maken met de ouders over het meedoen aan VVE Thuis (in het intakegesprek wordt het meedoen aan VVE Thuis al aangekaart.);  Het informeren van ouders over VVE Thuis, door het houden van een informatiebijeenkomst en het persoonlijk aanspreken van ouders;  Organiseren, voorbereiden, uitvoeren en evalueren van de ouderbijeenkomsten VVE Thuis;  Bijhouden van de opkomst en voortgang van de ouderbijeenkomsten;  Ouders motiveren mee te (blijven) doen aan VVE Thuis;  Tussen de ouderbijeenkomsten door vragen van ouders beantwoorden;  Ouders ondersteunen bij (knelpunten in) de uitvoering van VVE Thuis;  Zorgen voor de verbinding tussen kindercentrum en VVE Thuis. Bijvoorbeeld door in de groep aan te sluiten bij wat ouders en kind thuis doen (dezelfde boekjes voorlezen, vertelplaten gebruiken, liedjes/versjes, gesprekjes over ‘werkjes’ en activiteiten van VVE Thuis;  Er voor zorgen dat het meedoen aan VVE Thuis zichtbaar is op het kindercentrum (prikbord ‘werkjes’ kinderen, vitrine materialen, leesboeken in de vertelhoek etc.).  Beheer materialen, inrichten en (eventueel) opruimen van de ruimte voor de groepsbijeenkomsten;  Zorgen dat alle ouders die meedoen in de eerste ouderbijeenkomst de beschikking krijgen over een tasje met alle materialen die ze nodig hebben om VVE Thuis te doen. En zorgen dat ouders in iedere ouderbijeenkomst de benodigde materialen krijgen;  Ouders voorzien van informatie over activiteiten op het kindercentrum en voorzieningen in de wijk/stad (volwasseneducatie, buurthuis, opvoedwinkel/centrum voor jeugd en gezin);  Ouders stimuleren deel te nemen aan activiteiten op het kindercentrum en voorzieningen in de wijk/stad (volwasseneducatie, buurthuis, opvoedwinkel/centrum voor jeugd en gezin. Checklist goede inbedding VVE Thuis VVE Thuis is onderdeel van het ouderbeleid. VVE Thuis komt aan de orde in het ‘intakegesprek’. Er is draagvlak in het team, bij het management en het bestuur. Er is draagvlak bij de beoogde begeleiders van de ouderbijeenkomsten. VVE Thuis wordt op teamvergaderingen besproken. VVE Thuis is zichtbaar op de locatie. Er zijn afspraken over de inzet (uren en vervanging) van de beoogde begeleiders van de ouderbijeenkomsten. Het trainings- en begeleidingstraject (door het Nederlands Jeugdinstituut of een van haar partners) is geregeld. De interne coaching/begeleiding van de beoogde begeleiders van de ouderbijeenkomsten is geregeld.

7

Er is een geschikte ruimte (met faciliteiten zoals pc) voor de ouderbijeenkomsten. Het bestellen van de materialen is geregeld. De opslag van de materialen is geregeld. Bij de werving worden schriftelijke informatie, het logo en materialen van VVE Thuis gebruikt. Bij het infomeren, werven en (blijven) motiveren van ouders is sprake van persoonlijke contact. Er is er communicatie met ouders (geweest) over ‘wederzijdse verwachtingen’ rond VVE Thuis. Er zijn afspraken met ouders over het bijwonen van ouderbijeenkomsten en uitvoeren VVE Thuis. Er is minimaal een ouderbijeenkomst per themaboekje. Er is een jaarplanning voor de ouderbijeenkomsten van VVE Thuis. Pedagogisch medewerkers/leerkrachten voeren minimaal het eerste deel van de ouderbijeenkomsten uit. Ouders krijgen alle benodigde materialen, inclusief een opbergmap. De opkomst en voortgang van de ouderbijeenkomsten wordt bijgehouden. Ouders kunnen zo nodig extra begeleiding krijgen bij VVE Thuis. Er zijn afspraken met externe instellingen over het toeleiden van ouders naar activiteiten in de wijk/stad. Er zijn afspraken maken over het signaleren en verwijzen bij problemen in gezinnen.

Samenhang met de VVE-programma’s VVE Thuis wordt idealiter gecombineerd met een (effectief) VVE-programma zoals Kaleidoscoop, Piramide, Speelplezier en Puk en Ko. De in Piramide gebruikte woorden en begrippen zijn in VVE Thuis opgenomen. Puk en Ko heeft een thuiscomponent maar deze is minder uitgebreid uitgewerkt dan VVE Thuis en minder op vaardigheden van ouders gericht. Kaleidoscoop en Startblokken werken niet met gestructureerde thema’s maar sluiten aan bij wat de kinderen op een bepaald moment bezighoudt. Op basis daarvan kan een (open) thema worden aangeboden. Bij zowel Kaleidoscoop als Startblokken kan thuis VVE Thuis worden gedaan. VVE Thuis heeft een ander doel dan VVE, namelijk het bevorderen van een ondersteunend en stimulerend gezinsklimaat. De vaardigheden van ouders staan centraal. De themaboekjes zijn hier ook op gericht. Wat betreft inhoud zijn er bij ieder themaboekje raakvlakken naar VVE te vinden. Bijvoorbeeld bij een thema ‘Indianen’ gaan kinderen zich verkleden. Bij het thema Kleding van VVE Thuis gaat het om kleding in de thuissituatie. Met opvoedkwesties erbij, zoals je kind zelfstandig laten aankleden. Het kindercentrum kan het beste alle themaboekjes in huis hebben en de inhoud ervan goed doornemen om het meest geëigende themaboekje aan ouders aan te bieden. Wat betreft Kaleidoscoop zijn alle sleutelervaringen in VVE Thuis aanwezig. Verder heeft VVE Thuis net als Kaleidoscoop en Startblokken veel aandacht voor initiatieven van kinderen. De veelal laagopgeleide ouders hebben hier echter niet vanzelfsprekend oog voor. De ouders leren kijken naar initiatieven van hun kind, hun kind te volgen en worden gestimuleerd hun kind eigen keuzes te laten maken. Informatie over het belang van leren door te ervaren/actief leren komt vooral aan de orde bij ‘Wist je dat…’. Op de instructiebladen staan beknopte boodschappen die de ouders wijzen op het actief leren en hun eigen rol

8

daarbij. Laagopgeleide ouders hebben structuur en steun nodig om interactie vaardigheden te leren. VVE Thuis biedt dit. In de ouderbijeenkomsten wordt, in het eerste deel, informatie gegeven over het vveprogramma. Maar ook in het tweede deel, overdracht van de activiteiten, kan regelmatig de link worden gelegd met wat op het kindercentrum gebeurt. Het accent ligt dan echter op de rol en vaardigheden van ouders. In tabel 1 zijn de thema’s van VVE Thuis en de bijpassende thema’s van Piramide en Puk en Ko weergegeven. Tabel 1

Thema’s van Piramide en Puk & Ko en VVE Thuis

Piramide

Puk & Ko

VVE Thuis

Welkom

Welkom Puk!

Welkom

Kleur en vorm: Naar de speelgoedwinkel

Winkeltje

Ruimte: Hoe zie ik eruit?

Dit ben ik!

Ik

Herfst: Regen en wind

Regen

Herfst

Huis: Hier woon ik!

Huis

Sinterklaas Kapoentje

Niet specifiek over Sint; wel Winter

Kerstmis: Lichtjes

Winter

Tellen: Beer is jarig

Jarig

Kleding: Wat doe ik aan?

Wat heb jij aan vandaag?

Lente: Kom er maar uit! Grootte: Muis en olifant

Lente Reuzen en kabouters

Verkeer: Dicht bij huis Water: Lekker water

9

Kleding

Groot Verkeer

Oef, wat warm!

Water

Hatsjoe!

Ziek

Eet smakelijk!

Eten

Knuffels

Eventueel Winkeltje: zit spelen in.

Hoera, een baby!

Jarig

Herzien programma Piramide De projecten van Piramide worden op dit moment herzien. In tabel 2 vind je de nieuwe indeling van Piramide en de bijbehorende thema’s van VVE Thuis. Tabel 2

Nieuwe projecten Piramide en bijbehorende thema’s VVE Thuis

Piramide

VVE Thuis

Welkom

Welkom

Mensen

Ik

Eten en drinken

Eten

Herfst

Herfst

Wonen

Huis

Feest (inclusief Sint en Kerstmis)

Winter (zonder Sint maar wel met Kerstmis erin)

Ziek en gezond

Ziek

Kleding

Kleding

Lente

Lente

Kunst

Kunst

Verkeer

Verkeer

Zomervakantie

Water

Themaboekjes bij Peuterplein Peuterplein Lente Zomer Herfst Winter Water Je lichaam Familie Huisdieren

VVE Thuis Lente Water? Herfst Winter Water? Groot Ik -

Themaboekjes bij Speelplezier Speelplezier Naar de peuterspeelzaal

10

VVE Thuis Welkom

Opstaan en weer slapen gaan Sinterklaas kapoentje! Hoera een baby Spelen met de verkleedkist Een ei is geen ei Ik was mama en jij was papa Tjoeke tjoeke treintje Ik voel mij niet lekker De bakker Wij spelen een boek

Welkom of Huis Jarig (Sint wordt in toekomst gemaakt) Groot Kleding Lente Huis of eventueel Ik Verkeer Ziek Eten -

Doorontwikkeling en effectonderzoek In het kader van RAAK PRO (praktijkgericht onderzoek, Kenniscirculatie en Innovatie in samenwerking tussen hogescholen en de beroepspraktijk) vindt doorontwikkeling en effectonderzoek plaats. De looptijd van het project is 1 maart 2012 – 1 maart 2016. Consortium Penvoerder is de Hogeschool Rotterdam: lectoren Amos van Gelderen en Erik van Schooten. Consortium. Naast de Hogeschool Rotterdam en het Nederlands Jeugdinstituut zijn de partners in het consortium: de Erasmus Universiteit Rotterdam, de Radboud Universiteit Nijmegen, de Hogeschool van Amsterdam, drie schoolbesturen uit Rotterdam, gemeente Rotterdam en vanuit Almere Prisma, schoolbestuur ASG, de gemeente Almere en De Schoor. Het Nederlands Jeugdinstituut ontwikkelt en optimaliseert het kleuterprogramma, verzorgt de training en coaching van de docent-trainers van de hogescholen met het oog op de effectstudie, werkt mee aan de ontwikkeling van de ICT-component en heeft zitting in de begeleidingscommissie. De onderzoeksvraag Is er een effect van deelname aan VVE Thuis op de ontwikkeling van kinderen en in hoeverre kan voor laagopgeleide gezinnen het programma-aanbod met behulp van ICT succesvol worden geïntensiveerd? Twee deelvragen: 1. Gaan peuters en kleuters die aan VVE Thuis deelnemen sterker vooruit in hun talige, geletterde, cognitieve en sociaal-emotionele ontwikkeling dan kinderen die niet aan het programma deelnemen? 2. In hoeverre draagt intensivering met ICT bij aan de kwaliteit van de uitvoering van activiteiten zoals die in VVE Thuis (peuters) worden aangeboden en aan de effectiviteit van het programma? Onderdelen van het project De drie samenhangende onderdelen zijn: 1. Ontwikkelen VVE Thuis kleuterversie Het Nederlands Jeugdinstituut (Drs. Hilde Kalthoff) ontwikkelt de kleuterversie van VVE Thuis. Aanvullend daarop worden extra activiteiten ontwikkeld en uitgevoerd gericht op het digitaal inzetten van ouder-kindactiviteiten ( praatplaten en voorleesboekjes), waarbij ouders online ondersteuning geboden wordt, bijvoorbeeld door ‘interactiesuggesties’. De ICT-component (app) wordt ontwikkeld door Dr. Inge Molenaar en Drs. Rosa Teepe van de Radboud Universiteit Nijmegen, in samenwerking met het Nederlands Jeugdinstituut. Hierbij is sprake van experimenteel onderzoek naar de effecten op de ontwikkeling van

11

kinderen en interactievaardigheden ouders. Er is promotie aan verbonden van Rosa Teepe (Promotors: Prof. Dr. Ludo Verhoeven, Dr. Inge Molenaal). 2. Effectonderzoek Het onderzoek richt zich op de effecten van VVE Thuis op de ontwikkeling van kinderen en de vaardigheden van ouders, waarbij onder meer wordt gekeken naar veranderingen in interactiegedrag van ouders. Door Erasmus Universiteit Rotterdam, onderzoeksleider Dr. Roel van Steensel. Hier is ook een promotie aan verbonden van Drs. Sanneke de la Rie (promotors Prof. Dr. Adriaan Hofman en Dr. Roel van Steensel) waarbij de relatie tussen de implementatie van VVE Thuis en de effecten op de ontwikkeling van kinderen centraal staat. 3. Ontwikkelen lesmateriaal / module ouderbetrokkenheid voor PABO’s Door de Hogeschool Rotterdam: Dr. Amos van Gelderen en Dr. rik van Schooten van het lectoraat Taalverwerving en Taalontwikkeling. Hierbij wordt samengewerkt met de Hogeschool van Amsterdam (Kenniscentrum Onderwijs en opvoeding): Prof. Dr. Ron Oostdam.

Benodigde uren VVE Thuis Er zijn eenmalig uren nodig om een projectplan te maken en VVE Thuis op te zetten. Daarnaast zijn er zeker de eerste tijd uren nodig voor coördinatie. Omdat dit erg afhankelijk is van de situatie en de schaal waarop men VVE Thuis wil inzetten kunnen we geen inschatting maken van het aantal benodigde uren. Hieronder het aantal uren benodigd om VVE Thuis uit te voeren per schooljaar 2014-2015. Aantal uren per medewerker per ouderbijeenkomst, inclusief oudercursus:  Voorbereiding 1 uur  Uitvoering 2,5 uur  Evaluatie / rapportage e.d. 0,5 uur Totaal 4 uur Uitgaande van 8 bijeenkomsten: 32 uur Bij twee medewerkers per bijeenkomst gaat het dan om 64. Let op: als er veel ouders zijn, is het nodig om per thema meerdere groepen te maken.

Voorbeeldberekening Personele lasten Samengevat komen we tot de volgende personele kosten voor 8 ouderbijeenkomsten van 15 ouders bij € 45,00 per uur: Bij 1 medewerker op een groep van 15 ouders 32 uur x € 45,00 = € 1.440 (€ 96,00 per gezin). Bij 2 medewerkers per groep van 15 ouders: 64 x € 45,00 = € 2.880,00 (€ 192,00 per gezin). Kosten materialen per gezin Inschatting kosten materialen per gezin, op basis van 8 thema’s per jaar:

12

Spelmaterialen Leesboekjes 6* x 7.05 Themaboekjes en opbergmap Geanimeerde boeken en educatieve games Totaal

€ 29,00 € 42,30 € 42,00 € 35,00 € 148,30

Aan ouders kan een eigen bijdrage worden gevraagd, eventueel via het schoolgeld. Bijvoorbeeld € 50,00. NB: Niet bij ieder themaboekje hoort een voorleesboekje. Het aantal voorleesboekjes is afhankelijk van welke thema’s worden gekozen. Er wordt in bovenstaande berekening uitgegaan van 6 voorleesboekjes, maar het kunnen er ook minder zijn. Dit hangt af van de gekozen thema’s.

Kosten totaal per schooljaar 2014-2015 Samengevat komen we tot de volgende kosten per gezin voor 8 ouderbijeenkomsten: Personele kosten met 1 begeleider voor 15 gezinnen € 96,00 Kosten materialen per gezin zonder eigen bijdrage € 148,30 Totaal €244,30 Daarbij komen dan nog eventueel kosten voor overhead, deskundigheidsbevordering personeel, huur ruimtes, koffie/thee, pr-materiaal etc. Totaal zo’n €275 per gezin. Zie de bijlage voor een specificatie van de kosten van de materialen en de trainingen!

Meer weten over VVE Thuis? Indien u vragen heeft kunt u bij het Nederlands Jeugdinstituut terecht. Indien u deel wil nemen, vult u een deelnameformulier in. Hierbij voegt u tevens de adressen en contactpersonen van de bij u aangesloten kindercentra die VVE Thuis gaan doen. Door inschrijving bij het Nederlands Jeugdinstituut verklaart u dat u akkoord gaat met de voorwaarden om VVE Thuis uit te voeren, waaronder het copyright. Tevens maken we afspraken over de training en begeleiding door het Nederlands Jeugdinstituut of een van haar partners met een licentieovereenkomst (zie bijlage). De materialen van VVE Thuis kunnen vervolgens worden besteld bij Buro Extern. Hilde Kalthoff, landelijke coördinator: (030) 230 63 82, [email protected] Jolyn Berns, inhoudelijk medewerker: (030) 230 63 14, [email protected] E-mail [email protected] Websites www.nederlandsjeugdinstituut.nl www.stapprogramma.nl Let op:

13

Hierna volgt een bijlage met een specificatie van de kosten van de materialen en de trainingen!

14

Bijlage. Kosten diensten en materialen VVE Thuis Kosten training en begeleiding Indien u deel gaat nemen aan VVE Thuis vult u het formulier ‘Bevestiging deelname VVE Thuis’ in. Daarna maken we afspraken over de training en het bestellen van de materialen. Voor een goede uitvoering is training en begeleiding vereist. Het Nederlands Jeugdinstituut, of een onderstaande partners, biedt de beroepskrachten (pedagogisch medewerkers en agogisch medewerkers)die VVE Thuis gaan uitvoeren een trainings- en begeleidingstraject. Gestart wordt met een introductietraining (dag). Aan bod komen de achtergrond, opzet en inhoud van VVE Thuis en de overdracht aan ouders. Deze training wordt op locatie gegeven. Het Nederlands Jeugdinstituut rekent voor de introductietraining 10 uur x € 125,00 = € 1.250,00. U zorgt dan voor een ruimte, een beamer, laptop en een lunch. Verder bezoekt een trainer van het Nederlands Jeugdinstituut, of een van haar partners, bij iedere nieuwe begeleider van VVE Thuis een ouderbijeenkomst, waarna feedback wordt gegeven. De kosten hiervan zijn 4 x € 125,00 = € 500,00. Vervolgens vindt er een terugkombijeenkomst van een dagdeel plaats voor alle begeleiders die de introductietraining hebben gevolgd. De kosten zijn 6 x € 125,00 = € 750,00. Optioneel is een training (dagdeel) voor leidinggevenden en stafmedewerkers mogelijk. De kosten zijn 6 x € 125,00 = € 750,00. Instellingen met licentie voor VVE Thuis Indien u in een van de volgende regio’s werkzaam bent, kunt u voor training en begeleiding terecht bij de volgende organisaties:  Zuid-Holland: Expertisecentrum Jeugd, Samenleving en Opvoeding (Marlies de Kok, JSO, [email protected] / www.jso.nl).  Noord- en Midden-Kennemerland, West-Friesland en Kop van Noord-Holland: OBD Noordwest (Resi Kompier, [email protected] / www.obdnoordwest.nl).  Zaanstreek/Waterland bij Schoolbegeleiding Zaanstreek Waterland (Lot de Graaff, [email protected] en Annelies de Vries, [email protected], www.sbzw.nl).  Groningen, Friesland en Drenthe Cedin (Mieke Vos, [email protected]).  Limburg en Oost-Brabant: O2 Onderwijsadvies (Eduard Rodigas, [email protected]).

Kosten materialen Themaboekjes (verbruiksmateriaal) De themaboekjes zijn in het Nederlands en Turks verkrijgbaar. 1. Thema Welkom € 4,95 2. Thema Winkeltje € 4,25 3. Thema Ik € 4,25 4. Thema Huis € 4,95

15

5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.

Thema Thema Thema Thema Thema Thema Thema Thema Thema Thema Thema

Eten Herfst Winter Lente Ziek Groot Kleding Jarig Verkeer Water Kunst

€ € € € € € € € € € €

4,75 4,25 4,95 4,25 3,75 4,00 4,95 3,75 4,75 4,95 4,25

Opbergmap De bijbehorende opbergmap kost € 3,95. Hierin kunnen 7 - 8 themaboekjes. Leesboekjes De voorleesboeken zijn € 7,05 (inclusief BTW). De volgende twee jaren gaan de voorleesboekjes nog eens met twee keer € 0,20 cent omhoog (€ 7,25 in 2015) tot € 7,45 in 2016. De prijs in de vrije verkoop is € 10.95 per boek. Er is dus voor organisaties die VVE Thuis uitvoeren nog steeds een flinke korting. De leesboekjes zijn: Thema Welkom: Thema Ik: Thema Huis: Thema Lente: Thema Ziek: Thema Eten: Thema Groot: Thema Winkeltje en Water (Zomer): Thema Kunst:

Wat ga jij doen? Daar ben ik dan De wolf en het slimme geitje Ik ben mijn moeder kwijt Leo en Japie Lapslap Banaan Ik ben al groter dan gisteren Wat gaat Sinan doen? Lekker lange slierten

Vertelplaten Deze boekjes zijn ook als set vertelplaten te koop. Een set vertelplaten kost € 49,95. Vuistregels Er is een A3 met de vuistregels om op te hangen in de ruimte waar de ouderbijeenkomsten wordt gegeven; in de hal van de speelzaal etc. Kosten: € 0,99. Spelbord Dubbelzijdig spelbord inclusief 2 grote pionnen, kleurendobbelsteen en puntendobbelsteen. Prijs € 4,95. Het spelbord is nodig voor de themaboekjes Welkom, Ik, Groot, Huis en Water. A4 vuistregels en diploma Per ouder eenmalig een A4 met de vuistregels: € 0,50. Voor kind en ouder samen een diploma: € 0,59 per stuk Overzicht werkmateriaal voor ouders (prijsstelling 2012)  Spelbord en attributen € 4,95  Lijm en lijmkwastje € 2,40  Schaartje € 2,40

16

       

Kleurpotloden en slijper € 3,25 Vouwblaadjes € 1,80 Spelbord met attributen € 4,95 Waterverf en waterkwast (bij Water) € 3,75 Bal (nodig bij Ik) € 2,75 A4 met de vuistregels € 0,50 Katoenen tasje met opdruk € 1,62 Diploma € 0, 59

Totaal

€ 28,96 Afgerond € 29,-

Geadviseerd wordt om de ouders bij de eerste ouderbijeenkomst te voorzien van alle materialen. Bij voorkeur in het katoenen tasje.

Werving en pr     

Folder voor de werving van ouders: € 0.15 per stuk. Folder voor instellingen (pr): gratis Katoenen tasje met opdruk € 1,62 Affiche A3, 10 stuks (incl. eigen opdruk) € 13,50 Informatieposter A3, 10 stuks € 14,95

Handleiding Voor pedagogisch medewerksters en ander uitvoerders: € 49,95.

Ouderbijeenkomsten Voor pedagogisch Voor de ouderbijeenkomsten zijn er tevens naambordjes: € 14,95 per 25 stuks, (artikelnummer TOP099). Verder zijn er vertelplaten voor in een vertelkastje om voorlezen te oefenen. Optioneel: Aanbod voor ouderbijeenkomsten: Ouders Actief € 245,Materiaal voor 20 inhoudelijke themabijeenkomsten over ontwikkelingsstimulering en de rol van ouders daarbij. Kan als aanvulling worden opgegeven op VVE Thuis.

Informatie Hilde Kalthoff, landelijke coördinator: (030) 230 63 82, [email protected] Jolyn Berns, inhoudelijk medewerker: (030) 230 63 14, [email protected] Mail: [email protected] Websites: www.nji.nl en www.stapprogramma.nl Bestelling materiaal (na inschrijving bij het Nederlands Jeugdinstituut) Buro Extern Berenkoog 11 1822 BH ALKMAAR (072) 567 00 00 [email protected] www.extern.nl

17