Informatie Co-schap OWL Indonesië, Semarang September 2008 Bijgewerkt Mei 2009

Informatie Co-schap OWL Indonesië, Semarang September 2008 Bijgewerkt Mei 2009

Voorwoord In Juni 2008 zijn de eerste Nederlandse studenten naar Indonesië (Semarang) gegaan voor het lopen van het OWL co-schap. Het co-schap bestaat uit drie delen: een maand stage in een academisch ziekenhuis, RS Dr Kariadi, een maand stage in een perifeer ziekenhuis, RS Kartini, en een maand in een gezondheidcentrum; de PusKesMas. Omdat het co-schap nieuw is, is de praktische informatie rondom het co-schap nog wat beperkt. Vandaar deze handreiking om co-schappers die (mogelijk) naar Indonesië gaan van meer informatie te voorzien. Aangezien het co-schap nieuw is, is het wenselijk dat de studenten die naar Indonesië gaan, dit document up-to-date houden. Veel plezier in Indonesië!! Met vriendelijke groet, Juni-Augustus 2008 Loes van den Einden ([email protected]) Indonesië December 2008-Februari 2009 Jiska Brandsma ([email protected]) Indonesië

Inhoudsopgave Voorbereiding Programma en huisvesting Praktische zaken

pagina 3 pagina 5 pagina 8

Voorbereiding Visum Er zijn verschillende soorten visa voor Indonesië. Met de juiste brieven kan je een visum voor twee maanden krijgen, waarna je deze per maand in Indonesië kan verlengen tot een maximum van zes maanden. Hiervoor heb je een brief van de afdeling educatie van de ambassade nodig. Deze brief kan je laten maken wanneer je het visum gaat aanvragen. Het verlengen van het visum in Indonesië kan veel tijd en moeite gaan kosten. Als je het voor elkaar kunt krijgen om bij de ambassade in den Haag een visum voor 6 maanden te regelen scheelt dat heel veel. Een andere optie is om in plaats van de procedure voor een visumverlenging te doorlopen het land uit te gaan. Bij terugkomst haal je een ‘visa on arrival’ voor maximaal 1 maand ($25). Dit visum kun je echter niet verlengen en je zult dus na 30 dagen het land weer uit moeten. Kuala Lumpur en Singapore zijn de meest voor de hand liggende opties voor een ‘weekendje weg’. Aanvragen Je kan het visum aanvragen bij de ambassade in Den Haag. Voordat je naar de ambassade gaat moet je een aanvraagformulier via internet (www.visumforindonesia.com; visum voor 6 mdn met als doel educatie) invullen. Hiervoor heb je verschillende gegevens nodig: - verblijfsadres in Indonesie b.v: Dr. Lucas Harsoyo, Jl Yudistira 12, Semarang, adres van de universiteit kan ook, of ander adres bv van juniorexpat. - ticket gegevens; m.n. gegevens over wanneer je Indonesië weer verlaat zijn belangrijk. - brief van sponsor in Indonesië: instantie: Universitas Diponegoro - paspoort minimaal half jaar geldig na terugkomst uit Indonesië Vraag het visum minimaal maximaal 2 maanden voordat je gaat aan (het is na afgifte 60 dagen geldig) en minimaal een week, het duurt vier werkdagen 7 dagen voordat het visum klaar is en opgehaald kan worden. Wat je bij je moet hebben wanneer je het visum op gaat halen gaat aanvragen: - uitdraai van een aanvraagformulier. - Een pasfoto en paspoort - Uitnodigingsbrief vanuit Indonesië (krijg je van het NIIH) - Uitgeprinte ticket gegevens - Voor het laten maken van de brief van de afdeling educatie: aanbevelings/bewijs van student zijn brief gemaakt door M. Sivirsky (zelf aanvragen) ???, brief van NIIH dat je de stage gaat lopen (krijg je van het NIIH), uitnodigingsbrief vanuit Indonesië Tip: ga in de ochtend naar de ambassade. Het duurt soms een tijd voordat de brief van de afdeling educatie klaar is en de ambassade is maar van 9.00u tot 13.00u open (tijdens ramadan v.a. 10u). Visum verlengen Na 2 maanden moet je naar Semarang om je visum te verlengen. Hierbij kan je hulp krijgen van het secretariaat van de universiteit of van de visumdienst, maar het kan ook zijn dat je alles zelf moet regelen. Vraag op de eerste co-schap dag hoe de manier van visum verlengen gaat verlopen. Verleng het visum minimaal een week voordat het verloopt, maximaal 15 (werk)dagen. Het kan zijn dat je je paspoort voor enkele dagen moet achterlaten bij de visumdienst.

Eerste keer verlengen Formulieren kunnen worden verzorgd door iemand van het secretariaat (Miss Retno: +6281326760839) of via visumdienst. Je hebt vrij veel gegevens nodig, onder andere van je sponsor. Tweede keer verlengen Zoals de eerste keer; nu ook pasfoto’s nodig. 6 pasfoto’s 2x3cm en 6 pasfoto’s 3x4cm. Let op: laat ze in Indonesië maken want een rode achtergrond is vereist. Derde keer verlengen Zoals de eerste keer; geen pasfoto’s nodig. Omdat het de 3e verlening is moet het paspoort naar een andere plaats worden opgestuurd, zodat het proces langer duurt. Kosten 250.000 rupia per keer verlengen (met nog extra geld voor corruptie) of een hoger bedrag via de visumdienst. Reisverzekering Je kan natuurlijk overal een reisverzekering aanvragen. Een tip is de reisverzekering van de VVAA. Omdat je daar studentenkorting krijgt is die erg voordelig. Subsidie Bij het STIP kan je een formulier aanvragen voor subsidie. De hoogte van de subsidie hangt af van wat je eerder hebt aangevraagd. Er zijn instanties buiten de universiteit waar je subsidie aan kan vragen. Een daarvan is het LAD. Wanneer je lid wordt van het LAD en aan een aantal dingen voldoet (maken van begroting, motivatiebrief, CV) kan je mee loten voor een subsidie van 1000 euro. Die worden een keer per jaar aan co-assistenten toebedeeld. Wanneer je lid ben van het LAD en van het KNMG heb je meer kans. Het enige wat je moet doen is een stukje schrijven voor in een ledenblad van het LAD. Proberen waard dus! Er is nog onduidelijkheid over subsidie van een taalcursus door het SNUF. Als je goed motiveert waarom het essentieel is dat je deze cursus doet en dat daar nog geen vergoeding voor is gegeven via de subsidie via het STIP, kan je de helft vergoed krijgen. (http://www.ru.nl/snuf/subsidies/individuele/co-schappen_in/) Taal In Nederland Omdat er in Indonesië over het algemeen slecht engels wordt gesproken is het aanbevolen een taalcursus te volgen. Er zijn niet veel mogelijkheden. Naast zelfstudie en een LOI cursus (wordt door NIIH overgekocht van Jiska Brandsma) kan je een cursus volgen bij de universiteit, voor eigen kosten. Deze cursus wordt gegeven door Dhr. Aschuri. Dhr Aschuri woont sinds vijftig jaar in Nederland en is afkomstig uit Indonesië. De cursus begint gewoonlijk in september maar het is mogelijk gedurende het college jaar te starten. De kosten van de cursus zijn, afhankelijk van het aantal deelnemers, tussen de 12,5 en 15euro/uur. Voor informatie kan je mailen naar: [email protected] Een nadeel van de cursus is dat het erg is toegespitst op het leren grammatica en minder converseren en woordjes oefenen. In Indonesië Het is ook mogelijk om een taalcursus te volgen in Indonesië. In Yogyakarta worden verschillende cursussen aangeboden. De ervaringen met de taalschool Puri Bahasa

Indonesia in Yogyakarta zijn erg goed. In twee weken behaal je voldoende taalvaardigheid voor dit coschap, ook als je van tevoren weinig zelfstudie hebt gedaan. Waarschijnlijk is dit de meest efficiënte en leukste manier om de taal onder de knie te krijgen. Je kunt individueel of met een groep cursussen volgen en men is zeer flexibel en speelt in op individuele wensen. Bovendien kun je vast wat acclimatiseren in het gezellige Yogya. De school biedt verschillende accommodaties aan. Prijzen zijn redelijk, zeker in vergelijking tot cursussen in Nederland. Aanrader! Contactgegevens: Dra. Sri Ningsih, Puri Bahasa Indonesia, Email: [email protected] Phone : +62-0274-588 192 Mobile : 081 392 01 3030, www.puribahasa.net Ook in Semarang kan je een cursus volgen aan de Universiteit Diponegoro. Je kan je wensen aangeven wat betreft frequentie, duur en aantal lessen. De kosten zijn 200.000 rupia per uur (totaal bedrag voor 4 personen waarbij 2 leraren aanwezig zijn). Voor informatie vraag Dr Hussein (coördinator Nederlandse co’s in Semarang) of de vorige co’s. De ervaringen met de taalcursus in Semarang zijn redelijk. De vorige co’s hadden een aantal uren per week les, in de middag na het werken in RS Kariadi. Je moet wel zorgen dat je vóórdat je aan het werk gaat een redelijke kennis hebt van de taal, de cursus in Yogyakarta is duidelijk van een veel hogere kwaliteit. Telefoonnummer van docent in Semarang: Pak Hindarto: 00628883502606, Pak Jonatan: 00628882490262) Email Pak Jonatan: [email protected] Tip: Wanneer je in Indonesië bent, blijf vragen of bij discussies met doktoren en presentaties in het Engels kan worden gesproken. Daar leer je uiteindelijk meer van. Met de patiënten converseer je uiteraard wel in het Indonesisch. Programma en huisvesting Het programma bestaat uit drie onderdelen en kan door 4 co-assistenten gelijktijdig gevolgd worden. Bij de start van het co-schap krijg je een algemeen programma, bij het starten met een ander onderdeel krijg je een gedetailleerd programma. De supervisor/coördinator is Dr Hussein Gasem ([email protected], Tel: 00628122806399). 1. Semarang: Rumah Sakit Dr. Kariadi Programma Week 1 (en 2) loop je mee op de afdeling interne geneeskunde (penyakit dalam). Je staat met alle Nederlandse co-assistenten op dezelfde afdeling en loopt mee met de Indonesische residents. Aan het einde van week 2 moet je een presentatie geven over een patiënt die je hebt vervolgd. De coördinator is Dr. Hussein Gasem. Week 3 (en 4) loop je mee op de afdeling kindergeneeskunde (anak anak). De coördinator is Dr. Hapsari. Je loopt mee met Indonesische residents. Eventueel kan een week worden gewerkt op de verloskamers en de gynaecologie afdeling. Dagelijks begin je om 8.00u en werkt je tot ongeveer 13.00u in de middag. In principe hoef je geen diensten te doen. Omdat het programma nog nieuw is, kunnen de tijden en werkzaamheden aangepast worden. Aanpassingen worden duidelijk gemaakt op de eerste stage-dag. In de middag kan je de taallessen inplannen. Tip: Als er interessante engelse presentaties voor de residents worden gegeven, vraag of je ze bij mag wonen. Er zijn vaak presentaties in het Bahasa Indonesia, vraag Dr Hussein of je daar heen moet, ze zijn namelijk slecht te volgen. Er zijn praktisch geen computers voor de Nederlandse co’s, maar veel co’s hebben een laptop en in het ziekenhuis zijn ruimtes met WIFI hotspots (draadloos internet).

Verblijf De eerste twee groepen co-assistenten verbleven bij de Nederlands sprekende Dr Lucas en zijn vrouw Betty (024 3541944). Waarschijnlijk zullen zij echter niet altijd de groepen op kunnen vangen. (Tijdens het eerste gedeelte van het co-schap verblijf je bij de Nederlands sprekende Dr. Lucas en zijn vrouw Betty. Zij hebben een groot huis met gastenverblijf. Je kan samen met hen eten: spreek van tevoren af welke maaltijden je wilt nuttigen. In de middag en de avond wordt er warm gegeten. Voor de ochtend is er brood. De was wordt voor je gedaan. Dr Lucas heeft nog zijn eigen gynaecologische praktijk aan huis en af en toe bevallingen en sectio’s. Dr Lucas en Betty zijn ontzettend gastvrij en verwennen je enorm. Er wordt wel van je verwacht dat je laat weten als je niet mee eet, je aankondigt als je laat thuis wil komen (de poort gaat nl op slot) en regelmatig in het weekend mee uit lunchen/eten gaat. Je kan kleding laten maken, naar een traditionele chinese markt gaan, een rondleiding krijgen door Semarang of uitstapjes buiten Semarang maken). Ook als je in Jepara of Mlonggo verblijft en je een weekend naar Semarang moet, vb voor visa, kan je na overleg bij hen logeren. De kosten zijn ongeveer 200 euro per maand.

Een andere mogelijkheid is om een kamer te huren via Juniorexpat; PT JuniorExpat Indonesia. Tel / Fax : +6224 831 7683, Mobile : +6281 228 45123, Website : www.juniorexpat.com, E-Mail : [email protected]. Ze zijn helaas vrij duur (E5 - 8,-. per nacht) en niet erg flexibel in huurtermijnen. Dit is inclusief ontbijt, een schoonmaakster die ook je was doet en draadloos internet. 2. Jepara: Rumah Sakit Kartini Programma De tweede maand splitst de groep op en werk je in RS Kartini (2 studenten) of de PusKesMas in Mlonggo (2 studenten). Wie waar eerst heen gaat mag je zelf bepalen. In het Kartini ziekenhuis werk je samen met de dokter muda Komprensive. Deze Indonesische studenten zijn ook aan het einde van hun geneeskunde studie. De supervisor is Dr Agung, internist. Er wordt nog een vast contactpersoon aangewezen. Er is een schema opgesteld waarin je met een groep van 4 (2 indonesische en 2 nederlandse coassistenten) werkt en samen naar verschillende afdelingen gaat. De volgorde van de afdelingen kan variëren en krijg je de eerste dag te horen. Globale indeling: Week 1: SEH Week 2: Chirugie en IC Week 3: Interne Week 4: Gyn en Kindergnk De dag begint om 7.00u met een ochtend appel voor het ziekenhuis (op vrijdag om 6.30u; ochtendgymnastiek!). De Indonesische co-assistent werkt tot 14.00u, de Nederlandse coassistent tot 16.00u omdat we op zaterdag vrij zijn. De middag breng je door op de SEH. Er is dan altijd een Indonesische co aanwezig die dienst heeft. Overig Diensten zijn niet verplicht; wel leerzaam. De diensten zijn van 14.00u tot 21.00u en van 21.00u tot 7.00u. Drie keer per week is er een morning report over de patiënten opgenomen via de SEH. De bespreking is tussen de SEH artsen en alle co-assistenten. Vraag of alles in het Engels besproken kan worden! Aan het eind de maand geef je een casus presentatie (casus besar). Dr Hussein zal deze ook bijwonen. Huisvesting Met de dokter muda compre logeer je in een huis naast het ziekenhuisterrein. Voor de Nijmeegse studenten is een eenpersoons kamer op de begane grond. De Indonesische studenten slapen op de eerste etage. Voor eten moeten je zelf zorgen: er is een koelkast en een gasstel. Voor eten kan je naar verschillende warung’s rondom het ziekenhuis. De

Indonesische studenten zoeken vaak een kok. Tegenover het ziekenhuis is een supermarkt waar je meestal wit brood, kaas, pasta en jam kan kopen. Een medewerker van het ziekenhuis maakt schoon en zorgt voor drinkwater. Er zijn een aantal spullen voor algemeen gebruik voor de Nederlandse co’s; wasemmers, bekers, borden, bestek, kopjes en prullenbakjes. (Deze zijn te vinden in een afgesloten houten kastje (de halfhoge kast staat in de algemene ruimte op de begaande grond; tegen de muur schuin tegenover de ingang; de sleutel krijg je van de vorige co’s).???) Er zijn geen kosten aan het verblijf verbonden, wel aan het eten. De was kun je laten doen door een was-bedrijfje in Jepara. Tegenover de SEH is een internetcafé. Bovendien is op de SEH een WIFI hotspot (draadloos internet). De vorige co’s hebben een haspel (stekkerdoos/verlengsnoer) achter gelaten. 3. Mlonggo: Puskesmas Mlonggo I Programma In de puskesmas werk je samen met twee Nederlandse studenten en twee dokter muda comprensive. De supervisor is Dr Nurkukuh, die naast de Puskesmas woont. Er wordt nog een vast contactpersoon aangewezen, die vaker in de puskesmas aanwezig is (Dr Ari: 00628122882778). De dag start om 7.30u met de patiënten follow-up. Meestal is om 8.00u de ronde met de dokter. Er zijn 3 dokter umum (basisartsen) werkzaam in de Puskesmas. Deze doktoren werken in de ochtend op de poli en in de namiddag/avond doen ze nog een ronde. In de ochtend werk je volgens een schema; afdelingswerk & SEH, of poli. Daarbij ga je op ‘outreach’ naar posyandu (immunisatie/ouderen), schoolkinderen onderzoek/vaccineren of andere werkzaamheden. Er zijn bevallingen maar niet veel. In de middag heb je samen met een Indonesische co dienst voor de gehele puskesmas; er is dan geen dokter aanwezig. In de avond is er nog een ronde met de dokter. De diensten zijn in principe ‘on call’: je wordt gebeld als er een patiënt is. Geef duidelijk bij de verpleging aan dat je voor elke patiënt wil worden gebeld. Vaak doen ze het toch zelf en bellen ze niet. Overig Avond en nacht diensten zijn niet verplicht: wel leerzaam. Aan het einde van de maand moet je een presentatie geven over een patient waar je op huisbezoek bent geweest. Dr Tri zal hierbij aanwezig zijn. (Tel: 00628122802281) Tip: laat weten wat je leuk vind om te doen/meer op te focussen: bevallingen, DOTS, jumantic (preventie programma voor dengue), patiënten problematiek (malnutritie) Huisvesting Met de dokter muda compre logeer je in een huisje op het puskesmas terrein. Er zijn twee slaapkamers en een woonkamer. Je kan niet zelf koken: er kan voor je worden gekookt door een kok via de puskesmas of door de koks die ook voor de Public Health co-ass of IKM studenten koken (studenten van undip die wetenschappelijke stage doen: logeren af en toe een aantal weken in Mlonngo). Je kan de was zelf doen of voor je laten doen door Bu Sri (ze werkt ook voor Dr Nurkukuh). Er zijn een aantal spullen voor algemeen gebruik voor de Nederlandse co’s; plastic voorraad bakjes, stekkerdoos en een ventilator. Dr Nurkukuh heeft deze spullen in zijn beheer. Er zijn geen kosten aan het verblijf verbonden, wel aan het eten en het laten doen van de was. De vorige co’s hebben wat spullen achter gelaten: Broodrooster, 2 ventilators (1 groot, 1 klein), een anti-muggenvloeistof-vaporizer en een ‘mandje’ voor je toiletspullen in de badkamer. Een internetcafé en winkeltje zijn op zo’n 15 minuten lopen van de Puskesmas.

Praktische zaken Witte jas Naast het ziekenhuis in Semarang is een restaurant/winkel met witte jassen. Er wordt onderscheid gemaakt tussen de langere jassen (zoals wij ze kennen) en de jassen voor de residents (colbert). De eerste maand dragen de Indonesische co’s de langere jassen, de laatste twee maanden (Jepara en Mlonggo) een colbert. Bij Dr Lucas liggen een aantal langere jassen voor algemeen gebruik. De laatste twee maanden is het de bedoeling dat je zo’n colbert draagt. Er zijn 1 colbert en 2 lange jassen in Semarang achtergebleven voor de volgende co’s. Je kan in datzelfde restaurant/winkel een naamplaatje laten maken. Prijzen: jas 55.000 colbert 95.000 naamplaatje 6.000 Internet In Semarang zijn verschillende internetcafe’s. Vanuit Dr Lukas en Betty moet je richting de rotonde lopen, op de rotonde linksom en de tweede grote straat naar links en dan is het meteen aan de linkerkant. Dit internetcafé is 24u per dag open en heeft snel internet.

In de shopping malls zijn er verschillende plaatsen met een hotspot. Ook in het ziekenhuis is internet. RS Dr Kariadi: op de kamer van dr Hussein, in het gebouw van de Dean, overdrachtsruimte Interne. RS Kartini: SEH en op de tweede verdieping bij het kantoor van Dr Susi. Tegen over het Kartini ziekenhuis is een internetcafé met snelle verbinding. Tip: als je een laptop meeneemt, zorg ook voor een goede virusscanner! Vooral in de internetcafe’s is elke computer geïnfecteerd. In Mlonggo is geen draadloos internet. Een alternatief is om zelf een internet-verbinding te kopen. Met een soort USB-stick kun je overal in Semarang en Jepara verbinding maken met internet. In Mlonggo is geen bereik. Je kunt het voor ongeveer E80,-. kopen bij een winkeltje genaamd ANDI COMP in het winkelcentrum van Simpang Lima (Plasa Simpanglima Lt 5 No. 18). De eigenaar, Andi Febrianto, wil alles wel installeren op je laptop. Tel: 00628164242789. Hij spreekt nauwelijks engels dus neem een native speaker mee! Handig om mee te nemen Laptop!!! Uptodate/Harrisons op je PDA of laptop. Tampons (dames: deze zijn moeilijk te verkrijgen…!) Kleding In het ziekenhuis wordt verwacht dat je netjes gekleed bent. Een spijkerbroek of slippers kunnen niet. Voor de heren: een nette broek en een bloesje. De dames het liefst: een rok tot minimaal over de knie en een bloesje zonder inkijk en eventueel oorbellen. Een broek kan wel. Buiten het ziekenhuis is het ook gepast om t-shirts met mouwen en broeken tot de knie te dragen. In een bikini zwemmen kan wel, maar kan shockerend zijn voor de plaatselijke bevolking. Cultuur De Indonesische cultuur is erg verschillend van de Westerse. Hiërarchie, aanzien en beleefdheid zijn erg belangrijk. Als Nederlandse co-assistent wordt je niet geacht om daar totaal in mee te gaan, maar wel om je aan te passen. Een aanrader is om het boek: Culture shock Indonesia te lezen. Vrije tijd

In Semarang verblijven meerdere expats. Zij organiseren elke zaterdag een run door de prachtige omgeving van Semarang (je kunt ook gewoon lopen) met achteraf natuurlijk de nodige biertjes. Het is erg gezellig en een makkelijke manier om andere buitenlanders in Semarang tegen te komen. Contact Mr John: 0248314392 Wanneer je in het weekend wilt uitrusten aan de kust van Jepara/Mlonggo, kan je o.a. naar Bonanza ‘beach resort’ gaan. Koos, de eigenaar afkomstig uit Nederland, vind het erg leuk om Nederlandse gasten te ontvangen. Voor meer info: bonanza-beachresort.jepara-sailing-club.co . Koos Mooij: 0062811298215. De eilandengroep Karimunjawa is een aanrader wanneer je bijvoorbeeld een weekje vrij hebt. Het is een idyllisch gebied met veel strand en duikmogelijkheden ten noorden van Semarang. In de maanden dat het het hevigst regent gaat er geen boot richting de eilanden. Yogyakarta is op zo’n drie uur afstand van Semarang. Met de Joglosemar shuttle bus ben je zo in deze gezellige stad. Het kantoor van Joglosemar zit bij het Tourist Information Centre, tegenover de ingang van DP mall, vlak bij Tugu Muda. Het Dieng Plateau is ook een bezoekje waard en op een paar uur reizen van Semarang. Transport Semarang en Jepara liggen zo’n 3 uur met de auto uit elkaar. Vaak zul je mee kunnen reizen met de Indonesische co’s maar wanneer dit niet het geval is kun je met een minibusje van een ‘travel’-organisatie die je van deur tot deur brengt voor een paar euro. BeJeU (spreek uit Bee djee oe) Travel is daar een voorbeeld van. Semarang Travel: 024 70456171. Jepara (Mlonggo) Travel: 029 13395543. Je moet reserveren, wees daar op tijd mee. Telefoon Tip: Koop zodra je in Indonesië aankomt een pre-paid simkaart, bv van Simpati. Naar Nederland bel je dan door eerst 01017 31 (rest nummer minus eerste nul) te draaien. Dit kost dan maar 1000 Rp (7ct) per minuut. Je kunt voor Indonesische nummers dan natuurlijk het landnummer 0062 veranderen in een 0. De meeste mobiele nummers beginnen met 08. Het regionummer van Semarang is 024.