INFOFICHE STAAN, LIGGEN EN ZITTEN MET KLEINE HULPMIDDELEN

INFOFICHE

STAAN, LIGGEN EN ZITTEN MET KLEINE HULPMIDDELEN

INHOUD

INLEIDING

Belangrijke tips................................................................................................ 4

Rechtstaan, zitten en gaan liggen zijn op een bepaald moment niet meer evident door ouderdom, handicap of (tijdelijke) lichamelijke beperkingen. Soms kost het je veel energie en soms word je zelfs afhankelijk van anderen. In deze infofiche kom je te weten hoe je deze transfers zo makkelijk mogelijk zelf kan doen. Lukt het niet meer zelf? Dan kan je lezen hoe je dit best met hulp of met een hulpmiddel doet.

Van staan naar zitten....................................................................................... 5 Zitten zonder hulp........................................................................................ 5 Zitten met hulp............................................................................................. 6 Handige hulpmiddelen................................................................................. 7 Van zitten naar staan....................................................................................... 8 Rechtstaan zonder hulp................................................................................ 8 Rechtstaan met hulp..................................................................................... 9 Van liggen naar zitten.................................................................................... 11 Van liggen naar zitten zonder hulp............................................................. 11 Van liggen naar zitten met hulp.................................................................. 12 Handige hulpmiddelen............................................................................... 13

Voor deze hulpmiddelen kan je soms ook een tussenkomst verkrijgen via de gemeente, provincie, Vlaamse overheid of het VAPH. Informeer hiernaar bij OZ Sociale Dienst, de dienst maatschappelijk werk van OZ501. Met een transfer bedoelen we de volledige handeling van een verplaatsing binnen een klein gebied, al dan niet met hulp en/of een hulpmiddel. Bijvoorbeeld de verplaatsing vanuit het bed naar een stoel.

Schuiftransfers............................................................................................... 14 Terug hoger in bed gaan liggen.................................................................. 14 Opzij schuiven........................................................................................... 15 Van de rolstoel naar het bed met een transferplank...................................... 16 Handige hulpmiddelen............................................................................... 17 Overzicht infofiches ....................................................................................... 18 Adressen OZ Shop en OZ Uitleendienst ...........................................................19

2

3

BELANGRIJKE TIPS

VAN STAAN NAAR ZITTEN

• Zorg altijd voor goede schoenen of pantoffels.

ZITTEN ZONDER HULP

• Rechtstaan met hulp wil niet zeggen dat de helper al het werk moet doen, verdeel de krachten over jullie beide! • Vooraleer recht te staan uit de rolstoel: zet de remmen op en klap de voetsteunen weg.

STAP 1 Als je met de rug naar de stoel/bed/zetel staat, moet je de zitting tegen je benen voelen.

• Hoe hoger de zitting van de stoel of het bed, hoe makkelijker het is om recht te staan. • Trek de zorgvrager nooit aan zijn armen recht. Dit kan schadelijk zijn voor het schoudergewricht en is bovendien erg rugbelastend voor zowel de zorgvrager als de helper.

STAP 2 Zoek steun met je armen door de armsteunen vast te nemen of naar de zitting te grijpen. STAP 3 Buig goed naar voor als je gaat zitten, tot je met je zitvlak op de zitting zit. STAP 4 Eens je zit, richt dan je bovenlichaam op.

LET OP Laat je nooit zomaar naar achter vallen! Gebruik altijd al je spierkracht om beheerst je zitvlak op de zitting van de stoel of zetel te plaatsen. Richt pas daarna je bovenlichaam op. 4

5

ZITTEN MET HULP

HANDIGE HULPMIDDELEN STAP 1 Neem de hulpvrager vast met: • 1 hand aan de broeksband/riem. • 1 hand aan de bovenarm door de hand in de oksel te plaatsen en de duim boven op de arm.

STA-OP HULP Dit is een lichtgewicht kussen dat op de stoel wordt geplaatst. Het kussen is voorzien van een liftsysteem dat je helpt bij het rechtstaan.

STAP 2 Begeleid de hulpvrager tot de juiste positie voor de stoel. • Let er op dat hij dicht genoeg bij de stoel staat. • Laat de hulpvrager zijn handen plaatsen op de armsteunen of zitting van de stoel.

RELAXZETEL MET STA-OP SYSTEEM Deze zetel geeft een veilige ondersteuning om te gaan zitten en recht te staan.

STAP 3 Vraag aan de hulpvrager om goed naar voor te buigen wanneer hij gaat zitten.

STAP 4 Neem de broeksband vast en breng zo de hulpvrager naar achter.

STOEL MET ARMSTEUNEN De armsteunen zorgen ervoor dat je bij verandering van houding jouw lichaam extra kan ondersteunen.

TRANSFERGORDEL Deze gordel geeft de hulpverlener meer grip tijdens transfers. Dit is voor de hulpvrager vaak ook aangenamer dan dat er aan de broek getrokken wordt.

Het volledige assortiment van de OZ Shop ontdek je op shop.oz.be Daar kan je ook alle producten bestellen. OZ501 klanten in orde met de bijdragen aanvullende diensten krijgen 10% korting op alle artikels in de OZ Shop. 6

7

VAN ZITTEN NAAR STAAN RECHTSTAAN ZONDER HULP STAP 1 Ga op de rand van de (rol)stoel (of bed, zetel,…) zitten.

STAP 2 Plaats je voeten voldoende naar achter zodat je de achterzijde van de (rol)stoel voelt en je tenen ongeveer recht onder je knieën staan. STAP 3 Neem steun met je handen/armen op de zitting of armsteunen van de (rol)stoel.

STAP 4 Sta rechtop: • Buig goed voorover (neus naar voor) tot je zitvlak loskomt van de zitting van de (rol)stoel of het bed. • Richt het bovenlichaam op. • Duw zowel op de benen als op de armen.

8

RECHTSTAAN MET HULP Rechtstaan met hulp is vergelijkbaar met ‘rechtstaan zonder hulp’. Enkele tips voor de helper: STAP 1 Ga naast de hulpvrager staan en zet je voeten uit elkaar zodat je stevig staat. STAP 2 Schuiven de voeten van de hulpvrager makkelijk weg? Dan kan je je voorste voet voor zijn voeten plaatsen. STAP 3 Neem de hulpvrager vast met: • 1 hand aan de broeksband/riem. • 1 hand aan de bovenarm door de hand in de oksel te plaatsen en de duim boven op de arm.

STAP 4 Vraag de hulpvrager om tijdens het rechtkomen goed naar voor te buigen tot het zitvlak loskomt van de zitting.

STAP 5 Tel samen af om recht te staan. Bijvoorbeeld ‘1, 2, 3 en hop’.

9

Er is ook een tweede manier om iemand te helpen rechtstaan. Deze is meer geschikt wanneer de zorgbehoevende minder actief kan deelnemen aan de transfer. STAP 1 Ga voor de hulpvrager staan en zet je voeten uit elkaar zodat je stevig staat. Tussen je benen staat één knie van de hulpvrager. Als er een gezonde en aangedane zijde is, omklem je de aangedane knie van de hulpvrager met jouw knieën. STAP 2 Neem de hulpvrager vast met: • 1 hand aan de broeksband/riem of onder het zitvlak. • 1 hand aan het schouderblad (onder de oksel door). De hulpvrager neemt jou ook vast aan de rug of broeksband, maar nooit aan de nek. STAP 3 Tel samen af om recht te staan: ‘1, 2, 3 en hop’.

VAN LIGGEN NAAR ZITTEN VAN LIGGEN NAAR ZITTEN ZONDER HULP STAP 1 Ga op je zij liggen, dicht tegen de rand van het bed. STAP 2 Plaats je bovenste hand op de rand van het bed en duw je hiermee recht. STAP 3 Ondertussen laat je je onderste arm meehelpen door je elleboog te plaatsen. STAP 4 Schuif de benen van het bed. STAP 5 Duw je ondertussen verder recht met beide armen tot je recht zit.

STAP 4 Als je de hulpvrager helpt recht te geraken, gebruik je je eigen gewicht en trek de buiken tegen elkaar.

10

11

VAN LIGGEN NAAR ZITTEN MET HULP Voer de transfer op dezelfde manier uit als de vorige. De helper biedt intussen steun tijdens het rechtkomen door: • Met de ene hand steun te geven aan de schouder die op het bed ligt. • Met de andere hand steun te geven ter hoogte van de knieën. Enkele opmerkingen voor de helper: • Buig door je knieën en hou je rug recht. • Laat nooit steun nemen aan je nek, wel aan je rug.

HANDIGE HULPMIDDELEN ZELFOPRICHTER Een zelfoprichter, ook wel papegaaistok genoemd, is meestal standaard op ziekenhuisbedden voorzien. Je kan deze ook los verkrijgen op een voetsokkel of tegen de muur bevestigen. Een zelfoprichter op een voet kan je ook ontlenen bij de uitleendienst van OZ. Je kan daar ook een volledig elektrisch ziekenhuisbed met zelfoprichter ontlenen. HANDGREEP AAN BED Deze handgreep wordt tussen de matras en de lattenbodem bevestigd. Het geeft je houvast bij het rechtkomen in bed, maar ook bij het rechtstaan.

Het volledige assortiment van de OZ Shop ontdek je op shop.oz.be Daar kan je ook alle producten bestellen. OZ501 klanten in orde met de bijdragen aanvullende diensten krijgen 10% korting op alle artikels in de OZ Shop. 12

13

SCHUIFTRANSFERS TERUG HOGER IN JE BED GAAN LIGGEN STAP 1 Buig je benen. STAP 2 Leg je kin op je borst zodat je hoofd loskomt van het bed. STAP 3 Duw op je voeten en schuif intussen naar boven. Deze handelingen kan je zelfstandig of met hulp uitvoeren.

OPZIJ SCHUIVEN Als je te ver van de rand ligt, geraak je moeilijk in de zithouding op de rand van het bed. Opzij schuiven is daarom vaak noodzakelijk. STAP 1 Buig de benen. STAP 2 Leg je kin op je borst zodat je hoofd loskomt van het bed. STAP 3 Maak een bruggetje door je bekken omhoog te brengen. STAP 4 Breng je bekken naar de rand van het bed en leg het dan terug neer. STAP 5 Breng ook je schouders naar opzij. Lig je nog te ver? Herhaal bovenstaande dan nog eens. Deze handelingen kan je zelfstandig of met hulp uitvoeren.

14

15

VAN ROLSTOEL NAAR BED MET TRANSFERPLANK Als je niet meer kan rechtstaan, met of zonder hulp, dan kan je gebruikmaken van een transferplank. Een transferplank is een gebogen plank waar onderaan antislipstroken zijn voorzien om wegschuiven te voorkomen. De transferplank wordt gebruikt om al zittend een open ruimte of een hoogteverschil te overbruggen. Bijvoorbeeld: van de rolstoel naar het toilet, van de rolstoel naar het bed, van de zetel naar de rolstoel,… Om van een transferplank gebruik te maken, moet je genoeg kracht hebben in je armen. In onderstaand voorbeeld wordt de transferplank gebruikt om van de rolstoel naar het bed te gaan. STAP 1 Rijd de rolstoel naast het bed. STAP 2 Klap de armsteun weg. STAP 3 Plaats de transferplank onder je bil en leg het andere uiteinde op het bed. STAP 4 Duw je dan op en schuif richting het bed. STAP 5 Als je op het bed zit, trek je de transferplank onder je bil onderuit.

16

HANDIGE HULPMIDDELEN TRANSFERPLANK Een transferplank is een gebogen plank waar onderaan antislipstroken zijn voorzien om wegschuiven te voorkomen. De transferplank wordt gebruikt om al zittend een open ruimte of een hoogteverschil te overbruggen. Bijvoorbeeld: van de rolstoel naar het toilet, van de rolstoel naar het bed, van de zetel naar de rolstoel,… EEN GLIJDLAKEN OF KUSSEN Een glijdlaken heeft een tunnelvorm en glijdt slechts in 1 richting door de structuur van de stofvezels. De bovenzijde is antislip. Daardoor blijft het glijdlaken goed liggen en kan je er dus niet af schuiven. Met een glijdlaken wordt een persoon vergleden in plaats van opgetild. Afhankelijk van de ligging van het laken kan je er iemand mee omhoog brengen of opzij schuiven. Door de transfer op deze manier uit te voeren, wordt de fysieke belasting voor de hulpverlener verminderd en het comfort voor de hulpvrager verhoogd. Een glijdlaken kan je ook op een transferplank gebruiken. Het volledige assortiment van de OZ Shop ontdek je op shop.oz.be Daar kan je ook alle producten bestellen. OZ501 klanten in orde met de bijdragen aanvullende diensten krijgen 10% korting op alle artikels in de OZ Shop. 17

OVERZICHT ANDERE INFOFICHES

WAAR VIND JE DE OZ SHOP?

MET DE ROLSTOEL IN HET VERKEER

OZ SHOP ANTWERPEN Boomsesteenweg 5 2610 Wilrijk Antwerpen tel. 03 201 84 97 [email protected]

IN EN UIT DE AUTO STAPPEN STAPPEN MET HULPMIDDELEN DE WONING AANPASSEN: HET TOILETBEZOEK

OZ SHOP BRUGGE Gistelsesteenweg 294 bus 1 8200 Sint-Andries Brugge tel. 050 40 54 97 [email protected] Openingsuren: Kijk voor de meest recente openingsuren op www.oz.be/kantoren Producten kopen in de OZ Shop kan op drie manieren • Je winkelt in alle rust in de OZ Shop. • Je bestelt online via shop.oz.be • Je geeft je bestelling door aan een plaatselijk OZ kantoor. Vanaf € 125 leveren we gratis aan huis. Bij lagere bedragen betaal je € 25 leveringskosten. Haal je de bestelling zelf af in een OZ kantoor, dan betaal je uiteraard geen extra kosten.

18

19

De ergotherapeuten van OZ Sociale Dienst geven gratis en vrijblijvend advies aan hun klanten. Ergotherapeuten gaan samen met jou op zoek naar hulpmiddelen die dagelijkse handelingen kunnen vereenvoudigen en ervoor zorgen dat je langer op een veilige én zelfstandige manier thuis kan wonen. Het kan gaan om kleine hulpmiddelen, maar ook om advies om de woning aan te passen. Via deze infofiche vind je alvast heel wat meer informatie. Voor een advies op maat neem je contact met de ergotherapeuten van OZ Sociale Dienst.

OZ is de overkoepelende naam van een aantal entiteiten die elk hun eigen activiteiten organiseren, zoals o.a.: • Onafhankelijk Ziekenfonds 501/OZ501: ziekteverzekering en aanvullende diensten • OZ Vitaliteit vzw: beweeg- en voedingsadvies, info- en doesessies en gezondheidscheck-up • OZ reizen nv: reisbureau en organisator van groepsreizen (erkenningsnummer 1245) • OZhulp@home vzw: huishoud- en strijkhulp via dienstencheques • OZ Kinderopvang vzw: kinderopvang • Kriebels & Kuren vzw: jeugdvakanties (erkend door het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap als landelijke jeugdvereniging) en gezinsvakanties • Via OZ vzw: vrijwilligerswerking • OZ Vakantieverblijven vzw: verhuur OZ Vakantieverblijven • OZ Shop vzw en OZ Shop nv: thuiszorgwinkel Informatie, tarieven en voorwaarden zijn steeds onder voorbehoud van wijzigingen. Kijk voor de meest recente informatie op www.oz.be/gezondheid

www.oz.be

Ondernemingsnummer: 0411.760.941 V.U.: Rik Selleslaghs - Boomsesteenweg 5 - 2610 Wilrijk Antwerpen 06-2015

Deze infofiche werd gerealiseerd door de ergotherapeuten van OZ Sociale Dienst. Voor meer informatie kan je steeds bij hen terecht: 03 201 84 80 of via [email protected]