INFOBROCHURE VOOR STUDENTEN
Interne Liaison Geriatrie
Inhoud 1
ALGEMENE GEGEVENS
4
2
INLEIDING
4
3
ZORGPROGRAMMA VOOR DE GERIATRISCHE PATIËNT
5
4.1
4
De interne liaison binnen het zorgprogramma voor de geriatrische patiënt 5 4.1.1 Doel 5 4.1.2 Doelgroep geriatrische liaison 5 4.1.3 Pluridisciplinair team 6
WERKING INTERNE LIAISON GERIATRIE 5.1 Screeningstraject 5.1.1 Initiële screening: Geriatrisch Risico Profiel (GRP) 5.1.2 Afnemen van Geriatrisch assessment (GA) 5.1.3 Opstellen van een advies 5.1.4 Pluridisciplinair overleg (PDO) 5.2
6
6 6 6 7 8 9
Overzicht van de gevalideerde meetinstrumenten in het ‘Geriatrisch 10
Assessment’
10
5.3
Zelfontwikkelde assessment methoden
12
5.4
Gevalideerde testen gebruikt bij een verder assessment
13
MEDISCHE TERMINOLOGIE
16
Etymologie
16
Woordenschat
21
6 BIJLAGEN
30
Beste student, Welkom in AZ St-Lucas Gent! Je komt binnenkort bij ons op stage en wij zijn daar heel blij om. We investeren graag wat tijd in jou als student. Jij bent immers onze toekomst! AZ St-Lucas kan jou heel wat mogelijkheden bieden. Met 825 bedden, meer dan 2300 medewerkers en zo’n 70.000 opnames per jaar behoren we tot één van de grootste ziekenhuizen van Vlaanderen. Het hele gamma van specialiteiten staat voor onze patiënten ter beschikking. We kunnen je dus heel wat leermomenten aanbieden. Grijp deze kansen dan ook met beide handen , vraag gerust om eens een onderzoek bij te mogen wonen, een techniek uit te voeren,… Jouw interesse speelt alleen maar in je voordeel. Een organisatie zoals AZ St-Lucas, brengt heel wat met zich mee. Daarom geven we je graag wat extra informatie, die je op de volgende bladzijden kan terugvinden. Neem deze bundel zeker door als je voor de eerste maal op stage komt in ons ziekenhuis. Je kan er belangrijke informatie in terugvinden! We wensen je alvast een fijne en zeer leerrijke stage toe,
Christine Van der Hoogerstraete
Els Vanblaere
Directeur personeel en organisatie
Verpleegkundig en paramedisch directeur
Wim Moerman Kurt Bourguillioen Begeleidingsverpleegkundigen
1 Algemene gegevens De burelen van het intern liaisonteam geriatrie bevinden zich in Campus Sint Lucas, straat 83
Contactgegevens
:
[email protected]
AZ Sint Lucas - Groenebriel 1 - 9000 Gent - postvak 206 (campus Sint Lucas)
: 09/224 56 22 - 09/224 56 17 – 09/224 56 18
2 Inleiding Door de vergrijzing van de bevolking stijgt het aantal patiënten met een geriatrisch profiel. Concreet betekent dit dat het aantal zorgbehoevende ouderen toeneemt. De demografische evolutie (zie tabellen 1 en 2) vertaalt zich in de ziekenhuispopulatie. Het aantal geriatrische patiënten –ook op niet geriatrische afdelingen- neemt toe. Een aanpassing van de aard en de diversiteit van de gezondheidsstructuren was nodig. Het geriatrisch zorgprogramma werd dan ook uitgebouwd binnen ons ziekenhuis.
2000
2020
2050
Mannen
5.029.011
5.271.844
5.400.062
Vrouwen
5.251.659
5.451.984
5.552.519
10.280.670
10.723.828
10.952.581
Leeftijdsgroep 60 en meer
2.249.411
2.927.831
3.557.633
Leeftijdsgroep 80 en meer
376.786
608.609
1.134.667
2000
2020
2050
40,1%
53,0%
68,9%
16,8%
20,8%
31,9%
Totale bevolking
Tabel 1 Vooruitzichten voor de toekomstige bevolking, België, 2000- 2050 BRON: NIS, Mathematische demografie: Bevolkingsvooruitzichten 2000-2050
Verhouding 60+ ten opzichte van 20-59 jarigen Verhouding 80-jarigen ten opzichte van 60-jarigen
Tabel 2 Afhankelijkheidsgraad en intensiteit van de vergrijzing, België, 2000-2050 BRON: NIS, Mathematische demografie: bevolking en veroudering
3 Zorgprogramma voor de geriatrische patiënt Algemeen bestaat het zorgprogramma voor de geriatrische patiënt uit vijf onderdelen: 1. een erkende dienst voor geriatrie; 2. een geriatrisch dagziekenhuis; 3. een interne liaison; 4. een externe liaison; 5. een geriatrisch consult. Het zorgprogramma voor de geriatrische patiënt is gericht op het pluridisciplinair diagnostisch en therapeutisch proces, alsook op de revalidatie en de opvolging van de geriatrische patiënt. Tevens waarborgt het zorgprogramma in samenspraak met de huisarts en de andere zorgverstrekkers, het opsporen van geriatrische patiënten, alsook de continuïteit van de zorg. Het hoofddoel van het zorgprogramma bestaat erin via een pluridisciplinaire aanpak te streven naar een optimaal herstel van de functionele performantie en een zo groot mogelijke zelfredzaamheid en levenskwaliteit van de oudere persoon.
4.1 De interne liaison binnen het zorgprogramma voor de geriatrische patiënt 4.1.1
Doel
De doelstelling van de interne liaisonfunctie bestaat uit het aanbieden van een complementaire, geriatrische benadering aan elke gehospitaliseerde geriatrische patiënt, die niet op een dienst geriatrie verblijft. De leden van het team stellen, elk vanuit hun competentiedomein, de geriatrische principes en de geriatrische deskundigheid ter beschikking aan de behandelende geneesheer- specialist en de teams van de dienst waar de patiënt verblijft. Hierbij wil de interne liaison een tweedelijnfunctie vervullen door niet de zorg over te nemen, maar te ondersteunen met raad en advies.
4.1.2
Doelgroep geriatrische liaison
Elke in het ziekenhuis opgenomen patiënt ouder dan 75 jaar dient gescreend te worden om na te gaan of hij voldoet aan de kenmerken van de geriatrische patiënt en/of de interne liaisonfunctie al dan niet moet ingeschakeld worden.
4.1.3
Pluridisciplinair team
Het team bestaat uit een verantwoordelijke arts/geriater, de vaste leden en ad hoc leden. - De vaste leden van het team zijn o
1FTE coördinator
o
1 FTE sociaal verpleegkundige
o
1 FTE ergotherapeute
o
0,50 FTE psychologe
o
0,25 FTE logopediste
o
0,25 FTE diëtiste
o
geriater
- Ad hoc leden o
Ontslagmanager / externe liaison
o Apotheker
4 Werking Interne Liaison Geriatrie 5.1 Screeningstraject Het screeningstraject is onder te verdelen in drie grote stappen: -
Initiële screening: Geriatrisch Risico Profiel (GRP)
-
Afnemen van het geriatrisch assessment (GA)
-
Adviesverlening
-
Pluridisciplinair overleg
5.1.1
Initiële screening: Geriatrisch Risico Profiel (GRP)
De GRP is een instrument voor het beoordelen van de zwakheid (‘frailty’) van de oudere. Deze ‘zwakheid’ wordt door middel van vijf parameters gemeten die een heropname op de spoeddienst of ziekenhuisopname voorspellen. Op elke vraag dient geantwoord te worden met ja of neen. De verkregen score varieert van 0 (geen risico) tot 6 (zeer hoog risico). Het afkappunt voor het voorspellen van het risico ligt op twee of hoger. De aanwezigheid van cognitieve stoornissen of de aanwezigheid van twee of meer andere positieve risicofactoren wijst op een hoogrisico- patiënt. Deze vijf vragen gaan over de toestand van de patiënt vóór opname. Het geriatrisch risicoprofiel wordt bepaald aan de hand van volgend meetinstrument :
Geriatrisch Risico Profiel
B 1. Cognitieve stoornis (bv. desoriëntatie, dementie, delirium) i 2. Alleenwonend of geen hulp mogelijk door inwonende partner/familie j 3. Moeilijkheden bij stappen of transfers of gevallen in het voorbije jaar
JA
NEEN
2
0
1
0
1
0
T 4.
Hij/zij werd gehospitaliseerd in de afgelopen 3 maanden
1
0
a5.
De patiënt gebruikt ≥ 5 geneesmiddelen
1
0
b e l
Totaalscore:
3
Geriatrisch risicoprofiel
Geriatrisch Risico Profiel (GRP) via invullen van de verpleeganamnese in Orbis Door wie?
Verpleegkundige van de verpleegafdeling niet- geriatrie
Wat?
De toestand van de patiënt vóór opname
Waar?
Verpleegkundig anamnesedocument in Orbis
Wanneer? Ten laatste de dag na opname van de patiënt tijdens de ochtendshiftbinnen de 24 uur na opname Het geriatrisch risicoprofiel wordt bepaald aan de hand van de GRP die terug te vinden is op het anamneseblad, onder het tabblad “risicoprofiel”. Indien alle vragen van de verpleeganamnese werden ingevuld zal het programma Orbis de score automatisch berekenen. Het interne liaisonteam geriatrie haalt dagelijks een rapport uit Orbis met de GRP-scores van de opgenomen 75 plussers daags voordien en weerhoudt de patiënten met positieve GRP’s op haar werkplanning.
5.1.2
Afnemen van Geriatrisch assessment (GA)
Een elektronisch GA wordt aangemaakt in Orbis via volgende stappen op PC - Ga naar icoon ‘Orbis’ - Breng wachtwoord in - Klik op ‘aanmelden’ - Klik op icoon ‘nice’ - Selecteer de gewenste verpleegafdeling en kies de naam van de patiënt - Open een blanco GA door op het icoon ‘nieuw aanmaak van document’ – verpleegkundige documenten en GA te klikken Wat?
Tijdens het kamerbezoek wordt een gesprek gevoerd met onder andere de patiënt, familie en zorgverleners. Er wordt zo nodig contact genomen met zorgverleners van het thuisvervangend milieu waar de patiënt verblijft. Aan de hand van dit gesprek worden verschillende
testen
assessmentdomeinen
afgenomen worden
en
observaties
geëvalueerd
zoals
uitgevoerd. de
Alle
geriatrische
zelfredzaamheid,
de
voedingstoestand, de cognitieve toestand, enz.
De assessmentdomeinen, testen en
observaties zijn gebundeld in het ‘Geriatrisch assessment’ of CGA/ GA (comprehensive geriatric assessment) Door wie? Het GA wordt afgenomen door de ‘verkenners’ (verpleegkundigen en ergotherapeut) van het intern liaisonteam. Waarom?
Detecteren, inventariseren en inzicht krijgen in specifieke geriatrische problemen die aanwezig zijn naast het acuut probleem. De aanwezige problemen worden gerapporteerd en er wordt een verpleegkundig en paramedisch advies geformuleerd.
Wanneer?
Maximum achtenveertig uur na contactname met het interne liaisonteam geriatrie (weekdagen).
5.1.3
Opstellen van een advies
Aan de hand van de gegevens uit het GA wordt een advies opgesteld. Via de volgende stappen op je PC kom je bij het standaarddocument ‘advies/ aanbevelingen’. De identificatiegegevens van de patiënt zullen automatisch ingevuld zijn.
o
Med Lucas
o
Gebruikersnaam en wachtwoord invoeren
o
Selecteer de afdeling waar de patiënt ligt
o
Klik op de naam van de patiënt
o
Klik icoon ‘witte envelop’ aan
o
De diëtiste en/of logopediste en/of psychologe en/of ergotherapeute en/of verpleegkundigen vullen op hun beurt desgewenst het advies aan en brengen de verantwoordelijke ‘verkenner’ op de hoogte via mail zodra het advies volledig is
Wat?
Na het gesprek met onder andere de patiënt, de familie, de verpleegkundigen en paramedici op de afdeling, koppelt de verkenner onmiddellijk na dit bezoek een mondeling advies terug aan de dienstverantwoordelijke of toewijsverpleegkundige. Nadien stellen de verkenners ook een schriftelijk verpleegkundig en paramedisch advies op.
Het
advies
heeft
betrekking
op
(één
van)
de
verschillende
geriatrische
assessmentdomeinen. Door wie?
Het advies wordt opgesteld in MedLucas door het pluridisciplinair intern liaisonteam. De ‘verkenner’ kan een ander lid van het team in consult vragen om een meer diepgaand assessment uit te voeren. Het advies wordt dan door de psycholoog, diëist of logopedist rechtstreeks in het besluit- en adviesdocument aangevuld.
Aan wie?
Er wordt een e-mail verzonden naar de behandelend arts en de verpleegafdeling met de vermelding dat de patiënt werd geëvalueerd en het advies terug te vinden is in MedLucas en in Orbis. Het advies wordt tevens in bijlage verstuurd naar de arts zodat deze het onmiddellijk kan bekijken indien gewenst. De dienst- /dagverantwoordelijke brieft relevante elementen uit het advies bij de eerstvolgende
patiëntentoer
aan
de
behandelende
arts.
Ook
kunnen
verpleegkundige/paramedische items besproken worden tijdens de overdrachtmomenten op de afdeling. Zowel de artsen als andere zorgverleners kunnen zowel het besluit- en adviesdocument, als het GA en alle afgenomen meetinstrumenten terugvinden in Orbis. Waarom?
Op basis van het advies dient de afdeling het zorgplan van de patiënt aan te passen of bij te sturen. De bekomen informatie is nuttig om de medische & verpleegkundige ontslagbrief aan te vullen.
Wanneer? Maximum tweeënzeventig uur na contactname met het intern liaisonteam geriatrie (weekdagen). In geval van specifiek medische problemen kan men een intercollegiaal consult geriatrie aanvragen.
5.1.4
Pluridisciplinair overleg (PDO)
Tweemaal per week wordt een pluridisciplinair overleg georganiseerd onder leiding van een verkenner van het intern liaisonteam. Aan dit overleg nemen alle vaste leden van het team, een maatschappelijk werker en de verantwoordelijke geriater deel. Ad hoc zullen de betrokken zorgverstrekkers (bijvoorbeeld psycholoog, diëtist, logopedist, artsen, dienstverantwoordelijken, referentieverpleegkundigen geriatrie, huisarts, enzovoort) uitgenodigd worden. Om efficiënt te werken zijn er inclusiecriteria opgesteld. Zo worden enkel patiënten besproken die op het moment van het pluridisciplinair overleg nog gehospitaliseerd zijn. Ook is het noodzakelijk dat meer dan één discipline van het intern liaisonteam advies gegeven heeft en/of een consult door de sociale dienst aangewezen is. Ook patiënten met een oncologische diagnose worden besproken. De eerder geformuleerde adviezen en aanbevelingen worden onder andere besproken tijdens dit overlegmoment. Het advies- en besluitdocument wordt op dat moment ook aangevuld- zodat er een update ter beschikking is voor de behandelend specialist en de verpleegafdeling. In het inventarissysteem wordt aangeduid welke patiënten er besproken werden.
5.2
Overzicht van de gevalideerde meetinstrumenten in het ‘Geriatrisch Assessment’
KATZ schaal Screenen van: Graad van zelfredzaamheid (BADL). Afname door: Verpleegkundige of ergotherapeute van het interne liaisonteam geriatrie. Info: Deze lijst kan worden ingevuld aan de hand van het patiëntendossier, informatie van de verpleging en/of van de patiënt / familie.
Richtlijn vallen * Uit: Milisen K. en al. (2009) Valpreventie. Bij geriatrische patiënten opgenomen in het ziekenhuis. 2009. Herent, Acco.
Screenen van: Risico op vallen Afname door: Verpleegkundige of ergotherapeute van interne liaisonteam geriatrie. Info: ! Indien de patiënt niet wordt beschouwd als een risicopatiënt is het alsnog belangrijk om educatieve maatregelen te overwegen. Daarnaast is het aangewezen het risico op een valincident telkens aan bod te laten komen tijden de (multidisciplinaire) overlegmomenten of wanneer de gezondheidstoestand van de patiënt verandert.
NRS-IS Nutritionele Risicoscreening – Initiële screening Screenen van: Risico op ondervoeding Afname door: - Verpleegkundige van de verpleegafdeling. - Verpleegkundige of ergotherapeut van intern liaisonteam geriatrie. Info: Aan de hand van een korte checklist kan men opsporen of er een risico op ondervoeding is. Indien er een risico op ondervoeding is, kan de diëtiste van het intern liaisonteam een verdere bevraging of testing doen.
CAM Confusion Assessment Method Screenen van: Vermoeden van delier (tijdelijke verwardheid). Afname door: Verpleegkundige of ergotherapeut van interne liaison geriatrie.
Info: Voor het invullen van de CAM wordt enerzijds de verpleging bevraagd en anderzijds wordt een aantal observatiepunten genoteerd. Door deze test kan men een tijdelijke verwardheid opsporen. Deze verwardheid kan verschillende oorzaken hebben (ziekenhuisopname, onderliggend lichamelijk lijden, anesthesie, plots toedienen of onttrekken van medicatie,…). Indien de patiënt positief scoort, worden tips gegeven naar het behandelend team op welke manier om te gaan met een verwarde patiënt.
MMSE Mini Mental State Examination Screenen van: Cognitieve problemen (al dan niet tijdelijk) Afname door: Verpleegkundige of ergotherapeut van intern liaisonteam geriatrie. Info: Aan de hand van deze test kan men eventuele problemen met betrekking tot het geheugen, oriëntatie, taal, aandacht, concentratie en constructieve vaardigheden opsporen. Bij het interpreteren van de resultaten wordt er rekening gehouden met factoren die de score kunnen beïnvloeden zoals: pijn, vermoeidheid, medicatie, tijdelijke verwardheid, leeftijd, opleidingsniveau, enzovoort. Een afwijkende MMSE-score wordt gerapporteerd aan de behandelende arts en wordt er geadviseerd de cognitie van de patiënt verder op te volgen. (vb via een dagopname op het dagziekenhuis geriatrie)
GDS De geriatrische depressieschaal (GDS) is een screeningsinstrument om een depressieve toestand bij oudere personen vast te stellen. De depressieschaal kan bestaan uit meer of minder items (30, 15 of 5). In het ziekenhuis maken we gebruik van de 15- item schaal (GDS-15).
Lawton Screenen van: Graad van zelfstandigheid (IADL) voor opname. Afname door: Verpleegkundige of ergotherapeut van intern liaisonteam geriatrie. Info: In deze test worden acht items gescoord: telefoongebruik, winkelen, voedsel bereiden, huishouden, wassen, vervoer, gebruik van geneesmiddelen en financieel beheer. Na de bevraging hebben we een beter zicht op wat de patiënt nog alleen kon doen thuis en waarvoor hij/zij al hulp nodig had.
VAS- pijn (VAS-P)
Waar heeft de patiënt pijn ? Sinds wanneer is er pijn ? Welke behandeling werd hiervoor reeds ondergaan ? Vul pijnregistratie in : score van 0 tot 10 waarbij 0 betekent dat er helemaal geen sprake is van pijn en 10 de ergst voorstelbare pijn betekent.
PAINAD De Pain Assessment in Advanced Dementia (PAINAD) heeft als doel pijn te beoordelen bij ouderen met dementie of andere cognitieve stoornissen en die niet in staat zijn tot betrouwbare communicatie.
VAS- vermoeidheid (VAS-F) De patiënt dient het cijfer aan te geven dat het best de ernst van de vermoeidheid weergeeft op een schaal van 0 – 10 waarbij 0 betekent dat er helemaal geen sprake is van vermoeidheid en 10 de ergst voorstelbare vermoeidheid betekent.
5.3
Zelfontwikkelde assessment methoden
Logopedische checklist (LoSIL) Er werd een logopedische checklist opgenomen in het ‘Geriatrisch Assessment’. Slechts enkele items dienen bevraagd te worden, de overige items kunnen achteraf worden ingevuld aan de hand van observaties tijdens het gesprek. Indien de patiënt positief scoort op één van de items kan de logopediste van het intern liaison team een consult uitvoeren bij de patiënt om een verdere screening en adviesverlening te doen. Deze checklist werd opgesteld door de logopediste en afasiologe An Vandenbulcke.
Psychisch functioneren Betreft gerichte vraagstelling naar : -
Bewustzijn
-
Gedrag
-
Oriëntatie
5.4
Gevalideerde testen gebruikt bij een verder assessment
Hieronder krijgt u een overzicht van een aantal gevalideerde en betrouwbare meetinstrumenten gebruikt door de diëtiste, psychologe en/of logopediste van het interne liaisonteam geriatrie indien zij in consult worden gevraagd door een van de verkenners van het team. Verdere screening door de diëtiste van het interne liaisonteam NRS-BS Nutritionele risicoscreening – bijkomende screening Deze test screent het risico op ondervoeding. Eerst wordt de NRS-IS (initiële screening) afgenomen. Indien deze positief is, kan de diëtiste een bijkomende screening doen (NRS-BS). Bij een bijkomende screening houdt de diëtiste zowel rekening met de voedingstoestand als met de ziekte- ernst. Bij patiënten met risico op ondervoeding volgt een uitgebreid assessment. Het evalueren van de voedingstoestand en het afnemen van een voedingsanamnese stellen de diëtiste in staat om het behandelingsplan op te stellen, dat vervolgens in actie treedt.
Verdere screening door de psychologe van het interne liaisonteam COTESS Cognitieve testbatterij voor senioren Deze neurologische testbatterij screent naar mogelijk cognitieve stoornissen. Het is een testbatterij die bestaat uit zeven onderdelen: o
Aandacht
o
Taal
o
Geheugen
o
Redeneren
o
Praxie
o
Somatognosie
o
Tijdrelatering
o
Executief functioneren
De test kan in zijn geheel worden afgenomen of men kan enkel de onderdelen gebruiken die van toepassing zijn voor een bepaalde patiënt. Deze test is een veel uitgebreidere test dan de MMSE, waardoor men informatie krijgt die kan helpen tot het stellen van een differentiaaldiagnose. NPI-Q Neuropsychiatric Inventory questionnaire
De ''Neuropsychiatric Inventory'' is een vragenlijst waarmee een beeld wordt verkregen van eventueel aanwezige psychopathologische verschijnselen bij patiënten met hersenletsel. Het is gebaseerd op een interview bij een mantelzorger of hulpverlener die de patiënt goed kent. De NPI bevat 12 subschalen waarbij de frequentie en ernst van elk gedragsaspect en de bijbehorende emotionele belasting voor de verzorgende worden gescoord. Het omvat 12 gedragsaspecten, te weten:
Wanen
Hallucinaties
Agitatie/agressie
Depressie/dysforie
Angst
Euforie/opgetogenheid
Apathie/onverschilligheid
Ontremd gedrag
Prikkelbaarheid/labiliteit
Doelloos repetitief gedrag
Nachtelijke onrust/slaapstoornissen
Eetlust/eetgedrag verandering
Verdere screening door de logopediste van het interne liaisonteam Boston naming test Deze test wordt gebruikt bij het opsporen van taalkundige problemen. De test bestaat uit 60 prenten die moeten benoemd worden. Dit zijn zowel woorden die men veel gebruikt (bv: bed, boom, huis,…), als woorden die men minder gebruikt (bv: neushoorn, iglo, muilkorf,…). TASH Taalscreening na hersenletsel Deze taaltest wordt afgenomen bij patiënten met een verworven hersenletsel (= niet aangeboren), in de eerste tot en met zesde week na het verwerven van het letsel. Deze test bestaat uit drie onderdelen waarbij men zowel taalbegrip als taalgebruik screent. T.T. Token Test
Deze taaltest onderzoekt het taalbegrip zonder een beroep te moeten doen op de intelligentie / geheugen. De test gaat het werkgeheugen, de perceptie en de aandacht na. Men kan ook bepalen of de persoon een afasie heeft en wat de ernst van de afasie is. AAT Akense afasie test Dit onderzoeksinstrument, ontworpen door de Akense school, heeft als doel het stellen van een differentiaaldiagnose afasie/geen afasie, het bepalen van de ernst van de afasie, het bepalen van de soort afasie en het beschrijven van de stoornis in de verschillende taalmodaliteiten en op verschillende linguïstische niveaus. Deze test bestaat uit zes onderdelen. FDO Frenchay Dysartrie Onderzoek Deze spraaktest onderzoekt de verschillende parameters van het spreken: o
Ademhaling
o
Lippen
o
Kaak
o
Tong
o
Stem
o
Beïnvloedende factoren
o
Reflex
o
Velum
o
Verstaanbaarheid
Aan de hand van deze test kan de logopediste vaststellen of de persoon in aanmerking komt voor taaltherapie. ACE-R Addenbrooke’s Cognitieve Examination Revised Deze test heeft als doel om cognitieve problemen te diagnosticeren.
(NSVO) Nederlands Verstaanbaarheids Onderzoek
6
MEDISCHE TERMINOLOGIE Etymologie ALGEMEEN
a-
zonder
dys-
wijst op een stoornis
-ectomie
wegname
intra-
in
-itis
ontsteking
logos ( -logie, -loog)
leer
pathos ( -pathie)
lijden
poly-
veel
CARDIOVASCULAIR STELSEL card-, cardi- (afgeleid van het Grieks)
hart
cardiologie cardiopathie vas- (afgeleid van het Latijn)
leer of studie van de hartziekten het lijden aan een hartziekte (bloed)vat
BLOED- EN LYMFESTELSEL hem-, hemat- (afgeleid van het Grieks)
bloed
RESPIRATOIR STELSEL trache- (afgeleid van het Latijn)
houdt verband met de luchtpijp tracheitis
bronch- (afgeleid van het Latijn)
ontsteking van de luchtpijp wijst op een luchtpijpvertakking
bronchitis pneum-, pneumon- ( van het Grieks)
ontsteking van de luchtpijpvertakking houdt verband met de long
pneumectomie pneu (van het Grieks)
wegnemen van de long houdt verband met het ademen
apnoe
toestand waarbij tijdelijk het ademen ophoudt
dyspnoe
een moeilijke ademhaling
polypnoe
snel en veelvuldig ademen
SPIJSVERTERINGSSTELSEL stomat- (afgeleid van het Grieks)
mond
stomatologie stomatitis gastr- (afgeleid van het grieks)
studie van de mondaandoeningen mondslijmvliesontsteking wijst op maag
gastrectomie gastritis enter- (afgeleid van het Grieks)
wegnemen van de maag maagontsteking darm
enteritis gastro-enteritis hepat- (afgeleid van het Grieks)
darmontsteking ontsteking van maag en darm lever
hepatitis
infectie aan de lever
UROGENITAAL STELSEL nefr- (afgeleid van het Grieks)
houdt verband met de nier
ur- (Grieks)
wat verbandt houdt met de urine ureter (Latijn)
cyst- (afgeleid van het Grieks)
urineleider houdt verband met de blaas
cystitis
blaasontsteking
uterus (Latijn)
baarmoeder
hyster- (afgeleid van het Grieks)
houdt verband met de baarmoeder
hysterectomie gynaec- (afgeleid van het grieks)
wegnemen van de baarmoeder wat verband houdt met de vrouw
gynaecologie
vrouwenziekten
ZENUWSTELSEL neur- (afgeleid van het Grieks)
zenuw neurologie
studie van de zenuwen, zenuwziekten
encefal- (afgeleid van het Grieks)
hersenen
cerebr- (afgeleid van het Latijn)
hersenen
psych- (afgeleid van het Grieks)
ziel psychiatrie
tak van de geneeskunde die zich bezighoudt met het behandelen en genezen van geestesaandoeningen
OSTEOMUSCULAIR STELSEL oste- (afgeleid van het Grieks)
houdt verband met het been
muscul- (afgeleid van het Latijn)
spier
intramusculair artr- (afgeleid van het Grieks
inspuiting in de spier gewricht
artritis pod- (afgeleid van het Grieks)
gewrichtsaandoening voet
podologie thorac (afgeleid van het Latijn)
studie van de voet borstkas
OTORINOLARYNGOLOGIE, OFTALMOLOGIE, DERMATOLOGIE ot- (afgeleid van het grieks)
oor otitis
rin- (afgeleid van het Grieks)
oorontsteking neus
oftalm- (afgeleid van het Grieks)
oog
dermat- (afgeleid van het grieks )
heeft betrekking op de huid
dermatoloog
dokter in de huidziekten
cut- (afgeleid van het Latijn)
huid
subcutane injectie
inspuiting onder de huid
PREFIX Aantal / hoeveelheid hemi-, semi-
helft hemiplegie
verlamming van een lichaamshelft
uni-, mono-
één
bi-, di-
twee
tri-
drie
oligo-
weinig oligofrenie
poly-, multi-
weinig verstand, een verstandelijke handicap veel
polypnoe
veel en snel ademen
Afmeting micro-
klein micro-organisme
macro-
klein organisme, bijv. een bacterie groot
macroscopisch mega-, megalo-
wat te zien is met het blote oog groot
Gelijkenis / verschil / tegenstelling auto-
zelf
homo-, iso-
gelijk homoseksueel isomorf
hetero-
Zich aangetrokken voelen tot hetzelfde geslacht dezelfde vorm ander
hetero-anamnese anti-
bevraging van een familielid tegen
antibioticum
tegen de ziekte
Graad / hoedanigheid hypo-
onder, te weinig, onvoldoende
hypotensie hyper-
te lage bloeddruk boven, te veel, overdreven
hypertensie dys-
te hoge bloeddruk moeilijkheid, stoornis
dyspnoe
moeilijke ademhaling
Ontkenning a-, an-
zonder, gebrek aan anemie
in-, im-
bloedarmoede niet
incontinentie
niet kunnen ophouden van urine
Plaats in-, intra-, en-, endo-, ento-
in, binnen intramusculair
in de spier
e- ec-, ex- exo-
uit, buiten
inter-, meso-
tussen, in het midden
Snelheid brady-
traag bradycardie
tachy-
trage hartslag snel
tachycardie
snelle hartslag
Tijd ante-, pre-, pro-
voor prematuur
post-
vroeggeboorte na
posttraumatische stress
stress na een trauma
SUFFIX -algie
pijn gastralgie
maagpijn
-ectomie
wegnemen
-emie
houdt verband met bloed glycemie
-fobie
vrees claustrofobie
-geen, -genese
vrees voor kleine ruimten ontwikkeling, vorming
pathogeen -itis
ontwikkelen van een ziekte ontsteking
cystitis -manie
suikergehalte van het bloed
blaasontsteking drang
kleptomanie -pathie, -paat
neiging tot stelen aandoening
cardiopathie -scopie
hartlijden onderzoek
gastroscopie -therapie
maagonderzoek behandeling
farmacotherapie
behandeling met medicatie
Woordenschat
A Abces
etterbuil, ophoping van pus in het lichaam
Abnormaal
afwijkend van de norm
Abortus
miskraam
Abrasie
schaafwond
Abrupt
plotseling
Absence
kortstondig bewustzijnsverlies
Absorptie
opname
Abstinentie
onthouding van medicijnen, alcohol, drugs
Accidenteel
toevallig, of als gevolg van een ongeluk
Acne
puistjes
Activeren
werkzaam maken
Acuut
plotseling en hevig
Adolescent
puber, jeugdig persoon
Adult
volwassene
Afasie
spraakstoornis
Agitatie
opwinding
Alert
oplettend
Allergie
overgevoeligheid
Amnesie
geheugenverlies
Analyse
ontleding
Anamnese
vraaggesprek naar de ziektegeschiedenis
Anesthesie
verdoving of narcose
Anorexia
magerzucht, eetstoornis
Antibioticum
geneesmiddel dat bacterien doodt
Antidepressivum
middel tegen ziekelijke neerslachtigheid
Apathie
lusteloosheid
Artrose
gewrichtsaandoening
Autonoom
zelfstandig
B Biopsie
een stukje weefsel uit een orgaan verwijderen voor onderzoek
Bronchitis
ontsteking van de luchtpijptak
C Carcinoom
kankergezwel
Cardiaal
met betrekking tot het hart
Caries
tandbederf
Causaal
oorzakelijk verband (oorzaak – gevolg)
Cellulitis
ontsteking van het onderhuidse bindweefsel
Celmembraan
wand, omhulsel van de cel
Cerebraal
met betrekking tot de grote hersenen
Cerebrovasculair
met betrekking tot de bloedvaten in de hersenen
Chemotherapie
behandeling van kanker met medicijnen
Chirurgisch
operatief
Cholesterol
lichaamsvet
Chronisch
van lange duur
Circulatie
(bloeds)omloop
Classificatie
indeling, rangschikking
Cognitief
met betrekking tot het denkproces
Coitus
geslachtsgemeenschap
Combinatie
verbinding
Complex
ingewikkeld
Complicatie
bijkomende ziekte
Conceptie
bevruchting
Conditie
toestand waarin iemand verkeert
Contraceptivum
voorbehoedsmiddel
Convulsie
stuip, toeval
Coronair
m.b.t. de kransslagaders van het hart
Correlatie
samenhang
Crisis
ernstige ziekteaanval
Criterium
toets, een reden
Curatief
genezend
Curve
kromme lijn
Cyclus
terugkerende regelmatige reeks
Cytoplasma
celvloeistof
Cyste
holte gevuld met vocht
D Decubitus
doorligwond
Deficit
gebrek
Delirium
acuut psychische stoornis t.g.v. een lichamelijke aandoening, vergiftiging of onthouding van middelen
Dementie
geestelijke achteruitgang
Dermatologisch
met betrekking tot de huisziekten
Detectie
opsporing, ontdekking
Diabetes
suikerziekte
Diagnose
vaststelling van een ziekte
Distilleren
zuiveren
Donor
degene die zijn orgaan afstaat
Dosis
hoeveelheid van een geneesmiddel
Drainage
vochtafvoering
E Echografie
beeld van organen
Eczeem
oppervlakkige huidaandoening
Effectief
doeltreffend
Efficiënt
doelmatig
Ejaculatie
zaadlozing
Elastisch
rekbaar
Elektro-Encefalo-Grafie
beeld van de elektrische hersenstroom
Elektrocardiografie
onderzoek van de elektrische activiteit van het hart
Eliminatie
verwijdering
Embolie
bloedvatverstopping
Embryo
vrucht in het moederlichaam
Emesis
braken
Emfyseem
longaandoening
Emotioneel
gevoelsmatig
Epidemie
besmettelijke ziekte die zich verspreid onder een bevolkingsgroep
Epilepsie
vallende ziekte, toevallen
Equivalent
gelijkwaardig
Etiologie
leer van de ziekteoorzaken
Euforie
verhoogd gevoel van welzijn
Evaluatie
beoordeling
Evolutie
ontwikkeling
Excessief
overdreven
Excitatie
opgewondenheid
Extern
uitwendig
F Faeces
ontlasting
Fataal
noodlottig
Fenomeen
verschijnsel
Fertiliteit
vruchtbaarheid
Fixatie
vasthechting
Fobie
ziekelijke vrees
Fractuur
been(bot)breuk
Fysisch
lichamelijk
G Genetisch
met betrekking tot de erfelijkheid
Genitaal
met betrekking tot de geslachtsorganen
Geriatrisch
medische zorg voor de oudere mens
Gradueel
trapsgewijs
Gynaecologisch
met betrekking tot de vrouwenziekten
H Hallucinatie
zinsbedrog, waanvoorstelling
Hemopathie
bloedziekte
Hepatitis
leverontsteking
Homogeen
gelijksoortig
Hygiënisch
met betrekking tot de lichaamszorg
Hyperkinesie
overmatige bewegingsdrang
Hypersecretie
verhoogde afscheiding
Hypersensitiviteit
verhoogde gevoeligheid
Hypertensie
verhoogde bloeddruk
Hyperventilatie
angstige ademhaling
Hypotensie
te lage bloeddruk
Hysterectomie
verwijdering van de baarmoeder
I Identificatie
vereenzelviging
Immaturiteit
onrijpheid
Immobilisatie
onbeweeglijk maken
Immuniteit
onvatbaarheid voor een ziekte
Implantatie
inplanting
Implicatie
verwikkeling
Impotentie
onvermogen tot geslachtsgemeenschap
Impregnatie
binnendringen van de zaadcel in de eicel
In vitro
in een reageerbuis
In vivo
in het levende organisme
Inactief
onwerkzaam
Incidenteel
bijkomend
Incisie
insnijding
Inclusief
met inbegrip van
Incompatibel
onverenigbaar
Incontinentie
onvermogen om urine of ontlasting op te houden
Incubatie
sluimeren van een ziektekiem
Indicatie
aanwijzing
Indicatief
aanduidend
Indirect
niet rechtstreeks
Individueel
afzonderlijk
Inductie
gevolgtrekking
Infantiel
kinderlijk
Influenza
griep
Infuus
vochttoediening in de bloedvaten
Inhalatie
inademen van dampen
Injectie
inspuiting
Insomnia
slapeloosheid
Intensiteit
sterkte
Interactie
onderlinge beïnvloeding
Interval
tussenperiode
Interventie
ingreep
Intoxicatie
vergiftiging
Intramusculair
in de spier
Intraveneus
in de ader
Irreversibel
onomkeerbaar
Irritatie
prikkeling
Isoleren
afsluiten
K Katheter
buisje
Kinetisch
wat beweging veroorzaakt
Klinisch
direct voor de arts zichtbaar
L Lactatie
borstvoeding
Latent
sluimerend
Lateraal
aan de zijkant
Leukemie
bloedkanker
Libido
geslachtsdrift
Lipide
vetachtige stof
Lokaal
plaatselijk, van beperkte omvang
Lumbago
lendenpijn
M Malaise
gevoel van onwelzijn
Manie
ziekelijke neiging
Manifest
onmiddellijk herkenbaar
Melanoom
kwaadaardig gezwel van de huid
Membraan
dun vlies
Menarche
eerste maandstonden
Meningitis
hersenvliesontsteking
Menopauze
overgangsjaren
Menstruatie
maandstonden
Mentaal
verstandelijk
Metabolisme
stofwisseling
Microbiologisch
met betrekking tot de kleinste levende wezens
Microniseren
verpulveren
Mimiek
gezichtsuitdrukking
Mobilisatie
beweeglijk maken
Modificeren
wijzigen
Monotherapie
behandeling met één geneesmiddel
Morbiditeit
ziektecijfer
Mortaliteit
sterftecijfer
Motorisch
met betrekking tot beweging
Mucus
slijm
Musculair
met betrekking tot de spieren
Mutisme
onvermogen om te spreken
N Narcoticum
verdovend middel
Nasaal
met betrekking tot de neus
Neonataal
m.b.t. de eerste weken na de geboorte
Nervositeit
zenuwachtigheid
Neveneffect
bijwerking
Nihil
niets
O Obesitas
overgewicht, vetzucht
Obsessie
dwangvoorstelling
Obstipatie
moeilijke stoelgang
Obstructie
verstopping
Occasioneel
nu en dan voorkomend
Odor
reukzin
Oedeem
waterzucht
Oestrogeen
vrouwelijk hormoon
Oraal
met betrekking tot de mond
Osteoporose
botontkalking
Otitis
oorontsteking
Ovulatie
eisprong
P Palliatief
verzachtend
Parallel
evenwijdig
Paralyse
verlamming
Paranoia
achtervolgingswaanzin
Parese
gedeeltelijke verlamming
Partikel
klein deeltje
Pathologisch
ziekte
Pediatrisch
m.b.t. de kindergeneeskunde
Penetratie
binnendringing door de huid heen
Perceptie
waarneming
Periodiek
regelmatig terugkerend
Peristaltiek
darmbeweging
Permanent
blijvend
Permeabiliteit
doordringbaarheid
Pigmentatie
verkleuring
Placebo
geneesmiddel zonder werking
Placenta
moederkoek
Pneumonie
longontsteking
Populatie
bevolking
Post Partum
na de bevalling
Postnataal
na de geboorte
Postoperatief
na een heelkundige ingreep
Posttraumatisch
na een letsel
Potentie
kracht
Potentieel
mogelijk
Predispositie
vatbaarheid
Prematuur
voortijdig
Prenataal
voor de geboorte
Preoperatief
voor de operatie
Preventie
voorkoming (van ziekte)
Prognose
voorspelling van het verloop en de afloop van een ziekte
Progressief
voortschrijdend
Proteïne
eiwit
Prothese
kunstmatig lichaamsdeel
Pseudotumor
schijngezwel
Psychisch
geestelijk
Psychologisch
m.b.t. het gevoelsleven
Psychomotorisch
m.b.t. bewegingen door de geest veroorzaakt
Psychose
geestelijke stoornis
Psychosomatisch
m.b.t. het verband tussen geest en lichaam
Punctie
prik
Purgatief
middel tegen verstopping
R Radiografie
fotograferen d.m.v. röntgenstralen
Radiotherapie
bestraling
Recuperatie
herstel van krachten
Referentie
verwijzing
Regressie
achteruitgang
Reïnfectie
hernieuwde besmetting
Renaal
m.b.t. de nier
Repetitief
zich herhalend
Reproductie
vermenigvuldiging
Research
wetenschappelijk onderzoek
Resistent
bestand tegen
Respons
antwoord
Retardatie
vertraging, achterstand
Reversibel
omkeerbaar, veranderbaar
Rhinitis
(neus)verkoudheid
Routinematig
zoals gewoonlijk
S Salivatie
speekselvloed
Sarcoom
kwaadaardig gezwel
Secretie
afscheiding
Sedativum
kalmerend middel
Segment
onderdeel
Seniliteit
geestelijke en lichamelijke ouderdomsverschijnselen
Sensorieel
zintuiglijk
Simultaan
gelijktijdig
Solutio
oplossing
Somatisch
m.b.t. het lichaam
Spasme
kramp
Sporadisch
zeldzaam
Sputum
fluim, speeksel
Stase
stilstand
Steriliteit
onvruchtbaarheid
Substitutie
vervanging
Supervisie
toezicht
Suppositorium
zetpil, pil die via de anus wordt ingebracht
Symptoom
ziekteverschijnsel
Syncope
plotseling bewustzijnsverlies
Syndroom
ziektebeeld
Systematisch
stelselmatig
Systemisch
over het hele lichaam verspreid
T Tendens
neiging, richting van een ontwikkeling
Terminaal
in het eindstadium
Tetanus
infectieziekte die door gifstof leidt tot spierspasmen
Therapie
geneeswijze, behandeling
Thermisch
met betrekking tot warmte
Thoracaal
m.b.t. de borstkas
Thrombus
bloedprop
Tic
zenuwtrek
Tolerantie
verdraagzaamheid
Tonus
spierspanning
Toxicomanie
verslaving aan gifstof
Toxisch
giftig
Tranquillizer
middel dat opwindingstoestanden bedaart
Transfer
overdracht
Transformatie
verandering
Transplantatie
overplanting
Traumatisch
door een letsel ontstaan
Tremor
beving
Trombose
vorming van bloedprop in bloedvat of hart
Tumor
gezwel
U Ulcus
zweer
Uniform
éénvormig
Urgentie
dringende noodzaak
Uterus
baarmoeder
V Vaccinatie
inenting
Variabiliteit
veranderlijkheid
Vasculair
m.b.t. de bloedvaten
Vegetatief
buiten het bewustzijn om
Veneus
m.b.t. de aders
Vertigo
duizeligheid
Viraal
door een virus veroorzaakt
Visioen
droombeeld
Visueel
m.b.t. het zicht
6 Bijlagen
INTERNE LIAISON GERIATRIE Geriatrische screening (GS) op Contactpersonen
Naam: Afdeling / kamer: Opnamedatum: Opnamenummer: Patiëntennummer:
Naam 1 Relatie TEL/GSM
Behandelende arts: Dr. GS afgenomen door: Vermoedelijke ontslagdatum:
Naam 2 Relatie TEL/GSM
Reden van opname
Medische voorgeschiedenis (info Medlucas + vpk dossier)
Eerdere opnames voor Eerdere ambulante opnames voor Eerdere consulten ILG:
Woonsituatie Thuis
Voor opname:
Na opname: (doel van patiënt)
alleen met partner met familielid: Service flat alleen met partner ROB / RVT / WZC: Andere:
Type / omschrijving woning: Huis met trappen patiënt gebruikt trappen nog patiënt gebruikt trappen niet meer Appartement met lift zonder lift (op de verdieping) Bungalow Andere:
Terug naar huis / thuisvervangend milieu Plaatsing Andere:
Geriatrisch Risico Profiel (GRP)* Toestand voor opname
JA
NEEN
1. Cognitieve stoornis (b.v. desoriëntatie, dementie, delirium)
2
0
2. Alleenwonend of geen hulp mogelijk door inwonende partner/familie
1
0
3. Moeilijkheden bij stappen of transfers of gevallen in het voorbije jaar
1
0
4. Hij/zij werd gehospitaliseerd in de afgelopen 3 maanden
1
0
5. De patiënt gebruikt ≥ 5 geneesmiddelen
1
0
TOTAALSCORE * Zoals gescoord op de afdeling.
vzw AZ Sint-Lucas & Volkskliniek Campus Sint-Lucas Groenebriel 1 9000 Gent Tel. 09/224 61 11 Fax 09/224 61 10
[email protected]
Campus Volkskliniek Tichelrei 1 9000 Gent Tel. 09/224 56 11 Fax 09/224 56 10
[email protected]
WERKPOSTFICHE STAGIAIRS in uitvoering van het KB van 21/09/04 betreffende de bescherming van stagiairs Onderneming : AZ Sint-Lucas Werkposten : Verpleegafdeling Interne Liaison Geriatrie Typefunctie : Verpleegkundige Opleiding : Bachelor in verpleegkunde / 4e graadsopleiding verpleegkunde
LUIK A Beschrijving van de werkzaamheden : - Waar : Verpleegafdelingen
- Welke machine, transportmiddel, producten : / - Taken : bestaat uit het aanbieden van een complementaire, geriatrische benadering aan elke gehospitaliseerde geriatrische patiënt, die niet op een dienst geriatrie verblijft. Resultaat risico-evaluatie(1) : - Risico’s : Risico biologische agentia groep 2 : TBC - Genomen preventiemaatregelen : Vaccinaties, standaardvoorzorgsmaatregelen - Specifieke instructies, opleiding : standaardvoorzorgsmaatregelen beheersen,
Risico’s en hinder(2) val op de begane grond van hoger gelegen vlak
LUIK B
Verplicht medisch toezicht(3) risico beroepsziekten : fysisch…………………………….. chemisch………………………….. biologisch…………………………. prikwonden/snijwonden lawaai longaandoening………………… verbrijzelingen trillingen huidaandoening……………….. rondvliegende scherven warmte veiligheidsfunctie? : ……………………………………………………….. brandwonden koude contact met voedingswaren elektrische risico’s vochtigheid gebruik van beeldschermen(4) manueel hanteren van lasten (met gevaar voor rugletsel) val van voorwerpen chemische hinder inentingen/test : tetanus tuberculoses geïsoleerd werk spatten hepatitis B andere :…………… andere …………………. stof ioniserende stralingen ……………………………………………. gassen, dampen noodzakelijke maatregelen bij zwangerschap en borstvoeding. Conform risicolijst AZSL aard v/h gericht onderzoek…………………………………………………. Periodiciteit 1 x geldig voor de volledige opleiding Welke werkkledij/persoonlijke beschermingsmiddelen worden gedragen ? (verantwoordelijkheid gebruiker) broekpak/schort/andere : broekpak of schort ademhalingsbescherming (type) :………………………………….. veiligheidsschoenen (type) :…………………………………………….. oorkap/oorpropjes (type) :…………………………………………….. handschoenen (type) : PVC of Latex helm/kapje (type) : …………………………………………………………. bril/scherm (type) : bij risico op bloedspatten andere :……………………………………………………………………………….. Voor de onderneming : naam en handtekening
Ondergetekende werd geïnformeerd over de in te nemen werkpost.
Datum : Datum : (1)
indien het een arbeidspost zonder specifieke gezondheids-en veiligheidsrisico’s betreft, dient de tabel “Risico’s en kinder” niet aangevuld te worden
(2)
geeft de specifieke kenmerken van de arbeidspostanalyse
(3)
aard van de blootstelling zoals voorzien in de inventaris opgemaakt in uitvoering van ARAB art.124 & 1b en meegedeeld aan de arbeidsgeneesheer
(4)
gebruik van beeldschermen gedurende een aanzienlijke deel van de normale werktijd (bv.meer dan 4 uur) in functie van wat bij de gebruiker geldt
(5)
algemene opmerking : de werkpostfiche is vooraf ter advies voorgelegd aan de diensten van preventie en bescherming op het werk en het comité
