INFO MIGRATIE. Wat beweegt en verwacht een migrant? Zes migranten vertellen over hoop, beloftes en de uiteindelijke realiteit

MIGRATIE

INFO NUMMER 2 15e JAARGANG juli 2009

IOM Internationale Organisatie voor Migratie

Verhalen van migranten _ Wat beweegt en verwacht een migrant? Zes migranten vertellen over hoop, beloftes en de uiteindelijke realiteit.

Migratie Info is een uitgave van de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) Nederland en bevat nieuws en achtergrondinformatie over migratie vraagstukken rond drie thema’s: terugkeer, overkomst naar Nederland en migratie & ontwikkeling. Het blad verschijnt één keer per kwartaal en wordt toegestuurd aan relaties van IOM en aan overige geïnteresseerden. Migratie Info wordt mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van het Ministerie van Justitie en het Ministerie van Buitenlandse Zaken.

IOM Nederland

IOM-kantoren

Postbus 10796 2501 HT Den Haag T 070 - 31 81 500 Telefax: 070 - 33 85 454

Postbus 1002 8001 BA Zwolle T 0900 - 74 64 466 (t 0,05 p/m)

www.iom-nederland.nl

2

Het onderwerp migratie wordt vanuit diverse invalshoeken belicht. Aan bod komen onder meer: terugkeerprogramma’s, gezinshereniging, uitgenodigde vluchtelingen, procedures, overheidsbeleid, achtergronden, praktijk ervaringen en (internationale) ontwikke lingen.

IOM Logistieke Unit Brede Haven 25 5211 TL Den Bosch T 0900 - 74 64 466 (t 0,05 p/m)

Nieuwe Herengracht 18 1018 DP Amsterdam T 0900 - 74 64 466 (t 0,05 p/m)

Vertrekpassage West Transportstraat 267 1118 AW Schiphol

Inhoud

Migratie Info 15e jaargang, nummer 2

VOORWOORD Wat beweegt een migrant? Welke verwachtingen draagt een migrant met zich mee? Welke push en pull factoren spelen een rol in het besluit om eigen land te verlaten? Of het nu gaat om vluchtelingen, economische migranten, studenten, slachtoffers van mensenhandel en mensen die na de Tweede Wereldoorlog uit Nederland remigreerden: bij elk migratieproces spelen energie, hoop, beloftes en de uiteindelijke waarheid een belangrijke rol. In deze uitgave van Migratie Info doen migranten hun verhaal. Mensen die komen en weer gaan, mensen die al dan niet tevreden zijn bij hun migratie, migranten die initiatieven nemen en keuzes maken. Voor allemaal geldt dat hun migratie een onuitwisbare indruk heeft gemaakt, zij het voor de één in positieve en voor een ander in negatieve zin. Migratie Info laat zien welke dilemma’s er voor migranten in dit hele proces opduiken. Uit de interviews blijkt dat migratie vaak een circulair proces is: voorgoed je land verlaten is zelden een vooropgezette keuze. In heel veel gevallen keert de migrant uiteindelijk weer terug. Zes verhalen die laten zien dat migratie meer is dan een reis van het een naar het andere land. De redactie

Inhoudsopgave “Weinig mensen weten wat een vluchteling is.” ‘As soon as possible weg uit de Republiek Benin’, dat wilde Lokombe. Maar dat duurde zes jaar. “Toen werd ik uitgenodigd voor een interview met UNHCR.”

“Thuis in herkomst- en bestemmingsland” “Als er een blanke in Sierra Leone komt denken ze direct dat hij heel rijk is en van alles komt brengen. Bij mij weten ze dat ik niet rijk ben maar wel iets te vertellen heb”, zegt Binta Jalloh.

Pagina 2, 3 en 4

Pagina 8, 9 en 10

Na studie in Nederland terug naar Soedan “Toen het mogelijk was hebben we geen moment geaarzeld om terug te gaan naar ons eigen land”, vertelt Alsawi Yusuf. “Zo zijn we dichter bij onze grote families en hebben we meer mogelijkheden om sociale en politieke functies te vervullen.”

“De mooiste tijd van ons leven” “Ik wil helemaal geen job, zei ik, ik wil alleen dat u mijn naam op schrijft. Hij keek op. U spreekt Engels? Ja, zei ik. En hij schreef mijn naam op.”

Pagina 5, 6 en 7

Pagina 11, 12 en 13

“Het is niet makkelijk om met lege handen terug te keren” Vanwege haar gezondheidsproblemen kon Edith terugkeren naar Ghana met een herintegratiebijdrage. Ze investeert nu in het bedrijf van haar neef. “Ik ga een jaar met hem werken. Daarna ga ik het alleen doen.” Pagina 14 en 15

Slachtoffer mensenhandel E. vertelt over haar ervaringen: “Als iemand je mooie dingen en liefde belooft, als je ongelooflijk aardige complimentjes krijgt, moet je doorvragen om te weten dat het geen valkuil is. Dus ‘beware of the trap’.” Pagina 16 en 17

1

Interview

Uitgenodigde vluchteling en ambassadeur VluchtelingenWerk

“Weinig mensen weten wat een vluchteling is” Congo blijft mijn land, hoe veel slechte ervaringen ik ook heb. Maar we kunnen niet teruggaan. Ik voel me welkom in Nederland en de kinderen doen het goed op school.” Bahati Lokombe zat zes jaar in een vluchtelingenkamp. Daarna kwam hij op voordracht van het Hoge Commissariaat voor de Vluchtelingen van de Verenigde Naties in september 2006 naar Nederland. In juni 2008 volgden zijn dochter en twee zusjes. Ook zijn broer is inmiddels opgespoord. Lokombe is nu ambassadeur van VluchtelingenWerk. In 1999 werkte de toen 23-jarige Lokombe voor de Congolese overheid. Hij woonde in het grensgebied in Oost-Congo. Het land werd sinds 1994 getroffen door etnische onlusten en een burgeroorlog, mede door de instroom van vluchtelingen uit Rwanda en Burundi. De burgeroorlog verergerde in 1998 toen rebellen met steun van Rwanda en Oeganda probeerden president Laurent Kabila weg te jagen. Volgens het International Rescue Committee kostte het conflict sinds 1998 aan ongeveer 3,8 miljoen mensen het leven, de meeste slachtoffers stierven als gevolg van honger en ziekte. Miljoenen anderen vluchtten voor het geweld. “Het probleem in de grensgebieden was de gemengde bevolking. De overheid wilde dat de Ruwandezen het land zouden verlaten en wilde alleen ‘honderd procent Congolezen. Die waren er niet, de bevolking was al jaren gemengd,” vertelt Lokombe. Hij protesteerde en zijn verzet tegen de overheid maakte hem tot politiek gevangene. Samen met ongeveer honderd anderen werd hij opgesloten. Slechts elf ervan overleefden de mishandelingen en ontberingen. Lokombe was één van de elf. “Ik weet niet hoe UNHCR en IOM ons ontdekten, maar het is hen gelukt om

2

Bahati Lokombo: “Een vluchteling kan bijdragen aan de gemeenschap waar hij in terechtkomt.”

door intensief onderhandelen met de overheid ons vrij te krijgen. Na veertien maanden was ik weer vrij. We moesten wel het land verlaten, dat kon niet anders om je leven te redden. Ik ben gevlucht naar West-Afrika, naar de Republiek Benin en kwam in een vluchtelingenkamp terecht.” ‘As soon as possible weer weg’, dat wilde hij. Maar dat duurde zes jaar. “Toen werd ik uitgenodigd voor een interview met UNHCR. Ik kwam in aanmerking om voorgedragen te worden als uitgenodigde vluchteling.” De aanvankelijke mogelijkheid om naar de

Verenigde Staten te gaan bleek niet haalbaar. Een gesprek met de Nederlandse ambassadeur en mensen van de Nederlandse Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) had meer resultaat. In september 2006 vertrok hij naar Nederland. Gezinshereniging Na aankomst in Nederland ging Lokombe naar het asielzoekerscentrum in Amersfoort.Uitgenodigde vluchtelingen krijgen daar een speciaal programma en blijven er gemiddeld een half jaar. Lokombe bleef er


Het weerzien van Bahati Lokombo met zijn dochter en nichtje op Schiphol.

langer omdat het opsporen en identificeren van zijn dochter, twee zusjes en broertje veel tijd in beslag nam. Intussen zette Lokombe zich in voor lotgenoten en hielp hij Vluchtelingenwerk met het feit dat hij zeven talen spreekt.

“Het lukte UNHCR en IOM om ons vrij te krijgen” Acht jaar had Lokombe geen contact met zijn familie gehad. De relatie met de moeder van zijn dochtertje was inmiddels verbroken. De UNHCR kwam er achter dat zijn twee zusjes en dochter in een vluchtelingenkamp in Oeganda zaten. Toen bleek ook dat zijn zusje was misbruikt en zwanger was. “De procedure duurde lang omdat het moeilijk te bewijzen was dat het mijn dochter was. Ik heb veel hulp gehad van VluchtelingenWerk en het lukte de oom die voor haar zorgde om een geboortebewijs te overleggen.” In juni vorig jaar heeft Lokombe zijn familie op Schiphol kunnen ophalen. “Het was een bijzondere dag, ik was echt heel blij. Het was de beste ervaring in mijn leven. Mijn broertje is nu gelukkig ook gevonden, maar het is nog niet zeker of hij wel naar Nederland kan komen.” Ambassadeur VW Lokombe is er trots op dat hij één van de twintig ambassadeurs van VluchtelingenWerk in Nederland mag zijn. “Dat houdt in dat we vluchtelingen helpen en adviseren bij hun integratie met als belangrijkste startpunt het leren van de taal. Soms help ik mensen

bij telefoongesprekken of het vertalen van brieven.” Ook voorlichting is een belangrijke taak. De ambassadeurs gaan naar bijvoorbeeld gemeenten en scholen om te vertellen wat een vluchteling is en wat het betekent. “We benadrukken dan dat een vluchteling ook kan bijdragen aan de gemeenschap waar hij in terecht komt. Want we hebben ervaringen in ons eigen land, met een verschillende cultuur en het is leuk om die te laten zien.” Wat opvalt is dat scholieren en studenten vaak niets weten over vluchtelingen. “Het is nog zo onbekend. We leggen uit wat een vluchteling is, en wat het verschil tussen een asielzoeker en een uitgenodigde vluchteling. Mensen hebben er vaak nooit van gehoord, ze hebben geen idee. Zeker niet over vluchtelingenkampen en hoe lang mensen daar verblijven. Het is echt belangrijk om daar voorlichting over te geven.”

Uitgenodigde vluchtelingen

IOM Ook aan IOM heeft Lokombe veel te danken. Hij toont het formulier waarmee hij dankzij IOM vrijkwam uit de gevangenis. Blij was hij ook met IOM toen hij naar Nederland kwam en bij de transit in Frankrijk de vlucht mistte. Hij vroeg de politie om iemand van IOM en zij brachten hem in contact. ‘Geen paniek’ zei de man van IOM. ‘Ik maak een nieuw programma en je kunt vandaag nog naar Nederland’. Het laatste contact met IOM had Lokombe toen zijn familie aankwam op Schiphol. “Van IOM kreeg ik de informatie over de aankomst. IOM doet heel spannend werk. Misschien ga ik later wel bij IOM werken!” zegt hij.

bij communicatie met de Nederlandse

Nederland is één van de achttien landen die wereldwijd aangesloten zijn bij het

zogenaamde ‘resettlement program’ van

de United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR).

Volgens dit programma draagt de UNHCR

vluchtelingen voor die opgevangen worden in

de regio van herkomst, maar niet terug kunnen

naar hun eigen land (zgn. repatriëring) en ook niet kunnen integreren in het land van verblijf. Op verzoek van de Nederlandse overheid

regelt IOM Nederland sinds 1997 het vervoer

van deze vluchtelingen (en hun gezinsleden)

naar Nederland. IOM’s logistieke ondersteuning bestaat onder andere uit:

– het regelen van tijdelijke voorzieningen ter plaatse voorafgaand aan het vertrek zoals onderdak, eten en kleding;

– het adviseren over in- en uitreisdocumenten; – het boeken van tickets en dienstverlening ambassade en lokale autoriteiten;

– hulp bij vertrek, transit en aankomst in Nederland.

Uitgenodigde vluchtelingen opgevangen in het asielzoekerscentrum (azc) Amersfoort. De vluchtelingen verblijven daar maximaal

een half jaar en stromen daarna door naar een woning in een gemeente.

3

Integreren Lokombe voelt zich welkom als migrant. “Dat begon al in Amersfoort, iedereen was blij mij te mogen ontvangen.” Nu woont hij met zijn familie in Amsterdam. Hij volgt de opleiding Zorg & Welzijn en de kinderen gaan naar school. Al in Amersfoort begonnen zijn lessen Nederlands. In Amsterdam volgde hij een intensievere cursus. Dat viel tegen. “Ik spreek best wat talen en dacht dat zal me ook wel lukken. Bovendien had ik gehoord dat veel mensen in Nederland Engels zouden spreken. Maar dat is niet zo. Dus er restte één ding: Nederlandse leren en mijn best doen! Zoals het nu is, verwacht Lokombe niet terug te kunnen keren naar Congo. “Congo is mijn land, hoe veel slechte ervaringen ik ook heb. Gezien de manier waarop ik het land heb verlaten, kan ik niet terug. Ik blijf met mijn familie hier. Met de kinderen op school gaat het goed, ze willen veel leren. Ik voel me thuis hier en het komt goed, dat was en is mijn motto.” –

Ondersteuning IOM Op verzoek van de Nederlandse overheid regelt IOM Nederland sinds 1997 het vervoer van

uitgenodigde vluchtelingen (en hun gezinsleden)

naar Nederland. Door haar wereldwijde netwerk in meer dan 100 landen is IOM in staat om in tal van landen diensten ten behoeve van de overkomst naar Nederland te leveren.

De logistieke ondersteuning bestaat onder andere uit:

– het adviseren rondom de benodigde in- en uitreisdocumenten, het boeken van tickets en dienstverlening bij communicaties met

instanties, zoals de Nederlandse ambassade en de lokale autoriteiten

– het adviseren over de benodigde woon en reiscondities voor vluchtelingen met gezondheidsproblemen

– het maken van afspraken met

luchtvaartmaatschappijen over eventueel

noodzakelijke voorzieningen tijdens de reis – het geven van hulp bij vertrek, transit en aankomst en het zorgdragen voor de benodigde transit visa geregeld zijn

– wanneer nodig het regelen van tijdelijke

voorzieningen ter plaatse voorafgaand aan

het vertrek, zoals onderdak, eten en kleding.

4

Bahati Lokombo heeft nog steeds IOM registratieformulier. Het was het bewijs dat hij de Republiek Congo kon verlaten.

Interview


Dankzij UAF, stichting voor vluchtelingenstudenten

Na studie in Nederland terug naar Soedan “We hadden verwacht makkelijk toegang te krijgen tot een nieuwe samenleving, maar dat bleek veel ingewikkelder dan we dachten. Na twee maanden in een opvangcentrum hebben we ongeveer drie jaar in een asielzoekerscentrum geleefd. Daar kregen we uiteindelijk een negatieve beschikking over onze asielaanvraag. We hebben onze tijd echter nuttig besteed door Nederlands te leren en dankzij UAF, stichting voor vluchtelingenstudenten, te studeren.” Alsawi Yusuf verliet Soedan in 1998 vanwege de verslechterende politieke situatie. Oorlog teisterde het zuiden van het land en politieke partijen waren verboden, net als vrijheid van meningsuiting en persvrijheid. De situatie was zo benauwend dat Yusuf met zijn vrouw en eenjarig zoontje zijn heil in Nederland zocht. Tijdens het wachten op de beschikking over de asielaanvraag, kreeg het artsenechtpaar via vrienden die eerder in Nederland hadden gestudeerd contact met UAF. Het gaf hoop. “In een periode waarin het IND ons juist afwees, gaf de UAF ons een positief gevoel door ons als student te accepteren.”

“De UAF stelde ons in staat om in Nederland te studeren”

Om te mogen studeren bleek een lange procedure bij het ministerie van Volksgezondheid nodig. “Na een beoordeling van onze medische kwalificaties wilde het ministerie dat we aan een Nederlandse universiteit zouden gaan studeren.” Aldus werd besloten en het echtpaar startte aan de Universiteit van Groningen. De eis om in het derde jaar in te steken en nog drie jaar te studeren, was niet het niveau dat aansloot bij de reeds aanwezige kennis.

5

Alsawi Yusuf raadt iedereen die overweegt om naar Europa of de VS te migreren, aan om eerst goed na te denken

over de enorme prijs die ze moeten betalen om toegang te krijgen tot de samenleving.

“We vonden dat oneerlijk en zijn na drie maanden gestopt. Gelukkig kwam UAF met een alternatief: een studie in Maarssen. Ik heb er meteen ja op heb gezegd. Na zes maanden voltijd studie kreeg ik een diploma Oracle System Development en SQL Databases.” Het toeval wil dat gedurende de laatste dagen van zijn studie het gezin Yusuf een verblijfsvergunning van de IND kreeg.

“In 2004 keerde ik voorgoed terug naar Soedan. Volgens de ‘koninklijke’ weg” Na afronding van de opleiding in Maarssen in februari 2002 verhuisde het gezin naar Culemborg. “Ik weet nog goed, we sliepen nog op de grond omdat het huis nog niet was ingericht, maar vanaf de eerste dag heb ik tal van sollicitaties verstuurd. Ook één naar Medis in Leiden, onderdeel van het Leids Universitair Medisch Centrum. Medis was op zoek naar een Klinisch Applicatie Specialist met kennis van computers en, bij voorkeur, met kennis op het gebied van medische beeldvorming.” Yusuf bleek de ideale kandidaat voor de functie te zijn en in mei 2002 kon hij bij Medis aan het werk. Zijn werk bestond uit het ontwikkelen van software waarmee ‘medical images’ konden worden geanalyseerd, voornamelijk van hart- en bloedvaten. “Ik heb er voor gezorgd dat onze softwareontwikkelaars meer inzicht kregen in medische aandoeningen. Ook heb ik contacten gelegd met onze klanten om ze

6

te helpen onze software goed te gebruiken en om van hen feedback op onze producten te krijgen.” Intussen hield Yusuf contact met UAF en begon hij met het terugbetalen van zijn studieschuld. Dat bleef hij ook doen toen hij was teruggekeerd naar Soedan. Met veel dank aan UAF, want hij mocht de betaling tijdelijk stoppen met maximaal zes maanden tot hij in Soedan een baan had gevonden. Dat lukte. Eén van de initiatieven van UAF is het interesseren van internationale organisaties voor immigranten die willen bijdragen aan projecten in hun landen van herkomst. Ook Yusuf werd hiervoor benaderd en na een uitleg thuis bezocht hij een workshop waar veel NGO’s aan deelnamen. Daar bleef het bij. Tot eind 2002 de situatie in Soedan veranderde. De rebellen en de regering sloten de Machakos-overeenkomst en politieke partijen mochten weer actief worden. Er verschenen weer onafhankelijke kranten en NGO’s konden hun werk hervatten. Voldoende reden voor het gezin Yusuf om naar huis terug te keren. “Mijn vrouw werkte in Culemborg voor een zorginstelling waarbij ze patiënten thuis bezocht, maar eigenlijk wilde ze liever oogarts worden. Dat was in Nederland niet mogelijk. In december 2003 vertrokken we naar Soedan. Ik ben daarna alleen teruggegaan naar Nederland om ontslag te nemen, waarna ik in april 2004 voorgoed naar Soedan ben teruggekeerd. De UAF noemde dit de ‘koninklijke weg’, namelijk zonder hulp van anderen.”

Aarzeling om terug te keren was er niet. “Wij zijn geen economische migranten zoals de Nederlandse autoriteiten denken. We zochten vrijheid en respect voor onze mensenrechten. Toen het mogelijk was hebben we geen moment geaarzeld om terug te gaan naar ons eigen land. Ons eigen land heeft veel voordelen. Zo zijn we dichter bij onze grote families en hebben we meer mogelijkheden om sociale en politieke functies te vervullen. We hebben van dat besluit geen spijt gehad.”

“Onze ervaringen in Nederland hebben onze horizon verbreed” Na hun terugkeer in 2004 heeft het gezin Yusuf hun leven weer opgepakt. Mevrouw Yusuf begon een studie oogheelkunde en is vier jaar later geslaagd. Ze werkt nu als oogchirurg, tot volle tevredenheid in zowel financiële als professioneel zin. Yusuf is weer aan het werk gegaan in zijn kliniek als radioloog. “Na drie jaar heb ik een huis gekocht, een fruitteeltbedrijf van 10 hectare en twee grote auto’s. In mei hebben we goede vrienden in Nederland bezocht.” Terugkijkend concludeert Yusuf: “Onze ervaringen in Nederland hebben onze horizon verbreed. Onze contacten met veel mensen met uiteenlopende achtergronden en culturen waren fantastisch. Dat heeft onze kennis en ons leven zeker verrijkt. Het effect ervan


Yusuf bleek de ideale kandidaat voor de functie Klinisch Applicatie Specialist bij het Leids Universitair Medisch Centrum.

is moeilijk te meten en te benoemen, maar we merken de gevolgen nog steeds in ons dagelijkse leven.” De periode na aankomst in Nederland was zwaar. Niet alleen de lange procedure en de leefomstandigheden in een AZC, ook de taalbarrière en de autochtone cultuur vielen tegen. “Je bent altijd een buitenlander, zelfs als je de taal beheerst en een baan en de nationaliteit hebt. Ook de anti-islam beweging na Pim Fortuyn en de xenofobie sinds 11 september 2001 maakten die peridoe zwaar”, vertelt Yusuf. Hij heeft iedereen die maar overweegt om naar Europa of de VS te migreren aangeraden om eerst goed na te denken over de enorme prijs die ze moeten betalen om toegang te krijgen tot de samenleving. “Ga studeren of bezoek het land als toerist,” zei ik altijd, “en probeer vrienden te maken. Maar ontken je afkomst niet; anders ben je niemand meer en blijf je hangen tussen twee werelden en hoor je nergens thuis.” _

Over het UAF

De Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF

Sinds 1948 ondersteunt het UAF hoger opgeleide

en asielzoekers bij hun studie en het vinden

asielzoekers en vluchtelingen bij hun studie en het vinden van een baan op niveau.

Belangrijke pijlers van het UAF-werk zijn:

advies en bemiddeling, individuele begeleiding, financiële steun, maatwerktrajecten en

belangenbehartiging. Het UAF zet in op

volwaardige participatie van vluchtelingen in de samenleving.

steunt ruim 2.500 hoger opgeleide vluchtelingen van een passende baan. Daarnaast behartigt het UAF de belangen van deze groep.

De steun van ruim 25.000 particuliere donateurs en bijdragen van bedrijven, organisaties en

onderwijsinstellingen maken het werk van het UAF mogelijk. Het UAF is begunstigde van

de Nationale Postcode Loterij en in bezit van een CBF-Keur.

IOM benoemt nieuwe DDG

op het gebied van migratie en vluchtelingen,

Laura Thompson Chacón is benoemd tot nieuwe

van lidstaten van IOM en het Executive Committee

Adjunct Directeur Generaal van de Internationale Organisatie voor Migratie. Ambassadeur

Thompson Chacón is op 29 juni gekozen door

een tweederde meerderheid van IOM’s Council waarin de aangesloten lidstaten zijn vertegenwoordigd.

Laura Thompson Chacón heeft een brede

internationale ervaring. In haar huidige functie is zij ambassadeur en permanente vertegenwoordiger van Costa Rica bij de Verenigde

Naties en andere internationale organisaties

in Genève. Ambassadeur Thompson Chacón is voorzitter geweest van diverse organen

waaronder de Executive Committee, de Council van de United Nations High Commissioner

for Refugees (UNHCR). Mevrouw Thompson Chacón is actief geweest als rechtskundig adviseur bij verschillende internationale

organisaties in Genève, waaronder de United Nations Compensation Commission.

Laura Thompson Chacón heeft een universitaire opleiding internationale betrekkingen gevolgd, met internationaal recht als specialisatie,

aan het Institut Universitaire de Hautes Etudes Internationales in Genève. Daarvoor volgde zij een academische opleiding rechten aan de Universiteit van Costa Rica.

7

Interview

Deelneemster IOM-project Temporary Return of Qualified Nationals

“Thuis in herkomst- en bestemmingsland” Ze woont, werkt en heeft een gezin in Nederland én is nauw betrokken bij dorpelingen in haar herkomstland Sierra Leone. In 1990 zette de 15-jarige Binta Jalloh voet op Nederlandse bodem. Niet vanuit een bewust gekozen migratiemotief, maar omdat haar ouders haar hadden uitgehuwelijkt aan een in Nederland wonende man uit Sierra Leone. Ze ging door een diep dal. Nu heeft ze een eigen stichting en geeft onderwijsondersteuning in haar herkomstland. Ze nam deel aan het IOM-project Temporary Return of Qualified Nationals (TRQN) en kon ook op die manier inspelen op de ‘lack of knowledge’. “Ik zal die eerste dag in Nederland nooit vergeten”, zegt ze. “Ik was in feite nog een tiener, ik had die man maar één keer gezien. Het huwelijk was vreselijk. Na drie jaar ben ik met mijn dochtertje weggelopen en vond ik onderdak in een Blijf van m’n Lijf-huis. Zij hebben me enorm geholpen.” Binta Jalloh bleef er ongeveer een jaar omdat het ingewikkeld was om verblijfspapieren te krijgen. Terug naar Sierra Leone was voor haar geen optie. “Ik zou heel graag gaan, maar er was inmiddels oorlog uitgebroken en ik had geen idee wat ik na drie jaar Nederland daar moest beginnen.” Uiteindelijk kreeg ze toch een verblijfsvergunning. Ze begon met Nederlandse les, computerles, nam schoonmaakwerk aan en had diverse baantjes. In 2000 vond ze een goede baan als salesassistent bij een internationaal bedrijf. “Na een heel zwarte periode ben ik goed terecht gekomen, vind ik.”

Het beste wat je aan kinderen in Sierra Leone kunt geven is onderwijs.

8

Onderwijsmateriaal Tot haar opluchting is het contact met haar ouders goed gebleven en regelmatig gaat ze er op bezoek. Na de oorlog begon Jalloh


Binta Jalloh (rechts): “Het zijn hun en onze kinderen waar we het over hebben.”

met het incidenteel opsturen van kleding en speelgoed naar Sierra Leone. “Ik stuurde het naar mijn moeder die zorgde dat het op het platteland terechtkwam. Want in de grote steden was hulp genoeg.”

“Mijn ouders hebben mij weggegeven. Dat gun ik niemand” Er kwam steeds meer steun voor haar initiatief. Toen ze op haar werk vertelde wat ze zoal deed kreeg ze verrassend veel support. Het leidde tot de oprichting van Binta’s Angels Network (BAN) in december 2006. “Het werd een formele stichting en we konden ook binnen het bedrijf inzamelingen houden. We verzamelden allerlei spulletjes, vooral dingen die kinderen nodig hebben als ze naar school gaan.” Want Binta is er van overtuigd: Het beste dat je aan kinderen kunt geven is onderwijs! Voor henzelf en voor toekomstige generaties. “Mijn ouders

hadden geen educatie gehad en gaven hun 15-jarige dochter weg. Dat gun ik niemand, daarom zit ik daar zo bovenop.” Naast het zenden van materialen zamelt BAN geld in om in Sierra Leone scholen te bouwen. Dat gebeurt bijvoorbeeld door een sponsorloop door scholieren in Leiden.

Binta’s Angels Network

Vooral voor het platteland Stichting BAN heeft als doel dat de scholen zelfstandig gaan draaien. “We bieden een school begeleiding en huren voor een periode van drie jaar leerkrachten uit de grote steden. Daarna moeten ze het zelf kunnen. En dat lukt. We zijn nu bezig in een dorp, 22 kilometer ten noordoosten van Kabala. De school daar bestond uit vier palen, een dak met palmbladeren en plastic platen. Met onze stichting knappen we de school op. Zowel schoolkinderen als de gemeenschap hebben op die manier profijt van de BAN donaties.” Steun van de overheid verwacht Jalloh niet. “Ze vinden onderwijs in de grote steden belangrijk, maar niet voor het platteland. Dat is het probleem. Daarom willen we niet afhankelijk zijn van overheden.”

gemeenschap te ondersteunen.

Het hoofddoel van BAN is het verbeteren

van het onderwijssysteem voor kinderen in

het Koinadugu District. Dit gebeurt door het

renoveren van oude en bouwen van nieuwe

schoolgeboden. De organisatie zoekt daarbij

naar medewerkers en vrijwilligers om de lokale

www.bintasangels.org

Tijdelijke uitzending via IOM Twee jaar geleden kwam Jalloh in contact met IOM. Ze meldde zich voor het programma TRQN ‘Temporary Return of Qualified Nationals, ofwel tijdelijke uitzending van hoger opgeleide migranten. Jalloh kwam in aanmerking voor het programma en kon zich inzetten voor capacitybuilding en vooral kennis overdragen rondom onderwijs. In maart 2009 vertrok ze naar Sierra Leone. “Het kwam er niet van om eerder te gaan, maar nu kon ik in maart langer vakantie

9

In het Koinadugu District wordt een bestaand schoolgebouw vervangen door nieuwbouw.

nemen. IOM heeft de reiskosten betaald en ik kreeg zakgeld tijdens mijn verblijf daar. Na aankomst heb ik contact gelegd met het IOM-kantoor in de hoofdstad Freetown. Daarna ben ik doorgegaan naar de provincie. Daar is een groot tekort aan onderwijsmateriaal en computers. Ik heb adviezen en voorlichting gegeven in verschillende dorpen aan jongens, meisjes en vrouwen. Vooral de oudere vrouwen hebben zeggingskracht over de jongens. We merken dat de dorpelingen steeds meer zelf dingen oppakken. Aan het verbouwen van de school bijvoorbeeld helpt het hele dorp mee. Ze begrijpen hoe belangrijk educatie is, dat vraagt ook een goed gebouw. Ze waarderen het erg dat iemand van henzelf die in Nederland woont zich inzet. Ze hebben veel vertrouwen in mij.” Jalloh vindt het mooi dat mensen die als migrant ervaring en kennis hebben opgedaan, dankzij IOM kunnen inspelen op de ‘lack of knowledge’. “Mijn voordeel is dat ik uit Sierra Leone kom, ik spreek de taal, ken de cultuurverschillen. Ik begrijp het gedrag, ik kan me beter aanpassen en inleven dan een autochtone Nederlander. Als er een blanke komt denken ze direct dat hij heel rijk is en van alles komt brengen. Bij mij weten ze dat ik niet rijk ben maar wel iets te vertellen heb. Het zijn hun en onze kinderen waar we het over hebben.” Jalloh laat de foto’s zien. “Kijk eens hoe enthousiast ze zijn. Je moet het meemaken om te merken hoe ze het waarderen en hoe leergierig ze zijn. Ze hebben nog nooit iemand gehad zoals ik die daar naar toe gaat

10

om het beter voor hen te maken. Ze luisteren heel goed. Want ze zijn allemaal werkeloos. Ik vertel hoe het hier in Nederland gaat, dat toiletschoonmakers en straatvegers geld verdienen. Daar kennen ze dat niet, mensen zitten gewoon de hele dag en doen niets.” Thuis in twee werelden Wonen en werken in Nederland en zo betrokken bij haar herkomstland, het bevalt Jalloh goed. “Het is heel speciaal. Hier ben je blij met je baan, zijn er goede verzekeringen en is er gezondheidszorg. Daar hebben ze dat allemaal niet. Als ik daar ben voel ik dat ik iets kan doen voor mensen die het hard nodig hebben. Mijn familie en vrienden staan achter me en doen wat ik vraag. Overal waar ik in Sierra Leone naar toe ga, gaat mijn moeder mee. Waarom ik het doe? Vanuit mijn geloof vind ik dat als je de kans krijgt om iets bij te dragen, dan moet je dat doen. Ik ben met een heel negatieve ervaring hier in Nederland begonnen. Maar uiteindelijk ben ik een lucky one. Ik ben blij dat ik hier in Nederland woon.” Binta gaat door met het project en hoopt nog meer te kunnen doen in haar land van herkomst. “Ja, vanuit Nederland. Ik ben geïntegreerd, spreek de taal, heb kinderen, heb Nederlandse en buitenlandse vrienden en werk in een internatonaal bedrijf. Ik blijf in die twee werelden. Ik ben in Afrika geboren maar hier opgegroeid. Hier heb ik gevochten voor mijn zelfstandigheid.” Of ze andere zou aanraden hetzelfde te doen, zegt ze: “Ik raad mensen aan daar te blijven en er iets van te maken. Het heeft

geen zin om naar Europa te gaan. Ga naar school en maak het af. Dan is er overal plek voor je. Educatie is het sleutelwoord.” –

Oorlog Sierra Leone Sierra Leone kende een zware burgeroorlog die in 1991 begon en elf jaar duurde.

Begin 2002 kwam er een definitief einde

aan de oorlog die aan ruim 300.000 mensen het leven kostte en velen getraumatiseerd achterliet. Ruim een half miljoen Sierra

Leonezen vluchtten naar het buitenland en twee miljoen mensen raakten ontheemd.

Sinds 2005 wordt Sierra Leone door de VN Peacebuilding Commission begeleid bij de politieke en economische wederopbouw.

Interview


Na-oorlogse migratie naar Australië

“De mooiste tijd van ons leven” Frans en Nettie Meulman vertrokken naar Australië zonder zekerheden over wonen en werk. Ze gingen voor het avontuur.

Frans Meulman had ’s avonds opgetreden in Brussel en was laat thuis. Toen hij zijn bed in stapte vroeg zijn vrouw: Gaan we nou naar Australië of gaan we niet? Ik zei: “We gaan! Welterusten.” Frans en Nettie Meulman stapten op 13 maart 1956 aan boord van het motorschip Sibajak om te emigreren naar Australië. Ruim vijftig jaar later blikken ze terug. Een beeld van wat migreren kan opleveren: avontuur, vrijheid en verdiensten. Met als belangrijke succesfactor: het spreken van de taal. Zij was 20, hij 25 en een half jaar na hun huwelijk vertrokken ze. De reden was de woningnood in Nederland. Het echtpaar Meulman woonde bij zijn moeder op een

zolderkamer en dat beviel in het geheel niet. Bovendien waren inmiddels drie zussen van mevrouw Meulman naar Australië geëmigreerd en dus was het besluit om hen te volgen snel genomen. Na de oorlog was de Australische behoefte aan arbeidskrachten groot. Eind 1946 spraken de Australische overheid en de Stichting Landverhuizing Nederland af dat naast landbouwers ook geschoolde en ongeschoolde arbeidskrachten uit andere beroepsgroepen onder gunstige voorwaarden naar Australië konden emigreren. In 1951 werden de condities een stuk beter met het sluiten van de Netherlands Australia Migration Agreement.

Bepaalde groepen migranten konden nu met steun van zowel de Australische als Nederlandse overheid migreren. Zo ook de familie Meulman. Veel voorbereidingen hadden ze niet getroffen. Ze vertrokken zonder zekerheden over wonen en werk. Ook wisten ze niet dat Nettie zwanger was. “Aan boord voelde ik me niet zo lekker en dacht dat ik zeeziek werd”, vertelt ze. “Maar toen ik naar de arts ging voor onderzoek bleek dat ik zwanger was.” Bij aankomst in Australië stonden de zussen van mevrouw Meulman hen op te wachten. De procedure schreef voor dat alle migranten zich moest melden in een hostel. Daar konden

11

Het echtpaar Meulman reisde naar Australië met

de ‘Sibajak’ van de Koninklijke Rotterdamsche Lloyd.

pas weg als ze werk hadden gevonden. Het echtpaar Meulman had daar echter weinig zin in en vond al snel een Nederlandse familie die woonruimte aanbood. “Het was een hokje, meer niet. Er was precies genoeg plaats voor een tafel, vier stoelen en een bed. Maar we waren dolgelukkig! Want we hadden met niemand iets te maken en dat is wat we wilden.” Werk dankzij de taal Direct na aankomst ging Meulman op zoek naar werk. Om de eerste periode te overbruggen kreeg elke Nederlander bij aankomst in Australië 50 Australische ponden ofwel 400 gulden. “Dat was niet slecht, maar toch wilde ik als de donder aan de slag”, zegt Meulman. Van de ambassade kreeg hij een werkvergunning en hij meldde zich bij Steelworks. Hij was niet de enige. “Ik kwam daar ‘s morgens bij de poort en er stonden enorme rijen mensen, heel Europa zat er. Toen ik eindelijk bij het loket kwam, was de enige reactie ‘No jobs’.” Na een paar dagen had Meulman dat wel gehad en besloot hij te wachten tot iedereen weg was. “Ik klopte op het luik. ‘No jobs’ riep te man. Tot drie keer toe herhaalde dit zich, toen werd de man boos en riep ‘What do you want’? Ik wil helemaal geen job, zei ik, ik wil alleen dat u mijn naam op schrijft. Hij keek op. U spreekt Engels? Ja, zei ik. En hij schreef mijn naam op. Twee dagen later werd mijn naam omgeroepen en had ik een baan.” Zijn nette pak kon hij na de eerste dag wel thuislaten, want het laden van vrachtwagens gebeurde in werkkleding. Hoewel het vertrek onvoorbereid leek, had

12

de heer Meulman wel beseft dat het spreken van de taal belangrijk was. Hij had in Nederland een schriftelijke cursus Engels gevolgd en tijdens de oorlog had hij wat Duits geleerd. Het kwam hem bij zijn werk goed van pas. “Ik heb veel geluk gehad, de taal heeft ons gewoon gered.”

“Doorzettingsvermogen en de drang om geld te verdienen”

een wiegje aan een katrol aan het plafond te hangen. Opnieuw was het geluk aan hun zijde want een buurvrouw gaf de tip dat een garage bij de bakker verderop vrijkwam. Ze vroegen en kregen de nieuwe woonruimte. Dochter Anita kwam. In de telefooncel op de hoek werd via de operator het ziekenhuis gebeld. Daar bleef mevrouw Meulman, zoals voor elke moeder na een bevalling, vijf dagen.

Ook het doorzettingsvermogen en de drang om zoveel mogelijk geld te verdienen maakten de emigratie tot een succes. Omdat verven bij Steelworks veel meer verdiende dan vrachtwagens laden, meldde hij zich na een maand of drie bij de verfafdeling. “Are you a painter?” vroeg men. “Yes”, zei Meulman. De volgende ochtend kon hij met een blik verf en een kwast de ladder op. Trillend en bevend ging hij omhoog. “Al snel hadden ze door dat ik geen schilder was. Maar ze waren behulpzaam en ik sloeg me er door heen.” Na een paar dagen trillend en zwetend te zijn doorgegaan, begon het te wennen. “Nee, nooit heb ik gedacht, ‘waar ben ik aan begonnen’. Ik verdiende goud!” En zo ging het door. Toen buren hoorden dat hij gitaar speelde en aan Nettie Meulman vroegen of hij les gaf, zei ze ‘Jazeker!’ En zo kwam het dat hij gitaarles ging geven; ook dat lukte.

Sparen voor de terugkeer Het echtpaar Meulman bleef twee jaar in Australië. Dat hadden ze op de heenreis besloten. De regeling was namelijk dat de overheid de reis betaalde voor wie er tenminste twee jaar bleef. Die twee jaar heeft Meulman hard gewerkt, regelmatig 16 uur aanéén. Net als huidige migranten keken Meulman en zijn vrouw vooruit en spaarden ze elke maand. “We wilden geld hebben voor de terugreis en de eerste periode daarna. Een zwager in Nederland had een spaarbankrekening voor ons geopend zodat we wat geld hadden als we terugkwamen.” Ook aan de moeder van Frans Meulman, die weduwe was, werd gedacht. Ze kon het kostgeld van haar zoon goed gebruiken en was ook om die reden niet zo blij met de migratie. “We wisten dat het financieel gezien een aderlating voor haar was. Daarom hebben we besloten om vanaf het eerste salaris elke maand vijf pond (veertig gulden) over te maken. Dat hebben we die twee jaar gedaan.”

Intussen ging de aandacht uit naar de komende gezinsuitbreiding. In het hokje was eigenlijk geen plaats. Overwogen werd om

Exact na twee jaar vertrokken ze weer. Overwogen om te langer blijven hebben ze niet. Mevrouw Meulman werd wel wat aan


het twijfelen gebracht door de mooie aanbiedingen voor werk. Maar er was toch enige weerzin tegen het leven dat ze leidden. “Het was een heel simpel leven: werken, eten en slapen. Verder was er niets te doen.” Het enige moment van spijt in het hele migratieavontuur hadden ze toen ze de trap opliepen bij de moeder van Frans Meulman. “Toen waren we het liefst direct weer vertrokken.”

een migrant. We hebben eigenlijk niet naar de toekomst gekeken. Het was de mooiste tijd van ons leven. Het heeft alles betekend. We hebben er echt uitgehaald wat er uit te halen viel. Je vrijheid, het onbevangene.”

Ze zullen het nooit vergeten, al was het maar door de maandelijkse bijdrage aan het pensioen van Steelworks. –

“Frans Meulman besefte dat het spreken van de taal belangrijk was” De zussen van Nettie Meulman zijn in Australië gebleven. Het echtpaar Meulman is er nog twee keer op bezoek gegaan. Eenmaal terug in Nederland wilde Meulman weer in de bouw aan het werk. Maar de eerste de beste werkgever zei “De bouw staat u niet, mijnheer. Doe het niet”. Dus is hij verder gegaan in de muziek en werd hij beroepsmusicus.

De gezondheidsverklaring van Frans en Nettie Meulman. Pas tijdens de reis ontdekten ze dat Nettie zwanger was.

Migratie toen en nu Een vergelijking met huidige migranten of arbeidsmigranten uit Oost-Europa gaat voor het echtpaar Meulman niet op. “We vertrokken omdat we meer ruimte wilden en niet langer bij mijn moeder wilden inwonen. We gingen voor het avontuur, om geld te verdienen en dan weer terug. Kijk, de Polen komen uit armoede. We herkennen niets van ons zelf in huidige migranten. Wij zijn exceptionele mensen, misschien hoort dat wel bij

13

Interview

Extra ondersteuning bij medische klachten

ondersteuning bij terugkeer “Nee, ik heb geen spijt. Dit is ook het leven”, zegt Edith. Ze is sinds twee maanden weer terug in Ghana. Haar grote liefde in Nederland bleek haar te bedriegen en ze belandde in een onhoudbare situatie. Vanwege haar gezondheidsproblemen kon ze vervolgens met hulp van IOM terugkeren met een herintegratiebijdrage. Ze investeert ermee in het bedrijf van haar neef. In 2001 vertrok Edith naar Nederland. Ze volgde haar verliefde hart en trok in bij haar vriend in Nederland. Het ging een aantal jaren goed, vooral omdat Edith geen woord Nederlands kon en hem volledig vertrouwde. Tot ze ontdekte dat ze werd bedrogen. De situatie daarna werd slecht, Edtih werd mishandeld en gedwongen om het bed met andere mannen te delen. Van liefde was geen sprake meer. Haar veiligheid kwam in het geding en toen hij haar in een winkelstraat sloeg, liep ze weg. Via het politiebureau kwam Edith bij SHOP, stichting hulp en opvang prostituees. Daar kreeg ze hulp en informatie over IOM voor het geval ze terug wilde keren. “Op dat moment was ik daar nog niet aan toe”, vertelt ze. “Ik bleef nog twee jaar waarin ik wisselend bij bekenden en vrienden leefde. Tot ik besefte dat er in Nederland geen toekomst lag. Ik belde een vriendin, Heleen, zij werkte bij CoMensha, coördinatiecentrum Mensenhandel en ze legde contact met IOM. In de gesprekken bij IOM werd duidelijk dat ik vanwege mijn diabetes in aanmerking kwam voor herintegratieondersteuning bij terugkeer. Daar was ik echt heel blij mee. Het is niet makkelijk om je land te verlaten en met lege handen terug te keren. Ik had eigenlijk niets meer.”

14

Sinds duidelijk werd dat Edith diabetes heeft, is ze via SHOP door een arts getest en elke drie maanden voor controle geweest. “Ook is toen uitgezocht welke medicijnen ik nodig heb als de situatie verslechtert. Ik hoef nu nog niets te slikken want het lukt om me goed aan een dieet te houden.”

“Het is niet makkelijk om je land te verlaten en met lege handen terug te keren” Ondersteuning bij medische problemen. Na eerder onderzoek blijkt dat herintegratieondersteuning belangrijk kan zijn om duurzame toegang te krijgen tot medische zorg na terugkeer. “Als iemand inkomen kan verwerven vergroot dat immers zijn/haar mogelijkheid om medicatie te kopen of een consult bij een specialist te betalen,” vertelt Lynda la Paine van IOM in Den Haag. “We zijn daarom in 2009 gestart met herintegratieondersteuning voor migranten met chronische, somatische klachten. Voor mensen als Edith is, naast het standaard medische traject (zie kader), nu ook herintegratieondersteuning in natura mogelijk.”

Voorwaarde is wel dat terugkeer medisch verantwoord mogelijk is. “Dat betekent dat de zorg die in Nederland gestart is, gecontinueerd kan worden in het land van herkomst. De migranten die gebruik willen maken van herintegratieondersteuning krijgen een intakegesprek met mij. Dan bespreken wij hun plan voor herintegratie. Dit plan wordt vervolgens voorgelegd aan de IOM-vestiging in het land van herkomst, waarbij zij kijken naar haalbaarheid en kosten. Op basis van die kostenraming maak ik een budget, waarin ik kosten opneem voor hun medische behandeling en kosten voor hun herintegratieondersteuning, bijvoorbeeld hulp bij het opzetten van een bedrijf, de aanschaf computer en dergelijke.” Edith kreeg een computer en de toezegging van een financiële bijdrage om een eigen bedrijfje te starten. Die krijgt ze binnenkort van het IOM-kantoor in Accra. “Het is niet genoeg om helemaal zelf een bedrijf te starten, maar ik investeer het geld in de vruchtensappenfabriek van mijn neef en ga een jaar met hem werken. Daarna ga ik het alleen doen. Edith is blij met de ondersteuning. IOM heeft met geholpen met het maken van plannen en een goed contract met mijn neef.


Gezondheidsproblemen hoeven geen belemmering te zijn om een terugkeerwens te realiseren In aanvulling op de basisvoorzieningen uit het

REAN-programma biedt IOM extra individuele

ondersteuning bij somatische en/of psychische klachten. IOM is verantwoordelijk voor de

begeleiding tijdens de reis van een vertrekker

Voor personen met somatische en/of psychische

aandoeningen worden daarom strikte procedures gevolgd.

Afhankelijk van de medische situatie en de hulpvraag van de migrant bestaat de bemiddeling en begeleiding uit:

– Inventarisatie van de gezondheidszorg in het land van herkomst, zoals medische

voorzieningen, specialisten en medicatie.

– Ondersteuning bij de aanschaf van medicatie in

de migrant tijdens de terugreis en bij aankomst. Ook medische apparatuur en/of speciaal transport kan geregeld worden.

– In samenwerking met behandelaars in

Nederland worden de voorwaarden voor

een medisch verantwoorde terugkeer in kaart gebracht. De migrant krijgt een Engelstalige medische verklaring ten behoeve van

de vervolgbehandeling in het herkomstland.

het herkomstland, om de in Nederland begonnen medicamenteuze behandeling voort te zetten. – Sociale of medische bijstandsverlening aan

Tijdens haar verblijf in Nederland heeft Edith steeds contact gehouden met haar familie. “Ik vertelde wel wat me overkwam, maar ze maakten zich niet echt zorgen. In Europa is alles beter, dachten ze.” De familie is wel blij dat ze eind april weer terug was in eigen land. Voor Edith zelf is het nog wel wennen. “Mixed feelings” zegt ze. “Ik was acht jaar in Holland, met veel frustratie. Hier is die stress weg. Maar ik ben nog niet echt terug, ik moet nog wennen en en wacht op de financiële bijdrage van IOM. Dat gebeurt volgende week, en dan ga ik aan de slag.” Op de vraag of ze spijt heeft zegt Edith: “Nee, ik heb echt goede jaren gehad. Zo is het leven, je komt je zelf soms tegen. En je kunt het nu eenmaal niet alleen maar goed hebben.” –

In Nederland lag geen toekomst.

15

Interview

Slachtoffer mensenhandel

Samenwerking bij opvang in herkomstland Direct na aankomst moest E. aan het werk in de prostitutie en drugs gebruiken om in een goede stemming te komen. Ze wist zich geen raad en haar droom van een baan als kok of winkelmedewerker viel snel in duigen. Haar ‘vriend’ was haar vriend niet. Dankzij goede samenwerking tussen IOM en Hungarian Baptist Aid keerde ze terug naar Hongarije. Hungarian Baptist Aid is opgericht in 1996 en actief betrokken bij humanitaire en internationale ontwikkelingssamenwerking in verschillende landen in de wereld. De humanitaire activiteiten zijn met name reddingsoperaties, het verstrekken van water en voedsel aan ontheemden na een ramp, het bouwen van opvang- en vluchtelingenkampen en zorgen voor medische assistentie. Met de ontwikkelingsactiviteiten werkt HBA aan het emanciperen van minder bevoorrechte mensen, aan het terugdringen van menselijk lijden en aan versterking van ontwikkelingslanden. HBA werkt onder andere samen met het Hoge Commissariaat voor de Vluchtelingen van de Vernigde Naties (UNHCR) en IOM. Tot de programma’s behoren ook opvang en integratie van vluchtelingen, hulp aan drugsverslaafden en opvang en hulp aan slachtoffers van mensenhandel. Adel Revesz van de HBA vertelt het verhaal van een slachtoffer van mensenhandel, die uit Hongarije naar Nederland was gelokt. E. is 21 als ze in 2008 in Nederland aankomt. Ze vertrouwde een goede bekende die haar een beter leven in Nederland beloofde. Daar eenmaal aangekomen werd ze door haar vriend gedwongen om in de prostitutie te

16

werken. Ze moest drugs gebruiken om in een goede stemming te zijn. Toen ze besefte dat ze zwanger was, wilde ze vluchten en terug naar Hongarije. Maar ze kon niets doen behalve werken op de straat, samen met andere vrouwen. Haar vriend bekommerde zich niet om haar of haar baby. Al snel besefte E. dat ze geen kant opkon. Op een dag zag ze kans om naar het dichtstbijzijnde politiebureau te gaan. Na het inschakelen van een Hongaarse tolk begreep te politie wat haar was overkomen. De politie startte de aangifteprocedure en E. kon in een opvangorganisatie terecht. Daar werd contact gelegd met IOM die haar hielp bij haar terugkeer naar Hongarije. In juli 2008 was ze terug. Van haar vriend heeft ze daarna geen last meer gehad. E. was zeer gelukkig en dankbaar dat ze terug kon. Vanwege haar zwangerschap had ze goede medische begeleiding nodig en daarom bleef ze langer in de opvang. Ze kreeg professionele hulp om haar nare ervaringen te verwerken. Op kerstavond werd haar zoon geboren. Na een aantal dagen in het ziekenhuis kon ze terecht bij de Organisatie voor Moeders en Kinderen in Hongarije, waar ze professionele hulp kreeg. E. is opgegroeid in tehuizen. Ze heeft geen

familie, behalve een oudere zus. Na haar terugkeer heeft ze haar zus opgezocht en ze hebben nu goed contact. Aan Adel Revesz van HBA zei E. over haar ervaringen: “Als je opgroeit in een tehuis of weeshuis waar je amper liefde ontvangt, moet je goed op je hoede zijn. Als iemand je mooie dingen en liefde belooft, als je ongelooflijk aardige complimentjes krijgt, moet je doorvragen om te weten dat het geen valkuil is. Dus ‘beware of the trap’.” –

Toename Hongaarse slachtoffers Het aantal geregistreerde Hongaarse

slachtoffers van mensenhandel in Nederland

is vorig jaar bijna verviervoudigd ten opzichte van 2007, van 12 naar 45. Dat blijkt uit de

voorlopige cijfers van het Coördinatiecentrum Mensenhandel (Comensha). Ook het aantal geregistreerde slachtoffers uit Nederland, China en Sierra Leone nam sterk toe. (Bron: Trouw 06-02-2009)


Optimale steun aan slachtoffers van mensenhandel.

IOM voor slachtoffers van mensenhandel In het kader van REAN (Return and Emigration of Aliens from the Netherlands) besteedt IOM sinds 2002 extra aandacht aan kwetsbare

migranten die terug willen keren naar het land

van herkomst. Bij slachtoffers van mensenhandel

kan niet altijd volstaan worden met het organiseren van de reis, maar dient maatwerk te worden

geleverd, waarbij zoveel mogelijk rekening wordt gehouden met zowel de kwetsbare positie en

individuele hulpvraag als de veiligheid van het

slachtoffer, familie en betrokken hulpverleners.

een cateringcursus, Engelse les, psychosociale

In 2008 vonden regelmatig overleggen plaats met

van werk of tijdelijke opvang in een shelter.

in the Netherlands, een initiatief van Humanitas

ondersteuning, ondersteuning bij het vinden Veertien terugkeerders wilden alleen

aankomstassistentie, onder wie twee personen begeleiding kregen bij het kopen van een

busticket om hun eindbestemming te bereiken. De overige acht terugkeerders verzochten

nadrukkelijk om, buiten de standaard REAN

assistentie, niet verder door IOM begeleid te

worden. De extra bijdrage die IOM biedt om de

herintegratie na terugkeer duurzamer te maken

centrum Mensenhandel, voorheen Stichting Tegen Vrouwenhandel) om optimale steun te kunnen

bieden aan slachtoffers van mensenhandel door gebruik te maken van elkaars netwerken. – –

wordt niet opgedrongen.

land van herkomst. Aan vijftien van hen is extra

De top vijf van terugkeerlanden bestaat uit

onder andere uit een alfabetiseringscursus,

Vrouwenhandel) en ComensHa (Coördinatie-

weg te nemen wordt altijd aangeboden, maar

Onder de terugkeerders in 2008 waren vijf minder-

assistentie geboden. De assistentie bestond

en Novib), SRTV (de Stichting Religieuzen tegen

en eventueel belemmeringen voor terugkeer

In 2008 zijn 37 slachtoffers van mensenhandel

met ondersteuning van IOM vertrokken naar het

de convenantenpartners BlinN (Bonded Labour

jarigen, onder wie vier meisjes en één jongen.

Hongarije (twaalf), Bulgarije (zeven), Roemenië (zes), Nigeria (twee) en Slowakije (twee).

17

IOM

Wereldwijde groei migratie

gestage ontwikkeling activiteiten IOM Migranten vormen 3% van de wereldbevolking wat betekent dat meer dan 200 internationale migranten voortdurend op weg zijn. Met de toegenomen mobiliteit zal dit aantal waarschijnlijk verder toenemen. Wereldwijd zet IOM zich in om migratieprocessen te begeleiden om de gevolgen voor alle belanghebbenden zo positief mogelijk te laten uitpakken. Voor IOM in Nederland betekent dit het ontwikkelen van activiteiten zoals de programma’s ter ondersteuning van migranten bij terugkeer naar het land van herkomst en hun herintegratie. Maar ook in de inzet van kennis en ervaring van migranten die in Nederland wonen bij de ontwikkeling van hun moederland. De activiteiten van IOM in Nederland zijn verdeeld in drie clusters die het afgelopen jaar voor de meeste projecten een gestage ontwikkeling laten zien. Assited Voluntary Return (AVR) In 2008 is het aantal vertrokken migranten met 13% toegenomen in vergelijking met het daaraan voorafgaande jaar. In totaal keerden 1.767 migranten terug in vergelijking met 1.559 migranten in 2007. De meerderheid van de vertrekkers behoorde, met 58%, tot de categorie die nooit een aanvraag voor verblijfsvergunning heeft ingediend (irregulier). Vooral de inzet van het ‘Randstad Initiative for Irregular Migrants’ (RIIM) project - counselling van illegale migranten in de grote steden - is hierop van invloed geweest. In de top vijf van de landen van herkomst stond in 2008, net als in 2007, Brazilië bovenaan, hierna gevolgd door Irak, de

18

Oekraïne, Indonesië en Angola. De landen van herkomst van asielzoekers zijn Irak en Angola. Opvallend dit jaar was de forse stijging van terugkeer naar Irak, in veel gevallen reeds na een kort verblijf in Nederland.

In totaal zijn in 2008 109 migranten (47 in 2007) uitgezonden naar Ghana en hebben vanaf de start in juli 46 migranten (102 in 2007) zich via het TRQN II-project kunnen inzetten voor hun land van herkomst.

Facilitated Migration and Movements Verreweg de grootste groep migranten die op Schiphol wordt geassisteerd is in transit. Zij reizen via Amsterdam naar een derde land, meestal in het kader van hervestiging, soms van terugkeer, onder programma’s die door andere IOM-vestigingen worden uitgevoerd. Afhankelijk van deze internationale programma’s reizen per jaar gemiddeld 5.000 migranten via Schiphol naar een derde land. In 2008 ging het om 4.790 migranten (5616 in 2007), van wie er zo’n 2.750 naar de Verenigde Staten reisden, 775 naar Canada en ruim 700 naar Scandinavische landen.

Belangrijke succesfactoren zijn de meerwaarde van de inzet van migranten en de vraaggestuurde aard van de projecten. Deze meerwaarde heeft geleid tot initiatieven voor nieuwe, vergelijkbare projecten. Voorbeeld is het project ‘Diaspora for Development of Cape Verde’, waarbij de tijdelijke uitzending wordt gefaciliteerd van Kaapverdische migranten die kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van Kaapverdië. –

Daarnaast zijn in totaal 1.465 migranten begeleid bij hun aankomst in Nederland, in vergelijking met 1.040 in 2007; 847 in het kader van gezinshereniging (550 in 2007) en 618 als uitgenodigde vluchteling (490 in 2007). Migration & Development De afgelopen jaren is in de praktijk gebleken dat tijdelijke uitzendingen succesvol zijn. Dit heeft geleid tot een vernieuwing en verlenging van projecten in 2008 zoals het ‘MIDA Ghana gezondheidszorgproject (Migration for Development in Africa)’ en het project ‘Temporary Return of Qualified Nationals (TRQN)’ gericht op de wederopbouw en ontwikkeling van (voormalige) conflictgebieden.

Op de website www.iom-nederland.nl staat een uitgebreid verslag van de projecten en resultaten over 2008: IOM in 2008 - Projectinformatie en resultaten.

Kort nieuws

TRQN-project belangrijk voor ontwikkelingssamenwerking Bij de ontwikkeling en wederopbouw van landen na een conflict is grote behoefte aan kennis

en expertise. Met tijdelijke uitzendingen van

migranten uit die betreffende landen ondersteunt IOM deze vredesopbouw. Joost van der Aalst,

Chief of Mission van IOM Den Haag, sprak in New


Het seminar ‘Peacebuilding: The Role of

Jaarverslag IOM 2008

New York en werd georganiseerd door Unitar,

In juni heeft IOM het jaarverslag uitgebracht.

_

teruggekeerd naar het land van herkomst met 13%

Diasporas’ vond op 28 en 29 april plaats in onderdeel van de Verenigde Naties.

Lespakket over migratie en asiel

York op het seminar ‘Peacebuilding: The Role

IOM en het Hoge Commissariaat voor de

bijdrage van deze Nederlandse projecten aan

landen een lespakket geïntroduceerd over

of Diasporas’ in New York over de belangrijke internationale ontwikkelingssamenwerking. Het project Temporary Return of Qualified

Nationals (TRQN) draagt bij aan de ontwikkeling en wederopbouw van een aantal landen door

Vluchtelingen (UNHCR) hebben in alle Europese migratie en asiel. Het lespakket, ‘Meer dan een

nummer’, is bestemd voor jongeren tussen twaalf en achttien jaar en is mede gefinancierd door het Europese Vluchtelingen Fonds.

de tijdelijke uitzending van migranten die in

Met het lespakket willen IOM en UNHCR jongeren

capaciteitsopbouw in verschillende sectoren

waarin migranten, asielzoekers en vluchtelingen

Nederland wonen. Het project is gericht op

op basis van vraag van lokale organisaties in

de betrokken landen. Van der Aalst benadrukte de groeiende samenhang tussen migratie en ontwikkelingssamenwerking en de positieve

invloed van het TRQN-project. “IOM is geen

ontwikkelingsorganisatie, maar richt zich in dit project op een potentiële mogelijkheid voor

migranten tot het terugbrengen en versterken van kennis. Migranten vervullen een rol als

‘agents of change’. Hun toegevoegde waarde bij

wederopbouwprocessen is een voorsprong in de

bewuster maken van de verschillende situaties binnen de Europese Unie verkeren. Met het

lespakket wordt ingespeeld op het streven van de Europese Unie om meer begrip te kweken voor de situaties waarin nieuwkomers zich bevinden

en om de strijd aan te gaan tegen discriminatie en vooroordelen.

Opvallend was de forse stijging van terugkeerders naar Irak. Terugkeerders kunnen een beroep doen op extra financiële ondersteuning gericht op een

duurzame herintegratie in het land van herkomst. Vorig jaar is de doelgroep voor deze regeling

uitgebreid om meer mensen in aanmerking te

laten komen voor herintegratie-ondersteuning. Belangrijke andere activiteit zijn onze tijdelijke

uitzendingen van hoger opgeleide migranten naar landen van herkomst waar zij concrete bijdragen

aan de capaciteitsopbouw van lokale organisaties. Het afgelopen jaar zijn we met deze projecten

in meer landen gestart. Derde belangrijke activiteit is de logistieke ondersteuning van vluchtelingen die zich in Nederland mogen vestigen. Bij deze activiteit is een goede voorbereiding op de

overkomst belangrijk, omdat dit kan bijdragen een aan soepele integratie in Nederland.

migratiethema wordt uitgediept. Dit jaar vragen we

daarbuiten kunnen worden uitgevoerd.

mogelijkheid om de informatie te bestellen.

budget van € 2.550.000,- .

voor verblijfsvergunning heeft ingediend.

en praktische opdrachten die op school maar ook

model dat internationaal navolging verdient.”

ministerie van Buitenlandse Zaken en heeft een

behoorde tot de categorie die nooit een aanvraag

Sinds een paar jaar publiceert IOM samen met

een dvd met korte films, een docentenhandleiding

In Nederland is het lespakket online beschikbaar

Het TRQN-project wordt gefinancierd door het

toegenomen. De meerderheid van de vertrekkers

Het lespakket ‘Meer dan een nummer’ bestaat uit

taal en affiniteit met de cultuur en oog voor het belang van verandering. Het is een succesvol

In 2008 is het aantal migranten dat vrijwillig is

gesteld op www.iom-nederland.nl, met de –

het jaarverslag een essay, waarin een actueel

aandacht voor de kwetsbaarheid en de mensen-

rechten van migranten. Oorzaken en gevolgen van

mensenhandel en mensensmokkel worden belicht

vanuit een historisch, juridisch, politiek, economisch en sociaal perspectief. Een uitgebreide versie

staat op onze website: www.iom-nederland.nl. –

19

Internationale publicaties

International Migration and Development: Continuing the Dialogue: Legal and Policy Perspectives

Property Restitution and Compensation: Practices and Experiences of Claims Programmes

MRS N°36- Trafficking of men a trend less considered: The case of Belarus and Ukraine

International migration has reached the top of

Claims programmes that provide for restitution

To date, trafficking in males has been

and regional groups, the larger international

other remedies to victims of conflict and gross

signals that it is a violation faced by many males,

the global political agenda. In addition to nations community is struggling with the question of how

best to manage international migration, especially with regard to development and human rights.

There is little agreement on what should be done or, indeed, whether this is even an appropriate

topic for discussion and recommendations at the multilateral level. For instance, migration has

not been on the agenda of the United Nations

as a global intergovernmental conference in the same way as conferences on the environment,

urbanization and women’s issues, among others.

of land and property rights, compensation or

human rights violations, play an ever increasing role in reconciliation and rebuilding measures

following a conflict or crisis. They are an important rehabilitation tool for countries in transition and

reduce the risk of a country relapsing into conflict. The complexity of resolving many thousands of

claims in a short period of time, under high political pressure and with limited financial resources

available requires careful early consideration

of different possibilities and challenges for the

underconsidered in research despite noteworthy adult and minors. Often severely exploited male migrants are overlooked as victims of trafficking

(VoT). The noteworthy number of men exposed to

trafficking necessitates assistance tailored to their specific needs and interests. Tailoring of services is required to the specific profile of male victim,

not least according to their trafficking experience, whether they are a minor or adult and the family and social conditions to which they will return.

implementation of a fair and effective process.

The specific experiences of trafficked males of

Language: English

This book reports on the practices and experiences

some general patterns in terms of how trafficking

ISBN / ISSN: 1-57703-047-8

and aims to give an overview of the different

Year: 2008

Price: USD 57.00 _

of international and national claims programmes approaches taken for large-scale restitution of

property rights and payment of compensation. As

such, it outlines different options that could benefit those concerned with the planning, negotiation or

Belarusian and Ukrainian nationality highlight

takes place from these countries and, equally,

some of the needs and interests of this specific

target group. Attention to the gender dimensions of trafficking must be increasingly considered in research and anti-trafficking interventions.

design of future claims programmes.

Language: English

Number of Pages: 308

Volume/Number: 36

Language: English Year: 2008

ISBN / ISSN: 978-92-9068-450-3 Price: USD 63.00

Year: 2008

ISBN / ISSN: 1607-338X Price: USD 16.00 _

–

Meer informatie: www.iom.int/Publications 20

Uitgave IOM Nederland Redactie Joost van der Aalst Noortje Jansen Marian Lenshoek Liesbeth van Dalen (Koopmans & Van Dalen bv) Redactieades IOM Nederland Redactie Migratie Info Postbus 10796 2501 HT Den Haag T 070 - 318 15 00 E [email protected] I www.iom-nederland.nl Vormgeving basisontwerp Vorm Vijf, Den Haag Illustratie omslag Klutworks, Den Haag Fotografie (voor zover niet bij de foto’s is vermeld) IOM Binta’s Angels Bahati Lokombe Koopmans & Van Dalen Vormgeving en druk Drukwerk Artoos Nederland bv, Rijswijk Oplage 2.000 ex.

Abonnementen Migratie Info wordt kosteloos verstrekt. Aanvraag of opzegging van een abonnement kan via e-mail: [email protected] Aan de inhoud van deze publicatie kunnen geen rechten worden ontleend. Publicatie van artikelen betekent niet dat de daarin vervatte meningen het inzicht van IOM weergeven. Overname van artikelen is in vele gevallen mogelijk na overleg met de redactie en met bronvermelding. Presentexemplaren worden op prijs gesteld. © IOM juli 2009

21

IOM WERKT WERELDWIJD De koppen vormen een selectie uit persberichten die twee keer per week worden uitgegeven door het hoofdkantoor van IOM in Genève. Voor actuele berichten, kijk op www.iom.int

België

Sri Lanka

IOM heeft een nieuwe website gelanceerd waarmee migranten in Europa onafhankelijke, actuele informatie kunnen opzoeken over mogelijkheden voor terugkeer en herintegratie in hun landen van herkomst. Meer informatie: www.iom.int/irrico

IOM helpt ongeveer 200.000 ontheemden die op de vlucht zijn in het noorden van Sri Lanka en kan daarbij rekenen op steun van Japan en de Verenigde Naties. Ingenieurs van IOM zijn bezig om in recordtempo 900 tenten en sanitaire voorzieningen te treffen voor de opvang van 125.000 mensen.

Website met landeninformatie

Afghanistan

Steun Afghanistan in strijd tegen mensenhandel IOM heeft een overeenkomst gesloten met het Afghaanse ministerie van binnenlandse zaken voor samenwerking op het gebied van de bestrijding van mensenhandel en het bieden van hulp aan slachtoffers.

IOM Internationale Organisatie voor Migratie

IOM Nederland Postbus 10796 2501 HT Den Haag

22 Ned 0/1/505 T 2009

Japan en VN geven hulp aan ontheemden

Myanmar

Gevaar voor orkaanslachtoffers IOM probeert zo snel mogelijk opvang te regelen voor 13.000 gezinnen die dakloos zijn geworden sinds de orkaan Nargis - de storm die de Irrawaddy delta verwoestte in mei 2008. Haast is geboden omdat volgende maand de moesson begint.

INFO MIGRATIE. Wat beweegt en verwacht een migrant? Zes migranten vertellen over hoop, beloftes en de uiteindelijke realiteit

Recommend Documents