Info- en uitwisselingsmoment over klimaat en het Burgemeestersconvenant

Info- en uitwisselingsmoment over klimaat en het Burgemeestersconvenant Maandag 9 maart 2015, provinciehuis – Leuven Donderdag 12 maart 2015, PIVO - Asse

Info- en uitwisselingsmoment over klimaat en het Burgemeestersconvenant Inleiding: onze mijlpalen Draaiboek: - Opmaak van een gemeentelijk klimaatplan - [Uitvoering van een gemeentelijk klimaatplan]

Werkinstrumenten: - Maatregelentool - inventaris acties – model klimaatactieplan – SEAPtemplate - Alfresco - Financiering

Uitwisselingsmoment: - Aanpak – proces (draaiboek) - Werkinstrumenten

Inleiding Onze mijlpalen

Inleiding:

ondertekening Burgemeestersconvenant 25 juni 2014 - 57 gemeenten

Inleiding: ons doel

Burgemeestersconvenant, Gemeentelijke actieplannen

Provincie coördineert, stimuleert en ondersteunt

Minstens - 20% tegen 2020

Inleiding: onze mijlpalen Voorjaar: opmaak gemeentelijke klimaatplannen - Participatietraject - Maatregelentool – inventaris acties – model klimaatplan - Communicatiematerialen

Opgelet: de indiendatum is ondertussen verschoven naar eind november!

15 juni 2015: terugkommoment klimaatgemeenten 15 oktober 2015: onze deadline voor goedkeuring van de gemeentelijke klimaatplannen (uitstel indiendatum) 15 okt. tot eind nov. 2015: indienen klimaatplannen bij Europa Vanaf 15 oktober 2015: start uitvoering klimaatacties 27 & 28 november 2015: Vlaams-Brabantse klimaattop Oktober 2017: 1ste rapportering (2-jaarlijks) Oktober 2019: 2de rapportering (2-jaarlijks) Oktober 2019: 1ste monitoring CO2-emissies (4-jaarlijks)

Inleiding: uitstel indiendatum April-mei-juni 2014: GR-beslissingen ondertekening Burgemeestersconvenant = indiendatum 1 jaar na ondertekening: indiening gemeentelijk klimaatactieplan gezamenlijk indienmoment juni 2015 Opgelet: de niet haalbaar voor de meeste gemeenten indiendatum is ondertussen verschoven naar eind november!

Uitstel: - Aangevraagd voor alle gemeenten (18 maanden) - 15 oktober 2015: onze deadline voor goedkeuring van de gemeentelijke klimaatplannen - 15 okt. tot eind nov. 2015: indienen klimaatplannen bij Europa

Inleiding: onze mijlpalen Voorjaar: opmaak gemeentelijke klimaatplannen - Participatietraject - Maatregelentool – inventaris acties – model klimaatplan - Communicatiematerialen

Opgelet: de indiendatum is ondertussen verschoven naar eind november!

15 juni 2015: terugkommoment klimaatgemeenten 15 oktober 2015: onze deadline voor goedkeuring van de gemeentelijke klimaatplannen (uitstel indiendatum) 15 okt. tot eind nov. 2015: indienen klimaatplannen bij Europa Vanaf 15 oktober 2015: start uitvoering klimaatacties 27 & 28 november 2015: Vlaams-Brabantse klimaattop Oktober 2017: 1ste rapportering (2-jaarlijks) Oktober 2019: 2de rapportering (2-jaarlijks) Oktober 2019: 1ste monitoring CO2-emissies (4-jaarlijks)

Draaiboek Opmaak van een gemeentelijk klimaatplan

Draaiboek: Procesmatig verloop “Welke stappen nu te nemen” Stap 1: Projectorganisatie Stap 2: Gemeentelijke CO2-nulmeting – grafiek Stap 3: Inventarisatie lopende acties: intern én extern Stap 4: Opmaak klimaatplan Participatieve aanpak: intern én extern Communicatiematerialen Stap 5: Uitvoering Stap 6: Rapportering & Monitoring Link draaiboek

Draaiboek: Stap 1 - Projectorganisatie Coördinator Coördinator Interne stuurgroep Interne stuurgroep

Eindverantwoordelijke opmaak plan

Werkgroepen (eventueel)

Bv. per sector, per doelgroep,… (intern en/of extern)

Klankbordgroep

Externen (scholen, bedrijven, verenigingen, experten,…) + mandatarissen en ambtenaren

Externe stakeholders

Ga op zoek naar externen: VOKA, BBL, sport-

Mandatarissen en ambtenaren Niet te ruim Wel verschillende diensten

& cultuur, KWB, Femma, lokale handelaren, geëngageerde burgers,…

Draaiboek: Stap 1 - Projectorganisatie Voorbeeld

EC2

Draaiboek: Stap 2 - CO2-nulmeting – grafiek Inventarisatie huidige CO2-uitstoot: - AFRONDEN!!

www.lokalestatistieken.be ! gegevens 2011 ! - Nog vragen: [email protected] 016-26 72 55 - Gemeentelijke grafieken

Dia 13 EC2

Els Cornelis; 5/03/2015

Draaiboek: Stap 3 - Inventarisatie lopende acties: intern én extern

Ga uit van de bestaande werking = input voor SEAP Intern: beleidsplannen leefmilieu, mobiliteit, RO, huisvesting/wonen, gebouwen,… -

Bv: gemeentelijk mobiliteitsplan, subsidies, aanleg fietspaden, vergroening wagenpark, aankoop groene stroom, duurzaam bouwadvies, infoavonden, lichtplannen OV,…

Extern: maatschappelijke initiatieven van derden “Wat gebeurt er al in mijn gemeente”

Samen met interne stuurgroep – klankbordgroep

Draaiboek: Stap 4 - Opmaak klimaatplan Opmaak gemeentelijk klimaatactieplan (SEAP) 4.1. Afbakening van het plan

• Selectie thema’s en sectoren • Bepalen financiële middelen, eigen personeelsinzet

4.2. Bepalen van het ambitieniveau

• Ambitieniveau voor CO2reductie (20 % of meer?)

4.3. Schrijven van het plan

Participatief !

PARTICIPATIEF !! Zo vroeg mogelijk in het proces

Draaiboek: Stap 4.1. – Afbakening van het plan Selectie sectoren: Sleutelsectoren: • Gemeentelijke gebouwen, installaties/voorzieningen • Tertiaire gebouwen, installaties/voorzieningen • Residentiële gebouwen • Transport (openbaar, particulier, commercieel) SEAP: minstens 2 van de 4 sleutelsectoren opnemen Zie ook resultaten nulmeting

Optionele sectoren: • landbouw, lokale productie HE, natuur, afval- en waterbeheer, ruimtelijke ordening,…

Draaiboek: Stap 4.1. – Afbakening van het plan

Bepalen financiële middelen, instrumenten en diensten: Voldoende en structureel eigen budget Externe financiering zoeken: - Provinciale en Europese subsidies, Energy Performance Contracting, externe partners, coöperatieven, … - Overzicht financieringsinstrumenten: http://www.burgemeestersconvenant.eu/support/fundinginstruments_nl.html - Zie verder: FLK

Stap 4.2. – bepalen ambitieniveau

Draaiboek: Stap 4.3. – Schrijven plan (SEAP) Op basis resultaten voorgaande stappen: Inventarisatie huidige werking, CO2-nulmeting, planafbakening, ambitieniveau

Samen met interne stuurgroep, eventuele werkgroepen en klankbordgroep Participatief : resultaten participatieproces meenemen! Hulpmiddelen: -

Inventaris mogelijke klimaatacties Voorbeeldtekst klimaatactieplan Maatregelentool Resultaten provinciale studie (juni)

Eventueel met Interleuven

Draaiboek: Opmaak gemeentelijk SEAP Zie ook SEAP Guidebook “How to develop a Sustainable Energy Action Plan”, Part I (proces) Part III (maatregelen) Zie ook www.burgemeestersconvenant.eu Voorbeelden klimaatactieplannen Hulpmiddelen - tutorials

Draaiboek: Participatieve aanpak: intern én extern Voorbereidende projecten: - Bevraging gemeenten over noden en behoeften bij burgerparticipatie - Uitwisselingsmoment resultaten bevraging (29/01/2015)

- Pilootgemeenten: Halle – Kampenhout – Oud-Heverlee – Zoutleeuw - Inspiratiemomenten burgerparticipatie (9 & 10/02/2015)

Draaiboek: Participatieve aanpak: intern én extern Ondersteuningstraject voor gemeenten: - Opdracht uitgeschreven voor ondersteuning gemeenten - Op basis van resultaten bevraging en ervaringen pilootprojecten - Start voorzien april 2015: looptijd 10 maanden - Ondersteuning bij interne en externe participatie - Helpdesk

Draaiboek: Communicatiematerialen Affiches – mindmap Metrokaarten: algemene en gepersonaliseerde

Draaiboek: Communicatiematerialen Verkeersbordenstickers:

Werkinstrumenten maatregelentool - inventaris acties – model klimaatactieplan – SEAP-template – financiering - Alfresco

Werkinstrumenten:

Maatregelentool Inventaris acties Model klimaatactieplan SEAP-template Financiering Alfresco

Werkinstrumenten: maatregelentool • Template maatregelentool: www.lokalestatistieken.be • Handleiding

Gegevens importeren: Tabbladen ‘data’ en ‘nulmeting 2011’ uit gemeentelijke nulmeting kopiëren “als waarden” in tabbladen ‘data’ en ‘nulmeting 2011’ in maatregelentool

Werkinstrumenten: maatregelentool Hoe evolueren CO2-emissies binnen grondgebied tegen 2020, indien geen bijkomende acties na 2011 door gemeente Wel impact van autonome ontwikkelingen en beslist Europees beleid BAU = business as usual-scenario

Werkinstrumenten: maatregelentool 10 voorbeeldmaatregelen: indicatie van de impact op het energieverbruik en de gerelateerde CO2-uitstoot Huishoudens

-

Tertiaire sector

- Renovatie bestaande gebouwen (cluster diverse maatregelen) - Warmtepomp

Transport

- Shift van auto naar fiets voor korte ritten - Elektrische voertuigen

Lokale elektriciteitsproductie

- PV

Muurisolatie Dakisolatie Betere beglazing Warmtepomp Zonneboiler

Werkinstrumenten: maatregelentool

Samenvatting Impact CO2 in 2020

Zowel directe als indirecte emissies CO2 Emissies Huishoudens

20.000 18.000

CO2 emissies [ton]

16.000 14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 Nulmeting 2011

BAU 2020

BAU 2020 + Dakisolatie

BAU 2020 + Muurisolatie

BAU 2020 + Betere beglazing

BAU 2020 + Warmtepomp

BAU 2020 + Zonneboiler

Werkinstrumenten: maatregelentool

Maatregelen niet optellen!

Werkinstrumenten: maatregelentool

Werkinstrumenten: maatregelentool Inschatting toepassingspercentage

Indicatie haalbaarheid op basis van Vlaams REG-beleid

Isolatie: Plaatsen van dakisolatie Bijkomende implementatie 2011 - 2020 Bijkomende dakisolaties tussen 2011 -2020 Ter vergelijking:

20% van de huishoudens (HH) in 2020 hebben dakisolatie geplaatst tussen 2011-2020 742 aantal HH 18% van de HH in 2020 in Vlaanderen volgens REG-beleid VITO Vlaams Klimaatplan (2012)

Kenmerken maatregel Beschrijving

Analoge eisen als Vlaamse REG beleid geldig vanaf 1 januari 2013: U = 0.25 W/K m² (= mediaan: R = 3.5; R = 4 of R = 4.5) Dakoppervlakte 106 m² gemiddeld per dak Levensduur 50 jaar Gemiddelde investeringskost per dakisolatie t.o.v. BAU 2.332 € per dakisolatie, excl. taks & premies, incl. plaatsing Gemiddelde besparing per dakisolatie t.o.v. BAU 4.919 kWh per dakisolatie Gemiddelde besparing brandstofkosten per dakisolatie t.o.v. BAU 440,9428798 € per dakisolatie, excl. taks Gemiddelde emissiereductie per dakisolatie t.o.v. BAU 1,019156241 ton CO2 reductie per dakisolatie Gemiddelde kost per emissiereductie t.o.v. BAU in 2020 -326 €/ton CO2 reductie Impact maatregel t.o.v. BAU in 2020 Totale besparing t.o.v. BAU in 2020 3.648 MWh Totale emissiereductie t.o.v. BAU in 2020 755,8062681 ton CO2 reductie Bemerkingen Investeringskost: Zuiver de kost van isolatiemateriaal & dampscherm. Voorbereidende werken en vereiste afwerkingen bij hellend dak en plat dak niet meegerekend, zoals plaatsting van gipskartonplaten en bitumineuze afdichting.

IEE Tabula - Stock (2012) IEE Tabula - Stock (2012) IEE Tabula - Stock (2012) IEE Tabula - Stock (2012)

Werkinstrumenten: inventaris acties Inventaris mogelijke klimaatacties: Lijst met voorbeeldmaatregelen en –acties Inspiratie voor gemeentelijk SEAP Structuur: sectoren Burgemeestersconvenant • Mobiliteit • Gebouwen, installaties/voorzieningen • • • •

HE: Elektriciteitsproductie HE: Warmte/Koudeproductie Natuur Landbouw

Sleutelsectoren

Werkinstrumenten: inventaris acties

Werkinstrumenten: inventaris acties Sleutelsectoren

Subsectoren: Mobiliteit

• • •

Wagenpark van de stad/gemeente Openbaar vervoer Particulier en commercieel vervoer

Gebouwen

• • • • • •

Gemeentelijke gebouwen, uitrusting/voorzieningen Tertiaire gebouwen, uitrusting/voorzieningen Particuliere woningen Openbare verlichting Industrie, niet-ETS Ruimtelijke ordening

Lokale elektriciteitsproductie

• • • • • • •

Waterkracht Windkracht Fotovoltaïsche energie Warmtekrachtkoppeling Biomassa Smart Grids Algemeen

Werkinstrumenten: inventaris acties Lokale warmte/koudeproductie

• • • •

Promotie warmte uit zonne-energie Warmtekrachtkoppeling Biomassa Warmtenetten

Natuur

• • •

Acties in de open, niet of beperkt bebouwde ruimte Acties in de bebouwde zone Ruimtelijke planning

• •

Educatie, bewustmaking Duurzame landbouw

Landbouw

Inventaris = werkdocument Aanpassingen op website provincie en Interleuven en op Alfresco

Werkinstrumenten: model klimaatactieplan

Werkinstrumenten: SEAP-template Gemeentelijk klimaatactieplan: indienen in SEAPtemplate (excel, ENG) – samen met pdf (NL) 2 manieren van indienen: online / offline eind november 2015 • Sessie in najaar (indien gewenst)

Goedkeuring GR

Structuur - Part I: Algemene strategie - Part II: Nulmeting (Baseline Emission Inventory, BEI) - Part III: Actieplan (SEAP)

Werkinstrumenten: SEAP-template

Werkinstrumenten: SEAP-template

Werkinstrumenten: SEAP-template

Werkinstrumenten: SEAP-template

Werkinstrumenten: SEAP-template

Werkinstrumenten: SEAP-template

Werkinstrumenten: SEAP-template Grafieken (automatisch na invoeren nulmeting (BEI)

Werkinstrumenten: Alfresco Doel • • •

delen van informatie voor projecten met zowel interne als externe gebruikers zware bestanden (waarvoor e-mails niet geschikt)

Werkwijze •

•

uitnodiging van provincie via e-mail met: – link om Alfresco-website te activeren – gebruikersnaam – Wachtwoord: kan gewijzigd worden! url: https://share.vlaamsbrabant.be

Rechten milieu- en duurzaamheidsambtenaren •

bijdrager: kan inhoud toevoegen en eigen inhoud wijzigen

Werkinstrumenten: Alfresco Opbouw Alfrescosite ‘Startpagina’ • Dashboard:

Profiel

Agenda

Activiteiten

Taken

Sites

Werkinstrumenten: Alfresco Opbouw Alfrescosite ‘Burgemeestersconvenant’ • Dashboard:

Leden

‘Ontvangst’

Documentenbibliotheek Agenda (gewijzigde) inhoud

Activiteiten

Werkinstrumenten: Alfresco

Inhoud/structuur • 2 grote delen: • Gemeenschappelijke informatie • Individuele gemeentelijke informatie

• Alfrescosite Burgemeestersconvenant niet statisch! • Wordt aangevuld naarmate nieuwe documenten of informatie beschikbaar is

Werkinstrumenten: Alfresco

• Samenvattend: Alfresco-site Burgemeestersconvenant is bedoeld voor: • Samenbrengen van zoveel mogelijk informatie rond het CoM • Gemeenten toe te laten ook eigen informatie samen te brengen -> info uitwisselen

grote databank met CoM-info

Werkinstrumenten: financiering Lerend Netwerk Financiering lokale klimaatplannen LinkedIn netwerk werkt rond 4 thema’s -

Korte termijn Verhogen rendement/verlagen kosten Flankerende maatregelen Burgerparticipatie

Kruisbestuivingsdag 31 maart (VAC Gent) Zie http://www.lne.be/doelgroepen/lokaleoverheden/so_2008-2013/lokaal-klimaatbeleid

Werkinstrumenten: financiering Pilootproject (ism LNE, Antwerpen, Gent, St-Niklaas, provincies Vlaams-Brabant en West-Vlaanderen, Igemo, Interwaas, KBC en Technum) Opzetten financieringsvehikel voor het bovenlokaal ophalen van middelen en lokale besteding ervan Piloot momenteel in voorbereiding; opstart najaar Piloot zou 250 mln euro willen ophalen voor projecten mbt renovatie, energie-efficiëntie KMO’s en mobiliteit OPROEP: welke projecten zijn er in jouw stad/gemeente die in 2016 rijp zullen zijn om gefinancierd te worden?

Werkinstrumenten: financiering

Financiële inkomsten

Vreemd vermogen

Eigen vermogen

(GOPlus /leningen)

(aandelen)

Overige middelen

FLK

Publieke garanties

Resultaatsgebonden inkomsten

Private garanties

(financieringsvehicle)

Aangepaste distributiekanalen & instrumenten

Renovatie huizen

Renovatie scholen

Tertiaire sector & industrie

Hernieuwbare energie

Mobiliteit

Uitwisselingsmoment Aanpak – proces (draaiboek) Werkinstrumenten

Uitwisselingsmoment: aanpak - proces (draaiboek) Opmaak van een gemeentelijk klimaatplan: - Proces - Inventarisatie lopende acties: intern én extern - Opmaak klimaatplan - Participatieve aanpak: intern én extern - Communicatiematerialen - Alfresco

Uitwisselingsmoment: werkinstrumenten

Gemeentelijke CO2-nulmeting – grafiek Maatregelentool Inventaris acties Model klimaatactieplan SEAP-template Financiering

Nog vragen? [email protected]