Influenza Nationaal Griepcentrum http://www.iph.fgov.be/flu
Surveillance van Griep in België Seizoen 2004-2005 Jaarrapport Dr. Fernande Yane, Dr. Isabelle Thomas, Ph. Marie-Louise Libotte, Dr. Germaine Hanquet*, Dr. S. Maes*, Dr. Bernard Brochier
Wetenschappelijke en Technische medewerkers: Gerard Dupont, Ir. Carine Gérard, Marc Putseys, Jeannine Weyckmans
Administratieve medewerkers: Yvonne Ronflette, Bernadette Latour
WIV Wetenschappelijke Instituut Volksgezondheid Departement Microbiologie Afdeling Virologie * Afdeling Epidemiologie 16, Juliette Wytsmanstraat B-1050 Brussel België Influenza 2005 Ref. : D/2005/2505/53 January 2006
Inhoudstafel 1.KLINISCHE SURVEILLANCE (HUISARTSENNETWERK)................................................................................ 3 1.1. METHODE ................................................................................................................................................................. 3 1.1.1. Netwerk van peilpraktijken en aangifte van ILI en ALI .................................................................................... 3 1.1.2. Gegevensverwerking......................................................................................................................................... 3 1.2. RESULTATEN ............................................................................................................................................................ 3 1.2.1. Registratie van ILI en ALI ................................................................................................................................ 3 1.2.1.1. Screeningperiode........................................................................................................................................................... 3 1.2.1.2. Participatiegraad ........................................................................................................................................................... 3 1.2.1.3. Aantal registraties ......................................................................................................................................................... 4 1.2.1.4. Geografische spreiding ................................................................................................................................................. 4
1.2.2. Curve ILI en totale ALI..................................................................................................................................... 5 1.2.2.1. Seizoen 2004-05............................................................................................................................................................ 5 1.2.2.2. Incidentie per leeftijdsklasse ......................................................................................................................................... 5 1.2.2.3. Historisch overzicht van de registraties van 1993 tot 2005 ........................................................................................... 6 1.2.2.4. Historisch overzicht van de epidemische perioden tussen 1992 en 2005 ...................................................................... 6
2. VIROLOGISCHE SURVEILLANCE (HUISARTSENNETWERK)...................................................................... 7 2.1. METHODE ................................................................................................................................................................. 7 2.1.1. Inzameling van neus/keeluitstrijkjes door het netwerk van artsen staalafnemers ............................................ 7 2.1.2. Labdiagnose ..................................................................................................................................................... 7 2.1.2.1. Snelle immuunenzymatische test (Directigen Flu A&B) ............................................................................................. 8 2.1.2.2. Virusisolering op MDCK-celcultuur............................................................................................................................ 8 2.1.2.3. Tests voor opsporing van nucleïnezuren (Nested RT PCR) .......................................................................................... 8
2.2. RESULTATEN ............................................................................................................................................................ 8 2.2.1. Herkomst van de neus/keeluitstrijkjes............................................................................................................... 8 2.2.1.1. Screeningperiode........................................................................................................................................................... 8 2.2.1.2. Participatiegraad ........................................................................................................................................................... 8 2.2.1.3. Aantal neus/keeluitstrijkjes ........................................................................................................................................... 8 2.2.1.4. Geografische spreiding ................................................................................................................................................. 9
2.2.2. Resultaten per diagnostische test.................................................................................................................... 10 2.2.2.1. Snelle Directigen Flu A&B test .................................................................................................................................. 10 2.2.2.2. Virusisolering op MDCK-celcultuur........................................................................................................................... 10 2.2.2.3. Nested RT-PCR, typering en subtypering ................................................................................................................... 10
2.2.3. Synthese van de testresultaten ........................................................................................................................ 11 2.2.4. Evaluatie van de gevoeligheid en de specificiteit van de snelle test ten opzichte van PCR............................ 12 2.2.5. Karakterisering van het griepvirus................................................................................................................. 13 2.2.6. Evolutie van de samenstelling van het vaccin ................................................................................................ 14 2.2.7. Frequentie van begeleidende symptomen naargelang het virologisch resultaat............................................ 15 2.2.8. Verdeling van de positieve stalen volgens leeftijd .......................................................................................... 16 3. VIROLOGISCHE SURVEILLANCE (ZIEKENHUISLABORATORIA) ........................................................... 17 3.1. INFLUENZA A ET B ................................................................................................................................................. 17 3.2. RSV ....................................................................................................................................................................... 18 4. VACCINATIEGRAAD.............................................................................................................................................. 19 5. CONCLUSIES ............................................................................................................................................................ 20 6.DANKBETUIGINGEN .............................................................................................................................................. 21
WIV Influenza 2005 2 /21
1.Klinische surveillance (huisartsennetwerk) 1.1. Methode 1.1.1. Netwerk van peilpraktijken en aangifte van ILI en ALI De klinische surveillance steunt op de wekelijkse aangifte van griepale syndromen (ILI = Influenza-likeillnesses) en van niet-griepale Acute LuchtwegenInfecties (ALI) die in de huisartsen (HA) peilpraktijken worden gediagnosticeerd Definitie van een ALI: Een acute luchtwegeninfectie in de bovenste, middelste of lagere luchtwegen (banale verkoudheid, faryngitis, otitis, laryngitis, tracheïtis, bronchitis en pneumonie) zonder griepaal syndroom. Definitie van een ILI (Influenza-like-illness): Acute luchtwegeninfectie begeleid door een griepaal syndroom (plots begin, koorts, spierpijn). Voor het seizoen 2004-2005, werden 87 HA-peilpraktijken uit het ganse land (Vlaanderen: 42; Wallonië: 38; Brussel: 7) tot deelname aan deze surveillance uitgenodigd. Iedere week zenden de HA een ingevuld formulier in met: - hun totale activiteit (aantal raadplegingen en huisbezoeken) - het aantal ALI per leeftijdsklasse (<1, 1 tot 4, 5 tot 14, 15 tot 64 en > 64 jaar) - het aantal ILI per leeftijdsklasse Deze klinische gegevens worden het ganse jaar door ingezameld. Er is afgesproken dat een griepseizoen normaal in week 40 begint, om in week 20 van het daaropvolgende jaar te eindigen. De gegevens in dit rapport slaan echter op de periode 2004-40 tot 2005-22. 1.1.2. Gegevensverwerking Het totaal aantal ALI is de som van de niet griepale ALI en ILI. De jaarcurve van de totale ALI wordt opgesteld volgens de wekelijkse evolutie van de verhouding tussen het totaal aantal ALI per week/het totaal aantal patiënten in diezelfde week. De jaarcurve van de ILI weerspiegelt de wekelijkse evolutie van het aantal ILI per week/het aantal patiënten in die week. Dankzij een mathematisch model kan het verwachte totale percentage consultaties voor ALI per week worden berekend. Vervolgens kan de drempelwaarde bepaald worden, vanaf dewelke het geobserveerde percentage ALI voor de betrokken periode het verwachte percentage significant (1.96*DS) overschrijdt. Bij een griepepidemie kan de toename van het aantal griepale syndromen (ILI) door een stijging van de totale ALI worden voorafgegaan. Iedere overschrijding van de epidemische drempel wijst niet noodzakelijk op een griepepidemie. Dat is pas het geval als de drempel gedurende twee opeenvolgende weken overschreden wordt en als tegelijk het Influenzavirus kan worden geïsoleerd.
1.2. Resultaten 1.2.1. Registratie van ILI en ALI 1.2.1.1. Screeningperiode 36 weken, van week 2004-40 (maandag 29/09/2003) tot week 2005-22 (zondag 25/04/2004). 1.2.1.2. Participatiegraad Tijdens de 36 weken van de screeningperiode hebben in totaal 47/87 (54 %) HA elk tussen 3 en 36 registratieformulieren voor ILI en ALI ingevuld en ingestuurd (gemiddeld 29 formulieren per HA). Voor Vlaanderen, Wallonië en Brussel bedroeg de deelnamegraad van de HA respectievelijk 50% (21/42), 55% (21/38) en 71% (5/7). WIV Influenza 2005 3 /21
1.2.1.3. Aantal registraties Wallonië: Brussel: Vlaanderen: Totaal:
632 156 584 1.372
Gemiddeld werden per week 38 registraties ingestuurd.
50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
Figuur I: Wekelijkse evolutie van het aantal registreerde ILI en ALI (week 2004-40 tot 2005-22) 1.2.1.4. Geografische spreiding
Figuur II: Geografische spreiding van de 1372 geregistreerde ILI en ALI (week 2004-40 tot 2005-22) WIV Influenza 2005 4 /21
1.2.2. Curve ILI en totale ALI
1.2.2.1. Seizoen 2004-05
35
Bron : Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid J. Wytsmanstraat 14 - 1050 Brussel e-mail:
[email protected] http://www.iph.fgov.be/flu
30
25
Totale ALI Epidemische drempel van de totale ALI
20
15 2003 - 2004
2001 - 2002
10 2004 - 2005
2002 - 2003
Griepale syndromen
5
0 35
37
39
41
43
45
47
49
51
53
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
Figuur III: Evolutie van het percentage griepgevallen en acute luchtwegeninfecties (ALI) geregistreerd door de huisartsenpeilpraktijken
1.2.2.2. Incidentie per leeftijdsklasse
Figuur IV: Verdeling volgens leeftijdsklasse
WIV Influenza 2005 5 /21
22
1.2.2.3. Historisch overzicht van de registraties van 1993 tot 2005
35
30
25
20
15
10
5
seuil
ILI
2005-24
2004-52
2004-28
2004-04
2003-32
2003-08
2002-36
2002-12
2001-40
2001-16
2000-44
2000-20
1999-48
1999-24
1998-53
1998-29
1998-05
1997-33
1997-09
1996-37
1996-13
1995-41
1995-17
1994-45
1994-21
1993-49
1993-25
1993-01
0
ALI
Figuur V: Evolutie van het percentage ILI en ALI van 1993 tot 2005 1.2.2.4. Historisch overzicht van de epidemische perioden tussen 1992 en 2005
12 1992/93 1993/94 1994/95 1995/96 1996/97 1997/98 1998/99 1999/00 2000/01 2001/02 2002/03 2003/04 2004/05
10
8
6
4
2
0 47 48 49 50 51 52
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10 11 12 13 14 15 16 17
Figuur VI: Wekelijkse evolutie van het percentage geregistreerde ILI door huisartsenpeilpraktijken in België. Meerjarenvergelijking 1992-2005 WIV Influenza 2005 6 /21
2. Virologische surveillance (huisartsennetwerk) 2.1. Methode 2.1.1. Inzameling van neus/keeluitstrijkjes door het netwerk van artsen staalafnemers In september 2004 ontvingen 58 huisartsen (Vlaanderen: 30 - Wallonië: 25 – Brussel: 3) een kit voor staalafnames toegestuurd van het NIC (National Influenza Centre). Elke kit bevat het nodige materiaal om bij 8 patiënten met een griepaal syndroom 3 uitstrijkjes (1 in elke neusholte + 1 in de keel) uit te voeren. Het materiaal bestaat uit tubes met transportmilieu (EMEM waaraan antibiotica en antimycotica zijn toegevoegd), wissers, transportzakjes en invulformulieren voor de identificatie van de patiënt. De afgenomen stalen werden samen met de formulieren per post naar het NIC teruggestuurd (port betaald door geadresseerde). Naargelang ze stalen instuurden kregen de HA nieuwe kits ter vervanging.
2.1.2. Labdiagnose
Neus/keeluitstrijkjes
Virusisolatie op MDCK cellen
Snelle immunoenzymatische test (Directigen Flu A&B) Typering A/B Influenza A
Negatief
Identificatie van de stam
GVO Nested RT-PCR (A,B) - Nested RT-PCR (H3, H1) - Nested RT-PCR (N1, N2)
Typering A/B
Subtypering H/N Négatief
Influenza A
- Nested RT-PCR (H7) - Nested RT-PCR (H5) Subtypering H/N
Figuur VII: Diagnoseprotocol (typering, subtypering en identificatie van de stam) Onmiddellijk bij ontvangst wordt de neus/keel afname (3 ml) in 5 fracties verdeeld - 250 µl voor een snelle Directigen Flu A&B test die onmiddellijk wordt uitgevoerd (A, B typering) - 450 µl (bewaard op -20°C) voor virusisolatie op MDCK-celcultuur gekoppeld aan een indirecte ELISA sandwich test (A, B typering). Het supernatant van de positieve celculturen wordt op -80°C bewaard - 2 x 150 µl (bewaard op -80°C) voor de nested RT-PCR tests (A/B typering, H3, H1, N1, N2, en eventueel H7,H5 subtypering) - de rest van de afname wordt op -80°C bewaard
WIV Influenza 2005 7 /21
2.1.2.1. Snelle immuunenzymatische test (Directigen Flu A&B) - commerciële kit: Directigen Flu A&B van Becton-Dickinson - opsporing virale antigenen (levend of geïnactiveerd virus) - uitgevoerd op de dag van ontvangst van het staal - duur: 30 minuten - resultaat verzonden naar HA (fax of post) op de dag van ontvangst van het staal Specifieke maar weinig gevoelige test (vals negatieve resultaten). Zie infra. 2.1.2.2. Virusisolering op MDCK-celcultuur De virusisolering wordt gerealiseerd door 2 passages op cellen (iedere passage duurt 1 week). Alleen levende virussen kunnen geïsoleerd worden. Het rendement is relatief zwak (door verlies aan virusactiviteit wat vooral te wijten is aan de transportomstandigheden, meer bepaald de duur ervan). Het is de bedoeling om een aantal representatieve en zeldzame griepvirusstammen te amplificeren om ze vervolgens voor verder doorgedreven analyse naar één van de 4 WGO-referentie laboratoria te sturen (Figuur VII). Zodoende kan het WGO onder meer de samenstelling van het vaccin voor het komende griepseizoen bepalen en de evolutie van zeldzame hier ontbreekt een stuk zin
2.1.2.3. Tests voor opsporing van nucleïnezuren (Nested RT PCR) - De opsporing van nucleïnezuren (levend of geïnactiveerd virus) wordt door een batterij PCR tests gerealiseerd. - De snelheid is beperkt door het aantal stalen dat per dag wordt ontvangen of door het aantal dat per dag kan worden getest?? (gemiddeld een vijftigtal tests per persoon per week) welke is de capaciteit van het labo? - De gemiddelde duur van de analyse is 2 dagen voor een twintigtal stalen Specifieke en gevoelige tests. Volgorde van de uitgevoerde tests: 1. indien positieve Directigen Flu A test: PCR voor H3, H1 subtypering 2. indien negatieve Directigen Flu test: PCR voor A/B typering 3. indien A positieve PCR en A negatieve Directigen Flu: PCR voor H3, H1 subtypering 4. indien H3, H1 positieve PCR: PCR voor N1, N2 subtypering.
2.2. Resultaten 2.2.1. Herkomst van de neus/keeluitstrijkjes 2.2.1.1. Screeningperiode 36 weken – van week 2004-40 (27/09/2003) tot week 2005-22.
2.2.1.2. Participatiegraad In totaal stuurden 50/58 HA (86 %) elk tussen 1 en 64 neus/keel staalafnames voor diagnose van griep naar het NIC (National Influenza Centre). De participatiegraad van de HA bedroeg 80% (24/30), 100% (3/3) en 92% (23/25) voor respectievelijk Vlaanderen, Brussel en Wallonië.
2.2.1.3. Aantal neus/keeluitstrijkjes Wallonië: Brussel: Vlaanderen: Totaal:
413 46 533 992
WIV Influenza 2005 8 /21
2.2.1.4. Geografische spreiding
Figuur VIII: Geografische spreiding van de 992 neus/keel afnames ingestuurd voor diagnose van griep (netwerk van artsen staalafnemers; van week 2004-40 tot week 200522)
WIV Influenza 2005 9 /21
2.2.2. Resultaten per diagnostische test
2.2.2.1. Snelle Directigen Flu A&B test • • • • •
De Directigen Flu A&B test werd toegepast op 982/992 stalen die naar het lab werden gestuurd (week 2004-40 tot 2005-22). 250/982 (25,5%) stalen waren positief voor Influenza type A. Influenza A werd gediagnosticeerd van week 2004-48 tot week 2005-20 (piek: weken 5-9). Zie Figuur IX. 21/982 (2%) stalen waren positief voor Influenza type B. Influenza B werd gediagnosticeerd van week 2005-6 tot week 2005-20 (piek: weken 10-11). Zie Figuur X.
2.2.2.2. Virusisolering op MDCK-celcultuur •
Deze test werd op toegepast op 50 stalen die naar het lab werden gestuurd (week 2003-40 tot 200402).
2.2.2.3. Nested RT-PCR, typering en subtypering •
De Nested RT-PCR tests werden uitgevoerd op 982/992 stalen die naar het lab waren gestuurd (week 2004-40 tot 2005-22)
•
In totaal waren 507/982 (52%) stalen positief voor Influenza type A. Influenza A werd gediagnosticeerd van week 2004-48 tot week 2005-14 (piek: weken 5-9). Zie Figuur IX Er waren duidelijk meer positieve resultaten dan met snelle test.
•
In totaal waren 48/982 (5%) stalen positief voor Influenza type B. Influenza B werd gediagnosticeerd van week 2005-5 tot week 2005-21 (piek: week 10). Zie Figuur X Er waren duidelijk meer positieve resultaten dan met snelle test.
•
De Nested RT-PCR H3/H1 test werd uitgevoerd op 507 Influenza A positieve stalen waarvan 434 (85,5%) positief bleken voor A/H3 en 68 (13,5%) voor A/H1. (Zie Figuur XI). In 5/507 (1 %) gevalen kon het influenza A subtype niet bepaald worden. 434+68=502 donc la difference est 5 pas 6 et 1% pas 1.2?
•
De Nested RT-PCR N1/N2 test werd uitgevoerd op 301A/H3 en 68/H1 positieve stalen. Er werden 301 A/H3N2 en 66/68 A/H1N1 gediagnosticeerd en 2 resultaten waren onbepaald.
WIV Influenza 2005 10 /21
2.2.3. Synthese van de testresultaten Op 982 stalen werd Influenza A 507 maal (52%) en Influenza B 48 maal (5%) gediagnosticeerd.
120 n stalen
100
Directigen A PCR A
80
60
40
20
21
19
17
15
13
11
9
7
5
3
1
52
50
48
46
44
42
40
0
Figuur IX: Wekelijkse evolutie van het aantal stalen, van Influenza A bepaald door Nested RT PCR en door een snelle Directigen Flu A&B test Week 2004-40 tot week 2005-22 120
100
n stalen Directigen B PCR B
80
60
40
20
21
19
17
15
13
11
9
7
5
3
1
52
50
48
46
44
42
40
0
Figuur X: Wekelijkse evolutie van het aantal stalen, van Influenza B bepaald door Nested RT PCR en door een snelle Directigen Flu A&B test. Week 2004-40 tot week 2005-22 WIV Influenza 2005 11 /21
60
H3N2 H1N1
50
B
40
30
20
10
21
19
17
15
13
11
9
7
5
3
1
52
50
48
46
44
42
40
0
Figuur XI: Wekelijkse evolutie van het aantal Influenza A/H3N2, A/H1N1 en B bepaald door Nested RT PCR,. Week 2004-40 tot week 2005-22
2.2.4. Evaluatie van de gevoeligheid en de specificiteit van de snelle test ten opzichte van PCR
Mate van concordantie tussen de resultaten van de snelle test en de Nested RT PCR
Directigen positief Directigen negatief Totaal Concordantie Discordantie
RT PCR positief 242 266 508
Directigen + / PCR Directigen - / PCR +
RT PCR negatief 8 466 474
Totaal 250 732 982
72 % 0,8 % 27 %
K coëfficiënt = 0,45 (matige concordantie) • Gevoeligheid van de snelle test: 47,6 % • Specificiteit van de snelle test: 98,3 % Mate van concordantie tussen de resultaten Influenza B van de snelle test en de Nested RT PCR
Directigen positief Directigen negatief Totaal Concordantie Discordantie
RT PCR positief 21 27 48
Directigen + / PCR Directigen - / PCR +
RT PCR negatief 0 934 934
Totaal 21 961 982
97 % 0% 3%
K coëfficiënt = 0,56 (matige concordantie) • Gevoeligheid van de snelle test: 44 % • Specificiteit van de snelle test: 100 % WIV Influenza 2005 12 /21
2.2.5. Karakterisering van het griepvirus 26 circulerende stammen van het griepvirus (17 A/H3, 3A/H1 en 6B), geïsoleerd op MDCK celculturen, zijn naar het WHO Collaborating Center (Londen) gestuurd voor de karakterisatie via een hemagglutinineinhibitie test. 5 van de 26 isolaten (3 A/H3 en 2 B) konden niet gerecupereerd en gekarakteriseerd worden. De 3 stammen A/H1N1 waren antigenisch verwant aan de actuele vaccinale stam A/NewCaledonia/20/99. De 4 B stammen waren antigenisch verwant aan de vaccinale stam (prototype) B/Shangai/361/02. In het begin van het griepseizoen (november en december 2004) vertoonden 8/10 A/H3N2 stammen een gelijkaardige reactiviteit met de stam A/Finlande/486/04. 2/10 stammen leunden echter dichter aan bij de A/Oslo/807/04 stam. In februari 2005 waren de griepstammen A/H3N2 voornamelijk verwant aan de A/New York/55/04 en de A/California/7/2004 stammen. Inmiddels vertoonden 2 virale stammen een zwakke reactiviteit ten op zichte van alle referentie antisera. De A/H3 stammen vertoonden een zekere heterogeniteit. Op het einde van het seizoen waren deze stammen voldoende geëvolueerd dat ze te onderscheiden waren van de vaccinale stam A/Fujian/411/2002 en ze gelijken op de vaccinale stam van het komende seizoen A/California/7/2004.
A/H3N2 Reactiviteit getest ten opzichte van 7 referentie antisera A/Finland/486/04 A/Belgium/1/04 13.11.04 A/Finland/486/04 A/Belgium/2/04 16.11.04 A/Finland/486/04 A/Belgium/3/04 10.12.04 A/Oslo/807/04 A/Belgium/4/04 10.12.04 Onvoldoende staal A/Belgium/5/04 1.12.04 Onvoldoende staal A/Belgium/6/04 2.12.04 Onvoldoende staal A/Belgium/7/04 5.12.04 A/Finland/486/04 A/Belgium/8/04 8.12.04 A/Finland/486/04 A/Belgium/9/04 10.12.04 A/Finland/486/04 A/Belgium/10/04 10.12.04 A/Finland/486/04 A/Belgium/138/04 27.12.04 A/Oslo/807/04 A/Belgium/146/04 28.12.04 A/Finland/486/04 A/Belgium/147/04 28.12.04 Lage reactiviteit met 7 referentie antisera A/Belgium/698/2005 23.2.05 A/Shantou/1219/.2004 and A/New York/55/05 A/Belgium/720/2005 25.2.05 Lage reactiviteit met 7 referentie antisera A/Belgium/719/2005 28.2.05 A/Shantou/1219/.2004 and A/New York/55/05 A/Belgium/739/2005 24.2.05 A/H1N1 Reactiviteit getest ten opzichte van 6 referentie antisera
A/Belgium/144/04 28.12.04 A/Belgium/740/2005 28.2.05 A/Belgium/733/2005 28.2.05 B Reactiviteit getest ten opzichte van 8 referentie antisera
A/New Caledonia/20/99 A/New Caledonia/20/99 A/New Caledonia/20/99
B/Belgium/743/2005
28.2.05
B/Shanghai/361/02 (vaccinale stam)
B/Belgium/748/2005 B/Belgium/819/2005 B/Belgium/821/2005 B/Belgium/864/2005 B/Belgium/802/2005
1.3.05 8.3.05 7.3.05 10.3.05 4.3.05
Onvoldoende staal B/Shanghai/361/02 (vaccinale stam) B/Shanghai/361/02 (vaccinale stam) B/Shanghai/361/02 (vaccinale stam) Non récupéré
WIV Influenza 2005 13 /21
2.2.6. Evolutie van de samenstelling van het vaccin
Saison 86-87
A/H1N1 A/Chile/1/83 A/Singapore/6/86 (=A/Taiwan/1/86)
A/H3N2 A/Mississippi/1/85
B B/Ann Arbor/1/86
87-88
"
A/Leningrad/360/86
88-89
"
A/Sichuan/2/87
B/Beijing/1/87 (=B/Victoria/2/87)
89-90
"
A/Shanghai/11/87
B/Yamagata/16/88 (=B/Panama/45/90)
90-91
"
A/Guizhou/54/89
"
91-92
"
A/Beijing/353/89
"
92-93
"
93-94
A/Texas/36/91
" A/Beijing/32/92
"
" B/Panama/45/90
94-95
"
A/Shandong/9/93
95-96
"
A/Johannesburg/33/94
96-97
"
A/Wuhan/359/95
"
" B/Beijing/184/93 (=B/Harbin/7/94)
97-98
A/Bayern/7/95
A/Nanchang/933/95
"
98-99
A/Beijing/262/95
A/Sydney/5/97
"
99-00 00-01
" A/New Caledonia/20/99
" A/Moscow/10/99 (= A/Panama/2007/99)
B/Yamanashi/166/98 "
01-02
"
"
B/Sichuan/379//00
02-03
"
"
B/Hong Kong/330/2001
03-04
"
"
04-05
"
A/Fujian/411/2002
05-06
"
A/California/7/2004
" B/Shanghai/361/2002 "
WIV Influenza 2005 14 /21
Negatief
Verwardheid, desoriëntatie
Influenza A/H1
80%
Rhonchus
90%
Dyspneu
Duizeligheid
Oorpijn
100% Verwardheid, desoriëntatie
Rhonchus
Dyspneu
Duizeligheid
Oorpijn
Gastro-intest. stoornissen
Sputum
Oculaire symptomen
Gebrek aan eetlust
Rode keel
Rhinorrhoe, coryza
Stijfheid, myalgies
Hoofdpijn
Krachteloosheid
Rillingen
Hoesten
Plots begin
90%
Gastro-intestinale stoornissen
Sputum
Oculaire symptomen
Gebrek aan eetlust
Rode keel
Rhinorrhoe, coryza
Stijfheid, myalgies
Hoofdpijn
Krachteloosheid
Rillingen
Hoesten
Plots begin
2.2.7. Frequentie van begeleidende symptomen naargelang het virologisch resultaat 100% Influenza A/H3
80%
Negatief
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
Figuur XII: Frequentie van begeleidende symptomen naargelang influenza A/H3 positieve of negatieve virologie
Influenza B
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
Figuur XIII: Frequentie van begeleidende symptomen naargelang influenza A/H1 en B positieve of negatieve virologie
WIV Influenza 2005 15 /21
2.2.8. Verdeling van de positieve stalen volgens leeftijd Van 634 patiënten met een positief staal is de leeftijd gekend (98.6%). Meer dan 82 % van de Influenzagevallen werden gediagnosticeerd bij personen jonger dan 45 jaar. Aantal 45 140 165 175 81 28
0à4 5 à 14 15 - 24 25 - 44 44 - 64 65 +
Gecumuleerd aantal Gecumuleerd percentage 45 7,10% 185 29,18% 350 55,21% 525 82,81% 606 95,58% 634 100,00%
25
20
15
10
5
0 51
52
53
0 - 4 (3,2%)
1
2
5 - 14 (19,1%)
3
4
5
15 - 24 (11,7%)
6
7
8
25 - 44 (25,6%)
9
10
11
45 - 64 (18,9%)
12
13
>65 (7,9%)
Figuur XIV: Verdeling van positieve stalen volgens leeftijdklasse
WIV Influenza 2005 16 /21
3. Virologische surveillance (ziekenhuislaboratoria) 3.1. Influenza A et B
60
50 Influenza A Influenza B 40
30
20
10
22
19
17
15
13
11
9
7
5
3
1
52
50
48
46
0
Figuur XV:Evolutie van het wekelijkse aantal infecties met griepvirus type A gediagnosticeerd in drie ziekenhuislaboratoria (Sint-Pietersziekenhuis, Universitair Ziekenhuis Saint-Luc en AZ VUB) (week 2004-40 tot 2005-22)
• • • • •
448 Influenza A en 83 Influenza B Van 117/448 Influenza A stalen werd het sub-type bepaald: 103 H3 (88%) en 13 H1 (12 %) 87% van de gevallen zijn kinderen van minder dan 5 jaar Een eerste piek van influenza werd waargenomen gedurende week 53 en werd gevolgd door een tweede minder intense piek gedurende de weken 8 tot 11 De influenza B piek werd gedurende de weken 11 tot 13 geobserveerd
WIV Influenza 2005 17 /21
3.2. RSV
aantal gerapporteerde RSV gevallen
Een netwerk van peillaboratoria, gevormd door 115 laboratoria in 2004, geeft elke week het aantal opgespoorde RSV infecties door aan de afdeling Epidemiologie van het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid (WIV). Gedurende het griepseizoen 2004-2005 hebben 80 laboratoria ten minste één geval van RSV opgespoord. Het aantal geregistreerde RSV-gevallen in 2004-2005 volgt de klassieke seizoenscurve (figuur XVI), met een piek gedurende de weken 51 tot 53. Dit seizoen valt deze piek samen met de eerste piek van griepinfecties bij kinderen, zoals geobserveerd werd door de ziekenhuislaboratoria. 87% van de gevallen zijn kinderen van minder dan 2 jaar en 98 % zijn jonger dan 5 jaar (Figuur XVII).
500 400
2004-05 2003-04 2002-03 2001-02
300 200 100 0 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 1
2
3
4
5
6
7
8
9 10 11 12 13 14 15 16 17
weken ( griepseizoen)
Figuur XVI: Evolutie van het wekelijkse aantal RSV-gevallen, geregistreerd door de peillaboratoria van het WIV, per griepseizoen, 2001-2005 (weken 40 tot 17):.
aantal gerapporteerde RSV gevallen
600 < 5 ans 5 ans et plus
500 400 300 200 100
2005_13
2004_53
2004_40
2004_27
2004_14
2004_01
2003_40
2003_27
2003_14
2003_1
2002_40
2002_27
2002_14
2002_1
0
weken
Figuur XVII : Evolutie van het wekelijkse aantal RSV-gevallen per leeftijd, geregistreerd door de peillaboratoria van het WIV , per griepseizoen, 2001-2005 (weken 40 tot 17): WIV Influenza 2005 18 /21
4. Vaccinatiegraad In België wordt de griepvaccinatie aangeraden aan personen die meer kans hebben op complicaties en aan de personen die de ziekte zouden kunnen overdragen aan deze risicogroepen. Volgens de aanbevelingen van de Hoge Gezondheidsraad moeten volgende personen absoluut gevaccineerd worden: alle personen ouder dan 65 jaar, mensen in inrichtingen, chronisch zieken en personen met een verminderde immuniteit alsook kinderen tussen 6 maanden en 18 jaar onder langdurige behandeling met aspirine.
Iedereen die werkt in een rust- of verzorgingsinstelling en iedereen die onder hetzelfde dak woont als een persoon behorend tot een risicogroep, kinderen inbegrepen, moet eveneens gevaccineerd worden. Personen tussen 50 en 64 jaar, zwangere vrouwen (vanaf een zwangerschap langer dan een trimester), risicoreizigers in landen met een gematigd klimaat in de zuidelijke hemisfeer tussen april en september alsook elke andere persoon die de ziekte wil vermijden (1) kunnen op individuele basis beslissen of ze zich al dan niet laten vaccineren.
Voor het seizoen 2004-2005, was de compositie van het vaccin de volgende (zie tabel 2.2.6): A/New Caledonia/20/99 (H1N1)-like strain A/Fujian/411/2002 (H3N2)-like strain B/Shanghai/361/2002-like strain De vaccinatiegraad tegen de griep werd door de artsen van het WIV-netwerk (108 artsen over het gehele land verspreid in 2004) geschat voor de periode 2002-2004. In 2004 werd de vaccinatiegraad van de totale bevolking geschat op 15% (IC 95% : 14.8 – 15.1%). De vaccinatiegraad vertoont een stijging sinds 2002 in alle regio’s, ondanks een tijdelijke lichte daling in 2003-2004. Van de personen ouder dan 65 jaar was 61% gevaccineerd in 2004, met een significant hogere vaccinatiegraad in Wallonië (62.5%) dan in Vlaanderen (58.9%). Schatting van de vaccinatiegraad door de artsen in het netwerk Vaccinatiegraad Algemene bevolking > 65 jaar België > 65 jaar Wallonië > 65 jaar Vlaanderen
2002 14.0% 61.2% 61.2% 59.6%
2003 15.3% 62.7% 63.5% 60.5%
2004 14.9% 61.3% 62.5% 58.9%
Deze schattingen de van de vaccinatiegraad in de gehele bevolking zijn echter lager dan deze berekend op basis van de distributie der vaccins (21% in 2003, 3) of deze die bekomen werd via een telefonische enquête in 2002-2003 (23% in 2002, 4), maar ook deze methodes hebben hun beperkingen. De vaccinatiegraad geschat bij personen ouder dan 65 jaar corresponderen met de waarden bekomen via andere methoden. (Gezondheidsenquête via Interview, telefoonenquête in 2002-2003). Deze andere bronnen hebben hun resultaten nog niet gepubliceerd voor 2004. Referenties: 1. Conseil Supérieur d’Hygiène. Vaccination anti-influenza. CSH 5231 (www.health.fgov.be/CSH_HGR/Francais/Brochures/fr2002_influenza.pdf). 2. P. Jonckheer, V. Van Casteren. Griepvaccinatie in België en Vlaanderen: een registratie door de huisartsenpeilpraktijken in de periode 2002 tot 2004. Vlaams Infectieziektebulletin, 54(2005/4), 3-6. 3. R. Snacken, M. van Ranst. Prise en charge de la grippe en Belgique. Table ronde. 23 novembre 2004. 4. B. Verwee, N. Auzanneau, K. Bondarenko, P. Saliou, L. Hessel. Influenza vaccination coverage rates in six European countries, OPTIONS V Conference, October 7-11, 2003: W01P-31.
WIV Influenza 2005 19 /21
5. Conclusies •
In vergelijking met de 12 voorafgaande griepseizoenen werd de griepepidemie van 2004-2005 gekarakteriseerd door een begin dat niet zeer vroeg noch zeer laat viel, een iets langere duur dan gemiddeld (8 weken tussen 2005-04 en 2005-11), en een gemiddelde intensiteit. Influenza virussen circuleerden tot begin juni (week 2005-22).
•
Vanuit virologisch standpunt werd de griepepidemie van 2004-2005 gekarakteriseerd door de gelijktijdige circulatie van twee influenza A subtypes (H3N2 en H1N1) en van influenza B De meerderheid van de grieppatiënten werd met het influenza A H3N2 virus besmet, een virus dat een zekere heterogeniteit kende gedurende het seizoen. De isolaten aan het eind van het seizoen vertoonden meer gelijkenis met de stam A/California/7/2004 van het vaccin 2005-06 dan met de stam A/Fujian/411/2002 van het vaccin 2004-05.
•
De curve met het wekelijkse aantal positieve stalen verzameld door het netwerk van huisartsen (van week 2004-49 tot week 2005-09) vertoont een aanhoudende piek gedurende de weken 2005-05 tot 2005-09. Deze piek volgt met een week vertraging de piek op van de klinische manifestaties (ILI en ARI) geobserveerd door dezelfde artsen. De curve met virologische analyses in ziekenhuizen vertoont een duidelijke piek in het aantal griepgevallen bij kinderen onder de 5 jaar gedurende de week van 2005-53. Deze piek werd niet opgemerkt door het huisartsennetwerk, voornamelijk door het klein aantal stalen dat door hen genomen wordt bij deze bevolkinggroep. Volgende op deze eindejaarspiek bemerkt men in de hospitalen eveneens een aanhoudende piek gedurende de weken 2005-05 tot 20005-11
•
Plots begin, rillingen, uitputting, hoofdpijn, spierpijn en hoest zijn de symptomen die het meest frequent (70 %) geassocieerd werden met een in het laboratorium geconfirmeerde griep veroorzaakt door influenza A/H3N2 en A/H1N1. Deze zelfde symptomen zijn echter in dezelfde proportie terug te vinden bij mensen met een negatief laboratorium resultaat. De manifestaties van Influenza B zijn beduidend discreter.
•
De snelle test Directigen FLU A&B is vrij specifiek maar niet heel gevoelig in vergelijking met de Nested RT-PCR. Op basis van enkel de snelle test werd een niet te verwaarlozen proportie van de resultaten als vals negatief doorgegeven aan de huisartsen die stalen afnamen voor het sentinel netwerk (27 % voor Influenza A).
•
Dit seizoen viel de piek van de RSV samen met de eerste piek van influenza-infecties geobserveerd bij kinderen door de ziekenhuislaboratoria (weken 2004-51 tot 53) °°°°°°°°°°°°°°°°°°
WIV Influenza 2005 20 /21
6.Dankbetuigingen De equipe van het Nationaal Griepcentrum dankt de artsen die bereidwillig aan deze surveillance hebben deelgenomen. Zonder hun gewaardeerde medewerking zou iedere surveillance onmogelijk zijn.
Een woord van dank gaat ook naar de laboratoria en in het bijzonder naar het Sint-Pietersziekenhuis, Az VUB en het Universitair Ziekenhuis Saint-Luc Dank aan het EISS, zijn leden, meer bepaald NIVEL http://www.eiss.org
Dank aan de WHO - WHO Collaborating Centre for Reference and Research for Influenza, NIMRC, London, UK - WHO, Geneva
Vriendelijke dank aan Dr. Martine Vallete, (CHU-Lyon, Frankrijk) die ons enthousiasme gedeeld en ondersteund heeft
Hartelijke dank aan onze informaticus, Catherine Gyssels, die voor onze gegevensbank zorgt
WIV Influenza 2005 21 /21
