Incentives for off-peak charging of electric vehicles

Incentives for off-peak charging of electric vehicles

Rowan Siskens – 348360 MSc Business Information Management 2014/2015 Rotterdam School of Management, Erasmus University Coach: Micha Kahlen Co-Reader: Ksenia Koroleva Stedin Coaches: Baerte de Brey & Henk Fidder

2

The author declares that the content presented in this thesis is original and that no sources other than those mentioned in the content have been used in creating the thesis. The copyright of this thesis rests with the author. The author is responsible for its content. Rotterdam School of Management, Erasmus University cannot be held responsible for the content of this thesis. 3

Abstract   With the rapid growth of electric vehicles, more electricity is needed to charge them. Grid operators are concerned about this growth since electric vehicle owners tend to charge at the same times, causing peak demand which stresses the electricity grid. This paper investigates what drives people to acquire an electric vehicle and how they behave once they drive an electric vehicle in order to find meaningful recommendations to reduce peak demand. We use the Grounded Theory to analyze interviews with electric vehicle drivers, and construct a model of electric vehicle drivers’ behavior. Electric vehicle drivers weigh the benefits and the costs before forming an attitude towards driving electric. We find that financial benefits are the important benefits, sometimes solely determining the intention to use the electric vehicle technology. The adoption of the electric vehicle leads to driving and charging behavior and their corresponding issues. The electric vehicle drivers prefer a smart solution to cope with these issues instead of altering their own behavior, independently of the sort of incentive given. Governments should design a tax benefit system to encourage people to drive electric vehicles because of environmental benefits instead of only the financial ones.

4

Table  of  contents   Introduction  

10  

Research  objective  

13  

Contributions  

14  

Literature  review  

16  

Benefits  

17  

Costs  

18  

Attitude  

18  

Charging  behavior  

19  

Driving  behavior  

20  

Incentives  

21  

Intervening  conditions  

22  

Research  design  

24  

Methodology  

24  

Sample  

25  

Interview  

26  

Data  analysis  

27  

Charging  data  

27  

Analysis  and  Results:  Behavioral  Model   Benefits  

29   32  

Ease  of  use  

32  

Social  identity  

33  

Parking  privileges  

34  

Financial  

34   5

Environmental   Costs  

36   37  

Costs  related  to  operating  a  plug-­‐in  hybrid  

37  

Charging  costs  

38  

Limit  on  choice  of  vehicle  features  

38  

Adaptations  to  lifestyle  

39  

Phenomenon  –  Attitude  

39  

Charging  

40  

Charging  pole  location  

41  

Charging  pole  availability  

42  

Failing  charging  infrastructure  

43  

Public  pole  sharing  

44  

Time  constraint  

44  

Charging  data  

45  

Driving  

49  

Driving  profile  

49  

Driving  flexibility  

50  

Range  anxiety  

51  

Outcomes  

53  

Pricing  schemes  

53  

Social  norms  and  rules  

54  

Social  approval  

56  

Smart  charging  

57  

Discussion   Managerial  implications  

59   60   6

Limitations   Recommendations  for  future  research   Conclusion   Acknowledgements  

62   62   64   65  

Literature  list  

66  

Appendix  A.  Interview  questions  

70  

Appendix  B.  Code  application  table  

72  

Appendix  C.  Transcribed  interviews  

73  

I1  

73  

I2  

77  

I3  

84  

I4  

86  

I5  

90  

I6  

93  

I7  

95  

I8  

99  

I9  

103  

I10  

105  

I11  

108  

I12  

112  

I13  

115  

I14  

117  

I15  

120  

I16  

123   7

I17  

126  

I18  

129  

I19  

131  

Appendix  D.  Coded  interviews   Costs  

136   136  

Charging  costs  

136  

Costs  related  to  operating  plug-­‐in  hybrid  

138  

Limit  on  choice  of  vehicle  features  

139  

Adaptations  to  lifestyle  

140  

Benefits  

144  

Financial  

144  

Parking  privileges  

150  

Ease  of  use  

151  

Social  identity  

156  

Environmental  

161  

Attitude   Intention  to  use   Driving  

165   165   169  

Range  anxiety  

169  

Driving  profile  

174  

Charging  

182  

Failing  charging  infrastructure  

182  

Charging  pole  location  

185  

Public  pole  sharing  

188  

Charging  pole  availability  

195   8

Time  constraint  

199  

Intervening  conditions  

201  

EV  experience  

201  

Preferred  EV  driving  range  

202  

Charging  duration  

204  

Other  vehicle  

205  

Information  provision  policy  

207  

Regulatory  issues  

208  

Outcomes  

209  

Social  approval  

209  

Pricing  schemes  

211  

Smart  charging  

214  

Social  norms  and  rules  

218  

     

9

Introduction   Electric vehicles (EV) are critical in reducing CO2 emissions since they do not depend on fossil fuels in contrast to cars with an internal combustion engine (ICE) (GrahamRowe et al, 2012; Skippon & Garwood, 2011). Worldwide, 90 percent of transport is dependent on fossil fuel, contributing significantly to the greenhouse gas emissions (Van Vliet et al.). The Netherlands aim to reduce greenhouse gas emissions with 30% by 2020 compared to 1990 their levels (IEA, 2008).

Electric vehicles (EV) are becoming more and more mainstream. Governments all over the world are driving this change by supporting the use or purchase of EVs (IEA, 2013). For 2015, the goal of the Netherlands is to have 20.000 EVs on the road. In the following five years the amount of EVs has to increase to 200.000 and to one million by 2025 (Rijksoverheid, 2011). Currently, there are more than 46.000 EVs registered in the Netherlands with the Tesla as the most popular full electric vehicle (FEV) model (RVO, 2015). This shows that the objective of the Dutch government for 2015 is achieved, the growth of EVs is apparently showing an accelerated pace.

An average Dutch household uses approximately 9 kWh per day according to the Dutch Statistical institute (CBS, 2014). Given the fact that, for example, a Nissan LEAF has a battery pack of 24 kWh, means a potential threefold increase in the average electricity consumption of not only Dutch households, but households all over the world (IEA, 2013).

10

The

increase

of

electricity

consumption

can

get

problematic

when

the

aforementioned projected growth of electric vehicles will become reality. Van Vliet et al. (2011), who researched the impact of EV charging on the energy distribution infrastructure, concluded that there would be an additional energy demand of 35% on a household level if the EV charging is not coordinated properly. This may exceed the capacity of the existing electricity distribution infrastructure.

A rapid increase of energy demand due to a growth in EV use is a matter that concerns distribution system operators all over the world. One of the responsibilities of a grid operator is to take care of their local energy infrastructure. When the energy demand increases in the coming years as a result of the EV policy, the energy infrastructure may experience unforeseen pressure or even failure. Banez-Chicarro et al. (2014) pointed out that electric companies are indeed worried about the effects of large amounts of EVs on the grid. In this research they compare unregulated forms of charging to ‘smart’ charging and finds that smart profiles are more efficient. When demand exceeds supply during peak hours, energy is produced in an environmental unfriendly way. Under smart charging profiles, EVs charge off peak and therefore less additional energy has to be produced during peak hours to achieve the same demand (Banez-Chicharro et al., 2014).

Previous research demonstrated that charging behavior turns out to be an essential factor in understanding and controlling the electricity demand caused by EVs (Smart et al., 2013; Jabeen et al., 2013; Banez-Chicharro et al., 2014). Zhang et al. (2011) showed that consumers charge their EV immediately when they get home, causing a peak in electricity demand from 6:00pm to 9:00pm.

11

Distribution system operators will encounter extra difficulties in this specific peak period (Lyon et al., 2012). Therefore incentives to shift EV charging to off-peak hours have to be established (Banez-Chicharro et al., 2014). Off-peak charging incentives will help distribution system operators to flat out demand and economize their electricity infrastructure for a longer period of time. Incentivizing EV drivers to charge their car off-peak results in lower costs for the grid operator. Less additional energy has to be produced during peak times, and investments in the capacity of the electricity distribution infrastructure may be avoided (Banez-Chicharro et al., 2014; Van Vliet et al., 2014). These cost reductions will eventually also be passed on to their consumers (Lyon et al., 2012).

Previous researchers have focused on charging behavior alone, but only a handful have also focused on the concerns of electric companies about the upcoming implementation of large amounts of EVs into the grid (Banez-Chicharro et al., 2014; Zhang et al., 2011; Foley et al., 2013; Van Vliet et al., 2011; Lyon et al., 2012). BanezChicharro et al. (2014) aims their research on four different (smart) charging strategies under different levels of EV penetration. Van Vliet et al. (2011) propose offpeak charging as a solution but do not come up with detailed solutions to achieve this and recommend further research on the effects of EV charging on the local energy distribution grids. On the other hand they do state that if off-peak charging is successfully introduced, no additional capacity is required, even when the EV penetration rate is 100% (Van Vliet et al., 2011). Zhang et al. (2011) only notes that there is a peak in EV charging in the evening, but proposes, just as Banez-Chicharro et al. (2014), different charging strategies (immediate, delayed, average). Since the amount of EVs increases faster than projected, a solution to shift peak demand has to be found. This research takes the human aspect into account and will 12

add to previous research by further investigating the impact of peak charging on the electricity infrastructure by interacting with EV drivers themselves in a very approachable way. Caperello et al. (2013) were one of the few researchers that did looked into the human aspect of EV charging, more specifically at how etiquettes shapes PEV drivers’ vehicle charging behavior. Their results advocate that absent efforts to help PEV drivers develop, learn, and practice the new rules, they may create as much uncertainty as guidance (Caperello et al., 2013).

Research  objective   This paper will look at the charging behavior of EV drivers and how this behavior can be influenced to achieve off-peak charging instead of peak charging. The following research question will be answered by conducting semi structured interviews with EV drivers about their EV ownership behavior complemented with data about their actual charging behavior.

‘How could a qualitative understanding of EV drivers and their behavior contribute to a reduction in peak congestion in the energy infrastructure?’

To find a more structured answer the main research question is divided into smaller sub-questions: Research question 1a. What is the current charging behavior of EV drivers? Research question 1b. What are the incentives that can influence charging behavior of EV drivers?

13

Contributions   The Dutch charging behavior will be further researched; only two papers have focused on this topic before (Van Vliet et al., 2011; Spoelstra, 2014). The following insights will be a step forward in mapping the impending boom of EVs in the Netherlands and the resulting demand peaks in the electricity grid. Second, the outcomes of this paper can contribute to theory by determining the aspects of charging behavior, which are sensible to incentives. These incentives can consequently be tested in practice. Thirdly, this research can give an understanding of the current rules and etiquettes in EV charging. Lastly, this research will help to explore the possibilities and constraints by users in maximizing the limited capacity of the infrastructure of distribution system operators. Smart charging solutions as proposed by Banez-Chicharro et al. (2014) for example do not take the users that have to adopt these solutions into account where this research specifically targets the users of the EV technology.

Distribution system operators This research can contribute to the business of distribution system operators because the discovery of working incentives to charge off-peak will lead to a more distributed energy demand over the course of a day. This will be beneficial for the capacity of the energy infrastructure, which may need to be expanded due to the growth in EVs and growth of energy demand during peak hours.

Governments Governments can use this research as a guideline in establishing new policies. As already shown in the introduction, the amount of EVs has already surpassed expectations of the Dutch government. Currently, the government is giving monetary 14

incentives in the form of for example tax discounts. This research can possibly show other effective incentives, which the government can use to develop a reliable EV charging infrastructure. On the other hand this research is also able to show how EV drivers perceive the current incentives. A little sneak peak of the results demonstrates that the tax incentive is not working as desired: “…an Outlander. That there is a subsidy for those hybrid cars is madness” (I3).

EV drivers/EV fleet owners If EV drivers respond to the incentives that will be researched in this paper, they will be able to save money from off-peak charging. Maybe even more important, the EV drivers will get a solution that is catered for their needs, making it more feasible than technical solutions proposed by other papers that did not take the human aspect of EV charging behavior into account.

15

Literature  review   There are several types of electric vehicles. Graham-Rowe et al. (2012) categorized three types of electric vehicles; battery-electric vehicles (BEVs), plug-in hybrid electric vehicles (PHEVs), and range-extended electric vehicles (REEVs). This categorization is made because BEVs have a larger impact on the electricity grid than PHEVs and REEVs because of their higher range and therefore larger battery pack.

The literature review will first focus on the importance of shifting peak demand. Thereafter the reasons why people drive an EV that can be found in literature will be discussed. It is expected that EV drivers will be weighing the benefits and the costs following with their decision to adopt. Once adopted, the behavior of the EV drivers will consist of driving behavior and charging behavior. The preferences and issues that arise from this behavior will lead to the incentives that are able to again, influence the attitude of EV drivers again.

The importance of load-shifting was pointed out by Banez-Chicharro et al. (2014) saying that ‘the use of smart charging strategies is necessary to maintaining system reliability, mitigate increase in operation costs and CO2 emissions, which is unavoidable with the electrification of the transport sector.’ Load shifting is defined by the IEA (2010) as ‘a concept that could help cut electricity demand during peak periods and prove especially helpful in smoothing variations in power generation introduced to the grid by variable renewable resources such as wind and solar power’. This definition gives a broad idea of load shifting, although the IEA mentions V2G (vehicle to grid) as a solution to achieve load shifting which does not fall within the scope of this research. 16

One of the first papers about shifting electricity consumption to off-peak hours was written in 1983 by Heberlein & Warriner. Their model focuses mainly on shifting demand by charging more money during a peak period. This resulted in customers changing their behavior but this was independent of their price ratio. They suggested that magnitude of price ratio was less crucial than openly introducing a price ratio (Heberlein & Warriner, 1983). Off-peak charging is a desirable state according to Foley et al. (2013); they researched the effects of EV implementation in Ireland, which had similar EV penetration goals as the Netherlands.

Benefits   Financial Price is an important factor when choosing an EV according to Lieven et al. (2011). Another important financial factor are the potential fuel cost savings resulting from driving an EV (Hidrue et al., 2011). Ozaki & Sevastyanova (2011) identified different groups of consumers who purchase hybrid cars. One of those groups consists out of people that relate to financial benefits and other policy related advantages.

Environmental & Social identity The environmental aspect and the social identity aspect are closely related to each other since environmentalism can be part of someone’s social identity. Graham-Rowe et al. (2012) found that environmental beliefs and impression management were important factors in the attitude of EV drivers. A selection of EV drivers had a feeling that they were helping the environment by driving an EV but driving a perceived ‘green’ technology also contributed to the EV drivers’ social identity (Graham-Rowe et al., 2012). Environmental beliefs were also mentioned by Ozaki & Sevastyanova 17

(2011) finding that ‘this group of consumers is concerned about preserving the environment, shows high levels of environmental awareness and takes action to reduce its ecological footprint.’ As stated in the paper by Ozaki & Sevastyanova (2011), norms of the community, and expression of self are also motives to purchase a hybrid car, in accordance with the social identity aspect identified by Graham-Rowe et al. (2012).

Costs   Limit on choice of vehicle features Graham-Rowe et al. (2012) noticed that EV drivers in their research still felt that EVs were substandard to ICE cars, for example in a sense that the car felt underpowered. The fact that drivers felt that EVs were substandard will change over time when EVs improve but for now this will probably impact the perception of current and future EV drivers.

Vehicle adaptation demands Another factor concerning the driver in the research of Graham-Rowe et al. (2012) were ‘vehicle adaptation demands’; EV drivers had to learn how to use an EV i.e. plugging in. Experience with an EV has influence on charging behavior in a sense that EV drivers with a ‘more sophisticated understanding’ charge their EV less frequently (Smart & Schey, 2012).

Attitude   Intention to use Hidrue et al. (2011) looked at willingness to pay for certain vehicle attributes; fuel cost saving and pollution reduction are two useful dimensions mentioned in this 18

research. The weight of these benefits will influence the potential EV drivers’ intention to use. Ozaki & Sevastyanova (2011) made an analysis of the consumer purchase motivations, which are interesting because they ultimately form the attitude of the EV driver. Important reasons to drive an EV proved to be the financial benefits, environmental benefits, and social norms and pressure (Ozaki & Sevastyanova, 2011).

Charging  behavior   Charging pole location & availability Kelly et al. (2012) used charging location, charging rate, time of charging and battery size to assess the impact of EVs on energy consumption. Furthermore, Tal et al. (2013) described that electric vehicle miles traveled (eVMT) is not only dependent on battery size but also on charging point availability indicating that more electric miles can be traveled if more charging poles are available.

Charging infrastructure Charging infrastructure is a condition, which enables mass-market acceptance of EVs (Smart & Schey, 2012). If there is no proper charging infrastructure in place, people will probably have a lower charging frequency, creating more peak demand.

Public charging If EV drivers have the perception that access to EV chargers is unreliable, they show the tendency to drive less far with their EV. This is also confirmed by Tal et al. (2013), who state that not only the battery size but also the availability of public charging points plays a role in distance traveled with an EV. That statement is confirmed by Smart & Schey (2012) who found that the majority of charging (82%) was done at home locations and by Jabeen et al. (2013) whose results showed that EV drivers 19

rather charge at home or work than at public charging stations. Neubauer & Wood (2014), in addition to that, find that broadly available public charging can bring many lower mileage drivers to near-100% utility while strongly increasing the achieved miles of high mileage drivers.

  Driving  behavior   Driving profile A disadvantage of electricity in comparison to fossil fuels is the fact that refueling takes a long time. This disadvantage requires adaption from EV users in comparison to ICE vehicles (Pearre et al., 2010). They found that limited-range EVs (160km) are suitable for 17-32% of the population depending on how many times a year they want to make adaptations in their driving profiles. Smith et al. (2011) also looked at driving profiles, driving profiles of commuters more specifically. The outcome of the research told that battery size for commuters could be reduced with 40% while not losing any functionality.

Range anxiety Range anxiety is the fear of an EV driver of stranding with a fully depleted battery (Neubauer & Wood, 2014). Franke et al. (2012) claim that range of electric vehicles is a major barrier in the acceptance of electric mobility. They tried to explore psychological barriers that caused range anxiety and consequently tried to dissolve these barriers through information, training and, interface design. In a research paper from 2013 Franke & Krems further elaborated on the range preferences by EV drivers. It indicated that only the EV drivers that had already acquainted experience regarding EVs seemed to count on a detailed projection of their range needs.

20

Incentives   When figuring out what the incentives could be to shift EV charging to off-peak hours it is important to know what the EV drivers’ incentives were to buy an EV because the same incentives could also affect their behavior. People who tend to have high conscientiousness, low personal involvement in cars and driving, and high personal concern for the environment are pictured as the ones who most likely adopt BEVs (Skippon & Garwood, 2011).

Price Kristoffersen et al. (2011) concluded that low prices provide an incentive to charge off-peak, a conclusion that matches those of Heberlein & Warriner (1983). GrahamRowe at al. (2012) also found that cost minimization is an important factor although they focused on the adaption of EVs solely instead of charging behavior. In another analysis of why consumers purchase PHEVs was found that financial benefits strongly affect the decision to buy a PHEV (Lieven et al., 2011; Ozaki & Sevastyanova, 2011). EV drivers are sensitive to cost and showed a strong preference for low-cost EV charging (Jabeen et al., 2013).

Social approval Social norms and pressure in the adaption of sustainable behavior plays a significant role as researched by Ozaki & Sevastyanova (2011), people respond to social pressure and may adjust their behavior accordingly.

Norms In their article about how etiquettes shape plug-in electric vehicle (PEV) drivers’ vehicle charging behavior, Caperello et al. (2013) state that drivers want rules that 21

will guide public charging in the right direction. Thus, EV drivers could be incentivized to charge differently by an existing set of rules.

  Intervening  conditions   Information provision policy Ozaki & Sevastyanova (2011) prescribe that the government and the industry have to develop a clear information provision policy to help potential adaptors overcome fears and skepticism.

EV experience Franke & Krems (2013) further researched EV experience, saying that the amount of EV experience contributes to how EV drivers handle their EV with regards to the limited range for example. People with more EV experience dare to do more with their EV.

Charging duration This paper will look at the charging patterns of EV drivers but it may be relevant to take a look at the (peak) charging behavior that was found by previous research. Kristoffersen et al. (2011) found that weekday charging makes up for 74% of total EV charging. Nighttime charging accounted for 88% of total EV charging on weekdays. Weekday charging showed a peak in electricity demand starting at 6:00 pm and ending 9:00 pm (Zhang et al., 2011). Smith et al. (2011) displayed quite the overlap in these times by pointing out the parking times of commuters who drive an EV. With the help of these findings one can make an estimation of when the current peaks in electricity demand occur.

22

To overcome the problem of peak charging, Zhang et al. (2011) suggested that acquiring knowledge about the starting time of the next EV trip would enable the implementation of different EV charging strategies.

Preferred EV driving range Franke & Krems (2013) researched what the factors are that drive range preferences in electric vehicle users. It is difficult to determine the optimal range for an EV because consumers have high range preferences while they do not necessarily need this preferred range (Franke & Krems, 2013).

23

Research  design  

Methodology   The research will be conducted by having a semi-structured interview with EV drivers. By having semi-structured interviews with the participants, the interviewer can control the conversation and extract more incentives to charge off-peak by letting the interviewee do suggestions first and then ask for explicit incentives determined by the interviewer himself. It is also a better way to gauge the real reaction from the interviewee, which is not possible when not having face-to-face contact. Lastly, an interview suits this research because of the unanticipated answer that an interviewee can give, something that is not possible through a survey or experiment.

The transcripts of the interviews are coded in the English language with the cloudbased software tool Dedoose using the grounded theory methodology. This methodology is able to analyze qualitative data in an organized way and brings to light the incentives needed to develop a valid theory (Strauss & Corbin, 1998). Lastly, previous research focused more on the data from EV driver behavior rather than the behavior itself, and the underlying reasons from the EV driver. The choice for qualitative research and interviews can therefore be justified by the lack of systematic research to incentives that can alter EV drivers’ charging behavior.

24

Sample   This paper will conduct research amongst Dutch EV drivers from two different companies in the Netherlands. The first group of respondents works at Ernst & Young Netherlands. They park their EV’s in Ernst & Young’s garage called ‘the Boompjes’ in Rotterdam. The second group of respondents works at Stedin, a grid operator in the Netherlands. In order to fully understand the participants’ behavior this study will use qualitative methodology. This method is able to expose the true motivation and incentives by being able to have a more close contact with the respondents. Over a period of five months, 19 semi-structured interviews of 30-45 minutes were conducted with these two groups. More information about the interview sample is displayed in the table below: Description

Value

# Interviews

19 (11 Ernst & Young, 8 Stedin)

Gender

18 males, 1 female

Average age

46,3 years

Educational level

13 WO, 6 HBO

Average EV experience

23,5 months

EV model Opel Ampera

4

Mitsubishi Outlander PHEV

5

Toyota Prius 1.8 Plug-in Hybrid A, D, E

2

BMW I3 REX

1

Volvo V60 D6 AWD Geartronic Pl

6

Tesla Model S

1

Table  1.  Interview  sample    

25

Interview   The questions of which the interview consists were derived from the literature. The interview consists out of 30 questions, divided into six sections. The interviews were held in Dutch because all respondents were Dutch too. The first part of the interview was aimed to get answer regarding the experiences of the interviewee with the EV: “For how long have you been driving an EV now?” and “Why did you buy an EV?” The goal of the second part of the interview was to get an idea of the driving pattern of the interviewee and how the driving profile interacted with having an EV: “What is the average distance you drive with your EV? Do you feel constrained by the battery? What do you do about it?” In the second part, interviewees were also asked questions about charging behavior: “How do you charge your EV, and anticipate your driving accordingly?” The third section was set up to get information on range anxiety: “How often do you check your battery level when driving an EV? How do you feel about it?” and “Which battery size would be sufficient for your driving needs?” The last three sections tried to discover incentives to influence the behavior of the interviewees but they were first asked to come up with incentives themselves: “What incentives would drive you to charge your EV at different times?” After that, the first section was aimed at price incentives: “Do you think EV charging is expensive? What tariff do you have?” Public charging was the next section where the interviewee was asked about, an example question is: “Which rules are you aware of regarding public charging?” The last few questions of the interview were about the social identity of the interviewee, how did his/her surroundings react to his/her EV: “How are the reactions on the EV?” The full interview can be found in the appendix.

26

Data  analysis   The data analysis was conducted with open coding and axial coding (Strauss & Corbin, 1998). During the interpretive open coding process, more than 80 pages of interview transcript were broken down analytically into more than 340 codes with more than a 1000 entries. The following example will explain the process of open coding. If an interviewee said: ‘I had a scooter in my trunk’ (I19), it was for example coded in the category of adaptations to lifestyle, with the property: level of adjustment. It was given the dimension ‘high’ because this was a rare phenomenon. Following the coding paradigm from Strauss & Corbin (1998), the next step in this papers’ coding process was axial coding. To structure all the obtained codes, the codes were grouped into families, and relationships between the categories were exposed.

Charging  data   We have access to the charging data extracted from the charging poles through the charging pass ID from the interviewees. The access was made possible by our business partner Stedin and the charging pole data companies EV-Box and ICU Charging Stations. The city of Rotterdam is administrator of these poles who granted access specifically for this research. The data from the charging poles can be used to validate the statements made by the EV drivers in the interviews. One of the information requirements before starting the interview is asking for the charging card ID of the interviewee. The charging card ID will be filtered from the raw data and as a result different charging profiles can be shaped. The different charging profiles will be compared to the incentives that the interviewees were sensitive to in order to find the incentives that work best for a specific charging profile or person. An example of the charging data variables can be found the appendix. 27

Before the charging data is ready for analysis, a number of filters have to be applied to the data in order to prevent outliers. The charging data from both EV-Box and ICU Charging Stations has been downloaded on 25/05/2015 and contains 6891 transactions in total. The data contained 538 transactions of less then 30 minutes, which were not considered. Out of these 538 transactions, 487 transactions lasted less than 3 minutes implying an error. 452 transactions of 0 kWh or amounts very close to zero were also deleted from the dataset.

 

28

Analysis  and  Results:  Behavioral  Model   From the conducted semi-structured interviews and the use of the grounded theory methodology and its concepts, we constructed the behavioral model. The benefits and costs of driving an EV lead to a certain attitude towards EV driving, explained by the intention to use. The phenomena of the attitude towards EV driving determines the charging and driving behavior of Dutch EV drivers, in the end generating a certain outcome to the main research questions of this research (see also Figure 1). The model is namely not only able to give insights regarding the behavior of EV drivers but also in how they would like to be influenced in order to reduce peak congestion in the electricity infrastructure. A possible path that the model could follow could be the example from interviewee I7 who clearly drives an EV because of the financial benefits (B4 in Figure 1): “I still have a 0% tax addition, for me that was the main reason to choose it” and I7 also does not have to pay for EV charging. The only real disadvantage (C1) about the EV according to I7 is: “In winter the range is slightly less because the car has to heat up”. The benefits and the costs form his intention to use (A1): “If there are nonelectric alternatives that cost the same, then those are also an option for me”. It seems that the benefits for this EV driver are so advantageous that I7 would only drive an EV if these financial benefits would be in place. Once I7 adopted the EV technology, he did not change his driving profile (D1): “No, that was not necessary because the office is very close by”. I7 does not have a home charging pole, making office charging his main charging pole location (CH1) where the charging poles have to be shared (CH4). To deal with unnecessary occupied charging poles, I7 suggests smart charging (O4): “Maybe you could put a timer on the charging pole so that when it’s done you get a message”. 29

The relative importance of each category in the overall model can be assessed by the number of times respondents mentioned them. After each category in the overall model, there are two numbers in parentheses. The first number represents the number of respondents mentioning this category (max. 19), the second number stands for the number of times this category was mentioned in all interviews. When discussing the model, the letter(s) and number in front of the category title will be used as a referral method.

The next section describes all components of the model and its accompanying categories. First, the benefits of driving an EV will be described by highlighting each category and its quotes. Second, the costs of owning an EV will be discussed followed by the attitude that is formed by the benefits and costs. Thereafter, the driving and charging behavior issues will be explained. Lastly, the outcomes of the interviews and the different categories that resulted from that will be elaborated on.

30

 

 

                                             

Figure  1.  Model  of  the  behavior  of  EV  drivers  

31

Benefits   After the coding of the interviews, the different sorts of benefits had to be identified. “I can also charge the car while driving, that’s a thing I do once in a while” (I1) and “At first I thought I was sitting in the metro because it was so quiet” (I17) were categorized under ease of use (B1) because these are general advantages that are experienced when driving an (PH)EV. “During that time, I was one of the first driving an EV and there were only six charging poles and no one was standing there. I was the only one driving an EV” (I7). The previous quote shows that this EV driver was the first in his network driving an EV. Being a leader or early adopter shows status. Knowing that the majority of the interviewees are the only ones in their network driving an EV, positively impacts their status in society, and is therefore coded as social identity (B2). Parking privileges (B3) were also mentioned, but by fewer respondents because it is a benefit that most EV drivers will experience while charging in the public area, which was only mentioned by six respondents (I2, I3, I7, I8, I12, I14). “Initially I paid no road tax, no BPM and no tax additions. Yes that’s three times profit for me. I drive for free” (I1). The previous quote is categorized under financial benefits (B4), and this benefit was mentioned by all respondents and was one of the most important reasons why most of them drive EV’s. When asked why they chose an EV, 18 out of 19 respondents also mentioned the environmental benefits (B5) but for most of them this did not seem to be the primary motivation to drive an EV: “Nobody I know drives an electric vehicle because of the environment. I am sure there are, but I don’t know them” (I7).

Ease  of  use   Ease of use withholds all the advantages that are associated with EV driving. It is an important influencer of the attitude since the more advantages there are; the more 32

likely people are to adopt EV technologies. An important remark that has to be made while discussing ease of use (B1) is the fact that 18 out of 19 interviewees drive a PHEV. A corresponding benefit is that almost all the interviewees have the ability to fall back on the ICE when they run out of electricity: ‘If I am out of electric miles. I change to diesel’ (I1) and “… I can still drive 800 kilometers on gas” (I10). This influences their attitude towards EV driving in a sense that the choice to adopt EV driving will be easier since they do not have to cope with real range anxiety: “I don’t have range anxiety because of the petrol engine” (I5). Ease of use also concerns the charging that is involved with the ownership of an EV. When asked how the interviewees did evaluate EV charging, 13 out of 19 interviewees did not experience any problems with charging their EV: “Very good, no problem. Click and done” (I18) and “Charging at home is dead simple” (I3). The fact that the majority of the interviewees perceive EV charging as easy can be convenient when they are asked to charge at different times in order to achieve a reduction in peak congestion. Since they do not see EV charging as a burden, they will be more likely to take the slight effort to charge at another time if they are not hindered by any time constraints (CH5).

Social  identity   Previous work found that some people see the EV technology as work in progress (Graham-Rowe et al., 2012). This was confirmed in the interviews, and also seemed to be a reason to drive an EV: “… it was also my motivation to stimulate the battery technology as an innovator, and you can only do that by being an early adaptor. I know I am not the most green car in the world, but in five years you’ll benefit from it” (I19) or “Really to provoke innovation, because if no one does it, we don’t achieve anything. We can’t go on using fossil fuels’ (I8). 33

Social identity is closely related to the environmental benefits of driving an EV because environmentalism can be part of someone’s social identity: “Another reason was that, with an EV, in the neighborhood where my kids play, I drive CO2 neutral. The particulate matter in the urban area where my kids play will improve” (I19). Campaigns that appeal to people’s social identity could provoke different behavior if it makes people aware that their current behavior does not stroke with their desired social identity.

Parking  privileges   The parking privileges (B3) of EV drivers imply that EV drivers, when looking for a parking spot, always have a spot close to the entrance of the garage or another place of interest. When asking an interviewee if he/she did charge in public he/she responded: ”Yes, but only to get the best parking spot. It is unnecessary to charge but the best parking spots are free” (I3). Another interviewee confirmed this by stating that: “…charging poles are placed at convenient and spacious” (I12). If parking privileges remain present for EV drivers, their intention to use might increase.

Financial   All interviewees mentioned the financial benefit of driving an EV but a distinction between tax benefits and employer benefits has to be made. When looking at one of the intervening conditions (IV5), namely the average EV experience (23,5 months) of all respondents it is clear that the majority of the interviewees started driving an EV in 2013 when the tax benefit was at its peak; the respondents paid no tax, no BPM and no tax addition. Out of the 11 Ernst & Young respondents, 9 hinted that the tax benefit was the most important reason for them to drive an EV: “The reason people 34

are currently starting to drive electric is simply because of the tax benefits. It’s only tax trick” (I1) or “I could tell a very interesting story, but bottom line was that the Outlander still had a 0% tax addition in 2013” (I4). Only 2 out of 8 Stedin interviewees explicitly stated that the tax benefit was the primary reason for owning the EV when asked for their reason of ownership: “An important reason, it has a 0% tax addition” (I14) and “Financial benefits” (I18). On the other hand some of the Stedin interviewees said that Stedin wanted to improve their employer identity by conveying a green image and therefore proposed an EV to their employers, in 2013, during the most favorable tax benefit period: “In early 2013 Stedin wanted to convey a green image as a company and they asked me if I was interested. I was driving a Mercedes at the time with a lot of emissions and a tax addition of 25%” (I14). This means that the reason to use an EV could also come from an employer, simultaneously improving the environmental and/or the financial situation of the employee.

Just as with regular vehicles the employer of all interviewees pays for refueling the vehicle. For EV’s this means that none of the interviewees had to pay for charging their EV themselves. This was particularly evident when the interviewees were asked if they would change their charging behavior if the price of charging would fluctuate: “I am a lease driver, which means my charging costs are paid for by Eneco” (I12) and “Currently, I don’t pay anything for charging” (I7). If the EV drivers of both Stedin and Ernst & Young do not have to pay for EV charging, then influencing their charging behavior through financial incentives would require a change in company policy. Stedin employees mentioned that they would understand a change in company policy in order to influence them to change charging behavior: “I think that we, as employees of this company, are all responsible for cost reduction. Just as the 35

motivate us to refuel in the urban area instead of along the highway because of the price difference, I would be sensitive for that in my charging behavior” (I19).

Environmental   18 out of 19 interviewees mentioned the environment as a benefit of driving an EV, but it did not seem to play a crucial role in their intention to use. There are a few interviewees from both Stedin and Ernst & Young who drive an EV because their job kind of required this: “It has to do with the job I have. I am an accountant. Especially sustainability accountant, so I thought that I could make a contribution to the environment” (I1). The previous quote implies that the I1 drives an EV because I1 is a sustainability accountant and wants to help the environment, while when aware of the rest of the interview, it appears that the financial benefits were his primary reason to drive an EV: “For the car I'm riding the additional tax liability would then be 20%, It’s now 0%. For me, when considering a 3-year contract, I can lease the Volvo for another 2 years, or I go back to the Land Rover so to speak, a hybrid Land Rover. It does not matter because the Land Rover still has a 25% additional tax liability” (I1), which means that regardless of environmental reasons, I1 would drive a vehicle that he likes better if the tax benefit would not make a significant difference. Of course there were also people who do drive an electric vehicle mainly because of environmental beliefs, but they were the minority of the interview sample: “I am a freak, I have green energy but I also calculate how much CO2 I produce” (I5), “…driving green and sustainable” (I12), and “…I wanted to make this step from my personal green vision” (I19). Thus, trying to incentivize people to charge their EV offpeak because this is better for the environment will only appeal to a select number of people. 36

Costs   During the interviews, the respondents were for example asked if they implemented any adaptation to their lifestyle in order tor drive electric. Adaptations to lifestyle (C4) was mostly mentioned by the interviewees and include changes in driving pattern or driving style to increase EV range, but also adaptations regarding the fact that an EV has to be charged. Costs related to operating a plug-in hybrid (C1) comprise the disadvantages of driving a plug-in hybrid electric vehicle. Charging costs (C2) refer to the costs of EV charging and if EV drivers are aware of these costs. Lastly, the majority of the interviewees had a limit on choice of vehicle features (C3) because EV driving was still relatively new and not every car manufacturer offered a vehicle on electricity.

Costs  related  to  operating  a  plug-­‐in  hybrid   A repeatedly named disadvantage of driving a PHEV was that some interviewees were disappointed when the EV switched to the ICE: “If you drive on electricity with the Outlander you are environmentally friendly and you drive efficiently, but once it switches to gasoline the car isn’t environmentally friendly anymore” (I4) and “I don’t like driving on gas, it makes more noise, accelerates less fast…” (I2). Another disadvantage, which also holds for FEV’s, is seasonality affecting the range of the EV. For PHEV’s this makes a bigger difference than it does for FEV’s because the relative impact is higher: “In the summer I can drive 150 kilometers and during the winter 85 kilometers...” (I9). The previous quote shows an experienced range reduction of almost 50 percent while the only FEV driver from the interview sample only experienced a 12,5 percent range reduction due to seasonality: “My range isn’t that limited, in the summer it’s 400 kilometer and in the winter it’s 350 kilometer” (I3). 37

Charging  costs   The charging costs (C2) are closely related to the financial benefits of driving an EV, since none of the interviewees has to pay for their own charging costs, the company does. When asked if they thought if EV charging was expensive 9 (I3, I8, I9, I10, I13, I14, I15, I17. I19) out of 19 interviewees was aware of their charging costs: “That’s a question of conscience for someone who doesn’t pay his own fuel, but I don’t think it’s expensive” (I19) and “25 cents per kilowatt-hour” (I13). Although they do not have to pay for EV charging, it still plays a decisive role in the intention to use (A1) because the company policy regarding EV charging reimbursements could change. When looking at the current EV charging costs, the interviewees who were aware of the costs perceived it as cheap, implying that they have a higher intention to use. The fact that a small majority of the interview sample is not aware of his/her own charging costs indicates that pricing transparency regarding EV charging is poor: “It is very invisible if you’re charging, when refueling with a regular car you immediately know that you spend 80 euros on gasoline again” (I2) and “If it would be made transparent, I would be more aware” (I11). Perhaps more transparency regarding EV charging, just as with regular refueling, would create more awareness of the charging behavior for Dutch EV drivers. More transparency could be achieved by notifying the EV driver of the charging costs after every transaction or after a fixed amount of transactions. Another solution would be to have signs, just as with petrol stations, with how much you pay per kWh.

Limit  on  choice  of  vehicle  features   The costs resulting from the limit on choice of vehicle features (C3) are mainly problems regarding the spaciousness of the EV. For 7 (I1, I2, I5, I6, I13, I15, I17) out of the 19 interviewees their current EV was a step back as to their previous vehicle: “It 38

is a four-seater, so you cannot always take everyone” (I13) and “… the trunk of the car is very small. The battery takes up a lot of space of course” (I1).

Adaptations  to  lifestyle   In the interviews different types of adaptations to the lifestyle were recognized. Some EV drivers undertook different sorts of actions to increase the range of their EV: “I even turn off my screen wipers, the car heating and the radio to make it to my destination” (I5) and “Air-conditioning off, slow down, or brake on the electro engine” (I18). A few interviewees even go as far a driving right behind a truck to decrease the air resistance and increase their range: “Sometimes I drive with 80 or 75 km/h behind a truck from Rotterdam to The Hague because it enables me to make it with only 40 kilometers of range” (I19), “… I look for a truck to blend in and not to hinder other traffic” (I10) and “…if I drive behind a truck I can make it again” (I9). Another adaption was noticed in the driving style of the interviewees, most of them stated that they were more aware of their driving style than before they owned an EV: “You have to adjust your driving style a little bit, also when braking. Especially in comparison to my previous car, I stop accelerating earlier when I notice a red light, and I let the car roll while you see the other cars driving towards the traffic light at full speed” (I12) and “...don’t accelerate too fast because the petrol engine will kick in then” (I11). The last important adaption to the lifestyle that some interviewees made was making use of tools to find charging poles: “Tools to find charging poles and planning trips. Great applications” (I9).

Phenomenon  –  Attitude     The phenomenon in this paper is the attitude of Dutch EV drivers towards EV driving, presented as their intention to use their EV. Their intention to use (A1) 39

results from the costs and benefits that the EV drivers have experienced, and weighted against each other. For example, because the financial benefits (B4) are disproportionate, some interviewees would not even drive an EV without them: “If I wouldn’t have had the 0% tax addition, then I would probably not have taken it” (I4) and “If there are non-electric alternatives that cost the same, then are those also an option for me” (I7). Another factor forming the intention to use, is that the promised EV range is experienced as disappointing. EV driving has the environmental benefits (B4), but when most interviewees (I2, I4, I5, I7, I8, I10, I12, I15, I17, I19) started driving an EV the choice of vehicle features was limited (C3) and the costs related to operating a plug-in hybrid (C4) makes that the PHEV’s are not that beneficial for the environment as anticipated: “In terms of capacity the car is very disappointing. 35 kilometers, originally in the brochure it said 50 kilometers. My commuting distance is 43 kilometers, so I should make this but it turns out I don’t” (I15) and “…the Prius promises 25 kilometers of range. From the start this was only twenty and it’s deteriorating ever since” (I10). The attitude will influence the charging and driving behavior of the EV drivers accordingly. The ones who do not have to pay for their own charging or refueling costs may tend to charge less or the ones that drive an EV because of environmental beliefs will do anything to maximize their EV capacity.

Charging   The charging behavior is one of the most important determinants in this research, the aim is to find different charging behavior profiles and see how the people who belong to a certain profile can be incentivized to alter their behavior. In this paper charging behavior is built by five different constructs. Charging pole location (CH1) refers to 40

where and if the interviewees are able to charge. Ten of them have a home charging pole, others (I1, I2, I4, I6, I7, I8, I11, I16, I19) are depending on public poles nearby their home, or charging at the office. Charging pole availability (CH2) has strong ties with the charging pole location, but indicates whether a charging pole was occupied upon arrival. Failing charging infrastructure (CH3) covers everything regarding the problems that the interviewees experienced when charging their EV. Public pole sharing (CH4) stands for the charging behavior that occurs within the public area, including rules regarding public charging and their intention to charge in public. The category time constraint (CH5) shows the dependence of charging behavior on the personal schedule of the interviewees.

Charging  pole  location   The charging pole location is an important category in this research because the amount of charging pole locations for a specific EV driver determines if and how long someone can charge. Seven interviewees (I2, I5, I8, I11, I13, I15, I16) could not charge when they wanted to charge their EV when visiting clients: “When I arrive at a company I always ask: do you have a charging pole? When they say no, I ask them how I should charge my car then. That’s how I try to challenge them” (I8) and “…a lot of clients I visit don’t have a charging pole” (I2). The difficulty to charge the EV at clients was experienced by both Ernst & Young and Stedin interviewees. However out of these seven people only one stated that he will park somewhere else than at the client to be able to charge his car: “Also at clients, I search for a charging pole and thus I have to park further away” (I5). The fact that not everyone charges their EV at home stresses the charging duration (IV1) at other places i.e. the office or public charging poles because they need more electricity since it is their only chance to charge their EV. Home charging should not 41

be seen as something easy to accomplish. Four interviewees (I2, I8, I16, I19) said they where hindered by regulatory issues (IV2): “It took us a very long time to get a charging pole in the municipality of The Hague” (I16) and “I had a discussion with the municipality of Nijmegen, they pretend to be ‘green’ so I wanted to challenge that” (I8). If more people were able to charge at home, and their commuting distance lies within their range, there will be more room to shift peak demand when they want to charge at the office. The government should therefore implement a centralized policy regarding the placement of charging poles in municipalities.

Charging  pole  availability   The charging pole availability is able to give insights about how people respond to an occupied charging pole and if there are enough charging poles to provide everyone of a charging service. Ten interviewees (I2, I3, I4, I7, I8, I11, I16, I17, I18, I19) sometimes stumbled upon an occupied charging pole and were therefore not able to charge: “I am not plugged in right now, all the charging poles were occupied” (I11) or when asked if they can always find a charging pole: “Almost all charging poles are occupied when I arrive at work...” (I3). Other interviewees have applications to check for charging poles in their area, or to see whether these are occupied or not. This is one of the adaptations to lifestyle (C4) that the interviewees (I5, I7, I9, I15, I16, I18) mentioned when asked for it: “Absolutely. Applications to find charging poles and to plan my trips. Great apps” (I9). Ernst & Young has the so-called ‘Ersnt & Young Stekkerclub’ in place where all data about EV drivers within Ernst & Young drivers is stored. If an EV driving employee wants to charge his/her EV but all charging poles are occupied, he/she can consult this list and contact a colleague to park the EV somewhere else. This has never happened in practice amongst the interviewees: “This means I first have to park my 42

car, register which car it is, take a picture of it, get into the office, send out a message with my phone, wait until someone responds, and then park my car. I think that’s a lot of effort (I11). It seems that the procedure is too lengthy for the Ernst & Young employees so they rather not charge their car then use the inefficient ‘Ernst & Young Stekkerclub’ system.

Failing  charging  infrastructure   The failing infrastructure (CH3) includes a variety of problems related to EV charging. Interviewees had difficulties with for example the charging cord, the charging poles, or charging in different countries than the Netherlands. Fourteen out of nineteen interviewees have experience with the failing charging infrastructure: “It is obviously very uncomfortable that you should use a cord for charging your car. It is a waste of money and effort. That doesn’t attract people” (I1), “…my cord got stuck in the charging pole” (I11) and “…I had to move my car because the charging pole was broken… (I10). Four interviewees (I2, I4, I6, I17) stated that the size of the EV was not taken into account when designing the parking spots, there is not enough space to park and charge two EVs next to each other: “I have literally once had to fold my mirror and at the same time open my window to hold the other persons’ charging valve closed, otherwise I couldn’t get out” (I2) and “… they should have made the parking spots more spacious” (I6). The fact that most interviewees experience the charging infrastructure as something that fails, negatively influences their attitude towards EV driving and their charging behavior because it limits the opportunities to charge and therefore increases the likelihood of peak demand.

43

Public  pole  sharing   Public pole sharing (CH4) is the behavior that occurs when EV drivers want to charge in the public area. This also involves the social norms and rules that the EV drivers follow when charging in public. Public pole sharing was most frequently mentioned subject in the model. All interviewees mentioned it multiple times resulting in 104 code applications. A distinction between the different problems regarding public pole sharing will be made. When asked if they felt if there were enough opportunities to charge in public thirteen out of nineteen interviewees felt that there were not enough possibilities to charge in public yet: “No, there should come more. Currently, they are quickly occupied and I would charge more often if there were more possibilities (I6) and “There should be much more” (I1). The question rises if the interviewees would also charge more often in public if there were more possibilities since some of the interviewees do not even take the effort to find a public charging pole: “Sometimes you have just parked your and you spot a charging pole. In those situations you don’t go back to your car to still plug it in” (I4) and “…I don’t drive around for ages to find a charging pole...” (I11). The two previous quotes imply that EV drivers should not have to look for a charging pole but are constantly aware of the presence of a charging pole at a certain location. A more ubiquitous network of charging poles would make public charging more accessible.

Time  constraint   All of the interviewees were also employees for their company meaning that they have to work according to their agendas. Thirteen out of nineteen interviewees mentioned some sort of time constraint (CH5) when wanting to charge their car. Especially at Ernst & Young, nine interviewees experienced that the availability of the charging poles at their garage is dependent on the time of day and they are not able to comply 44

with this fluctuating availability because of their own schedules: “If you come at nine o'clock then you have a problem here” (I1), “If you are short on time, it’s a hassle” (I4), and “…I have time for three to four hours and during that time it should be charged” (I18). Out of the thirteen interviewees who experience a time constraint, eleven suggested a smart charging (O4) solution to deal with this issue. Interviewee I18 for example said that “…the car itself should do it…” instead of having to take the effort to move your car or take peak charging times into account. The smart charging solutions will be covered in another section of this paper.

Charging  data   The charging data gained from the charging poles at the Boompjes garage can give useful insights in the current charging behavior of EV drivers, answering research question 1a. First, it has to be uncovered if there is any peak demand occurring at the Boompjes garage, this is done by looking at the charging start time in the data set. An obvious peak around 9am is present (also see Figure 2). This peak is observed over a period of almost three years with the first transaction being on 17/12/2015 and the last one on 25/05/2015.

45

Figure   2.   Aggregated   charging   profile   ‘the   Boompjes’.   It   is   obvious   that   peak   demand   occurs   between  8am  and  9am  when  everyone  arrives  at  work.    

The next step will be to check whether the interviewees are complicit to this peak demand. Not all Ernst & Young interviewees were found in the dataset when looking for their charging card ID. They will be labeled under the charging profile ‘Never’, although their data may also be missing because of a system error where their data is incorrectly stored. Most of the interviewees have more than six months EV experience but only four drivers have 50 or more charging transactions in the data, all of which charge during peak times (also see Figure 3). These interviewees will be labeled under the charging profile ‘Peak charging’. The data from the other interviewees shows that most of them also charge during peak times but less frequently, maybe due to the fact that they have a charging pole at home or simply because they drive a PHEV. Two surprising profiles are the one from I5 who has a more random charging profile and will therefore be labeled under ‘Random’ and from I8 who is the only one who has an slightly off-peak charging profile which will be labeled under ‘Off-peak’ (see also Figure 4).

46

The explanation for the fact that interviewee I8 has an off-peak charging profile can be extracted from the interview: “I don’t want to drive in traffic jams, so I don’t work from 9 to 5” (I8). It is not a rational choice of I8 to charge off-peak, this is simply a result from wanting to avoid rush hour. As for interviewee I5, who shows a random charging profile, this may be due to the fact that this interviewee also visits clients, lives close to work, and only tries to use the car when the weather is bad: “…I live close to work…” complemented with: “If the weather is bad I use the car”. The other interviewees (I3, I4, I11) do have most of their transactions during peak times but they charge less frequently, alleviating the electricity grid.

Figure   3.   Peak   charging   profiles.   The   peak   charging   demand   for   I1,   I2,   I7,   and   I10   is   again   visible  between  8am  and  9am.  

47

Figure   4.   Other   charging   profiles.   I8   shows   an   off-­‐peak   charging   profile   because   this   interviewee   avoids   rush   hour   and   therefore   arrives   at   10am.   The   other   interviewees   have   more  random  charging  profiles.  

With the differentiation of charging profiles (also see Table 2) regarding the current charging behavior it will later on be possible to see how people with certain charging profiles react to different incentives.

Charging profile

Interviewee

Total interviewees

Peak

I1, 2, 3, 4, 7, 10, 11

7

Off-peak

I8

1

Random

I5

1

Never/No data

I6, 9

2

Table   2.   Charging   profiles   Ernst   &   Young   respondents.   It   is   striking   that   the   majority   of   interviewees   has   a   peak   charging   profile,   demonstrating   that   the   peak   demand   is   a   relevant   problem.    

48

Driving   From the interview sample emerged three different categories in the driving behavior of the EV drivers; driving profile (D1), driving flexibility (D2), and range anxiety (D3). The driving profile of the interview sample considers their commuting distance but also other trips they usually have to make during a week. Driving flexibility refers to the extent to which the interview sample is able to charge their vehicle at different times of change their driving profile in order to reduce peak congestion in the electricity grid. Some respondents have long office days, making the moment when their EV could charge more flexible than respondents who are frequently on the road and have less charging possibilities. Range anxiety is different for PHEV drivers than for FEV drivers but is still influencing the driving behavior of the interview sample because most of the interviewees try to maximize their electricity usage: “I try to drive fully electric…” (I1), “Every time, I try to empty the battery, I see it as a sport” (I11), and “…I thought myself to use the cord everywhere I go” (I14).

Driving  profile   Driving profile (D1) involves the question if the EV drivers have a fixed driving pattern or not and if they changed this driving profile to be able to drive an EV. 12 interviewees noted that their driving pattern is fixed, with a daily commute from home to work and vice versa, and occasional trips in the weekends: “Yes, a daily commute to work and in weekends some private trips. In the morning it’s just a ride from home to the office and back in the evening…” (I7) and “...I drive to work five days a week” (I12). Not one of the interviewees made any real rigorous adjustments in their driving profile in a sense that they now take different routes because this is better for their EV. The only changes that were observed was sometimes taking a detour find a charging pole: “If there is a charging pole within a ten minute walking 49

distance, I would drop off my family and park the car over there" (I12). The fact that 18 out of 19 interviewees drive a PHEV makes this smooth transition possible. Also, the intervening condition of owning another vehicle (IV4) makes it possible for some of the interviewees to use another car when they are not able to use their own EV: “My wife also has a lease car but that’s just a diesel. We use that one if we go on a holiday, the Volvo V60 is no holiday car” (I16) and “...I have another car, for holidays and longer distances” (I4).

Driving  flexibility   The greater part of the interview sample (16) have a commuting distance that lies within their EV range, this would mean that when they have a charging pole available (CH3), they would be able to drive fully electric. Some interviewees try to achieve this by planning their trips better in order to always drive on electricity: “You are only more limited when you drive longer distances, in those situations you must plan your trip better or choose another type of transport” (I3) and “I plan my driving behavior, so I know where and when I can charge…” (I19). Other types of transport are alternatives used by EV drivers at both Ernst & Young and Stedin: “I live close to work, if possible I take the bike” (I5), “In my old job function I was not allowed to park here so I travelled relatively frequent with public transport” (I12), and “I take the train if I only need to be at Blaak” (I18). Interviewees with a higher driving flexibility have the freedom to charge their EV at different times, or to not charge their EV when this is not necessary. This flexibility can relieve the electricity grid if the flexibility from these interviewees is utilized to shift peak demand for EV charging. It is useful to know which interviewees have the flexibility to charge at different times, this can be done by looking into the average duration of their charging transactions. The charging duration shows how long the 50

car was plugged in but not how long the car actually needed to charge (see also Table 3). For most PHEVs the charging duration (IV1) is approximately three to four hours, this leaves room for flexibility in when the charging could take place. Interviewee I1 I2 I3 I4 I5 I7 I8 I10 I11 Weighted average duration

Average duration (hh:mm:ss) 04:52:59 07:23:36 08:38:16 08:14:44 03:15:43 08:10:28 07:23:43 07:20:16 03:38:17 07:18:03

# of observations 73 214 8 1 13 228 18 308 4 867

Table   3.   Average   charging   duration   of   the   charging   Ernst   &   Young   respondents.   Almost   all   interviewees  show  a  charging  duration  equal  to  an  average  working  day  (9am-­‐5pm).    

Interviewee I2, I7, and I10 are the most frequent and also the peak time chargers (see also Table 2) chargers at Ernst and Young. They show a higher average duration, meaning that over the course of a day the charging could take place at a moment which is beneficial for the electricity grid whilst still delivering a fully charged car at the end of the day. There are too little observations on the other interviewees to make reliable statements about their flexibility.

Range  anxiety   Range anxiety (D3) is defined as the fear of an EV driver of stranding with a fully depleted battery (Neubauer & Wood, 2014). This definition needs a little adjustment for PHEV drivers who can switch to the ICE in case they ‘strand’ with an empty battery. Range anxiety for PHEV drivers could be defined as the fear of running out of electric vehicle power leading the vehicle to switch to the undesired ICE. When asked if they felt limited by the battery one interviewee responded: “Not anymore, in the 51

beginning I did. When we first had it, you don’t want to drive further than 30 kilometers because you drive on gas then” (I14) and “… in the beginning I had charging pole stress” (I2). Range anxiety was a very frequently observed phenomena related to the driving behavior of EV drivers because it influences how they drive and act on the road: “At 20 kilometers, the car alarms me, but when I drive right behind a truck I can make it” (I9). The fact that ten interviewees are dissatisfied with the promised EV range also influences their level of range anxiety: “I am starting to think that the battery is deteriorating. Maybe you get close if you drive 50 kilometers in the urban area but I think that you’re closer to 35-40 kilometers, that’s the effective range” (I12), “It should do 80 kilometers, when I saw 40 on my display I called the factory…” (I5), “…50 kilometers, according tot the factory, but you never make that. Usually it’s 40-45 kilometers” (I8), and “Negative experiences with the range. I do not even feel comfortable to go to Amsterdam (I9). The interviewees feel that the range is disappointing, but they still have a drive to work with this range and maximize its utility. All interviewees were also asked for their preferred EV driving range (IV6), i.e. the range under which they would drive fully electric and this gave an average of 300 kilometers, ranging from 100-700 kilometers (see also Table 4). This is far from the range that most PHEV drivers have at this moment and in line with Franke & Krems (2013), who state that consumers have high range preferences while they do not necessarily need this range.

52

Preferred EV driving range I1

500

I6

400

I11

400

I16

135

I2

500

I7

300

I12

300

I17

100

I3

700

I8

100

I13

180

I18

100

I4

300

I9

200

I14

250

I19

500

I5

200

I10

200

I15

400

  Table   4.   Preferred   EV   driving   range   from   the   interview   sample.   The   average   preferred   range   is  nowhere  near  the  current  range  of  most  EV  drivers.  

  Outcomes   The outcomes resulting from the interviews are divided into four categories. Pricing schemes (O1) mean that pricing of EV charging would be flexible and/or dependent on time in order to influence charging behavior. Social norms and rules (O2) are about the charging behavior in public places, social approval (O3) are the reactions that the interviewees got as a result from driving an EV. Smart charging (O4) is something that the EV drivers seemed to desire when being interviewed about their EV and their corresponding behavior.

Pricing  schemes   Knowing that the financial benefits were very important to the interviewees when deciding to adopt EV driving, it may also play a role again when trying to change their behavior. Thirteen interviewees said they would prefer a variable price when charging their EV, although they do not have to pay for their own EV charging (B4): “If I know when it’s cheap, I would adjust my behavior to that” (I10) and “I would be fine with a variable price, and I think it’s better for the environment in the end. People will be triggered to charge their car in a cheaper way” (I14). If people do not have to pay for something themselves it will be useless to trigger them with a variable price. The only way in which these EV drivers could be influenced through price is by their 53

employer who pays for their EV charging. If EV charging becomes more expensive than diesel during peak times, most financially driven PHEV drivers will just drive on diesel: “Well, with what I just said if it would be around the price of diesel it still doesn’t make a difference to me. If it is much more expensive than diesel, I'll just park and don’t charge. Then it becomes very quiet at the charging poles” (I1). The interviewees prefer the variable pricing but would rather not take the effort to charge during the times when they can get the best price, a smart charging system should do this (O4): “If you can program it, it’s fine. I don’t want to constantly think about the fact that I have to go outside to charge my car” (I18), “In combination with a smart system – the system finds the cheapest price – I would be fine with a variable price” (I15), and “Let the system determine what’s best and the bill goes to the company. I will not notice but at the same time I don’t want to make it unnecessarily expensive” (I17). If a smart system would regulate EV charging, variable pricing would be the best option for EV drivers with a higher flexibility since they are in the position to let the system determine the best time for EV charging. EV drivers with a lower flexibility will need to charge when they want it, leaving little room for a smart system to rearrange the charging demand in a way that is beneficial for both the EV driver and the electricity grid.

Social  norms  and  rules   Under social norms we understand the etiquettes that people follow when charging their EV in public: “When there were less charging poles, I used to move my car out of courtesy to others” (I2) and “...if I was on time, I went downstairs at 10am and moved my car” (I10). With rules we mean the rules set by the government, employers or any other institution. During the interviews everyone was asked if they were aware of any rules regarding public charging. Eleven interviewees were aware of one or 54

more public charging rules showing that they knew how to deal with other people when charging their EV in public: “I think you are supposed to charge when you’re occupying a spot. And that you remove the car when it’s fully charged” (I12) and “…that’s only allowed when you charge your car” (I1). When asked if they were aware of any rules regarding public charging, the eight other interviewees answered: “Are there rules?” (I11) and “I am not too familiar with it” (I17). The interviewees also suggested norms or rules that would be useful; these varied from valet parking, indirect communication with fellow EV drivers, to employer agreements (see also Table 5). Another suggestion was to give people an hour to remove their EV once it is fully charged; if they do not remove their car they get a small fine. This could solve the charging pole availability problem but at the same the same time this rule is able to free up spots, giving other EV drivers the opportunity to charge at off-peak times. Suggested norm or rule

Quote

Valet parking

“If you introduce valet parking. You arrive, give your key to a student and they take care of it” (I3) “A supervisor who observes which ones are ready and offers the spots to newly arrived cars” (I6) “If my employer asks if I want to charge at a certain time, the ten minutes extra that it would cost me wouldn’t be a problem” (I10). “As an employer you are allowed to correct someone who drives an EV and only uses gasoline” (I14) “Stedin should influence me” (I13) “Maybe some sort of disc from which you can read the time someone will be done with charging” (I10) “You would have an hour to move your car and if it’s still there after one hour you get a small fine” (I7) “If it isn’t charged, and you get a penalty for that, I would understand that” (I14)

Employer agreements

Indirect communication Fines

Table   5.   Social   norms   and   rules   suggested   by   the   interview   sample.   These   suggestions   seem   cheap  the  implement  and  could  potentially  be  successful.    

55

The suggested norms and rules do not show widespread support amongst the interviewees since it was not possible to ask the interviewees about the suggested norms or rules by previous interviewees. The information provision policy (IV3) can play a crucial role in providing people with the right norms or information to charge in public areas.

Social  approval   Once the people adopted the EV technology they receive reactions from their surroundings about their EV and the way they use it. In the behavioral model this is defined as social approval. Thirteen out of nineteen interviewees received positive reactions on the fact that they drive an EV: “Very positive, very informative too. Most people don’t know too much about electric driving” (I19) and “The reactions are nice. People come and take a look, they want to know more about the charging pole and the range of the car” (I14). On the other hand, six (I5, I8, I10, I16, I17, I19) out of the thirteen people who experienced positive reactions, also received less positive questions: “The discussion whether it really helps the environment bothers me” (I16). Ten (I2, I5, I8, I10, I11, I15, I16, I17, I18, I19) out of nineteen interviewees were confronted with concerns regarding EV driving: “People tell me it makes no difference to the environment” (I5), “The battery and breaking it down, you hear a lot of different messages about that” (I11), and “…replacing the battery isn’t environmentally friendly, a lot of people always try to find reasons not to drive electric” (I10). As it appears from the interviews, there is a belief amongst a group of people who do not drive electric that in the end an electric vehicle has the same impact on the environment as a regular vehicle. If this is not contradicted this may negatively influence the current EV drivers intention to use an EV.

56

Another concern was that the car is very quiet and therefor potentially dangerous to other people: “People think I’m quiet and think it’s dangerous” (I19) and “…you can’t hear them, that’s dangerous” (I5).

Smart  charging   Despite the fact that there were no questions about smart charging (O4) in the interviews, seventeen out of nineteen interviewees felt mentioned some sort of smart charging during the interview. These answers occurred when EV drivers were asked for incentives to alter their charging behavior. Most of them did not want to change their behavior in order to smoothen out EV charging peak demand, but they wanted to let a system take care of this: “If I know that I am working all day, I don’t care when the car charges, that must be technically feasible” (I15), “I am pretty environmentally aware, but please, find a technical solution instead of burdening me” (I2) and “…let the system determine when it charges…” (I17). When looking at the measure of letting the system regulate EV charging, eight interviewees (I3, I12, I13, I14, I15, I16, I17, I18) mentioned that it should be able to specify the time of departure on arrival with the EV: “I would rather see this: you plug in, present your charging card, and you give your time of departure. I would see that as a solution” (I17), “…I say I want to leave at 7pm with a fully charged car” (I3), and “You just want to set that your car is done charging at the end of the day for the lowest cost (I15). Related to the specification of the time of departure, five people expressed that they would want to be notified when the EV is fully charged: “The best thing would be that you as a user have an app that allows you to see that your car is fully charged and that you have to remove it” (I8). As a result there are some different views amongst the interviewees of what this smart charging solution should look like (see also Table 6.). An appropriate smart charging solution can be designed now that the 57

requirements are gathered from the interviewees. Another proposed solution for smart charging was for example wireless charging.

Alternative

Interviewees

Total interviewees

Smart charging

I1, I2, I3, I5, I7, I8, I9,

17

I10, I11, I12, I13 I14, I15, I16, I17, I18, I19 Notification when car is fully charged

I1, I7, I8, I11, I16

5

Specify time of departure on arrival

I3, I12, I13, I14, I15, I16,

8

I17, I18 Other

I2, I5, I9, I10

4

Table   6.   Smart   charging   requirements.   The   overlap   of   interviewees   mentioning   multiple   alternatives   means   a   combination   of   a   notification   when   your   car   is   fully   charged   and   the   ability  to  specify  your  time  of  departure  on  arrival  seems  the  best  option.  

58

Discussion     The goal of this paper was to get a meaningful understanding of EV drivers and their behavior in order to apply this knowledge in tackling peak demand in the electricity grid. From the charging data can be seen that there is indeed peak congestion in the energy infrastructure between 8am and 9am. Nineteen interviews with Dutch EV drivers were conducted to find and/or test incentives to reduce this peak congestion. The results show the behavioral model of EV drivers in which the benefits are weighted against the costs resulting in a certain attitude with the intention to use the EV technology. Once adopted the EV technology the interviewees stumbled upon several problems with charging and/or driving. In the outcomes the results of adopting the EV technology and its problems are specified.

When taking the intention to use (A1) into account, a clear distinction can be made between financial reasons (they would not drive an EV without these) and environmental reasons (people driving an EV because they want to help the environment). For the Ernst & Young respondents this intention to use can be linked to their charging profile (also see Table 7). Something that can immediately be derived is that nine out of eleven Ernst & Young respondents drive an EV because of the financial benefits and then, in particular, the tax benefits. These people are also the ones who cause peak charging or never charge their EV, meaning they use the ICE when they drive. As for the social norms and rules they would like to see an external party who takes care of their EV charging, and more preferably a smarter solution in which no human involvement is necessary. This smart solution is possible for the most frequent chargers since their average charging duration is 07:18:03, meaning there is room for a potential smart system to distribute to charging over this period of 59

time. The two interviewees from Ernst & Young, who drive their EV because of their environmental beliefs, charge their EV off-peak or at random relieving the electricity grid. But even these two interviewees mention a smarter solution as the preferred way to prevent peak demand. At Stedin, the majority of the interviewees drive an EV because of the environmental benefits. Three others drive an EV both because of the environmental and the financial benefits (also see Table 8).

Intention to use

Charging profile

Total interviewees

Financial

Peak

7

Never

2 (I6, I9)

Off-peak

1 (I8)

Random

1 (I5)

Environmental

Table   7.   Intention   to   use   an   EV   for   the   Ernst   &   Young   respondents   linked   to   their   charging   profile.   The   interviewees   who   charge   during   peak   times   are   also   the   ones   who   drive   an   EV   because  of  financial  benefits.  

Intention to use

Total interviewees

Financial

11 (9 Ernst & Young, 2 Stedin)

Environmental

5 (2 Ernst & Young, 3 Stedin)

Combination

3 (3 Stedin)

Table  8.  Intention  to  use  an  EV  for  all  interviewees  

Managerial  implications   Ernst & Young and Stedin both stimulate EV driving and are allowing their employees to make use of the tax benefits offered by the Dutch government. However, this financial incentive attracts the wrong people. Most of the people are financially incentivized to drive an EV and not because of the environmental aspect. Especially during the interviews it became clear that the tax benefit has not been

60

working properly: “…an Outlander. That there is a subsidy for those hybrid cars is madness” (I3) and “There is someone who drives an Outlander – I don’t know if you can call that an electric vehicle”. In case the financial incentive will be adjusted or partly terminated by the Dutch government, EV driving will become very unattractive to the majority of the EV drivers. It is therefore crucial to design a tax incentive that attracts more environmentally driven people because the previous incentive mostly attracted business drivers creating imbalances: “We cannot stimulate business drivers to much because that’s not fair” (I1) and “A Porsche 918 Spider has the same tax benefits as a Toyota Prius. That is disproportionate to its objectives” (I4). The charging data suggests that the financially driven EV drivers tend to be the ones that charge during peak times. Changing the financial incentive may also change charging behavior in a way to reduce peak congestion, being beneficial for the grid operators. The change in financial incentives should come from governments or from employers who are able to charge their employees for EV charging instead of reimbursing everything.

61

Limitations   The limitations this paper should be recognized. First, the method that has been used, namely interviews, is heavily depending on the competence of the interviewer, and results can be biased for example because of the way in which questions were asked, the amount of questions that were asked or the interpretation of the interviewee. I have tried to formulate the questions as clear and open as possible. The same holds for the analysis of the interviews while coding of interviews is also open for bias. To minimize this bias, a fellow student who researches the same subject coded four interviews. The responses from the interviews may be subject to the specific EV model that the interviewees drive and therefore big differences in responses may occur. Another limitation lies in the fact that the parking lot at the Boompjes is a public area. This could make it difficult to generalize the results from this research to normal households. Although realizing that charging patterns do not differ that much from each other can refute this statement, only their peak periods occur at different times (Davies & Kurani, 2013). Also, the Boompjes, just as Blaak 8, is mostly used for business-related parking and these people will most probably be more prosperous than the average Dutch person. Lastly, most of the respondents are males who drive a PHEV but for now they seem to be a reliable reflection of the current Dutch EV population.

Recommendations  for  future  research   This research focused on the behavior of business drivers, whereas it would be interesting to see if private EV drivers show different behavior. Access to a number of home charging poles would provide one of a very valuable dataset while the dataset in 62

this research has a lot of irregularities because the parking lot at the Boompjes is a public area. Future research should focus on different smart solutions and how current EV drivers perceive these different solutions in order to get an idea of their potential implementation success. Lastly, this research uncovered that a majority of the interviewees would prefer a variable price for EV charging, but the exact price sensitivity for EV charging still remains unknown.

   

63

Conclusion   This paper researched the behavior of EV drivers and ways to influence this behavior in order to reduce peak congestion in the electricity grid. Currently, more EV drivers own an EV because of the financial benefits than for the environmental benefits. This leads to disinterest in charging and driving behavior subsequently causing peak demand in the electricity grid. To tackle this issue, the financial benefits have to be reformed by using pricing schemes. Furthermore, there is a need to have better norms regarding EV behavior. Most of the current EV drivers are not aware of any rules or etiquette regarding charging in the public area, nor is their employer - who technically owns the EV - telling them how to behave in order to achieve a cost reduction for the company. A favorable recommendation that was mentioned by all interviewees, is implementing a smart solution. Based on the results we will propose a prototype solution. A centralized system should connect all charging poles and regulates all charging transactions. EV drivers should communicate their expected time of departure to the system either via the charging pole itself or on their mobile phones. The system should be able to use previous charging transactions (e.g. charging duration) in the calculation of the optimal charging distribution. Once an EV is fully charged, the system will send a message to the EV owners’ phone. The EV owner can choose to, for example, move his/her EV after receiving this message, depending on the applicable norms and rules at that moment.

64

Acknowledgements   This research was conducted in cooperation with Stedin. Stedin is a grid operator from the Netherlands serving more than 2 million customers (Stedin, 2015). Stedin will provide area-specific knowledge and data.

I want to thank Micha and Ksenia for the frequent thesis meetings and useful insights. In addition, I want to thank Baerte and Henk for their useful bi-weekly advice at Stedin. Of course, I want to thank Sammy for always being supportive throughout my thesis trajectory. Finally, I want to thank myself for writing this thesis.

65

Literature  list   Banez-Chicharro, F., Latorre, J., & Ramos, A. (2014). Smart charging profies for electric vehicles. Computer Management Science (11), 87-110. Caperello, N., Kurani, K., & Hageman, J. (2013). Do You Mind if I Plug-in My Car? How etiquette shapes PEV drivers' vehicle charging behaviour. Transportation Research Part A (54), 155-163. CBS. (2014, 02 28). Energieverbruik voor particuliere woningen; woningtype en regio's. Retrieved 01 26, 2015, from Centraal Bureau voor de Statistiek: http://statline.cbs.nl/StatWeb/publication/?DM=SLNL&PA=81528NED Davies, J., & Kurani, K. (2013). Moving from assumption to observation: Implications for energy and emissions impacts of plug-in hybrid electric vehicles. Energy Policy (62), 550-560. Foley, A., Tyther, B., Calnan, P., & Gallachóir, B. (2013). Impacts of Electric Vehicle charging under electricity market operations. Applied Energy (101), 93-102. Franke, T., & Krems, J. (2013). What drives range preferences in electric vehicle users? Transport Policy (30), 56-62. Franke, T., Neuman, I., Buhler, F., Cocron, P., & Krems, J. (2012). Experiencing Range in an Electric Vehicle - Understanding Psychological Barriers. Applied Psychology: An International Review (61), 368-391. Graham-Rowe, E., Gardner, B., Abraham, C., Skippon, S., Dittmar, H., Hutchins, R., et al. (2012). Mainstream consumers driving plug-in battery-electric and plug-in hybrid electric cars: A qualitative analysis of responses and evaluations. Transportation Research Part A (46), 140-153.

66

Heberlein, T., & Warriner, G. (1983). The influence of price and attitude on shifting residential electricity consumption from on- to off-peak periods. Journal of Economic Psychology (4), 107-130. Hidrue, M., Parsons, G., Kempton, W., & Gardner, M. (2011). WIllingness to pay for electric vehicles and their attributes. Resource and Energy Economics (xxx), xxx-xxx. IEA. (2008). Energy Policies of IEA Countries - The Netherlands. Retrieved from International

Energy

Agency:

http://www.iea.org/publications/freepublications/publication/Netherlands2008.pdf IEA. (2013). Global EV Outlook - Understanding the Electric Vehicle Landscape to 2020.

Retrieved

from

International

Energy

Agency:

http://www.iea.org/publications/freepublications/publication/GlobalEVOutlook_20 13.pdf IEA. (2010). Modelling Load Shifting Using Electric Vehicles in a Smart Grid Environment. International Energy Agency . Jabeen, F., Olaru, D., Smith, B., Braunl, T., & Speidel, S. (2013). Electric vehicle charging behaviour: Findings from a driver survey. Australisian Transport Research Forum. Kelly, J., MacDonald, J., & Keoleian, G. (2012). Time-dependent plug-in hybrid electric vehicle charging based on national driving patterns and demographics. Applied Energy (94), 395-405. Kristoffersen, T., Capion, K., & Meibom, P. (2011). Optimal charging of electric vehicles in a market enviroment. Applied Energy (88), pp. 1940-1948. Lieven, T., Muhlmeier, S., Henkel, S., & Waller, J. (2011). Who will buy electric cars? An empirical study in Germany. Transportation Research Part D (16), 236-243. Lyon, T., Michelin, M., Jongejan, A., & Leahy, T. (2012). Is ‘‘smart charging’’ policy for electric vehicles worthwhile? Energy Policy (41), pp. 259-268. 67

Neubauer, J., & Wood, E. (2014). The impact of range anxiety and home, workplace, and public charging infrastructure on simulated battery electric vehicle lifetime utility. Journal of Power Sources (257), 12-20. Ozaki, R., & Sevastyanova, K. (2011). Going hybrid: An analysis of consumer purchase motivations. Energy Policy (39), 2217-2227. Pearre, N., Kempton, W., Guensler, R., & Elango, V. (2011). ELectric vehicles: How much range is required for a day's driving? Transportation Research Part C (xxx), xxx-xxx. Rijksoverheid. (2011). Elektrisch Rijden in de versnelling – Plan van Aanpak 20112015.

Retrieved

from

http://www.rvo.nl/onderwerpen/duurzaam-

ondernemen/energie-en-milieu-innovaties/elektrisch-rijden RVO. (2014). Cijfers Elektrisch Vervoer (t/m 30-12-2014). Retrieved from Rijksdienst

voor

Ondernemend

Nederland:

http://www.rvo.nl/onderwerpen/duurzaam-ondernemen/energie-en-milieuinnovaties/elektrisch-rijden/stand-van-zaken/cijfers Skippon, S., & Garwood, M. (2011). Responses to battery electric vehicles: UK consumer attitudes and attributions of symbolic meaning following direct experience to reduce psychological distance. Transportation Research Part D (16), 525-531. Smart, J., & Schey, S. (2012). Battery Electric Vehicle Driving and Charging Behaviour Observed Early in The EV Project. SAE Int. J. Alt. Power. (5). Smart, J., Powell, W., & Schey, S. (2013). Extended range electric vehicle driving and charging behaviour observed early in the EV project. SAE international technical paper . Smith, R., Shahidinejad, S., Blair, D., & Bibeau, E. (2011). Characterization of urban commuter driving profiles to optimize battey size in light-duty plug-in electric vehicles. Transportation Research Part D (16), 218-224. 68

Spoelstra, J. (2014). Charging behaviour of Dutch EV drivers. Stedin. (2015). De Organisatie. Retrieved from http://www.stedin.net/overstedin/de-organisatie Strauss, A., & Corbin, J. (1998). Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures for Developing Grounded Theory. Tal, G., Nicholas, M., Davies, J., & Woodjack, J. (2013). Charging Behavior Impacts on Electric Vehicle Miles Travel: Who is Not Plugging in? Van Vliet, O., Brouwer, A., Kuramochi, T., Van Den Broek, M., & Faaij, A. (2011). Energy use, cost and CO2 emissions of electric cars. Journal of Power Sources (196), 2298-2310. Zhang, L., Brown, T., & Samuelsen, G. (2011). Fuel reduction and electricity consumption impact of different charging scenarios for plug-in hybrid electric vehicles. Journal of Power Sources (196), 6559-6566.

69

Appendix  A.  Interview  questions   Dear [interviewee], this interview will be conducted for my master thesis, which researches the incentives that influence charging behavior in order to achieve off-peak charging. You are free to not answer questions if you do not feel comfortable with that question. At the end of the interview I will ask again if there is anything you do not want to be mentioned in my research. Charging behavior influencers EV experience 1. For how long have you been driving an EV now? 2. What are your experiences with EV: positive/negative? What do you like about it and what don’t you like? 3. Why did you buy an EV? 4. What are your experiences with charging EV? How does it compare to a regular vehicle? 5. How do you evaluate EV charging? 6. What kind of adaptions did you need needed for driving an EV? 7. Do you have a second (non-EV) car? When do you use which one? Why? Driving profile 8. Do you have a fixed driving pattern? a. If yes: How does an average day of EV driving look like? b. If no: Where do you use the EV for most of the time? 9. What is the average distance you drive with your EV? Do you feel constrained by the battery? What do you do about it 10. How do you charge your EV, and anticipate your driving accordingly? 11. What changes to your driving patters/lifestyle did you observe once you started driving an EV? (For example, leaving earlier to get a charging spot at work) Range anxiety 12. How often do you check your battery level when driving an EV? How do you feel about it? a. If yes: When do you experience this feeling? 13. Did you ever strand with your EV due to an empty battery? a. If yes: What did you feel? What actions did you take to prevent it in the future? 14. Did the range of the EV play an important role in buying the EV? 15. Which battery size would be sufficient for your driving needs? Incentives Energy grid operators face the potential challenge that everyone charges their EV at the same time, for instance when arrive at home or at work. This causes a peak in electricity demand, which are expensive to handle for grid operators. 16. How flexible are you with regards to charging your EV? 17. What incentives would drive you to charge your EV at different times? Price 18. Do you think charging an EV is expensive? What tariff do you have?

70

19. Imagine a dynamic pricing tariff in which you would pay a higher price during peak times. How would this impact your charging behavior? 20. Would you prefer a variable or a fixed price? What are the pros and cons? 21. Would it impact your decisions if you knew that dynamic pricing is beneficial for the energy grid and the environment? Public charging 22. Where do you charge your EV? Can you always find a charging station if you need to charge your EV? a. If yes: how often and why? b. If no: why not? 23. Which rules are you aware of, regarding public charging? a. If no: what would be convenient rules for public EV charging in your eyes? 24. Do you think there are enough opportunities to charge your EV in public? 25. Would you change your charging frequency if there were more opportunities to charge in public? 26. Do you think the Dutch government provides enough information regarding the public charging of your EV? Social identity 27. Do any of your friends own an EV? 28. Do any of your neighbors own an EV? 29. With whom did you discuss buying an EV? 30. How are the reactions on your EV? Data Name Age Charging card ID EV model Postal code Gender Children Educational level Thank you for you time. Is there anything I asked that you do not want me to use for my research?

71

Appendix  B.  Code  application  table                                 72

Appendix  C.  Transcribed  interviews   I1   For how long have you been driving an EV now? Two years. What are your experiences with EV: positive/negative? What do you like about it and what don’t you like? Well, I drive a Volvo V60 Plug-In Hybrid. A very pleasant car, I took it because there also is the possibility to hang a trailer on the tow bar. Not every car has that option, at least the Mitsubishi Outlander doesn’t. The car suits me very well and drives very comfortable. Before this car, I had a Land Rover, which was seated somewhat higher. There are actually two drawbacks to this car. One is that you are seated somewhat is lower. The second disadvantage is that the trunk of the car is very small. The battery takes up a lot of space of course. So that’s the downside. The range is 50 kilometers. I live in The Hague and this morning I left with a fully charged car, and then I have some left when I come here. If I charge the car when I arrive her, then I drive fully electric. I cannot always recharge, I cannot charge at home for example. So sometimes I drive on Diesel You don’t have a charging pole at home? I can recharge in my street and I still have a cord that I can connect to the plug at home, but it is broken and needs to be fixed. If it is fixed I will be able to charge him at home Why did you buy an EV? It has to do with the job I have. I am an accountant. Especially sustainability accountant, so I thought that I could make a contribution to the environment. So you chose the car because of environmental considerations? Well, a little more because I want to implement the job that I am doing in my personal life. What are your experiences with charging EV? How does it compare to a regular vehicle? Good. I think it takes three to four hours until it is fully charged.. Maybe even less, but I do not really pay attention to those times. And what about all actions around it? Refueling is just about filling your car up and getting back on the road again. I actually expected that the automakers had invented a kind of from-the-car pull system for that cord. It is of course inconvenient because you sit with that cord in the car. Where do you keep it? In the back seat or in the trunk. But that have to live with that inconvenience I think. What kind of adaptions did you need needed for driving an EV? If I am out of electric miles, I change to diesel. I ride a lot. I own this car for two years now and I drove over 100,000 miles. It is not always possible to drive fully electric, so I have also used diesel for a lot of mileage. Also when I have to make long trips to Germany or the north of the Netherlands for example. Driving fully electric in those situations is just impossible. Do you have a second (non-EV) car? When do you use which one? Why? Yes, but that one is for my kids, a Citroen C1. I don’t use it myself. Do you have a fixed driving pattern? No, I have two or three commutes per week from The Hague to Rotterdam; I try to drive fully electric. Other rides too, but after 50 kilometers I am out of electricity so it does not make sense in terms of time to charge my car somewhere along the road. The average distance that you drive when I have to think of Rotterdam - The Hague back and forth on one day. Yes.

73

Do you feel constrained by the battery? What do you do about it? No, because I have the diesel engines in place of course. There are indeed people who make a sport of it to drive as much as possible using only electricity. I think it's more of an add-on; I'm glad that it's in there. I find the car a bit more comfortable when it drives as a hybrid. If you drive fully electric, the car has a slightly different character. Every time it does something new in terms of driving. It's just a very nice car. What changes to your driving patters/lifestyle did you observe once you started driving an EV? None Going to work earlier for a charging spot? This morning I was at work quarter past eight. Then you always have a charging station. If you come at nine o'clock then you have a problem here. We're trying to do something about this. If you really want to drive fully electric there are colleagues who take their car to get away or so. Do make use of the EY stekkerclub? No, haven’t made use of that option. There must come a time when the entire garage is filled with electric plugs and then it is resolved. That is quite expensive. Perhaps the QParks of the world must take these sorts of things into account in the development of new garages. But maybe a plug is already outdated; you already have other systems that are much easier. Who knows how long will it be before such systems will be in place? My thesis is trying to bridge transition phase. I think that these periods will always be necessary in order to arrive at the next phase. It is obviously very uncomfortable that you should use a cord for charging your car. It is a waste of money and effort. That doesn’t attract people. The reason people are currently starting to drive electric is simply because of the tax benefits. It’s only tax trick. The problem that Stedin has will corrects itself because all these systems will be adjusted again in 2016 for taxation. For the car I'm riding the additional tax liability would then be 20%, It’s now 0%. For me, when considering a 3-year contract, I can lease the Volvo for another 2 years, or I go back to the Land Rover so to speak, a hybrid Land Rover. It does not matter because the Land Rover still has a 25% additional tax liability. Everything is fiscally driven in this country. The moment we realize that it is a success and that it costs too much, we immediately want to do something else and turn back the tax benefits from previous years. All of a sudden, nobody wants those 40,000 electric cars anymore. It's just a short pulse, which the government didn’t think through and in two years we will be left with all those unattractive second hand cars. The government should think of something that it is actually attractive enough to drive electrically so that you can actually get to that next stage. Why would a manufacturer invest in induction charging if the next stage is not there yet? Or you should tax ‘normal’ driving with diesel and gasoline even further so that electric driving remains attractive. Even though you still end up paying for it yourself there. So you think the initiative should come from the government? They started it, so why stop before the end is in sight? Yes, everyone will have to pay for it. We cannot stimulate business drivers to much because that’s not fair. Well, then you must design a fair system. And not a system in which everyone thinks ‘in the pocket’. Initially I pad no road tax, no BPM and no tax addition. Yes, that’s three times profit for me. I drive for free. The only thing I need to do is finance my car, but nowadays that’s also possible with the money I make. Nobody in the Netherlands is a thief of his own wallet. How often do you check your battery level when driving an EV? How do you feel about it? Well, I think that it’s fun; I try to keep a little eye on it. Maybe I still, knowingly or unknowingly, adjust my drive style to it. I try to drive electric for as long as possible. At which charging level do you start worrying? Never. Because of your hybrid car? Yes, I can also charge him while driving, that’s a thing I do once in a while. The car has a sort of safe button with which I can charge it up to 50%.

74

Which battery size would best suit your (driving) needs? Because I drive long distances, I would definitely say 500 to 1,000 kilometers. And I should have the possibility that I tow something with it, at least 2000 pounds. If that's possible then I would drive fully electric. How flexible are you with regards to charging your EV? Not really. I come here and I’m here all day. When I arrive, I want to charge. So when I arrive between half past eight and nine, it would be nice if I have a charging spot. The charging peak will then be present immediately. If I’m leaving here around lunch, then what? The charging should be done between the time that I arrive and when I leave after lunch. Do you always leave around lunch time? Possibly, but I can also leave at the end of the day. Of course I have flexible hours, appointments - not all of them here at the office - but also in the rest of the country: Amsterdam, Utrecht and Maastricht. So yes, the times that I'm here, I simply want to charge. What incentives would drive you to charge your EV at different times? None. It always has to be available for me. Do you think charging an EV is expensive? What tariff do you have? That’s a question I have asked myself ‘what does the charging actually cost?’ Of course you get the invoice after a couple of weeks or days but I think it is just below the petrol or diesel price on average. But I do not know it for sure. You do not know your own tariff? No idea. Imagine a dynamic pricing tariff in which you would pay a higher price during peak times. How would this impact your charging behavior? It wouldn’t. I should be able to leave. You wouldn’t drive using your ICE when the price of EV charging is higher during peak hours? No one wants to be a thief his own wallet. If peak charging will be very expensive, unrealistically expensive, then I wouldn’t charge during peak times. Would you prefer a variable or a fixed price? What are the pros and cons? Well, with what I just said if it would be around the price of diesel it still doesn’t make a difference to me. If it is much more expensive than diesel, I'll just park and don’t. Then it becomes very quiet at the charging poles. You would prefer a fixed price? No, variable pricing is fine. But the variation must remain under the diesel price because if that is above the price of diesel, no one will charge anymore. If it is clear that you have to pay more, why would you drive electric. Would it impact your decisions if you knew that dynamic pricing is beneficial for the energy grid and the environment? Well, you just made a roll call on my sustainability passion. I’ll make sure I have enough electricity in my car so I don’t have to think about such matters. Where do you charge your EV? Can you always find a charging station if you need to charge your EV? At the office, at home or at other parking lots. I always try to find a charging pole. How many times per week does public charging occur? Every moment when I am not here. My daughters for example, are horseback riders, the stable where they ride just installed a charging pole. When I have the opportunity, I charge my car over there. I always try to drive electric, if possible.

75

Which rules are you aware of, regarding public charging? No different than if you park somewhere that you have to pay parking fees. You should not think that you also pay your parking fee if you pay for charging at a certain spot. For example removing your car when it is fully charged? That is difficult of course, since you never know exactly when the car is fully charged. Do you get a notification when the car is fully charged? Volvo has an app, you can check the charging status If you're in a meeting, you do not check your Volvo app. But that's difficult to check I guess. You can perhaps see from the decline in power asked that he starts to get fully charged. Actually you should get a notification via Stedin. Stedin can see that there is no more power taken there, so he must be full. Stedin notifies Travel Card and Travel Card notifies the user. That's just a matter of making agreements. What would be convenient rules for public EV charging in your opinion? What is striking, I have been in Amsterdam a few times. There is a free parking spot, and there are two charging poles, but then there is one that is broken. One spot is not used because you cannot charge. At the same time you are not allowed to park your car over there because that’s only allowed when you charge your car. They would have to look more into such matters and dissolve these. Do you think there are enough opportunities to charge your EV in public? There should be much more. Also, there is again the investment that has to be made, as soon all these cars go to the market again, and the ‘tax party’ is over, it will be worth it. I think it's good that they do it but at some point you see charging poles without cars, a sort of doomsday. How much should you invest, even as a municipality, to encourage this, knowing that new systems are coming that will support different ways to charge. Would you change your charging frequency if there were more opportunities to charge in public? Of course. Do you think the Dutch government provides enough information regarding the public charging of your EV? It depends on how you look at it. It could, of course, be much better. I sometimes think that they haven’t thought it through how insufficient these things go. You can we create such tax benefits. But what does it mean? How are you going to deal with something like that in the future, how does that work by then? These are all important things. You must really think about it. If you then perform a change, in 2016, taking various measures to reduce tax benefits. What does that mean for the present and the future electric vehicle fleet? How do you deal with it? Much to do. And for now, there is nothing done. Do any of your friends own an EV? Colleagues here, who are driving the same car. I know about five to ten. Do any of your neighbors own an EV? Some other people in my street also drive electric vehicles. Do you have any rules amongst those neighbors regarding the use of the charging pole? No, The charging pole is free most of the time and once my plug gets repaired I can also charge at home. With whom did you discuss buying an EV? No one but myself. How do people react on your EV? The reactions are no different than for other cars.

76

I2   Hoe lang rijdt u al elektrisch? Iets meer dan een jaar want ik heb hem in december 2013 gekregen, eind december. En ik denk dat ik mijn laadpas pas in januari heb gekregen dus ik kon in het begin niet laden. Ik laad ongeveer elke dag hier (op de Boompjes), ik kom ook ongeveer vier dagen per week naar kantoor toe. Wat zijn uw ervaring met de EV? Op zich wel goed. Ik moet zeggen als je in het begin begint te rijden dan is het laadpaalstress. Haal ik wel de volgende laadpaal? Heb ik wel ruimte om te laden? Kan ik wel ergens laden? Zodra je dat loslaat, dan is het een stuk prettiger rijden. Ik snap ook niet de mensen die 100% elektrisch rijden. Ja, tenzij je een Tesla hebt of zo dat je 500 kilometer kan rijden maar met je magere 50 kilometer, soms in de winter nog minder met je Opel Ampera. Dan ben ik wel blij dat ik ook nog benzine heb om op terug te vallen. Zeker als je naar klanten toe gaat waar geen laadpaal te vinden is. Voor de rest bevalt het wel, ik vind het veel prettiger rijden namelijk. Ik vind het ook niet leuk om op benzine te rijden, dan maakt ie meer herrie en dan trekt ie minder snel op en allemaal dat soort dingen. Het bevalt wel maar je moet wel die ‘laadpaalstress’ zoals ik het maar noem overwinnen. Eigenlijk lukt 90% van de tijd wel maar als je alleen maar in de auto zit van ‘ik moet een laadpaal’… zeker hier op de Boompjes was dat een tijd heel erg. Als je om kwart voor 8 ‘s ochtends er was dan had je geen laadpaal meer. Dus dan was het een soort wedloop wie er als eerste was om die paar palen. Ging je daarvoor ook eerder naar kantoor? Ja want ik woon zover van kantoor af dat ik moet laden. Wat is de afstand? Ik woon 37 kilometer van kantoor af. Een Opel Ampera die dus soms maar 40-50 km bereikt heeft moet je wel laden. Waarom heb je gekozen voor een elektrische auto? Nou primair waarschijnlijk omdat ik nog net binnen de nul procent ding viel. Dus financieel was het erg aantrekkelijk. Ja en voor de rest, ik zal dat niet zo openlijk altijd zeggen maar ik vind het toch ook wel een prettig idee dat je inderdaad niet meer de hele boel aan het vervuilen bent. Alhoewel stroom komt ook ergens vandaan maar zonder het financiële aspect had ik het alsnog niet gedaan. Als er een veel goedkopere benzine auto met nul procent bijtelling was geweest en elektrische auto had dat niet… dit was waarom niet en dan maar uitproberen. En er was dan ook nog zo’n deal dat je via Opel je laadpaal praktisch vergoed kreeg enzovoorts. Dus ik kon precies nog net op juiste moment… ik heb hem echt een maand voordat die regelingen allemaal ophielden. Die staat op eigen terrein, die laadpaal? Andere mensen mogen daar ook laden, ik heb geen eigen parkeerplaats maar mijn huis is een hoekhuis wat rechtstreeks tegen de parkeerplaats aanstaat dus het is een paal en hij is ook openbaar gemaakt. Dus hij is ook te vinden in de navigatie van andere mensen die op zoek zijn naar een laadpaal? Ik denk het wel. Ik heb toen aangegeven inderdaad – want hij is van de New Motion – dat ie inderdaad gevonden mag worden maar bij sommige laadpaal kaarten verschijnt ie wel, bij andere niet. Dus hoe ze dat nou in godsnaam delen dat weet ik niet. Maar hij is gewoon publiek beschikbaar en heel soms staat er eens een andere auto. Baal je daar dan van? Nou een keer wel want toen stond er een… maar dat was volgens mij een dealer ofzo… had iemand een Tesla die helemaal leeg was aangesloten. Op een slowlaadpunt want dat is het natuurlijk bij thuisladen. Die heb ik laten afsluiten op een gegeven moment. Want die stond drie dagen non-stop te laden. En natuurlijk betaald ie me wel maar dat vond ik 1. hij staat in de weg, 2. het is wel mijn huis-tuin en keuken stroom en dan krijg ook in een keer een stroompiek in mijn stroomrekening waar ik niet zo heel goed rekening mee hou dan. Want de betaling is nu en de stroomverrekening is over een jaar dus dat vond ik ook niet zo netjes. Wie sluit er in godsnaam een Tesla aan voor drie dagen? Dus ik heb echt het idee dat iemand hem daar heeft neergezet van ‘dat is vast een privé punt waar ik niet voor betaal, dan kan ik hem even helemaal volladen of zo’, terwijl je gewoon gratis Tesla laadpunten hebt. Wat zijn uw ervaringen met het opladen van de EV?

77

Uhhhm, meestal goed. Maar het aantal keren dat je je auto weer drie keer naar een andere paal mag zetten is toch wel ook hoog. Wanneer gebeurd dat? Wanneer de laadpaal niet reageert. Je hebt hier een andere college van mij die rijdt ook elektrisch die vroeg: ‘waarom staat er niemand op de tweede en de laadpaal deed het niet?’. Nou als jij hier om 9 uur aankomt en die op de tweede op de Boompjes zijn leeg, kun je de donder op zeggen dat ze kapot zijn. Dus dat zie je toch wel vaak en ik heb dan bij mijn eigen laadpunt dat mijn auto gaat piepen als er een stroomstoring is. Dus gisteren mocht ik mijn nest uit omdat het alarm afging vanwege het feit dat het laadpunt een storing gaf. Ik moet eens kijken hoe ik dat uit kan zetten want dat was niet leuk, want dat was het enige waarom die aan het piepen was. Het feit dat je ook niet altijd een laadpaal hebt is wel irritant en bij de Boompjes – het is fijn dat ze die laadpalen erbij hebben gedaan – maar ze hebben het op normale parkeerplaatsen omgezet en ik heb al twee keer schade gereden – tegen mezelf, niet de andere auto – om proberen in zo’n punt te komen omdat het zo krap is. Want dan staat er een auto zo, en dan staat hier zijn bumper. Eigenlijk vermijd ik die plaatsen gewoon, dat doen heel veel mensen, dus die zie je heel vaak open staan. Ze hebben er geen rekening mee gehouden dat die auto’s toch wat meer ruimte nodig hebben. Of geen rekening mee kunnen houden. Dat zijn wel irritante punten, dan zie je een laadpunt en dan denk je ‘daar krijg ik die auto met geen geweld meer in’. Ik ben ook wel eens helemaal ingeparkeerd. En ik parkeer ook wel eens iemand anders in. Ik heb letterlijk wel eens mijn spiegel moeten inklappen en tegelijkertijd het raampje openhouden en die persoon zijn laadklep een stukje dichthouden anders kon ik er niet uit. Zo ingeparkeerd. Daar word je niet heel gelukkig van maar over het algemeen gaat het goed. Het gevolg is dat je daar twee keer per maand of zoiets last van hebt. En ten opzichte van het aloude tanken, hoe bevalt het laden van de EV? Ik vind het eigenlijk ook wel prettig als je een laadpaal hebt dan heb je een laadpaal dan hoef je niet… alhoewel ik soms benzine moet tanken omdat ik nog steeds een hybride heb en wel eens op benzine rijd. Maar ik vind het wel prettig dat ik maar vier keer in het jaar een benzinestation zie. En ik vind het ook prettig dat bij heel veel plekken waar je komt, als ze een laadpaal hebben, dat ze over het algemeen een speciale regeling hebben. Dus als je naar de Efteling gaat, sta je vooraan, als je naar de dierentuin gaat sta je vooraan. Je hebt daar nog wel voordeel van, maar er zijn er maar vier dus je moet wel toevallig degene zijn die het succes heeft om daar te kunnen staan. Dus ja het bevalt wel maar je ziet nog wel dat het een beetje in de kinderschoenen staat. Maar wat ik begreep, al een heel stuk minder dan twee, drie jaar geleden. Heb je je nog op andere manieren moeten aanpassen om elektrisch te kunnen rijden? Nou ja, ik ga letterlijk vroeger weg. Ook sowieso voor de spits al hoor, om de spits proberen te mijden. Maar mijn werktijden zijn denk ik toch wel veranderd daardoor. Dat is denk ik toch wel de primaire aanpassing. Ik probeer er nu om 8 uur te zijn en om 4 uur weg te gaan. En voorheen was het zelfs zo dat ik probeerde er om half 8 te zijn, toen hier nog niet genoeg laadpalen waren, omdat ik toch wel probeer elektrisch te rijden en niet op benzine te rijden. Niet alleen omdat EY je niet oneindig benzine laat tanken maar ja je hebt ook een elektrische auto en hij rijdt prettig elektrisch. Ik heb thuis tegenwoordig een bord ophangen en mijn vrouw parkeert naast mij, omdat het publieke plekken zijn, zodat mocht iemand anders het vol parkeren dan kan zij haar auto wegrijden. Dat soort dingen zijn we tegenwoordig gaan doen, maar dat noemen we niet echt een lifestyle aanpassingen. Meer omgaan met buren die het niet accepteren dat je een (fluistert) privé plek hebt. Wat je helemaal niet hebt. Je hebt eigenlijk maar twee plekken van alle 500 waar je kan staan. Heb je nog een tweede non-EV? Ja. Wanneer gebruik je die? Ik niet. Die is van mijn vrouw. Ja, mocht ik toevallig een keer met haar auto moeten rijden of zo, als zij zegt ik heb geen zin om te rijden of zegt dat ik terug moet rijden. Ik heb er twee keer in gereden tot nu toe. Dan mag je ook weer eens wennen aan schakelen. Dit is de eerste automaat die ik ooit heb dus ik heb 18 jaar geschakeld gereden. Maar ik merk het wel, ik heb hem meteen de eerste keer laten afslaan omdat ik het gewoon vergat om de koppeling in te drukken.

78

Heb je een vast/regelmatig rijpatroon? Ja volgens mij wel. Ik zit heel veel op kantoor hier omdat ik niet zo heel veel bij klanten zit. En dat betekent eigenlijk dat ik vier dagen in de week werk. ‘S ochtends vroeg weg en s ‘middags weer terug. Hoe ziet een gemiddelde dag eruit qua kilometers? Ja 37 heen, 37 terug. En dan op de dagen dat ik thuis ben is het inconsistent. Want wij gaan wel heel veel weg en ik woon ook niet echt heel makkelijker voor het openbaar vervoer dus de auto wordt wel echt voor alles gepakt. Ook als wij de stad in moeten, of we gaan naar het park om te wandelen. Overal wordt de auto voor gepakt. Dus heel veel kleine ritjes ook. Dat is totaal onvoorspelbaar. Wij fietsen niet zo heel veel met twee kleine kinderen waarvan een nog moet leren fietsen en een niet meer echt goed in een kinderzitje past. Dus het is makkelijker om ze in de auto te zetten, en je hebt ook minder schuldgevoel want je rijdt elektrisch. Voel je je beperkt door de batterij? In het begin wel, maar omdat de range extender erin zit niet. Dat is echt wel het verschil. Wat deed je daaraan? Stress krijgen. Ik ben nooit zo iemand geweest die zei ‘oh dan kijk ik wel op die app waar de dichtstbijzijnde laadpaal is, oh tien minuten van waar ik moet zijn, laat maar ik rij wel op benzine terug’. Ik had laatst bij een klant waar ik heel veel kom ‘ja verderop is een laadpaal’. Ja dat klopt, maar dat is betaald parkeren en dat kan ik niet terug declareren. Dan zet ik hem maar gewoon op het terrein van de klant. Dan rij ik wel op benzine terug. Zo ben ik geworden. In het begin had ik daar veel meer stress over. Heb je je rijstijl nog aangepast. Dus niet rechtstreeks naar de bestemming maar via een laadpaal? Nee, want mijn TomTom begrijpt dat ook niet en ik heb geen… ik moest binnen een maand mijn Ampera krijgen om binnen die bijtelling te vallen, dus ik heb degenen die ze nog hadden en die had geen navigatie. Dus ik heb geen enkele optie, ik heb geen achteruitrijsensoren, geen navigatie. Alle gratis opties heb ik niet want ik kreeg te horen dat er nog een witte en een zwarte waren. En de witte vond ik lelijk dus ik nam de zwarte maar. Anders moest je nog een halfjaar wachten en dan had ik 4% bijtelling gehad. Dat vond ik zonde. Hoe vaak check je het laadniveau van de batterij? Dat zie ik permanent op dat dashboard. Maar hij is op een gegeven moment op, of niet. En ik weet dat ik hiernaartoe kom zonder hem op te maken. Ik ben wel zo fout geworden om in de winter handschoenen aan te trekken en de verwarming uit te zetten. Anders haal ik het ook niet helemaal 100% hiernaartoe. Dan rij ik hier op benzine de garage binnen. En ook nog wel eens, dat is een tip van iemand hier, toch goedkoper en beter voor je batterijen… ik laad hem niet aan de paal warm worden ondanks dat het mijn eigen stroom is… maar ik laat hem wel eens op benzine warm draaien. Ik de woonwijk uit, de N11 op en als ik bij A4 kom wat ongeveer drie minuten is dan zet ik hem op stroom. De benzinemotor draait hem zo warm en die gebruikt bijna geen benzine. En zonder dat kost het enorm veel stroom om dat kreng warm te krijgen, dus dat heb ik wel aangepast. Vind je het niet zonde dat je dan juist in de stad op benzine rijdt? Ik woon aan de A11, praktisch. Dus ik rij inderdaad de woonwijk uit op benzine, dat is zonde. Maar als het extreem koud is pakt ie sowieso wel in het begin de benzinemotor om extra bij te verwarmen. Je hebt 50km, bij welk laadniveau begon je je meestal zorgen te maken toen je nog ‘laadpaalstress’ had? Toen maakte ik me al zorgen op het moment dat ik wegreed. Het is echt niks gewoon. Maar ik maak me nu eigenlijk helemaal geen zorgen meer. Ik denk wel bijvoorbeeld als die nog maar 17 kilometer heeft, ga ik dat nog wel net aan halen of niet ergens. Maar meestal wel, zeker nu ik twee maanden geleden de tip heb gekregen dat ik hem niet in ‘drive’ moet zetten maar in ‘longdrive’ moet zetten. Dat scheelt ook. Ik dacht eigenlijk dat ie dat allemaal al deed, die energie terugwinnen als je gaat remmen, maar eigenlijk doet ie dat in longdrive nog wel beter. Daar heb ik 10 kilometer mee gewonnen, dus dat maakt wel uit. Ik rij nu heel gevaarlijk volgens mij als ik in een normale auto rijd want ik ben nu dus gewend dat de auto remt als je gas loslaat. Ik heb het toch een keer getest, toen reed mijn vrouw achter mij, hij doet geen remlichten aan als je dat doet, dus volgens mij is dat best een gevaarlijke rijstijl. Want je remt wel af. Ik merk het wel significant, het is alsof je door stroop rijdt.

79

Welke batterijgrootte/range zou het beste passen bij jouw rijbehoeften? Om heel eerlijk te zijn past dit net aan bij mijn rijbehoeften over het algemeen. Want ik haal het heen en terug. Als ik vol elektrisch zou zijn, zou ik dit niet prettig vinden want ik haal heel veel klanten niet. Ik vind 500 kilometer toch eigenlijk een beetje het minimale als je echt niet meer op benzine kan vertrouwen. Het is voor mij nu goed, maar als je zou zeggen ‘zou je je veilig voelen met 80 en soms 50 kilometer in de winter’, dan zou ik er niet in rijden. In ieder geval niet naar klanten toe bijvoorbeeld. Gisteren ben ik van Rotterdam naar Amsterdam gegaan. Dat haal ik niet. Ik rijd redelijk zuinig, ik ben tien minuten voordat ik aankwam op benzine overgegaan. En dan hebben ze daar geen laadpaal. Ik zou het dus niet redden, ik zou ergens op de snelweg stranden met mijn huidige auto en ik zou niet kunnen laden. En als je kan laden moet je alsnog weer 3-4 uur wachten voordat je weer weg kan. Dus op de snelweg tussendoor even laden is ook geen optie. Ik heb zoiets als je elke dag rijdt… ik doe wel wat dingen maar we hebben hier een of twee mensen die rijden ook elektrisch maar die fietsen 90% van de tijd en dan rijden ze een keer elektrisch, ja dan is het een spelletje. Als je elke dag rijdt, dan ben je wel klaar met die spelletjes, dan wil je gewoon rijden. In plaats van, ook al doe ik dat wel, handschoenen aan, jassen dicht, en als de kinderen erin zitten dan gaat ook gewoon de verwarming aan. Hoe flexibel ben je met het oog op het opladen van je EV? Ik merk dus inderdaad dat bij heel veel klanten waar ik naartoe ga geen laadpaal is. Dus ik vind het eigenlijk nog best wel beknopt. En ik vind bijvoorbeeld bij mij in de gemeente ook het flauwe antwoord toen ik zelf een paal van de gemeente wou laten plaatsen ‘maar er zijn twee palen in de gemeente’. Ja, maar de dichtbijzijnste is een kwartier lopen. Zie je mij elke dag een kwartier lopen, zeker niet als je boodschappen hebt of zo. Dus ik had zoiets van ja dat vind ik een beetje een rare insteek. Dan vind ik Rotterdam een stuk beter want hier zie je er wel heel veel. Ze zijn wel altijd bezet bijna. In ieder geval de parkeergarages zijn goed te doen. Maar er zijn er nog steeds veels te weinig naar mijn mening en niet om mensen met benzineauto’s te pesten dat ze er niet mogen staan maar er zijn volgens meer mensen die hun elektrische auto willen laden dan dat er punten zijn. Wat ik ook zie is dat bij andere klanten de dichtbijzijnste laadpaal meteen bepaald parkeren is. Dat is niet handig als je een afspraak van 4 uur hebt. Dat kan je niet makkelijk terug declareren dus dan ga ik ook niet laden. Ik ga niet op mijn eigen kosten met veel pijn en moeite – want ik krijg geen bonnetje want alles gaat tegenwoordig via Yellowbrick – dus dat vind ik te veel moeite geworden. Je laadt altijd op de Boompjes? Bij de Boompjes of bij mij thuis of waar ik toevallig sta. Als wij bijvoorbeeld naar het park toe gaan in Leiden dan parkeer ik hem bij het station want daar is een laadpaal, als wij naar het centrum gaan dan is er daar een laadpaal. Dan staat ie daar zolang we daar zijn. Bij de Boompjes staat ie er de hele dag. Vroeger verplaatste ik hem nog wel eens maar dat doe ik niet meer. Vanwege de Stekkerclub? Sort of off-record, volgens mij werkt dat hele stekkerclub gebeuren niet hoor. Het is leuk dat je telefoonnummers hebt. Maar niemand doet dat. Het is super onhandig. Er is wel een idee geweest dat er een app zou komen, maar dat is vanwege privacy redenen geloof ik allemaal niet doorgegaan, wat ik ook wel weer begrijp. Ik gebruik die stekkerclub in ieder geval absoluut niet. Ik ben ook nog nooit gebeld of gevraagd. Ik heb het een keer geprobeerd. Ik wisselde vroeger vooral omdat er minder laadpunten waren, uit beleefdheid naar anderen toe. Maar nu is bijna altijd wel een laadpunt beschikbaar. Ze hebben er weer wat meer bijgeplaatst. Welke prikkels zouden volgens u kunnen helpen om de EV op andere tijden op te laden? De zekerheid dat ik een laadpaal zou hebben op dat moment. Ik zou hem nu nooit niet op een elektrische paal zetten omdat ik gewoon weet dat om 12 uur het een pain in the ass is. En ik kom hier wel eens om 12 uur aan, dan ben ik bijvoorbeeld ‘s ochtends weg geweest en dan is het inderdaad van ‘pas ik hier nog tussen, deze ene die open is?’. En die is open, niet omdat er geen elektrische auto wilde staan maar het is meer omdat niemand erin paste. En het lukt mij wel eens om erin te komen, zonder auto’s te raken of mezelf te raken. Maar ik heb ook wel eens dat ik gewoon ben doorgereden inderdaad. Er is gewoon geen zekerheid dat je een paal hebt om 12 uur of om 1 uur. Je ziet wel dat heel veel dan nog aan het laden zijn. Ik heb ook wel eens een auto zien staan, toen ik wegreed stond ie op groen – dus die was allang klaar met laden - en de volgende dag stond ie nog steeds op groen. Die is volgens mij niet weggeweest in de tussentijd.

80

Betaal je eigenlijk door als die klaar is met laden? Ik heb geen idee want EY betaald het. Voor zover ik aan mijn eigen laadpunt kan zien, volgens mij niet. Je betaald voor hoeveel stroom er is afgenomen. Bent u van mening dat het opladen van uw EV duur is? Ik vind dat je het niet kan zien. Eigenlijk vind ik het heel bijzonder dat er een hele discussie was over ‘je moet bij benzinestations vanaf de snelweg kunnen zien wat het kost’, terwijl je bij geen enkele laadpaal kunt zien wat het kost. Ik heb echt geen idee. Ja, mijn eigen laadpunt want ik weet wat voor stroomtarief ik vraag aan de mensen. Maar die kunne het ook niet zien. Ik moet er eigenlijk een bordje bij zetten ‘ STROOM HIER, nul komma zoveel cent per kilowatt. Je kan het nergens zien, je kan het ook op apps nagenoeg niet zien, er staat wel zo’n prijsdingetje maar dat is vaak niet ingevuld. En ik zie natuurlijk niet wat EY betaald voor mij. De enige indicatie die ik heb is dat ik weet wat mijn eigen laadpunt kost en hoeveel stroom daarin gaat en hoe veel dat dus kost per maand aan stroom. En vind je dat veel geld? Het zal tussen de 60 en 80 euro per maand liggen, ik dat nog best wel wat tegenover het hele benzine rijden. Ik zou eigenlijk waarschijnlijk voor 200 euro tanken en het is daar een halvering van. Maar het wordt gebracht alsof het nóg goedkoper is. Bijvoorbeeld mijn stroomrekening is dus met 30-40 euro per maand omhoog gegaan. Ik had er laatst een van honderd euro extra. En dat is ook onhandig want dat krijg ik een keer per jaar verrekend. En het is ook nog eens zo, als ik er nu mee stop, wordt het niet vergoedt, maar ik blijf wel een jaar lang doorbetalen. Dus ik ben ook een soort van verslaafd aan mijn eigen laadpunt geworden in dat opzicht. Ik zou elke dag dat kwartier kunnen lopen, of er zijn een of twee bedrijven die een laadpunt hebben en dan moet ik vijf minuten lopen. Ik weet niet of die het waarderen als ik daar elke dag ga staan. Het is wel heel onzichtbaar als je aan het laden bent, bij een benzinetank heb je tenminste meteen het idee van ‘daar gaat weer 80 euro aan benzine’. Stel je eens voor dat er een dynamisch tarief geldt… Dan zou ik alleen maar boos worden. Het maakt nu niet uit omdat mijn werkgever dat betaald. Maar zou mijn werkgever dat aan mij doorbelasten dan zou ik boos worden. Dit tarief geldt natuurlijk ook thuis. Als het mijn eigen stroom is, dan maakt het voor mij niet uit. Ik betaal hetzelfde bedrag aan stroom natuurlijk. Ik heb een dag en nacht tarief. Dat begrijp ik, maar er vanuit gaande dat er een dynamisch tarief geldt, waarbij de prijs per uur kan fluctueren. Maar thuis heb ik dat eigenlijk al. Thuis staat mijn auto geprogrammeerd om alleen tijdens het nachttarief te laden. Die laadt niet vanaf 5 uur, die laadt vanaf 11 uur wanneer het daltarief geldt. Daar doet ie dat wel, maar hier expliciet niet, als ik hem hier op het daltarief instel dan kom ik niet terug. Ik zou hem op zich trouwens wel kunnen programmeren om hem hier vanaf 2 uur pas te laden, maar dan staat ie wel alsnog vanaf 8 uur aan de laadpaal. Ik ga niet die plek opgeven want dan weet ik dat ik er om 12 uur niet kan staan. Daar had ik niet over nagedacht, ik kan die auto natuurlijk programmeren om op een ander moment te laden. Volgens mij staat er bij het bordje trouwens dat je aan het laden moet zijn om op die plek te mogen staan. Maar ja, dat is natuurlijk onhaalbaar. Ik krijg geen notificatie wanneer die klaar is dus, ik neem aan dat ze niet bekeuren als je op groen staat. Een van de andere respondenten heeft daarvoor een bekeuring gehad Terwijl die aangesloten stond maar niet aan het laden was? Het is ondoenbaar, daar zou ik ook geen rekening mee kunnen houden. Een collega van mij die heeft wel de gemeente zou ver gekregen…’ja hij is om 1 uur ‘s nachts klaar met laden’, wat verwacht je dan? Dat je in je pyjama naar buiten komt uit je bed, je auto verplaatst en … Zou je een vaste of een variabele prijs prefereren? Ja mij maakt het niet uit want ik betaal het niet. Zo cru is het op dit moment. En stel dat je het zelf zou moeten betalen? Vast, want ik vind dat wel betrouwbaar en dan weet je tenminste waarvoor het is. Het zorgt alleen maar voor meer keuzestress en er is al genoeg keuzestress in de wereld. Zou het je beslissing beïnvloeden als je zou weten dat variabele prijzen beter zijn voor het milieu?

81

Nee, niet echt. Dan heb ik meer zoiets: ik ben best wel milieubewust maar zoek de oplossing in de techniek en niet in ‘belasten’. Zoek de oplossing in zonnepanelen in plaats van kolencentrales. Ik weet dat het niet zo simpel werkt maar dat is wel de insteek. Ik vind dat je niet iedereen zo ver kan krijgen om milieubewust te zijn door het alleen maar duurder te maken. Mensen zijn gewoon bepaalde gemakken gewend. Mens is een gemaksdier. Dus probeer het gemak duurzaam te maken in plaats van het gemak te belasten. Ik zou er chagrijniger van worden. Ik zie nu ook acties als ‘verdien 130 euro door de spits te mijden’. Ja maar, ik doe zoveel als ik kan, maar ik heb ook ‘s ochtends kinderen, die moeten ook weggebracht worden, ‘s avonds kinderen die willen eten, ik moet een bepaalde tijd op kantoor zijn, je kan wel via allerlei financiële prikkels proberen mij om uur 5 ‘s ochtends te laten weggaan, maar dat werkt niet. Het is gewoon niet reëel op een gegeven moment meer. Al die financiële prikkels volgens mij, als dit, die gaan allemaal tegen elkaar inwerken op een gegeven moment. Dan weet je niet meer waar je rekening mee moet houden. Ik heb zoiets van: je bent met te veel dingen bezig en op een gegeven moment laat je het maar gewoon zitten en dan ben je chagrijnig Hoe vaak laadt je op in het openbaar? Nou toch wel twee of drie keer per week, want dat is in het weekend, als ik ergens naar toega. Dat zijn meestal hele kleine afstanden dus dan laadt ik hem soms ook meer op omdat ik daar dan een parkeerplaats heb, dan dat ik echt hoef te laden. Als ik de stad in rij dan ben ik misschien twee streepjes kwijt en die laad ik ook weer terug in de tijd dat ik daar sta. Maar had ik die twee streepjes echt moeten bijladen om weer terug naar huis te komen? Nee, natuurlijk niet. Van welke regels rondom openbaar opladen ben je je bewust? Nou ja, wat ik net zei. Volgens mij mag je er alleen maar staan als je echt aan het laden bent. En ja, benzine auto’s mogen er niet staan. Ik weet niet of er nog meer regels zijn want dan ben ik me er niet van bewust. Wat zouden verder nog handige regels zijn in jouw ogen? Nou, het is niet echt een regel maar ik had dat een keer begrepen van iemand die mij dat vroeg in Leiden omdat ik Leiden aanwonend ben om het zo maar te zeggen, die vroeg of je hier ook moest betalen voor het parkeren want die reed elektrisch in Amsterdam en daar betaal je via je pas. Dat zou het wel een stuk gemakkelijker maken als daar met je laadpas ook duidelijkheid over was, waar je dus met je laadpas meteen je parkeerkosten betaalde. Maar dat is niet echt een regel dus. Dat is meer dat er gewoon helderheid is, want blijkbaar is het in de ene gemeente anders dan in de andere gemeente. Want in Leiden moet je gewoon parkeren betalen en stroom betalen los van elkaar, terwijl je in Amsterdam doe je dus blijkbaar gewoon als je hem er inplugt, dan ben je klaar. En hier, laat ik het zo zeggen: ik heb een abonnement, dus wederom ik weet niet wat je hier moet betalen. Vind je dat er genoeg mogelijkheden zijn tot openbaar opladen? Nee, ik vind het wel veel beter geworden maar het is nog steeds veels te weinig. Rotterdam vind ik dan echt nog vooruitstrevend daarin. Maar ik verbaasde mij er ook over – laatst waren we toevallig met de benzineauto – Blijdorp waar wij dus een abonnement op hebben heeft dus pas sinds begin dit jaar laadpalen. Ja, en dan staat er dus helemaal op hun website ‘wij zijn met duurzaamheid bezig’. Waar zijn die bloody laadpalen dan? Ze hebben ze nu wel trouwens, dat zag ik de laatste keer dat we daar kwamen. Ik vind het nog steeds te weinig, en kleine gemeenten doen er steeds weer heel moeilijk over. Die zijn echt wel afhankelijk van particulieren en bedrijven die slowlaadpunten hebben staan. Hoe zou je het het liefst zien? 1 Laadpaal per auto in Nederland? Ik zou zeggen eigenlijk, maar dat is natuurlijk onhaalbaar, maak elke parkeerplaats een laadplaats maar verplicht dus niet dat het per se voor laadauto’s is. Dus dat iedereen daar mag staan. Dat is onhaalbaar. Het elektriciteitsnet heeft net zo veel auto’s als nu, misschien net iets meer. Want heel veel zullen gewoon benzineauto’s hebben staan maar dan hoef je niet meer te zoeken, niet te ergeren aan die ene benzineauto die op een laadplek staat. Dat gebeurd namelijk nog wel eens. Dus ik denk dat je echt, als alles elektrisch op een gegeven moment moet gaan rijden, dat er volgens mij wel uiteindelijk een toekomst is, dan zou elke parkeerplek eigenlijk een laadpunt moeten hebben. Anders hangen we van benzinestations af. Maar ik zie dat niet zo snel gebeuren. Wat vind je van de informatievoorziening rondom elektrisch rijden en opladen? Eigenlijk heel slecht, want volgens mij wat ik primair weet, weet ik van, want ik werk bij Cleantech and Sustainability en een van mijn collega’s is expert op het gebied van elektrisch rijden, maar verder krijg

82

je eigenlijk heel slechte informatie. Dus nee, zonder [collega] had ik vrij weinig geweten van elektrisch rijden. Tot en met dat ie mij drie geleden nog moest overtuigen dat alle elektrische auto’s niet uit pausmobielen bestonden. Dat het ook gewoon normale auto’s, die er normaal uitzagen en normaal rijden en dat je niet inderdaad een of andere futuristische conceptcar hebt, die er niet uitziet. Ik moet wel zeggen, ik had een keer gewoon wat getwitterd over dat er allemaal benzineauto’s , die het niet begrepen… Hier in de Boompjes waren ze toen nieuwe palen aan het aanleggen maar hadden ze die vakken nog niet mooi groen geverfd en toen gingen er gewoon benzineauto’s staan. Stomme benzineauto’s. Halve dag later kreeg ik echt een reactie van de gemeente Rotterdam hun Twitter, zo van ‘oh, waar is dat welke plek? Oh ok.’ En dan meteen ook Elektrisch Laden Rotterdam in de Twitter van ‘Nou, laten we toch eens gaan kijken met de inspecteurs wat daar aan de hand is.’ Dat vond ik wel grappig. Dus ik zie wel dat er een soort movement is voor dingen te doen, maar… ik kijk niet zo heel veel televisie maar ik zie wel eens zo’n reclame van elektrisch rijden en dan denk ik van nou dat is wel iets te idealistisch geportretteerd. Wederom, dat zijn de merken die proberen hub elektrische auto’s te pushen. Je hebt natuurlijk ook de overheid die zegt 0% bijtelling op je EV, maar wat daarna? Ja want ze hebben nu… eigenlijk en ik snap het wel, want ze hebben het helemaal niet gedaan omdat het niet genoeg bevorderd is, het is gewoon botweg een bezuiniging. Maar die splitsing tussen hybride’s met een stekker met nog wel een range extender en niet. En toch 4% bijtelling en 7% bijtelling is geloof ik de ander of 8% hebben ze er dan inmiddels weer van gemaakt, zeven of acht, ik ben het vergeten. Ik zie het wel over drie jaar ongeveer nu wanneer die afloopt. Want, ja, dan krijg je weer van die rare concepten ‘als je een volelektrische mag je misschien wel 130 overal rijden en ook als je in een 80 kilometerzone’… Ik snap het wel maar sowieso lijkt het me gevaarlijk als alle auto’s 80 rijden en een aantal andere auto’s rijden gewoon 100. Maar ik snap wel dat er bij de hybrides niet kunnen zeggen van ‘ja rijdt ie nou op benzine of rijdt ie nou op elektra?’. Maar het begint wel heel raar te worden, het begint wel heel onoverzichtelijk te worden. Ik heb geen idee dat daar enigszins visie achter zit. Enige visie die ik mee krijg in een aantal gemeentes die wel heel veel elektrische punten plaatsen. De ontwikkeling gaat te snel voor het logge systeem eigenlijk. Ja, want ook mijn auto kan niet snelladen. Maar aan de andere kant, ik ben ook praktisch nog geen snellaadpunt tegengekomen. Het is zo erg zelfs dat als ik van Amsterdam af kwam en dan moest ik bijvoorbeeld lunchen, nou dan kan je, dan heb je één paal aan de snelweg maar dan moet ik eigenlijk omrijden. Weer tussen Delft en Rotterdam, wat is het, daar heb je zo’n Burger King. Maar ja, die staat alleen maar in de andere richting Amsterdam. Zet toch alsjeblieft 1 aan allebei de kanten. En meer dan 1. Dan kan ik in ieder geval nog iets opladen. Dat zouden ze dus ook gewoon mogen adverteren, net als dat je hebt ‘hier komt een benzinestation’, ‘hier komt een snellaadstation’. Maar eigenlijk is er nul info vind ik. Nog vrienden met een EV? Nee, niemand. Alleen collega’s. Maar het is natuurlijk ook niet zo snel betaalbaar een elektrische auto tenzij je in een lease zit Buren met een EV? Uhhh, niet directe buren, wij hebben denk ik drie, vier straten verderop ook iemand die ook zijn eigen laadpunt heeft. Rijdt ook elektrisch, ken ze voor de rest niet. Je hebt ook een bedrijf met een laadpunt. Je hebt een iemand die rijdt vaak met een Outlander – ik weet niet of je dat echt een elektrische auto mag noemen, die twee kilometer die die op elektra kan rijden – maar die heeft geen laadpunt. Dus nee, drie bedrijven, maar er is volgens mij 1 persoon bij mij in de buurt. Met wie heb je het kopen van een EV overlegd? Met mijn vrouw natuurlijk. Nou ja, kopen: leasen. Ik heb bijvoorbeeld ook gewoon info bij [collega] want ik moest heel snel beslissen. Ik kon niet eens een proefrit maken in die auto. Dus ik heb zoiets van als de persoon die helemaal dol is op elektrisch rijden een Ampera goed genoeg vindt en ik heb niet zo veel keus, ik moet nu het doen, specs bekeken enzovoorts. Maar alsnog merk je dat hij ook heel veel niet wist hoe het hier ging. Dus ik heb best wel gehaast de beslissing genomen en een aantal dingen ook pas achteraf uitgevonden. Heb je daar spijt van? Nee, maar ze hadden wel dingen makkelijker kunnen maken hier. Gewoon het hele laadpaal verhaal. Want je mag dus geen privé laadpaal hebben, daar wil EY niks van weten. Wat heel gek is want Opel

83

betaalde het gewoon. Dus EY mag het niet plaatsen, terwijl het gratis is. Dus je moet het dan helemaal particulier regelen. New Motion zegt dan dat ze het niet mogen regelen omdat ze dan ruzie met Leaseplan krijgen, want Leaseplan regelt dat gewoon. Die hebben dat toen onderling helemaal uitgezocht. Het bleek dus dat EY een uitzondering bij Leaseplan had dat ze geen laadpalen mogen plaatsen dus mocht New Motion het wel voor mij doen. Hierdoor kwam ik in aanmerking voor dezelfde regeling als Leaseplan bij Opel heeft. Ik heb heel blij dat The New Motion het toen allemaal heeft uitgezocht. Want ik heb zelf een aantal commerciële aanbieders afgebeld en die zeiden dat ze mij niet mochten helpen omdat ik bij Leaseplan zat. Terwijl dat wel mocht, alleen moest je alles zelf regelen. EY wilde niet dat Leaseplan het regelde voor ‘God knows welke reden’ want het had ze geen enkele cent gekost. Toen heb ik het maar zelf geregeld. 200 euro heeft het me gekost. De paal was gratis en 400 euro van de installatiekosten werden betaald. Het installeren kostte 600 euro. Het is absurd duur, want uiteindelijk is het gewoon een geglorificeerde stekker. Het was dus 1700 euro en Opel was toen nog bezig met het pushen van die langzame laadpunten die eigenlijk niet zo heel goed zijn. Hoe zijn de reacties op de EV? De meeste mensen hebben er niet echt een mening over, volgens mij vinden ze het een beetje onzin. Een of twee mensen in de buurt vonden het wel grappig want die vonden het een stoere auto en nu zijn ze eraan gewend. En je hebt nog wel een of twee mensen die er chagrijnig over zijn. In het begin liet iemand bijvoorbeeld zijn hond schijten voor de laadpaal. Geen idee wie het was maar blijkbaar vond iemand het stom. Ik heb het ook van andere collega’s gehoord, eentje heeft ruzie met zijn buren omdat hij zogenaamd een privé parkeerplek heeft gekregen. Er zijn dus mensen, die reageren daar heel heftig op. Ik heb ook een of twee mensen in mijn familie die zeggen dat het helemaal niet goed voor het milieu is vanwege de kosten om een elektrische auto te maken, de batterij af te breken en dat je uiteindelijk duurder uit bent. Ze wijzen me er ook op dat groene stroom niet écht groen is. Je hebt gewoon mensen, die zijn gewoon principieel tegen, maar mij voor de rest interesseert me dat vrij weinig. Mijn vrouw vindt het niet zo handig want de auto is te klein om kinderen en spullen in te vervoeren omdat er zo godvergeten veel batterijen in zitten. Maar het was dit ding of een i3, en die vind ik te lelijk om dood in gevonden te worden. En te klein ook, die is nog kleiner. Voor de rest heb ik er niet heel veel reactie op gehad. Behalve de haters, die haten toch wel. Dat zijn dezelfde mensen die ook weigeren om spaarlampen te gebruiken in plaats van hun gloeilampen.

I3   Hoe lang rijdt u al een elektrische auto? Een jaar en drie maanden in een Tesla Model S. Wat zijn u ervaringen met een elektrische auto? Positief. Ik denk dat je onderscheid moet maken in welke elektrische auto je koopt. Ik zeg altijd maar een Tesla rijdt als een echte auto. Het is weliswaar een elektrische auto maar het rijgedrag, het comfort, het is een hele goeie auto. Hij is buitengewoon representatief en sportief. Waarom heft u gekozen voor een elektrische auto? Twee dingen. Bijdrage aan het milieu, het wordt ook geweldig gestimuleerd zowel vanuit E&Y als vanuit de overheid. Het is een hele aantrekkelijke manier van vervoer. Wat zijn u ervaringen van het opladen van u elektrische auto? Ik laad hem meestal thuis op en bijna niet op het werk. Als ik op het werk kom zijn bijna alle palen bezet en als er een vrij is doet deze het meestal niet. Het laden thuis is doodeenvoudig. Op wat voor manieren heft u zich allemaal moeten aanpassen om elektrisch te rijden? U heeft ook een beperkte range? Mijn range is niet zo beperkt, in de zomer is het 400km en in de winter 350km. Je moet niet aan een stuk door willen rijden want dan ben je beperkt. Als je dagafstand binnen die range ligt dan maakt het voor je dagelijkse gebruik niet uit. Je bent hooguit beperkter als je langere afstanden gaat doen, dan moet je beter plannen of een ander middel van vervoer kiezen. Heeft u nog een andere niet elektrische auto? Ja, mijn vrouw. Hier rijd ik niet in.

84

Is uw rijpatroon regelmatig of is dat elke dag anders? Ik reis veel per vliegtuig. Mijn reispatroon is dat ik regelmatig naar Schiphol rij. In Nederland rij ik naar het kantoor van Rotterdam of Amsterdam of eventueel Brussel. Gemiddelde afstand per dag is niet meer dan 200km. Voelt u zich dus beperkt door de batterij? Nee, want we gebruiken de auto’s ook niet voor vakantie. Heeft u verder nog veranderingen doorgevoerd in u levensstijl nu u elektrisch bent gaan rijden? Ik had voor die tijd al zonnepanelen genomen, met de energie die ik daar mee verdien kan ik een heel jaar Tesla rijden. Hoe vaak checkt u het laadniveau van de batterij? Net zo vaak als jij waarschijnlijk naar je benzinemeter kijkt. Het is hele nauwkeurige apparatuur. Daar wordt je wel beter in, dit is spannender als je langere ritten maakt en heel erg onregelmatig rijdt. Naarmate je minder fratsen onderweg uithaalt dan blijft je batterij redelijk lang gevuld. Ga je enorm accelereren en rij je extreem hard dan kost het gewoon veel stroom. Dan moet je kijken wat je voor je hebt ten aanzien van het nog te rijden aantal kilometers. Dat word bepaald op basis van normaal gebruik. Maar je kan ook naar actueel of gemiddeld gebruik kijken. Deze drie moet je combineren om te kijken of je thuiskomt. Ik las gister een artikel dat er donderdag een persconferentie is om de range te kunnen vergroten? Dit zijn dingen die continue gebeuren, ik heb weleens iemand gehad die zei dat die weleens door 0 was gereden. Dit heb ik zelf niet geprobeerd maar de vraag is natuurlijk hoeveel reserves ze inbouwen in de software. Is die echt leeg op 0 of zit er nog 10% in? Zelfde als met je normale auto, is het echt 10 liter in reserve of meer of minder. Bij welk laadniveau begint u zich meestal zorgen te maken? Niet als zodanig. Ik weet altijd precies hoeveel kilometers ik nog moet ergens naartoe, en dat stel ik gelijk aan wat mijn laadniveau aangeeft.. Als de afstand op een gegeven moment gelijk wordt dan weet je dat je de verwarming wat zachter moet zetten of je radio uit. Dan moet je oppassen en wat regelmatiger rijden. Kunt u dan regelmatig opladen op uw bestemming? Dat is dus een van de dingen die je van tevoren moet bekijken. Of dat kan. Vaak zeggen ze, ‘nee hoor je kan bij ons opladen’, als je daar komt en alle palen zijn bezet dan heb je alsnog een probleem. Dat zie je in Rotterdam in die parkeergarage ook. Ik heb wel eens aangegeven aan mijn dochters, daar ligt een hele vorm van dienstverlening klaar, dat is electric valet parking. Want ik denk dat die dingen ondergebruikt worden. Mensen van de Maas en Rijkswaterstaat die om half 8 aankomen, die hangen die wagens aan de paal. Dit zijn van die auto’s met kleine batterijtjes, die zijn na twee uur opgeladen maar hangen de hele dag aan die draad. Kijk haal ze na twee uur van die draad af en dan kan de volgende auto opladen. Het is niet moeilijk op te lossen, vroeger in Utrecht toen we meer auto’s hadden dan parkeerplaatsen toen hebben we gewoon valet parking geïntroduceerd. Je offert tien plaatsen op waar je als je aankomt je auto kan neerzetten, je sleutels aangeven en op een briefje neerzet hoe laat je je auto’s weer wilt hebben. Vervolgens rijden de studenten de auto’s weg naar een parkeerterrein vijf minuten verder en je houdt de capaciteit van je parkeerterrein op orde. Dat kan je hier ook uitwerken. U bent nog nooit gestrand met een lege batterij? Nee De huidige batterijgrootte, past die goed bij u rijbehoefte of zou u liever een grotere willen? Iedereen wil altijd een grotere batterij als het kan. Ongeveer twee keer wat we nu hebben zou ideaal zijn, waar je vandaag met een grote benzinetank 700 a 800 kilometer komt. Maar alles heeft natuurlijk weer zijn keerzijde. Maar als de oplaadpaal dezelfde capaciteit heeft dan duurt het twee keer zo lang om hem op te laden. Of je moet de zwaarte van de opladers kunnen aanpassen. U geeft aan dat u niet veel op de boompjes oplaad. Als u dit doet hoe lang laadt u hem dan ongeveer op?

85

Ik weet niet precies of het een 11 of 22 kilowatt ding is. Hoe lang staat die er aan? Dan kom je dus op het punt dat die al lang klaar is als die er nog aan hangt. Ik denk misschien vier uur gemiddeld. Maar dit is in een jaar tijd bijna drie keer gebeurd. Welke prikkels werken volgens u om er voor te zorgen om u auto op andere tijden op te laden? Prikkel zou kunnen zijn als je dat niet zelf hoeft te doen. Als je valet parking kan introduceren, je komt binnen, geeft je sleutel af aan studenten en die regelen dat. En ik zeg ik wil rond zeven uur met een opgeladen auto weg.. Bent u van mening dat het opladen van een elektrische auto duur is? Nee. Mijn tarief is gemiddeld 25/26 cent per kilowatt uur. Stelt u eens voor dat er een dynamisch tarief is waarbij het duurder is rond de piekuren. Zou u oplaadgedrag dan veranderen? IK denk dat dat altijd tot beïnvloeding gaat leiden. Kijk, ik heb thuis een oplaadpaal, dus ik kan thuis bepalen wanneer die gaat opladen, dit kan om zeven uur of in de nacht. Zou u een variabele of een vaste prijs prefereren? Dat maakt me niet veel uit. Benzineprijs varieert ook. Als variabele prijzen beter zijn voor het milieu zou u dit dan wil beïnvloeden? Ja dat zou geen probleem zijn. Laadt u wel eens in het openbaar op? Ja, om de beste parkeerplaats te krijgen. Het is dan niet nodig om op te laden maar de mooiste plekken zijn vaak vrij. Verder komt dit niet vaak voor omdat ik thuis kan opladen. Bent u zich bewust van regels rondom het openbaar opladen? Nee, geen idee. Heeft u een idee over redelijke regels? Bijvoorbeeld uw auto is om 10 uur al opgeladen en u laat hem heel de dag staan? Dan kom je dus op sociaal gedrag uit. Je zou regels kunnen opstellen dat je op die plek mag staan mits je ophangt wanneer je je auto weer weghaalt. In Amsterdam in ons eigen kantoor hebben we ook opladers en daar moet je als je binnenkomt bij de receptie aangeven waar je die dag op welke werkplek je zit met je telefoonnummer. Daar wordt gecontroleerd om de auto weg te halen als deze opgeladen is en er een andere collega wilt staan. Bent u van mening dat er genoeg mogelijkheden zijn voor openbaar opladen? In Nederland begint dat vrij aardig te gaan. In de ons omringende landen is het nog wel een probleem zoals Duitsland en België. Met name de capaciteit van de oplaadpalen is bedroevend. Zeker bij een Tesla. Als het 11 kilowatt is en je bent bijna leeg doet die er acht uur over om hem op te laden. Zou u uw auto vaker opladen als er meer mogelijkheden zijn? Nee. Heeft u vrienden die een elektrische auto hebben? Paar collega’s op werk en in het dorp ook een paar. Ook met een Outlander. Dat er subsidie wordt gegeven voor die hybride auto’s is waanzin. Geen buren. Heeft u met iemand overlegt toen u de Tesla wilde kopen? Alleen met mijn vrouw Hoe zijn de reacties op de elektrische auto? Heel positief. Gebruikelijke dingen, mooie auto, innovatief, hoe lang kan je er mee rijden, is die snel?

I4   Je zal ongetwijfeld zien dat de intensiteit van het laden is toegenomen sinds er nieuwe laadpalen zijn geplaatst. De storingsgevoeligheid is ook vrij groot gebleken. Het is wel wat verbeterd maar beide types

86

liggen er met regelmaat toch nog wel gewoon uit. Het is af en toe ook nog wel eens dat er nog gewoon plek maar dat een aantal palen het laten afweten. Hoe lang rijdt u nu al in een elektrische auto? Sinds december 2013. Wat zijn uw ervaringen met een EV? Ik denk een beetje gemixt. Wat echt tegenvalt is gewoon het praktisch bereik van de auto. Als je hem gewoon normaal rijdt, met niet al te veel focus op zo efficiënt mogelijk gebruiken, dan is het bereik vrij beperkt. Een kilometer of 40 met goed weer. Met slecht weer max 30. Maar dan is ie ook wel gewoon leeg als je in stadsverkeer rijdt. En dat is toch wel wat beperkter dan hoe die is geadverteerd. En daarna is het gewoon een auto die 1 op 10 a 1 op 12 rijdt. Dat is niet heel voordelig voor mij. Met die Outlander is het als je elektrisch rijdt ben je milieuvriendelijk en rijd je efficiënt maar op het moment dat je op benzine overgaat is het helemaal geen milieuvriendelijke auto meer. Dus hij is eigenlijk meer geschikt in mijn optiek voor mensen die heel veel redelijk korte ritjes maken dan voor een auto die ook wel echt langere afstanden milieuvriendelijk zou willen gebruiken. Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? Nee, relatief onregelmatig. Het regelmatige element erin is wel woon-werk. Dat is voor mij ongeveer 18km een enkel tie. Op een goede dag kan ik op een volle tank van kantoor en terug. Op een slechte dag wil het nog wel eens net te kort zijn. Dit heeft meer te maken met mijn eigen persoonlijke omstandigheden, maar ik kan niet thuis laden, dat heeft te maken dat wij in een woonhuis zitten dat toegewezen plekken heeft in een openbare parkeergarage. Die openbare parkeergarage heeft ervoor gekozen om geen laadpalen te plaatsen tot nu toe. Dus ik kan thuis mijn auto niet opladen, dus ik laad bij klanten of bij een openbare garage waar dat wel kan. Mijn belangrijkste bron van opladen is eigenlijk kantoor. In combinatie met dat het bereik vrij beperkt is lijdt dat er in de praktijk toe dat ik veel benzine rijdt met de auto. Waarom heeft u gekozen voor een EV? Ik kan een heel interessant verhaal ophangen maar het kwam er eigenlijk op neer dat die Outlander nul procent fiscale bijtelling in 2013 nog had. En dat maakte het leasebedrag dusdanig minder . Daarvoor reed ik een Range Rover. Wat ik in die Range Rover aan benzine reed. Op zich verloor ik er niet zo heel veel mee. Het was prima om hem erbij te nemen en eens te kijken hoe dat zou bevallen Wat zijn uw ervaringen met het opladen van uw EV? Hoe bevalt het ten opzichte van een normale auto? Ik vind het een vrij uitgebreide procedure. In een parkeergarage valt het nog wel mee, daar sta je in ieder geval droog en waait het niet. Maar goed, je snoer zit in de knoop en het is toch weer een ding wat je op 2 plekken moet insteken , je moet je kaartje er weer bij pakken. Bij ons zijn de parkeerplekken vrij dicht op elkaar, dat is vrij lastig parkeren en neerzetten dat is een nadeel. Het is wel een gedoe. Het is niet heel praktisch. Ik zou het niet heel snel bij een klant voor de deur gaan doen. Of als je even ergens snel in en uit moet. Als het zaterdag is en je hebt tijd, dan wel. Maar als je weinig tijd hebt dan is het toch wel een beetje een gedoe. Op wat voor manier heeft u zich moeten aanpassen om een EV te rijden? Er zijn wel theorieën en tips van hoe je het maximale uit je auto kan halen. Door niet agressief accelereren, door remmen op motor etc. Maar goed ikzelf merk dat je in de praktijk snel ergens heen moet, je bent met andere dingen bezig dat je daar niet heel erg op focust. Heeft u een tweede (non-EV) auto? Wanneer gebruikt u deze? Waarom? Ja ik heb nog andere auto. Met name voor vakantie en voor privé langere afstanden. In principe deze ook wel privé voor boodschappen en praktische ritjes. Ik denk dat dat verder ook een beetje afhangt van welk type elektrische auto je hebt. Die Volvo v60 is iets duurder maar ook wel iets verfijnder. Die Outlander is een prima huis tuin en keuken auto maar het is niet een hele hoogwaardige of prettig rijdende auto. Het is niet de auto die ik mee naar Zuid Frankrijk zou nemen. Dan zou ik gewoon een normale benzine auto pakken. Heeft u nog andere veranderingen doorgevoerd in uw rijpatroon of lifestyle nadat u een EV bent gaan rijden? Nee niet echt.

87

Niet milieubewuster gaan leven? Nee, ik denk voor mezelf sprekend dat er natuurlijk best een positieve houding heb tegenover het milieu en milieubewust omgaan met dingen. Maar dat de primaire reden dat mensen deze auto hebben aangeschaft gewoon de fiscale structuur erom heen is. Het scheelt gewon in de bijtelling. Netto pakt het allemaal iets minder voordelig uit omdat je er toch redelijk wat benzine in stopt en een gedeelte van die benzine in principe zelf moet betalen. EY heeft het gemaximeerd. Eigenlijk stop ik er wel meer benzine in dan ik van te voren had ingeschat. Ik denk dat het wat vergezocht is om te zeggen Omdat je een elektrische auto rijdt dat dan ook je houding naar andere dingen veranderd. Ik heb mensen gesproken die eerder naar hun werk gingen voor een laadpaal. Nee. In mijn geval, ik heb kleine kinderen en die moeten naar de crèche gebracht worden. Dus andere prioriteiten bepalen wanneer je waar aankomt. We moeten onszelf ook niet voor de gek houden want die elektriciteit uit die auto die is in de auto wel schoon maar die elektriciteit moet wel ergens van gemaakt worden. Dat betekent dat gewoon ergens kolencentrales elektriciteit lopen te maken dus als je het over de hele keten bekijkt is het nog maar de vraag of dit wel het antwoord is op een duurzame economie. Hoe vaak checkt u het laadniveau van de batterij wanneer u in uw EV rijdt? Nee, hij valt vrij snel terug en er is verder ook niet zo veel aan te doen. Als die leeg is, is die leeg en dan gaan we gewoon op benzine verder. Welke batterijgrootte zou het beste passen bij uw (rij)behoeften? Dan zou ik toch wel een auto willen die een paar honderd kilometer elektrisch kan rijden. Dan zit je wel op de Tesla Model S range. Als je heen en terug rijdt is het dan nog maar 150 kilometer en daarmee kan je nog lang niet alle bestemmingen in Nederland goed bereiken. En zeker als je met een voleketrische auto rijdt dan heb je ook geen optie om nog even op het andere over te gaan dus dan moet ie wel een grotere range hebben. Mijn persoonlijke mening is dat tenzij de batterijtechnologie nog significant beter wordt, dus een grote range met lichtere batterij, dat het nog wel een transitie technologie is en zeker nog geen toepasbare eindoplossing. Hoe flexibel bent u met oog op het opladen van uw EV? Als er plek is op de Boompjes laadt ik hem hier wel op. Laadt u ook wel eens in het openbaar op? Als ze er zijn, maar dat is nog steeds heel wisselend. Hoe lang laadt u uw ongeveer op? Op de Boompjes probeer ik hem altijd wel zo aan te lijnen dat ie minimaal zijn laadduur heeft die die kan vullen. Meestal als ik hem laad, laad ik hem maximaal op. Welke incentives zouden volgens u kunnen helpen om uw EV op andere tijden op te laden? Ik denk dat dat een beetje van je persoonlijke situatie afhangt. Als je thuis een laadpaal hebt is ‘s avonds natuurlijk een lekker moment. Hier word het vooral gedreven door de beschikbaarheid van laadpalen en natuurlijk de agenda van de dag. Het kan best zijn dat ik hem de ene dag om 9 uur ‘s ochtends aanlijn en om half 10 alweer weg ben en dan ‘s middags terugkom en dat ie dan weer drie uur staat. Het is meer gewoon de praktijk van de agenda die drijft wanneer die laadt en de beschikbaarheid van de palen. Het is niet zozeer dat het een hele bewuste keuze of dat er heel veel mogelijkheid is om alleen op bepaalde tijden te laden. Het is al wat als je hem überhaupt op kan laden. Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Wat is uw tarief? Ik heb geen idee, ik weet niet wat de kosten daarvan zijn. Als je helemaal een perfecte vergelijking zou willen maken zou je moeten kijken naar je leasebedrag en de extra kosten van het benzine versus wat had je in een traditionele auto gecombineerd betaald. Die prijs per elektrische kilometer is misschien wel goedkoper alleen de mogelijkheid om elektrisch te rijden is niet altijd aanwezig. Dus heb je qua kosten altijd een mix van benzine in een auto die helemaal niet zo zuinig is en elektriciteit. Dus je hebt een mix van goedkoop elektrisch en relatief duur benzine. Waar dat dus gemiddeld op uitkomt weet ik niet, maar het zal me niks verbazen als dat niet heel veel scheelt. Stelt u zich eens voor dat er dynamisch tarief geld waarbij een hogere prijs betaald tijdens piekuren. Hoe zou dit uw laadgedrag beïnvloeden?

88

Voor mij denk ik niet maar dat ligt ook wel een beetje aan mijn persoonlijke omstandigheden. Als ik volledig flexibel was zou ik denk wel daar iets bewuster op letten en hem proberen op een goedkoop moment te laden. Het hangt er dus wel heel erg van af hoeveel flexibiliteit je hebt. In de agenda en in je persoonlijke agenda. Prefereert u een variabele of een vaste prijs? Wat zijn de voor en nadelen? Ik zou me best wel iets bij een variabele prijs kunnen voorstellen omdat je dan ook mensen die het heel belangrijk vinden om meteen ‘s ochtends te kunnen opladen dat ook tot uitdrukking moeten brengen in dat ze een stukje extra moeten betalen. En iemand die tot 8 uur doorwerkt en hem om 5 uur op gaat laden Zou het uw beslissing beïnvloeden als u zou weten dat variabele prijzen beter zijn voor het milieu en het elektriciteitsnet? Nee. Nee. Het is niet zo dat ik hem niet op een bepaald moment zou opladen wetende dat het slechter is voor het milieu maar ook wetende dat op dat moment mijn enige praktische mogelijkheid zou zijn. Kunt u altijd een oplaadstation vinden wanneer u uw EV wilt opladen? Niet altijd, hier op de Boompjes natuurlijk wel. Alleen op plekken waar je niet zo vkaak komt weet je niet altijd of ze palen hebben, ze staan ook niet altijd even goed aangegeven. Soms heb je wel eens geparkeerd en dan zie je toch een laadpaal. Dan ga je niet heel snel naar je auto om alsnog in te pluggen. Hoe vaak en wanneer laadt u in het openbaar op? Relatief weinig. Van welke regels rondom publiekelijk opladen bent u zich bewust? Nee. Wat zouden in uw ogen handige regels voor publiekelijk opladen zijn? Als je het uitzoomt op macro niveau. Ik weet niet of dat inmiddels veranderd is. Er was geen grens op de fiscale stimulering mogelijkheden gedifferentieerd naar auto type. Dus een Porsche 918 Spider van 12 miljoen heeft dezelfde fiscale faciliteiten als een Toyota Prius. Dat schiet natuurlijk een beetje zijn doel voorbij. Ik denk dat het wel goed zou zijn om fiscale stimuli te limiteren tot een bepaald prijsniveau van auto’s zodat je niet hele gekke gevallen krijgt waar er van geprofiteerd wordt op een manier die eigenlijk niet eerlijk is. Sowieso is mijn stellige overtuiging dat de keuze van mensen voor elektrische auto’s, net als voor zonnepanelen, een financiële reden is en niet zozeer een milieu bewuste. Als die incentive er niet zou zijn zou je dit enorm in de vraag terugzien bij dit soort auto’s. Je ziet dat mensen bij zonnepanelen de keus maken omdat het een financieel voordeel oplevert en niet omdat ze per ze heel erg milieubewust zijn. Bent u van mening dat er genoeg mogelijkheden zijn om in het openbaar op te laden? Nou nog redelijk beperkt, nog lang niet zo dat bij iedere parkeergarage elektrisch geladen kan worden. Datzelfde geld bij parkeergarages van bedrijven, daar zie je het ook heel wisselend. Bijvoorbeeld bij Eneco, een van mijn klanten die daar heel erg bewust mee bezig zijn, hebben uitermate goede faciliteiten. Er zijn ook zat andere bedrijven die daar helemaal niet over nadenken en waar dat ook helemaal niet kan. Zou u uw EV vaker opladen als er meer mogelijkheden tot openbaar opladen waren? Ja. Als ik een paal tegenkom dan laad ik hem wel op. Wat vindt u van de informatievoorziening rondom openbaar opladen van uw EV door de Nederlandse overheid? Ik zie er niet zo heel veel van. Ik weet niet of dat aan mij ligt maar ik wordt daar niet echt periodiek over geïnformeerd. Het is allemaal zelf een beetje ad hoc kijken of je hem ergens kan opladen of niet. Vanuit mijn werkgever zie ik niet heel veel dingen voorbijkomen, behalve de mensen lijst die een elektrische auto hebben, EY stekkerclub. Hebt u wel eens gebruik gemaakt van de EY stekkerclub? Nee. Wat ik al zei omdat het met name een financieel gedreven beslissing is, het is niet een club van mensen die van vissen houden bijvoorbeeld die bij elkaar komen om daar over te praten. Het is geen fanclub.

89

Heeft u vrienden die een EV hebben? Ja, als ik kijk naar familie en vrienden dan hebben er twee een elektrische auto. Hadden die hem eerder dan u? Die hadden hem eerder ja. Had dat invloed op uw aankoopproces? Nee niet echt. Hebben uw buren een EV? Nee, geen enkele. Ik denk dat een andere zaak, zeker bij mensen die externe exposure hebben naar klanten of anderzijds, dat een duurzaam image wel ook iets is wat meespeelt. Bijvoorbeeld vanuit EY als werkgever wordt dat heel belangrijk gevonden dat dit soort auto’s gestimuleerd worden. Bepaalde mensen hebben een hybride of elektrische auto aangeschaft mede om een duurzaam imago naar de externe omgeving uit te stralen. Daar zie je wel een bepaalde schifting in dat dat belangrijk wordt gevonden. Dat bepaalt mede waarom mensen zo’n auto willen rijden. Als je het dus heel rationeel gaat bekijken of zo’n elektrische auto over de hele keten wel zon’ heel milieubewust ding en is dit wel het beste segment om op te focussen om emissiereductie te krijgen, kan je je de vraag stellen of dit nu wel heel veel zoden aan de dijk zet. Het is een begin toch? Het is een begin, maar waarschijnlijk zijn andere industrieën veel vervuilender en veel kritischer voor de totale emissie uitstoot dan particuliere auto’s zeker met de moderne technologie voor bestaande verbrandingsmotoren dus moet je je daar dan wel zo heel erg op gaan focussen. Maar politiek gezien past een elektrische auto wel aardig in de strategie. Met wie heeft u het kopen van een EV overlegd? Met wat collega’s hebben we op hetzelfde moment gedaan. Op onze afdelingen hebben er vijf hem op hetzelfde moment aangeschaft. Vlak voor de valreep. Ja, en als die niet 0% bijtelling had gehad had ik hem waarschijnlijk niet genomen. Hoe zijn over het algemeen de reacties op uw EV? Je krijgt er niet echt expliciete reacties op, het is meer zo dat mensen er niet impliciet aanstoot aan nemen. Het is een auto die voor iedereen keurig acceptabel is, hij is niet te protserig niet te duur, milieubewust dus als je wil zorgen dat je auto niet het gespreksonderwerp wordt is het een prima auto.

I5   Introductie onderzoek, overheid stimuleerde en dit is harder gegaan dan gedacht, zelfs boven de doelstelling… Sorry, ik zit daar vanaf 2002 al bij, met waterstofauto’s en batterijcombinaties. Zij hadden nooit bedacht in 2008 dat de stekkerhybrides zo groot zou worden. Dat even ter correctie van doelstelling gehaald. Aantal laadpunten die hele stichting E-Laad heeft 1/10de gerealiseerd van het plan. Ik heb zelf nog stekkers aan snoeren zitten schroeven om stekkers nog ergens te kunnen opladen. Maar ik ben het met je eens, het is mooi hoeveel Tesla’s er nu al te zien zijn. Ik heb vroeger een raceklasse gehad en wereldrecord gezet en toen heb ik in de eerste Tesla Roadster gereden, zo gaaf. Ik ben dus op zoek prikkels om op andere momenten op te laden: Daar stond gisteren een advertentie van Eneco van in de krant . Dit ging over smart laden. Gaat pas laden als die goedkoper is. Je kan het nu ook instellen op je smartphone dus ze zijn er mee bezig. Hoe lang rijdt u nu al in een elektrische auto? 2,5 jaar. Ik hoorde bij de eerste veertig Ampera’s in Nederland. Mijn ervaringen zijn heel goed maar ik ben een freak. Ik had alle andere elektrische die er toen al waren ervaren. Maar toen ik er zelf eentje had was het echt geweldig.

90

Wat is dan de reden dat u zo een freak bent? Milieu, nieuwe innovaties. Gewoon het 0 emissie. Ik zie het als enige kansrijke energie drager van de toekomst. Alles is gesteld op zonlicht, dus zon is onze enige echte bron. Op deze manier kan ik dus mijn footprint verlagen. Wat zijn uw ervaringen met het opladen van uw EV? Nagenoeg altijd goed. In het begin nog wel gedoe. Ik heb twee a drie pasjes, eentje van New Motion, eentje van de Opel en eentje van de Travel Card. Omdat dat toen zeker nog niet allemaal op elkaar werkte. In het begin kreeg ik hem er vaak ook niet uit, alleen wat kinderziektes dus. Nu gaat het heel goed. Ik had al een laadpaal van de Gemeente Rotterdam aangevraagd voordat ik mijn auto had. Nog een hele tijd over gedaan totdat dit geregeld was. Uiteindelijk is die pal voor mijn deur geplaatst wat ideaal is. Intussen is er dus een Nissan Leaf en een ‘Foutlander’ in de straat gekomen, die noem ik altijd foutlanders. Maar ik kan altijd voor de deur parkeren. Op wat voor manier heeft u zich moeten aanpassen om een EV te rijden? Dit is gesteld vanuit het idee dat het lastig is of dat mensen zich moeten aanpassen. Ik vond het leuk om te doen. Ik moest wel wennen aan de range maar ik ga zelfs zo ver dat ik de ruitenwissers niet gebruik, de kachel niet aanzet en de radio niet aanzet om het te halen. Ik kreeg hem in de winter dus toen werd het een paar keer koud, ik schrok me echt een hoedje. Hij zou tachtig moeten kunnen van de fabriek en ik zag veertig staan toen heb ik zelfs de fabriek gebeld want dat weet je in het begin nog niet. Toen heb ik alles uitgezocht om het een beetje te rekken en dat was dus wel wennen. Nu heb ik geen aanpassingen. Maar het rijden zelf; je moet anders plannen. Ik ben wel heel blij dat ik heb gekozen voor een range extender, zo een motortje erbij. Want anders had ik al tien keer stil gestaan. Bent u wel eens gestrand met een lege batterij? Nee, dat kan niet want ik heb 500km extra. Dus alleen op vakantie zijn je elektrisch en benzine bijna op. Ik doe er ook heel weinig benzine in voor het gewicht. Hier in Nederland hoef je niet bang te zijn, er is om de 20km een pomp. Ik plan dus altijd dat ik minimaal 2 a 3 uur ergens ben waar ik kan laden. Ook bij klanten, dan zoek ik naar een paal en dan parkeer ik dus ver. Ik rij dan via mijn app naar die paal, dus het is meer aanpassen qua planning. Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? Ja, en die is laag. Ik woon vlakbij dus als het even kan dan fiets ik naar het werk. Als het heel slecht weer is dan ga ik met de auto. Maar het kost dan in de stad gewoon heel veel tijd. Af en toe ga ik naar Eindhoven maar vaker neem ik dan de trein, die is ook elektrisch denk ik dan. Ik heb dan sneller verbinding en dan kan ik een uur werken. Dat is ook het nieuwe E&Y-beleid. Als ik een afspraak heb in Utrecht neem ik wel de auto. Deze week een afspraak bij een klant in Rosmalen, 70km niet gehaald. Ik ben een bewuste planner. Heeft u een tweede (non-EV) auto? Nee, hebben we wel over nagedacht, ook voor mijn vrouw. Ik had hiervoor een Saab Turbo, ik heb twaalf klassiekers gehad. Ik zou zo een klassieker om willen bouwen naar elektrisch. Helaas kost dit iets van 15.000 euro wat ik iets teveel vond. Benzine auto’s worden straks gewoon hobby objecten net als paarden vroeger toen de auto’s kwamen. Wat is de gemiddelde afstand die u rijd met uw EV? Ik rij 18.000 per jaar. Daar is dus heel veel van privé, dat mag je opnemen. Ik ben dus een freak, ik heb groene stroom maar ik reken ook uit hoeveel CO2 ik uitstoot. Ik doe levenscyclus analyses op energiegebied. Ik zit dus op 1/3de benzine en 2/3de elektrisch wat ik zelf nog te laag vind. Maar dat komt dus door die keer dat je een lange afstand rijdt. Gaat u dan niet bij een Fastned staan? Dat kan niet met een Ampera. Ampera is de enige die geen snellader heeft, had je even moeten checken. Dat is jammer anders had ik het gedaan. Heeft u nog andere veranderingen doorgevoerd in uw rijpatroon of lifestyle nadat u een EV bent gaan rijden? Dat je toch echt kijkt dat is buiten mijn range, dus dat je minder gaat rijden en bewuster. Kinderen vinden het leuk. Wat wel aanpassen was is een vakantieauto. In de zomer krijgen we een vakantieauto in de lease. Ik ging van een grote auto naar een kleine dus dat was wel aanpassen.

91

Hoe vaak checkt u het laadniveau van de batterij wanneer u in uw EV rijdt? Continue. Ik ga niet weg voordat die vol is. Range anxiety heb ik niet door dat benzine motortje. Waar ik heel blij mee ben. Welke batterijgrootte zou het beste passen bij uw (rij)behoeften? Nou ik vind dat Tesla het geweldig doet. Die heeft gewoon bedacht je moet 200 a 300 mijl en ook die nieuwe Mercedes B gaat naar 200. Ik denk dat 200 kilometer het minimale is. Die Tesla rijders waar ik jaloers op ben, praten ook in kilometers per uur ipv laadtijd dat is een gave trend. Die Musk begrijpt het wel. Hij was bijna failliet. Pas in 2005 toen Al Gore kwam met die film met de grafiek van CO2 toen drong het pas door. Het is snel gegaan, in 2010 stond er nog bijna geen laadpaal, toen zijn die plannen gemaakt bij de overheid. Een ambtenaar zei toen ‘nou die stekkerhybrides die gaan er niet komen’ vandaar dat die 0% waren. Die 38.000 van jou zijn voornamelijk lease-rijders en allemaal door die 0%. Vandaar dat ik het ook Foutlanders noem. Nu is het 4% bijtelling voor elektrisch en 14% voor plugins, maar dat veranderd telkens. Hoe lang laadt u uw ongeveer op? Tot die vol is. Op Texel ga ik vanuit het vakantiehuisje kabels leggen. Welke incentives zouden volgens u kunnen helpen om uw EV op andere tijden op te laden? Je moet incentives in de portemonnee hebben. Verdeling elektrisch-benzine klopt niet, dus als je niet laadt wordt je gelijk gestraft in je portemonnee. Echt de prijs prikkelen. Ik betaal het nu niet, dat doet de leasemaatschappij. Ik ken het tarief niet maar doe wel calculaties, ik dacht dat het gewoon 20 a 21 cent was. Maar dat zou wel eens een stuk hoger kunnen zijn. Ik weet wel dat de New Motion 1 euro rekent per uur zolang je ingeprikt staat maar ik moet ook nog parkeergeld betalen. Dat snelladen ook, 8 euro volgens mij. Erg goed die Bart Lubbers. Je moet dat lezen dat boekje van Fastned van het ontstaan. Die pomphouders hebben bij die concessies allemaal zitten slapen, komt er niet, geen elektrische auto’s. En nu is het ja wij willen ook. Ik ben wel iets voorzichtiger geworden want het idee was 1 miljoen. Stelt u zich eens voor dat er dynamisch tarief geld waarbij een hogere prijs betaald tijdens piekuren. Hoe zou dit uw laadgedrag beïnvloeden? Als dat mogelijk is qua rijplanning. Maar als ik dat zelf zou voelen waarom zou ik dat dan doen. Maar stel dat dat wel verrekend wordt wat ook gaat gebeuren bij E&Y - maar dat weet nog niemand – dan gaan mensen wel bewuster laden. Prefereert u een variabele of een vaste prijs? Wat zijn de voor en nadelen? Ik zou wel dynamisch willen met het idee dat ’s nachts dan goedkoper is. Aangezien ik altijd pas in de avond of nacht laad maar ik wil dan niet in mijn pyjama naar buiten. Maar dan krijg je dat ik dan thuiskom ik al wel op dat plekje wil parkeren maar hou ik dus wel die plek bezet omdat hij pas om 1 uur gaat laden wat dus wel een dubieus puntje is. Zou het uw beslissing beïnvloeden als u zou weten dat variabele prijzen beter zijn voor het milieu en het elektriciteitsnet? Dan zou ik het zeker doen. Nachtstroom is een issue maar ook overdag als het heel hard waait dat die dan gaat laden. Dat vind ik best als ik dan aan de paal sta. Van welke regels rondom publiekelijk opladen bent u zich bewust? Allemaal, staat mooi op dat paaltje, Rotterdam Elektrisch. Ik heb een keer een bekeuring gehad voor het bezet houden, dat was echt een superdure. Ik heb wel bezwaar aangetekend en gewonnen. Want de kleur veranderd van blauw naar groen. Dus de parkeerwachter dacht ja die is klaar pats boem maar dat was toen nog onduidelijk. Je moet dus toch parkeergeld betalen, ze willen wel goedkopere tarieven voor elektrische auto’s. Bent u van mening dat er genoeg mogelijkheden zijn om in het openbaar op te laden? Aantallen zijn verre van gehaald. Ik ga gewoon ja zeggen, een paar punten zoals hier in de parkeergarage heb ik het zien groeien van 4 naar 16 wat echt geweldig is. Maar Amsterdam is altijd vol. Ik weet mijn range dus hoef hier niet te laden omdat ik thuis gewoon laadt. Jij gaat dan concluderen ja die meneer rijd niet elektrisch maar dat komt dus omdat ik thuis laadt. Door mijn bezoek aan Fastned is er dus een balans dat er snelladen moet zijn anders kan het niet maar. Eigenlijk heeft elke elektrische auto twee laadpalen nodig thuis en werk. Je moet dus een stekkerclub hebben, of een

92

wireless charger. Het moet anders en slimmer en dan denk ik dat Fastned een hele goeie kans maakt. Over 5 jaar lachen we ons rot over die stekkers. Ik heb dus geen problemen met dat ik niet kan laden. Wat vindt u van de informatievoorziening rondom openbaar opladen van uw EV door de Nederlandse overheid? Rijksoverheid heeft natuurlijk die bijtellingsregeling waarmee ze het stimuleren. Lokale overheid die vind ik Rotterdam heel vooruitstrevend. Genoeg PR, groene bordjes en website daar ben ik echt mee geholpen maar je moet natuurlijk zelf ook wel proactief zoeken. Heeft u vrienden die een EV hebben? Ik zou zeggen je bent pas vriend als je elektrisch rijdt haha. Een paar, komt denk ik door de aanschafprijs. Hybride zonder stekker is niet echt elektrisch. Wat mooi is om te zien, is dat echte tegenstanders nu ook zo’n ding hebben aangeschaft en dat vind ik echt mooi om te zien. Vast wel iets door mij aangespoord. Met wie heeft u het kopen van een EV overlegd? Ik wist het al zeker maar wel met mijn partner overlegd. Hoe zijn over het algemeen de reacties op uw EV? Heel positief. In het begin was het wel van o je hoort ze niet gevaarlijk, publieke opinie. Maar je moet als rijder ook wel bewust zijn dat ze je niet horen. Rest moet niet zeuren. Mensen zeggen wel veel dat het toch geen zin heeft voor het milieu. Ik ben niet tegen hele kleine zuinige verbrandingsmotortjes, ik noem het liever low carbon auto’s. Als dat uit kolen komt ben je slechter bezig.

I6   Hoe lang rijdt u nu al in een elektrische auto? Sinds eind december 2013 Wat zijn uw ervaringen met een EV Helemaal prima. Hij heeft natuurlijk maar 45 kilometer, maar rijd prima. Daarnaast het is een Volvo 460, zit een dieselmotor in en die rijd ook gewoon goed. De auto heeft een krachtige motor, dit is wel de dieselmotor natuurlijk. Het nadeel is wel dat ik heel weinig ruimte heb door de accu. Nadeel is ook, thuis laad ik hem nooit op, dan neem ik de moeite niet. Ik heb thuis geen laadpaal, ben ik wel van plan te nemen overigens. Voor het overige positief, hij is stil wat handige bijkomstigheid is. Ik ben verder geen autofreak, deze auto is fiscaal natuurlijk erg voordelig. Waarom heeft u gekozen voor een EV? Fiscale redenen. De afschrijving , subsidie erop en in december 2013 gekocht dus 0%. Speelden hier verder ook milieuoverwegingen mee? Nee, als de regelingen fiscaal niet goed waren geweest dan had ik deze auto niet genomen. Wat zijn uw ervaringen met het opladen van uw EV? Ja prima, hier op kantoor zeker sinds er meer plaatsen zijn. Enig nadeel is dat ze de parkeerplaatsen wat ruimer hadden moeten maken. Je hebt meer ruimte nodig omdat je niet precies weet hoe ver het uitsteekt. Tenzij je in een steekvak parkeert. Ik laad dus altijd op kantoor op tenzij er geen plek is. Heeft u problemen met de stekker ondervonden? Nee. Het zijn een paar handelingen maar prima. Op wat voor manier heeft u zich moeten aanpassen om een EV te rijden? Het ruimtegebrek. Ik heb nu een kleinere auto dus als we op vakantie gaan lukt dat met bagage niet. Hierom gaan we met de auto van mijn vrouw. Verder weinig aanpassingen. Heeft u een tweede (non-EV) auto? Wanneer gebruikt u deze? Waarom? Als we de ruimte nodig hebben dan gebruiken we die. Op vakantie dus vooral. Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon?

93

Ik zit heel veel op kantoor. Mijn rijpatroon is gemiddeld 3 a 4 dagen per week. Ik rijd dan 24 kilometer, 12 heen en 12 terug wat ik volledig op elektriciteit rij. Hoe vaak checkt u het laadniveau van de batterij wanneer u in uw EV rijdt? Hij staat altijd aan om te laten zien wat ik nog kan. Ik let hier goed op en streef er naar om volledig elektrisch te rijden. Ik lig er niet wakker van als het niet lukt maar vind het wel een leuke uitdaging. Bij welk laadniveau begint u zich meestal zorgen te maken? Over het algemeen als er een stekker vrij is stop ik hem erin. Ook in het openbaar als er een plek vrij is, mede ook omdat dit vaak de enige vrije plekken zijn. Welke batterijgrootte zou het beste passen bij uw (rij)behoeften? Dan zou ik thuis gaan laden en dan zou ik wel een range van 400 willen. Dan moet ik wel thuis een laadpaal hebben die makkelijk te bedienen is. Hoe flexibel bent u met oog op het opladen van uw EV? Ik ben wel flexibel maar over het algemeen gewoon op kantoor. Bij het winkelcentrum ook wel is, echter duurt het laden soms lang dat een half uurtje geen zin heeft. Haal je hem wel eens halverwege weg als die vol is? Nee, maar dat zouden we wel allemaal moeten doen. Welke incentives zouden volgens u kunnen helpen om uw EV op andere tijden op te laden? Als ik om 11 uur naar beneden loop en ik weet zeker dat er plek is dan zou ik dat doen. Maar iedereen doet hetzelfde zet zijn auto in de ochtend neer en haalt hem in de avond weer weg. Misschien mobielen opladers dat je kan zien als er eentje vol is dat je die kan pakken en in je eigen auto kan doen. Dan hoef je je auto ook niet te verplaatsen. Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Wat is uw tarief? Ik heb het eerlijk gezegd nooit echt goed uitgerekend of vergeleken. Stelt u zich eens voor dat er dynamisch tarief geld waarbij een hogere prijs betaald tijdens piekuren. Hoe zou dit uw laadgedrag beïnvloeden? Misschien wel ja. Dit ligt er wel aan hoe druk ik ben. Het gemak gaat wel voor en het moet ook wel zin hebben. Prefereert u een variabele of een vaste prijs? Wat zijn de voor en nadelen? Maakt me niet uit. Het gemak gaat toch voor. Ik denk dat ik voor variabel zou gaan. Zou het uw beslissing beïnvloeden als u zou weten dat variabele prijzen beter zijn voor het milieu en het elektriciteitsnet? Licht. Komt het vaak voor dat je in het openbaar laadt? Ik denk twee keer per week. Van welke regels rondom publiekelijk opladen bent u zich bewust? Ja, alleen dat je moet betalen. Dat zouden ze moeten afschaffen, wat nog een voordeel voor het elektrisch rijden zou zijn. Wat zouden in uw ogen handige regels voor publiekelijk opladen zijn? Nee. Een beheerder zou handig zijn die oplet welke klaar zijn en deze mobiel aan nieuw parkerende auto’s kan aanbieden. Bent u van mening dat er genoeg mogelijkheden zijn om in het openbaar op te laden? Nee, er mogen er wel meer komen. Ze zijn tegenwoordig snel bezet en ik zou meer laden als er meer mogelijkheden waren. Wat vindt u van de informatievoorziening rondom openbaar opladen van uw EV door de Nederlandse overheid? Daar hoor ik eigenlijk heel weinig over. Soms van de Volvo over hoe nog elektrischer te rijden.

94

Heeft u vrienden die een EV hebben? Ja, ongeveer drie. Zij hebben mij ook beïnvloed door te vertellen dat ik hem in 2013 moest kopen omdat dit weer extra voordelen met zich mee bracht. Hebben uw buren een EV? Nee. Met wie heeft u het kopen van een EV overlegd? Met mijn vrouw. Hoe zijn over het algemeen de reacties op uw EV? Goed, maar niet overdreven positief. Mensen vragen wel van hoe ver rijd je nou eigenlijk?

I7   Wat voor elektrische auto rij je? Opel Ampera. Die heeft een range van 50 kilometer. Ja en in de winter is het ietsje minder, dan moet ie wat meer verwarmen en zo. Dan doet ie ongeveer 40 en in de zomer een beetje 50 a 55. Hoe lang rijdt u nu al in een elektrische auto? Bijna 3 jaar. Wat zijn uw ervaringen met een EV Ja prima, bevalt goed. Wat vind je er dan zo fijn aan? Hij is geruisloos, het karakter wat de auto daardoor heeft vind ik daardoor wel prettig. Dat ie dus vanuit stilstand best wel van zijn plekkie komt. En het fiscale aspect. Ik heb nog een 0% bijtelling, dat was voor mij eigenlijk de voornaamste reden ook om hem te kiezen. Die bijtelling is nu weer omhoog gegaan he. Ja, voor lopende contracten nog niet, gelukkig. Voor nieuwe wel, bij de nieuwe zou ik dus nog even moet nadenken of het nog wel interessant is. Je bent dus niet ‘verslaafd’ geraakt aan elektrisch rijden? Nou niet per se. Als er andere alternatieven zijn die ongeveer hetzelfde kosten en die zijn dan niet elektrisch, dan vind ik dat ook een optie. Waarom heeft u gekozen voor een EV? Beetje een combinatie van het feit dat EY een soort korting geeft op auto’s die weinig CO2 uitstoot hebben en heit feit dat het 0% bijtelling was maakte het gewoon heel voordelig om te rijden. Dus dat is met name voor mij een kostenoverweging geweest. Wat zijn uw ervaringen met het opladen van uw EV? Ik laad eigenlijk altijd hier in de garage waar ze inmiddels best een groot aantal plekken hebben maar wat ik begrijp en wat ik ook heb ervaren is dat die dingen ondergronds staan maar het opladen gaat schijnbaar door een soort GSM systeem. Zo’n paal neemt contact op met de centrale en geeft door wat voor pas het is, dan wordt ie gevalideerd en kan die beginnen met opladen. Wat er met name in het begin nog wel eens gebeurde, en nog steeds wel eens, is dat die palen zoals ik het dan heb begrepen van zo’n helpdesk ooit, omdat die palen ondergronds staan hebben ze niet altijd een goed GSM contact met die centrale en dan kunnen ze die pas niet verifiëren en dan start het opladen niet. Dus dan heb je dat ding eraan, is die paal gewoon prima en die auto ook maar dan start het opladen niet. Dat is wel vervelend. Het is natuurlijk eigenlijk stom want het komt heel zelden voor, maar het zijn wel de keren die je onthoudt natuurlijk.

95

Heb je thuis een laadpaal? Nee, maar ik heb een garage waar ik zou kunnen opladen thuis, maar dat doe ik eigenlijk nooit want dan moet je weer dingen uitrollen en het gaat van mijn eigen stroom af. Ik woon een kilometertje of 12 van werk vandaan dus ik kan eigenlijk twee keertjes op en neer. Ik laad hem dan eigenlijk hier op, want hier moet ik toch zijn plus dat plekje hier is relatief gunstig in de garage want het is op de eerste verdieping en vlakbij de ingang. Dus dat is een beetje win-win eigenlijk. Heb je wel altijd een plek? Negen van de tien keer. Ze hebben recentelijk plekken bijgebouwd dus dat gaat nu op zich goed. Je ziet dat omdat er hier heel veel auto’s van EY staan – en omdat EY dus zo’n beleid heeft dat die auto’s relatief voordelig te rijden zijn – zie je gewoon dat er een sterke groei is geweest in de hoeveelheid auto’s. Ik een aantal keer gezien dat dan de plekjes vol zijn en dan bouwen ze weer bij. Dan zijn ze vrij gauw weer vol, maar dan bouwen ze wéér bij. Nu hebben ze echt een hele rits weer bijgebouwd en nu gaat het tot nu toe goed. Alhoewel het best goed zou kunnen dat deze ook weer vol raken en dan moeten ze het weer verder uitrollen, vermoed ik. Je hebt dus een hybride eigenlijk Ja met zo’n range extender maar wat deze wel doet is dat als de accu vol is, dan rijdt ie wel echt 100% elektrisch. Collega’s van mij hebben die Outlanders en wat je daarmee ziet is dat als je vol gast geeft dan gaat alsnog het motortje aan, dat doet deze niet. Heb je je ook op een bepaalde manier moeten aanpassen om elektrisch te rijden? Nee, nou ja, je moet in die zin dat als ik hier kom dat ik dat ding dan op moet laden, maar ik vind dat geen bezwaar. Het is niet veel meer dan stekker erin, pasje erin en dan doet ie het. Wat ik gewoon doe, dat zal later in jouw vragen vast wel terugkomen, ik zet hem ‘s ochtends neer, ik laad hem op en ‘s avonds haal ik hem weer weg. Heeft u een tweede (non-EV) auto? Nee. Nou mijn vriendin heeft wel een auto die ik ook wel gebruik maar die is in principe van haar. Wanneer gebruikt u die dan? Nou we hebben een oprit en daar passen twee auto’s op. Als de mijne de voorste is en die van haar staat erachter dan pak ik gewoon degene waarmee ik gelijk weg kan. Dus dat is puur gemak eigenlijk dat ik niet ga wisselen van ‘goh ik wil mijn eigen auto hebben’. Om die reden pak ik die wel eens. Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? Ja, dagelijks voor werk en in het weekend een beetje privé. ‘s Ochtends is gewoond een ritje van huis naar kantoor en ‘s avonds terug en dat is een kilometertje of twaalf. Eigenlijk altijd dezelfde route. Doordeweeks nog wel eens een keer twee of drie avondjes naar de sportschool, beetje wisselend. Eigenlijk nooit hele lange afstanden, het komt wel eens voor maar dan neem ik meestal het autootje van mijn vriendin, want dat is ook een leaseauto en die heeft dan ook een tankpas, maar die is onbeperkt. Ik heb dan ook een tankpas maar daar mag je een X bedrag per maand mee tanken en als je daar overheen zou gaan dan zou je dat moeten bijbetalen dus als ik dan ver moet rijden kan ik beter dat andere autootje pakken. Voelt u zich beperkt door de batterij? Nee, in principe niet omdat het benzinemotortje erbij zit. Maar ik zou, als die er niet zou zijn, er niet heel comfortabel mee zijn. Dat je het dan niet zou halen als je ineens weg zou moeten. Zeker omdat ook die opwarmcyclus een enorm effect heeft, als je 1 rit zou maken is het misschien meer maar als je telkens weer moet verwarmen heeft dat effect op die accu’s. Je hebt natuurlijk een muziekje aan, airco of verwarming aan. Zeker nu, anders is het gewoon te koud. Hij genereert ook geen warmte natuurlijk, een normale auto warmt gewoon op door de benzinemotor en die lucht komt naar binnen maar dat doet dit ding niet. Dus je moet altijd de airco aan hebben in de winter en dat kost heel veel batterij. Hoe heeft u uw rijpatroon aangepast aan het feit dat de EV opgeladen moet worden? Nee, maar dat is ook niet nodig omdat het zo dichtbij is. Als het dan een keer verder is dan rijd ik het gewoon, dat is prima. Ga je bijvoorbeeld eerder naar je werk om sowieso op te kunnen laden? Nee dat is niet nodig omdat er altijd wel gewoon plek is.

96

Hoe vaak checkt u het laadniveau van de batterij wanneer u in uw EV rijdt? Nou eigenlijk niet, het staat wel in beeld maar ik handel er niet op. Het is staat er gewoon en ik weet ook dat ik van huis naar kantoor rij en daarna kan opladen en dan gaat het goed. Bij welk laadniveau begint u zich meestal zorgen te maken? Eigenlijk nooit want ik laad gewoon als ik hier ben en dan kan ik makkelijk opladen want als ik op een andere plek moet zijn waar er een is dan laad ik ook wel op maar ik ga niet op zoek naar een laadpaal als ik ergens anders naartoe moet. Stel je hebt nu een Tesla, 300 KM op de teller, wanneer zou je dan denken van nu moet ik hem op gaan laden? Als er nog een derde inzit of zo. Welke batterijgrootte zou het beste passen bij uw (rij)behoeften? Ja, 300-400. En dan dat ie dat ook echt haalt, want wat je nog ziet is als ze dat promoten dan is het bijvoorbeeld 1 rit in 20 graden zonder iets aan en in de praktijk moet je dat ding telkens opwarmen en dan is het dus vaak minder. Zeker als je kortere stukken rijdt. Dus dan zou die 300-400 echt moet halen en dan moet het bestaan uit meerdere ritten, dus niet eentje van 300 maar 6x50 of zo zou die dan gewoon moeten kunnen rijden. Omdat ik dus kortere stukken rij, zie ik dat die daadwerkelijke range afneemt en dan range die ik dan zou kunnen rijden, zou dan nog steeds 300 moeten zijn. Anders kan je bij wijze van spreken niet ergens anders in Nederland naartoe en weer terug. Of je moet daar heel nerveus op zoek gaan naar oplaadpalen. Hoe lang laadt u uw ongeveer op? Het duurt drie uur geloof ik, drie en een half. Maar hij staat er heel de dag? Ja. Dat is puur luiheid. Wordt je wel eens gebeld om hem weg te halen? Nee. In het verleden waren er dus minder plekken en toen was het zinniger om hem weg te halen, maar wat je nu ziet is dat lang niet alle plekken altijd vol zijn. Dus ik zo lang de plekken niet vol zijn gaan ik niet naar beneden om dat ding weg te halen. Dus die bereidheid is er wel maar als het niet nodig is ga ik niet hem niet weghalen. Dus je komt om half negen aan op kantoor… Zoiets, en dan is ie op twaalf uur in principe vol en dan haal ik hem na de lunch wel eens weg. Maar dat heb ik al heel lang niet gedaan. Als niemand er wat aan heeft dan ga ik het niet doen. Welke incentives zouden volgens u kunnen helpen om uw EV op andere tijden op te laden? Bewustwording dat je anderen hindert. Dat anderen niet kunnen opladen doordat jij daar heel de dag staat. Nu is het zo dat ik niks betaal voor het opladen maar stel dat je bijvoorbeeld een soort dal en piek tarief zou hebben dan zou dat misschien ook nog kunnen schelen. Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Wat is uw tarief? Ja ik weet het niet, volgens mij is het relatief goedkoop maar ik betaal het niet zelf. Mijn idee is dat als ik mijn auto oplaad, dat dan iets van 1 euro, 1,50 kost, maar ik weet niet of dat klopt, zoiets dacht ik dat het is en dat vind ik relatief goedkoop. Dat kan je op benzine niet rijden, 12 kilometer per liter, dus dat is een kwart. In die zin is het dus goedkoop, maar dat is even met een slag om de arm want ik weet niet precies wat de tarieven zijn Stelt u zich eens voor dat er dynamisch tarief geld waarbij een hogere prijs betaald tijdens piekuren. Hoe zou dit uw laadgedrag beïnvloeden? Afhankelijk van het verschil zou ik hem dan misschien na de lunch wel neerzetten. Als dat geen zin zou hebben dan zou het mij niet raken tenzij het een enorm verschil is maar ik kan me niet voorstellen dat dat het zou worden. Prefereert u een variabele of een vaste prijs? Wat zijn de voor en nadelen? Een vaste alhoewel ik denk dat je de problematiek met een variabele wel zou kunnen mitigeren.

97

Zou het uw beslissing beïnvloeden als u zou weten dat variabele prijzen beter zijn voor het milieu en het elektriciteitsnet? Nee, ik denk het niet omdat ik in mijn beleving met zo’n auto sowieso al een duit in het zakje doe. Ik denk dat er dan eerder op andere vlakken besparingen mogelijk zijn. Waar laadt u uw zoal EV op? Hier op de Boompjes, en pop plekken waar ik kom waar ik toevallig een laadpaal zie. De motivatie is meestal dan het feit dat het plekje relatief gunstig is ten opzichte van de uitgang. Als ik er dan toch moet zijn kan ik er makkelijk uit en mijn auto word opgeladen. Hoe vaak en wanneer laadt u in het openbaar op? Dat scenario i s echt zelden dat is 1 keer maand. En dat ik hier oplaad is 5 dagen per week. Van welke regels rondom publiekelijk opladen bent u zich bewust? Niet, buiten dat je volgens mij dat ding aangesloten moet hebben en hem moet opladen. Ik weet overigens niet of het nou toegestaan is dat ie er aan zit maar niet meer oplaadt omdat ie klaar is. Dat is ok moeilijk te handhaven want je gaat niet naast dat ding staan wachten totdat die klaar is. Dat is natuurlijk heel moeilijk te meten. Wat zouden in uw ogen handige regels voor publiekelijk opladen zijn? Ik weet het niet. Misschien zou je een soort van timertje kunnen zetten op dat ding zodat als die eenmaal klaar is dat je dan een berichtje krijgt. Je hebt dan bijvoorbeeld een uur om dat ding dan weg te zetten en als die er na dat uur nog staat zou je een kleine boete kunnen uitschrijven of zo. Bent u van mening dat er genoeg mogelijkheden zijn om in het openbaar op te laden? Ja, maar dat is in mijn beleving in verhouding met het aantal auto’s die er nu zijn. Als er meer auto’s zouden zijn zou je dat weer uit moeten rollen. Je zegt net zelf dat je 1x per maand openbaar oplaad, is dat omdat je het niet doet terwijl ze er zijn. Het is meer dat ik niet naar heel veel andere plekken rij met die auto, als ik naar de sportschool rij, dat is 2km verderop en daar is geen laadpaal, daar zou ik het een gedoe vinden. Dus het is alleen als ik ergens langer heen moet, dat het opladen ook nog zin heeft en dat er dan net een oplaadplek is. Dat komt misschien eens in de maand voor. Dat is puur door hoe ik die auto gebruik en dat ligt eigenlijk niet zozeer aan of die faciliteiten er wel of niet zijn. Wat vindt u van de informatievoorziening rondom openbaar opladen van uw EV door de Nederlandse overheid? Ik heb een keer zon appje geprobeerd. Er waren hier eerst zes oplaadplekken en die waren eigenlijk altijd vol, dus toen heb ik via dat appje geprobeerd te volgen of er nou wel of geen plek was. Eerst ging ik na de lunch zelf kijken en dan was er nog steeds geen plek dus dan loop je voor niks naar beneden. Dat werkte destijds gewoon niet. Je had geen actueel zicht op of er nou een auto stond op te laden of niet. Sindsdien gebruik ik het niet meer. Ik denk als dat nog steeds zo slecht is zou ik zeggen dat daar stappen te maken zijn. Het kan denk ik niet heel moeilijk zijn om gewoon actueel te zien of daar een auto aan gekoppeld zit of niet. Zit daar een stekker in dan moet dat ding gewoon op rood staan, zit daar geen stekker in dan is die groen. Volgens mij moet dat kunnen want er is immers toch al geregistreerd dat er een auto staat op te laden, dus als je dat gewoon slim zou kunnen koppelen en vervolgens bundelen in een appje of zo. Heeft u vrienden die een EV hebben? Collega’s van hier en mijn buurman heeft een Tesla. Met wie heeft u het kopen van een EV overlegd? Met niemand, want het is een lease auto dus gewoon mijn eigen keus. Ik vergeleek ze een beetje met auto’s die in mijn ogen qua uitstraling en beleving ongeveer gelijkwaardig waren en dan was deze netto zo veel goedkoper dat ik dacht laten we deze maar proberen. Destijds was ik een van de eersten hier en toen waren er nog maar zes palen en toen stond er nog niemand. Ik was de enige die in zo’n ding reed. Hoe zijn over het algemeen de reacties op uw EV? Op zich goed. In het begin werd het nog wel eens wat lacherig over gedaan. Maar net voordat het leasetarief omsprong van 0% naar 7% hebben nog een heleboel collega’s zo’n ding besteld. Dus

98

inmiddels rijdt zo’n beetje mijn halve team in zulke auto’s. Allemaal overigens ook vanwege de fiscale voordelen. Dus er zijn er maar een paar die het vanuit milieuoverwegingen doen? Niemand die ik ken heeft zo’n ding vanwege het milieu. Ze zullen er vast zijn, maar ik ken ze niet.

I8   Ik ben benieuwd naar je onderzoek. Ik heb de auto nou sinds begin december en ik heb wel een grote woon werk afstand: Nijmegen-Rotterdam. Dus in principe was het niet aan te bevelen om zo’n auto nemen maar ik wil juist een beweging in gang zetten. Ik geloof er heilig in dat dit misschien niet dé oplossing is, maar ik denk wel dat als we hiermee aan de slag gaan dat er afnemers zijn voor elektrische auto’s en dat ook gaan ‘challengen’. En dat doet ik graag want ik werk bij Cleantech en sustainability. De boswachter van EY noemen ze ons wel eens. Ik controleer niet financiële informatie, ik vind het juist leuk om dit soort dingen uit te dagen. Oké, ik heb zo’n auto, en nu? Maar ja meeste van de tijd van merk ik nu wel dat ik 90% van de gevallen geen laadpaal. En de 10% dat ik hem wel heb, doet de helft van de tijd de laadpaal het niet of is de laadpaal bezet. Hier op de Boompjes? Hier zijn ze ook wel eens kapot of bezet, maar nu heb ik een paar keer achter elkaar geluk. Maar ook elders, bij bedrijven waar ik kom. Ik vraag altijd standaard bij een bedrijf: ‘Hebben jullie een oplaadpaal?’. En dan zegt ie nee, dan vraag ik waar ik mijn auto dan moet opladen. Zo probeer ik te challengen. En waar ik woon heb ik een laadpaal, en in het openbaar waar ik niet parkeergeld hoef te betalen. Dus dan stuur ik weer een briefje naar de wethouder, allemaal dat soort dingen. Om ons allemaal maar bewust te maken van: ‘dit hoeft dan wel niet de oplossing te zijn maar we kunnen niet door zoals wat we nu met zijn allen aan het doen zijn. En het rijdt ook harstikke geweldig hoor. Welke auto rijdt u eigenlijk (3:28) Ik heb een Volvo plug-in. Wat is de range van die auto? Max 50 he, volgens de fabrieksopties, maar goed dat haal je echt niet. Meestal is het 40-45. Nijmegen-Rotterdam, hoe doe je dat dan? Dat red je dus niet, dan ga je dus over op diesel. Vol-elektrisch gaat dat niet lukken, ja alleen met de Tesla geloof ik he. Maar ja, die zit niet binnen mijn budget. Helaas. We hebben nu al een aantal vragen gehad, maar u rijdt sinds december dus in een elektrische auto? Ja sinds december heb ik hem. Wat zijn uw ervaringen met de EV? Ja, wat ik al schets he, weinig oplaadpunten en als er oplaadpunten zijn dan zijn ze of bezet of kapot. Ook op de Boompjes dat dan een paar achter elkaar ineens een paal het niet doet. Nou, dat staat er dan dus niet op en dan parkeer je daar, rolt de kabel uit, plugt hem in, doet ie het niet. Nog een keer, alles los, weer vast. Ik blijf er nog steeds bij lachen want als die elektrisch rijdt dan is het leuk rijden. Ik probeer in de stad stroom te gebruiken. Hier rij ik dus schoon en op de snelweg zet ik hem op ‘safe’ en dan houdt ie hem nog 20 kilometer vast voor in Nijmegen. Mooi systeem. Ja, dan houd je in ieder geval de stad schoon. U heeft dus gekozen voor een elektrische auto, waarom? Om innovatie uit te lokken, echt om te kijken van ja als niemand het doet dan komen we ook nergens, we kunnen niet door op fossiele brandstoffen. Dus eigenlijk gewoon een beetje uitdagen. Ik weet ook wel dat ik met die 50 kilometer niet van Nijmegen naar Rotterdam kom. Maar door het toch te doen, en toch de gemeente Nijmegen te ‘challengen’ en hier in Rotterdam zo vaak mogelijk in te pluggen. Als ik bij bedrijven kom standaard zeggen ‘he, hij was kapot’ of ‘he jullie hebben het (een laadpaal) niet’. Gewoon bewustwording, gewoon door mijn gedrag hoop ik ook andere mensen bewust te maken en ik hoop ook dat uiteindelijk de Volvo fabrikant ook zegt van ‘goh, wellicht moeten we kijken of we die range kunnen uitbreiden’. Dat is gewoon ontwikkeling.

99

Wat denkt u wat een goede range is voor een EV? Wil het mainstream geaccepteerd worden? Nou kijk, 50 daar heb je echt drie keer niks aan. Wat die Tesla doet is natuurlijk leuk alleen ja dan heb je geen terugval op een ander bron. Dus het zou wel mooi zijn als je zo’n auto zoals die Volvo als die nou eens een keer 100 of 200 zou kunnen, dat zou al echt enorm schelen. Dan kun je nog zeggen ‘nou dan kan ik mijn ritje in Nederland redelijk maken’. Als ik dan ergens aankom waar ik hem ook echt kan opladen en in geval van nood heb ik nog mijn diesel/hybride. Maar nu weet ik gewoon ik heb maar elektriciteit maar grotendeels rijdt ie wel op diesel en dat vind ik heel erg jammer. Heeft u een tweede (non-EV) auto? Wanneer gebruikt u deze? Waarom? We hebben thuis wel een tweede auto die is van mijn vriend. Die is volledig benzine. Gebruikt u die ook vaak dan? Dat heeft ook een beetje te maken met dat deze lease auto is en die ander is een eigen auto. Dus daar zit wel verschil in. Maar toch, qua kosten maakt het niet zo veel uit omdat ik bij deze Volvo krijg ik een budget van 75 euro per maand wat ik mag tanken aan diesel. Dus EY heeft gezegd: ‘je moet zo veel mogelijk elektrisch rijden , we stimuleren je door een maximum aan diesel te laten rijden’. Maar ik rij toch ook thuis heel vaak omdat ik dan elektrisch door de stad kan rijden. Ik vind dat gewoon belangrijk al die auto’s in de stad dat si s gewoon niet zo gezond. Maar dan is er weer geschreven over elektrische auto’s dat ze schadelijk ijn, en dat ze extra bandenslijtage hebben. Maar je moet toch een stap zetten, ik hoor liever een elektrische auto door de straat rijden, dat je alleen de banden hoort. Wij gebruiken meestal de elektrische auto. Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? Ja, alleen ik kom niet elke dag in Rotterdam en in de wintermaanden rij ik meer dan in de zomermaanden, Dat heeft met mijn werkpiek te maken, mijn klanten hebben een werkpiek van december tot maart ongeveer, dus dan reis ik wel wat meer. Vaak ook meer dan een keer per dag en dan wordt ook het openbaar vervoer wat lastiger. In de zomermaanden heb ik het iets rustiger en dan pak ik ook vaker de trein. Dus wel een regelmatig rijpatroon, het is niet zo dat ik twee weken stilsta. Gemiddeld afstand, is dus Nijmegen – Rotterdam? Ja maar ik zit ook wel eens in Utrecht te werken, gisteren zat ik Arnhem. Dus neem iets onder de 115 kilometer, in ieder geval meer dan de 50 kilometer range die ik heb van de Volvo. Hoe heeft u uw rijpatroon aangepast aan het feit dat de EV opgeladen moet worden? Ja, want het is echt een sport om er zo veel mogelijk elektrisch mee te rijden. Ik weet niet hoe dat bij anderen is maar ik zie heel duidelijk in mijn scherm wanneer de auto overschakelt op diesel. Dus als ik te snel optrek, dan zet ie de dieselmotor aan en dat wil je niet. Dat klinkt een beetje ‘nerderig’, maar goed ik denk wel eens dat mensen achter mij denken van ‘rijd nou eens door’. Ik rijd in de stad niet heel langzaam, maar ik trek wel rustig op en laat hem uitrollen naar een rood licht toe, dan wek ik op. Als ik een heuvel afrol zonder gas te geven dan laadt die auto op. Ik was laatst in Oostenrijk, gingen we de berg af. Die berg af was langer dan 50km en ik kwam beneden met een volle tank. Je moet proberen gedoseerd te remmen, niet te hard te rijden. Je wordt bewust nu want je hoort gelijk die diesel aangaan. Beheerst optrekken en rustig uit laten rollen. Ik heb absoluut mijn rijpatroon aangepast. Wel eens eerder naar werk om een laadplek te bemachtigen? Nee. Dat heeft meer met de afstand te maken van Nijmegen naar Rotterdam. Als ik dat in filetijden doe dan ben ik zo lang onderweg, dan moet ik echt voor de files gaan rijden. Maar dat redt ik gewoon niet. Dus ik krijg zoal ‘s morgens als ‘s avonds na de files. Als ik dichterbij zou wonen zou dat wel een overweging kunnen zijn. Ik woon in Nijmegen en ik werk ook wel eens Arnhem en daar hebben we een beperkt aantal oplaadpunten maar ik kan me voorstellen als die vaak vol zouden staan dat ik iets eerder naar mijn werk zou gaan. Hoe vaak checkt u het laadniveau van de batterij wanneer u in uw EV rijdt? Eigenlijk altijd omdat je het gelijk merkt dat de diesel aanslaat als die bijna leeg is. Je ziet het ook heel duidelijk op het display, ik hem m ook zo ingesteld. Dus eigenlijk weet ik altijd wel of er nog iets in zit of niet. Als die eenmaal leeg is merk ik het wel aan het geluid Bij welk laadniveau begint u zich meestal zorgen te maken? Helemaal niet omdat die hybride is. Bij de diesel heb ik tien streepjes diesel en bij de laatste drie streepjes gaat de auto vanzelf de kachel uitzetten en dat soort dingen dus dan ga ik wel tanken.

100

Bent u wel eens gestrand met een lege batterij? Nee want dan heb ik gelukkig de diesel nog. Welke batterijgrootte zou het beste passen bij uw (rij)behoeften? Liefst alles boven de honderd. Dat zou al een geweldige stap zijn. Minimaal naar de honderd dat zou geweldig zijn. Wanneer je kijkt naar Nederland zijn er denk ik meer mensen die een kortere woonwerk afstand hebben dan dat ik heb. Dan kun je met 100 toch best ver komen en als je dan op je werk kunt opladen kun je weer terug. Hoe flexibel bent u met oog op het opladen van uw EV? Ik ben eigenlijk heel flexibel alleen er is wel een bottleneck, namelijk dat ik hier ‘s morgens na de files pas aankom dus meestal ben ik hier pas half 10, half 11 en ‘s avonds ga ik vanaf 6 uur pas overwegen of ik naar huis zal gaan. Dat heeft er mee te maken dat ik een uur en 10 min moet rijden. Als ik morgens om half 7 of kwart voor 7 in de auto stap, dan heb ik kans dat ik er twee keer zo lang over doe. Dat is mijn enige restrictie: ik wil niet in de file rijden. Ik werk dus ook niet van 9 tot 5. Welke incentives zouden volgens u kunnen helpen om uw EV op andere tijden op te laden? Ik zit met ‘s morgens en ‘s avonds die files waar ik omheen wil plannen en het maakt me ook niet zo uit welk moment op de dag ik hem oplaad of dat ik hem moet wisselen tijdens de lunch. Als ik maar ergens gedurende de tijd van half 10 tot 6 a 7 uur zou kunnen opladen zou ik geen bezwaar hebben. Moet u het laden zelf betalen? Nee, het zit in mijn leasebedrag erbij. Op het moment dat er een prijs aan gaat hangen en wanneer je afgerekend wordt op het feit dat je in de piekuren laadt, dan ga ik er natuurlijk naar kijken hoe ik dat zou kunnen management. Het is alleen wel weer een extra restrictie erbij, dat is natuurlijk wel weer zo. Hoe lang duurt het laden meestal? Als die echt helemaal leeg is en hij laadt heel traag op dan kan het zomaar 4 uur duren. In de garage heb ik meestal geen bereik maar ik heb zo’n app van Volvo erbij waarmee ik kan zien of die opgeladen is. Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Wat is uw tarief? Van de week zag ik pas wat er op die kaart wordt afgerekend. Ik had natuurlijk wel al gekeken wat het kost als ik hem thuis aan de stekker hang en dat is iets van 3 euro voor een volle tank. Ja, ik weet dus wel wat elektriciteit kost. Stelt u zich eens voor dat er dynamisch tarief geld waarbij een hogere prijs betaald tijdens piekuren. Hoe zou dit uw laadgedrag beïnvloeden? Zou me niet heel veel uitmaken, ligt er een beetje aan hoe de variabele zich beweegt. Net als met rente vind ik variabel niet erg maar het ligt er een beetje aan. Wat zou u voordelen aan variabel vinden Misschien is het goedkoper door de tijd heen, maar dat weet ik niet. Ik hou van flexibiliteit. Maar vast of variabel zou mij om het even zijn. Zou het uw beslissing beïnvloeden als u zou weten dat variabele prijzen beter zijn voor het milieu en het elektriciteitsnet? Dan zou ik me misschien wel meer gedreven voelen om voor variabel te kiezen. Het mooiste is natuurlijk als je een elektrische auto rijdt met stroom die groen is opgewekt. Maar daar weet ik niks van nu. Ik zou het liefste thuis ook zonnepanelen hebben. Maar ik heb te maken met een Vereniging Van Eigenaren en het kost geld om die panelen op het dak te leggen. U laadt de EV dus op de Boompjes, thuis, klanten. Ook nog in het openbaar? Ja, het is misschien heel apart maar ik ga wel eens bij Karwei opladen. Als ik dus moet kiezen tussen Gamma en Karwei dan ga ik parkeren bij Karwei. Je bent al gauw een half uur binnen dus dan heb ik dat ritje er alweer uit. Ik heb de tankpas dus waarom niet. Ik kies voor een andere bouwmarkt om op te kunnen laden. Bij Ikea probeer ik ook altijd op te laden. Van welke regels rondom publiekelijk opladen bent u zich bewust? Nee, zijn er regels? Ik heb wel een discussie gehad met de gemeente Nijmegen, want die pretenderen groen te zijn dus dat wil ik dan best challengen. Ik heb ze verteld dat ik zo’n auto aan ging schaffen en

101

wat doet de gemeente Nijmegen daar dan aan? Ik zie heel veel van die auto’s bij mij in de buurt rijden maar die worden gewoon niet opgeladen want er zijn geen palen. De gemeente zegt dat ze zestien palen hebben, maar de palen bij mij in de buurt vallen buiten het gebied van mijn parkeervergunning. Er staan ook een paar andere palen in een dure parkeergarage en nu verwachten ze dus van mij dat ik dus twee straten verderop rij naar een plein en dan nog een keer per uur extra ga betalen om mijn auto op te laden. Dus van de gemeente moet ik dubbel betalen. Toch zet ik hem daar neer om aan te geven dat er een behoefte is, zo probeer ik de gemeente te challengen. Ik bijvoorbeeld ook met de gemeente een gesprek gehad voor een paal hier in de buurt, en daar mag van mij iedereen parkeren zo lang ze maar elektrisch laden. Ze zeiden dat dat niet kan en mag. Terwijl alle huurauto’s wel een parkeerplek hebben die voor hen gereserveerd is. Dat kan dus kennelijk wel. Op dat plein waar ik af en toe toch parkeer heb ik ook om een ontheffing gevraagd omdat ik toch parkeergeld betaal voor mijn eigen vergunning. Het bestaat niet in de belastingwetgeving dat wij jou daar ontheffing geven om jou daar te laten parkeren met je parkeervergunning. Ik vind dat er regels zouden moeten zijn. Wat zouden in uw ogen handige regels voor publiekelijk opladen zijn? Als iemand elektrisch rijdt dan moet je die toch ook gewoon een beetje een voordeel geven. Een beetje triggeren. Ik zou dus zeggen elektrische parkeerplaatsen alleen maar voor elektrische auto’s. Hier bij EY als u de EV inplugt is die plek heel de dag bezet, wat doen we daaraan? Dat is zonde. Dat hebben wij hier intern opgelost door die bellijst te maken. Maar in het openbaar is dat natuurlijk lastig. Dat is zeker lastig. Er zou iets van een app moeten zijn. Wij hebben iemand op onze afdeling werken, die heeft daar hele ideeën over. Het mooiste zou zijn als je gewoon een signaaltje krijgt. Nu heb ik die Volvo app, die het niet doet omdat de garage ondergronds is, dat is jammer want nu zie ik niet wanneer die opgeladen is. Het mooiste zou zijn dat je als gebruiker een app hebt waarmee je kan zien dat je auto opgeladen is en dat je hem weg moet halen. Dan kan de volgende er staan. Je moet ook de elektrische rijder het niet te moeilijk maken, er zouden genoeg plekken moeten zijn Wat vindt u van de informatievoorziening rondom openbaar opladen van uw EV door de Nederlandse overheid? Ik vind dat de overheid er drie keer niks aan doet. Ik vind zelf dat ik enorm wordt tegengewerkt. Rotterdam heeft nog best wel mooie plannen maar voor Nijmegen is het om me dood te schamen dat ik er überhaupt woon. Dat is echt een doorn in mijn oog. Ik kan me daar niet bij neerleggen. Ik weet natuurlijk in mijn zoektocht door Nijmegen en omstreken dat de provincie Gelderland een concessie is aangegaan met Cofely. Gelderland heeft best wel een groot aandeel in elektrische auto’s en die willen 1500-1600 palen erbij hebben. Er zijn gemeentes bij die pakken het gelijk op en maken daar budget voor vrij. Nijmegen heeft nog steeds geen beslissing genomen. Eindeloos verhaal. Ik heb die mensen wel eens gebeld hoe dat dan precies zit, wat de eisen precies zijn. Een laadpaal kan iedereen dus gewoon aanvragen als je een elektrische auto hebt en als je die bij jou in de buurt wilt hebben. Oké, hoe reken ik dit af? Je moet een contract afsluiten voor 2 jaar en minimaal zoveel afnemen. Maar ik heb een leaseauto en een tankpas, kan ik die gebruiken. Nee, je sluit een separaat contract af en je moet dat zelf declareren bij de leasemaatschappij. Daar maak je dus een denkfout. Dat ga ik niet doen, ik werk bij EY maar ik ben gewoon een van de en kan de spelregels niet veranderen daar. Waarom sta je niet toe dat ik niet met deze kaart kan tanken. Je kan met mij wel een contract afsluiten dat als ik dar niet dagelijks oplaadt dat je dat dan verhaalt op mij. Maar als ik afreken wil ik dat je de factuur naar Leaseplan stuurt. Ik denk dat 70-80% van degene met dit soort auto’s dat dat leaseauto’s zijn. Die business case die jullie gemaakt hebben die gaat niet kloppen want niemand gaat dat zo afnemen omdat je die restrictie erin hebt zitten. Ik ga dus niet die factuur zelf voorschieten en dan bij Leaseplan vechten om het terug te krijgen. Ik heb zo’n pas, die werkt overal, dus zoek het maar uit. Heeft u vrienden die een EV hebben? Welgeteld 1 vriend die ook zo’n zelfde auto. En die heeft hem genomen omdat een collega van hem wegging en dus een lage bijtelling had en de leaseprijs ging omlaag omdat die collega wegging. Dat heeft die echt niet gedaan vanuit groene overwegingen dat weet ik 100% zeker. Hebben uw buren een EV? Verderop in de straat is iemand, die heeft wel een hybride maar geen plug-in. Die moest onlangs kiezen voor een nieuwe auto. Die wou graag een plug-in maar die heeft dat niet gedaan omdat de gemeente Nijmegen niet wou faciliteren. En ik weet zeker dat er veel meer mensen zijn die dit hebben.

102

Met wie heeft u het kopen van een EV overlegd? Weet ik eigenlijk niet. Uiteindelijk wel met mijn vriend erover gehad omdat het een auto is die we als gezin ok gebruiken maar meer uit mijn principiële overwegingen dat we niet allemaal op fossiele brandstoffen kunnen blijven rijden en omdat ik me rot ergen aan van die stinkende diesel die hier heel de boel lopen te vergassen. Stel je voor dat iedereen hier in Rotterdam elektrisch zou rijden. Dat scheelt enorm veel geluid en je kunt tenminste als voetganger normaal hier rond lopen. Hoe zijn over het algemeen de reacties op uw EV? Ligt eraan met wie ik spreek. Op onze afdeling liggen de cijfers hogen dan op een andere afdeling. Maar heel veel mensen komen hier ook met het openbaar vervoer. In mijn omgeving vinden veel mensen het een leuke auto maar er worden wel eens grapjes gemaakt of ik wel ver genoeg kan komen.

I9   Welke elektrische auto rijdt u? BMW E3, volledig elektrisch. Daarvoor een Active E, BMW heeft een prototype ontwikkeld, die ze helemaal hebben omgebouwd van een benzine auto naar een elektrische auto. Daar heb ik twee jaar in gereden, die was er voornamelijk om veel feedback te krijgen. Hij had een heel zwaar accupakket. Maar er was gedacht dan 200km te kunnen rijden in de uiteindelijk E3 maar dat is dus niet gelukt. In de zomer ongeveer 150km en in de winter 85km. Winterbanden scoren slecht onder een auto, verbruiken door de weerstand meer. Hoe lang rijdt u nu al in een elektrische auto? Ik rij al vanaf 2012 een elektrische auto. Vanaf 2013 heb ik de Hybride. Wat zijn uw ervaringen met een EV Waanzinnig, door de one-pedal driving heb je eigenlijk alleen maar je gaspedaal nodig. Hele goede cruise-control. Het rijdt waanzinnig, ik heb nog nooit in een Tesla gereden. Alleen negatieve ervaringen met actieradius. Ik durf nog geeneens naar Amsterdam. Waarom heeft u gekozen voor een EV? Ik kreeg dat aanbod van BMW Nederland en dan kon ik zakelijk vast in die auto rijden om zo ervaringen op te doen. Toen was dat nog allemaal onbekend, met zo een pasje van je lease maatschappij. Ik deed het dus eigenlijk uit puur zakelijk opzicht, van Wagenpark Beheer Nederland. Milieu was een bijkomstigheid. Wat zijn uw ervaringen met het opladen van uw EV? Simpel, ik ben er nu zo aan gewend. Op wat voor manier heeft u zich moeten aanpassen om een EV te rijden? Range anxiety dat is heel gek. De mindset, maar ik had gelezen dat dat vanzelf komt. Ik ben een keer gestrand maar dat was niet zo erg, ik wist dat het ging gebeuren. Er waren in Amsterdam gewoon te weinig laadpalen dat is nu wel veranderd. Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? Ik moet naar veel kantoren rondom Rotterdam en Den Haag en soms Amsterdam. Vroeg in de ochtend weet je altijd dat je kan opladen Heeft u nog andere veranderingen doorgevoerd in uw lifestyle nadat u een EV bent gaan rijden? Absoluut. Hulpmiddelen om laadpalen te zoeken en de reis te plannen. Goeie apps. Hoe zit een gemiddelde dag eruit? 30 a 35 kilometer per dag. Hoe heeft u uw rijpatroon aangepast aan het feit dat de EV opgeladen moet worden? We hebben ook een privé auto. Die combinatie is heel fijn want je moet wel met meerdere dingen rekening houden. Hoe vaak checkt u het laadniveau van de batterij wanneer u in uw EV rijdt? Ja constant. Maar niet meer dan met een benzinemeter. Als je heel gunstig rijd kan je sterren verdienen. Dat is een heel erg leuk spel om dan vijf sterren te verdienen.

103

Bij welk laadniveau begint u zich meestal zorgen te maken? Rond de 20km geeft die alarm maar als ik achter vrachtwagens rij kan ik het dan weer wel halen. Welke batterijgrootte zou het beste passen bij uw (rij)behoeften? 200 zou mooi zijn. Is natuurlijk ook verbonden aan alle bijtellingen. Eerste Nokia’s moest je ook zo snel weer opladen, in de toekomst lachen we hier om. Hoe flexibel bent u met oog op het opladen van uw EV? Ik heb er thuis eentje. Naarmate de Outlanders en zo kwamen had ik vaak dat ik ergens aankwam en dat er geen plek meer was. Tegenwoordig is er zo veel bezet. Met die apps ben je ook zo bij de paal.. Hoe lang laadt u uw ongeveer op? Ik heb een grote accu dus 6 uur. Je laadt hem altijd, dat doe je niet met een benzine auto. Overal waar iets vrij is laadt je hem bij. Je wilt altijd 100 a 150 kilometer kunnen rijden. Welke incentives zouden volgens u kunnen helpen om uw EV op andere tijden op te laden? Hij moet de geruststelling hebben dat die ook om half 2 kan opladen en niet gelijk om half 9 al. Dus meer laadpalen. Utrecht heeft bijvoorbeeld geen mogelijkheid tot uitbreiding meer. Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Wat is uw tarief? Nee en ja. Bij de kantoren is het exclusief BTW dus goedkoper maar zodra je in de openbare infrastructuur komt is dit veel duurder omdat bedrijven hier aan willen verdienen. Bij Fastned scheelt het heel veel in vergelijking met gewoon bij mij thuis. Stelt u zich eens voor dat er dynamisch tarief geld waarbij een hogere prijs betaald tijdens piekuren. Hoe zou dit uw laadgedrag beïnvloeden? Ja, maar dan moet het wel ten goede komen aan het elektrisch rijden. Als je stimuleert dat op bepaalde momenten laden goedkoper is, zoals daluren, dan zou ik daar rekening mee houden. Mijn gedrag zou daarvan veranderen als dit invloed heeft op mijn portemonnee. Met een financiële prikkel helpt dat ook. Ik zou daarbij een vaste prijs willen in verband met de regeling met onze werknemers. Zou het uw beslissing beïnvloeden als u zou weten dat variabele prijzen beter zijn voor het milieu en het elektriciteitsnet? Kijk maar naar statiegeld, dat doet ook iedereen dus denk het wel. Kunt u altijd een oplaadstation vinden wanneer u uw EV wilt opladen? Ja, bijna altijd. Er zijn goeie apps en de navigatie helpt ook. Wij hebben hem in de openbare infrastructuur gezet zodat je ze kunt vinden in de app en ook of die beschikbaar is. Van welke regels rondom publiekelijk opladen bent u zich bewust? Je gaat niet bij een voordeur staan. Maar voor de rest niet specifiek. Ik zou het mooi vinden als op een parkeerplaats met vier laadpalen elke parkeerplaats kan opladen en dus niet naar die specifieke vier moet. Dit sluit ook aan op smart denken. Je moet naar een centraal systeem verbonden met simpele kabels. Geen techniek maar wel de mogelijkheid om mijn auto er op aan te sluiten op de tijden dat ik dat wil en weer weg ga. Bent u van mening dat er genoeg mogelijkheden zijn om in het openbaar op te laden? Ja, bedrijven en steden zijn er heel erg mee bezig. Den Haag is dan misschien nog wel de minste maar Amsterdam en Rotterdam zijn er steeds meer mee bezig. Wat vindt u van de informatievoorziening rondom openbaar opladen van uw EV door de Nederlandse overheid? Overheid stimuleert het veel in verband met de fiscale voordelen maar dat is het eigenlijk. Ik kan me niet herinneren dat ik een overheidscampagne heb gezien met het stimuleren van elektrisch rijden. Meer geld gedreven dan stimulans. Heeft u vrienden die een EV hebben? Ja, eentje. Outlander, voor de rest alleen maar zakelijk. Ik had iemand met een Tesla Roadster tegenover ons wonen maar die is verhuisd.

104

Met wie heeft u het kopen van een EV overlegd? Leidinggevende en thuis. Hoe zijn over het algemeen de reacties op uw EV? Heel positief.

I10   Je hebt zelf al van de stekkerclub gehoord. Dat was dan een afspraak om elkaar even te bellen, als er geen plek meer was, dat je dan even je auto verplaatst. We hebben nu iets van 16 plekken hier in de garage, terwijl we er eerst maar 6 of 8 hadden. Toen stuitte ik daar ook vaak op, dan waren er geen plekken beschikbaar, dan stonden er de hele dag auto’s op te laden die allang vol waren en die lieten hem maar staan. Toen ging ik uit mezelf, als ik zelf op tijd was, om 10 uur naar beneden en verplaatste ik mijn auto even. Dat kan ook, het is maar tien minuten werk. Nu zijn er weer plekken bijgekomen en lijkt het niet nodig te zijn. Bent u wel eens gebeld door de stekkerclub? Nee, nog nooit. En ik heb zelf ook niet gebeld. Ik rij vaak pas na de files naar huis, dus als ik hem om 5 uur pas zou opladen dan is die om half 7 ook al klaar en dan is er meestal plek. Nu hebben ze er pas 10 plekken bijgebouwd en is er eigenlijk altijd wel een plek beschikbaar. Wat zijn uw ervaringen met een EV Op zich belooft de Prius 25 kilometer aan elektrische kilometers. Dat was vanaf het begin al 20 en dat werd ook steeds minder. De accu kon na verloop van tijd minder opladen en hij is nu wel gestabiliseerd op 15km. Ik zou er 2km bij kunnen doen als je of de verwarming niet gebruikt, of in de zomer de airco niet. Maar dat moet eigenlijk niet meetellen. Dus dat viel wel tegen. Daarnaast is het natuurlijk zo dat je boven de 85km per uur niet elektrisch mag rijden. Daar zit nu wel een iets positievere rek, 93 kilometer per uur kan nog net en daarboven slaat ie om naar benzine. Nou heb ik zelf aan woon werk verkeer, 30 km van Leidschendam naar hier en terug ook weer 30km. Dus daarin zou ik die 15km op moeten maken om zo efficiënt mogelijk met de auto elektrisch te kunnen rijden. Dat is voor mij ook wel een beetje een uitdaging om dat steeds halen. Ik moet een stuk door Rotterdam heen en na de snelweg nog een stuk van ongeveer 8km elektrisch, dan heb je nog 2km 80km/u rijden. Dus dat is 10km wat ik sowieso opmaak aan elektrisch rijden. Dan moet ik eigenlijk altijd nog 5km op de snelweg ongeveer 93 of langzamer rijden op de stukken dat je 100 mag. Ik gebruik dan meestal de spitsstrook of ik probeer een vrachtwagen op te zoeken zodat je niet opvalt en het andere verkeer niet hindert met je rijgedrag. Is er geen vrachtwagen in de buurt dan rijdt iedereen 100, ook op de rechterrijstrook dan is het jammer. Het komt een enkele keer voor dat ik niet die volledige 15 km haal, maar 19 van de 20 keer lukt het me op de een of andere manier wel. Het zou handiger zijn - ik weet niet of dat al zo is met een Prius, want hij is alweer 2,5 jaar oud – dat je ook tot en met 100km/u elektrisch kan rijden. Dan wordt het elektrisch verbruik denk ik voor veel mensen al hoger. Zou uw volgende auto ook elektrisch zijn? Dat hangt er dan vanaf wat dan de regeling is. Ik vond dat er nu een ontzettend hoog fiscaal voordeel was. U heeft de EV dus aangeschaft vanwege fiscale redenen? Nou, deels. Maar ik had het voor de helft van het voordeel nog gedaan, anderzijds had ik wel het idee dat we voor de natuur ook iets moeten doen. Dat het beter is voor het milieu heeft bij mij ook wel meegespeeld om elektrisch te gaan rijden en te pionieren. Wat zijn uw ervaringen met het opladen van uw EV? Ja, dat gaat goed. Ik heb thuis wel eens problemen gehad. Maar dan kun je love 2load bellen, en die helpen je vrij goed Die kunnen van afstand die paal weer activeren. Wat voor problemen waren dat dan? Dat die het gewoon niet deed, dat je een rood lampje kreeg, dan heb je hem of te vroeg afgebroken of de stroom is een keer uitgevallen. Ik weet niet wat het is. Dat is het in het begin wat vaker voorgekomen, ik geloof nu in het afgelopen halfjaar 1 keer. Die problemen zijn er wel uit. Ik probeer thuis zoveel mogelijk in het weekend of na elven ‘s avonds op te laden omdat je dan in een goedkoper tarief zit. Dat gaat eigenlijk altijd wel goed. Hier op kantoor in de garage toen we 6 of 8 plekken, was

105

het wat vaker dat de oplaadpalen stuk waren. Sinds we die nieuwe laadpalen erbij hebben erbij hebben gekregen heb ik in het begin een of twee keer een probleem gehad dat ik naar de man achter de balie moest lopen van de palen doen het niet meer. Dit jaar is het pas 1 keer gebeurd dat ik hem niet kon opladen of later pas kon opladen. Op zich gaat het goed. Je hebt wel eens dat je je pasje erlangs haalt en de ene keer slaat die meteen aan en dan zie je aan het blauwe icoontje dat ie laan het laden is, andere keren doet ie er soms wel een halve minuut of langer over. Dan hoor je hem wel dat ie eraan zit te komen. Met name de periode van vorig jaar heb ik de auto wel eens moeten verplaatsen dat de ene laadpaal het wel deed en de andere niet. De palen zijn ook van verschillende aanbieders. Ja, de palen zien er ook anders uit. Ik vond de groene palen wel makkelijk, daar had ik een groen pasje voor en een witte thuis. Ik heb in het begin wel eens het verkeerde pasje gebruikt. Dan doet ie het wel, maar dan moet ik bijvoorbeeld betalen als ik thuis het verkeerde pasje heb gebruikt. Op wat voor manier heeft u zich moeten aanpassen om een EV te rijden? In ieder geval mijn snelheid op de snelweg. Ik probeer toch altijd die 15 kilometer op te maken, ook op de vluchtstrook of op de spitstrook willen ze wel eens 100 rijden. Soms denk je wel eens van joh er zijn twee of drie banen naast je beschikbaar ga daar rijden. Er zal vast wel eens iemand denken van joh waarom rijdt die maar 92 op de snelweg. Als je het zo bekijkt wordt je rijdgedrag wel iets aangepast. Maar nogmaals: in de file en in de spits en als ik andere mensen echt duidelijk zou hinderen, dan rijd ik ook gewoon 100 en dan is het jammer. Nog andere aanpassingen zoals eerder naar kantoor om een laadpaal te bemachtigen? Heb ik toen er weinig laadpalen waren ook wel gehad ja. Je ziet elke keer dezelfde auto’s staan, dus als ik 20 minuten eerder ben dan lukt het wel. Dat is nu niet meer nodig. Als ik nu zelfs een keer na de file rij en ik kom hier om 10 uur aan , zelfs dan is er nog wel een paal beschikbaar. Heeft u een tweede (non-EV) auto? Nee, ben nu zelf alleen thuis. Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? Ja, het is vier dagen in de week. Qua werk is dat misschien een keer in de maand dat ik even ergens anders naartoe moet, naar Amsterdam of zo. In het weekend kan ik meestal de voetbalwedstrijden en de boodschappen volledig op elektrische kilometers doen. Dat zijn de aftstanden die minder dan 15km zijn, Ja, je hebt wel eens een uitwedstrijd met voetballen van mijn zoon die wat verder is, dan red je het net niet. Dat ik ver weg ga met de auto dat is dan in die tweeënhalf jaar een of twee keer gebeurd. Een vakantie heb ik gedaan in Noorwegen en daar kon je niet opladen. Wat overigens wel zo was: er is een tijdje geweest dat ik nog wel eens naar België moest. Want we hebben een samenwerkingsverband met België en de leidinggevende die zat in Brussel. In Brussel in België tijden ze ook elektrisch maar daar heb je een ander laadsysteem dus daar paste mijn stekker niet op. Dat is dan weer jammer Voelt u zich beperkt door de batterij? Nou niet omdat ik gewoon nog 800 kilometer met de benzine kan rijden. Wat dat betreft is dat wel een goede combinatie. Ik heb wel een vriend die heeft een auto die 120 km kan rijden qua range, daar rijd ik wel eens mij. Maar die moet altijd wel ergens op laden. Hoe vaak checkt u het laadniveau van de batterij wanneer u in uw EV rijdt? Eigenlijk voortdurend omdat ik altijd aan het kijken ben dat ik die 15km opmaak. Dus eigenlijk altijd als i k de snelweg opkom dan heb ik nog 10- of 9 km te gaan. Het verschilt soms wel eens. Ik rijdt altijd dezelfde route, maar ik weet niet of dat komt omdat je de airco of de verwarming aan hebt staan of dat je wat pittiger rijdt. Het is niet zo elke keer als ik de a13 op ga dat ie exact op hetzelfde aantal resterende km staat. Er kan best wel eens wat verschil in zitten. Ik kijk altijd wel hoe lang ik nog op de spitsstrook moet rijden om het te halen. Als ik de snelweg afga moet ik nog 2.7 kilomater overhouden, dat gebruik ik weer als ik thuis kom. Ik hou het dus altijd in de gaten Bij welk laadniveau begint u zich meestal zorgen te maken? Zonder files en met normaal rijden zou ik zeggen 10 kilometer. Met files zou ik best wel vaak, omdat je dan ook langzamer rijdt, 20 km elektrisch kunnen rijden. Als ik mijn rijstijl niet aanpas maar gewoon de files volg kan ik de helft van de dagen dat ik naar mijn werk rij heen, 20 km elektrisch kunnen rijden. Terug ga ik wel eens zo laat, en dat rijdt veel beter door.

106

Welke batterijgrootte zou het beste passen bij uw (rij)behoeften? Nu heb ik gewoon aan vijftig kilometer genoeg omdat het woon-werk verkeer is maar als je in Nederland uitstapjes wil maken zou je toch wel ook heen en terug 200 km willen hebben. Kijk Amsterdam is 70km en dan moet je nog terug. Dan moet ie altijd op een bepaalde plek nog opgeladen worden. Dan ben je een beetje beperkt. Vakantie heeft sowieso nog geen zin, want als je in het buitenland bent dan kan je hem niet opladen. Als je alleen maar elektrisch kan rijden, dan moet je wachten op het opladen. Als je dan bij je hotel bent aangekomen heb je geen idee of er een laadpaal is. Hoe flexibel bent u met oog op het opladen van uw EV? Bij mij thuis doe ik het altijd na elven ‘s avonds dus ik moet er ook wel aan denken. En hier als ik geen plek heb in het verleden dan moet ik er ook wel aan denken dat ik hem om 5 uur moet gaan opladen. In die 2.5 jaar ben ik misschien tien keer vergeten om hem op te laden. Het zit altijd wel in mijn gedachten. Hoe lang oplaad 1.5 uur en dan zit ie helemaal vol Hoe lang laadt u uw ongeveer op? Thuis heeft het natuurlijk met het energietarief te maken en om 11 uur zit ik altijd boven op zolder ‘s avonds en om 11 uur heb je geloof ik het goedkope tarief en om 12 uur ga ik dan slapen en dan plug ik hem even in. Dan neem ik wel aan dat ik dan niet helemaal meer in de piek zit. Hier zou ik geen enkel probleem als ik weet dat een collega hem altijd in de ochtend gebruikt en die haalt in de lunchpauze zijn auto weg en je maakt daar afspraken over met iemand die ook vast op de Boompjes werkt en ik moet even naar beneden om mijn auto dan op die plek te zetten, dat zou een prikkel kunnen zijn. Dat de werkgever zegt van joh je hebt twee mensen met een vaste werkplek, jullie kunnen samen de dag doorkomen. Dan wil ik best met die collega overleggen dat hij hem dan weghaalt en ik hem dan neerzet. Dat is puur als de werkgever mij dat vraagt van hier heb je een collega die hetzelfde probleem heeft dan vindt ik het geen enkel probleem om die tien minuten daaraan te besteden. Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Wat is uw tarief? Nee, ik heb het ook wel eens. Zelf mag ik met dezer auto mag ik maar 100 euro aan benzine declareren per maand en dat is exclusief btw dus uit je nota kunnen ze ook nog een stukje btw terugvorderen. Ik ben er makkelijk onder gebleven tot nu toe. Het is wel zo dat als je in het buitenland op vakantie bent dat je dan niet meer mag declareren, dat was vroeger wel. Dus die kilometers tellen sowieso niet meer mee. Het is puur dat je ik naast het elektrisch rijden nog benzine nodig hebt voor mijn werk, maar daar kom ik makkelijk mee uit. Ik heb ook wel mijn energienota er een keer bij gepakt en dan kwam ik dus op het eerste jaar van oktober tot september, als ik het goed betekend had met dat laagtarief, op een elektriciteit verbruik van 120 euro per jaar en in mijn leasebedrag is 30 euro per maand opgenomen. Wat er in mijn leasebedrag aan elektrisch opladen zit is genoeg voor thuis laden. Dus daar hoef ik het ook niet voor te laten. Het is bijna, ik kan het zo uitrekenen hoe vaak ik oplaad, het is thuis elke dag 1x. Je krijgt zo’n overzicht van hoeveel verbruik je hebt per dag, dat krijg je van love2load. Dus je kan zo uitrekenen wat scheelt dat op mijn energienota. Stelt u zich eens voor dat er dynamisch tarief geld waarbij een hogere prijs betaald tijdens piekuren. Hoe zou dit uw laadgedrag beïnvloeden? Dat denk ik wel ja. Als ik weet wanneer het het goedkoopst dan zou ik mijn laadgedrag er wel op aanpassen. Alle kleine beetje helpen natuurlijk. Prefereert u een variabele of een vaste prijs? Wat zijn de voor en nadelen? Variabele prijs, ik ben daar vrij flexibel in. Die kosten voor het beneden opladen zijn voor mij gratis, dus dat maakt voor mij niet uit dat is voor mij geen financiële prikkel. Maar als mijn werkgever dat vraagt of ik hem op wil laden op een bepaal tijdstip. Dat heb ik al gezegd die tien minuten die mij dat extra kost zijn geen probleem. Waar laadt u uw zoal EV op? Eigenlijk nergens anders. Er zijn laadplekken bij mij op het winkelcentrum. Maar ja dan heb ik hem thuis al opgeladen en dat is drie km van mij vandaan dus daar heb ik het niet voor nodig. En verder heb ik nog nooit gedacht van ik parkeer de auto hier van goh daar staat een oplaadpunt ik kan hem hier opladen. Ik heb een broer in Amsterdam en die heeft een oplaadplaats in de buurt met twee plekken, daar heb ik wel eens gekeken en toen was die vol. Buiten mijn woon-en werk verkeer, maar

107

goed daar gebruik ik wel ontzettend veel het opladen voor, is het mij nog nooit gelukt om ergens anders op te laden. Van welke regels rondom publiekelijk opladen bent u zich bewust? Nee, dat je m ook niet de hele dag mag laten staan of zo. Dat weet ik wel Wat zouden in uw ogen handige regels voor publiekelijk opladen zijn? Misschien moet je een schijf hebben waarop je kan aflezen wanneer iemand klaar is met laden of terug kan komen als je in de buurt moet parkeren en je bent er een hele dag op bezoek. Dat je weet wanneer degene die hem oplaadt hem gaat weghalen. Dat je daar een parkeerschijf of zo voor hebt. Dat je weet dat als ik over 1.5 uur terug komt een goede kans hebt dat er een plek vrij is. Bent u van mening dat er genoeg mogelijkheden zijn om in het openbaar op te laden? Ja ik let daar nooit zo op moet ik zeggen. Ik ken wel een paar plekken, meestal ‘s avonds want dan zie je die blauwe lampjes branden. Maar verder vallen die palen niet zo op. Zou u uw EV vaker opladen als er meer mogelijkheden tot openbaar opladen waren? Nou ja, wat handig zou kunnen zin is misschien bij sportverenigingen. Ik krijg steeds email van Blijdorp dat ze inderdaad oplaadpalen hadden. Als ik naar Blijdorp zou gaan, maar ja vroeger had ik een kind wat nog in die leeftijd was dat ie wilde en nu niet meer, dan had ik me kunnen voorstellen dat ik hem daar nog een keer had opgeladen. Dat soort plekken, de Efteling noem maar op. Maar goed, dan heb je wel weer als nadeel, als je dan weer 1.5 uur oplaad, je hebt geen zin om vanuit de dierentuin als je aan de andere kant bent om dan je auto weg te halen. Wat vindt u van de informatievoorziening rondom openbaar opladen van uw EV door de Nederlandse overheid? Goed, denk ik. Alleen had ik voor mijn eigen auto die beperkingen, dat vond ik wat tegenvallen dat ie minder kilometer maakte dan verwacht. En inderdaad je wordt niet geïnformeerd waar nieuwe plekken in de buurt zijn om op te laden. Dat is ook heel moeilijk, waar je vaak naartoe gaat daar weet je het al, woon en werk verkeer. Misschien is het er al, een app, dat je even kijkt van ik ben nu hier, is er een oplaadpaal in de buurt. Dat zou wel handig zijn natuurlijk Heeft u vrienden die een EV hebben? Eentje heb ik wel, die 100% elektrisch rijdt. Andere collega’s of familie? Ja, die jongen die hier normaal zit (in kantoor) die heeft dezelfde. Hebben uw buren een EV? Nee, voor zover ik kan zien bij mij in de omgeving niet. In het begin stopte zelfs nog de jongetjes op de fiets om te kijken van wat hij nu weer aan het doen was met die oplaadkabel aan zijn huis. Voor zover ik weet in mijn woonwijk zie ik het weinig tot nu toe Heeft u het aanschaffen van EV nog overlegd? Nee. Hoe zijn over het algemeen de reacties op uw EV? In het begin was het wel vaak dat men geïnteresseerd was tijdens de lunch kwamen er vragen over, het is voordelig misschien ook wel interessant maar mijn verhalen in de spits op de spitsstrook op de rechterbaan 90km per uur rijden dan zie je sommige mensen toch wel weer afhaken denk ik. Het scheelt allemaal niet zo veel en ze hebben altijd wel opmerkingen paraat ‘voordat je die accu hebt vervangen is ook niet milieuvriendelijk’, veel mensen proberen ook altijd redenen te verzinnen om niet elektrisch te rijden. Of ze vinden een Prius geen spannende auto. Ik heb zelf nooit zo veel met auto’s gehad, hij moet rijden en dat is het. Dat is wat je wel veel hoort. Goed, er zijn inmiddels ook wel andere modellen.

I11   Welke auto rijdt u? Een Prius. Maar ik sta nu niet aan een laadpaal want ze waren allemaal vol. Gisteren in Utrecht, ik woon in het centrum, had ik ook even geen plek. Hij rijdt maar dertien kilometer elektrisch. Als ik

108

boven de 90 ga rijden dan gaat die sowieso op benzine rijden en het stukje de stad uit is misschien drie kilometer en naar het kantoor toe is 2 kilometer. Dus ik heb meestal elektriciteit nodig als ik thuis kom. Dat is meer de Prius die niet interessant is, mijn moeder heeft een Ampera en die rijdt wel gewoon elektrisch boven de 100. Hoe lang rijdt u nu al in een elektrische auto? Sinds ik bij EY werk, dus een half jaar. Het elektrisch rijden vind ik wel een mooie ontwikkeling maar ik ben een autogek. Elektrisch is voor mij vooral een financiële overweging. De bijtelling is nog 05 van deze. Dat vind ik ook een belangrijk argument. Wat zijn uw ervaringen met een EV Mijn ervaringen zijn met deze Prius sinds ik bij EY werk en een keer in de auto van mijn moeder gereden. Het was wel even wennen met die stekker. Een keer is mijn stekker vast blijven zitten in een paal, maar ik moest wel weg. Dan hangt die stekker daar nog en dan moet je zorgen dat je die stekker weer terug krijgt en dat vond ik echt ellende. Dat heeft weken geduurd en niemand wist meer waar die stekker was. Ik kreeg toen een nieuwe stekker. Uiteindelijk wordt ik gebeld door die garage en die hadden mijn stekker gevonden, dus toen had ik twee stekkers. Dat vond ik echt wel ellende. Ik dacht jezus wat een gezeik voor dat elektrisch rijden, als het op deze manier moet… Verder vind ik het inpluggen van dat dinge helemaal geen moeite en de auto rijdt ook wel prima. Ik vind het nog steeds afzichtelijk eruit zien maar het elektrisch rijden bevalt prima. U heeft dus vooral deze auto gekozen vanwege de fiscale regeling? Ik kon een auto uit de poel kiezen toen ik hier in dienst kwam, ik mocht niet bestellen. Daar was het kiezen uit diverse auto’s waar niks van mijn smaak tussen zat. Dus het werd uiteindelijk of een Ford of een Suzuki of een Prius. Ik vond het allemaal niks, dus dan maar 0% bijtelling. Nu zie ik wel leuke auto’s in de poel staan maar dan is de overweging of ik netto 300 euro meer wil betalen in de maand. Vind ik dat het waard voor een auto uit de poel die ik zelf niet heb gekozen of samengesteld? Eigenlijk niet, die Prius rijdt wel prima. Dat is wel heel erg financieel. Ik vind het milieuaspect interessant en ik ben er voorstander van dat die ontwikkeling die kant op gaat maar ik vind het nog niet ideaal. Met die laadpalen, ik zei gisteren nog tegen iemand: als ik mijn auto aan de paal zet op vrijdagavond als ik thuis kom van werk en op zaterdag wandel ik door de stad en op zondag ga ik misschien een keer naar mijn ouders toe dan staat de hele zaterdag die auto aan de paal. Dan is het mijn initiatief om die auto eraf te halen of niet, maar iemand anders kan er geen gebruik van maken. Dat vind ik praktisch gezien nog wel problematisch. Op wat voor manier heeft u zich moeten aanpassen om een EV te rijden? Nee, zo drastisch heb ik mijn leven niet omgegooid voor mijn elektrische auto. Ik benader het echt praktisch. Als ik ergens ga parkeren dan kijk ik of er een paal is maar als die er niet is ga ik niet eeuwig rondjes rijden om een paal te vinden om te parkeren. Zo erg doe ik het niet. Ik probeer er wel gebruik van te maken als het voor handen is. Heeft u een tweede (non-EV) auto? Nee. Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? Wel redelijk ja. Hoe ziet een gemiddelde dag eruit? Dat is vooral woon-werk, dat is Utrecht – Rotterdam of Utrecht –Amsterdam en verder in het weekend wat onregelmatiger. Wat is de gemiddelde afstand die u rijd met uw EV? 50km Utrecht – Rotterdam. Voelt u zich beperkt door de batterij? Nee eigenlijk niet. Ik vind deze batterij heel erg beperkt. Ik doe nog iedere keer braaf die stekker erin maar voor die dertien kilometer slaat het eigenlijk nergens op. Ik probeer ook wel die batterij leeg te krijgen iedere keer, dus ik vind het ook wel een sport. Hoe vaak checkt u het laadniveau van de batterij wanneer u in uw EV rijdt?

109

Van huis naar werk een keer of tien. Hij staat de hele tijd prominent in mijn scherm. Als ik naar huis rij probeer ik hem zo veel mogelijk elektrisch leeg te rijden. File helpt daarbij wel want dan blijf je onder die 90 kilometer per uur. Ook niet te hard optrekken want dan komt die benzinemotor er ook weer bij, ik vind het wel een sport. Welke batterijgrootte zou het beste passen bij uw (rij)behoeften? Zoals een benzineauto 400-500 kilometer vind ik wel belangrijk en daarbij vind ik het ook wel belangrijk dat het laden vervolgens op niveau van een benzineauto zou kunnen zijn. Dat je snel kan laden, dat je met 5 minuten die batterij weer vol hebt. Dat zou voor mij echt een belemmering zijn. Ik ken iemand die heeft een Tesla besteld, die is 100% elektrisch en dan wel met powerladen. Die geeft aan dat als hij een reis wil maken die meer vergt dan de actieradius die die nu heeft dan moet die even een uurtje of een half uur snelladen. Dat vinden ze wel acceptabel maar ik zou dat wel acceptabel vinden. Als je het in perspectief plaatst is het snel, maar ik vind het nog steeds heel erg lang duren. Het is niet aan mij besteed. Hoe flexibel bent u met oog op het opladen van uw EV? Wel redelijk omdat ik een laadpunt om de hoek heb midden in de stad. Die komt redelijk vaak vrij. Ik heb niet zelf een laadpunt waar ik gebruik van kan maken omdat ik geen tuin heb of iets. Op de Boompjes is eigenlijk altijd wel plek daar zijn heel veel palen bij gekomen. Hoe lang laadt u uw ongeveer op? Ik hang hem er aan meer vanuit parkeergedachte en ik doe het trouwens ook wel even tussendoor als ik een boodschap heb gedaan en ik weet dat ik een uur later weer wegga doe ik ook mijn best om hem er weer op te hangen. Over het algemeen is het thuiskomen, eraan hangen, en de volgende ochtend weer gaan. Dan staat die heel lang te laden en hij heeft maar een uurtje nodig. Welke incentives zouden volgens u kunnen helpen om uw EV op andere tijden op te laden? Er is hier een Stekkerclub binnen EY waarin mensen kunnen opmerken als een auto vol is en er is geen plek meer voor een elektrische auto. Dan kan je iemand een signaaltje geven of die zijn auto weg kan halen zodat iemand anders zijn auto kan parkeren. Dat soort initiatieven juich ik wel toe, maar ik moet zeggen dat het in de praktijk wel lastig is. Ik word nooit opgeroepen om mijn auto te verplaatsen en als ik zie dat alles vol is maak ik er zelf ook geen gebruik van. Bij de Boompjes heb je allereerst geen ontvangst met je telefoon, dus dat betekent dat ik eerst mijn auto moet parkeren, moet registreren welke auto het is, foto te maken en dan het kantoor in en met mijn telefoon een bericht eruit sturen, wachten tot iemand reageert en dan mijn auto parkeren. Ik vind dat best wel veel moeite. Ik denk dat als het laagdrempelig is dat ik wel gebruik van zou maken. Het moet niet een te hoge drempel zijn. Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Weet ik niet. Ik heb een pasje van de zaak. Volgens mij is het niet zo heel erg duur. Wat ik weet van moeder, haar vriend vind het ook een sport om elektrisch te rijden, niet vanwege de kosten maar die vind het gewoon heel erg leuk om zo veel mogelijk elektrisch te rijden. Die geeft aan dat het per kilometer echt veel minder kost dan benzine. Uit die hoedanigheid denk ik dat ik het niet duur vind. Stelt u zich eens voor dat er dynamisch tarief geld waarbij een hogere prijs betaald tijdens piekuren. Hoe zou dit uw laadgedrag beïnvloeden? Dat is heel verwend gezegd misschien, maar het raakt mij niet omdat ik de kosten niet draag. Ik denk dat als het privé zou zijn, dat ik daar wel rekening mee zou houden. Toen ik vroeger nog privé reed met mijn auto gaf ik ook de voorkeur aan een onbemande pomp. Dat waren ook kostenoverwegingen, dat kostte me wat moeite maar dat had ik er wel voor over. Dat zou ik nu ook wel hebben. Het ontstekkeren geeft ook wat meer pressie, dat als je blijft hangen dat het dan meer gaat kosten. Prefereert u een variabele of een vaste prijs? Wat zijn de voor en nadelen? Ik denk dat ik het wel interessant zou vinden als het variabel zou zijn. Als het daardoor voor mij nog koste efficiënter zou kunnen. Zou het uw beslissing beïnvloeden als u zou weten dat variabele prijzen beter zijn voor het milieu en het elektriciteitsnet? Ook wel. Op wat voor manier?

110

Met de stroom thuis waar je dag en nachttarief hebt, dan gaat er soms energie verloren. Als we door een stimulans energie kunnen gebruiken die anders verloren gaat, daar ben ik wel een voorstander van. Het milieu vind ik wel een belangrijk aspect. Hoe zou je dat gestimuleerd willen zien? Ik denk dat het vooral inzichtelijk moet worden gemaakt. Het is lastig inzichtelijk. Überhaupt wat het effect is van je gebruik en iedereen begrijpt wel dat elektrisch rijden efficiënter is milieutechnisch gezien. De batterij en het afbreken daarvan, daar hoor je allerlei wisselende berichten over. Maar het energieverbruik en het tanken van die auto, ik heb er geen flauw idee van. Als dat inzichtelijk gemaakt wordt dan zou ik me er veel bewuster van kunnen zijn. Kunt u altijd een oplaadstation vinden wanneer u uw EV wilt opladen? Nee, niet altijd. Op de Boompjes gebeurd dat minder met al die palen erbij. Bij mij in de stad af en toe ook. Laadt u uw EV wel eens in het openbaar op? Als ik ergens anders gewoon op bezoek ga of bij klanten. Van welke regels rondom publiekelijk opladen bent u zich bewust? Zijn er regels? Wat zouden in uw ogen handige regels voor publiekelijk opladen zijn? Ik vind dat, in de fase waarin we nu zitten met die ontwikkeling rondom elektrisch rijden, dat je het in eerste instantie nog heel erg laagdrempelig moet maken. Dus niet heel erg veel regelgeving om het te stimuleren en zo makkelijk mogelijk te houden. Ik denk dat als het zo meteen veel gebruikelijker is dat er veel meer geautomatiseerd moet worden om overdadig gebruik van die palen te ontmoedigen. Mensen altijd stimuleren om die auto weg te halen middels een makkelijk signaal via de telefoon ‘uw auto is vol, u kunt hem verwijderen’. Of de mogelijkheid om plekken net naast een elektrische plek ook te kunnen benaderen, dat iemand anders hem erachter kan parkeren. Zoals je vroeger terug moest lopen om extra muntjes in de parkeerautomaat te gooien, dat vond iedereen vervelend, vooral omdat je gestraft werd als je net even te laat kwam of het even vergeten was met een boete terwijl niemand denk ik te beroerd is om zijn parkeergeld te betalen. Nieuwe efficiënte middelen met Parkmobile en zo zorgen ervoor dat het voor iedereen prettig werkt en dat het niet meer zo’n strafmaatregel is wat het eerst leek, maar gewoon betalen voor wat je gebruikt zodat iedereen daar eerlijk mee omgaat. Met dat stekkeren ook, dat moet je op een positieve manier benaderen maar wel mensen faciliteren om daar op een andere manier gebruik van te maken. Niet beboeten maar juist faciliteren en inzichtelijk maken. Als ik ’s avonds een berichtje krijg als ik op de bank zit, grote kans dat ik dan even mijn auto verplaats. Dat soort ontwikkelingen zou ik toejuichen. Bent u van mening dat er genoeg mogelijkheden zijn om in het openbaar op te laden? Wel steeds meer. Zou u uw EV vaker opladen als er meer mogelijkheden tot openbaar opladen waren? Bij zo’n bliksembezoek aan een supermarkt zou ik het niet zo gauw doen. Bij mijn supermarkt staat geen paal dus ik heb het ook niet in mijn systeem zitten. Het zorgt voor mij praktisch gezien wel vaak voor een parkeerplek. Wat vindt u van de informatievoorziening rondom openbaar opladen van uw EV door de Nederlandse overheid? Ik verdiep me er niet zo in, niet eenduidig of zo. Het is vooral dat ik informatie moest zoeken. Ik heb twee keer vast gezeten trouwens, op de Boompjes ook. Daar werd ik chagrijnig van want ik had ook geen bereik in de garage. De man in de garage kon mij niet helpen en toen moest ik de code van het apparaat halen en toen moest ik weer naar buiten lopen om te bellen. In Amsterdam stond ik ook op een openbare paal vast en daar wilde ik mijn stekker niet laten hangen, vooral met de gedachte dat iemand anders hem op afstand kon deblokkeren. Ik moest toen een uur wachten, het was dat ik op bezoek was bij iemand dat ik weer terug naar binnen kon, anders moest ik een uur in de auto wachten. Je bent echt zoekende op zo’n moment. Ik zou het prettig vinden als het 1 systeem is, vanuit 1 plek georganiseerd. Toen had ik Eneco aan de lijn, in Rotterdam weer een andere, en toen weer eentje die de stekker kon ontkoppelen. Ik begrijp dat het allemaal nieuw en in ontwikkeling is maar informatievoorziening technisch gezien kan het beter, makkelijker en simpeler. Uiteindelijk is het heel

111

simpel, je doet je stekker erin en houd je pasje ervoor, ces’t tout. Net als bij de Shell gooi ik benzine erin en ik zeg tot ziens, ik hoef geen aanbieding en ben weer weg. Heeft u vrienden die een EV hebben? Mijn moeder, verder niet. Hebben uw buren een EV? Niet dat ik weet. Met wie heeft u het kopen van een EV overlegd? Misschien wel met vrienden over gehad of het bij mijn image paste. Iedereen zei nee, maar ik deed het gewoon. Hoe zijn over het algemeen de reacties op uw EV? Er wordt wel over gesproken maar überhaupt is een auto wel een emotioneel ding. Iedereen begrijpt het wel kostentechnisch gezien. Emotioneel gezien vinden mensen het moeilijk te begrijpen. Ikzelf ook, ik heb wel even moeten schakelen. Een Prius, doe even normaal. Maar als zeer een keer in hebben gezeten vinden ze het prima. En op zich heb ik er niks mee te schaften wat iemand anders vind maar het is wel een ding. Het is anders dan wanneer je zegt ik heb Fiat Panda gekocht.

I12   Hoe lang rijdt u nu al in een elektrische auto? Sinds vorig jaar februari. Iets meer dan een jaar. Waarom heeft u gekozen voor een EV? Eigenlijk omdat ik niet anders kon bij dit bedrijf om mee te doen aan de vergroening en ik vond het ook wel leuk. Ik heb vanuit mijn vorige rol als manager strategie en regulering al naar elektrisch vervoer gekeken dus ik vond de techniek van zo’n elektrische auto leuk en het aspect van groen en duurzaam rijden. Toch een beetje voorbeeldgedrag ook en daarnaast is het een prachtige auto om in te rijden Wat zijn uw ervaringen met een EV Goed, ik moet zeggen dat ik vorig jaar in mijn oude functie hier niet mocht parkeren dat ik redelijk veel met het ov heb gereisd. Dat is natuurlijk het allergroenst. Dan gebruikte ik de Volvo voornamelijk voor langere zakelijke ritten, als ik op een andere locatie moest zijn, of privé. De ervaringen zijn prima, ik heb een laadpaal op de oprit staan, geen last van dat ik een plekje moet zoeken of dat het lastig is om op te laden. Dan rij ik wel gewoon de korte afstanden richting Rotterdam elektrisch. Langere afstanden dan merk je dat sowieso die 50km actieradius vaak niet haalt. Op de bestemming is het niet altijd makkelijk om een laadpaal te vinden. Dan is die gewoon te ver weg van de plek waar je moet zijn, of niet praktisch. Zeker in privégebruik, je bent dan met vrouw en kinderen onderweg en als de dichtbijzijndste laadpaal dan een paar km van je bestemming i, dan doe je het niet. Als het tien min lopen is dan zette ik de familie nog wel eens af en dan parkeerde ik de auto ergens anders om op te laden. Op bestemmingen lukt dat niet altijd, maar als het kan doe ik dat wel altijd. Wat zijn uw ervaringen met het opladen van uw EV? Gaat prima, eigenlijk nooit een probleem gehad. Op wat voor manier heeft u zich moeten aanpassen om een EV te rijden? Nee, maar je moet wel een beetje wennen. Het is een plug-in hybride, dus als je het gas diep intrapt dan slaat toch de diesel aan. In het display zit wel een metertje dat precies aangeeft hoeveel vermogen je van de auto vraag t en wanneer die dan de diesel aan laat gaan. In het begin moet je jezelf een beetje aanleren dat je toch het gas niet al te diep intrapt. De sport is toch wel om zo veel mogelijk elektrisch te rijden. Je kunt die Volvo in drie standen zetten. Als de airco niet aan hoeft dan zet ik hem met de hand op pure, dan heb je iets meer vermogen elektrisch. Je moet je rijstijl een beetje aanpassen, ook met remmen. Ik merk gewoon, zeker in vergelijking met de vorige auto die ik had, dat ik eerder het gas loslaat als ik een stoplicht op rood zie staan en hem lekker laat uitlopen terwijl je de andere auto’s nog vol op het stoplicht af ziet rijden. We hebben vorig jaar allemaal nog zo’n digitale rijtraining gekregen. Er zitten allemaal metertjes in het display waaraan je kan zien hoe zuinig je rijdt. Daar zie je gewoon dat als je te hard remt, dan redt die het niet op de regeneratie alleen en dan gaat ie met de

112

mechanische rem remmen en dat is allemaal verloren energie. Dat zijn een beetje trucjes die je onder de knie moet krijgen. En je moet het wel willen. Was de bijtelling een belangrijk punt? Dat was eigenlijk niet de reden om hem te kiezen. Heeft u een tweede (non-EV) auto? Wanneer gebruikt u deze? Waarom? Ja, maar ik gebruik hem eigenlijk niet. Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? We hebben een grote reorganisatie gehad dus eigenlijk sinds december vorig jaar rij ik omdat ik op meer locaties actief ben rij ik vijf dagen in de week met de auto naar het werk. Wat is de gemiddelde afstand die u rijd met uw EV? Het woon-werk is als ik op de Blaak werk is dat 26 kilometer. Maar ik werk ook wel eens op Eneco World, dn is het een kilometer of 70 heen en weer. Dan moet ik wel een keer opladen. Vorig jaar had ik nog wel het idee dat ik met 50km in de stad of op een 80km weg als je de airco en al die grappen uitzet dat je het dan wel redt. Nu heb ik het idee dat de accu toch wel iets achteruit aan het gaan is. Misschien als je 50km in de stad rijdt dat je dan nog in de buurt komt maar ik denk dat je nu dichter bij de 3540km zit, dat dat de effectieve actieradius is. Heeft u nog andere veranderingen doorgevoerd in uw rijpatroon of lifestyle nadat u een EV bent gaan rijden? Nee, dat niet. Ik deed al redelijk groene dingen denk ik. Afval scheiden, ik heb een zonneboiler, en ik heb dingen als led verlichting. Hoe vaak checkt u het laadniveau van de batterij wanneer u in uw EV rijdt? Dat is eigenlijk altijd in beeld. Omdat het een plug in hybride is, is dat gewoon geen issue. Je komt er altijd wel. Bij welk laadniveau begint u zich meestal zorgen te maken? Ik merk nu dat die sneller leeg lijkt te gaan dan die 50km, dus dat hou ik wel in de gaten. Als die leeg is, is het jammer en dan ga je gewoon op diesel verder zeg maar. Welke batterijgrootte zou het beste passen bij uw (rij)behoeften? Ik denk een kilometer of 300. Ik zou toch wel een ritje van hier naar Arnhem heen en weer op elektriciteit willen maken. Van hier naar Eindhoven, dat soort afstanden. Hoe flexibel bent u met oog op het opladen van uw EV? Er zijn bij mij in de buurt een paar openbare laadpunten. Als ik ergens parkeer waar ik in de buurt elektrisch kan opladen dan doe ik dat eigenlijk altijd wel. Parkeergarages zoek ik altijd nog een laadpunt wat vrij is, dan gebruik ik dat ook. Ik probeer zoveel mogelijk op te laden, ik ben altijd op zoek naar een laadpunt. Hoe lang laadt u uw ongeveer op? Hij doet volgens mij ongeveer drie uur over het volledig laden van de batterij als die leeg is. Het hangt er een beetje vanaf. Als ik ‘s ochtends op mijn werk kom dan plug ik hem gewoon in, en dan staat ie hier tot het eind van de dag gewoon. Dan rij ik naar huis en dan plug ik hem gewoon weer in. Welke incentives zouden volgens u kunnen helpen om uw EV op andere tijden op te laden? Ik zou zelf niet eens zo heel veel prikkel nodig hebben. Ik weet meestal wel als ik hem parkeer, wanneer ik hem weer nodig hebt. Ook als ik ‘s avonds thuis kom heb ik nog wel een idee of ik die avond nog weg moet. Of dat mijn dochter met de auto naar de hockey moet of dat ik de volgende ochtend om 8 uur pas weer weg moet. Eneco levert bij die laadpaal zo’n appje en dan kun je hem ook met de app aan en uit zetten. Ik vind het heel verbazingwekkend dat je geen tijd kan ingeven. Als ik ‘s avonds thuiskom en ik ga pas de volgende ochtend weg dan kan het me geen bal schelen wanneer die oplaad. Als die de volgende ochtend maar gewoon opgeladen is om naar mijn werk te rijden. Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Wat is uw tarief?

113

Ik ben een leaserijder en dat betekent dat mijn laadstroom door Eneco betaald wordt. Er zit gewoon een meter in die paal en Eneco leest uit hoeveel stroom er gebruikt is voor het elektrisch laden. Ik krijg elke maand een creditfactuur van Eneco en dan storten ze dat terug, het gaat om een paar tientjes. Wat is uw tarief? Ja dat staat op de factuur, maar dat zit gewoon in de reguliere kilowattuur prijs. De laadpaal was best duur. Het volladen van de batterij is volgens mij goedkoper dan het equivalent aan benzine zou zijn. Stelt u zich eens voor dat er dynamisch tarief geld waarbij een hogere prijs betaald tijdens piekuren. Hoe zou dit uw laadgedrag beïnvloeden? Nu doet het me helemaal niks. Prefereert u een variabele of een vaste prijs? Wat zijn de voor en nadelen? Als je nu kijkt naar de spreiding tussen laag en hoog tarief, die is zo klein. Wat ik per maand vergoed krijg dat is een paar tientjes. Of dat nou dertig of veertig of vijftig euro is, daar zou ik niet heel erg wakker van liggen. Als het verschil 30 of 100 in de maand is dan zou ik wel opletten. Zou het uw beslissing beïnvloeden als u zou weten dat variabele prijzen beter zijn voor het milieu en het elektriciteitsnet? Vanuit mijn vak en mijn achtergrond snap ik heel erg dat je laden op het goede moment heel veel investeringen scheelt. Alleen al van daaruit zou ik daar als het kon al aan meedoen. Laadt u uw wel eens openbaar EV op? Ja, komt wel eens voor. Parkeergarages en zo. Kunt u altijd een oplaadstation vinden wanneer u uw EV wilt opladen? Je moet als elektrisch rijder nogal weten waar het lukt en niet lukt. Als ik naar de stad ga parkeerde ik vaak onder het Schouwburgplein daar zitten niet zo veel laadpalen. Tegenwoordig heb je die parkeergarage onder de Kruiskade, daar hebben ze de laadpalen op de allerlaagste verdieping. Je moet een heel eind naar benden rijden maar daar hebben ze dan meer laadplekken en daar staat lang niet altijd iemand. Daar kun je best goed opladen. Ik kijk altijd wel even op het appje of er niet ergens in de buurt een laadplek is. Die probeer ik toch wel te gebruiken. Hoe vaak en wanneer laadt u in het openbaar op? Ik denk twee keer in de maand of zo. Van welke regels rondom publiekelijk opladen bent u zich bewust? Volgens mij is het eigenlijk wel de bedoeling dat je op zon parkeerplek alleen staat als je laad. En dat als je vol bent dat je dan je auto weg haalt. Wat zouden in uw ogen handige regels voor publiekelijk opladen zijn? Je merkt wel vaak dat die oplaadpalen op gunstige plekken staan en ruim zijn. Het is meer dat het aantal palen te weinig is. Als ik naar mijn zus in Best ga, dan is de dichtstbijzijnde laadpaal een heel eind verderop. Daar rij je naartoe en onderweg gaat de accu leeg, dan laad ik daar niet op. Als er binnen 10min loopafstand een laadpaal zou zijn dan zou ik de familie afzetten en de auto ergens anders parkeren. Zou u uw EV vaker opladen als er meer mogelijkheden tot openbaar opladen waren? Ja. Wat vindt u van de informatievoorziening rondom openbaar opladen van uw EV door de Nederlandse overheid? Daar is volgens mij weinig mis mee. Er zijn allerlei websites waar je kunt vinden welke palen er zijn en zelfs of ze bezet zijn. Heeft u vrienden die een EV hebben? Nee, eigenlijk niet. Hebben uw buren een EV? Een bij mij in de straat, maar dat is geen plug-in. Een heel eind verderop is er ook iemand die elektrisch rijdt, maar nog niet overal

114

Met wie heeft u het kopen van een EV overlegd? Mijn vrouw natuurlijk, maar dat is redelijk logisch. Ik heb nog wel aan een paar collega’s die zo’n Volvo hadden gevraagd hoe hen dat beviel. Die waren allemaal enthousiast over de auto. Hoe zijn over het algemeen de reacties op uw EV? Mensen die voorbijlopen of een pakketje komen afleveren dan hebben ze een opmerking of een praatje. Sommige mensen hebben er wel eens in meegereden en die vinden het mooi stil. Ik heb zo ongeveer de meest luxe uitvoering van de Volvo die je kan hebben. Als mensen een keer meerijden vinden e het over het algemeen een prachtige auto.

I13   Hoe lang rijdt u nu al in een elektrische auto? Bijna vijf jaar. Waarom heeft u gekozen voor een EV? Het was eigenlijk van twee kanten. Aan de ene kant kreeg ik een functie dat ik een lease wagen mocht nemen. Aan de andere kant gaf ik toen leiding aan wat nu netstrategie is. Het was allemaal in de beginfase en daar vond ik een voorbeeldfunctie bij horen. Wat zijn uw ervaringen met een EV Ik heb een van de eerste Amperas’ in Nederland toen gekregen en ik heb wel een paar keer pech gehad. Een kapot accupakket, dat er best wel wat groots mee was. Ik heb twee keer gehad dat het snoer vastgebakken in de auto zat. Dan waren de contacten heet geworden en kreeg ik de stekker er niet uit en dan kwam ik ook niet weg. Dat zijn drie keer over die 4.5 jaar heen, dus dat is niet dat ik daardoor zeg dat ik er een hekel aan hebt. Want het elektrische rijden vind ik heerlijk. Elke dag het snoertje erin is nu zo gewoon, dat moet geen probleem wezen. Wat zijn uw ervaringen met het opladen van uw EV? Dat zit er zo ingebakken, want ik heb thuis ook een laadpaal. Op wat voor manier heeft u zich moeten aanpassen om een EV te rijden? Een beetje wel, want ik moet ook regelmatig naar Utrecht en dan rij ik toch ook wel vak binnendoor. En dat doe ik niet alleen voor de drukte maar omdat je dan op 80km wegen rijd, en dan doet ie beduidend meer. Ik ben zeker geen rustige rijder maar als ik van tevoren weet dat ik het niet haal met de accu dan gebruik ik de benzinemeters op de snelweg. Daar hou ik wel rekening mee. Heeft u een tweede (non-EV) auto? Mijn vrouw heeft nog een auto. Wanneer gebruikt u deze? Waarom? Dat is een auto waar ik onze aanhanger achter kan hangen, dat kan niet bij die Ampera. Als mijn vrouw een ritje wil maken, dan wil ze ook graag Opel rijden dan neemt zij hem en dan rij ik in die andere. Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? Het woon-werk is tamelijk vast, dan heb je wel eens keren dat ik naar de Zalmstraat, Delft of naar Utrecht moet en 1 keer inde week ga ik naar Apeldoorn. Dat haal ik zeker niet met de accu en dan rijdt je het grootste deel op benzine. Wat is de gemiddelde afstand die u rijd met uw EV? 24 kilometer, een enkeltje. Ik kan het grootste deel van het jaar heen en weer rijden op een accu. Voelt u zich beperkt door de batterij? Niet, want je hebt de range extender om de accu op te laden. Dat bij elkaar kom ik boven de 600km, dus je staat nooit stil. Als ik naar mijn werk ga, dan heb ik mogelijkheden om op te laden maar als ik met mijn dochters naar muziekles ga of naar zwemmen dan is het heen en weer rijden want je hebt daar geen laadmogelijkheden. Dat is meestal net aan.

115

Heeft u nog andere veranderingen doorgevoerd in uw rijpatroon of lifestyle nadat u een EV bent gaan rijden? Ik ben bewuster bij het rijden. Dat je weet wat je doet, want het is nog elke keer genieten als je zachtjes glijd in plaats van rijden. Die beleving hou je altijd wel bij je. Het is wel een vierpersoonsauto dus je kan niet al tijd met iedereen weg. Hoe vaak checkt u het laadniveau van de batterij wanneer u in uw EV rijdt? Daar speel ik elke rit mee. Het is nooit dat ik rij en daar niet op let. Ondanks dat ik daar niet naar zou hoeven te kijken omdat ik altijd terug kan vallen op benzine. Ik hou hem in de stad op de accu en op de snelweg zet ik hem uit en dan kom ik thuis op de accu. Bij welk laadniveau begint u zich meestal zorgen te maken? Het is eigenlijk keen vaste gewoonte, als ik stad uit rijdt zet ik hem uit. Ga ik de snelweg af dan zet ik hem weer aan. En afhankelijk van hoeveel ik nog heb dan zet ik hem nog eerder op de snelweg aan. Soms is die door kleine ritjes ook weer wat leger. Welke batterijgrootte zou het beste passen bij uw (rij)behoeften? Ik vind dat best een beetje eng, want dan moet je altijd. En dan kan je nooit niet laden. Ik heb soms ook in Apeldoorn of Arnhem een vaste afspraak. Dan zou je toch 180-200 kilometer moeten kunnen. Dan zou ik dat durven. Hoe flexibel bent u met oog op het opladen van uw EV? Als ik bij Tennet ben dan heb ik ook mogelijkheden. Ik doe het wel eens, ik vind dat minder lekker, bij Centraal Station. Ik doe dat niet graag op openbare ruimte de auto aan het snoer hangen. Ik vind het toch eng dat ze die pikken als ik niet in de buurt ben. Negen van de tien keer kan ik eigenlijk wel laden op een Eneco of Stedin locatie, en thuis natuurlijk. Welke incentives zouden volgens u kunnen helpen om uw EV op andere tijden op te laden? Ik denk dat als het gewoon gefaciliteerd zou worden, dan zou ik het best vinden. Dat het me weinig moeite kost. Dus als ik gewoon kan intoetsten van doe het vannacht om 2 uur maar en hij doet het, dan vind ik het wel best. Ik denk dat het niet zo veel moeite kost dat je dat gewoon kan sturen via een app of weet ik veel wat. Stelt u zich eens voor dat er dynamisch tarief geld waarbij een hogere prijs betaald tijdens piekuren. Hoe zou dit uw laadgedrag beïnvloeden? Je zou er natuurlijk wel voor moeten zijn, maar dat voel ik niet in mijn portemonnee, dat voelt Stedin in zijn portemonnee. Want ik maak daar niet echt koste aan. Stedin zou dat moeten beïnvloeden naar mij toe. Prefereert u een variabele of een vaste prijs? Wat zijn de voor en nadelen? Ik zou voor variabel zijn. Dan krijg je prikkeling om op andere tijden te laden, dat heeft ook nut voor Stedin. Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Nee dat geloof ik niet dat het duur is. Wat is uw tarief? Kwartje per kilowattuur. Zou het uw beslissing beïnvloeden als u zou weten dat variabele prijzen beter zijn voor het milieu en het elektriciteitsnet? Ja, het feit dat je daardoor beïnvloedt wordt en daar op zou gaan sturen, dan doe je het vanzelf op de betere momenten voor het net. En vanzelf dus ook voor het milieu. Openbaar altijd laadstation kunnen vinden> Ja, je komt ze wel tegen. Kunt u altijd een oplaadstation vinden wanneer u uw EV wilt opladen? Ik loop er niet tegenaan zoals iemand die voleketrisch rijdt. Die moet echt zoeken en kijken, die druk heb ik minder. Voor mij is het meer een soort van nice-to-have in plaats van het altijd moeten vinden van een laadpaal

116

Zou u uw EV vaker opladen als er meer mogelijkheden tot openbaar opladen waren? Ik denk dat als die drempel iets minder wordt, als het minder op afgelegen plekken is. Op plekken waar het vol in het zicht is, dat zou wel helpen om hem daar eerder neer te zetten. Hoe vaak laadt u in het openbaar op? Dat is twee of drie keer inde maand, dat is niet veel. Van welke regels rondom publiekelijk opladen bent u zich bewust? Als ik ergens ga staan, dan ga ik laden. Wat zouden in uw ogen handige regels voor publiekelijk opladen zijn? Dat blijft moeilijk natuurlijk, mensen die bij een metrostation laden, die mensengaan een dag werken en komen weer terug. Ze komen ook niet even tussendoor terug om hem weg te halen. Je maakt het dan voor mensen onmogelijk om lang bij een paaltje te staan. Anders is het alleen aar voor korte verblijven bedoeld. Wat vindt u van de informatievoorziening rondom openbaar opladen van uw EV door de Nederlandse overheid? Ik krijg altijd overzichten van waar laadpunten inde regio staan, ik krijg netjes mijn eigen vebruiksoverzichten. Hoe lang ik waar en wat geladen heb. Heel goed. Heeft u vrienden die een EV hebben? Los van collega’s niet. Hebben uw buren een EV? Ik heb wel eens gekeken op dat plaatje, er zijn er wel een paar bij mij in het dorp. Ik weet niet wie het zijn, maar er zijn laadpunten in de regio. Met wie heeft u het kopen van een EV overlegd? De manier waarop we ermee omgaan, met mijn vrouw. Die vond het ook allemaal prima, die was er niet op tegen en die zei doe dat maar lekker. Het was meer wachten tot die auto in het assortiment kwam en dat ie besteld kon worden. Hoe zijn over het algemeen de reacties op uw EV? Mooie auto. Je hoort wel eens de beperking van hij is niet zo groot. Het zijn gewoon vier stoelen die erin staan, geen vijfde persoon. Ik hoor niet echt negatieve berichten erover.

I14   Hoe lang rijdt u nu al in een elektrische auto? Vanaf November 2013. Wat zijn uw ervaringen met een EV Die zijn echt prima. Op zich gaat het gewoon goed, ik heb me vanaf het begin aangeleerd om overal waar ik kom, die stekker te gebruiken. Ik laad hem iedere dag op, dus als ik mijn auto neer zet dan doe ik de stekker erin. K heb nog niet iets in geregeld dat ie op andere tijden zou gaan laden. Dat heb ik nog niet gedaan, ik laad hem wel iedere dag op. Als ik vanaf hier naar Zalmstraat ga, daar heb je ook laadpalen, maar daar laad ik hem ook op. Ik woon in de hoekse waard en als ik dan hiernaartoe ga dan kan ik volledig elektrisch rijden. Als ik ‘s avonds wegga dan kan ik vol elektrisch rijden. Alles wat ik voor mij werk doe, dat is bijna allemaal elektrisch. Wanneer rijdt u niet elektrisch dan? Als ik privé wat langere stukken rijd, dan rijd ik niet meer elektrisch. Heel veel meer dan 30 km gaat niet, dan schakelt die over op benzine. Geen negatieve ervaringen met de elektrische auto? Nee, ik moet eigenlijk zegen tot nu toe helemaal niet. Prima auto, ook een flinke auto. Het opladen is een fluitje van een cent. Het enige aan die auto zelf, is als je die auto parkeert en je gaat hem opladen en je doet die klep open, dan is die klep veels te groot. Dat is niet een heel handige constructie zeg maar. Je moet dus altijd wel rekeningen houden met parkeren want het steekt echt zo’n stuk uit.

117

Waarom heeft u gekozen voor een EV? Meerdere redenen. Een belangrijke reden is in ieder geval hij is 0%. Stedin wilde begin 2013 vergroenen als bedrijf en vroegen of ik daar interesse in had. Ik reed toen in een Mercedes en die had best wel wat uitstoot en ook 25% bijtelling. Toen vroegen ze of ik interesse had in een andere auto. Interesse heb ik altijd, ik kon toen kiezen. Mijn zoon is helemaal gek van auto’s die had toen gezegd: als je minder wilt gaan betalen en ook nog eens een keer schoon wilt gaan rijden dan moet je zo’n Outlander kiezen. Die was nog niet te leasen via Alphabet. Daar heb ik wel heel veel energie in gestoken om het voor elkaar te krijgen om die auto te kunnen gaan leasen. Dat is toen uiteindelijk gelukt. Ik vind het belangrijk dat er schoon gereden wordt, dus zo min mogelijk uitstoot. Ik vind het ook belangrijk dat het niet te veel geld kost. Die auto was de enige auto waar je een trekhaak bij kon nemen die ook nog eens een keer 1500 kon trekken. Bij alle andere auto’s kan dat niet. Op wat voor manier heeft u zich moeten aanpassen om een EV te rijden? Je let wel op hoe je rijdt. Je ziet dat dashboard in je auto en dan zie je hoe je goedkoop kan rijden. Alleen dat dashboard geeft al weer een andere rijstijl. Dat vind ik wel prettig. Ik vergelijk het altijd een beetje wat ze vanuit Eneco met Toon altijd roepen. Je ziet gewoon het dashboard voor je en je wordt daar constant mee geconfronteerd en dat spreekt mij aan. Het wordt zichtbaar gemaakt. Heeft u een tweede (non-EV) auto? Mijn vrouw, maar ik gebruik die niet. Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? Het is vanuit de Hoeksche Waard, Mijnsheerenland hier naar de Blaak. Hiervandaan naar Mijnsheerenland is 22km. Dat haal ik volledig elektrisch. Voelt u zich beperkt door de batterij? Nu niet meer, in het begin wel. Toen we hem pas hadden wil je eigenlijk niet verder rijden dan 30km want dan rij je op benzine. Zondags waren mijn vrouw en ik naar Rotterdam aan het rijden en ik wilde nog ergens kijken maar dat mocht niet want dan konden we niet meer elektrisch rijden. Het moet niet veel gekker worden. Maar je let er wel op. Er zijn best veel mensen die zo’n auto hebben maar eigenlijk niet kijken of ze elektrisch rijden. Dat elektrisch rijden vinden ze helemaal niet belangrijk ze vinden alleen de bijtelling belangrijk. Dat vind ik niet kunnen. Als je zo’n auto hebt moet je hem ook zo veel mogelijk elektrisch gebruiken. Er is niemand die kijkt of jij wel elektrisch rijdt, en eigenlijk is dat een beetje raar. Welke batterijgrootte zou het beste passen bij uw (rij)behoeften? Ik heb een collega die rijdt volelektrisch en die vind het ook wel een sport moet ik zeggen. Maar die staat ook regelmatig wel eens ergens stil. Daar heb ik toch niet veel zin in, daar heb ik een hekel aan als ik niet meer verder kan. Als ik een auto zou hebben die een paar honderd kilometer, 250 of zo, dan kan je al flink uit de voeten. Iemand in mijn straat heeft een Tesla en daar kan je echt flink mee uit de voeten. Het enige waar ik dan mee zit, is als je met de auto op vakantie gaat. Hoe lang laadt u uw ongeveer op? Als ik hier ben, dan ben ik meestal vol als ik weer vertrek. Welke incentives zouden volgens u kunnen helpen om uw EV op andere tijden op te laden? Dat maakt me op zich niet zo veel uit. Het moet gewoon simpel te doen zijn en je moet er niet al te veel moeite voor hoeven doen. Als ik hem er hier ‘s morgens in prik en ik kan bij wijze van spreken op mijn telefoon van achter mijn bureau zeggen van zo laat moet die gaan laden, dan is dat al prima. Volgens mij moet dat kunnen. Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Ik weet wel wat het kost, want ik krijg iedere maand het overzicht van Eneco. Volgens mij is het niet duur want 35 kilometer opladen kost iets van 1,90. Een liter benzine kost 1,65 en dan kan ik 14 kilometer rijden. Het scheelt 40%, dat is bijna meer dan de helft goedkoper. Het is alleen jammer dat het maar 35 kilometer is. Stelt u zich eens voor dat er dynamisch tarief geld waarbij een hogere prijs betaald tijdens piekuren. Hoe zou dit uw laadgedrag beïnvloeden?

118

Nu maakt het niet uit of ik hem ‘s nachts inprik of overdag. Alhoewel ik ‘s nachts misschien wel een goedkoper tarief heb. Ik let daar wel op. Ik let er ook op dat als ik ergens ga tanken, dat ik tank bij een onbemand station. Prefereert u een variabele of een vaste prijs? Wat zijn de voor en nadelen? Ik zou het prima vinden, en ik denk dat dat uiteindelijk beter is voor het milieu omdat mensen er dan meer op gaan letten, om dat variabel te doen. Dan wordt je wel getriggerd om op een goedkopere manier die auto op te laden en het is voor het totale milieu uiteindelijk ook beter. Laadt u uw EV wel eens in het openbaar op? Als ik naar Rotterdam ga dan zoek ik eigenlijk altijd wel een plekje in een parkeergarage. Dat is ook wel aantrekkelijk omdat je veel parkeerplekken hebt en er staat meestal niemand en het is dichtbij de uitgang. Wij hebben een abonnement op de Diergaarde en daar staat ook een hele serie. Bij een andere parkeergarage deden ze het wel eens niet. Met mijn pasje kon ik ze daar niet activeren. Hoe vaak en wanneer laadt u in het openbaar op? Dat gebeurd niet zo heel vaak hoor. Een keer in de week of een keer in de twee weken. Ik rijd privé ook niet echt heel veel. Als ik privé rijd en ik kan hem gewoon laden dan doe ik dat ook. Ik zet mijn auto in de parkeergarage en niet langs de weg aan een parkeerautomaat. Ik heb het gevoel dat die dan wat veiliger staat en dat je minder kans hebt op beschadigingen. Van welke regels rondom publiekelijk opladen bent u zich bewust? Nee niet echt. Ik weet dat een normale auto niet op een elektrische plek mag staan. Wat zouden in uw ogen handige regels voor publiekelijk opladen zijn? Hoe meer palen er komen hoe beter het is. Er was ook sprake dat je een instaptarief zou betalen, ik weet niet of dat al zo is, dan betaal je al 40 cent of zo alleen omdat je inplugt. Daarnaast betaal je ook je verbruik, daar is een keer sprake van geweest, ik weet niet of dat al zo is. Er zit veel subsidie op die laadpalen en nu die subsidies weggaan gaan de gebruikers betalen. Als dat zo is, dan is dat instaptarief gigahoog vergeleken met wat je verbruikt. Dan is het niet aantrekkelijk om hem voor heel even op te laden. Bent u van mening dat er genoeg mogelijkheden zijn om in het openbaar op te laden? Je merkt wel dat er steeds meer komt maar ik heb het wel erg makkelijk dat er op mijn eigen erf een laadpaal staat. Voor de rest zit het eigenlijk in alle parkeergarages, dus op zich vind ik het prima. Waar ik kom, kan ik hem meestal wel opladen. Zou u uw EV vaker opladen als er meer mogelijkheden tot openbaar opladen waren? Ja overal waar ik kom en ik kan hem opladen, laad ik hem op. Wat vindt u van de informatievoorziening rondom openbaar opladen van uw EV door de Nederlandse overheid? Ik heb niet de behoefte om meer informatie te ontvangen. Ik vind het wel leuk om nieuwe dingen te horen die kunnen, met dat opladen op andere tijden dat is prima maar geef dan even goed uitleg wat ik moet doen om dat op een simpele manier voor elkaar te krijgen. Ik zou niet weten wat ze nog meer voor informatie zouden moeten geven. Heeft u vrienden die een EV hebben? Ja, mijn zoon gaat binnenkort een Volvo V60 leasen, maar die zit er wat anders in dan ik. Hem gaat het vooral om de bijtelling. Nu het zo ver is heeft ie op zijn werk ook wel geregeld dat er laadpalen komen en thuis komt er een laadpaal. Ik vind dat echt belachelijk. Zo’n ding ga je niet alleen doen voor het geld, je moet ook gewoon kijken naar het milieu. Als je zo’n ding hebt moet je het ook gebruiken. Je mag er gewoon als werkgever wat van zeggen als iemand zo’n ding rijdt en alleen maar benzine verstookt. Als die niet opgeladen is, en je krijgt daar een penalty voor, dat zou ik we logisch vinden. Hebben uw buren een EV? Bij mij in de straat zit er een die heeft een eigen bedrijf, en die heeft een Tesla. Hij kan er prima mee uit de voeten. Met wie heeft u het kopen van een EV overlegd?

119

De tip kwam voornamelijk van mezelf, we hebben wel heel goed gekeken naar wat die auto kon. We zijn ook wezen kijken naar de Ampera en nog eentje. Maar die hadden voor mijn gevoel zo weinig ruimte en toen zijn we uiteindelijk hierop uitgekomen. Mensen in de straat zien het wel, er staat daar nu zo’n paal. Hoe zijn over het algemeen de reacties op uw EV? Op zich wel leuk. Mensen komen kijken en willen weten wat dat voor paal het is. Hoe ver de auto rijdt.

I15   Hoe lang rijdt u nu al in een elektrische auto? Anderhalf jaar bijna. Wat zijn uw ervaringen met een EV In het geheel bevalt die goed. Qua capaciteit elektrisch valt ie zwaar tegen. 35 kilometer, oorspronkelijk stond er in de folder 50 km. Woon-werk is 43 kilometer dus dat zou mooi moeten kunnen uitkomen maar dat haal ik dus niet. Dan gebruikt ie toch nog redelijk wat op zijn benzine. Qua duurzaamheid is het mooie stap in de richting, maar nog niet wat het moet zijn. Waarom heeft u gekozen voor een EV? Ik wilde een elektrisch hybride, ik heb nog wel een voleketrisch testrit gemaakt maar dat geeft toch te weinig actieradius. Ik heb ook drie kinderen dus ik moet ook ruimte hebben op de achterbank om er drie stoeltjes op te zetten. En bij de Volt loopt middendoor het accupakket dus zitten er maar twee stoelen achterin. Zodoende kwam ik bij de Outlander terecht en qua auto bevalt ie prima. Grote bak en daardoor verbruikt ie ook wel. Waarom heeft u gekozen voor een EV? Het duurzaamsheidsaspect wat er in zit. Je moet kijken hoe je dingen gaat verbeteren. En daarnaast, ook niet onbelangrijk, het financiële voordeel wat erin zit. Daarmee is het ook erg interessant. Daarvoor reed ik op aardgas, dat is ook wat duurzamer en goedkoper. Ik zou liegen als het alleen om duurzaamheid gaat maar ik zou ook mezelf tekort doen als ik zou zeggen dat het alleen om het geld is. Wat zijn uw ervaringen met het opladen van uw EV? Ik laad hem altijd thuis op en ik laad hem altijd op op de parkeerplaats waar ik hem neerzet als ik hiernaartoe kom. Ik kom het eerste stuk met de auto en het laatste stuk pak ik de metro. At gaat goed, op het moment dat ik naar andere plekken moet dan wordt het lastig. Of er zijn geen palen, of je moet bij iemand stroom vanuit het net pakken, dat soort dingen. Dat is minder. Ik moet regelmatig naar Baarn toe voor besprekingen, dat is sowieso al een lange afstand, en vervolgens zijn daar inde e buurt geen laadpalen te vinden die vrij zijn. Op wat voor manier heeft u zich moeten aanpassen om een EV te rijden? Buiten het elke keer de stekker in steken, beperkt. Zodra de airco of de verwarming aan gaat slaat ie alsnog op benzine dus dat oe ik soms niet. Behalve als ik wolkjes ga blazen in de auto dan zet ik hem wel aan. Dat soort dingetjes, je probeert zuinig te rijden. Dan is het frustrerend om te zien dat het nog niet echt lukt. Heeft u nog andere veranderingen doorgevoerd in uw rijpatroon of lifestyle nadat u een EV bent gaan rijden? Nee. Heeft u een tweede (non-EV) auto? We hebben nog een tweede niet-elektrische auto maar die gebruik ik zelf bijna nooit. Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? Ik had een regelmatig rijpatroon maar dat wordt steeds onregelmatiger met alle projecten die buiten de deur spelen. Wat is de gemiddelde afstand die u rijd met uw EV? 43 kilometer dus dat is een kleine 90/86 km op een dag. Voelt u zich beperkt door de batterij?

120

Niet doordat ook een benzinemotor inligt maar ik had veel hogere verwachtingen van de batterij. Ik schaam me er een beetje voor dat ik een elektrisch hybride auto rij en dat ik dan 35 km kom wat niet eens woon-werk is. Dat is toch een beetje belachelijk. Hoe zijn over het algemeen de reacties op uw EV? Heel verbaasd van mensen. Iedereen gaat ervan uit als je zo uit hebt dat je dan ook elektrisch kan rijden behoorlijke afstanden en dan is 35 km bijna niks. Als je zegt 50km en dat is ook echt op een woon-werk stuk dan wordt het echt nuttig. Maar goed, er komen natuurlijk steeds meer leuke auto’s op de markt. Hopelijk wordt de volgende volelektrisch en dan wel met een behoorlijke afstand. Hoe heeft u uw rijpatroon aangepast aan het feit dat de EV opgeladen moet worden? Ja, ik ga gewoon over op benzine op het moment dat je zover bent. En het liefst doe je stukken dat je zoveel mogelijk elektrisch rijdt. Ik probeer wel de stukken dat ik 100 rijd de batterij te gebruiken en de stukken die hoger zijn dan de motor in te schakelen. Maar om nou te zeggen dat ik helemaal binnendoor hiernaartoe kom en er dan twee keer zo lang over doe, dat niet nee. Hoe vaak checkt u het laadniveau van de batterij wanneer u in uw EV rijdt? Ik hou het altijd wel in de gaten. De eerste jaren deed ik dat nog meer, maar met name wanneer je de motor aanzet of hem op safe zet is belangrijk. Als je weet dat je straks een heel stuk binnendoor gaat rijden dan moet je je batterij niet op de snelweg gebruiken. Op het moment dat het snelweg op, snelweg af is dan maakt het niet uit in het gebruikt. Ik plan er wel een beetje op in. Hoe voelt u zich hierbij? Ik baal ervan als het ding snel leeg is, maar dat zal niet veranderen. Het is niet zoals bij een voleketrische dat je zenuwachtig moet worden als die bijna leeg is want hij gaat gewoon door. Welke batterijgrootte zou het beste passen bij uw (rij)behoeften? Ik denk als je 400km effectief zou kunnen rijden dat dat het minimum zou zijn. Stel dat mijn vrouw ook een leaseauto zou mogen rijden dan zou het een voleketrische mogen zijn omdat je dan sowieso nog een andere auto hebt waarmee je de lange afstanden kan rijden. Ik moest van de week een keer naar Deventer op en neer voor een begrafenis, dan moet je gewoon de ruimte hebben om heen en terug te rijden zonder gezeur. Hoe flexibel bent u met oog op het opladen van uw EV? Normaal gesproken is het alleen thuis en op die parkeerplaats maar als ik ergens naartoe ga dan kijk ik altijd wel even of er een laadpaal in de buurt is of niet. Als die binnen een kilometer zit dan wil ik hem nog wel eens hebben, is het veel verder weg dan doe ik het niet. Hoe lang laadt u uw ongeveer op? Meestal een paar uur. Welke incentives zouden volgens u kunnen helpen om uw EV op andere tijden op te laden? Als ik weet dat ik heel de dag werk, dan maakt het mij niet uit wanneer die opgeladen wordt, dan moet dat puur technisch gezien kunnen. Op dit moment kan het niet, maar of die nou ‘s ochtends meteen oplaadt of vervolgens de rest van de dag leeg staat, of hij laadt heel de dag een klein beetje, of ‘s avonds, dat maakt mij niet uit. Het is anders als je een volelektrische auto zou hebben dan moet je gewoon zo snel mogelijk weer een bepaalde afstand hebben en daarna zou het niet meer uitmaken. Maar zodra die aan het eind van de dag, of de volgende ochtend als ik hem thuis neerzet maar weer opgeladen is. Hoe zou u beïnvloedt kunnen worden zodat u de EV op andere tijden laadt? Niet. Ik plug hem in op het moment dat ik thuiskom en ik haal mijn kaartje erlangs en dan moet de techniek het doen. Als de techniek voor mij regelt dat ie om 4 uur ‘s nachts begint te laden, prima. Geen enkele moeite mee. Als ik om 4 uur ‘s nachts mijn bed uit moet om die laadpaal te activeren, dat gaat niet gebeuren. Dus daarin moet je ontzorgt worden, als je ontzorgt wordt dan is het geen probleem. Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Nee, ben ik niet van mening. Ik heb hem nooit omgerekend naar wat ik kwijt ben voor die 35km ten opzichte van benzine. Het is goedkoper dan tanken.

121

Stelt u zich eens voor dat er dynamisch tarief geld waarbij een hogere prijs betaald tijdens piekuren. Hoe zou dit uw laadgedrag beïnvloeden? Niet, want nog steeds is het moment dat ik die pas erlangs haal leidend. Ik parkeer hem ‘s morgens om half 7 en vervolgens pak ik de metro, daarna ben ik niet in de gelegenheid om hem later op te laden. Het is anders als je hem hier beneden zou hebben staan, dan wordt het gemak, maar nu moet ik hem op dat moment aanzetten,. Als je hem op afstand kan aanzetten is het nog een ander verhaal. Uiteindelijk heeft het geen enkele zin om het een menselijke handelingen te laten zijn. Je zou hem gewoon in willen stellen dat ie aan het eind van de dag klaar is voor een minimaal bedrag. Prefereert u een variabele of een vaste prijs? Wat zijn de voor en nadelen? In combinatie met de techniek, dat ie zelf de laagste prijs er uitpakt zou een variabele prijs prima zijn Maar hoeveel scheelt me dat dan op een dag? Laadt u uw EV wel eens in het openbaar op? Als ik ergens heen ga en er is binnen een kilometer een paal vrij, dan probeer ik altijd te laden Hoe vaak en wanneer laadt u in het openbaar op? Weinig, in een week bijna nooit. In de weekenden wel eens, als er dn een laadpaal staat dan hang ik hem er wel aan. Van welke regels rondom publiekelijk opladen bent u zich bewust? Nee, buiten dat als je aan de laadpaal staat moet je hem aan hebben staan en moet die aangekoppeld zijn, dan mag je er staan en anders niet. Wat zouden in uw ogen handige regels voor publiekelijk opladen zijn? Op het moment dat er een elektrische plek is, mag er geen gewone auto staan maar dan moet dit ook wel aangegeven staan. Ik was laatst op een parkeerplaats waar dat niet aangegeven stond en daar stond een Belg en een Zwitser op die plekken bijvoorbeeld. Ik heb het idee dat de Nederlanders daar dan afgebleven zijn omdat ze het gezien hebben maar dat anderen het niet gezien hebben omdat het niet aangeven staat. Er moet dus aangegeven staan dat er niet geparkeerd mag worden. Maar dat geld ook voor elektrische auto’s die daar niet aangesloten staan. Ben je een paar jaar verder dan heb je zoveel laadpalen staan dat die discussie niet meer geld. Het is volgens mij echt iets tijdelijks. Op het moment dat er 100 laadpalen staan zou het raar zij n als er geen gewone auto mag staan. Op het moment dat er 2 zijn op een hele parkeergarage dan is het logisch. Bent u van mening dat er genoeg mogelijkheden zijn om in het openbaar op te laden? Nee. Veel te weinig. Zou u uw EV vaker opladen als er meer mogelijkheden tot openbaar opladen waren? Ja, absoluut. Hoe komt u nu tot de conclusie dat er te weinig mogelijkheden tot opladen zijn? Omdat ik nu dus zo nu en doen niet binnen een kilometer een laadpaal vindt. Wat vindt u van de informatievoorziening rondom openbaar opladen van uw EV door de Nederlandse overheid? Je hebt een app waarop je kan zoeken of er een laadpaal in de buurt zit. Voor de mensen die hem gebruiken is die aardig, maar niet ideaal. Maar verder heb je weinig informatie. Wat zijn dingen waar u in aangevuld had willen worden? Gewoon een sneller beter overzicht waar laadpalen zijn en wanneer laadpalen komen enzovoorts. Heeft u vrienden die een EV hebben? Collega’s die elektrisch rijden. Heeft u de aanschaf van de EV met vrienden of familie overlegd? Wel wat, ze vonden het een mooie auto. Aar ik denk dat het bij een hybride niet zo spannende is. Ik denk dat als je in een Leaf gaat rijden dat je dan hele andere reactie krijgt. Hebben uw buren een EV?

122

Nee, een paar straten verder staat nog een laadpaal maar die is van een Nissan dealer. Waarbij de kleurtjes van die laadpalen wel fascinerend zijn want heel de buurt denkt dat ik een ufo in de tuin heb staan. Met wie heeft u het kopen van een EV overlegd? Met de leasemaatschappij en heir intern met wagenparkbeheer. Dat was wel even zoeken, kan dat mag dat en hoe werkt dat nou omdat de auto net op de markt kwam en er waren nog geen prijzen bekend.

I16   Hoe lang rijdt u nu al in een elektrische auto? Wij zijn met die Volvo C30 begonnen. Ik denk dat dat nou een jaar of vier geleden is. Ik heb nu een Volvo V60. Wat zijn uw ervaringen met een EV Ik vind het heerlijk maar het past ook gewoon bij mijn rijgedrag. Ik rij ‘s ochtends van Den Haag naar Rotterdam, in de winter heb ik een hele tank elektrisch nodig en in de zomer hou ik er iets van over. Dan laad ik hem hier en tussendoor ga ik nog wel eens ergens naartoe maar daarna laad ik hem weer op. Op het moment dat ik naar huis ga, ga ik met een volle accu terug naar Den Haag en dan kon ik hem meteen weer laden. Doordeweeks had ik eigenlijk geen diesel nodig. Ik heb wel eens uitstapjes naar bijvoorbeeld Baarn en dan is 50 kilometer onvoldoende en dan gaat die halverwege de heenreis over op diesel. Die hebben daar geen laadmogelijkheid en terug moet dan ook volledig op diesel. Dat is een beetje het patroon wat je zult zien. Positieve punten en negatieve punten? Ik vind het heel comfortabel rijden, geen herrie om je heen. Je kan daardoor ook gemakkelijker telefoneren wat we natuurlijk heel veel doen in de auto. Het lastige is dat je een actieradius van 50 km hebt en dat is soms beperkt. Je kan wel onderweg laden maar dat duurt gewoon best wel lang. Je gaat niet zomaar een half uur toto drie kwartier op een parkeerplaats staan. En in die tijd laad je 20-25 kilometer. Zo’n snellader heeft weer een andere stekker, dat heb ik ook een keer geprobeerd. Die Volvo C30 was 100% elektrisch en bijna op dus toen wilde ik naar een snellaadstation van de ANWB. Ik kom daar en sta bij dat apparaat, zie ik daar zo’n joekel van een stekker en die had ik niet. Daar dus maar aan een stopcontact gehangen een kop koffie gedronken. Dat snelladen klinkt leuk maar je moet daar wel de juiste stekkers voor bij je hebben. Waarom heeft u gekozen voor een EV? We deden toen een proef dat we de Volvo C30 binnen Stedin gingen proefrijden. Ik vond dat belangrijk en ik vond het zelf ook wel leuk dat we vanuit de directie daarin het voortouw namen en dat het niet iets is wat je roept en niet doet. Toen hebben we dat met Henk en Baerte vorm gegeven. Ik denk dat ik iets meer dan een jaar die C30 heb gereden en toen kwam die nieuwe Volvo uit. Toen zei Baerte dat ik naar die nieuwe Volvo toe moest eigenlijk. Wat zijn uw ervaringen met het opladen van uw EV? Prima, je moet er alleen rekening mee houden dat het wel even tijd kost. Volgens mij doet ie er zo’n twee en een half tot drie uur over tot die helemaal vol is. Als je hier ‘s ochtends komt dan maakt het toch niet uit. Op wat voor manier heeft u zich moeten aanpassen om een EV te rijden? Nee ik heb niet mijn levensgedrag aangepast aan het elektrisch rijden. Bij de 100% elektrische, daar moet je je natuurlijk wel iets meer op aanpassen. Ik moet natuurlijk wel weten dat ik straks terug moet dus dat er sowieso 50 km in zitten want als dat er niet in zit dan kom je niet thuis. Misschien dat het een of twee keer is voorgekomen dat alle laadpalen bezet waren maar dan ga je gewoon een uurtje later kijken. Heeft u een tweede (non-EV) auto? Mijn vrouw heeft ook een leaseauto maar dat is gewoon een diesel. Die gebruiken we als we met vakantie gaan, want de Volvo V60 is geen vakantieauto. Althans niet om met drie kinderen naar Frankrijk te rijden. Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? Ja, het is elke dag Den Haag- Rotterdam.

123

Voelt u zich beperkt door de batterij? Nee. Puur omdat je terug kan vallen op diesel? Ik vind het wel gewoon jammer dat als ik naar Baarn ga en er is in Baarn geen oplaadmogelijkheid, dan haal je niet het maximale eruit wat zou kunnen. Hoe vaak checkt u het laadniveau van de batterij wanneer u in uw EV rijdt? Ja dat doe ik wel regelmatig. Hoe voelt u zich hierbij? Waar ik wel benieuwd naar ben is goh hoe snel gaat iets naar beneden. Dat was in die Volvo C30 wel leuk, daar kon je ook een beetje zien van of je elektrisch zuinig reed of niet. Dat kan je in die V60 minder goed zien, dus vandaar dat ik wel eens kijk hoe snel mijn accu leeggaat. Wel eens gestrand met een lege batterij in de volelektrische C30? Nee, wel een keer bijna. Toen ben ik gewoon eerder van de snelweg afgegaan en eerder naar een kantoor van ons gegaan en daar gaan laden. Ik had er eigenlijk verder mee willen komen. Welke batterijgrootte zou het beste passen bij uw (rij)behoeften? Ik moet zeggen, die Volvo C30 had in de zomer 150 km dat werd toen we ze in gebruik namen wel wat n=minder dus laten we dat op 135 houden, daar kon ik prima mee uit de voeten. Dan moet je met twee dingen wel rekening houden. In de winter is het kouder en kan die 135 km teruglopen naar 100 en zelfs naar 90 km, dus daar moet je je niet in vergissen. En als je dan bijvoorbeeld naar Utrecht, Baarn of wat verder gaat, dan moet je wel weten dat je ter plekke weer kunt laden. Anders kom je niet meer terug. Hoe flexibel bent u met oog op het opladen van uw EV? Zit je op kantoor, dan heb je flexibiliteit eigenlijk over de hele dag. Heb ik geen afspraken buiten dan zou het mij eigenlijk niet uitmaken wanneer je de drie uur laadtijd pakt. Dat kan om 8 uur, van 8 tot 11. Maar je kan ook zeggen pak wat van half 10 tot half 12 en een uurtje in de middag. Dat maakt eigenlijk voor mij niet uit. Je zou op de dagen dat je een afspraak hebt buiten de deur, of meerdere afspraken, dan zou je eigenlijk een instelmogelijkheid moeten hebben waarop je kan zegen dat je nu wil laden. Of dat je kan aangeven ‘laden op het moment dat ik de stekker erin doe’ of ‘laden binnen een bepaalde tijdsperiode’ en dan heb je zelf bepaald wanneer het beste moment ervoor is. Gaan wij meer en meer met dergelijke auto’s rijden dan moeten dat soort slimme oplossingen er wel komen. Welke incentives zouden volgens u kunnen helpen om uw EV op andere tijden op te laden? Vanuit financieel oogpunt heb ik natuurlijk heel makkelijk praten. Het is een leasewagen met 05 bijtelling. Ik rij eigenlijk kosteloos. Dat geld natuurlijk lang niet voor iedereen. Stel nou dat je hem op het moment dat je thuis bent op eigen kosten moet laden, dan denk ik dat als je dan kan zeggen van dat ie in plaats van om 5 uur of 6 uur ‘s avonds gaat laden, pas om 11 uur ‘s avonds gaat laden en de laadkosten kunnen daarmee 30/40 % lager zijn , dan denk i kwel dat dat effect gaat sorteren. Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Ik durf het niet zo te zeggen. Mijn eigen gevoel zou zeggen dat een laadbeurt voor zo’n Volvo iets van 2 euro, 2 euro 50 zou zijn. Stel dat je je dat kunt halveren door je laadtijd in te stellen naar een goedkoper moment, en dat levert je 5 euro per week op, dan zou ik daar wel moeite voor doen als particulier. Stelt u zich eens voor dat er dynamisch tarief geld waarbij een hogere prijs betaald tijdens piekuren. Hoe zou dit uw laadgedrag beïnvloeden? Ik denk dat als je drie prijsprikkel achterwege laat, dan moet je het echt hebben vanuit een duurzaamheidsgevoel. Dan zullen best mensen dat doen maar er zullen zat mensen die gewoon die stekker erin pleuren. Laadt u uw EV wel eens in het openbaar op? Ja, mijn laadpaal thuis was een openbare laadpaal. Wij zijn heel lang bezig geweest bij de gemeente Den Haag om een laadpaal te krijgen. Ik denk dat Henk daar wel drie jaar mee bezig is geweest. Dat

124

was met die C30 allemaal niet zo erg omdat ik een grote actieradius had. Voordat die Volvo V60 er komt moest ik we leen laadpaal daar hebben. Toen die laadpaal werd geplaatst werd er vier of vijf weken later nog een laadpaal geplaatst bij mij om de hoek. Dus ik heb de luxe dat ik binnen loopafstand gewoon twee laadpalen had. Dus als de een bezet was kon ik de andere pakken. Hoe vaak en wanneer laadt u in het openbaar op? Dat komt toch niet zo vaak voor, ik denk 1 keer in de veertien dagen. Van welke regels rondom publiekelijk opladen bent u zich bewust? Niet zo zeer, ik ben daar niet zo druk mee. Ik ga elke ochtend vroeg weg dus het komt eigenlijk nauwelijks voor dat er een auto heel lang staat. In het weekend gebeurd dat wel eens vaker, maar omdat we in die situatie twee laadpalen in de buurt hebben is dat in de buurt eigenlijk nooit een issue geweest. Er was namelijk maar een andere elektrische auto, een Tesla. Die stond veel minder frequent te laden. Stond die toevallig zaterdag aan de laadpaal dan reed ik naar de andere en dan was die vrij. Ik denk wel dat als er meer komen dan gaat dit wel een probleem worden. Dan zou het wel handig als je een melding op je telefoon krijgt als je telefoon vol is en je hem op kunt opladen. Op een gegeven moment vergeet je het ook gewoon. Bent u van mening dat er genoeg mogelijkheden zijn om in het openbaar op te laden? Albert Heijn zou best wat ruimer in zijn voorzieningen mogen zitten. Komt het mede daardoor dat je een keer in de veertien dagen openbaar oplaadt? Nee dat is meer dat we ergens naartoe gaan en dan kijken we of we ergens in de buurt kunnen opladen. Ik vind het wel jammer als je zo’n Albert Heijn neemt, wij als gezin doen 1 keer in de week boodschappen en dan ben je toch al gauw een uurtje in die winkel, in dat uurtje kan je best een 15-20 kilometer laden. Zo’n supermarkt biedt die faciliteit niet echt aan. Of je moet echt in een heel groot winkelcentrum zitten en dat die die faciliteit heeft. Daar zouten we nog wel wat in kunnen winnen. Zou u uw EV vaker opladen als er meer mogelijkheden tot openbaar opladen waren? Ja, ja, ja. Wat vindt u van de informatievoorziening rondom openbaar opladen van uw EV door de Nederlandse overheid? Je hebt van die sites die redelijk goed werken, die laten zien waar een laadpaal zit en of die vrij of bezet is. Dat is op zich prima. Ik zit nog even te dubben over Rotterdam, die hebben een periode gehad dat je niet betaald hoefde te parkeren als je aan een laadpaal stond. 1 januari 2013 is dat overgang naar betaald parkeren. Wat je niet altijd weet is of je moet betalen als je aan een laadpaal staat in een zone betaald parkeren. Ik denk dat we steeds meer toe gaan naar dat je ook moet betalen. Dat verkleint wel de flexibiliteit. Ik begrijp wel dat de gemeente op zoek is naar geld maar het is wel weer een drempel om dan te zeggen van daar ga ik even laden. Het verlaagt het gebruiksgemak. Heeft u vrienden die een EV hebben? In mijn kennissenkring komt het niet veel voor als ik het zo even naloop. Eigenlijk niet. Heeft u de aanschaf van de EV met vrienden of familie overlegd? Die Volvo V60 is natuurlijk best een hele leuke auto. Met de Mitsubushi erbij heb je wel wat meer keuze en met de Tesla. Toen die een jaar of drie geleden uit kwam was het best een innovatie. Toen waren veel mensen erin geïnteresseerd. Met die C30 hebben we nog wel eens spreekbeurten op school gegeven. Kinderen van mijn collega, mijn eigen kinderen, dan is het leuk om de auto op een schoolplein te hebben staan. Ik denk dat die nieuwigheid er nu wel een beetje vanaf is. Hoe zijn over het algemeen de reacties op uw EV? Ja, waar ik me wel aan stoor, dat zijn eigenlijk wel een paar dingen. De discussie of het nou echt milieubesparend is of niet. Daar kan je allerlei theorieën op loslaten maar feit is wel dat als je in een gecontroleerde omgeving elektriciteit produceert dan kun je dat veel beter in de hand houden dan dat je een decentrale verbrandingsmotor hebt draaien. Ik denk dat zeker in stedelijke omgevingen de problematiek rondom fijnstof enorm wordt onderschat en Ik denk als we beter in beeld hebben welk effect dat heft op de menselijke gezondheid dan zou er veel meer aandacht voor zijn om het normale autoverkeer in een stad te reduceren. Dat vind ik wel twee belangrijke dingen nog.

125

I17   Hoe lang rijdt u nu al in een elektrische auto? November 2013. Waarom heeft u gekozen voor een EV? Ik had een Hyundai, op zich een prima wagen. Als medewerker van Stedin vind ik dat wel allemaal aan de vergroening mee moeten werken. Ik was er wel van overtuigd dat ze ons moesten verplichten en het niet moesten vragen. Dan heb je nog de keus wat voor auto. Ik had voor de Opel Ampera gekozen en die had ik ook bestel. ‘s Avonds toen ik de bestelling de deur uit had gedaan toe vroeg een collega hoe ik dat ging doen met mijn drie kinderen. Dat was een probleem want er zitten maar twee stoelen achterin. Ik heb drie grote kinderen, maar hoe lang die nog alle drie meegaan dat zal beperkt zijn. Toen vroeg hei of ik die Mitsubishi al had gezien. Ik kende hem niet en hij stond niet op de lijst. Daar kon je ook een trekhaak achter zetten. Dat was veel meer iets voor mij dan die Ampera. Toen heb ik dat bekeken en gebeld met de leasemaatschappij en als ik dat weekend nog zou beslissen konden ze het nog omzetten. Zodoende werd het een Outlander. Daarvoor had ik ook grote auto’s om een caravan te kunnen trekken of een aanhangertje, en drie grote kinderen. Wat zijn uw ervaringen met een EV? Ik vind hem waanzinnig lekker rijden, ik kan niet anders zeggen. Alleen ik rij van Spijkenisse naar de Blaak , dat gaat goed en dat haal ik makkelijk. Dan zet ik hem hier weer aan de paal. In Capelle heb ik vier teams zitten en dat haal ik maar net, of net niet. In de winter net niet en in de zomer als ik geen airco heb dan haal ik het net wel. Dat is ook wel beperkt. Als de laadpaal daar bezet dan ga je soms ‘s avonds weer terug en dan heb je niet geladen. Dan is de rest allemaal op benzine. Daar zijn maar twee laadpalen op dat terrein. Dat is niet echt veel. De actieradius is gewoon heel beperkt, en dat is wel jammer. Voor de rest is die super. Wat zijn uw ervaringen met het opladen van uw EV? Ik heb nog nooit problemen gehad. Behalve dat je wel eens bij een paal staat die al bezet is. Ik heb thuis wel een paaltje aan de muur hangen, doet het eigenlijk altijd. Op wat voor manier heeft u zich moeten aanpassen om een EV te rijden? Ik ben wel naar een cursus geweest bij Bataviastad in de buurt van de ANWB allemaal voor de Outlanders, daar gingen ze nog tips en tricks bijleren en hoe je met de peddles kan werken en zo goedkoop mogelijk kon rijden. Dat heeft toch nog wel mijn ogen geopend. Leren anticiperen in het verkeer en zo. Wat was de belangrijkste tip? Eigenlijk meer opletten in het verkeer en anticiperen op de situatie. Als je ziet dat een stoplicht in de verte op oranje springt dan weet je dat als je aankomt dat die niet op groen springt maar dat je dus uit moet rollen. Niet doorgaan op dezelfde snelheid maar laten uitrollen. Probeer zo min mogelijk je rem te gebruiken maar op het mechanisme af te remmen. Dat vond ik verhelderend, dat was niet gezegd toen ik dat ding kreeg. Heeft u een tweede (non-EV) auto? Ja, maar daar rijden mijn vrouw en kinderen in. Ik bijna niet, alleen als iemand toevallig weg is met mijn auto. Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? Het is van Spijkenisse hier naar de Blaak of naar de Marten Meesweg in Capelle. Wat is de gemiddelde afstand die u rijd met uw EV? Zeg maar tussen de 50 en 70 kilometer. Als ik thuis wegga dan staat die op 42 kilometer. Ik ben binnen 2 kilometer op de snelweg en als je dan 100 rijdt dan zie je dat die enorm verbruikt. Dat merk ik als ik naar de Blaak moet, dan moet ik veel meer binnendoor, dan is het verbruik veel minder. Als ik vanaf Blaak naar de Marten Meesweg binnendoor ga dan heb ik nog 10 kilometer over, maar als ik vanaf huis over de snelweg ga dan is die leeg. Daar zie je wel een fors verschil. Voelt u zich beperkt door de batterij? Nee dat niet. Je verwacht bij zo’n grote wagen die helemaal vol ligt met accu’s wel meer, dat valt wel tegen.

126

Hoe heeft u uw rijpatroon aangepast aan het feit dat de EV opgeladen moet worden? Ik heb nog nooit elektrisch geladen buiten het bedrijf. Wel eens in de stad een keer, maar dat vond ik niet handig. Ik stond dan langs de straat en de klep van de Outlander die is heel groot en die zat langs de kant van de weg. Er hoeft maar iemand langs te lopen en er een tik tegenaan te geven en hij staat in de verkeerde richting. Dan is die kapot, dat hadden ze beter kunnen doen. Door dat ergens aan de waterkant te monteren. Dit is een slechte plek. Of het zijn de mensen die op stoep lopen die er bijna een stap opzij voor moeten doen of het steekt voor de mensen die op de fiets langskomen echt een eind uit. Het apparaat wat eruit steekt is denk ik wel zo’n 30cm. Dan kom ik straks terug en dan heb ik een hoop ellende. Nog andere veranderingen in de lifestyle? Ik ben wel rustiger gaan rijden, dat merk ik wel. In het begin niet, want er zit best wel een vermogen in. De ANWB cursus heeft daar zeker bij geholpen. Hoe vaak checkt u het laadniveau van de batterij wanneer u in uw EV rijdt? Dat staat gewoon op mijn dashboard, dat zie je wel de hele weg. Op weg nar de Marten Meesweg ben ik wel benieuwd of ik het nou wel of niet haal. Hoe voelt u zich hierbij? Ik vind het op zich wel goed, ik ben wel bewust en ik probeer dan ook om onder die 100 te gaan rijden. Als ik over de Brienenoord ga, waar je gewoon 100 mag dan haal je het niet. Ik kies er dus wel eens voor om via de Benelux te gaan als er geen verschil is in vertragingstijd. Als er staat Benelux 20 minuten vertraging en Brienenoord 0 minuten dan doe ik het niet. Het is geen onbeperkte liefde om zuinig te rijden, het moet ook wel praktisch zijn. Welke batterijgrootte zou het beste passen bij uw (rij)behoeften? Als ik hem voor mijn werk alleen zou gebruiken dan zou 100 kilometer al redelijk toereikend zijn. 100150 dan kom je wel een eind, als het alleen elektrisch en je moet een keer ergens heen, dan moet je daar rekening mee houden. Je moet dan anders leren denken. Nu ga je gewoon rijden en je hebt niet de beperking van shit straks stopt die. We hebben een test gedaan met volledig elektrische bedrijfswagens. Een teamleider van mij ging even een werkinspectie doen en die kwam terugrijden, die wil de Brienenoord op en toen stopte die ermee. Die zei: eens maar nooit meer. Dat is gewoon klote natuurlijk. Op een gegeven moment gingen ze de elektrische wagen rijden voor de diesel. Om daar mee te draaien was goed, om de ervaring op te doen. Voor ons werk waar je veel kleine ritje hebt, dan haal je het niet. Ze hadden een actieradius van 160 kilometer en hij bleef bij 85-90 kilometer. Dat is natuurlijk heel wat anders dan 160. Onze gemiddelde dag ritten zijn 120 kilometer en dan zitten er best dagen bij dat je richting de 200 gaat maar ook dagen waarop het minder is. 125 zou kunnen als je 160 kan rijden, dus laat maar komen zeiden we, wij doen wel mee. Dat bleek dus helemaal niet zo te zijn. Hoe flexibel bent u met oog op het opladen van uw EV? Thuis en op het werk. En een keer in het openbaar, maar toen merkte ik dat het langs de weg staan niet echt handig was. In een parkeervak is dat weer wat makkelijker. In de rijrichting Hoe lang laadt u uw ongeveer op? Vier uurtjes zeg maar. Maar meestal ben ik wel een hele dag ergens. Hij is eigenlijk altijd wel vol, het is wel eens dat ik heen en weer moet of zo of hier pas om twee uur ben en om vier uur alweer weg rijd. Hij is eigenlijk altijd wel weer helemaal vol. Welke incentives zouden volgens u kunnen helpen om uw EV op andere tijden op te laden? Eigenlijk zou ik alleen maar een eindtijd ergens in willen voeren waarin ik verwacht hoe laat ik weg ga en dan moet het apparaat maar kijken. Stel ik ben de hele dag hier en ik zet erin 4 uur of 5 uur weg en dan mag het systeem daarbinnen kijken. Risico loop je dan als je ineens weg moet. Het gebeurd wel eens dat je eruit moet, maar dan zou het kunnen dat die niet opgeladen is en dan gaat die op benzine verder. Geef alleen een eindtijd op en de speling daartussen die is voor het systeem. Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Ik laad tussen de 9 en 10 kWh op en dan kom je op 2 euro uit. Daar kan ik 40 kilometer mee. Op benzine haal je dat ook niet. Dan ben je zeker 3,5 euro kwijt voor dezelfde afstand, dus dat valt op zich wel mee.

127

Stelt u zich eens voor dat er dynamisch tarief geld waarbij een hogere prijs betaald tijdens piekuren. Hoe zou dit uw laadgedrag beïnvloeden? Lastig, want wij betalen het zelf niet. Dat wordt door het bedrijf gedaan. Ga je daar dan rekening mee houden? De primaire gedachte dat ik die stekker erin stop is omdat ik wil dat die oplaadt. Als je dan moet nadenken wanneer je wilt dat ie oplaadt omdat die dan goedkoper is, dan zou je daar zelf ook de resultaten van moeten zien. Als ik elke keer in de dure tijden op zou laden dat je daar dan een bijdrage voor moet leveren of zo. We vergoeden het lage tarief en alles wat je in het dure tarief geladen dat moet je zelf bij betalen. Ik weet niet in hoeverre dat reëel is. Want heb je altijd de keuze omdat te mijden. Prefereert u een variabele of een vaste prijs? Wat zijn de voor en nadelen? Ik denk dat als je het omdraait, dus als je het systeem laat bepalen wanneer die hem oplaad, want hij heeft tijdsraam van zoveel uur. Dan kan het best zijn dat binnen dat tijdsraam hetzelfde tarief. Maar dat is als je thuiskomt bijvoorbeeld ook. Dan steek ik die stekker erin om 6 uur en dan zit je nog niet in het gunstige moment. Wat mij betreft kan die ik ook om 11 uur gaan laden of om 1 uur ‘s nachts dat vind ik prima. Ik zet hem erin en ik geef eigenlijk aan wanneer ik denk dat ik hem weer nodig heb. Dan moet die terugrekenen en zorgen dat die vol zit. Als je hem daar voldoende ruimte in geeft kan die dus de goedkope momenten kiezen. Daar voel ik meer voor dan dat je het zonder doet. Ik zou het liever als volgt zien: je steekt je stekker erin, je houdt je kaart ervoor en vervolgens geef je je eindtijd aan. Dat zou ik meer als oplossing zien. Dan maakt vast of variabel niet heel veel uit? Voor mij niet omdat je het systeem laat bepalen wat het slimste is en de rekening die gaat naar het bedrijf. Ik merk het niet zo maar ik wil het ook niet onnodig duur maken. Als ik nu zeg dat ik hem vanavond pas om 11 uur aanzet, geheid dat ik het vergeet, of het regent en dan moet ik naar buiten in de regen. Ja dag, het is wel goed. Zodra ik stop dan zet ik hem eraan en laat het over aan de technologie wat het gunstigst is voor het net en daarmee wellicht ook het goedkoopste voor het bedrijf. Hoe vaak en wanneer laadt u in het openbaar op? Handjevol. Je ziet het wel steeds meer dus je kan er tegenwoordig ook wel naar zoeken. Ik ben niet heel veel op pad met de auto buiten mijn werk. Bent u van mening dat er genoeg mogelijkheden zijn om in het openbaar op te laden? Dat is er nog niet. Dat moet nog groeien. Ik voorzie nog wel eens dat je met je auto op een parkeerplek gaat staan en in plaats van dat je hem met een kabel aansluit, dat die met een vorm van inductie oplaadt. Dat die je auto herkent en dat die hem gewoon inschakelt om te laden. Je hoeft niet met stekkers te klooien of weet ik veel wat, daar geloof ik wel in. Van welke regels rondom publiekelijk opladen bent u zich bewust? Daar ben ik eigenlijk niet zo mee bekend. Ik denk dat ik een keer of 8 ergens gestaan heb. Mijn dochter ging bijvoorbeeld in Rotterdam wonen en die straat stond helemaal vol maar er was nog 1 parkeerplek en die was voor elektrisch rijden. Dat was mooi, hup stekker erin, opladen en ik had gewoon een parkeerplek. Dat werkt wel fantastisch. Wat zouden in uw ogen handige regels voor publiekelijk opladen zijn? Stel dat je vrijdagavond je auto bij zo’n openbare laadpaal neerzet, en je hebt hem pas maandag weer nodig dan lijkt het me niet echt tof dat je hem dan vrijdagavond inplugt en hem daar het hele weekend staan. Dan geef je niemand meer de gelegenheid om te laden. Ik verwacht heus wel dat dat gebeurd. Nu maakt dat nog niet heel veel uit, omdat er niet heel veel mensen in dezelfde straat elektrisch rijden… Nee, maar dat is natuurlijk het nadeel. Je kan niet zeggen nou ik even. Die auto staat er maar je moet weten van wie die is en dan gaan vragen of jij even mag. Wat vindt u van de informatievoorziening rondom openbaar opladen van uw EV door de Nederlandse overheid? Daar ben ik niet zo mee bezig. Hoe zijn over het algemeen de reacties op uw EV? In het begin dacht ik dat ik in de metro zat zo stil was die. Mensen zeggen ook dat ze hem niet horen. De reacties zijn op zich positief. Maar ze zeggen ook van ‘je gaat elektrisch rijden en dan kom je in zo’n

128

grote bak aan, dat zal elkaar wel opheffen’. Aan de andere kant had ik ook zo’n grote wagen als het niet elektrisch was geweest, nu compenseert het. Je sleept wel die batterij mee, dat is wel weer een nadeel. Heeft u vrienden die een EV hebben? Weinig maar de meeste hebben wel even een stukje meegereden en die waren super enthousiast. Het is particulier natuurlijk niet te doen. Deze auto was 55.000 euro, daar heb ik mijn eerste huis voor gekocht. Dat is particulier niet op te brengen. Hebben uw buren een EV? Nee, niet dat ik weet. Heeft u de aanschaf van de EV met vrienden of familie overlegd? Nee, het is eigenlijk heel snel gegaan.

I18   Hoe lang rijdt u nu al in een elektrische auto? Anderhalf jaar. Wat zijn uw ervaringen met een EV? Harstikke goed, positief. Wat is er positief aan dan? Hij rijdt harstikke goed en doordat er bij Stedin ook laadpunten staan kan ik goed elektrisch rijden. Verder rijdt die net als een gewone auto. Zijn er ook nog negatieve kanten? Bijna niet, alleen dat je bij het uitstappen net wat meer tijd nodig hebt om die stekker te leggen. Waarom heeft u gekozen voor een EV? Financiële voordelen, nieuwsgierigheid, dat soort dingen. Wat zijn uw ervaringen met het opladen van uw EV? Harstikke goed, geen punt. Klik en klaar. Geen nadelen ten opzichte van normale auto? Nee hoor. Op wat voor manier heeft u zich moeten aanpassen om een EV te rijden? Eigenlijk niet. Ik heb een benzinemotor erbij. U gaat dus niet van laadpunt naar laadpunt? Nee, dat is het mooie aan een hybride. Heeft u een tweede (non-EV) auto? Thuis ja. Die gebruik ik niet, die is voor de vrouw. Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? Nee. Hoe ziet een gemiddelde dag er dan ongeveer uit? Dat ligt eraan waar ik moet zijn. Als ik alleen op Blaak hoef te zijn pak ik ook nog de trein. Als ik op verschillende locaties moet zijn dan pak ik de auto. Wat is de gemiddelde afstand die u rijd met uw EV? Met de auto iets van 300-400 de laatste tijd. Voelt u zich beperkt door de batterij? Nee, zeker niet. Op de locatie van Stedin kan ik laden en dan kan ik soms de hele dag elektrisch rijden.

129

Heeft u nog andere veranderingen doorgevoerd in uw rijpatroon of lifestyle nadat u een EV bent gaan rijden? Nee, behalve dat je wel probeert om zuiniger te rijden omdat je zo lang mogelijk op die batterij wil rijden. Hoe doet u dat? Iets rustiger rijden, dan merk je een behoorlijk verschil. Airco niet aan, uit laten rollen, of juist heel erg laten afremmen op de elektromotor. Dat scheelt al heel veel. Hoe vaak checkt u het laadniveau van de batterij wanneer u in uw EV rijdt? Als techneut kijk ik daar heel de tijd naar, ik vind dat leuk om te zien die ontwikkeling. Het is in het dashboard te zien hoe ver je nog kan, maar dat maakt verder niet uit of ik ergens besluit te stoppen met rijden. Welke batterijgrootte zou het beste passen bij uw (rij)behoeften? 100 kilometer plus. Als ik dan ergens non-stop ben en daar op kan laden, dan past het. Dan kan je bijna overal in Nederland komen. Hoe flexibel bent u met oog op het opladen van uw EV? Als ik op het werk kom dan heb ik meestal drie of vier uur de tijd en in die tijd zou die dan opgeladen moeten zijn. Als ik ’s avonds thuis kom dan is het handig als ik ’s morgens weg ga dat die dan opgeladen is. U heeft dus thuis ook een laadpaal? Ja. Hoe lang laadt u uw ongeveer op? Drie a vier uurtjes. Welke incentives zouden volgens u kunnen helpen om uw EV op andere tijden op te laden? Als die auto dat zelf gaat overleggen, dat die dat zelf doet. Niet dat je allerlei dingen in moet voeren voordat je uit kan stappen want dan duurt het allemaal net te lang. Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Weet ik niet, ik zou het niet weten. Maar volgens mij groene stroom tarief en dan is die voor 2,50 vol en daar kan ik 40 kilometer mee rijden. Met benzine doe je dat niet. Stelt u zich eens voor dat er dynamisch tarief geld waarbij een hogere prijs betaald tijdens piekuren. Hoe zou dit uw laadgedrag beïnvloeden? Als je dat in kan stellen is dat prima. Ik wil niet telkens hoeven nadenken dat ik naar buiten moet om de stekker erin te steken. De Outlander kan dat, die heeft zo’n timer. Als het er is en ik kan het makkelijk instellen dan doe ik dat. Prefereert u een variabele of een vaste prijs? Wat zijn de voor en nadelen? Ligt eraan wat het voordeel is ten opzichte van de moeite niet meer doen. Zou het uw beslissing beïnvloeden als u zou weten dat variabele prijzen beter zijn voor het milieu en het elektriciteitsnet? Ja hoor, zeker. Dan zou u eerder geneigd zijn voor een variabele prijs te gaan? Als dat beter is, ja. Laadt u uw EV wel eens in het openbaar op? Ja, in parkeergarages. Kunt u altijd een oplaadstation vinden wanneer u uw EV wilt opladen? Soms wel, soms niet. In de stad kan ik gewoon in parkeergarages een oplaadpunt vinden. Alleen merk ik steeds vaker dat ze defect zijn. Het onderhoud van die dingen is niet goed genoeg. Van welke regels rondom publiekelijk opladen bent u zich bewust?

130

Geen. Wat zouden in uw ogen handige regels voor publiekelijk opladen zijn? Het onderhoud moet beter, dat ze het doen. Bent u van mening dat er genoeg mogelijkheden zijn om in het openbaar op te laden? Er komen steeds meer plekken, dat gaat goed maar het is nog niet overal. Zou u uw EV vaker opladen als er meer mogelijkheden tot openbaar opladen waren? Ja, en als ze beter zichtbaar zijn. U heeft geen app? Die appjes zijn niet zo goed hoor. Je hebt een heleboel punten die staan er dan op en zijn dan niet beschikbaar. Wat vindt u van de informatievoorziening rondom openbaar opladen van uw EV door de Nederlandse overheid? Wat mij betreft wel. Bij ons zit de leasemaatschappij er ook nog achter. Als wij alleen op benzine gaan rijden dan hou je je niet aan het contract. Dat is iets wat de overheid van mij ook mag doen. Je krijgt subsidie ervoor maar je moet aantonen dat je je eraan houdt. Heeft u vrienden die een EV hebben? Nee. Voor de particulieren is het niet zo simpel hoor. Hebben uw buren een EV? Er staan er al drie in de straat, dus het gaat best wel goed. Dus u moet de laadpaal delen, of u heeft een eigen laadpaal? Ik heb een eigen laadpaal. Met wie heeft u het kopen van een EV overlegd? Ja, met de vrouw en met Stedin ook. Hoe gingen we het voor elkaar krijgen want het was eventjes dringen. Hoe zijn over het algemeen de reacties op uw EV? Nieuwsgierigheid, wantrouwen of je echt wel elektrisch rijdt.

I19   Hoe lang rijdt u nu al in een elektrische auto? Twee jaar. Wat zijn uw ervaringen met een EV Waanzinnig, maar dan heb ik ook wel de luxe dat ik in een Volvo V60 rij. Het is een hele prettige auto om te rijden. De actieradius van de accu is niet enorm maar met mijn stedelijk verkeer zeker naar Rotterdam kom ik over het algemeen goed uit. Ik zou eigenlijk Amsterdam en Utrecht ook net willen halen maar dat haal ik niet. Gouda haal ik net wel maar dan houdt het ok wel op. De ervaring zijn heel goed qua auto en qua elektrische radius zou ik best iets verder willen. Toen ik hem bestelde heb ik echt even de analyse gemaakt van wat betekent dit nou voor het milieu. Ik moet 80% elektrisch rijden wil ik break-even komen met een hele zuinige diesel. Je moet wel echt je best doen in dit type auto – omdat die dubbele aandrijflijn heeft – om break-even te komen. Waarom heeft u gekozen voor een EV? Eigenlijk een tweetal redenen. Ik heb toen echt zitten kijken naar elektrisch omdat ik vanuit een persoonlijke groende drive die stap wilde maken. Maar een van mijn belangrijkste acceptatiecriteria was wel dat ik er lange afstanden mee moet kunnen doen. Zeker in de zomer zijn wij echt reizigers met ons gezin en ik wil wel de mogelijkheid hebben om als ik vandaag besluit om morgen naar vrienden 1000km verder weg te gaan, dan moet ik dat ook gewoon kunnen doen. Dan kom je op de plug-in hybrides, dat was toen nog een hele dunne markt. Toen kwam die Volvo net op de markt en toen waren er van de eerste 500 stuks hadden we als Eneco een speciale deal omdat we al wat testauto’s hadden en toen kwam het toevallig zo uit dat ik daarin mee kon doen. Ik ging toch overstappen naar

131

duurzaamheid qua jobprofiel en dan zou ik het wel hee l gaaf vinden als ik mee kan doen. Een week later waren alle papieren getekend. Vervolgens moet je dan wel driekaart jaar wachten op de auto zelf. Mijn primaire motivatie om te kijken naar de plug in hybride was de combinatie van ik wil een stap aken in milieubewuster rijden en toen ik bij het batterijdeel aankwam was ook mijn motivatie om als innovator de batterijtechnologie te stimuleren en dat doe je ook gewoon door early adopter te zijn. Dan ben je nog wel niet de meest schone ter wereld, maar over vijf jaar heb je daar wel profijt van. Een andere reden was ook wel dat je met een elektrische auto alles in de buurt waar mijn kinderen spelen en fietsen co2 neutraal rijdt, dus de fijnstof in de stedelijke bebouwde omgeving die wordt op de plek waar mijn kinderen opgroeien ook verbeterd. Wat zijn uw ervaringen met het opladen van uw EV? Ja prima. Het gaat niet heel snel. 20 kilometer per uur laden. Nu is de actieradius 60km en laad ik hem drie uur vol, hij staat toch de hele nacht aan de paal. Als dat 100 kilometer zou zijn en tien uur laden had ik dat liever gehad. Op wat voor manier heeft u zich moeten aanpassen om een EV te rijden? Als je echt het als sport rijdt, dan denk je wel echt na over hoe ver je moet en of je het wel of niet gaat halen. Als ik bijvoorbeeld naar bodegraven moet en dat red ik net niet helemaal dan diesel ik het stukje op de Utrechtse baan want daar rijd ik 80km per uur en dat is als je dieselt de meest groende plek om te dieselen. Ik ben me daar wel heel bewust van. De andere is dat als ik bijna leeg ben en dat leer je ook wel echt om dan ook echt je tempo aan te passen om te zorgen dat je het net wel haalt. Soms rij ik echt met 80 of 75 kilometer per uur achter een vrachtwagen van Rotterdam naar Den haag omdat ik dan als ik 40 km aan radius hebt, dan haal ik het gewoon. Ik rij dus wel echt langzamer en behoudender om maximale range te halen. Ik heb de afgelopen 4,500 kilometer, 2,5 liter diesel getankt per 100 kilometer. Ik sta op plek 20 in de hybride rijders binnen de Eneco Holding, dat heeft te maken met het feit dat ik een behoorlijk aantal afspraken heb op plekken waar ik elektrisch net niet kom. De laatste tijd pak ik ook vaak de trein naar Rotterdam, dat is beter voor het milieu maar slecht voor mijn ranking. Heeft u nog andere veranderingen doorgevoerd in uw rijpatroon of lifestyle nadat u een EV bent gaan rijden? Heeft u een tweede (non-EV) auto? Nee. Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? Ik gebruik de auto zakelijk gezien twee a drie dagen per week. Hoe ziet een gemiddelde dag er dan uit? Als ik met de auto ga dan is het omdat ik een combinatie van afspraken heb, als ik op de Blaak moet zijn pak ik de laatste tijd vooral de trein maar dan rij ik naar Rotterdam en dan pak ik daar meteen de laadpaal op de zaak en van daaruit ga ik eventueel nog naar een andere afspraak en dan zorg ik dat ik tijd inbouw om een lokale laadpaal te vinden. Wat is de gemiddelde afstand die u rijd met uw EV? Als ik met de auto rijd, dan rijd ik zo’n 80-90 kilometer per dag. Voelt u zich beperkt door de batterij? Voel ik me beperkt: nee. Ben ik beperkt: ja. Ik moet er wel echt even over nadenken maar ik ervaar het meer als een sport dan dat ik me beperkt voel. Ik baal ook echt als de laadpaal ergens niet blijkt te werken. Dat vind ik jammer. Hoe vaak checkt u het laadniveau van de batterij wanneer u in uw EV rijdt? Ik heb het vast op mijn display staan wat mijn range nog is, dus dat iets waar ik me altijd bewust van ben. Door de plug-in hybride constructie weet ik dat ik op de autobaan beter kan dieselen dan in de stad dus ik zorg altijd dat ik op het eind een stukje elektrisch over hebt om het laatste stukje in de stad elektrisch te rijden. Bij welk laadniveau begint u zich meestal zorgen te maken? Ik heb een safe button waarbij die de laatste 20 kilometer vasthoudt, een derde van zijn laadcapaciteit. Als ik daaronder kom en ik druk op safe dan gaat die bijladen tot aan die 20 kilometer. Dan neemt je

132

verbruik enorm toe, maar dat is als je echt leeg bent nog steeds beter dan in de stad te dieselen want het regenereren op de autobaan is nog steeds economischer dan op diesel rijden in de stad. Als ik 20 zie dan schakel ik op dat moment over naar de diesel en dan laat ik die laatste 20 kilometer erin zitten. Op een gegeven moment weet je precies vanaf welk punt je nog wel of niet thuiskomt. Ik heb wel eens gehad dat de laatste kilometer de diesel nog aan sloeg, dat is dan wel weer frustrerend, dus dat leer je snel. En het is goed dat de temperatuur weer oploopt want het scheelt mij een 10-20% in mijn range. Welke batterijgrootte zou het beste passen bij uw (rij)behoeften? Dan zou voor mij alleen de range van minimaal 500 kilometer met een snellader passen want we hebben ook meerdere internationale vrienden en ik wil gewoon vrijdagavond kunnen besluiten dat ik zaterdag even naar Orléans rijdt. Dan moet er wel gewoon in 8 uur zijn. Dan wil ik wel even snelladen onderweg. Dit is precies de reden waarom ik denk dat ik een plug-in hybride kandidaat ben. Hoe flexibel bent u met oog op het opladen van uw EV? Ik prijs mij gelukkig, ik woon in een wijk in Den Haag waar de grootste laadpaaldichtheid van de stad is. De laatste weet ik dat iemand verhuisd is en dat eigenlijk altijd plek is bij de laadpaal vlak bij mijn voordeur. Er is ook wel eens tijd geweest dat er een extra rijder zat en dat ik een paal door moest rijden. Dan had ik een step achterin liggen en had ik een paal op 1000-1200 meter en dat is drie minuutjes steppen dus het is een beetje van de omstandigheden afhankelijk. Ik probeer altijd te laden. Hoe lang laadt u uw ongeveer op? Dat wisselt eigenlijk, ik laad naar vol op en dat wordt bepaald door mijn verwachte rijgedrag in de uren of dagen daarna. In drie uur is die vol dus ik laad hem meestal vol. Als ik nog 20km heb en ik weet dat ik de volgende dag 50 moet dan zorg ik wel dat die aan de paal staat. Ik zal nooit half laden, dat doe ik alleen als ik bijna leeg ben en het kiezen tussen iets of niets. Dan probeer ik wel iets te pakken. Ik plan mijn rijgedrag dus ik weet wel zo’n beetje waar en wanneer ik kan laden. Ik kijk ook vaak de dag van tevoren als ik naar een nieuwe locatie of er palen in de buurt zijn. Welke incentives zouden volgens u kunnen helpen om uw EV op andere tijden op te laden? De eerste vraag is hoe je mensen die de keuze hebben motiveert om te laden. Dat is al een vraagstuk op zichzelf. Met name die doelgroep is alleen te verleiden als ze kunnen laden op de momenten en plekken die zij willen. Als ik bij de Volvo dealer ben dan zeggen ze dat ik binnen hun bestand tot de top 5% behoor. Dat is wel heel schrijnend. Dus dan vraag ik me af met welke prikkels je die mensen gaat verleiden om op een ander moment op te laden. Die vraag is dan nog helemaal niet aan de orde. Als je het hebt over mezelf en het moment van laden dan is voor mij vooral inzicht in het effect als ik lang aan de paal sta belangrijk, dat zou mij wel motiveren. Wat ik nu doe, je komt de andere elektrische laders toch vaak wel tegen aan de paal, ik heb het 06 nummer van de mensen die bij mij in de buurt wonen en als ik dan om 8 uur ’s avonds aan de paal ga met in principe de doelstelling om de nacht door te laden en ik krijg een sms van een van mijn buurtgenoten of die nog even aan de paal mag zodat die morgen ook kan rijden dan haal ik hem om elf uur nog wel even weg. Die sociale samenwerking via sms of apps of hoe je dat dan ook doet, dat zou voor mij persoonlijk een prikkel zijn. Ik geloof daar wel in, maar dat werkt alleen bij de mensen die hem echt vanuit een donkergroen visie rijden, die idealist zijn. We hebben natuurlijk het belastingvoordeel ten opzichte van de laadkosten, dat de prijssensitiviteit van de mensen echt enorm klein is. Ik geloof ongetwijfeld dat een prijsvariabiliteit een bepaald effect zal hebben maar dat zal marginaal zijn volgens mijn inschatting Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Dat is een gewetensvraag aan iemand die zijn eigen brandstof niet betaald, maar ik vind dat niet duur. Wat is uw tarief? Nee, dat is een van de vragen die ik aan de leasemaatschappij heb gesteld. Dat is om meer inzicht te krijgen in de laadkosten die doorbelast worden maar dat leveren ze nog niet. Ik heb het wel een keer uitgerekend en een volle accu kost zo’n 2,70. Dat heb ik ook berekend om zodat als ik bij mensen ben een stekker uit de garage kan trekken en ze drie euro kan geven. De leasemaatschappij zou dat eigenlijk bij de totale kosten voor brandstof en verbruik moeten rapporteren. Stelt u zich eens voor dat er dynamisch tarief geld waarbij een hogere prijs betaald tijdens piekuren. Hoe zou dit uw laadgedrag beïnvloeden? Ik vind dat wij als werknemer van een bedrijf allemaal verantwoordelijk zijn voor kostenreductie. Net zo goed als dat ze ons motiveren om niet langs de snelweg te tanken maar in de bebouwde omgeving vanwege het prijsverschil zou ik daar ook in mijn laden sensitief voor zijn. Ik zou net zo sensitief zijn

133

voor het feit dat als je overdag laadt, dat je dan laadt met zonne-energie. De herkomst van de stroom zou voor mij ook een motivatie zijn om mijn laadgedrag aan te passen. Als u in het openbaar laadt, kunt u dan altijd een oplaadstation vinden? In de stedelijke omgeving in 90% van de gevallen wel. Buiten de stedelijke omgeving als ik bijvoorbeeld ergens een huisje op een vakantiepark huur dan heeft het dichtbijzijnste dorp dat 8kilometer verderop ligt 1 laadpaal die nooit gebruikt wordt. Dan worden mijn step skills wel erg op de proef gesteld. Ik heb het wel gedaan maar toen was het een afstand van 3-4 kilometer. Dan moet het ook wel echt lekker weer zijn en dan moet ik zin hebben om te sporten. In de grote steden hebben we over het algemeen een prima laaddichtheid dus 9 van de 10 keer heb ik daar gewoon een paal. Parkeergarages beginnen nu ook te komen dat is ook erg prettig. QPark is nu stelselmatig aan het uitrollen dus je ziet nu dat in bijna al hun garages laadpalen zijn. Hoe vaak en wanneer laadt u in het openbaar op? Op Stedin na, laat ik eigenlijk altijd publiek. 70% van mijn laadbeurten zijn publiek. Van welke regels rondom publiekelijk opladen bent u zich bewust? Als je aan de paal staat moet je gestekkerd staan en staan te laden en zo gauw je vol bent dan moet je er in principe vanaf behalve als dat moment bereikt ’s avonds na tienen. Dat zijn meer etiquette dan regels volgens mij. Wat zouden in uw ogen handige regels voor publiekelijk opladen zijn? Niet zozeer qua regels. Ik zou er wel voorstander van zijn om verder te kijken naar mogelijkheden om een hogere laaddichtheid te creëren. Niet zozeer voor mijzelf maar om verdere opschaling makkelijker te maken. Een laadpaal is toch weer een separaat item in het straatmeubilair. Ik weet dat BMW samen met een partij bezig is met een laadpaal voor de Chinese markt waarin die gewoon in de lantaarnpaal zit. Ik heb heel bewust bij de gemeente een aanvraag gedaan voor een kabelgoot, verzonken bij mij in de stoep voor mijn deur om op het moment dat ik thuis ben ook voor de deur kan laden. Ik wist dat die afgewezen zou worden maar ik was gewoon even nieuwsgierig naar wat ze zouden doen. Ik denk wel dat daar waar mensen een eigen oprit hebben dat het daar heel makkelijk is maar daar waar mensen in de publieke ruimte leven dat je erover na moet denken hoe je het nog makkelijker kan maken. Dat is die eerste categorie waar ik het over had – die mensen die nooit laden – dat zijn de mensen die je met een gemaksprikkel wel kunt bereiken. Wat vindt u van de informatievoorziening rondom openbaar opladen van uw EV door de Nederlandse overheid? De apps die er zijn, zijn harstikke goed. Die informatie is heel goed. De gemeentelijke informatie blijft zwaar achter. Bent u van mening dat er genoeg mogelijkheden zijn om in het openbaar op te laden? Nee, ik zou dat nog wel een stap verder willen brengen. Heeft u vrienden die een EV hebben? Collega’s natuurlijk maar ik heb op dit moment geen vrienden met een stekkerhybride. Het is de economische tijd waarin mensen die niet lease rijden niet heel snel van auto wisselen. Hebben uw buren een EV? Wij hebben nu een viertal rijders die van 1 laadpaal gebruik maken. Er is nu een Tesla en ik die het meest aan de paal staan. Heeft u afspraken met die rijders? Het is net wat in beweging gekomen. Ik had hier eerst twee buren waarmee we echt in de Whatsapp zaten en nu is die laatste buur weggegaan. En van die Tesla rijder heb ik geen emailadres maar we zitten elkaar ook niet echt in de weg dus die noodzaak is ook wat minder. Met wie heeft u het kopen van een EV overlegd? Met mijn vrouw, het is voor mij natuurlijk ook de gezinsauto. En met de mensen binnen mijn werk waar ik dat mee moest overleggen. Mijn vrouw vond het ook wel leuk maar die wilde ook gewoon in de auto kunnen stappen en over tien uur in Frankrijk kunnen zijn. Als je hier door de straten waar je kinderen opgroeit schoon rijdt, dat is wel gaaf.

134

Hoe zijn over het algemeen de reacties op uw EV? Heel positief, veel informatief ook. Mensen weten vaak weinig van elektrisch rijden af. Ik heb bij de laadpaal gemiddeld, zeker de eerste jaren, 20% van de keren dat ik aan de laadpaal stond wel een praatje met iemand. Meest gestelde vragen: Hoe ver kun je met zo’n ding? Is dit nou echt zo schoon? Jat niemand je snoer? Dat zijn wel de top drie vragen die ik gekregen heb. Mensen vinden het interessant en kijken er echt naar. Mensen vinden me ook stil en vinden het gevaarlijk op de weg. Dat realiseer ik me en de primaire verantwoordelijkheid die ligt bij mij als rijder want dit is nog niet de standaard. Dat accepteren mensen ook wel.

 

135

Appendix  D.  Coded  interviews   Costs   The effort it takes to drive an (PH)EV

Charging  costs  

   

I13, Position: 5337-5428 Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Nee dat geloof ik niet dat het duur is. I13, Position: 5430-5473 Wat is uw tarief? Kwartje per kilowattuur. I3, Position: 6049-6175 Bent u van mening dat het opladen van een elektrische auto duur is? Nee. Mijn tarief is gemiddeld 25/26 cent per kilowatt uur. I2, Position: 3656-3814 het is wel mijn huis-tuin en keuken stroom en dan krijg ook in een keer een stroompiek in mijn stroomrekening waar ik niet zo heel goed rekening mee hou dan. I2, Position: 18385-18422 Ik heb geen idee want EY betaald het. I2, Position: 18538-18624 Bent u van mening dat het opladen van uw EV duur is? Ik vind dat je het niet kan zien. I2, Position: 18625-18829 Eigenlijk vind ik het heel bijzonder dat er een hele discussie was over ‘je moet bij benzinestations vanaf de snelweg kunnen zien wat het kost’, terwijl je bij geen enkele laadpaal kunt zien wat het kost. I2, Position: 18830-18851 Ik heb echt geen idee I2, Position: 18970-19062 Ik moet er eigenlijk een bordje bij zetten ‘ STROOM HIER, nul komma zoveel cent per kilowatt I2, Position: 20278-20428 Het is wel heel onzichtbaar als je aan het laden bent, bij een benzinetank heb je tenminste meteen het idee van ‘daar gaat weer 80 euro aan benzine’. I1, Position: 8634-8711 That’s a question I have asked myself ‘what does the charging actually cost?’ I1, Position: 8875-8916 You do not know your own tariff? No idea. I7, Position: 9200-9355 Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Wat is uw tarief? Ja ik weet het niet, volgens mij is het relatief goedkoop maar ik betaal het niet zelf. I11, Position: 6998-7091

136

Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Weet ik niet. Ik heb een pasje van de zaak I11, Position: 8736-8821 Ik denk dat het vooral inzichtelijk moet worden gemaakt. Het is lastig inzichtelijk. I11, Position: 9120-9203 Als dat inzichtelijk gemaakt wordt dan zou ik me er veel bewuster van kunnen zijn. I17, Position: 7968-8080 Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Ik laad tussen de 9 en 10 kWh op en dan kom je op 2 euro uit. I4, Position: 7999-8056 Ik heb geen idee, ik weet niet wat de kosten daarvan zijn I14, Position: 5022-5150 Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Ik weet wel wat het kost, want ik krijg iedere maand het overzicht van Eneco. I14, Position: 5151-5398 Volgens mij is het niet duur want 35 kilometer opladen kost iets van 1,90. Een liter benzine kost 1,65 en dan kan ik 14 kilometer rijden. Het scheelt 40%, dat is bijna meer dan de helft goedkoper. Het is alleen jammer dat het maar 35 kilometer is. I18, Position: 3017-3105 Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Weet ik niet, ik zou het niet weten. I10, Position: 3791-3914 Ik probeer thuis zoveel mogelijk in het weekend of na elven ‘s avonds op te laden omdat je dan in een goedkoper tarief zit. I10, Position: 9326-9411 Bij mij thuis doe ik het altijd na elven ‘s avonds dus ik moet er ook wel aan denken. I12, Position: 6565-6718 Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Wat is uw tarief? Ik ben een leaserijder en dat betekent dat mijn laadstroom door Eneco betaald wordt. I15, Position: 6823-7021 Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Nee, ben ik niet van mening. Ik heb hem nooit omgerekend naar wat ik kwijt ben voor die 35km ten opzichte van benzine. Het is goedkoper dan tanken. I6, Position: 1358-1399 Het zijn een paar handelingen maar prima. I6, Position: 3476-3614 Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Wat is uw tarief? Ik heb het eerlijk gezegd nooit echt goed uitgerekend of vergeleken. I19, Position: 2535-2619 Wat zijn uw ervaringen met het opladen van uw EV? Ja prima. Het gaat niet heel snel I19, Position: 9685-9838 Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Dat is een gewetensvraag aan iemand die zijn eigen brandstof niet betaald, maar ik vind dat niet duur.

137

I19, Position: 9942-10034 meer inzicht te krijgen in de laadkosten die doorbelast worden maar dat leveren ze nog niet I16, Position: 6332-6514 Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Ik durf het niet zo te zeggen. Mijn eigen gevoel zou zeggen dat een laadbeurt voor zo’n Volvo iets van 2 euro, 2 euro 50 zou zijn. I8, Position: 10454-10628 Ik had natuurlijk wel al gekeken wat het kost als ik hem thuis aan de stekker hang en dat is iets van 3 euro voor een volle tank. Ja, ik weet dus wel wat elektriciteit kost. I9, Position: 3693-3934 Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Wat is uw tarief? Nee en ja. Bij de kantoren is het exclusief BTW dus goedkoper maar zodra je in de openbare infrastructuur komt is dit veel duurder omdat bedrijven hier aan willen verdienen.

Costs  related  to  operating  plug-­‐in  hybrid    

The disadvantages of driving a plug-in hybrid electric vehicle I3, Position: 1012-1090 Mijn range is niet zo beperkt, in de zomer is het 400km en in de winter 350km. I2, Position: 751-799 soms in de winter nog minder met je Opel Ampera.

I2, Position: 1011-1147 Ik vind het ook niet leuk om op benzine te rijden, dan maakt ie meer herrie en dan trekt ie minder snel op en allemaal dat soort dingen. I2, Position: 11659-11709 maar ik laat hem wel eens op benzine warm draaien. I2, Position: 11816-11887 De benzinemotor draait hem zo warm en die gebruikt bijna geen benzine. I7, Position: 86-163 Ja en in de winter is het ietsje minder, dan moet ie wat meer verwarmen en zo I7, Position: 3676-3821 Collega’s van mij hebben die Outlanders en wat je daarmee ziet is dat als je vol gast geeft dan gaat alsnog het motortje aan, dat doet deze niet. I7, Position: 6131-6214 Dus je moet altijd de airco aan hebben in de winter en dat kost heel veel batterij. I17, Position: 1467-1552 In de winter net niet en in de zomer als ik geen airco heb dan haal ik het net wel. I17, Position: 12713-12774 Je sleept wel die batterij mee, dat is wel weer een nadeel. I4, Position: 685-742 en kilometer of 40 met goed weer. Met slecht weer max 30. I4, Position: 969-1161 Met die Outlander is het als je elektrisch rijdt ben je milieuvriendelijk en rijd je efficiënt maar op het moment dat je op benzine overgaat is het helemaal geen milieuvriendelijke auto meer.

138

I10, Position: 1381-1583 Daarnaast is het natuurlijk zo dat je boven de 85km per uur niet elektrisch mag rijden. Daar zit nu wel een iets positievere rek, 93 kilometer per uur kan nog net en daarboven slaat ie om naar benzine. I15, Position: 335-473 Dan gebruikt ie toch nog redelijk wat op zijn benzine. Qua duurzaamheid is het mooie stap in de richting, maar nog niet wat het moet zijn. I16, Position: 267-406 Ik rij ‘s ochtends van Den Haag naar Rotterdam, in de winter heb ik een hele tank elektrisch nodig en in de zomer hou ik er iets van over. I16, Position: 4607-4731 In de winter is het kouder en kan die 135 km teruglopen naar 100 en zelfs naar 90 km, dus daar moet je je niet in vergissen. I8, Position: 4171-4292 Maar nu weet ik gewoon ik heb maar elektriciteit maar grotendeels rijdt ie wel op diesel en dat vind ik heel erg jammer. I5, Position: 2580-2674 Ik kreeg hem in de winter dus toen werd het een paar keer koud, ik schrok me echt een hoedje. I9, Position: 421-547 In de zomer ongeveer 150km en in de winter 85km. Winterbanden scoren slecht onder een auto, verbruiken door de weerstand meer.

Limit  on  choice  of  vehicle  features   Because there was so little choice in (PH)EV's when these drivers started driving electric, the features of the vehicle may be more limited than normal vehicles I13, Position: 2932-3006 Het is wel een vierpersoonsauto dus je kan niet al tijd met iedereen weg. I13, Position: 2932-3006 Het is wel een vierpersoonsauto dus je kan niet al tijd met iedereen weg. I13, Position: 7827-7883 Je hoort wel eens de beperking van hij is niet zo groot. I3, Position: 8091-8179 Ook met een Outlander. Dat er subsidie wordt gegeven voor die hybride auto’s is waanzin. I2, Position: 31275-31388 Je hebt een iemand die rijdt vaak met een Outlander – ik weet niet of je dat echt een elektrische auto mag noemen I2, Position: 34675-34825 Mijn vrouw vindt het niet zo handig want de auto is te klein om kinderen en spullen in te vervoeren omdat er zo godvergeten veel batterijen in zitten. I1, Position: 510-601 There are actually two drawbacks to this car. One is that you are seated somewhat is lower. I1, Position: 602-717

139

The second disadvantage is that the trunk of the car is very small. The battery takes up a lot of space of course. I11, Position: 1669-1757 Ik vind het nog steeds afzichtelijk eruit zien maar het elektrisch rijden bevalt prima. I17, Position: 550-614 Dat was een probleem want er zitten maar twee stoelen achterin. I4, Position: 4139-4254 Die Outlander is een prima huis tuin en keuken auto maar het is niet een hele hoogwaardige of prettig rijdende auto I15, Position: 636-742 Ik heb ook drie kinderen dus ik moet ook ruimte hebben op de achterbank om er drie stoeltjes op te zetten. I15, Position: 3024-3182 Ik schaam me er een beetje voor dat ik een elektrisch hybride auto rij en dat ik dan 35 km kom wat niet eens woon-werk is. Dat is toch een beetje belachelijk. I6, Position: 339-400 Het nadeel is wel dat ik heel weinig ruimte heb door de accu. I6, Position: 1401-1569 Op wat voor manier heeft u zich moeten aanpassen om een EV te rijden? Het ruimtegebrek. Ik heb nu een kleinere auto dus als we op vakantie gaan lukt dat met bagage niet I5, Position: 2127-2194 ‘Foutlander’ in de straat gekomen, die noem ik altijd foutlanders. I5, Position: 5493-5564 Ik ging van een grote auto naar een kleine dus dat was wel aanpassen. I5, Position: 6548-6588 Vandaar dat ik het ook Foutlanders noem.

  Adaptations  to  lifestyle    

Adaptations to lifestyle and driving pattern in order to drive an EV I13, Position: 1136-1345 Een beetje wel, want ik moet ook regelmatig naar Utrecht en dan rij ik toch ook wel vak binnendoor. En dat doe ik niet alleen voor de drukte maar omdat je dan op 80km wegen rijd, en dan doet ie beduidend meer. I13, Position: 2757-2931 Ik ben bewuster bij het rijden. Dat je weet wat je doet, want het is nog elke keer genieten als je zachtjes glijd in plaats van rijden. Die beleving hou je altijd wel bij je. I3, Position: 1846-2062 Heeft u verder nog veranderingen doorgevoerd in u levensstijl nu u elektrisch bent gaan rijden? Ik had voor die tijd al zonnepanelen genomen, met de energie die ik daar mee verdien kan ik een heel jaar Tesla rijden. I3, Position: 2319-2488 Naarmate je minder fratsen onderweg uithaalt dan blijft je batterij redelijk lang gevuld. Ga je enorm accelereren en rij je extreem hard dan kost het gewoon veel stroom.

140

I3, Position: 3394-3518 Als de afstand op een gegeven moment gelijk wordt dan weet je dat je de verwarming wat zachter moet zetten of je radio uit. I3, Position: 3519-3568 Dan moet je oppassen en wat regelmatiger rijden. I2, Position: 11279-11437 Ik ben wel zo fout geworden om in de winter handschoenen aan te trekken en de verwarming uit te zetten. Anders haal ik het ook niet helemaal 100% hiernaartoe. I2, Position: 20986-21066 Thuis staat mijn auto geprogrammeerd om alleen tijdens het nachttarief te laden. I2, Position: 21258-21405 Ik zou hem op zich trouwens wel kunnen programmeren om hem hier vanaf 2 uur pas te laden, maar dan staat ie wel alsnog vanaf 8 uur aan de laadpaal. I7, Position: 3823-3987 Heb je je ook op een bepaalde manier moeten aanpassen om elektrisch te rijden? Nee, nou ja, je moet in die zin dat als ik hier kom dat ik dat ding dan op moet laden I11, Position: 213-280 Als ik boven de 90 ga rijden dan gaat die sowieso op benzine rijden I11, Position: 1001-1041 Het was wel even wennen met die stekker. I11, Position: 4358-4431 Ook niet te hard optrekken want dan komt die benzinemotor er ook weer bij I11, Position: 13412-13546 Emotioneel gezien vinden mensen het moeilijk te begrijpen. Ikzelf ook, ik heb wel even moeten schakelen. Een Prius, doe even normaal. I17, Position: 2084-2256 Op wat voor manier heeft u zich moeten aanpassen om een EV te rijden? Ik ben wel naar een cursus geweest bij Bataviastad in de buurt van de ANWB allemaal voor de Outlanders I17, Position: 2768-2918 Probeer zo min mogelijk je rem te gebruiken maar op het mechanisme af te remmen. Dat vond ik verhelderend, dat was niet gezegd toen ik dat ding kreeg. I17, Position: 4733-4885 Ik ben wel rustiger gaan rijden, dat merk ik wel. In het begin niet, want er zit best wel een vermogen in. De ANWB cursus heeft daar zeker bij geholpen. I17, Position: 5137-5239 Ik vind het op zich wel goed, ik ben wel bewust en ik probeer dan ook om onder die 100 te gaan rijden. I14, Position: 2439-2537 Op wat voor manier heeft u zich moeten aanpassen om een EV te rijden? Je let wel op hoe je rijdt. I18, Position: 1485-1703 Heeft u nog andere veranderingen doorgevoerd in uw rijpatroon of lifestyle nadat u een EV bent gaan rijden? Nee, behalve dat je wel probeert om zuiniger te rijden omdat je zo lang mogelijk op die batterij wil rijden.

141

I18, Position: 1781-1867 Airco niet aan, uit laten rollen, of juist heel erg laten afremmen op de elektromotor. I10, Position: 1218-1316 Ik zou er 2km bij kunnen doen als je of de verwarming niet gebruikt, of in de zomer de airco niet. I10, Position: 2049-2317 Dan moet ik eigenlijk altijd nog 5km op de snelweg ongeveer 93 of langzamer rijden op de stukken dat je 100 mag. Ik gebruik dan meestal de spitsstrook of ik probeer een vrachtwagen op te zoeken zodat je niet opvalt en het andere verkeer niet hindert met je rijgedrag. I10, Position: 2557-2780 Het zou handiger zijn - ik weet niet of dat al zo is met een Prius, want hij is alweer 2,5 jaar oud – dat je ook tot en met 100km/u elektrisch kan rijden. Dan wordt het elektrisch verbruik denk ik voor veel mensen al hoger. I10, Position: 5103-5216 Op wat voor manier heeft u zich moeten aanpassen om een EV te rijden? In ieder geval mijn snelheid op de snelweg. I10, Position: 5583-5726 Maar nogmaals: in de file en in de spits en als ik andere mensen echt duidelijk zou hinderen, dan rijd ik ook gewoon 100 en dan is het jammer. I10, Position: 8311-8409 Met files zou ik best wel vaak, omdat je dan ook langzamer rijdt, 20 km elektrisch kunnen rijden. I12, Position: 1475-1677 Als het tien min lopen is dan zette ik de familie nog wel eens af en dan parkeerde ik de auto ergens anders om op te laden. Op bestemmingen lukt dat niet altijd, maar als het kan doe ik dat wel altijd. I12, Position: 1780-1890 Op wat voor manier heeft u zich moeten aanpassen om een EV te rijden? Nee, maar je moet wel een beetje wennen. I12, Position: 1981-2214 In het display zit wel een metertje dat precies aangeeft hoeveel vermogen je van de auto vraag t en wanneer die dan de diesel aan laat gaan. In het begin moet je jezelf een beetje aanleren dat je toch het gas niet al te diep intrapt. I12, Position: 2319-2426 Als de airco niet aan hoeft dan zet ik hem met de hand op pure, dan heb je iets meer vermogen elektrisch. I12, Position: 2426-2718 Je moet je rijstijl een beetje aanpassen, ook met remmen. Ik merk gewoon, zeker in vergelijking met de vorige auto die ik had, dat ik eerder het gas loslaat als ik een stoplicht op rood zie staan en hem lekker laat uitlopen terwijl je de andere auto’s nog vol op het stoplicht af ziet rijden. I12, Position: 2719-2788 We hebben vorig jaar allemaal nog zo’n digitale rijtraining gekregen. I12, Position: 3047-3136 Dat zijn een beetje trucjes die je onder de knie moet krijgen. En je moet het wel willen. I12, Position: 3793-3938

142

Vorig jaar had ik nog wel het idee dat ik met 50km in de stad of op een 80km weg als je de airco en al die grappen uitzet dat je het dan wel redt I12, Position: 4174-4339 Heeft u nog andere veranderingen doorgevoerd in uw rijpatroon of lifestyle nadat u een EV bent gaan rijden? Nee, dat niet. Ik deed al redelijk groene dingen denk ik I12, Position: 9408-9528 Als er binnen 10min loopafstand een laadpaal zou zijn dan zou ik de familie afzetten en de auto ergens anders parkeren. I15, Position: 2107-2318 Zodra de airco of de verwarming aan gaat slaat ie alsnog op benzine dus dat oe ik soms niet. Behalve als ik wolkjes ga blazen in de auto dan zet ik hem wel aan. Dat soort dingetjes, je probeert zuinig te rijden. I19, Position: 3008-3221 Als ik bijvoorbeeld naar bodegraven moet en dat red ik net niet helemaal dan diesel ik het stukje op de Utrechtse baan want daar rijd ik 80km per uur en dat is als je dieselt de meest groende plek om te dieselen. I19, Position: 3257-3401 De andere is dat als ik bijna leeg ben en dat leer je ook wel echt om dan ook echt je tempo aan te passen om te zorgen dat je het net wel haalt. I19, Position: 3401-3568 Soms rij ik echt met 80 of 75 kilometer per uur achter een vrachtwagen van Rotterdam naar Den haag omdat ik dan als ik 40 km aan radius hebt, dan haal ik het gewoon. I19, Position: 5541-5732 k heb een safe button waarbij die de laatste 20 kilometer vasthoudt, een derde van zijn laadcapaciteit. Als ik daaronder kom en ik druk op safe dan gaat die bijladen tot aan die 20 kilometer. I19, Position: 7088-7378 Er is ook wel eens tijd geweest dat er een extra rijder zat en dat ik een paal door moest rijden. Dan had ik een step achterin liggen en had ik een paal op 1000-1200 meter en dat is drie minuutjes steppen dus het is een beetje van de omstandigheden afhankelijk. Ik probeer altijd te laden. I16, Position: 2590-2730 Op wat voor manier heeft u zich moeten aanpassen om een EV te rijden? Nee ik heb niet mijn levensgedrag aangepast aan het elektrisch rijden. I8, Position: 6562-6689 Ik rijd in de stad niet heel langzaam, maar ik trek wel rustig op en laat hem uitrollen naar een rood licht toe, dan wek ik op. I8, Position: 7001-7090 Beheerst optrekken en rustig uit laten rollen. Ik heb absoluut mijn rijpatroon aangepast. I8, Position: 7355-7411 Dus ik krijg zoal ‘s morgens als ‘s avonds na de files. I8, Position: 9288-9352 ik wil niet in de file rijden. Ik werk dus ook niet van 9 tot 5. I8, Position: 10205-10323

143

In de garage heb ik meestal geen bereik maar ik heb zo’n app van Volvo erbij waarmee ik kan zien of die opgeladen is. I5, Position: 2455-2579 maar ik ga zelfs zo ver dat ik de ruitenwissers niet gebruik, de kachel niet aanzet en de radio niet aanzet om het te halen. I5, Position: 5170-5370 Heeft u nog andere veranderingen doorgevoerd in uw rijpatroon of lifestyle nadat u een EV bent gaan rijden? Dat je toch echt kijkt dat is buiten mijn range, dus dat je minder gaat rijden en bewuster. I9, Position: 1886-2062 Heeft u nog andere veranderingen doorgevoerd in uw lifestyle nadat u een EV bent gaan rijden? Absoluut. Hulpmiddelen om laadpalen te zoeken en de reis te plannen. Goeie apps. I9, Position: 2568-2723 Bij welk laadniveau begint u zich meestal zorgen te maken? Rond de 20km geeft die alarm maar als ik achter vrachtwagens rij kan ik het dan weer wel halen.

Benefits   The benefits of having an EV

Financial

 

I13, Position: 4792-5145 Stelt u zich eens voor dat er dynamisch tarief geld waarbij een hogere prijs betaald tijdens piekuren. Hoe zou dit uw laadgedrag beïnvloeden? Je zou er natuurlijk wel voor moeten zijn, maar dat voel ik niet in mijn portemonnee, dat voelt Stedin in zijn portemonnee. Want ik maak daar niet echt koste aan. Stedin zou dat moeten beïnvloeden naar mij toe. I3, Position: 426-640 Waarom heft u gekozen voor een elektrische auto? Twee dingen. Bijdrage aan het milieu, het wordt ook geweldig gestimuleerd zowel vanuit E&Y als vanuit de overheid. Het is een hele aantrekkelijke manier van vervoer. I3, Position: 6177-6353 Stelt u eens voor dat er een dynamisch tarief is waarbij het duurder is rond de piekuren. Zou u oplaadgedrag dan veranderen? IK denk dat dat altijd tot beïnvloeding gaat leiden I2, Position: 1774-1899 Waarom heb je gekozen voor een elektrische auto? Nou primair waarschijnlijk omdat ik nog net binnen de nul procent ding viel. I2, Position: 1900-1941 Dus financieel was het erg aantrekkelijk. I2, Position: 2220-2378 Als er een veel goedkopere benzine auto met nul procent bijtelling was geweest en elektrische auto had dat niet… dit was waarom niet en dan maar uitproberen. I2, Position: 2379-2474 En er was dan ook nog zo’n deal dat je via Opel je laadpaal praktisch vergoed kreeg enzovoorts. I2, Position: 2475-2588

144

Dus ik kon precies nog net op juiste moment… ik heb hem echt een maand voordat die regelingen allemaal ophielden. I2, Position: 10611-10756 ik moest binnen een maand mijn Ampera krijgen om binnen die bijtelling te vallen, dus ik heb degenen die ze nog hadden en die had geen navigatie. I2, Position: 10988-11083 Anders moest je nog een halfjaar wachten en dan had ik 4% bijtelling gehad. Dat vond ik zonde. I2, Position: 18385-18422 Ik heb geen idee want EY betaald het. I2, Position: 19195-19246 En ik zie natuurlijk niet wat EY betaald voor mij. I2, Position: 20519-20574 Het maakt nu niet uit omdat mijn werkgever dat betaald. I2, Position: 22249-22380 Zou je een vaste of een variabele prijs prefereren? Ja mij maakt het niet uit want ik betaal het niet. Zo cru is het op dit moment. I2, Position: 23506-23621 je kan wel via allerlei financiële prikkels proberen mij om uur 5 ‘s ochtends te laten weggaan, maar dat werkt niet I2, Position: 30947-31046 Maar het is natuurlijk ook niet zo snel betaalbaar een elektrische auto tenzij je in een lease zit I1, Position: 4936-5054 The reason people are currently starting to drive electric is simply because of the tax benefits. It’s only tax trick. I1, Position: 5187-5494 I'm riding the additional tax liability would then be 20%, It’s now 0%. For me, when considering a 3-year contract, I can lease the Volvo for another 2 years, or I go back to the Land Rover so to speak, a hybrid Land Rover. It does not matter because the Land Rover still has a 25% additional tax liability. I1, Position: 5495-5541 Everything is fiscally driven in this country. I1, Position: 5542-5771 The moment we realize that it is a success and that it costs too much, we immediately want to do something else and turn back the tax benefits from previous years. All of a sudden, nobody wants those 40,000 electric cars anymore. I1, Position: 5772-5917 It's just a short pulse, which the government didn’t think through and in two years we will be left with all those unattractive second hand cars. I1, Position: 5918-6019 The government should think of something that it is actually attractive enough to drive electrically I1, Position: 6161-6334 you should tax ‘normal’ driving with diesel and gasoline even further so that electric driving remains attractive. Even though you still end up paying for it yourself there.

145

I1, Position: 6563-6604 Well, then you must design a fair system. I1, Position: 6664-6777 Initially I pad no road tax, no BPM and no tax addition. Yes, that’s three times profit for me. I drive for free. I1, Position: 8875-8916 You do not know your own tariff? No idea. I1, Position: 12257-12268 ‘tax party’ I1, Position: 12931-12967 You can we create such tax benefits. I1, Position: 13151-13384 f you then perform a change, in 2016, taking various measures to reduce tax benefits. What does that mean for the present and the future electric vehicle fleet? How do you deal with it? Much to do. And for now, there is nothing done. I7, Position: 531-654 En het fiscale aspect. Ik heb nog een 0% bijtelling, dat was voor mij eigenlijk de voornaamste reden ook om hem te kiezen. I7, Position: 656-843 Die bijtelling is nu weer omhoog gegaan he. Ja, voor lopende contracten nog niet, gelukkig. Voor nieuwe wel, bij de nieuwe zou ik dus nog even moet nadenken of het nog wel interessant is. I7, Position: 922-1049 Als er andere alternatieven zijn die ongeveer hetzelfde kosten en die zijn dan niet elektrisch, dan vind ik dat ook een optie. I7, Position: 1051-1339 Waarom heeft u gekozen voor een EV? Beetje een combinatie van het feit dat EY een soort korting geeft op auto’s die weinig CO2 uitstoot hebben en heit feit dat het 0% bijtelling was maakte het gewoon heel voordelig om te rijden. Dus dat is met name voor mij een kostenoverweging geweest. I7, Position: 3026-3182 omdat EY dus zo’n beleid heeft dat die auto’s relatief voordelig te rijden zijn – zie je gewoon dat er een sterke groei is geweest in de hoeveelheid auto’s. I7, Position: 9034-9082 Nu is het zo dat ik niks betaal voor het opladen I7, Position: 9200-9355 Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Wat is uw tarief? Ja ik weet het niet, volgens mij is het relatief goedkoop maar ik betaal het niet zelf. I7, Position: 13847-14041 Ik vergeleek ze een beetje met auto’s die in mijn ogen qua uitstraling en beleving ongeveer gelijkwaardig waren en dan was deze netto zo veel goedkoper dat ik dacht laten we deze maar proberen. I7, Position: 14311-14539

146

Maar net voordat het leasetarief omsprong van 0% naar 7% hebben nog een heleboel collega’s zo’n ding besteld. Dus inmiddels rijdt zo’n beetje mijn halve team in zulke auto’s. Allemaal overigens ook vanwege de fiscale voordelen. I11, Position: 729-785 Elektrisch is voor mij vooral een financiële overweging. I11, Position: 786-808 De bijtelling is nog 0 I11, Position: 1914-2110 Daar was het kiezen uit diverse auto’s waar niks van mijn smaak tussen zat. Dus het werd uiteindelijk of een Ford of een Suzuki of een Prius. Ik vond het allemaal niks, dus dan maar 0% bijtelling. I11, Position: 6998-7091 Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Weet ik niet. Ik heb een pasje van de zaak I11, Position: 7593-7685 Dat is heel verwend gezegd misschien, maar het raakt mij niet omdat ik de kosten niet draag. I11, Position: 7763-7947 Toen ik vroeger nog privé reed met mijn auto gaf ik ook de voorkeur aan een onbemande pomp. Dat waren ook kostenoverwegingen, dat kostte me wat moeite maar dat had ik er wel voor over. I17, Position: 8231-8483 Stelt u zich eens voor dat er dynamisch tarief geld waarbij een hogere prijs betaald tijdens piekuren. Hoe zou dit uw laadgedrag beïnvloeden? Lastig, want wij betalen het zelf niet. Dat wordt door het bedrijf gedaan. Ga je daar dan rekening mee houden? I17, Position: 8707-8994 Als ik elke keer in de dure tijden op zou laden dat je daar dan een bijdrage voor moet leveren of zo. We vergoeden het lage tarief en alles wat je in het dure tarief geladen dat moet je zelf bij betalen. Ik weet niet in hoeverre dat reëel is. Want heb je altijd de keuze omdat te mijden. I17, Position: 9931-10151 Dan maakt vast of variabel niet heel veel uit? Voor mij niet omdat je het systeem laat bepalen wat het slimste is en de rekening die gaat naar het bedrijf. Ik merk het niet zo maar ik wil het ook niet onnodig duur maken. I17, Position: 12904-12946 Het is particulier natuurlijk niet te doen I4, Position: 2230-2413 Waarom heeft u gekozen voor een EV? Ik kan een heel interessant verhaal ophangen maar het kwam er eigenlijk op neer dat die Outlander nul procent fiscale bijtelling in 2013 nog had. I4, Position: 8827-8919 Voor mij denk ik niet maar dat ligt ook wel een beetje aan mijn persoonlijke omstandigheden. I4, Position: 11000-11172 Sowieso is mijn stellige overtuiging dat de keuze van mensen voor elektrische auto’s, net als voor zonnepanelen, een financiële reden is en niet zozeer een milieu bewuste. I4, Position: 11268-11413

147

Je ziet dat mensen bij zonnepanelen de keus maken omdat het een financieel voordeel oplevert en niet omdat ze per ze heel erg milieubewust zijn. I4, Position: 12563-12768 Wat ik al zei omdat het met name een financieel gedreven beslissing is, het is niet een club van mensen die van vissen houden bijvoorbeeld die bij elkaar komen om daar over te praten. Het is geen fanclub. I14, Position: 1470-1520 Een belangrijke reden is in ieder geval hij is 0%. I14, Position: 2235-2293 Ik vind het ook belangrijk dat het niet te veel geld kost. I14, Position: 5542-5603 Nu maakt het niet uit of ik hem ‘s nachts inprik of overdag. I14, Position: 5685-5769 Ik let er ook op dat als ik ergens ga tanken, dat ik tank bij een onbemand station. I14, Position: 9093-9292 Je mag er gewoon als werkgever wat van zeggen als iemand zo’n ding rijdt en alleen maar benzine verstookt. Als die niet opgeladen is, en je krijgt daar een penalty voor, dat zou ik we logisch vinden. I18, Position: 443-500 Waarom heeft u gekozen voor een EV? Financiële voordelen I18, Position: 3017-3105 Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Weet ik niet, ik zou het niet weten. I10, Position: 2782-2931 Zou uw volgende auto ook elektrisch zijn? Dat hangt er dan vanaf wat dan de regeling is. Ik vond dat er nu een ontzettend hoog fiscaal voordeel was. I10, Position: 2933-3133 U heeft de EV dus aangeschaft vanwege fiscale redenen? Nou, deels. Maar ik had het voor de helft van het voordeel nog gedaan, anderzijds had ik wel het idee dat we voor de natuur ook iets moeten doen. I10, Position: 10811-10979 Zelf mag ik met dezer auto mag ik maar 100 euro aan benzine declareren per maand en dat is exclusief btw dus uit je nota kunnen ze ook nog een stukje btw terugvorderen. I10, Position: 11495-11676 elektriciteit verbruik van 120 euro per jaar en in mijn leasebedrag is 30 euro per maand opgenomen. Wat er in mijn leasebedrag aan elektrisch opladen zit is genoeg voor thuis laden. I10, Position: 12374-12504 Die kosten voor het beneden opladen zijn voor mij gratis, dus dat maakt voor mij niet uit dat is voor mij geen financiële prikkel. I10, Position: 15953-16240 In het begin was het wel vaak dat men geïnteresseerd was tijdens de lunch kwamen er vragen over, het is voordelig misschien ook wel interessant maar mijn verhalen in de spits op de spitsstrook op de rechterbaan 90km per uur rijden dan zie je sommige mensen toch wel weer afhaken denk ik.

148

I12, Position: 6565-6718 Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Wat is uw tarief? Ik ben een leaserijder en dat betekent dat mijn laadstroom door Eneco betaald wordt. I12, Position: 7164-7336 Stelt u zich eens voor dat er dynamisch tarief geld waarbij een hogere prijs betaald tijdens piekuren. Hoe zou dit uw laadgedrag beïnvloeden? Nu doet het me helemaal niks. I15, Position: 949-1147 Waarom heeft u gekozen voor een EV? Het duurzaamsheidsaspect wat er in zit. Je moet kijken hoe je dingen gaat verbeteren. En daarnaast, ook niet onbelangrijk, het financiële voordeel wat erin zit. I15, Position: 1251-1384 Ik zou liegen als het alleen om duurzaamheid gaat maar ik zou ook mezelf tekort doen als ik zou zeggen dat het alleen om het geld is. I6, Position: 610-686 Ik ben verder geen autofreak, deze auto is fiscaal natuurlijk erg voordelig. I6, Position: 688-809 Waarom heeft u gekozen voor een EV? Fiscale redenen. De afschrijving , subsidie erop en in december 2013 gekocht dus 0%. I6, Position: 5084-5214 Zij hebben mij ook beïnvloed door te vertellen dat ik hem in 2013 moest kopen omdat dit weer extra voordelen met zich mee bracht. I19, Position: 9415-9683 We hebben natuurlijk het belastingvoordeel ten opzichte van de laadkosten, dat de prijssensitiviteit van de mensen echt enorm klein is. Ik geloof ongetwijfeld dat een prijsvariabiliteit een bepaald effect zal hebben maar dat zal marginaal zijn volgens mijn inschatting I19, Position: 9685-9838 Bent u van mening dat het opladen een EV duur is? Dat is een gewetensvraag aan iemand die zijn eigen brandstof niet betaald, maar ik vind dat niet duur. I19, Position: 9863-9931 dat is een van de vragen die ik aan de leasemaatschappij heb gesteld I19, Position: 10335-10750 Stelt u zich eens voor dat er dynamisch tarief geld waarbij een hogere prijs betaald tijdens piekuren. Hoe zou dit uw laadgedrag beïnvloeden? Ik vind dat wij als werknemer van een bedrijf allemaal verantwoordelijk zijn voor kostenreductie. Net zo goed als dat ze ons motiveren om niet langs de snelweg te tanken maar in de bebouwde omgeving vanwege het prijsverschil zou ik daar ook in mijn laden sensitief voor zij I16, Position: 5745-6012 Welke incentives zouden volgens u kunnen helpen om uw EV op andere tijden op te laden? Vanuit financieel oogpunt heb ik natuurlijk heel makkelijk praten. Het is een leasewagen met 05 bijtelling. Ik rij eigenlijk kosteloos. Dat geld natuurlijk lang niet voor iedereen. I8, Position: 4601-4874 aar toch, qua kosten maakt het niet zo veel uit omdat ik bij deze Volvo krijg ik een budget van 75 euro per maand wat ik mag tanken aan diesel. Dus EY heeft gezegd: ‘je moet zo veel mogelijk elektrisch rijden , we stimuleren je door een maximum aan diesel te laten rijden’. I8, Position: 9738-9809

149

Moet u het laden zelf betalen? Nee, het zit in mijn leasebedrag erbij. I8, Position: 11908-11942 Ik heb de tankpas dus waarom niet. I8, Position: 15761-15801 Maar ik heb een leaseauto en een tankpas I5, Position: 6471-6547 Die 38.000 van jou zijn voornamelijk lease-rijders en allemaal door die 0%. I5, Position: 7053-7106 Ik betaal het nu niet, dat doet de leasemaatschappij. I9, Position: 1161-1192 pasje van je lease maatschappij I9, Position: 5830-5921 Overheid stimuleert het veel in verband met de fiscale voordelen maar dat is het eigenlijk. I9, Position: 6031-6065 Meer geld gedreven dan stimulans.

Parking  privileges    

   

Convenient parking spaces for EV's I3, Position: 6700-6855 Laadt u wel eens in het openbaar op? Ja, om de beste parkeerplaats te krijgen. Het is dan niet nodig om op te laden maar de mooiste plekken zijn vaak vrij. I2, Position: 6588-6734 ik vind het ook prettig dat bij heel veel plekken waar je komt, als ze een laadpaal hebben, dat ze over het algemeen een speciale regeling hebben. I2, Position: 6735-6832 Dus als je naar de Efteling gaat, sta je vooraan, sta je vooraan.

als je naar de dierentuin gaat

I7, Position: 2625-2840 Ik laad hem dan eigenlijk hier op, want hier moet ik toch zijn plus dat plekje hier is relatief gunstig in de garage want het is op de eerste verdieping en vlakbij de ingang. Dus dat is een beetje win-win eigenlijk. I7, Position: 10679-10780 De motivatie is meestal dan het feit dat het plekje relatief gunstig is ten opzichte van de uitgang. I14, Position: 6265-6386 Dat is ook wel aantrekkelijk omdat je veel parkeerplekken hebt en er staat meestal niemand en het is dichtbij de uitgang. I12, Position: 930-1010 geen last van dat ik een plekje moet zoeken of dat het lastig is om op te laden. I12, Position: 9113-9189 Je merkt wel vaak dat die oplaadpalen op gunstige plekken staan en ruim zijn

150

I8, Position: 14567-14666 Je moet ook de elektrische rijder het niet te moeilijk maken, er zouden genoeg plekken moeten zijn

Ease  of  use    

General benefits of driving an (PH)EV I13, Position: 721-875 Dat zijn drie keer over die 4.5 jaar heen, dus dat is niet dat ik daardoor zeg dat ik er een hekel aan hebt. Want het elektrische rijden vind ik heerlijk. I13, Position: 876-950 Elke dag het snoertje erin is nu zo gewoon, dat moet geen probleem wezen. I13, Position: 2255-2419 Voelt u zich beperkt door de batterij? Niet, want je hebt de range extender om de accu op te laden. Dat bij elkaar kom ik boven de 600km, dus je staat nooit stil. I13, Position: 2757-2931 Ik ben bewuster bij het rijden. Dat je weet wat je doet, want het is nog elke keer genieten als je zachtjes glijd in plaats van rijden. Die beleving hou je altijd wel bij je. I13, Position: 3157-3253 Ondanks dat ik daar niet naar zou hoeven te kijken omdat ik altijd terug kan vallen op benzine. I13, Position: 5911-6028 Ik loop er niet tegenaan zoals iemand die voleketrisch rijdt. Die moet echt zoeken en kijken, die druk heb ik minder. I13, Position: 6029-6132 Voor mij is het meer een soort van nice-to-have in plaats van het altijd moeten vinden van een laadpaal I13, Position: 7090-7251 Ik krijg altijd overzichten van waar laadpunten inde regio staan, ik krijg netjes mijn eigen vebruiksoverzichten. Hoe lang ik waar en wat geladen heb. Heel goed. I3, Position: 90-148 Wat zijn u ervaringen met een elektrische auto? Positief. I3, Position: 277-424 Het is weliswaar een elektrische auto maar het rijgedrag, het comfort, het is een hele goeie auto. Hij is buitengewoon representatief en sportief. I3, Position: 861-894 Het laden thuis is doodeenvoudig. I3, Position: 1745-1844 Voelt u zich dus beperkt door de batterij? Nee, want we gebruiken de auto’s ook niet voor vakantie. I3, Position: 6355-6478 Kijk, ik heb thuis een oplaadpaal, dus ik kan thuis bepalen wanneer die gaat opladen, dit kan om zeven uur of in de nacht. I2, Position: 800-869 Dan ben ik wel blij dat ik ook nog benzine heb om op terug te vallen.

151

I2, Position: 967-1011 ik vind het veel prettiger rijden namelijk. I2, Position: 7756-7820 je hebt ook een elektrische auto en hij rijdt prettig elektrisch I2, Position: 9834-9908 maar omdat de range extender erin zit niet. Dat is echt wel het verschil. I1, Position: 164-308 Well, I drive a Volvo V60 Plug-In Hybrid. A very pleasant car, I took it because there also is the possibility to hang a trailer on the tow bar. I1, Position: 383-438 The car suits me very well and drives very comfortable. I1, Position: 1014-1044 So sometimes I drive on Diesel I1, Position: 2304-2354 If I am out of electric miles, I change to diesel. I1, Position: 3313-3359 I have the diesel engines in place of course. I1, Position: 3360-3490 There are indeed people who make a sport of it to drive as much as possible using only electricity. I think it's more of an add-on I1, Position: 7211-7264 At which charging level do you start worrying? Never. I1, Position: 7299-7371 I can also charge him while driving, that’s a thing I do once in a while I1, Position: 9345-9648 Would you prefer a variable or a fixed price? What are the pros and cons? Well, with what I just said if it would be around the price of diesel it still doesn’t make a difference to me. If it is much more expensive than diesel, I'll just park and don’t. Then it becomes very quiet at the charging poles. I1, Position: 9716-9910 the variation must remain under the diesel price because if that is above the price of diesel, no one will charge anymore. If it is clear that you have to pay more, why would you drive electric. I7, Position: 290-347 Wat zijn uw ervaringen met een EV Ja prima, bevalt goed. I7, Position: 349-470 Wat vind je er dan zo fijn aan? Hij is geruisloos, het karakter wat de auto daardoor heeft vind ik daardoor wel prettig. I7, Position: 470-529 Dat ie dus vanuit stilstand best wel van zijn plekkie komt. I7, Position: 3560-3675

152

Ja met zo’n range extender maar wat deze wel doet is dat als de accu vol is, dan rijdt ie wel echt 100% elektrisch. I7, Position: 5467-5566 Voelt u zich beperkt door de batterij? Nee, in principe niet omdat het benzinemotortje erbij zit. I7, Position: 6820-6894 Bij welk laadniveau begint u zich meestal zorgen te maken? Eigenlijk nooit I7, Position: 8159-8215 Maar hij staat er heel de dag? Ja. Dat is puur luiheid. I11, Position: 1574-1668 erder vind ik het inpluggen van dat dinge helemaal geen moeite en de auto rijdt ook wel prima. I11, Position: 1669-1757 Ik vind het nog steeds afzichtelijk eruit zien maar het elektrisch rijden bevalt prima. I17, Position: 805-849 Daar kon je ook een trekhaak achter zetten. I17, Position: 1170-1268 Wat zijn uw ervaringen met een EV? Ik vind hem waanzinnig lekker rijden, ik kan niet anders zeggen I17, Position: 1862-2006 Wat zijn uw ervaringen met het opladen van uw EV? Ik heb nog nooit problemen gehad. Behalve dat je wel eens bij een paal staat die al bezet is. I17, Position: 3725-3875 Voelt u zich beperkt door de batterij? Nee dat niet. Je verwacht bij zo’n grote wagen die helemaal vol ligt met accu’s wel meer, dat valt wel tegen. I17, Position: 11424-11526 Dat was mooi, hup stekker erin, opladen en ik had gewoon een parkeerplek. Dat werkt wel fantastisch. I17, Position: 12305-12415 Hoe zijn over het algemeen de reacties op uw EV? In het begin dacht ik dat ik in de metro zat zo stil was die. I4, Position: 969-1161 Met die Outlander is het als je elektrisch rijdt ben je milieuvriendelijk en rijd je efficiënt maar op het moment dat je op benzine overgaat is het helemaal geen milieuvriendelijke auto meer. I4, Position: 5952-6022 Als die leeg is, is die leeg en dan gaan we gewoon op benzine verder. I14, Position: 773-952 Wanneer rijdt u niet elektrisch dan? Als ik privé wat langere stukken rijd, dan rijd ik niet meer elektrisch. Heel veel meer dan 30 km gaat niet, dan schakelt die over op benzine. I14, Position: 1093-1133 Het opladen is een fluitje van een cent.

153

I14, Position: 2294-2437 Die auto was de enige auto waar je een trekhaak bij kon nemen die ook nog eens een keer 1500 kon trekken. Bij alle andere auto’s kan dat niet. I18, Position: 71-131 Wat zijn uw ervaringen met een EV? Harstikke goed, positief. I18, Position: 162-264 Hij rijdt harstikke goed en doordat er bij Stedin ook laadpunten staan kan ik goed elektrisch rijden. I18, Position: 540-633 Wat zijn uw ervaringen met het opladen van uw EV? Harstikke goed, geen punt. Klik en klaar. I18, Position: 690-806 Op wat voor manier heeft u zich moeten aanpassen om een EV te rijden? Eigenlijk niet. Ik heb een benzinemotor erbij. I18, Position: 808-890 U gaat dus niet van laadpunt naar laadpunt? Nee, dat is het mooie aan een hybride. I18, Position: 1895-2189 Hoe vaak checkt u het laadniveau van de batterij wanneer u in uw EV rijdt? Als techneut kijk ik daar heel de tijd naar, ik vind dat leuk om te zien die ontwikkeling. Het is in het dashboard te zien hoe ver je nog kan, maar dat maakt verder niet uit of ik ergens besluit te stoppen met rijden. I10, Position: 3249-3317 Wat zijn uw ervaringen met het opladen van uw EV? Ja, dat gaat goed I10, Position: 7115-7224 Voelt u zich beperkt door de batterij? Nou niet omdat ik gewoon nog 800 kilometer met de benzine kan rijden. I10, Position: 7225-7273 Wat dat betreft is dat wel een goede combinatie. I12, Position: 490-542 daarnaast is het een prachtige auto om in te rijden I12, Position: 1679-1778 Wat zijn uw ervaringen met het opladen van uw EV? Gaat prima, eigenlijk nooit een probleem gehad. I12, Position: 1891-1980 Het is een plug-in hybride, dus als je het gas diep intrapt dan slaat toch de diesel aan. I12, Position: 4531-4614 Omdat het een plug in hybride is, is dat gewoon geen issue. Je komt er altijd wel. I12, Position: 4767-4846 Als die leeg is, is het jammer en dan ga je gewoon op diesel verder zeg maar. I15, Position: 72-136 Wat zijn uw ervaringen met een EV In het geheel bevalt die goed.

154

I15, Position: 1985-2106 Op wat voor manier heeft u zich moeten aanpassen om een EV te rijden? Buiten het elke keer de stekker in steken, beperkt. I15, Position: 2888-3022 Voelt u zich beperkt door de batterij? Niet doordat ook een benzinemotor inligt maar ik had veel hogere verwachtingen van de batterij I15, Position: 3626-3773 Hoe heeft u uw rijpatroon aangepast aan het feit dat de EV opgeladen moet worden? Ja, ik ga gewoon over op benzine op het moment dat je zover bent. I15, Position: 4650-4770 Het is niet zoals bij een voleketrische dat je zenuwachtig moet worden als die bijna leeg is want hij gaat gewoon door. I6, Position: 182-265 Daarnaast het is een Volvo 460, zit een dieselmotor in en die rijd ook gewoon goed. I6, Position: 567-609 hij is stil wat handige bijkomstigheid is. I6, Position: 951-1010 Wat zijn uw ervaringen met het opladen van uw EV? Ja prima I19, Position: 60-211 Wat zijn uw ervaringen met een EV Waanzinnig, maar dan heb ik ook wel de luxe dat ik in een Volvo V60 rij. Het is een hele prettige auto om te rijden. I19, Position: 5255-5479 Door de plug-in hybride constructie weet ik dat ik op de autobaan beter kan dieselen dan in de stad dus ik zorg altijd dat ik op het eind een stukje elektrisch over hebt om het laatste stukje in de stad elektrisch te rijden. I16, Position: 167-266 Wat zijn uw ervaringen met een EV Ik vind het heerlijk maar het past ook gewoon bij mijn rijgedrag. I16, Position: 673-814 Ik heb wel eens uitstapjes naar bijvoorbeeld Baarn en dan is 50 kilometer onvoldoende en dan gaat die halverwege de heenreis over op diesel. I16, Position: 943-1041 Positieve punten en negatieve punten? Ik vind het heel comfortabel rijden, geen herrie om je heen. I16, Position: 2318-2374 Wat zijn uw ervaringen met het opladen van uw EV? Prima I16, Position: 3411-3456 Voelt u zich beperkt door de batterij? Nee. I8, Position: 1544-1585 En het rijdt ook harstikke geweldig hoor. I8, Position: 4060-4170

155

Als ik dan ergens aankom waar ik hem ook echt kan opladen en in geval van nood heb ik nog mijn diesel/hybride. I8, Position: 8042-8136 Bij welk laadniveau begint u zich meestal zorgen te maken? Helemaal niet omdat die hybride is. I8, Position: 8302-8394 Bent u wel eens gestrand met een lege batterij? Nee want dan heb ik gelukkig de diesel nog. I5, Position: 2980-3114 Ik ben wel heel blij dat ik heb gekozen voor een range extender, zo een motortje erbij. Want anders had ik al tien keer stil gestaan. I5, Position: 5687-5766 Range anxiety heb ik niet door dat benzine motortje. Waar ik heel blij mee ben. I9, Position: 671-792 Wat zijn uw ervaringen met een EV Waanzinnig, door de one-pedal driving heb je eigenlijk alleen maar je gaspedaal nodig. I9, Position: 819-839 Het rijdt waanzinnig I9, Position: 1311-1399 Wat zijn uw ervaringen met het opladen van uw EV? Simpel, ik ben er nu zo aan gewend.

Social  identity       I13, Position: 7253-7313 Heeft u vrienden die een EV hebben? Los van collega’s niet. I13, Position: 7315-7423 Hebben uw buren een EV? Ik heb wel eens gekeken op dat plaatje, er zijn er wel een paar bij mij in het dorp. I13, Position: 7489-7587 Met wie heeft u het kopen van een EV overlegd? De manier waarop we ermee omgaan, met mijn vrouw. I3, Position: 277-424 Het is weliswaar een elektrische auto maar het rijgedrag, het comfort, het is een hele goeie auto. Hij is buitengewoon representatief en sportief. I3, Position: 7989-8090 Heeft u vrienden die een elektrische auto hebben? Paar collega’s op werk en in het dorp ook een paar. I3, Position: 8193-8271 Heeft u met iemand overlegt toen u de Tesla wilde kopen? Alleen met mijn vrouw I2, Position: 596-651 Ik snap ook niet de mensen die 100% elektrisch rijden. I2, Position: 8115-8200 Meer omgaan met buren die het niet accepteren dat je een (fluistert) privé plek hebt.

156

I2, Position: 27423-27574 wat ik primair weet, weet ik van, want ik werk bij Cleantech and Sustainability en een van mijn collega’s is expert op het gebied van elektrisch rijden I2, Position: 27642-27708 zonder [collega] had ik vrij weinig geweten van elektrisch rijden I2, Position: 30915-30927 Nee, niemand I2, Position: 31048-31183 Buren met een EV? Uhhh, niet directe buren, wij hebben denk ik drie, vier straten verderop ook iemand die ook zijn eigen laadpunt heeft I2, Position: 31552-31624 Met wie heb je het kopen van een EV overlegd? Met mijn vrouw natuurlijk. I2, Position: 31648-31732 Ik heb bijvoorbeeld ook gewoon info bij [collega] want ik moest heel snel beslissen. I2, Position: 34089-34225 Ik heb het ook van andere collega’s gehoord, eentje heeft ruzie met zijn buren omdat hij zogenaamd een privé parkeerplek heeft gekregen. I1, Position: 4033-4175 We're trying to do something about this. If you really want to drive fully electric there are colleagues who take their car to get away or so. I1, Position: 13386-13493 Do any of your friends own an EV? Colleagues here, who are driving the same car. I know about five to ten. I1, Position: 13496-13592 Do any of your neighbors own an EV? Some other people in my street also drive electric vehicles. I1, Position: 13594-13785 Do you have any rules amongst those neighbors regarding the use of the charging pole? No, The charging pole is free most of the time and once my plug gets repaired I can also charge at home. I1, Position: 13787-13845 With whom did you discuss buying an EV? No one but myself. I1, Position: 13847-13931 How do people react on your EV? The reactions are no different than for other cars. I7, Position: 13641-13686 Heeft u vrienden die een EV hebben? Collega’s I7, Position: 13704-13729 buurman heeft een Tesla. I7, Position: 13731-13791 Met wie heeft u het kopen van een EV overlegd?

157

Met niemand, I7, Position: 14041-14185 Destijds was ik een van de eersten hier en toen waren er nog maar zes palen en toen stond er nog niemand. Ik was de enige die in zo’n ding reed. I11, Position: 7135-7217 Wat ik weet van moeder, haar vriend vind het ook een sport om elektrisch te rijden I11, Position: 12968-13029 Heeft u vrienden die een EV hebben? Mijn moeder, verder niet. I11, Position: 13031-13072 Hebben uw buren een EV? Niet dat ik weet. I11, Position: 13074-13189 Met wie heeft u het kopen van een EV overlegd? Misschien wel met vrienden over gehad of het bij mijn image paste. I17, Position: 12776-12903 Heeft u vrienden die een EV hebben? Weinig maar de meeste hebben wel even een stukje meegereden en die waren super enthousiast. I17, Position: 13059-13105 Hebben uw buren een EV? Nee, niet dat ik weet. I17, Position: 13107-13211 Heeft u de aanschaf van de EV met vrienden of familie overlegd? Nee, het is eigenlijk heel snel gegaan. I4, Position: 12770-12888 Heeft u vrienden die een EV hebben? Ja, als ik kijk naar familie en vrienden dan hebben er twee een elektrische auto. I4, Position: 12890-12944 Hadden die hem eerder dan u? Die hadden hem eerder ja. I4, Position: 13000-13042 Hebben uw buren een EV? Nee, geen enkele. I4, Position: 14237-14411 Met wie heeft u het kopen van een EV overlegd? Met wat collega’s hebben we op hetzelfde moment gedaan. Op onze afdelingen hebben er vijf hem op hetzelfde moment aangeschaft. I14, Position: 1794-1967 Mijn zoon is helemaal gek van auto’s die had toen gezegd: als je minder wilt gaan betalen en ook nog eens een keer schoon wilt gaan rijden dan moet je zo’n Outlander kiezen. I14, Position: 8649-8812 Heeft u vrienden die een EV hebben? Ja, mijn zoon gaat binnenkort een Volvo V60 leasen, maar die zit er wat anders in dan ik. Hem gaat het vooral om de bijtelling. I14, Position: 9294-9439 Hebben uw buren een EV?

158

Bij mij in de straat zit er een die heeft een eigen bedrijf, en die heeft een Tesla. Hij kan er prima mee uit de voeten. I18, Position: 5300-5391 Heeft u vrienden die een EV hebben? Nee. Voor de particulieren is het niet zo simpel hoor. I18, Position: 5393-5478 Hebben uw buren een EV? Er staan er al drie in de straat, dus het gaat best wel goed. I18, Position: 5569-5653 Met wie heeft u het kopen van een EV overlegd? Ja, met de vrouw en met Stedin ook. I10, Position: 15381-15463 Heeft u vrienden die een EV hebben? Eentje heb ik wel, die 100% elektrisch rijdt. I10, Position: 15465-15563 Andere collega’s of familie? Ja, die jongen die hier normaal zit (in kantoor) die heeft dezelfde. I10, Position: 15565-15645 Hebben uw buren een EV? Nee, voor zover ik kan zien bij mij in de omgeving niet. I10, Position: 15852-15902 Heeft u het aanschaffen van EV nog overlegd? Nee. I12, Position: 451-482 Toch een beetje voorbeeldgedrag I12, Position: 9853-9910 Heeft u vrienden die een EV hebben? Nee, eigenlijk niet. I12, Position: 9912-10070 Hebben uw buren een EV? Een bij mij in de straat, maar dat is geen plug-in. Een heel eind verderop is er ook iemand die elektrisch rijdt, maar nog niet overal I12, Position: 10072-10307 Met wie heeft u het kopen van een EV overlegd? Mijn vrouw natuurlijk, maar dat is redelijk logisch. Ik heb nog wel aan een paar collega’s die zo’n Volvo hadden gevraagd hoe hen dat beviel. Die waren allemaal enthousiast over de auto. I15, Position: 10215-10284 Heeft u vrienden die een EV hebben? Collega’s die elektrisch rijden. I15, Position: 10286-10388 Heeft u de aanschaf van de EV met vrienden of familie overlegd? Wel wat, ze vonden het een mooie auto. I15, Position: 10531-10641 Hebben uw buren een EV? Nee, een paar straten verder staat nog een laadpaal maar die is van een Nissan dealer. I15, Position: 10766-10875

159

Met wie heeft u het kopen van een EV overlegd? Met de leasemaatschappij en heir intern met wagenparkbeheer. I6, Position: 5029-5084 Heeft u vrienden die een EV hebben? Ja, ongeveer drie. I6, Position: 5084-5214 Zij hebben mij ook beïnvloed door te vertellen dat ik hem in 2013 moest kopen omdat dit weer extra voordelen met zich mee bracht. I6, Position: 5215-5243 Hebben uw buren een EV? Nee. I6, Position: 5245-5310 Met wie heeft u het kopen van een EV overlegd? Met mijn vrouw. I19, Position: 2013-2281 toen ik bij het batterijdeel aankwam was ook mijn motivatie om als innovator de batterijtechnologie te stimuleren en dat doe je ook gewoon door early adopter te zijn. Dan ben je nog wel niet de meest schone ter wereld, maar over vijf jaar heb je daar wel profijt van. I19, Position: 2281-2533 Een andere reden was ook wel dat je met een elektrische auto alles in de buurt waar mijn kinderen spelen en fietsen co2 neutraal rijdt, dus de fijnstof in de stedelijke bebouwde omgeving die wordt op de plek waar mijn kinderen opgroeien ook verbeterd. I19, Position: 8756-9171 Wat ik nu doe, je komt de andere elektrische laders toch vaak wel tegen aan de paal, ik heb het 06 nummer van de mensen die bij mij in de buurt wonen en als ik dan om 8 uur ’s avonds aan de paal ga met in principe de doelstelling om de nacht door te laden en ik krijg een sms van een van mijn buurtgenoten of die nog even aan de paal mag zodat die morgen ook kan rijden dan haal ik hem om elf uur nog wel even weg. I19, Position: 13679-13896 Heeft u vrienden die een EV hebben? Collega’s natuurlijk maar ik heb op dit moment geen vrienden met een stekkerhybride. Het is de economische tijd waarin mensen die niet lease rijden niet heel snel van auto wisselen. I19, Position: 13898-14048 Hebben uw buren een EV? Wij hebben nu een viertal rijders die van 1 laadpaal gebruik maken. Er is nu een Tesla en ik die het meest aan de paal staan. I19, Position: 14354-14531 Met wie heeft u het kopen van een EV overlegd? Met mijn vrouw, het is voor mij natuurlijk ook de gezinsauto. En met de mensen binnen mijn werk waar ik dat mee moest overleggen. I16, Position: 10225-10350 Heeft u vrienden die een EV hebben? In mijn kennissenkring komt het niet veel voor als ik het zo even naloop. Eigenlijk niet. I8, Position: 138-247 Dus in principe was het niet aan te bevelen om zo’n auto nemen maar ik wil juist een beweging in gang zetten. I8, Position: 2801-3000 U heeft dus gekozen voor een elektrische auto, waarom?

160

Om innovatie uit te lokken, echt om te kijken van ja als niemand het doet dan komen we ook nergens, we kunnen niet door op fossiele brandstoffen I8, Position: 3362-3610 Gewoon bewustwording, gewoon door mijn gedrag hoop ik ook andere mensen bewust te maken en ik hoop ook dat uiteindelijk de Volvo fabrikant ook zegt van ‘goh, wellicht moeten we kijken of we die range kunnen uitbreiden’. Dat is gewoon ontwikkeling. I8, Position: 16681-16762 Heeft u vrienden die een EV hebben? Welgeteld 1 vriend die ook zo’n zelfde auto. I8, Position: 16762-16989 En die heeft hem genomen omdat een collega van hem wegging en dus een lage bijtelling had en de leaseprijs ging omlaag omdat die collega wegging. Dat heeft die echt niet gedaan vanuit groene overwegingen dat weet ik 100% zeker. I8, Position: 16991-17092 Hebben uw buren een EV? Verderop in de straat is iemand, die heeft wel een hybride maar geen plug-in. I8, Position: 17310-17427 Met wie heeft u het kopen van een EV overlegd? Weet ik eigenlijk niet. Uiteindelijk wel met mijn vriend erover gehad I5, Position: 10531-10674 Heeft u vrienden die een EV hebben? Ik zou zeggen je bent pas vriend als je elektrisch rijdt haha. Een paar, komt denk ik door de aanschafprijs I5, Position: 10724-10885 Wat mooi is om te zien, is dat echte tegenstanders nu ook zo’n ding hebben aangeschaft en dat vind ik echt mooi om te zien. Vast wel iets door mij aangespoord. I5, Position: 10887-10991 Met wie heeft u het kopen van een EV overlegd? Ik wist het al zeker maar wel met mijn partner overlegd. I9, Position: 6067-6114 Heeft u vrienden die een EV hebben? Ja, eentje. I9, Position: 6161-6239 Ik had iemand met een Tesla Roadster tegenover ons wonen maar die is verhuisd. I9, Position: 6241-6313 Met wie heeft u het kopen van een EV overlegd? Leidinggevende en thuis.

 Environmental  

   

   

I13, Position: 67-359 Waarom heeft u gekozen voor een EV? Het was eigenlijk van twee kanten. Aan de ene kant kreeg ik een functie dat ik een lease wagen mocht nemen. Aan de andere kant gaf ik toen leiding aan wat nu netstrategie is. Het was allemaal in de beginfase en daar vond ik een voorbeeldfunctie bij horen. I3, Position: 426-640 Waarom heft u gekozen voor een elektrische auto? Twee dingen. Bijdrage aan het milieu, het wordt ook geweldig gestimuleerd zowel vanuit E&Y als vanuit de overheid. Het is een hele aantrekkelijke manier van vervoer.

161

I3, Position: 6588-6698 Als variabele prijzen beter zijn voor het milieu zou u dit dan wil beïnvloeden? Ja dat zou geen probleem zijn. I2, Position: 2008-2114 ik vind het toch ook wel een prettig idee dat je inderdaad niet meer de hele boel aan het vervuilen bent. I2, Position: 9669-9777 het is makkelijker om ze in de auto te zetten, en je hebt ook minder schuldgevoel want je rijdt elektrisch. I2, Position: 22597-22713 Zou het je beslissing beïnvloeden als je zou weten dat variabele prijzen beter zijn voor het milieu? Nee, niet echt. I1, Position: 1271-1452 Why did you buy an EV? It has to do with the job I have. I am an accountant. Especially sustainability accountant, so I thought that I could make a contribution to the environment. I1, Position: 1390-1452 I thought that I could make a contribution to the environment. I1, Position: 1454-1609 So you chose the car because of environmental considerations? Well, a little more because I want to implement the job that I am doing in my personal life. I1, Position: 9912-10188 Would it impact your decisions if you knew that dynamic pricing is beneficial for the energy grid and the environment? Well, you just made a roll call on my sustainability passion. I’ll make sure I have enough electricity in my car so I don’t have to think about such matters. I7, Position: 1051-1339 Waarom heeft u gekozen voor een EV? Beetje een combinatie van het feit dat EY een soort korting geeft op auto’s die weinig CO2 uitstoot hebben en heit feit dat het 0% bijtelling was maakte het gewoon heel voordelig om te rijden. Dus dat is met name voor mij een kostenoverweging geweest. I7, Position: 10269-10494 Zou het uw beslissing beïnvloeden als u zou weten dat variabele prijzen beter zijn voor het milieu en het elektriciteitsnet? Nee, ik denk het niet omdat ik in mijn beleving met zo’n auto sowieso al een duit in het zakje doe. I7, Position: 14541-14710 Dus er zijn er maar een paar die het vanuit milieuoverwegingen doen? Niemand die ik ken heeft zo’n ding vanwege het milieu. Ze zullen er vast zijn, maar ik ken ze niet. I11, Position: 2400-2539 Ik vind het milieuaspect interessant en ik ben er voorstander van dat die ontwikkeling die kant op gaat maar ik vind het nog niet ideaal. I11, Position: 8533-8693 Als we door een stimulans energie kunnen gebruiken die anders verloren gaat, daar ben ik wel een voorstander van. Het milieu vind ik wel een belangrijk aspect. I17, Position: 153-242

162

Als medewerker van Stedin vind ik dat wel allemaal aan de vergroening mee moeten werken. I4, Position: 5434-5799 We moeten onszelf ook niet voor de gek houden want die elektriciteit uit die auto die is in de auto wel schoon maar die elektriciteit moet wel ergens van gemaakt worden. Dat betekent dat gewoon ergens kolencentrales elektriciteit lopen te maken dus als je het over de hele keten bekijkt is het nog maar de vraag of dit wel het antwoord is op een duurzame economie. I4, Position: 9541-9864 Zou het uw beslissing beïnvloeden als u zou weten dat variabele prijzen beter zijn voor het milieu en het elektriciteitsnet? Nee. Nee. Het is niet zo dat ik hem niet op een bepaald moment zou opladen wetende dat het slechter is voor het milieu maar ook wetende dat op dat moment mijn enige praktische mogelijkheid zou zijn. I4, Position: 13148-13311 een duurzaam image wel ook iets is wat meespeelt. Bijvoorbeeld vanuit EY als werkgever wordt dat heel belangrijk gevonden dat dit soort auto’s gestimuleerd worden. I4, Position: 13312-13446 Bepaalde mensen hebben een hybride of elektrische auto aangeschaft mede om een duurzaam imago naar de externe omgeving uit te stralen. I14, Position: 1521-1748 Stedin wilde begin 2013 vergroenen als bedrijf en vroegen of ik daar interesse in had. Ik reed toen in een Mercedes en die had best wel wat uitstoot en ook 25% bijtelling. Toen vroegen ze of ik interesse had in een andere auto. I14, Position: 2153-2234 Ik vind het belangrijk dat er schoon gereden wordt, dus zo min mogelijk uitstoot. I10, Position: 2933-3133 U heeft de EV dus aangeschaft vanwege fiscale redenen? Nou, deels. Maar ik had het voor de helft van het voordeel nog gedaan, anderzijds had ik wel het idee dat we voor de natuur ook iets moeten doen. I10, Position: 3134-3247 Dat het beter is voor het milieu heeft bij mij ook wel meegespeeld om elektrisch te gaan rijden en te pionieren. I12, Position: 137-407 Eigenlijk omdat ik niet anders kon bij dit bedrijf om mee te doen aan de vergroening en ik vond het ook wel leuk. Ik heb vanuit mijn vorige rol als manager strategie en regulering al naar elektrisch vervoer gekeken dus ik vond de techniek van zo’n elektrische auto leuk I12, Position: 410-450 het aspect van groen en duurzaam rijden. I12, Position: 3138-3226 Was de bijtelling een belangrijk punt? Dat was eigenlijk niet de reden om hem te kiezen. I12, Position: 4174-4339 Heeft u nog andere veranderingen doorgevoerd in uw rijpatroon of lifestyle nadat u een EV bent gaan rijden? Nee, dat niet. Ik deed al redelijk groene dingen denk ik I15, Position: 949-1147 Waarom heeft u gekozen voor een EV? Het duurzaamsheidsaspect wat er in zit. Je moet kijken hoe je dingen gaat verbeteren. En daarnaast, ook niet onbelangrijk, het financiële voordeel wat erin zit.

163

I6, Position: 811-949 Speelden hier verder ook milieuoverwegingen mee? Nee, als de regelingen fiscaal niet goed waren geweest dan had ik deze auto niet genomen. I19, Position: 932-1047 Ik heb toen echt zitten kijken naar elektrisch omdat ik vanuit een persoonlijke groende drive die stap wilde maken. I19, Position: 1650-1813 Ik ging toch overstappen naar duurzaamheid qua jobprofiel en dan zou ik het wel hee l gaaf vinden als ik mee kan doen. Een week later waren alle papieren getekend. I19, Position: 1881-2009 Mijn primaire motivatie om te kijken naar de plug in hybride was de combinatie van ik wil een stap aken in milieubewuster rijden I19, Position: 2281-2533 Een andere reden was ook wel dat je met een elektrische auto alles in de buurt waar mijn kinderen spelen en fietsen co2 neutraal rijdt, dus de fijnstof in de stedelijke bebouwde omgeving die wordt op de plek waar mijn kinderen opgroeien ook verbeterd. I19, Position: 9171-9415 Die sociale samenwerking via sms of apps of hoe je dat dan ook doet, dat zou voor mij persoonlijk een prikkel zijn. Ik geloof daar wel in, maar dat werkt alleen bij de mensen die hem echt vanuit een donkergroen visie rijden, die idealist zijn. I19, Position: 10754-10953 k zou net zo sensitief zijn voor het feit dat als je overdag laadt, dat je dan laadt met zonne-energie. De herkomst van de stroom zou voor mij ook een motivatie zijn om mijn laadgedrag aan te passen. I19, Position: 14660-14744 Als je hier door de straten waar je kinderen opgroeit schoon rijdt, dat is wel gaaf. I16, Position: 1832-2106 Waarom heeft u gekozen voor een EV? We deden toen een proef dat we de Volvo C30 binnen Stedin gingen proefrijden. Ik vond dat belangrijk en ik vond het zelf ook wel leuk dat we vanuit de directie daarin het voortouw namen en dat het niet iets is wat je roept en niet doet. I16, Position: 6698-6953 Stelt u zich eens voor dat er dynamisch tarief geld waarbij een hogere prijs betaald tijdens piekuren. Hoe zou dit uw laadgedrag beïnvloeden? Ik denk dat als je drie prijsprikkel achterwege laat, dan moet je het echt hebben vanuit een duurzaamheidsgevoel. I8, Position: 2752-2799 Ja, dan houd je in ieder geval de stad schoon. I8, Position: 2801-3000 U heeft dus gekozen voor een elektrische auto, waarom? Om innovatie uit te lokken, echt om te kijken van ja als niemand het doet dan komen we ook nergens, we kunnen niet door op fossiele brandstoffen I8, Position: 4875-5047 Maar ik rij toch ook thuis heel vaak omdat ik dan elektrisch door de stad kan rijden. Ik vind dat gewoon belangrijk al die auto’s in de stad dat si s gewoon niet zo gezond. I8, Position: 11324-11417

164

Het mooiste is natuurlijk als je een elektrische auto rijdt met stroom die groen is opgewekt. I8, Position: 11449-11498 Ik zou het liefste thuis ook zonnepanelen hebben. I8, Position: 17494-17687 mijn principiële overwegingen dat we niet allemaal op fossiele brandstoffen kunnen blijven rijden en omdat ik me rot ergen aan van die stinkende diesel die hier heel de boel lopen te vergassen. I5, Position: 1247-1339 Wat is dan de reden dat u zo een freak bent? Milieu, nieuwe innovaties. Gewoon het 0 emissie I5, Position: 1341-1403 Ik zie het als enige kansrijke energie drager van de toekomst. I5, Position: 4707-4796 Ik ben dus een freak, ik heb groene stroom maar ik reken ook uit hoeveel CO2 ik uitstoot. I9, Position: 963-1113 Waarom heeft u gekozen voor een EV? Ik kreeg dat aanbod van BMW Nederland en dan kon ik zakelijk vast in die auto rijden om zo ervaringen op te doen. I9, Position: 1194-1309 Ik deed het dus eigenlijk uit puur zakelijk opzicht, van Wagenpark Beheer Nederland. Milieu was een bijkomstigheid.

Attitude   Categorizes the concepts regarding the attitude towards EV driving

 Intention  to  use  

   

   

I13, Position: 721-875 Dat zijn drie keer over die 4.5 jaar heen, dus dat is niet dat ik daardoor zeg dat ik er een hekel aan hebt. Want het elektrische rijden vind ik heerlijk. I3, Position: 8091-8179 Ook met een Outlander. Dat er subsidie wordt gegeven voor die hybride auto’s is waanzin. I2, Position: 1011-1147 Ik vind het ook niet leuk om op benzine te rijden, dan maakt ie meer herrie en dan trekt ie minder snel op en allemaal dat soort dingen. I2, Position: 2160-2219 zonder het financiële aspect had ik het alsnog niet gedaan. I2, Position: 2220-2378 Als er een veel goedkopere benzine auto met nul procent bijtelling was geweest en elektrische auto had dat niet… dit was waarom niet en dan maar uitproberen. I2, Position: 12423-12447 Het is echt niks gewoon. I2, Position: 29156-29289

165

Maar die splitsing tussen hybride’s met een stekker met nog wel een range extender en niet. En toch 4% bijtelling en 7% bijtelling is I2, Position: 29863-30005 Maar het begint wel heel raar te worden, het begint wel heel onoverzichtelijk te worden. Ik heb geen idee dat daar enigszins visie achter zit. I1, Position: 1611-1834 What are your experiences with charging EV? How does it compare to a regular vehicle? Good. I think it takes three to four hours until it is fully charged.. Maybe even less, but I do not really pay attention to those times. I1, Position: 6493-6562 We cannot stimulate business drivers to much because that’s not fair. I1, Position: 7028-7090 Well, I think that it’s fun; I try to keep a little eye on it. I1, Position: 10627-10672 I always try to drive electric, if possible. I7, Position: 531-654 En het fiscale aspect. Ik heb nog een 0% bijtelling, dat was voor mij eigenlijk de voornaamste reden ook om hem te kiezen. I7, Position: 656-843 Die bijtelling is nu weer omhoog gegaan he. Ja, voor lopende contracten nog niet, gelukkig. Voor nieuwe wel, bij de nieuwe zou ik dus nog even moet nadenken of het nog wel interessant is. I7, Position: 922-1049 Als er andere alternatieven zijn die ongeveer hetzelfde kosten en die zijn dan niet elektrisch, dan vind ik dat ook een optie. I7, Position: 7378-7563 want wat je nog ziet is als ze dat promoten dan is het bijvoorbeeld 1 rit in 20 graden zonder iets aan en in de praktijk moet je dat ding telkens opwarmen en dan is het dus vaak minder. I7, Position: 13847-14041 Ik vergeleek ze een beetje met auto’s die in mijn ogen qua uitstraling en beleving ongeveer gelijkwaardig waren en dan was deze netto zo veel goedkoper dat ik dacht laten we deze maar proberen. I11, Position: 3944-4040 Ik probeer ook wel die batterij leeg te krijgen iedere keer, dus ik vind het ook wel een sport. I11, Position: 4204-4284 Als ik naar huis rij probeer

ik hem zo veel mogelijk elektrisch leeg te rijden.

I11, Position: 5622-5841 Ik hang hem er aan meer vanuit parkeergedachte en ik doe het trouwens ook wel even tussendoor als ik een boodschap heb gedaan en ik weet dat ik een uur later weer wegga doe ik ook mijn best om hem er weer op te hangen. I17, Position: 6463-6583 Ze hadden een actieradius van 160 kilometer en hij bleef bij 85-90 kilometer. Dat is natuurlijk heel wat anders dan 160. I4, Position: 494-556

166

Wat echt tegenvalt is gewoon het praktisch bereik van de auto. I4, Position: 4668-4775 Maar dat de primaire reden dat mensen deze auto hebben aangeschaft gewoon de fiscale structuur erom heen is I4, Position: 10535-11000 Er was geen grens op de fiscale stimulering mogelijkheden gedifferentieerd naar auto type. Dus een Porsche 918 Spider van 12 miljoen heeft dezelfde fiscale faciliteiten als een Toyota Prius. Dat schiet natuurlijk een beetje zijn doel voorbij. Ik denk dat het wel goed zou zijn om fiscale stimuli te limiteren tot een bepaald prijsniveau van auto’s zodat je niet hele gekke gevallen krijgt waar er van geprofiteerd wordt op een manier die eigenlijk niet eerlijk is. I4, Position: 14435-14518 Ja, en als die niet 0% bijtelling had gehad had ik hem waarschijnlijk niet genomen. I14, Position: 126-241 Op zich gaat het gewoon goed, ik heb me vanaf het begin aangeleerd om overal waar ik kom, die stekker te gebruiken. I14, Position: 3554-3944 Er zijn best veel mensen die zo’n auto hebben maar eigenlijk niet kijken of ze elektrisch rijden. Dat elektrisch rijden vinden ze helemaal niet belangrijk ze vinden alleen de bijtelling belangrijk. Dat vind ik niet kunnen. Als je zo’n auto hebt moet je hem ook zo veel mogelijk elektrisch gebruiken. Er is niemand die kijkt of jij wel elektrisch rijdt, en eigenlijk is dat een beetje raar. I14, Position: 6131-6265 Laadt u uw EV wel eens in het openbaar op? Als ik naar Rotterdam ga dan zoek ik eigenlijk altijd wel een plekje in een parkeergarage. I18, Position: 443-538 Waarom heeft u gekozen voor een EV? Financiële voordelen, nieuwsgierigheid, dat soort dingen. I10, Position: 1003-1130 Op zich belooft de Prius 25 kilometer aan elektrische kilometers. Dat was vanaf het begin al 20 en dat werd ook steeds minder. I10, Position: 1357-1380 Dus dat viel wel tegen. I10, Position: 1679-1857 Dus daarin zou ik die 15km op moeten maken om zo efficiënt mogelijk met de auto elektrisch te kunnen rijden. Dat is voor mij ook wel een beetje een uitdaging om dat steeds halen. I10, Position: 9602-9640 Het zit altijd wel in mijn gedachten. I10, Position: 14927-15051 Alleen had ik voor mijn eigen auto die beperkingen, dat vond ik wat tegenvallen dat ie minder kilometer maakte dan verwacht. I12, Position: 1083-1163 Langere afstanden dan merk je dat sowieso die 50km actieradius vaak niet haalt. I12, Position: 2215-2277 De sport is toch wel om zo veel mogelijk elektrisch te rijden. I12, Position: 3940-4172

167

Nu heb ik het idee dat de accu toch wel iets achteruit aan het gaan is. Misschien als je 50km in de stad rijdt dat je dan nog in de buurt komt maar ik denk dat je nu dichter bij de 35-40km zit, dat dat de effectieve actieradius is. I12, Position: 5196-5462 Als ik ergens parkeer waar ik in de buurt elektrisch kan opladen dan doe ik dat eigenlijk altijd wel. Parkeergarages zoek ik altijd nog een laadpunt wat vrij is, dan gebruik ik dat ook. Ik probeer zoveel mogelijk op te laden, ik ben altijd op zoek naar een laadpunt. I15, Position: 137-335 Qua capaciteit elektrisch valt ie zwaar tegen. 35 kilometer, oorspronkelijk stond er in de folder 50 km. Woon-werk is 43 kilometer dus dat zou mooi moeten kunnen uitkomen maar dat haal ik dus niet. I15, Position: 2888-3022 Voelt u zich beperkt door de batterij? Niet doordat ook een benzinemotor inligt maar ik had veel hogere verwachtingen van de batterij I15, Position: 3777-3842 het liefst doe je stukken dat je zoveel mogelijk elektrisch rijdt I15, Position: 7976-8116 Laadt u uw EV wel eens in het openbaar op? Als ik ergens heen ga en er is binnen een kilometer een paal vrij, dan probeer ik altijd te laden I6, Position: 811-949 Speelden hier verder ook milieuoverwegingen mee? Nee, als de regelingen fiscaal niet goed waren geweest dan had ik deze auto niet genomen. I6, Position: 2125-2196 Ik let hier goed op en streef er naar om volledig elektrisch te rijden. I19, Position: 474-566 De ervaring zijn heel goed qua auto en qua elektrische radius zou ik best iets verder willen I19, Position: 568-861 Toen ik hem bestelde heb ik echt even de analyse gemaakt van wat betekent dit nou voor het milieu. Ik moet 80% elektrisch rijden wil ik break-even komen met een hele zuinige diesel. Je moet wel echt je best doen in dit type auto – omdat die dubbele aandrijflijn heeft – om break-even te komen. I19, Position: 2823-3007 Op wat voor manier heeft u zich moeten aanpassen om een EV te rijden? Als je echt het als sport rijdt, dan denk je wel echt na over hoe ver je moet en of je het wel of niet gaat halen. I19, Position: 4321-4673 Als ik met de auto ga dan is het omdat ik een combinatie van afspraken heb, als ik op de Blaak moet zijn pak ik de laatste tijd vooral de trein maar dan rij ik naar Rotterdam en dan pak ik daar meteen de laadpaal op de zaak en van daaruit ga ik eventueel nog naar een andere afspraak en dan zorg ik dat ik tijd inbouw om een lokale laadpaal te vinden. I19, Position: 4881-5069 Ik moet er wel echt even over nadenken maar ik ervaar het meer als een sport dan dat ik me beperkt voel. Ik baal ook echt als de laadpaal ergens niet blijkt te werken. Dat vind ik jammer. I19, Position: 7088-7378 Er is ook wel eens tijd geweest dat er een extra rijder zat en dat ik een paal door moest rijden. Dan had ik een step achterin liggen en had ik een paal op 1000-1200 meter en dat is

168

drie minuutjes steppen dus het is een beetje van de omstandigheden afhankelijk. Ik probeer altijd te laden. I16, Position: 508-672 Op het moment dat ik naar huis ga, ga ik met een volle accu terug naar Den Haag en dan kon ik hem meteen weer laden. Doordeweeks had ik eigenlijk geen diesel nodig. I16, Position: 4944-5237 Zit je op kantoor, dan heb je flexibiliteit eigenlijk over de hele dag. Heb ik geen afspraken buiten dan zou het mij eigenlijk niet uitmaken wanneer je de drie uur laadtijd pakt. Dat kan om 8 uur, van 8 tot 11. Maar je kan ook zeggen pak wat van half 10 tot half 12 en een uurtje in de middag. I16, Position: 10652-10830 Met die C30 hebben we nog wel eens spreekbeurten op school gegeven. Kinderen van mijn collega, mijn eigen kinderen, dan is het leuk om de auto op een schoolplein te hebben staan. I8, Position: 1680-1774 Max 50 he, volgens de fabrieksopties, maar goed dat haal je echt niet. Meestal is het 40-45. I8, Position: 2486-2574 Ik blijf er nog steeds bij lachen want als die elektrisch rijdt dan is het leuk rijden. I8, Position: 6089-6251 Hoe heeft u uw rijpatroon aangepast aan het feit dat de EV opgeladen moet worden? Ja, want het is echt een sport om er zo veel mogelijk elektrisch mee te rijden. I5, Position: 1075-1128 Mijn ervaringen zijn heel goed maar ik ben een freak. I5, Position: 2675-2821 Hij zou tachtig moeten kunnen van de fabriek en ik zag veertig staan toen heb ik zelfs de fabriek gebeld want dat weet je in het begin nog niet. I5, Position: 4707-4796 Ik ben dus een freak, ik heb groene stroom maar ik reken ook uit hoeveel CO2 ik uitstoot. I5, Position: 6471-6547 Die 38.000 van jou zijn voornamelijk lease-rijders en allemaal door die 0%. I5, Position: 6682-6787 Hoe lang laadt u uw ongeveer op? Tot die vol is. Op Texel ga ik vanuit het vakantiehuisje kabels leggen. I9, Position: 32-287 BMW E3, volledig elektrisch. Daarvoor een Active E, BMW heeft een prototype ontwikkeld, die ze helemaal hebben omgebouwd van een benzine auto naar een elektrische auto. Daar heb ik twee jaar in gereden, die was er voornamelijk om veel feedback te krijgen. I9, Position: 2862-2945 Eerste Nokia’s moest je ook zo snel weer opladen, in de toekomst lachen we hier om.

Driving    Range  anxiety  

   

   

I13, Position: 2489-2646

169

als ik met mijn dochters naar muziekles ga of naar zwemmen dan is het heen en weer rijden want je hebt daar geen laadmogelijkheden. Dat is meestal net aan. I13, Position: 3008-3156 Hoe vaak checkt u het laadniveau van de batterij wanneer u in uw EV rijdt? Daar speel ik elke rit mee. Het is nooit dat ik rij en daar niet op let. I13, Position: 3734-3792 Ik vind dat best een beetje eng, want dan moet je altijd. I3, Position: 1252-1380 Je bent hooguit beperkter als je langere afstanden gaat doen, dan moet je beter plannen of een ander middel van vervoer kiezen. I3, Position: 2213-2318 Daar wordt je wel beter in, dit is spannender als je langere ritten maakt en heel erg onregelmatig rijdt. I3, Position: 3062-3188 Is die echt leeg op 0 of zit er nog 10% in? Zelfde als met je normale auto, is het echt 10 liter in reserve of meer of minder. I2, Position: 367-445 Ik moet zeggen als je in het begin begint te rijden dan is het laadpaalstress. I2, Position: 535-595 Zodra je dat loslaat, dan is het een stuk prettiger rijden. I2, Position: 719-749 aar met je magere 50 kilometer I2, Position: 1167-1235 je moet wel die ‘laadpaalstress’ zoals ik het maar noem overwinnen. I2, Position: 1696-1772 Een Opel Ampera die dus soms maar 40-50 km bereikt heeft moet je wel laden. I2, Position: 9779-9832 Voel je je beperkt door de batterij? In het begin wel I2, Position: 9834-9908 maar omdat de range extender erin zit niet. Dat is echt wel het verschil. I2, Position: 9910-9945 Wat deed je daaraan? Stress krijgen I2, Position: 10404-10451 In het begin had ik daar veel meer stress over. I2, Position: 11085-11173 Hoe vaak check je het laadniveau van de batterij? Dat zie ik permanent op dat dashboard. I2, Position: 12261-12423 Je hebt 50km, bij welk laadniveau begon je je meestal zorgen te maken toen je nog ‘laadpaalstress’ had? Toen maakte ik me al zorgen op het moment dat ik wegreed. I2, Position: 12423-12447

170

Het is echt niks gewoon. I2, Position: 12448-12503 Maar ik maak me nu eigenlijk helemaal geen zorgen meer. I2, Position: 13964-14034 Gisteren ben ik van Rotterdam naar Amsterdam gegaan. Dat haal ik niet. I2, Position: 14159-14275 Ik zou het dus niet redden, ik zou ergens op de snelweg stranden met mijn huidige auto en ik zou niet kunnen laden. I1, Position: 2434-2533 It is not always possible to drive fully electric, so I have also used diesel for a lot of mileage. I1, Position: 2626-2689 Driving fully electric in those situations is just impossible. I1, Position: 2991-3034 after 50 kilometers I am out of electricity I1, Position: 7091-7209 Maybe I still, knowingly or unknowingly, adjust my drive style to it. I try to drive electric for as long as possible. I7, Position: 5566-5699 Maar ik zou, als die er niet zou zijn, er niet heel comfortabel mee zijn. Dat je het dan niet zou halen als je ineens weg zou moeten. I7, Position: 6557-6651 Hoe vaak checkt u het laadniveau van de batterij wanneer u in uw EV rijdt? Nou eigenlijk niet I7, Position: 7378-7563 want wat je nog ziet is als ze dat promoten dan is het bijvoorbeeld 1 rit in 20 graden zonder iets aan en in de praktijk moet je dat ding telkens opwarmen en dan is het dus vaak minder. I7, Position: 8014-8074 Of je moet daar heel nerveus op zoek gaan naar oplaadpalen. I11, Position: 168-213 Hij rijdt maar dertien kilometer elektrisch. I11, Position: 3793-3834 Ik vind deze batterij heel erg beperkt. I11, Position: 4042-4203 Hoe vaak checkt u het laadniveau van de batterij wanneer u in uw EV rijdt? Van huis naar werk een keer of tien. Hij staat de hele tijd prominent in mijn scherm. I17, Position: 1772-1832 De actieradius is gewoon heel beperkt, en dat is wel jammer. I17, Position: 4887-5027 Hoe vaak checkt u het laadniveau van de batterij wanneer u in uw EV rijdt? Dat staat gewoon op mijn dashboard, dat zie je wel de hele weg. I17, Position: 5028-5109 Op weg nar de Marten Meesweg ben ik wel benieuwd of ik het nou wel of niet haal.

171

I17, Position: 6463-6583 Ze hadden een actieradius van 160 kilometer en hij bleef bij 85-90 kilometer. Dat is natuurlijk heel wat anders dan 160. I4, Position: 494-556 Wat echt tegenvalt is gewoon het praktisch bereik van de auto. I4, Position: 5877-5951 Nee, hij valt vrij snel terug en er is verder ook niet zo veel aan te doen I14, Position: 2612-2692 Alleen dat dashboard geeft al weer een andere rijstijl. Dat vind ik wel prettig. I14, Position: 3170-3337 Voelt u zich beperkt door de batterij? Nu niet meer, in het begin wel. Toen we hem pas hadden wil je eigenlijk niet verder rijden dan 30km want dan rij je op benzine. I14, Position: 4012-4246 Ik heb een collega die rijdt volelektrisch en die vind het ook wel een sport moet ik zeggen. Maar die staat ook regelmatig wel eens ergens stil. Daar heb ik toch niet veel zin in, daar heb ik een hekel aan als ik niet meer verder kan. I18, Position: 1895-2189 Hoe vaak checkt u het laadniveau van de batterij wanneer u in uw EV rijdt? Als techneut kijk ik daar heel de tijd naar, ik vind dat leuk om te zien die ontwikkeling. Het is in het dashboard te zien hoe ver je nog kan, maar dat maakt verder niet uit of ik ergens besluit te stoppen met rijden. I10, Position: 1003-1130 Op zich belooft de Prius 25 kilometer aan elektrische kilometers. Dat was vanaf het begin al 20 en dat werd ook steeds minder. I10, Position: 1357-1380 Dus dat viel wel tegen. I10, Position: 7419-7574 Hoe vaak checkt u het laadniveau van de batterij wanneer u in uw EV rijdt? Eigenlijk voortdurend omdat ik altijd aan het kijken ben dat ik die 15km opmaak I10, Position: 8154-8187 Ik hou het dus altijd in de gaten I10, Position: 8248-8310 Zonder files en met normaal rijden zou ik zeggen 10 kilometer. I10, Position: 8917-9009 Dan moet ie altijd op een bepaalde plek nog opgeladen worden. Dan ben je een beetje beperkt. I10, Position: 14927-15051 Alleen had ik voor mijn eigen auto die beperkingen, dat vond ik wat tegenvallen dat ie minder kilometer maakte dan verwacht. I12, Position: 1083-1163 Langere afstanden dan merk je dat sowieso die 50km actieradius vaak niet haalt. I12, Position: 3940-4172 Nu heb ik het idee dat de accu toch wel iets achteruit aan het gaan is. Misschien als je 50km in de stad rijdt dat je dan nog in de buurt komt maar ik denk dat je nu dichter bij de 35-40km zit, dat dat de effectieve actieradius is.

172

I12, Position: 4421-4530 Hoe vaak checkt u het laadniveau van de batterij wanneer u in uw EV rijdt? Dat is eigenlijk altijd in beeld. I15, Position: 137-335 Qua capaciteit elektrisch valt ie zwaar tegen. 35 kilometer, oorspronkelijk stond er in de folder 50 km. Woon-werk is 43 kilometer dus dat zou mooi moeten kunnen uitkomen maar dat haal ik dus niet. I15, Position: 475-635 Waarom heeft u gekozen voor een EV? Ik wilde een elektrisch hybride, ik heb nog wel een voleketrisch testrit gemaakt maar dat geeft toch te weinig actieradius. I15, Position: 2888-3022 Voelt u zich beperkt door de batterij? Niet doordat ook een benzinemotor inligt maar ik had veel hogere verwachtingen van de batterij I15, Position: 4089-4199 Hoe vaak checkt u het laadniveau van de batterij wanneer u in uw EV rijdt? Ik hou het altijd wel in de gaten. I6, Position: 125-163 Hij heeft natuurlijk maar 45 kilometer I6, Position: 1994-2123 Hoe vaak checkt u het laadniveau van de batterij wanneer u in uw EV rijdt? Hij staat altijd aan om te laten zien wat ik nog kan. I19, Position: 211-340 De actieradius van de accu is niet enorm maar met mijn stedelijk verkeer zeker naar Rotterdam kom ik over het algemeen goed uit. I19, Position: 474-566 De ervaring zijn heel goed qua auto en qua elektrische radius zou ik best iets verder willen I19, Position: 5071-5255 Hoe vaak checkt u het laadniveau van de batterij wanneer u in uw EV rijdt? Ik heb het vast op mijn display staan wat mijn range nog is, dus dat iets waar ik me altijd bewust van ben. I16, Position: 1133-1209 Het lastige is dat je een actieradius van 50 km hebt en dat is soms beperkt. I16, Position: 3651-3756 Hoe vaak checkt u het laadniveau van de batterij wanneer u in uw EV rijdt? Ja dat doe ik wel regelmatig. I8, Position: 1680-1774 Max 50 he, volgens de fabrieksopties, maar goed dat haal je echt niet. Meestal is het 40-45. I8, Position: 6251-6369 Ik weet niet hoe dat bij anderen is maar ik zie heel duidelijk in mijn scherm wanneer de auto overschakelt op diesel. I8, Position: 7683-7847 Hoe vaak checkt u het laadniveau van de batterij wanneer u in uw EV rijdt? Eigenlijk altijd omdat je het gelijk merkt dat de diesel aanslaat als die bijna leeg is.

173

I8, Position: 8183-8300 bij de laatste drie streepjes gaat de auto vanzelf de kachel uitzetten en dat soort dingen dus dan ga ik wel tanken. I5, Position: 2422-2454 Ik moest wel wennen aan de range I5, Position: 2455-2579 maar ik ga zelfs zo ver dat ik de ruitenwissers niet gebruik, de kachel niet aanzet en de radio niet aanzet om het te halen. I5, Position: 2675-2821 Hij zou tachtig moeten kunnen van de fabriek en ik zag veertig staan toen heb ik zelfs de fabriek gebeld want dat weet je in het begin nog niet. I5, Position: 5170-5370 Heeft u nog andere veranderingen doorgevoerd in uw rijpatroon of lifestyle nadat u een EV bent gaan rijden? Dat je toch echt kijkt dat is buiten mijn range, dus dat je minder gaat rijden en bewuster. I5, Position: 5566-5651 Hoe vaak checkt u het laadniveau van de batterij wanneer u in uw EV rijdt? Continue. I5, Position: 5687-5766 Range anxiety heb ik niet door dat benzine motortje. Waar ik heel blij mee ben. I9, Position: 880-961 Alleen negatieve ervaringen met actieradius. Ik durf nog geeneens naar Amsterdam. I9, Position: 1401-1556 Op wat voor manier heeft u zich moeten aanpassen om een EV te rijden? Range anxiety dat is heel gek. De mindset, maar ik had gelezen dat dat vanzelf komt. I9, Position: 2321-2409 Hoe vaak checkt u het laadniveau van de batterij wanneer u in uw EV rijdt? Ja constant. I9, Position: 2568-2723 Bij welk laadniveau begint u zich meestal zorgen te maken? Rond de 20km geeft die alarm maar als ik achter vrachtwagens rij kan ik het dan weer wel halen. I9, Position: 3370-3419 Je wilt altijd 100 a 150 kilometer kunnen rijden.

 Driving  profile  

   

   

I13, Position: 1346-1517 Ik ben zeker geen rustige rijder maar als ik van tevoren weet dat ik het niet haal met de accu dan gebruik ik de benzinemeters op de snelweg. Daar hou ik wel rekening mee. I13, Position: 1825-2020 Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? Het woon-werk is tamelijk vast, dan heb je wel eens keren dat ik naar de Zalmstraat, Delft of naar Utrecht moet en 1 keer inde week ga ik naar Apeldoorn. I13, Position: 3253-3350 Ik hou hem in de stad op de accu en op de snelweg zet ik hem uit en dan kom ik thuis op de accu.

174

I13, Position: 3411-3486 Het is eigenlijk keen vaste gewoonte, als ik stad uit rijdt zet ik hem uit. I3, Position: 1550-1743 Mijn reispatroon is dat ik regelmatig naar Schiphol rij. In Nederland rij ik naar het kantoor van Rotterdam of Amsterdam of eventueel Brussel. Gemiddelde afstand per dag is niet meer dan 200km. I3, Position: 4832-4884 U bent nog nooit gestrand met een lege batterij? Nee I2, Position: 8871-9078 Ja volgens mij wel. Ik zit heel veel op kantoor hier omdat ik niet zo heel veel bij klanten zit. En dat betekent eigenlijk dat ik vier dagen in de week werk. ‘S ochtends vroeg weg en s ‘middags weer terug. I2, Position: 9213-9354 wij gaan wel heel veel weg en ik woon ook niet echt heel makkelijker voor het openbaar vervoer dus de auto wordt wel echt voor alles gepakt. I2, Position: 11438-11482 Dan rij ik hier op benzine de garage binnen. I2, Position: 11659-11709 maar ik laat hem wel eens op benzine warm draaien. I2, Position: 11742-11815 als ik bij A4 kom wat ongeveer drie minuten is dan zet ik hem op stroom. I2, Position: 11991-12154 Vind je het niet zonde dat je dan juist in de stad op benzine rijdt? Ik woon aan de A11, praktisch. Dus ik rij inderdaad de woonwijk uit op benzine, dat is zonde. I2, Position: 12982-13115 Ik rij nu heel gevaarlijk volgens mij als ik in een normale auto rijd want ik ben nu dus gewend dat de auto remt als je gas loslaat. I1, Position: 3742-3842 What changes to your driving patters/lifestyle did you observe once you started driving an EV? None I7, Position: 4703-4948 Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? Ja, dagelijks voor werk en in het weekend een beetje privé. ‘s Ochtends is gewoond een ritje van huis naar kantoor en ‘s avonds terug en dat is een kilometertje of twaalf. Eigenlijk altijd dezelfde route. I7, Position: 6216-6425 Hoe heeft u uw rijpatroon aangepast aan het feit dat de EV opgeladen moet worden? Nee, maar dat is ook niet nodig omdat het zo dichtbij is. Als het dan een keer verder is dan rijd ik het gewoon, dat is prima. I11, Position: 3439-3497 Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? Wel redelijk ja. I11, Position: 3534-3653 Dat is vooral woon-werk, dat is Utrecht – Rotterdam of Utrecht –Amsterdam en verder in het weekend wat onregelmatiger.

175

I17, Position: 3070-3191 Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? Het is van Spijkenisse hier naar de Blaak of naar de Marten Meesweg in Capelle. I17, Position: 3193-3284 Wat is de gemiddelde afstand die u rijd met uw EV? Zeg maar tussen de 50 en 70 kilometer. I17, Position: 10614-10672 Ik ben niet heel veel op pad met de auto buiten mijn werk. I4, Position: 743-808 Maar dan is ie ook wel gewoon leeg als je in stadsverkeer rijdt. I4, Position: 1360-1428 Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? Nee, relatief onregelmatig. I4, Position: 2109-2228 In combinatie met dat het bereik vrij beperkt is lijdt dat er in de praktijk toe dat ik veel benzine rijdt met de auto. I4, Position: 3635-3770 Maar goed ikzelf merk dat je in de praktijk snel ergens heen moet, je bent met andere dingen bezig dat je daar niet heel erg op focust. I4, Position: 4371-4495 Heeft u nog andere veranderingen doorgevoerd in uw rijpatroon of lifestyle nadat u een EV bent gaan rijden? Nee niet echt. I14, Position: 773-952 Wanneer rijdt u niet elektrisch dan? Als ik privé wat langere stukken rijd, dan rijd ik niet meer elektrisch. Heel veel meer dan 30 km gaat niet, dan schakelt die over op benzine. I14, Position: 2984-3168 Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? Het is vanuit de Hoeksche Waard, Mijnsheerenland hier naar de Blaak. Hiervandaan naar Mijnsheerenland is 22km. Dat haal ik volledig elektrisch. I18, Position: 982-1028 Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? Nee. I18, Position: 1238-1336 Wat is de gemiddelde afstand die u rijd met uw EV? Met de auto iets van 300-400 de laatste tijd. I10, Position: 734-873 Ik rij vaak pas na de files naar huis, dus als ik hem om 5 uur pas zou opladen dan is die om half 7 ook al klaar en dan is er meestal plek. I10, Position: 5438-5520 Er zal vast wel eens iemand denken van joh waarom rijdt die maar 92 op de snelweg. I10, Position: 6172-6245 Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? Ja, het is vier dagen in de week

176

I10, Position: 7972-8153 Ik kijk altijd wel hoe lang ik nog op de spitsstrook moet rijden om het te halen. Als ik de snelweg afga moet ik nog 2.7 kilomater overhouden, dat gebruik ik weer als ik thuis kom. I10, Position: 8409-8561 Als ik mijn rijstijl niet aanpas maar gewoon de files volg kan ik de helft van de dagen dat ik naar mijn werk rij heen, 20 km elektrisch kunnen rijden. I12, Position: 743-864 Dan gebruikte ik de Volvo voornamelijk voor langere zakelijke ritten, als ik op een andere locatie moest zijn, of privé. I12, Position: 3337-3557 Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? We hebben een grote reorganisatie gehad dus eigenlijk sinds december vorig jaar rij ik omdat ik op meer locaties actief ben rij ik vijf dagen in de week met de auto naar het werk. I12, Position: 4174-4339 Heeft u nog andere veranderingen doorgevoerd in uw rijpatroon of lifestyle nadat u een EV bent gaan rijden? Nee, dat niet. Ik deed al redelijk groene dingen denk ik I12, Position: 5941-6097 Ik weet meestal wel als ik hem parkeer, wanneer ik hem weer nodig hebt. Ook als ik ‘s avonds thuis kom heb ik nog wel een idee of ik die avond nog weg moet. I15, Position: 2619-2776 Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? Ik had een regelmatig rijpatroon maar dat wordt steeds onregelmatiger met alle projecten die buiten de deur spelen. I15, Position: 3844-3969 Ik probeer wel de stukken dat ik 100 rijd de batterij te gebruiken en de stukken die hoger zijn dan de motor in te schakelen. I15, Position: 4313-4429 Als je weet dat je straks een heel stuk binnendoor gaat rijden dan moet je je batterij niet op de snelweg gebruiken. I6, Position: 1787-1856 Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? Ik zit heel veel op kantoor. I19, Position: 3008-3221 Als ik bijvoorbeeld naar bodegraven moet en dat red ik net niet helemaal dan diesel ik het stukje op de Utrechtse baan want daar rijd ik 80km per uur en dat is als je dieselt de meest groende plek om te dieselen. I19, Position: 4176-4279 Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? Ik gebruik de auto zakelijk gezien twee a drie dagen per week. I19, Position: 4675-4794 Wat is de gemiddelde afstand die u rijd met uw EV? Als ik met de auto rijd, dan rijd ik zo’n 80-90 kilometer per dag. I19, Position: 5255-5479 Door de plug-in hybride constructie weet ik dat ik op de autobaan beter kan dieselen dan in de stad dus ik zorg altijd dat ik op het eind een stukje elektrisch over hebt om het laatste stukje in de stad elektrisch te rijden.

177

I19, Position: 5733-5939 Dan neemt je verbruik enorm toe, maar dat is als je echt leeg bent nog steeds beter dan in de stad te dieselen want het regenereren op de autobaan is nog steeds economischer dan op diesel rijden in de stad. I16, Position: 4066-4314 Wel eens gestrand met een lege batterij in de volelektrische C30? Nee, wel een keer bijna. Toen ben ik gewoon eerder van de snelweg afgegaan en eerder naar een kantoor van ons gegaan en daar gaan laden. Ik had er eigenlijk verder mee willen komen. I8, Position: 2574-2616 Ik probeer in de stad stroom te gebruiken. I8, Position: 5335-5478 Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? Ja, alleen ik kom niet elke dag in Rotterdam en in de wintermaanden rij ik meer dan in de zomermaanden I8, Position: 5518-5613 mijn klanten hebben een werkpiek van december tot maart ongeveer, dus dan reis ik wel wat meer. I8, Position: 5701-5778 In de zomermaanden heb ik het iets rustiger en dan pak ik ook vaker de trein. I8, Position: 6446-6561 Dat klinkt een beetje ‘nerderig’, maar goed ik denk wel eens dat mensen achter mij denken van ‘rijd nou eens door’. I8, Position: 7001-7090 Beheerst optrekken en rustig uit laten rollen. Ik heb absoluut mijn rijpatroon aangepast. I8, Position: 8302-8394 Bent u wel eens gestrand met een lege batterij? Nee want dan heb ik gelukkig de diesel nog. I8, Position: 9288-9352 ik wil niet in de file rijden. Ik werk dus ook niet van 9 tot 5. I8, Position: 9441-9512 Ik zit met ‘s morgens en ‘s avonds die files waar ik omheen wil plannen I5, Position: 3623-3749 Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? Ja, en die is laag. Ik woon vlakbij dus als het even kan dan fiets ik naar het werk. I5, Position: 3749-3799 Als het heel slecht weer is dan ga ik met de auto. I5, Position: 4578-4685 Wat is de gemiddelde afstand die u rijd met uw EV? Ik rij 18.000 per jaar. Daar is dus heel veel van privé I9, Position: 1715-1830 Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? Ik moet naar veel kantoren rondom Rotterdam en Den Haag en soms Amsterdam. I9, Position: 2451-2566 Als je heel gunstig rijd kan je sterren verdienen. Dat is een heel erg leuk spel om dan vijf sterren te verdienen.

178

 Driving  flexbility  

Are the EV drivers flexible regarding their driving patterns I13, Position: 2103-2253 Wat is de gemiddelde afstand die u rijd met uw EV? 24 kilometer, een enkeltje. Ik kan het grootste deel van het jaar heen en weer rijden op een accu. I3, Position: 1252-1380 Je bent hooguit beperkter als je langere afstanden gaat doen, dan moet je beter plannen of een ander middel van vervoer kiezen. I3, Position: 1550-1743 Mijn reispatroon is dat ik regelmatig naar Schiphol rij. In Nederland rij ik naar het kantoor van Rotterdam of Amsterdam of eventueel Brussel. Gemiddelde afstand per dag is niet meer dan 200km. I3, Position: 1693-1743 Gemiddelde afstand per dag is niet meer dan 200km. I3, Position: 2489-2580 Dan moet je kijken wat je voor je hebt ten aanzien van het nog te rijden aantal kilometers. I3, Position: 3267-3392 Ik weet altijd precies hoeveel kilometers ik nog moet ergens naartoe, en dat stel ik gelijk aan wat mijn laadniveau aangeeft. I3, Position: 3569-3679 Kunt u dan regelmatig opladen op uw bestemming? Dat is dus een van de dingen die je van tevoren moet bekijken. I2, Position: 1541-1638 Ging je daarvoor ook eerder naar kantoor? Ja want ik woon zover van kantoor af dat ik moet laden. I2, Position: 1660-1695 k woon 37 kilometer van kantoor af. I2, Position: 6498-6584 Maar ik vind het wel prettig dat ik maar vier keer in het jaar een benzinestation zie. I2, Position: 7144-7262 Heb je je nog op andere manieren moeten aanpassen om elektrisch te kunnen rijden? Nou ja, ik ga letterlijk vroeger weg I2, Position: 7264-7393 Ook sowieso voor de spits al hoor, om de spits proberen te mijden. Maar mijn werktijden zijn denk ik toch wel veranderd daardoor. I2, Position: 7502-7689 En voorheen was het zelfs zo dat ik probeerde er om half 8 te zijn, toen hier nog niet genoeg laadpalen waren, omdat ik toch wel probeer elektrisch te rijden en niet op benzine te rijden. I2, Position: 9079-9150 Hoe ziet een gemiddelde dag eruit qua kilometers? Ja 37 heen, 37 terug. I2, Position: 11221-11279 En ik weet dat ik hiernaartoe kom zonder hem op te maken. I1, Position: 2534-2625

179

Also when I have to make long trips to Germany or the north of the Netherlands for example. I1, Position: 2872-2937 I have two or three commutes per week from The Hague to Rotterdam I1, Position: 2939-2968 I try to drive fully electric I1, Position: 3122-3235 The average distance that you drive when I have to think of Rotterdam - The Hague back and forth on one day. Yes. I7, Position: 2530-2625 Ik woon een kilometertje of 12 van werk vandaan dus ik kan eigenlijk twee keertjes op en neer. I7, Position: 12885-12997 erst ging ik na de lunch zelf kijken en dan was er nog steeds geen plek dus dan loop je voor niks naar beneden. I11, Position: 3655-3732 Wat is de gemiddelde afstand die u rijd met uw EV? 50km Utrecht – Rotterdam. I17, Position: 1270-1313 Alleen ik rij van Spijkenisse naar de Blaak I17, Position: 1394-1466 In Capelle heb ik vier teams zitten en dat haal ik maar net, of net niet I17, Position: 3193-3284 Wat is de gemiddelde afstand die u rijd met uw EV? Zeg maar tussen de 50 en 70 kilometer. I4, Position: 1465-1584 woon-werk. Dat is voor mij ongeveer 18km een enkel tie. Op een goede dag kan ik op een volle tank van kantoor en terug. I4, Position: 7484-7645 Het kan best zijn dat ik hem de ene dag om 9 uur ‘s ochtends aanlijn en om half 10 alweer weg ben en dan ‘s middags terugkom en dat ie dan weer drie uur staat. I4, Position: 8920-9042 Als ik volledig flexibel was zou ik denk wel daar iets bewuster op letten en hem proberen op een goedkoop moment te laden. I14, Position: 553-647 Ik woon in de hoekse waard en als ik dan hiernaartoe ga dan kan ik volledig elektrisch rijden. I14, Position: 648-771 Als ik ‘s avonds wegga dan kan ik vol elektrisch rijden. Alles wat ik voor mij werk doe, dat is bijna allemaal elektrisch. I14, Position: 2984-3168 Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? Het is vanuit de Hoeksche Waard, Mijnsheerenland hier naar de Blaak. Hiervandaan naar Mijnsheerenland is 22km. Dat haal ik volledig elektrisch.

180

I18, Position: 1030-1236 Hoe ziet een gemiddelde dag er dan ongeveer uit? Dat ligt eraan waar ik moet zijn. Als ik alleen op Blaak hoef te zijn pak ik ook nog de trein. Als ik op verschillende locaties moet zijn dan pak ik de auto. I10, Position: 1603-1679 woon werk verkeer, 30 km van Leidschendam naar hier en terug ook weer 30km. I10, Position: 5866-5957 Je ziet elke keer dezelfde auto’s staan, dus als ik 20 minuten eerder ben dan lukt het wel. I12, Position: 584-706 ik moet zeggen dat ik vorig jaar in mijn oude functie hier niet mocht parkeren dat ik redelijk veel met het ov heb gereisd I12, Position: 3611-3673 Het woon-werk is als ik op de Blaak werk is dat 26 kilometer. I12, Position: 5593-5739 Het hangt er een beetje vanaf. Als ik ‘s ochtends op mijn werk kom dan plug ik hem gewoon in, en dan staat ie hier tot het eind van de dag gewoon. I15, Position: 1816-1867 Ik moet regelmatig naar Baarn toe voor besprekingen I15, Position: 2778-2886 Wat is de gemiddelde afstand die u rijd met uw EV? 43 kilometer dus dat is een kleine 90/86 km op een dag. I15, Position: 4430-4551 Op het moment dat het snelweg op, snelweg af is dan maakt het niet uit in het gebruikt. Ik plan er wel een beetje op in. I6, Position: 1908-1992 Ik rijd dan 24 kilometer, 12 heen en 12 terug wat ik volledig op elektriciteit rij. I19, Position: 4321-4673 Als ik met de auto ga dan is het omdat ik een combinatie van afspraken heb, als ik op de Blaak moet zijn pak ik de laatste tijd vooral de trein maar dan rij ik naar Rotterdam en dan pak ik daar meteen de laadpaal op de zaak en van daaruit ga ik eventueel nog naar een andere afspraak en dan zorg ik dat ik tijd inbouw om een lokale laadpaal te vinden. I19, Position: 5940-6140 Als ik 20 zie dan schakel ik op dat moment over naar de diesel en dan laat ik die laatste 20 kilometer erin zitten. Op een gegeven moment weet je precies vanaf welk punt je nog wel of niet thuiskomt. I19, Position: 7828-8005 Ik plan mijn rijgedrag dus ik weet wel zo’n beetje waar en wanneer ik kan laden. Ik kijk ook vaak de dag van tevoren als ik naar een nieuwe locatie of er palen in de buurt zijn. I16, Position: 267-406 Ik rij ‘s ochtends van Den Haag naar Rotterdam, in de winter heb ik een hele tank elektrisch nodig en in de zomer hou ik er iets van over. I16, Position: 3326-3407 Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? Ja, het is elke dag Den Haag- Rotterdam. I16, Position: 3500-3649

181

Ik vind het wel gewoon jammer dat als ik naar Baarn ga en er is in Baarn geen oplaadmogelijkheid, dan haal je niet het maximale eruit wat zou kunnen. I8, Position: 78-137 ik heb wel een grote woon werk afstand: Nijmegen-Rotterdam. I8, Position: 5857-6087 Gemiddeld afstand, is dus Nijmegen – Rotterdam? Ja maar ik zit ook wel eens in Utrecht te werken, gisteren zat ik Arnhem. Dus neem iets onder de 115 kilometer, in ieder geval meer dan de 50 kilometer range die ik heb van de Volvo. I8, Position: 7355-7411 Dus ik krijg zoal ‘s morgens als ‘s avonds na de files. I5, Position: 2934-2979 Maar het rijden zelf; je moet anders plannen. I5, Position: 3397-3471 Ik plan dus altijd dat ik minimaal 2 a 3 uur ergens ben waar ik kan laden. I5, Position: 3623-3749 Heeft u een vast/regelmatig rijpatroon? Ja, en die is laag. Ik woon vlakbij dus als het even kan dan fiets ik naar het werk. I5, Position: 3852-3950 Af en toe ga ik naar Eindhoven maar vaker neem ik dan de trein, die is ook elektrisch denk ik dan. I9, Position: 2064-2124 Hoe zit een gemiddelde dag eruit? 30 a 35 kilometer per dag.

Charging    Failing  charging  infrastructure  

   

   

I13, Position: 395-553 Ik heb een van de eerste Amperas’ in Nederland toen gekregen en ik heb wel een paar keer pech gehad. Een kapot accupakket, dat er best wel wat groots mee was. I13, Position: 554-720 Ik heb twee keer gehad dat het snoer vastgebakken in de auto zat. Dan waren de contacten heet geworden en kreeg ik de stekker er niet uit en dan kwam ik ook niet weg. I2, Position: 4255-4361 Maar het aantal keren dat je je auto weer drie keer naar een andere paal mag zetten is toch wel ook hoog. I2, Position: 4565-4690 Nou als jij hier om 9 uur aankomt en die op de tweede op de Boompjes zijn leeg, kun je de donder op zeggen dat ze kapot zijn. I2, Position: 4691-4811 Dus dat zie je toch wel vaak en ik heb dan bij mijn eigen laadpunt dat mijn auto gaat piepen als er een stroomstoring is I2, Position: 5135-5375 het is fijn dat ze die laadpalen erbij hebben gedaan – maar ze hebben het op normale parkeerplaatsen omgezet en ik heb al twee keer schade gereden – tegen mezelf, niet de andere auto – om proberen in zo’n punt te komen omdat het zo krap is.

182

I2, Position: 5438-5543 Eigenlijk vermijd ik die plaatsen gewoon, dat doen heel veel mensen, dus die zie je heel vaak open staan. I2, Position: 5544-5878 Ze hebben er geen rekening mee gehouden dat die auto’s toch wat meer ruimte nodig hebben. Of geen rekening mee kunnen houden. Dat zijn wel irritante punten, dan zie je een laadpunt en dan denk je ‘daar krijg ik die auto met geen geweld meer in’. Ik ben ook wel eens helemaal ingeparkeerd. En ik parkeer ook wel eens iemand anders in. I2, Position: 5879-6054 Ik heb letterlijk wel eens mijn spiegel moeten inklappen en tegelijkertijd het raampje openhouden en die persoon zijn laadklep een stukje dichthouden anders kon ik er niet uit I2, Position: 17604-17726 dan ben ik bijvoorbeeld ‘s ochtends weg geweest en dan is het inderdaad van ‘pas ik hier nog tussen, deze ene die open is? I2, Position: 17729-17836 En die is open, niet omdat er geen elektrische auto wilde staan maar het is meer omdat niemand erin paste. I2, Position: 21741-21848 Ik krijg geen notificatie wanneer die klaar is dus, ik neem aan dat ze niet bekeuren als je op groen staat. I1, Position: 1118-1216 I still have a cord that I can connect to the plug at home, but it is broken and needs to be fixed I1, Position: 1953-2056 I actually expected that the automakers had invented a kind of from-the-car pull system for that cord. I1, Position: 1953-2056 I actually expected that the automakers had invented a kind of from-the-car pull system for that cord. I1, Position: 4787-4935 It is obviously very uncomfortable that you should use a cord for charging your car. It is a waste of money and effort. That doesn’t attract people. I1, Position: 11707-11856 There is a free parking spot, and there are two charging poles, but then there is one that is broken. One spot is not used because you cannot charge. I7, Position: 1917-2082 omdat die palen ondergronds staan hebben ze niet altijd een goed GSM contact met die centrale en dan kunnen ze die pas niet verifiëren en dan start het opladen niet. I7, Position: 2421-2491 maar dat doe ik eigenlijk nooit want dan moet je weer dingen uitrollen I11, Position: 1042-1241 Een keer is mijn stekker vast blijven zitten in een paal, maar ik moest wel weg. Dan hangt die stekker daar nog en dan moet je zorgen dat je die stekker weer terug krijgt en dat vond ik echt ellende. I11, Position: 1485-1572 Ik dacht jezus wat een gezeik voor dat elektrisch rijden, als het op deze manier moet…

183

I11, Position: 4527-4703 Zoals een benzineauto 400-500 kilometer vind ik wel belangrijk en daarbij vind ik het ook wel belangrijk dat het laden vervolgens op niveau van een benzineauto zou kunnen zijn. I11, Position: 6557-6621 Bij de Boompjes heb je allereerst geen ontvangst met je telefoon I17, Position: 4074-4186 Ik stond dan langs de straat en de klep van de Outlander die is heel groot en die zat langs de kant van de weg. I4, Position: 166-359 Het is wel wat verbeterd maar beide types liggen er met regelmaat toch nog wel gewoon uit. Het is af en toe ook nog wel eens dat er nog gewoon plek maar dat een aantal palen het laten afweten. I4, Position: 2660-2802 Wat zijn uw ervaringen met het opladen van uw EV? Hoe bevalt het ten opzichte van een normale auto? Ik vind het een vrij uitgebreide procedure I4, Position: 2910-2997 je snoer zit in de knoop en het is toch weer een ding wat je op 2 plekken moet insteken I4, Position: 3039-3202 Bij ons zijn de parkeerplekken vrij dicht op elkaar, dat is vrij lastig parkeren en neerzetten dat is een nadeel. Het is wel een gedoe. Het is niet heel praktisch. I14, Position: 1134-1271 Het enige aan die auto zelf, is als je die auto parkeert en je gaat hem opladen en je doet die klep open, dan is die klep veels te groot. I14, Position: 6464-6567 Bij een andere parkeergarage deden ze het wel eens niet. Met mijn pasje kon ik ze daar niet activeren. I18, Position: 307-440 Zijn er ook nog negatieve kanten? Bijna niet, alleen dat je bij het uitstappen net wat meer tijd nodig hebt om die stekker te leggen. I18, Position: 4227-4325 Alleen merk ik steeds vaker dat ze defect zijn. Het onderhoud van die dingen is niet goed genoeg. I10, Position: 3318-3358 Ik heb thuis wel eens problemen gehad. I10, Position: 3420-3468 Die kunnen van afstand die paal weer activeren. I10, Position: 3504-3601 Dat die het gewoon niet deed, dat je een rood lampje kreeg, dan heb je hem of te vroeg afgebroken I10, Position: 3605-3639 de stroom is een keer uitgevallen. I10, Position: 3951-4052 Hier op kantoor in de garage toen we 6 of 8 plekken, was het wat vaker dat de oplaadpalen stuk waren.

184

I10, Position: 4626-4756 Met name de periode van vorig jaar heb ik de auto wel eens moeten verplaatsen dat de ene laadpaal het wel deed en de andere niet. I10, Position: 4936-4994 Ik heb in het begin wel eens het verkeerde pasje gebruikt. I10, Position: 6718-6786 Een vakantie heb ik gedaan in Noorwegen en daar kon je niet opladen. I10, Position: 6969-7090 In Brussel in België tijden ze ook elektrisch maar daar heb je een ander laadsysteem dus daar paste mijn stekker niet op. I6, Position: 1063-1134 Enig nadeel is dat ze de parkeerplaatsen wat ruimer hadden moeten maken I19, Position: 4881-5069 Ik moet er wel echt even over nadenken maar ik ervaar het meer als een sport dan dat ik me beperkt voel. Ik baal ook echt als de laadpaal ergens niet blijkt te werken. Dat vind ik jammer. I16, Position: 1210-1392 Je kan wel onderweg laden maar dat duurt gewoon best wel lang. Je gaat niet zomaar een half uur toto drie kwartier op een parkeerplaats staan. En in die tijd laad je 20-25 kilometer. I16, Position: 1576-1830 Ik kom daar en sta bij dat apparaat, zie ik daar zo’n joekel van een stekker en die had ik niet. Daar dus maar aan een stopcontact gehangen een kop koffie gedronken. Dat snelladen klinkt leuk maar je moet daar wel de juiste stekkers voor bij je hebben. I8, Position: 772-845 de 10% dat ik hem wel heb, doet de helft van de tijd de laadpaal het niet I8, Position: 894-934 Hier zijn ze ook wel eens kapot of bezet I8, Position: 2122-2260 Wat zijn uw ervaringen met de EV? Ja, wat ik al schets he, weinig oplaadpunten en als er oplaadpunten zijn dan zijn ze of bezet of kapot. I8, Position: 14272-14405 Nu heb ik die Volvo app, die het niet doet omdat de garage ondergronds is, dat is jammer want nu zie ik niet wanneer die opgeladen is

 Charging  pole  location  

   

   

I13, Position: 952-1064 Wat zijn uw ervaringen met het opladen van uw EV? Dat zit er zo ingebakken, want ik heb thuis ook een laadpaal. I13, Position: 4011-4062 Als ik bij Tennet ben dan heb ik ook mogelijkheden. I13, Position: 4272-4375 Negen van de tien keer kan ik eigenlijk wel laden op een Eneco of Stedin locatie, en thuis natuurlijk. I3, Position: 642-759

185

Wat zijn u ervaringen van het opladen van u elektrische auto? Ik laad hem meestal thuis op en bijna niet op het werk. I3, Position: 5632-5723 Ik denk misschien vier uur gemiddeld. Maar dit is in een jaar tijd bijna drie keer gebeurd. I3, Position: 6856-6914 Verder komt dit niet vaak voor omdat ik thuis kan opladen. I2, Position: 208-256 Ik laad ongeveer elke dag hier (op de Boompjes), I2, Position: 10134-10294 Ik had laatst bij een klant waar ik heel veel kom ‘ja verderop is een laadpaal’. Ja dat klopt, maar dat is betaald parkeren en dat kan ik niet terug declareren. I2, Position: 14122-14158 En dan hebben ze daar geen laadpaal. I2, Position: 14930-15014 Ik merk dus inderdaad dat bij heel veel klanten waar ik naartoe ga geen laadpaal is. I2, Position: 15818-15914 Wat ik ook zie is dat bij andere klanten de dichtbijzijnste laadpaal meteen bepaald parkeren is. I1, Position: 951-1013 I cannot always recharge, I cannot charge at home for example. I7, Position: 1341-1489 Wat zijn uw ervaringen met het opladen van uw EV? Ik laad eigenlijk altijd hier in de garage waar ze inmiddels best een groot aantal plekken hebben I7, Position: 2332-2362 Heb je thuis een laadpaal? Nee I7, Position: 2625-2840 Ik laad hem dan eigenlijk hier op, want hier moet ik toch zijn plus dat plekje hier is relatief gunstig in de garage want het is op de eerste verdieping en vlakbij de ingang. Dus dat is een beetje win-win eigenlijk. I7, Position: 10566-10677 Waar laadt u uw zoal EV op? Hier op de Boompjes, en pop plekken waar ik kom waar ik toevallig een laadpaal zie I11, Position: 9385-9485 Laadt u uw EV wel eens in het openbaar op? Als ik ergens anders gewoon op bezoek ga of bij klanten. I17, Position: 2007-2082 Ik heb thuis wel een paaltje aan de muur hangen, doet het eigenlijk altijd. I4, Position: 1716-1850 ik kan niet thuis laden, dat heeft te maken dat wij in een woonhuis zitten dat toegewezen plekken heeft in een openbare parkeergarage. I4, Position: 1941-2049 Dus ik kan thuis mijn auto niet opladen, dus ik laad bij klanten of bij een openbare garage waar dat wel kan

186

I4, Position: 2051-2108 Mijn belangrijkste bron van opladen is eigenlijk kantoor. I4, Position: 6802-6857 Als er plek is op de Boompjes laadt ik hem hier wel op. I14, Position: 7734-7933 Bent u van mening dat er genoeg mogelijkheden zijn om in het openbaar op te laden? Je merkt wel dat er steeds meer komt maar ik heb het wel erg makkelijk dat er op mijn eigen erf een laadpaal staat. I18, Position: 1338-1483 Voelt u zich beperkt door de batterij? Nee, zeker niet. Op de locatie van Stedin kan ik laden en dan kan ik soms de hele dag elektrisch rijden. I18, Position: 2660-2698 U heeft dus thuis ook een laadpaal? Ja I18, Position: 5541-5567 Ik heb een eigen laadpaal. I10, Position: 9189-9269 Als je dan bij je hotel bent aangekomen heb je geen idee of er een laadpaal is. I10, Position: 12670-12724 Waar laadt u uw zoal EV op? Eigenlijk nergens anders. I10, Position: 13010-13150 Ik heb een broer in Amsterdam en die heeft een oplaadplaats in de buurt met twee plekken, daar heb ik wel eens gekeken en toen was die vol. I12, Position: 891-928 ik heb een laadpaal op de oprit staan I12, Position: 8104-8242 Kunt u altijd een oplaadstation vinden wanneer u uw EV wilt opladen? Je moet als elektrisch rijder nogal weten waar het lukt en niet lukt. I15, Position: 1386-1464 Wat zijn uw ervaringen met het opladen van uw EV? Ik laad hem altijd thuis op I15, Position: 1640-1706 op het moment dat ik naar andere plekken moet dan wordt het lastig I15, Position: 1814-1983 . Ik moet regelmatig naar Baarn toe voor besprekingen, dat is sowieso al een lange afstand, en vervolgens zijn daar inde e buurt geen laadpalen te vinden die vrij zijn. I15, Position: 5257-5473 Hoe flexibel bent u met oog op het opladen van uw EV? Normaal gesproken is het alleen thuis en op die parkeerplaats maar als ik ergens naartoe ga dan kijk ik altijd wel even of er een laadpaal in de buurt is of niet I15, Position: 9623-9779 Hoe komt u nu tot de conclusie dat er te weinig mogelijkheden tot opladen zijn? Omdat ik nu dus zo nu en doen niet binnen een kilometer een laadpaal vindt.

187

I6, Position: 401-471 Nadeel is ook, thuis laad ik hem nooit op, dan neem ik de moeite niet. I6, Position: 1248-1305 Ik laad dus altijd op kantoor op tenzij er geen plek is. I6, Position: 2715-2830 Hoe flexibel bent u met oog op het opladen van uw EV? Ik ben wel flexibel maar over het algemeen gewoon op kantoor I19, Position: 11082-11275 Buiten de stedelijke omgeving als ik bijvoorbeeld ergens een huisje op een vakantiepark huur dan heeft het dichtbijzijnste dorp dat 8kilometer verderop ligt 1 laadpaal die nooit gebruikt wordt. I16, Position: 406-508 Dan laad ik hem hier en tussendoor ga ik nog wel eens ergens naartoe maar daarna laad ik hem weer op. I16, Position: 814-894 Die hebben daar geen laadmogelijkheid en terug moet dan ook volledig op diesel. I16, Position: 3500-3649 Ik vind het wel gewoon jammer dat als ik naar Baarn ga en er is in Baarn geen oplaadmogelijkheid, dan haal je niet het maximale eruit wat zou kunnen. I8, Position: 1030-1203 Ik vraag altijd standaard bij een bedrijf: ‘Hebben jullie een oplaadpaal?’. En dan zegt ie nee, dan vraag ik waar ik mijn auto dan moet opladen. Zo probeer ik te challengen. I8, Position: 3252-3360 Als ik bij bedrijven kom standaard zeggen ‘he, hij was kapot’ of ‘he jullie hebben het (een laadpaal) niet’. I8, Position: 11608-11754 U laadt de EV dus op de Boompjes, thuis, klanten. Ook nog in het openbaar? Ja, het is misschien heel apart maar ik ga wel eens bij Karwei opladen. I8, Position: 12000-12044 Bij Ikea probeer ik ook altijd op te laden. I5, Position: 3472-3541 Ook bij klanten, dan zoek ik naar een paal en dan parkeer ik dus ver. I5, Position: 9561-9635 Ik weet mijn range dus hoef hier niet te laden omdat ik thuis gewoon laadt I9, Position: 3002-3025 Ik heb er thuis eentje.

 Public  pole  sharing      

   

I13, Position: 4063-4203 Ik doe het wel eens, ik vind dat minder lekker, bij Centraal Station. Ik doe dat niet graag op openbare ruimte de auto aan het snoer hangen. I13, Position: 6134-6398 Zou u uw EV vaker opladen als er meer mogelijkheden tot openbaar opladen waren? Ik denk dat als die drempel iets minder wordt, als het minder op afgelegen plekken is. Op plekken waar het vol in het zicht is, dat zou wel helpen om hem daar eerder neer te zetten.

188

I13, Position: 6400-6491 Hoe vaak laadt u in het openbaar op? Dat is twee of drie keer inde maand, dat is niet veel. I3, Position: 6700-6855 Laadt u wel eens in het openbaar op? Ja, om de beste parkeerplaats te krijgen. Het is dan niet nodig om op te laden maar de mooiste plekken zijn vaak vrij. I3, Position: 7550-7668 Bent u van mening dat er genoeg mogelijkheden zijn voor openbaar opladen? In Nederland begint dat vrij aardig te gaan. I3, Position: 7922-7987 Zou u uw auto vaker opladen als er meer mogelijkheden zijn? Nee. I2, Position: 2632-2832 Andere mensen mogen daar ook laden, ik heb geen eigen parkeerplaats maar mijn huis is een hoekhuis wat rechtstreeks tegen de parkeerplaats aanstaat dus het is een paal en hij is ook openbaar gemaakt. I2, Position: 3283-3534 Nou een keer wel want toen stond er een… maar dat was volgens mij een dealer ofzo… had iemand een Tesla die helemaal leeg was aangesloten. Op een slowlaadpunt want dat is het natuurlijk bij thuisladen. Die heb ik laten afsluiten op een gegeven moment. I2, Position: 7869-8008 mijn vrouw parkeert naast mij, omdat het publieke plekken zijn, zodat mocht iemand anders het vol parkeren dan kan zij haar auto wegrijden. I2, Position: 15589-15648 Maar er zijn er nog steeds veels te weinig naar mijn mening I2, Position: 16565-16632 Vroeger verplaatste ik hem nog wel eens maar dat doe ik niet meer. I2, Position: 16678-16736 volgens mij werkt dat hele stekkerclub gebeuren niet hoor. I2, Position: 16737-16824 Het is leuk dat je telefoonnummers hebt. Maar niemand doet dat. Het is super onhandig. I2, Position: 17110-17205 Ik wisselde vroeger vooral omdat er minder laadpunten waren, uit beleefdheid naar anderen toe. I2, Position: 20986-21066 Thuis staat mijn auto geprogrammeerd om alleen tijdens het nachttarief te laden. I2, Position: 21258-21405 Ik zou hem op zich trouwens wel kunnen programmeren om hem hier vanaf 2 uur pas te laden, maar dan staat ie wel alsnog vanaf 8 uur aan de laadpaal. I2, Position: 21406-21486 Ik ga niet die plek opgeven want dan weet ik dat ik er om 12 uur niet kan staan. I2, Position: 24018-24057 Nou toch wel twee of drie keer per week

189

I2, Position: 25115-25273 Dat zou het wel een stuk gemakkelijker maken als daar met je laadpas ook duidelijkheid over was, waar je dus met je laadpas meteen je parkeerkosten betaalde. I2, Position: 25707-25850 Vind je dat er genoeg mogelijkheden zijn tot openbaar opladen? Nee, ik vind het wel veel beter geworden maar het is nog steeds veels te weinig. I2, Position: 26278-26371 Ik vind het nog steeds te weinig, en kleine gemeenten doen er steeds weer heel moeilijk over. I2, Position: 30295-30473 Het is zo erg zelfs dat als ik van Amsterdam af kwam en dan moest ik bijvoorbeeld lunchen, nou dan kan je, dan heb je één paal aan de snelweg maar dan moet ik eigenlijk omrijden. I1, Position: 1086-1113 I can recharge in my street I1, Position: 4212-4248 No, haven’t made use of that option. I1, Position: 10289-10376 At the office, at home or at other parking lots. I always try to find a charging pole. I1, Position: 10378-10462 How many times per week does public charging occur? Every moment when I am not here. I1, Position: 10511-10569 the stable where they ride just installed a charging pole. I1, Position: 12045-12144 Do you think there are enough opportunities to charge your EV in public? There should be much more. I1, Position: 12560-12665 Would you change your charging frequency if there were more opportunities to charge in public? Of course. I7, Position: 8517-8603 Dus die bereidheid is er wel maar als het niet nodig is ga ik niet hem niet weghalen. I7, Position: 10863-10960 Hoe vaak en wanneer laadt u in het openbaar op? Dat scenario i s echt zelden dat is 1 keer maand. I7, Position: 11776-11861 Bent u van mening dat er genoeg mogelijkheden zijn om in het openbaar op te laden? Ja I7, Position: 12300-12421 Dus het is alleen als ik ergens langer heen moet, dat het opladen ook nog zin heeft en dat er dan net een oplaadplek is. I11, Position: 3159-3333 Als ik ergens ga parkeren dan kijk ik of er een paal is maar als die er niet is ga ik niet eeuwig rondjes rijden om een paal te vinden om te parkeren. Zo erg doe ik het niet.

190

I11, Position: 5259-5382 Hoe flexibel bent u met oog op het opladen van uw EV? Wel redelijk omdat ik een laadpunt om de hoek heb midden in de stad. I11, Position: 5504-5586 Op de Boompjes is eigenlijk altijd wel plek daar zijn heel veel palen bij gekomen. I11, Position: 6382-6557 ik moet zeggen dat het in de praktijk wel lastig is. Ik word nooit opgeroepen om mijn auto te verplaatsen en als ik zie dat alles vol is maak ik er zelf ook geen gebruik van. I11, Position: 6627-6884 dat betekent dat ik eerst mijn auto moet parkeren, moet registreren welke auto het is, foto te maken en dan het kantoor in en met mijn telefoon een bericht eruit sturen, wachten tot iemand reageert en dan mijn auto parkeren. Ik vind dat best wel veel moeite I11, Position: 9292-9350 Op de Boompjes gebeurd dat minder met al die palen erbij. I11, Position: 9385-9485 Laadt u uw EV wel eens in het openbaar op? Als ik ergens anders gewoon op bezoek ga of bij klanten. I11, Position: 11196-11295 Bent u van mening dat er genoeg mogelijkheden zijn om in het openbaar op te laden? Wel steeds meer. I11, Position: 11378-11450 Bij zo’n bliksembezoek aan een supermarkt zou ik het niet zo gauw doen. I17, Position: 3959-4014 Ik heb nog nooit elektrisch geladen buiten het bedrijf. I17, Position: 10479-10537 Hoe vaak en wanneer laadt u in het openbaar op? Handjevol. I17, Position: 10674-10798 Bent u van mening dat er genoeg mogelijkheden zijn om in het openbaar op te laden? Dat is er nog niet. Dat moet nog groeien. I4, Position: 1941-2049 Dus ik kan thuis mijn auto niet opladen, dus ik laad bij klanten of bij een openbare garage waar dat wel kan I4, Position: 6859-6954 Laadt u ook wel eens in het openbaar op? Als ze er zijn, maar dat is nog steeds heel wisselend. I4, Position: 10115-10244 Soms heb je wel eens geparkeerd en dan zie je toch een laadpaal. Dan ga je niet heel snel naar je auto om alsnog in te pluggen. I4, Position: 10246-10311 Hoe vaak en wanneer laadt u in het openbaar op? Relatief weinig. I4, Position: 11415-11523 Bent u van mening dat er genoeg mogelijkheden zijn om in het openbaar op te laden? Nou nog redelijk beperkt,

191

I4, Position: 11915-12048 Zou u uw EV vaker opladen als er meer mogelijkheden tot openbaar opladen waren? Ja. Als ik een paal tegenkom dan laad ik hem wel op. I4, Position: 12503-12562 Hebt u wel eens gebruik gemaakt van de EY stekkerclub? Nee. I14, Position: 6131-6265 Laadt u uw EV wel eens in het openbaar op? Als ik naar Rotterdam ga dan zoek ik eigenlijk altijd wel een plekje in een parkeergarage. I14, Position: 6569-6702 Hoe vaak en wanneer laadt u in het openbaar op? Dat gebeurd niet zo heel vaak hoor. Een keer in de week of een keer in de twee weken. I14, Position: 6807-6984 Ik zet mijn auto in de parkeergarage en niet langs de weg aan een parkeerautomaat. Ik heb het gevoel dat die dan wat veiliger staat en dat je minder kans hebt op beschadigingen. I14, Position: 7933-8063 Voor de rest zit het eigenlijk in alle parkeergarages, dus op zich vind ik het prima. Waar ik kom, kan ik hem meestal wel opladen. I14, Position: 8065-8207 Zou u uw EV vaker opladen als er meer mogelijkheden tot openbaar opladen waren? Ja overal waar ik kom en ik kan hem opladen, laad ik hem op. I18, Position: 4004-4069 Laadt u uw EV wel eens in het openbaar op? Ja, in parkeergarages. I18, Position: 4514-4670 Bent u van mening dat er genoeg mogelijkheden zijn om in het openbaar op te laden? Er komen steeds meer plekken, dat gaat goed maar het is nog niet overal. I18, Position: 4672-4789 Zou u uw EV vaker opladen als er meer mogelijkheden tot openbaar opladen waren? Ja, en als ze beter zichtbaar zijn. I10, Position: 159-252 We hebben nu iets van 16 plekken hier in de garage, terwijl we er eerst maar 6 of 8 hadden. I10, Position: 422-529 Toen ging ik uit mezelf, als ik zelf op tijd was, om 10 uur naar beneden en verplaatste ik mijn auto even. I10, Position: 642-734 Bent u wel eens gebeld door de stekkerclub? Nee, nog nooit. En ik heb zelf ook niet gebeld. I10, Position: 874-967 Nu hebben ze er pas 10 plekken bijgebouwd en is er eigenlijk altijd wel een plek beschikbaar. I10, Position: 4053-4253 Sinds we die nieuwe laadpalen erbij hebben erbij hebben gekregen heb ik in het begin een of twee keer een probleem gehad dat ik naar de man achter de balie moest lopen van de palen doen het niet meer.

192

I10, Position: 10328-10531 Dat de werkgever zegt van joh je hebt twee mensen met een vaste werkplek, jullie kunnen samen de dag doorkomen. Dan wil ik best met die collega overleggen dat hij hem dan weghaalt en ik hem dan neerzet. I10, Position: 13903-14161 Bent u van mening dat er genoeg mogelijkheden zijn om in het openbaar op te laden? Ja ik let daar nooit zo op moet ik zeggen. Ik ken wel een paar plekken, meestal ‘s avonds want dan zie je die blauwe lampjes branden. Maar verder vallen die palen niet zo op. I10, Position: 14163-14313 Zou u uw EV vaker opladen als er meer mogelijkheden tot openbaar opladen waren? Nou ja, wat handig zou kunnen zin is misschien bij sportverenigingen. I12, Position: 5083-5195 Hoe flexibel bent u met oog op het opladen van uw EV? Er zijn bij mij in de buurt een paar openbare laadpunten. I12, Position: 8020-8102 Laadt u uw wel eens openbaar EV op? Ja, komt wel eens voor. Parkeergarages en zo. I12, Position: 8739-8824 Hoe vaak en wanneer laadt u in het openbaar op? Ik denk twee keer in de maand of zo. I12, Position: 9191-9237 Het is meer dat het aantal palen te weinig is. I12, Position: 9530-9615 Zou u uw EV vaker opladen als er meer mogelijkheden tot openbaar opladen waren? Ja. I15, Position: 1467-1552 ik laad hem altijd op op de parkeerplaats waar ik hem neerzet als ik hiernaartoe kom I15, Position: 5257-5473 Hoe flexibel bent u met oog op het opladen van uw EV? Normaal gesproken is het alleen thuis en op die parkeerplaats maar als ik ergens naartoe ga dan kijk ik altijd wel even of er een laadpaal in de buurt is of niet I15, Position: 8118-8282 Hoe vaak en wanneer laadt u in het openbaar op? Weinig, in een week bijna nooit. In de weekenden wel eens, als er dn een laadpaal staat dan hang ik hem er wel aan. I15, Position: 9420-9524 Bent u van mening dat er genoeg mogelijkheden zijn om in het openbaar op te laden? Nee. Veel te weinig. I15, Position: 9526-9621 Zou u uw EV vaker opladen als er meer mogelijkheden tot openbaar opladen waren? Ja, absoluut. I6, Position: 3040-3214 Welke incentives zouden volgens u kunnen helpen om uw EV op andere tijden op te laden? Als ik om 11 uur naar beneden loop en ik weet zeker dat er plek is dan zou ik dat doen. I6, Position: 4166-4242

193

Komt het vaak voor dat je in het openbaar laadt? Ik denk twee keer per week. I6, Position: 4244-4431 Van welke regels rondom publiekelijk opladen bent u zich bewust? Ja, alleen dat je moet betalen. Dat zouden ze moeten afschaffen, wat nog een voordeel voor het elektrisch rijden zou zijn. I6, Position: 4623-4825 Bent u van mening dat er genoeg mogelijkheden zijn om in het openbaar op te laden? Nee, er mogen er wel meer komen. Ze zijn tegenwoordig snel bezet en ik zou meer laden als er meer mogelijkheden waren. I19, Position: 6868-7087 Ik prijs mij gelukkig, ik woon in een wijk in Den Haag waar de grootste laadpaaldichtheid van de stad is. De laatste weet ik dat iemand verhuisd is en dat eigenlijk altijd plek is bij de laadpaal vlak bij mijn voordeur. I19, Position: 10955-11081 Als u in het openbaar laadt, kunt u dan altijd een oplaadstation vinden? In de stedelijke omgeving in 90% van de gevallen wel. I19, Position: 11872-11910 70% van mijn laadbeurten zijn publiek. I19, Position: 12960-13310 Ik denk wel dat daar waar mensen een eigen oprit hebben dat het daar heel makkelijk is maar daar waar mensen in de publieke ruimte leven dat je erover na moet denken hoe je het nog makkelijker kan maken. Dat is die eerste categorie waar ik het over had – die mensen die nooit laden – dat zijn de mensen die je met een gemaksprikkel wel kunt bereiken. I19, Position: 13538-13677 Bent u van mening dat er genoeg mogelijkheden zijn om in het openbaar op te laden? Nee, ik zou dat nog wel een stap verder willen brengen. I16, Position: 7050-7144 Laadt u uw EV wel eens in het openbaar op? Ja, mijn laadpaal thuis was een openbare laadpaal. I16, Position: 7671-7789 Hoe vaak en wanneer laadt u in het openbaar op? Dat komt toch niet zo vaak voor, ik denk 1 keer in de veertien dagen. I16, Position: 8594-8745 Bent u van mening dat er genoeg mogelijkheden zijn om in het openbaar op te laden? Albert Heijn zou best wat ruimer in zijn voorzieningen mogen zitten. I16, Position: 9324-9417 Zou u uw EV vaker opladen als er meer mogelijkheden tot openbaar opladen waren? Ja, ja, ja. I8, Position: 2122-2260 Wat zijn uw ervaringen met de EV? Ja, wat ik al schets he, weinig oplaadpunten en als er oplaadpunten zijn dan zijn ze of bezet of kapot. I8, Position: 9520-9627 maakt me ook niet zo uit welk moment op de dag ik hem oplaad of dat ik hem moet wisselen tijdens de lunch. I8, Position: 9627-9736

194

Als ik maar ergens gedurende de tijd van half 10 tot 6 a 7 uur zou kunnen opladen zou ik geen bezwaar hebben. I8, Position: 11832-11907 Je bent al gauw een half uur binnen dus dan heb ik dat ritje er alweer uit. I8, Position: 12615-12874 Er staan ook een paar andere palen in een dure parkeergarage en nu verwachten ze dus van mij dat ik dus twee straten verderop rij naar een plein en dan nog een keer per uur extra ga betalen om mijn auto op te laden. Dus van de gemeente moet ik dubbel betalen. I5, Position: 2021-2084 Uiteindelijk is die pal voor mijn deur geplaatst wat ideaal is. I5, Position: 8324-8503 Maar dan krijg je dat ik dan thuiskom ik al wel op dat plekje wil parkeren maar hou ik dus wel die plek bezet omdat hij pas om 1 uur gaat laden wat dus wel een dubieus puntje is. I5, Position: 8918-9048 Ik heb een keer een bekeuring gehad voor het bezet houden, dat was echt een superdure. Ik heb wel bezwaar aangetekend en gewonnen. I9, Position: 1639-1713 Er waren in Amsterdam gewoon te weinig laadpalen dat is nu wel veranderd. I9, Position: 3126-3159 Tegenwoordig is er zo veel bezet. I9, Position: 3421-3624 Welke incentives zouden volgens u kunnen helpen om uw EV op andere tijden op te laden? Hij moet de geruststelling hebben dat die ook om half 2 kan opladen en niet gelijk om half 9 al. Dus meer laadpalen. I9, Position: 4741-4827 Kunt u altijd een oplaadstation vinden wanneer u uw EV wilt opladen? Ja, bijna altijd. I9, Position: 5485-5723 Bent u van mening dat er genoeg mogelijkheden zijn om in het openbaar op te laden? Ja, bedrijven en steden zijn er heel erg mee bezig. Den Haag is dan misschien nog wel de minste maar Amsterdam en Rotterdam zijn er steeds meer mee bezig.

 Charging  pole  availability      

   

I3, Position: 760-860 Als ik op het werk kom zijn bijna alle palen bezet en als er een vrij is doet deze het meestal niet. I3, Position: 3692-3816 Vaak zeggen ze, ‘nee hoor je kan bij ons opladen’, als je daar komt en alle palen zijn bezet dan heb je alsnog een probleem. I2, Position: 367-445 Ik moet zeggen als je in het begin begint te rijden dan is het laadpaalstress. I2, Position: 1338-1539 zeker hier op de Boompjes was dat een tijd heel erg. Als je om kwart voor 8 ‘s ochtends er was dan had je geen laadpaal meer. Dus dan was het een soort wedloop wie er als eerste was om die paar palen.

195

I2, Position: 3013-3174 dat ie inderdaad gevonden mag worden maar bij sommige laadpaal kaarten verschijnt ie wel, bij andere niet. Dus hoe ze dat nou in godsnaam delen dat weet ik niet. I2, Position: 3176-3259 Maar hij is gewoon publiek beschikbaar en heel soms staat er eens een andere auto. I2, Position: 3628-3651 1. hij staat in de weg I2, Position: 5048-5113 Het feit dat je ook niet altijd een laadpaal hebt is wel irritant I2, Position: 7869-8008 mijn vrouw parkeert naast mij, omdat het publieke plekken zijn, zodat mocht iemand anders het vol parkeren dan kan zij haar auto wegrijden. I2, Position: 15505-15537 Ze zijn wel altijd bezet bijna. I2, Position: 17302-17446 Welke prikkels zouden volgens u kunnen helpen om de EV op andere tijden op te laden? De zekerheid dat ik een laadpaal zou hebben op dat moment. I2, Position: 21258-21405 Ik zou hem op zich trouwens wel kunnen programmeren om hem hier vanaf 2 uur pas te laden, maar dan staat ie wel alsnog vanaf 8 uur aan de laadpaal. I1, Position: 4249-4350 There must come a time when the entire garage is filled with electric plugs and then it is resolved. I1, Position: 4377-4487 Perhaps the QParks of the world must take these sort of things into account in the development of new garages. I1, Position: 7825-7856 When I arrive, I want to charge I1, Position: 7909-7951 it would be nice if I have a charging spot I1, Position: 8392-8449 So yes, the times that I'm here, I simply want to charge. I1, Position: 8451-8565 What incentives would drive you to charge your EV at different times? None. It always has to be available for me. I1, Position: 8918-9094 Imagine a dynamic pricing tariff in which you would pay a higher price during peak times. How would this impact your charging behavior? It wouldn’t. I should be able to leave. I7, Position: 2842-2894 Heb je wel altijd een plek? Negen van de tien keer. I7, Position: 12690-12883

196

Ik heb een keer zon appje geprobeerd. Er waren hier eerst zes oplaadplekken en die waren eigenlijk altijd vol, dus toen heb ik via dat appje geprobeerd te volgen of er nou wel of geen plek was. I11, Position: 31-96 Maar ik sta nu niet aan een laadpaal want ze waren allemaal vol. I11, Position: 2813-2977 Dan is het mijn initiatief om die auto eraf te halen of niet, maar iemand anders kan er geen gebruik van maken. Dat vind ik praktisch gezien nog wel problematisch. I11, Position: 5383-5411 Die komt redelijk vaak vrij. I11, Position: 6627-6884 dat betekent dat ik eerst mijn auto moet parkeren, moet registreren welke auto het is, foto te maken en dan het kantoor in en met mijn telefoon een bericht eruit sturen, wachten tot iemand reageert en dan mijn auto parkeren. Ik vind dat best wel veel moeite I11, Position: 9205-9291 Kunt u altijd een oplaadstation vinden wanneer u uw EV wilt opladen? Nee, niet altijd. I17, Position: 1576-1666 Als de laadpaal daar bezet dan ga je soms ‘s avonds weer terug en dan heb je niet geladen. I17, Position: 1862-2006 Wat zijn uw ervaringen met het opladen van uw EV? Ik heb nog nooit problemen gehad. Behalve dat je wel eens bij een paal staat die al bezet is. I17, Position: 7198-7384 Hij is eigenlijk altijd wel vol, het is wel eens dat ik heen en weer moet of zo of hier pas om twee uur ben en om vier uur alweer weg rijd. Hij is eigenlijk altijd wel weer helemaal vol. I4, Position: 6956-7152 Hoe lang laadt u uw ongeveer op? Op de Boompjes probeer ik hem altijd wel zo aan te lijnen dat ie minimaal zijn laadduur heeft die die kan vullen. Meestal als ik hem laad, laad ik hem maximaal op. I4, Position: 7380-7483 Hier word het vooral gedreven door de beschikbaarheid van laadpalen en natuurlijk de agenda van de dag. I4, Position: 9541-9864 Zou het uw beslissing beïnvloeden als u zou weten dat variabele prijzen beter zijn voor het milieu en het elektriciteitsnet? Nee. Nee. Het is niet zo dat ik hem niet op een bepaald moment zou opladen wetende dat het slechter is voor het milieu maar ook wetende dat op dat moment mijn enige praktische mogelijkheid zou zijn. I4, Position: 9866-9982 Kunt u altijd een oplaadstation vinden wanneer u uw EV wilt opladen? Niet altijd, hier op de Boompjes natuurlijk wel I18, Position: 1338-1483 Voelt u zich beperkt door de batterij? Nee, zeker niet. Op de locatie van Stedin kan ik laden en dan kan ik soms de hele dag elektrisch rijden. I18, Position: 4071-4227 Kunt u altijd een oplaadstation vinden wanneer u uw EV wilt opladen?

197

Soms wel, soms niet. In de stad kan ik gewoon in parkeergarages een oplaadpunt vinden. I18, Position: 4791-4922 U heeft geen app? Die appjes zijn niet zo goed hoor. Je hebt een heleboel punten die staan er dan op en zijn dan niet beschikbaar. I10, Position: 252-421 Toen stuitte ik daar ook vaak op, dan waren er geen plekken beschikbaar, dan stonden er de hele dag auto’s op te laden die allang vol waren en die lieten hem maar staan. I10, Position: 8917-9009 Dan moet ie altijd op een bepaalde plek nog opgeladen worden. Dan ben je een beetje beperkt. I10, Position: 13010-13150 Ik heb een broer in Amsterdam en die heeft een oplaadplaats in de buurt met twee plekken, daar heb ik wel eens gekeken en toen was die vol. I12, Position: 1163-1313 Op de bestemming is het niet altijd makkelijk om een laadpaal te vinden. Dan is die gewoon te ver weg van de plek waar je moet zijn, of niet praktisch I12, Position: 8615-8737 Ik kijk altijd wel even op het appje of er niet ergens in de buurt een laadplek is. Die probeer ik toch wel te gebruiken. I15, Position: 9886-10063 Je hebt een app waarop je kan zoeken of er een laadpaal in de buurt zit. Voor de mensen die hem gebruiken is die aardig, maar niet ideaal. Maar verder heb je weinig informatie. I19, Position: 7088-7378 Er is ook wel eens tijd geweest dat er een extra rijder zat en dat ik een paal door moest rijden. Dan had ik een step achterin liggen en had ik een paal op 1000-1200 meter en dat is drie minuutjes steppen dus het is een beetje van de omstandigheden afhankelijk. Ik probeer altijd te laden. I19, Position: 7692-7828 Ik zal nooit half laden, dat doe ik alleen als ik bijna leeg ben en het kiezen tussen iets of niets. Dan probeer ik wel iets te pakken. I19, Position: 13312-13487 Wat vindt u van de informatievoorziening rondom openbaar opladen van uw EV door de Nederlandse overheid? De apps die er zijn, zijn harstikke goed. Die informatie is heel goed. I16, Position: 7619-7669 Dus als de een bezet was kon ik de andere pakken. I16, Position: 9419-9658 Wat vindt u van de informatievoorziening rondom openbaar opladen van uw EV door de Nederlandse overheid? Je hebt van die sites die redelijk goed werken, die laten zien waar een laadpaal zit en of die vrij of bezet is. Dat is op zich prima. I8, Position: 712-767 merk ik nu wel dat ik 90% van de gevallen geen laadpaal I8, Position: 894-934 Hier zijn ze ook wel eens kapot of bezet

198

I5, Position: 3542-3621 Ik rij dan via mijn app naar die paal, dus het is meer aanpassen qua planning. I5, Position: 9400-9530 Ik ga gewoon ja zeggen, een paar punten zoals hier in de parkeergarage heb ik het zien groeien van 4 naar 16 wat echt geweldig is. I9, Position: 1886-2062 Heeft u nog andere veranderingen doorgevoerd in uw lifestyle nadat u een EV bent gaan rijden? Absoluut. Hulpmiddelen om laadpalen te zoeken en de reis te plannen. Goeie apps. I9, Position: 3026-3125 Naarmate de Outlanders en zo kwamen had ik vaak dat ik ergens aankwam en dat er geen plek meer was. I9, Position: 3268-3369 Je laadt hem altijd, dat doe je niet met een benzine auto. Overal waar iets vrij is laadt je hem bij. I9, Position: 4828-4988 Er zijn goeie apps en de navigatie helpt ook. Wij hebben hem in de openbare infrastructuur gezet zodat je ze kunt vinden in de app en ook of die beschikbaar is.

 Time  constraint  

   

   

I3, Position: 760-860 Als ik op het werk kom zijn bijna alle palen bezet en als er een vrij is doet deze het meestal niet. I3, Position: 4045-4338 Mensen van de Maas en Rijkswaterstaat die om half 8 aankomen, die hangen die wagens aan de paal. Dit zijn van die auto’s met kleine batterijtjes, die zijn na twee uur opgeladen maar hangen de hele dag aan die draad. Kijk haal ze na twee uur van die draad af en dan kan de volgende auto opladen I2, Position: 1338-1539 zeker hier op de Boompjes was dat een tijd heel erg. Als je om kwart voor 8 ‘s ochtends er was dan had je geen laadpaal meer. Dus dan was het een soort wedloop wie er als eerste was om die paar palen. I2, Position: 4565-4644 Nou als jij hier om 9 uur aankomt en die op de tweede op de Boompjes zijn leeg, I2, Position: 10351-10403 Dan rij ik wel op benzine terug. Zo ben ik geworden. I1, Position: 3038-3119 it does not make sense in terms of time to charge my car somewhere along the road I1, Position: 3887-3973 This morning I was at work quarter past eight. Then you always have a charging station I1, Position: 3975-4032 If you come at nine o'clock then you have a problem here. I1, Position: 8005-8049 If I’m leaving here around lunch, then what? I1, Position: 8050-8125

199

The charging should be done between the time that I arrive and when I leave I7, Position: 7046-7119 ik ga niet op zoek naar een laadpaal als ik ergens anders naartoe moet. I11, Position: 3159-3333 Als ik ergens ga parkeren dan kijk ik of er een paal is maar als die er niet is ga ik niet eeuwig rondjes rijden om een paal te vinden om te parkeren. Zo erg doe ik het niet. I11, Position: 3834-3943 Ik doe nog iedere keer braaf die stekker erin maar voor die dertien kilometer slaat het eigenlijk nergens op. I11, Position: 10309-10591 Zoals je vroeger terug moest lopen om extra muntjes in de parkeerautomaat te gooien, dat vond iedereen vervelend, vooral omdat je gestraft werd als je net even te laat kwam of het even vergeten was met een boete terwijl niemand denk ik te beroerd is om zijn parkeergeld te betalen. I17, Position: 5415-5588 Als er staat Benelux 20 minuten vertraging en Brienenoord 0 minuten dan doe ik het niet. Het is geen onbeperkte liefde om zuinig te rijden, het moet ook wel praktisch zijn. I4, Position: 3356-3427 Maar als je weinig tijd hebt dan is het toch wel een beetje een gedoe. I4, Position: 5377-5433 Dus andere prioriteiten bepalen wanneer je waar aankomt. I4, Position: 7646-7929 Het is meer gewoon de praktijk van de agenda die drijft wanneer die laadt en de beschikbaarheid van de palen. Het is niet zozeer dat het een hele bewuste keuze of dat er heel veel mogelijkheid is om alleen op bepaalde tijden te laden. Het is al wat als je hem überhaupt op kan laden. I4, Position: 9043-9154 Het hangt er dus wel heel erg van af hoeveel flexibiliteit je hebt. In de agenda en in je persoonlijke agenda. I4, Position: 10115-10244 Soms heb je wel eens geparkeerd en dan zie je toch een laadpaal. Dan ga je niet heel snel naar je auto om alsnog in te pluggen. I18, Position: 2390-2560 Hoe flexibel bent u met oog op het opladen van uw EV? Als ik op het werk kom dan heb ik meestal drie of vier uur de tijd en in die tijd zou die dan opgeladen moeten zijn I18, Position: 2755-3014 Welke incentives zouden volgens u kunnen helpen om uw EV op andere tijden op te laden? Als die auto dat zelf gaat overleggen, dat die dat zelf doet. Niet dat je allerlei dingen in moet voeren voordat je uit kan stappen want dan duurt het allemaal net te lang. I6, Position: 401-471 Nadeel is ook, thuis laad ik hem nooit op, dan neem ik de moeite niet. I19, Position: 2596-2647 Het gaat niet heel snel. 20 kilometer per uur laden I16, Position: 2318-2441

200

Wat zijn uw ervaringen met het opladen van uw EV? Prima, je moet er alleen rekening mee houden dat het wel even tijd kost. I16, Position: 2951-3078 Misschien dat het een of twee keer is voorgekomen dat alle laadpalen bezet waren maar dan ga je gewoon een uurtje later kijken. I16, Position: 4944-5237 Zit je op kantoor, dan heb je flexibiliteit eigenlijk over de hele dag. Heb ik geen afspraken buiten dan zou het mij eigenlijk niet uitmaken wanneer je de drie uur laadtijd pakt. Dat kan om 8 uur, van 8 tot 11. Maar je kan ook zeggen pak wat van half 10 tot half 12 en een uurtje in de middag. I8, Position: 8847-9080 Ik ben eigenlijk heel flexibel alleen er is wel een bottleneck, namelijk dat ik hier ‘s morgens na de files pas aankom dus meestal ben ik hier pas half 10, half 11 en ‘s avonds ga ik vanaf 6 uur pas overwegen of ik naar huis zal gaan I9, Position: 1831-1884 Vroeg in de ochtend weet je altijd dat je kan opladen

Intervening  conditions    EV  experience  

   

   

I13, Position: 0-65 Hoe lang rijdt u nu al in een elektrische auto? Bijna vijf jaar. I3, Position: 42-88 Een jaar en drie maanden in een Tesla Model S. I2, Position: 32-96 Iets meer dan een jaar want ik heb hem in december 2013 gekregen I1, Position: 46-56 Two years. I1, Position: 2355-2433 I ride a lot. I own this car for two years now and I drove over 100,000 miles. I7, Position: 226-288 Hoe lang rijdt u nu al in een elektrische auto? Bijna 3 jaar. I11, Position: 558-647 Hoe lang rijdt u nu al in een elektrische auto? Sinds ik bij EY werk, dus een half jaar. I17, Position: 6-69 Hoe lang rijdt u nu al in een elektrische auto? November 2013. I4, Position: 361-430 Hoe lang rijdt u nu al in een elektrische auto? Sinds december 2013. I14, Position: 0-69 Hoe lang rijdt u nu al in een elektrische auto? Vanaf November 2013.

201

I18, Position: 6-69 Hoe lang rijdt u nu al in een elektrische auto? Anderhalf jaar. I10, Position: 11400-11437 eerste jaar van oktober tot september I12, Position: 0-98 Hoe lang rijdt u nu al in een elektrische auto? Sinds vorig jaar februari. Iets meer dan een jaar. I15, Position: 0-70 Hoe lang rijdt u nu al in een elektrische auto? Anderhalf jaar bijna. I6, Position: 0-72 Hoe lang rijdt u nu al in een elektrische auto? Sinds eind december 2013 I19, Position: 0-58 Hoe lang rijdt u nu al in een elektrische auto? Twee jaar. I16, Position: 6-140 Hoe lang rijdt u nu al in een elektrische auto? Wij zijn met die Volvo C30 begonnen. Ik denk dat dat nou een jaar of vier geleden is. I8, Position: 1992-2120 We hebben nu al een aantal vragen gehad, maar u rijdt sinds december dus in een elektrische auto? Ja sinds december heb ik hem. I5, Position: 962-1019 Hoe lang rijdt u nu al in een elektrische auto? 2,5 jaar. I9, Position: 549-639 Hoe lang rijdt u nu al in een elektrische auto? Ik rij al vanaf 2012 een elektrische auto.

 Preferred  EV  driving  range      

   

I13, Position: 3824-3954 Ik heb soms ook in Apeldoorn of Arnhem een vaste afspraak. Dan zou je toch 180-200 kilometer moeten kunnen. Dan zou ik dat durven. I3, Position: 5036-5156 Ongeveer twee keer wat we nu hebben zou ideaal zijn, waar je vandaag met een grote benzinetank 700 a 800 kilometer komt. I2, Position: 13657-13766 Ik vind 500 kilometer toch eigenlijk een beetje het minimale als je echt niet meer op benzine kan vertrouwen. I1, Position: 7535-7582 I would definitely say 500 to 1,000 kilometers. I7, Position: 7265-7343 Welke batterijgrootte zou het beste passen bij uw (rij)behoeften? Ja, 300-400.

202

I11, Position: 4527-4703 Zoals een benzineauto 400-500 kilometer vind ik wel belangrijk en daarbij vind ik het ook wel belangrijk dat het laden vervolgens op niveau van een benzineauto zou kunnen zijn. I17, Position: 5754-5916 100-150 dan kom je wel een eind, als het alleen elektrisch en je moet een keer ergens heen, dan moet je daar rekening mee houden. Je moet dan anders leren denken. I4, Position: 6024-6221 Welke batterijgrootte zou het beste passen bij uw (rij)behoeften? Dan zou ik toch wel een auto willen die een paar honderd kilometer elektrisch kan rijden. Dan zit je wel op de Tesla Model S range. I14, Position: 4247-4352 Als ik een auto zou hebben die een paar honderd kilometer, 250 of zo, dan kan je al flink uit de voeten. I18, Position: 2191-2343 Welke batterijgrootte zou het beste passen bij uw (rij)behoeften? 100 kilometer plus. Als ik dan ergens non-stop ben en daar op kan laden, dan past het. I10, Position: 8771-8867 als je in Nederland uitstapjes wil maken zou je toch wel ook heen en terug 200 km willen hebben. I12, Position: 4848-5081 Welke batterijgrootte zou het beste passen bij uw (rij)behoeften? Ik denk een kilometer of 300. Ik zou toch wel een ritje van hier naar Arnhem heen en weer op elektriciteit willen maken. Van hier naar Eindhoven, dat soort afstanden. I15, Position: 4772-4917 Welke batterijgrootte zou het beste passen bij uw (rij)behoeften? Ik denk als je 400km effectief zou kunnen rijden dat dat het minimum zou zijn. I6, Position: 2504-2641 Welke batterijgrootte zou het beste passen bij uw (rij)behoeften? Dan zou ik thuis gaan laden en dan zou ik wel een range van 400 willen. I19, Position: 6362-6653 Welke batterijgrootte zou het beste passen bij uw (rij)behoeften? Dan zou voor mij alleen de range van minimaal 500 kilometer met een snellader passen want we hebben ook meerdere internationale vrienden en ik wil gewoon vrijdagavond kunnen besluiten dat ik zaterdag even naar Orléans rijdt. I16, Position: 4316-4557 Welke batterijgrootte zou het beste passen bij uw (rij)behoeften? Ik moet zeggen, die Volvo C30 had in de zomer 150 km dat werd toen we ze in gebruik namen wel wat n=minder dus laten we dat op 135 houden, daar kon ik prima mee uit de voeten. I8, Position: 3842-3980 Dus het zou wel mooi zijn als je zo’n auto zoals die Volvo als die nou eens een keer 100 of 200 zou kunnen, dat zou al echt enorm schelen. I8, Position: 8396-8576 Welke batterijgrootte zou het beste passen bij uw (rij)behoeften? Liefst alles boven de honderd. Dat zou al een geweldige stap zijn. Minimaal naar de honderd dat zou geweldig zijn. I8, Position: 8577-8790

203

Wanneer je kijkt naar Nederland zijn er denk ik meer mensen die een kortere woonwerk afstand hebben dan dat ik heb. Dan kun je met 100 toch best ver komen en als je dan op je werk kunt opladen kun je weer terug. I5, Position: 5768-6010 Welke batterijgrootte zou het beste passen bij uw (rij)behoeften? Nou ik vind dat Tesla het geweldig doet. Die heeft gewoon bedacht je moet 200 a 300 mijl en ook die nieuwe Mercedes B gaat naar 200. Ik denk dat 200 kilometer het minimale is. I9, Position: 2725-2809 Welke batterijgrootte zou het beste passen bij uw (rij)behoeften? 200 zou mooi zijn.

   Charging  duration      

   

I3, Position: 5632-5723 Ik denk misschien vier uur gemiddeld. Maar dit is in een jaar tijd bijna drie keer gebeurd. I2, Position: 16524-16565 Bij de Boompjes staat ie er de hele dag. I1, Position: 7791-7823 I come here and I’m here all day I7, Position: 4160-4239 ik zet hem ‘s ochtends neer, ik laad hem op en ‘s avonds haal ik hem weer weg. I7, Position: 8076-8157 Hoe lang laadt u uw ongeveer op? Het duurt drie uur geloof ik, drie en een half. I11, Position: 5841-5926 Over het algemeen is het thuiskomen, eraan hangen, en de volgende ochtend weer gaan. I17, Position: 7097-7198 Hoe lang laadt u uw ongeveer op? Vier uurtjes zeg maar. Maar meestal ben ik wel een hele dag ergens. I4, Position: 6956-7152 Hoe lang laadt u uw ongeveer op? Op de Boompjes probeer ik hem altijd wel zo aan te lijnen dat ie minimaal zijn laadduur heeft die die kan vullen. Meestal als ik hem laad, laad ik hem maximaal op. I14, Position: 4508-4602 Hoe lang laadt u uw ongeveer op? Als ik hier ben, dan ben ik meestal vol als ik weer vertrek. I18, Position: 2390-2560 Hoe flexibel bent u met oog op het opladen van uw EV? Als ik op het werk kom dan heb ik meestal drie of vier uur de tijd en in die tijd zou die dan opgeladen moeten zijn I18, Position: 2733-2753 Drie a vier uurtjes. I10, Position: 9658-9692 1.5 uur en dan zit ie helemaal vol

204

I12, Position: 5464-5592 Hoe lang laadt u uw ongeveer op? Hij doet volgens mij ongeveer drie uur over het volledig laden van de batterij als die leeg is. I15, Position: 5590-5645 Hoe lang laadt u uw ongeveer op? Meestal een paar uur. I19, Position: 2535-2619 Wat zijn uw ervaringen met het opladen van uw EV? Ja prima. Het gaat niet heel snel I19, Position: 2649-2703 Nu is de actieradius 60km en laad ik hem drie uur vol I19, Position: 7535-7586 In drie uur is die vol dus ik laad hem meestal vol. I16, Position: 2442-2529 Volgens mij doet ie er zo’n twee en een half tot drie uur over tot die helemaal vol is. I8, Position: 10082-10204 Hoe lang duurt het laden meestal? Als die echt helemaal leeg is en hij laadt heel traag op dan kan het zomaar 4 uur duren. I5, Position: 6682-6787 Hoe lang laadt u uw ongeveer op? Tot die vol is. Op Texel ga ik vanuit het vakantiehuisje kabels leggen. I9, Position: 3202-3268 Hoe lang laadt u uw ongeveer op? Ik heb een grote accu dus 6 uur.

 Other  vehicle      

   

I13, Position: 1519-1585 Heeft u een tweede (non-EV) auto? Mijn vrouw heeft nog een auto. I13, Position: 1587-1706 Wanneer gebruikt u deze? Waarom? Dat is een auto waar ik onze aanhanger achter kan hangen, dat kan niet bij die Ampera. I3, Position: 1382-1465 Heeft u nog een andere niet elektrische auto? Ja, mijn vrouw. Hier rijd ik niet in. I2, Position: 8298-8332 Heb je nog een tweede non-EV? Ja. I2, Position: 8334-8389 Wanneer gebruik je die? Ik niet. Die is van mijn vrouw. I1, Position: 2691-2761 Do you have a second (non-EV) car? When do you use which one? Why? Yes I1, Position: 2767-2830 that one is for my kids, a Citroen C1. I don’t use it myself.

205

I7, Position: 4281-4375 Nou mijn vriendin heeft wel een auto die ik ook wel gebruik maar die is in principe van haar. I7, Position: 4377-4701 Wanneer gebruikt u die dan? Nou we hebben een oprit en daar passen twee auto’s op. Als de mijne de voorste is en die van haar staat erachter dan pak ik gewoon degene waarmee ik gelijk weg kan. Dus dat is puur gemak eigenlijk dat ik niet ga wisselen van ‘goh ik wil mijn eigen auto hebben’. Om die reden pak ik die wel eens. I11, Position: 3398-3437 Heeft u een tweede (non-EV) auto? Nee. I17, Position: 2920-3068 Heeft u een tweede (non-EV) auto? Ja, maar daar rijden mijn vrouw en kinderen in. Ik bijna niet, alleen als iemand toevallig weg is met mijn auto. I4, Position: 3772-3921 Heeft u een tweede (non-EV) auto? Wanneer gebruikt u deze? Waarom? Ja ik heb nog andere auto. Met name voor vakantie en voor privé langere afstanden. I14, Position: 2909-2982 Heeft u een tweede (non-EV) auto? Mijn vrouw, maar ik gebruik die niet. I18, Position: 892-980 Heeft u een tweede (non-EV) auto? Thuis ja. Die gebruik ik niet, die is voor de vrouw. I10, Position: 6104-6142 Heeft u een tweede (non-EV) auto? Nee I12, Position: 3228-3335 Heeft u een tweede (non-EV) auto? Wanneer gebruikt u deze? Waarom? Ja, maar ik gebruik hem eigenlijk niet. I15, Position: 2497-2617 Heeft u een tweede (non-EV) auto? We hebben nog een tweede niet-elektrische auto maar die gebruik ik zelf bijna nooit. I6, Position: 1643-1785 Heeft u een tweede (non-EV) auto? Wanneer gebruikt u deze? Waarom? Als we de ruimte nodig hebben dan gebruiken we die. Op vakantie dus vooral. I19, Position: 4135-4174 Heeft u een tweede (non-EV) auto? Nee. I16, Position: 3081-3263 Heeft u een tweede (non-EV) auto? Mijn vrouw heeft ook een leaseauto maar dat is gewoon een diesel. Die gebruiken we als we met vakantie gaan, want de Volvo V60 is geen vakantieauto I8, Position: 4294-4446 Heeft u een tweede (non-EV) auto? Wanneer gebruikt u deze? Waarom? We hebben thuis wel een tweede auto die is van mijn vriend. Die is volledig benzine.

206

I8, Position: 5290-5333 Wij gebruiken meestal de elektrische auto. I5, Position: 4199-4237 Heeft u een tweede (non-EV) auto? Nee I9, Position: 2126-2319 Hoe heeft u uw rijpatroon aangepast aan het feit dat de EV opgeladen moet worden? We hebben ook een privé auto. Die combinatie is heel fijn want je moet wel met meerdere dingen rekening houden.

 Information  provision  policy  

   

   

I2, Position: 27305-27404 Wat vind je van de informatievoorziening rondom elektrisch rijden en opladen? Eigenlijk heel slecht I2, Position: 30717-30888 Dat zouden ze dus ook gewoon mogen adverteren, net als dat je hebt ‘hier komt een benzinestation’, ‘hier komt een snellaadstation’. Maar eigenlijk is er nul info vind ik. I1, Position: 12805-12841 It could, of course, be much better. I11, Position: 11708-11805 Ik verdiep me er niet zo in, niet eenduidig of zo. Het is vooral dat ik informatie moest zoeken. I17, Position: 12167-12303 Wat vindt u van de informatievoorziening rondom openbaar opladen van uw EV door de Nederlandse overheid? Daar ben ik niet zo mee bezig. I4, Position: 12050-12187 Wat vindt u van de informatievoorziening rondom openbaar opladen van uw EV door de Nederlandse overheid? Ik zie er niet zo heel veel van. I14, Position: 8209-8371 Wat vindt u van de informatievoorziening rondom openbaar opladen van uw EV door de Nederlandse overheid? Ik heb niet de behoefte om meer informatie te ontvangen. I18, Position: 4924-5049 Wat vindt u van de informatievoorziening rondom openbaar opladen van uw EV door de Nederlandse overheid? Wat mij betreft wel. I10, Position: 14807-14925 Wat vindt u van de informatievoorziening rondom openbaar opladen van uw EV door de Nederlandse overheid? Goed, denk ik I12, Position: 9617-9851 Wat vindt u van de informatievoorziening rondom openbaar opladen van uw EV door de Nederlandse overheid? Daar is volgens mij weinig mis mee. Er zijn allerlei websites waar je kunt vinden welke palen er zijn en zelfs of ze bezet zijn.

207

I15, Position: 9886-10063 Je hebt een app waarop je kan zoeken of er een laadpaal in de buurt zit. Voor de mensen die hem gebruiken is die aardig, maar niet ideaal. Maar verder heb je weinig informatie. I15, Position: 10065-10213 Wat zijn dingen waar u in aangevuld had willen worden? Gewoon een sneller beter overzicht waar laadpalen zijn en wanneer laadpalen komen enzovoorts. I6, Position: 4827-4973 Wat vindt u van de informatievoorziening rondom openbaar opladen van uw EV door de Nederlandse overheid? Daar hoor ik eigenlijk heel weinig over. I19, Position: 13312-13487 Wat vindt u van de informatievoorziening rondom openbaar opladen van uw EV door de Nederlandse overheid? De apps die er zijn, zijn harstikke goed. Die informatie is heel goed. I16, Position: 9419-9658 Wat vindt u van de informatievoorziening rondom openbaar opladen van uw EV door de Nederlandse overheid? Je hebt van die sites die redelijk goed werken, die laten zien waar een laadpaal zit en of die vrij of bezet is. Dat is op zich prima. I8, Position: 14668-14870 Wat vindt u van de informatievoorziening rondom openbaar opladen van uw EV door de Nederlandse overheid? Ik vind dat de overheid er drie keer niks aan doet. Ik vind zelf dat ik enorm wordt tegengewerkt. I5, Position: 10160-10529 Wat vindt u van de informatievoorziening rondom openbaar opladen van uw EV door de Nederlandse overheid? Rijksoverheid heeft natuurlijk die bijtellingsregeling waarmee ze het stimuleren. Lokale overheid die vind ik Rotterdam heel vooruitstrevend. Genoeg PR, groene bordjes en website daar ben ik echt mee geholpen maar je moet natuurlijk zelf ook wel proactief zoeken.

Regulatory  issues  

   

I2, Position: 15066-15283 ik vind bijvoorbeeld bij mij in de gemeente ook het flauwe antwoord toen ik zelf een paal van de gemeente wou laten plaatsen ‘maar er zijn twee palen in de gemeente’. Ja, maar de dichtbijzijnste is een kwartier lopen. I2, Position: 26278-26371 Ik vind het nog steeds te weinig, en kleine gemeenten doen er steeds weer heel moeilijk over. I19, Position: 12678-12959 Ik heb heel bewust bij de gemeente een aanvraag gedaan voor een kabelgoot, verzonken bij mij in de stoep voor mijn deur om op het moment dat ik thuis ben ook voor de deur kan laden. Ik wist dat die afgewezen zou worden maar ik was gewoon even nieuwsgierig naar wat ze zouden doen. I16, Position: 7144-7229 Wij zijn heel lang bezig geweest bij de gemeente Den Haag om een laadpaal te krijgen. I8, Position: 12132-12259 Ik heb wel een discussie gehad met de gemeente Nijmegen, want die pretenderen groen te zijn dus dat wil ik dan best challengen.

208

I8, Position: 17140-17308 Die wou graag een plug-in maar die heeft dat niet gedaan omdat de gemeente Nijmegen niet wou faciliteren. En ik weet zeker dat er veel meer mensen zijn die dit hebben.

Outcomes Social  approval    

Once people adopted an (PH)EV they get social approval as an outcome I13, Position: 7766-7826 Hoe zijn over het algemeen de reacties op uw EV? Mooie auto. I3, Position: 8273-8423 Hoe zijn de reacties op de elektrische auto? Heel positief. Gebruikelijke dingen, mooie auto, innovatief, hoe lang kan je er mee rijden, is die snel? I2, Position: 11504-11657 dat is een tip van iemand hier, toch goedkoper en beter voor je batterijen… ik laad hem niet aan de paal warm worden ondanks dat het mijn eigen stroom is I2, Position: 12644-12774 twee maanden geleden de tip heb gekregen dat ik hem niet in ‘drive’ moet zetten maar in ‘longdrive’ moet zetten. Dat scheelt ook. I2, Position: 34280-34561 Ik heb ook een of twee mensen in mijn familie die zeggen dat het helemaal niet goed voor het milieu is vanwege de kosten om een elektrische auto te maken, de batterij af te breken en dat je uiteindelijk duurder uit bent. Ze wijzen me er ook op dat groene stroom niet écht groen is. I1, Position: 13847-13931 How do people react on your EV? The reactions are no different than for other cars. I7, Position: 14187-14249 Hoe zijn over het algemeen de reacties op uw EV? Op zich goed. I11, Position: 8950-9036 De batterij en het afbreken daarvan, daar hoor je allerlei wisselende berichten over. I11, Position: 13362-13411 Iedereen begrijpt het wel kostentechnisch gezien. I17, Position: 12457-12492 De reacties zijn op zich positief. I17, Position: 12492-12608 Maar ze zeggen ook van ‘je gaat elektrisch rijden en dan kom je in zo’n grote bak aan, dat zal elkaar wel opheffen’. I17, Position: 12776-12903 Heeft u vrienden die een EV hebben? Weinig maar de meeste hebben wel even een stukje meegereden en die waren super enthousiast. I4, Position: 14520-14615 Hoe zijn over het algemeen de reacties op uw EV? Je krijgt er niet echt expliciete reacties op, I14, Position: 9798-9950 Hoe zijn over het algemeen de reacties op uw EV?

209

Op zich wel leuk. Mensen komen kijken en willen weten wat dat voor paal het is. Hoe ver de auto rijdt. I18, Position: 5724-5834 Hoe zijn over het algemeen de reacties op uw EV? Nieuwsgierigheid, wantrouwen of je echt wel elektrisch rijdt. I10, Position: 15646-15785 In het begin stopte zelfs nog de jongetjes op de fiets om te kijken van wat hij nu weer aan het doen was met die oplaadkabel aan zijn huis. I10, Position: 15953-16240 In het begin was het wel vaak dat men geïnteresseerd was tijdens de lunch kwamen er vragen over, het is voordelig misschien ook wel interessant maar mijn verhalen in de spits op de spitsstrook op de rechterbaan 90km per uur rijden dan zie je sommige mensen toch wel weer afhaken denk ik. I10, Position: 16241-16467 Het scheelt allemaal niet zo veel en ze hebben altijd wel opmerkingen paraat ‘voordat je die accu hebt vervangen is ook niet milieuvriendelijk’, veel mensen proberen ook altijd redenen te verzinnen om niet elektrisch te rijden I10, Position: 16469-16588 Of ze vinden een Prius geen spannende auto. Ik heb zelf nooit zo veel met auto’s gehad, hij moet rijden en dat is het. I12, Position: 10458-10535 Sommige mensen hebben er wel eens in meegereden en die vinden het mooi stil. I12, Position: 10535-10692 Ik heb zo ongeveer de meest luxe uitvoering van de Volvo die je kan hebben. Als mensen een keer meerijden vinden e het over het algemeen een prachtige auto. I15, Position: 3184-3474 Hoe zijn over het algemeen de reacties op uw EV? Heel verbaasd van mensen. Iedereen gaat ervan uit als je zo uit hebt dat je dan ook elektrisch kan rijden behoorlijke afstanden en dan is 35 km bijna niks. Als je zegt 50km en dat is ook echt op een woon-werk stuk dan wordt het echt nuttig. I6, Position: 5312-5398 Hoe zijn over het algemeen de reacties op uw EV? Goed, maar niet overdreven positief. I6, Position: 5398-5450 Mensen vragen wel van hoe ver rijd je nou eigenlijk? I19, Position: 14746-14882 Hoe zijn over het algemeen de reacties op uw EV? Heel positief, veel informatief ook. Mensen weten vaak weinig van elektrisch rijden af. I19, Position: 15223-15285 Mensen vinden me ook stil en vinden het gevaarlijk op de weg. I16, Position: 10892-11067 Hoe zijn over het algemeen de reacties op uw EV? Ja, waar ik me wel aan stoor, dat zijn eigenlijk wel een paar dingen. De discussie of het nou echt milieubesparend is of niet. I8, Position: 5048-5164 Maar dan is er weer geschreven over elektrische auto’s dat ze schadelijk ijn, en dat ze extra bandenslijtage hebben.

210

I8, Position: 18059-18113 In mijn omgeving vinden veel mensen het een leuke auto I5, Position: 10993-11056 Hoe zijn over het algemeen de reacties op uw EV? Heel positief. I5, Position: 11057-11115 In het begin was het wel van o je hoort ze niet gevaarlijk I5, Position: 11223-11291 Mensen zeggen wel veel dat het toch geen zin heeft voor het milieu. I9, Position: 6315-6379 Hoe zijn over het algemeen de reacties op uw EV? Heel positief.

Pricing  schemes   People stating what they want regarding the pricing I13, Position: 5147-5335 Prefereert u een variabele of een vaste prijs? Wat zijn de voor en nadelen? Ik zou voor variabel zijn. Dan krijg je prikkeling om op andere tijden te laden, dat heeft ook nut voor Stedin. I13, Position: 5475-5769 Zou het uw beslissing beïnvloeden als u zou weten dat variabele prijzen beter zijn voor het milieu en het elektriciteitsnet? Ja, het feit dat je daardoor beïnvloedt wordt en daar op zou gaan sturen, dan doe je het vanzelf op de betere momenten voor het net. En vanzelf dus ook voor het milieu. I3, Position: 6480-6586 Zou u een variabele of een vaste prijs prefereren? Dat maakt me niet veel uit. Benzineprijs varieert ook. I3, Position: 6588-6698 Als variabele prijzen beter zijn voor het milieu zou u dit dan wil beïnvloeden? Ja dat zou geen probleem zijn. I2, Position: 22382-22506 En stel dat je het zelf zou moeten betalen? Vast, want ik vind dat wel betrouwbaar en dan weet je tenminste waarvoor het is. I1, Position: 9232-9342 If peak charging will be very expensive, unrealistically expensive, then I wouldn’t charge during peak times. I1, Position: 9345-9648 Would you prefer a variable or a fixed price? What are the pros and cons? Well, with what I just said if it would be around the price of diesel it still doesn’t make a difference to me. If it is much more expensive than diesel, I'll just park and don’t. Then it becomes very quiet at the charging poles. I7, Position: 9088-9198 stel dat je bijvoorbeeld een soort dal en piek tarief zou hebben dan zou dat misschien ook nog kunnen schelen. I7, Position: 9728-9951 Stelt u zich eens voor dat er dynamisch tarief geld waarbij een hogere prijs betaald tijdens piekuren. Hoe zou dit uw laadgedrag beïnvloeden?

211

Afhankelijk van het verschil zou ik hem dan misschien na de lunch wel neerzetten. I7, Position: 10097-10182 Prefereert u een variabele of een vaste prijs? Wat zijn de voor en nadelen? Een vaste I7, Position: 10269-10494 Zou het uw beslissing beïnvloeden als u zou weten dat variabele prijzen beter zijn voor het milieu en het elektriciteitsnet? Nee, ik denk het niet omdat ik in mijn beleving met zo’n auto sowieso al een duit in het zakje doe. I11, Position: 7686-7762 Ik denk dat als het privé zou zijn, dat ik daar wel rekening mee zou houden. I11, Position: 8079-8227 Prefereert u een variabele of een vaste prijs? Wat zijn de voor en nadelen? Ik denk dat ik het wel interessant zou vinden als het variabel zou zijn. I11, Position: 8289-8423 Zou het uw beslissing beïnvloeden als u zou weten dat variabele prijzen beter zijn voor het milieu en het elektriciteitsnet? Ook wel. I17, Position: 9072-9205 Ik denk dat als je het omdraait, dus als je het systeem laat bepalen wanneer die hem oplaad, want hij heeft tijdsraam van zoveel uur. I17, Position: 9931-10151 Dan maakt vast of variabel niet heel veel uit? Voor mij niet omdat je het systeem laat bepalen wat het slimste is en de rekening die gaat naar het bedrijf. Ik merk het niet zo maar ik wil het ook niet onnodig duur maken. I4, Position: 9232-9299 Ik zou me best wel iets bij een variabele prijs kunnen voorstellen I4, Position: 9316-9474 mensen die het heel belangrijk vinden om meteen ‘s ochtends te kunnen opladen dat ook tot uitdrukking moeten brengen in dat ze een stukje extra moeten betalen I14, Position: 5847-6129 Ik zou het prima vinden, en ik denk dat dat uiteindelijk beter is voor het milieu omdat mensen er dan meer op gaan letten, om dat variabel te doen. Dan wordt je wel getriggerd om op een goedkopere manier die auto op te laden en het is voor het totale milieu uiteindelijk ook beter. I18, Position: 3241-3620 Stelt u zich eens voor dat er dynamisch tarief geld waarbij een hogere prijs betaald tijdens piekuren. Hoe zou dit uw laadgedrag beïnvloeden? Als je dat in kan stellen is dat prima. Ik wil niet telkens hoeven nadenken dat ik naar buiten moet om de stekker erin te steken. De Outlander kan dat, die heeft zo’n timer. Als het er is en ik kan het makkelijk instellen dan doe ik dat. I18, Position: 3622-3772 Prefereert u een variabele of een vaste prijs? Wat zijn de voor en nadelen? Ligt eraan wat het voordeel is ten opzichte van de moeite niet meer doen. I18, Position: 3774-3915 Zou het uw beslissing beïnvloeden als u zou weten dat variabele prijzen beter zijn voor het milieu en het elektriciteitsnet? Ja hoor, zeker. I18, Position: 3921-4002

212

zou u eerder geneigd zijn voor een variabele prijs te gaan? Als dat beter is, ja. I10, Position: 11962-12248 Stelt u zich eens voor dat er dynamisch tarief geld waarbij een hogere prijs betaald tijdens piekuren. Hoe zou dit uw laadgedrag beïnvloeden? Dat denk ik wel ja. Als ik weet wanneer het het goedkoopst dan zou ik mijn laadgedrag er wel op aanpassen. Alle kleine beetje helpen natuurlijk. I10, Position: 12251-12373 Prefereert u een variabele of een vaste prijs? Wat zijn de voor en nadelen? Variabele prijs, ik ben daar vrij flexibel in. I12, Position: 7164-7336 Stelt u zich eens voor dat er dynamisch tarief geld waarbij een hogere prijs betaald tijdens piekuren. Hoe zou dit uw laadgedrag beïnvloeden? Nu doet het me helemaal niks. I12, Position: 7338-7710 Prefereert u een variabele of een vaste prijs? Wat zijn de voor en nadelen? Als je nu kijkt naar de spreiding tussen laag en hoog tarief, die is zo klein. Wat ik per maand vergoed krijg dat is een paar tientjes. Of dat nou dertig of veertig of vijftig euro is, daar zou ik niet heel erg wakker van liggen. Als het verschil 30 of 100 in de maand is dan zou ik wel opletten. I12, Position: 7712-8018 Zou het uw beslissing beïnvloeden als u zou weten dat variabele prijzen beter zijn voor het milieu en het elektriciteitsnet? Vanuit mijn vak en mijn achtergrond snap ik heel erg dat je laden op het goede moment heel veel investeringen scheelt. Alleen al van daaruit zou ik daar als het kon al aan meedoen. I15, Position: 7023-7304 Stelt u zich eens voor dat er dynamisch tarief geld waarbij een hogere prijs betaald tijdens piekuren. Hoe zou dit uw laadgedrag beïnvloeden? Niet, want nog steeds is het moment dat ik die pas erlangs haal leidend. Ik parkeer hem ‘s morgens om half 7 en vervolgens pak ik de metro I15, Position: 7749-7930 Prefereert u een variabele of een vaste prijs? Wat zijn de voor en nadelen? In combinatie met de techniek, dat ie zelf de laagste prijs er uitpakt zou een variabele prijs prima zijn I6, Position: 3992-4030 Ik denk dat ik voor variabel zou gaan. I6, Position: 4032-4164 Zou het uw beslissing beïnvloeden als u zou weten dat variabele prijzen beter zijn voor het milieu en het elektriciteitsnet? Licht. I19, Position: 9415-9683 We hebben natuurlijk het belastingvoordeel ten opzichte van de laadkosten, dat de prijssensitiviteit van de mensen echt enorm klein is. Ik geloof ongetwijfeld dat een prijsvariabiliteit een bepaald effect zal hebben maar dat zal marginaal zijn volgens mijn inschatting I16, Position: 6514-6696 Stel dat je je dat kunt halveren door je laadtijd in te stellen naar een goedkoper moment, en dat levert je 5 euro per week op, dan zou ik daar wel moeite voor doen als particulier. I16, Position: 6698-6953 Stelt u zich eens voor dat er dynamisch tarief geld waarbij een hogere prijs betaald tijdens piekuren. Hoe zou dit uw laadgedrag beïnvloeden?

213

Ik denk dat als je drie prijsprikkel achterwege laat, dan moet je het echt hebben vanuit een duurzaamheidsgevoel. I8, Position: 10630-10857 Stelt u zich eens voor dat er dynamisch tarief geld waarbij een hogere prijs betaald tijdens piekuren. Hoe zou dit uw laadgedrag beïnvloeden? Zou me niet heel veel uitmaken, ligt er een beetje aan hoe de variabele zich beweegt. I8, Position: 10977-11120 Misschien is het goedkoper door de tijd heen, maar dat weet ik niet. Ik hou van flexibiliteit. Maar vast of variabel zou mij om het even zijn. I8, Position: 11122-11323 Zou het uw beslissing beïnvloeden als u zou weten dat variabele prijzen beter zijn voor het milieu en het elektriciteitsnet? Dan zou ik me misschien wel meer gedreven voelen om voor variabel te kiezen. I5, Position: 6789-6921 Welke incentives zouden volgens u kunnen helpen om uw EV op andere tijden op te laden? Je moet incentives in de portemonnee hebben. I5, Position: 7028-7052 Echt de prijs prikkelen. I5, Position: 8076-8224 Prefereert u een variabele of een vaste prijs? Wat zijn de voor en nadelen? Ik zou wel dynamisch willen met het idee dat ’s nachts dan goedkoper is. I5, Position: 8505-8792 Zou het uw beslissing beïnvloeden als u zou weten dat variabele prijzen beter zijn voor het milieu en het elektriciteitsnet? Dan zou ik het zeker doen. Nachtstroom is een issue maar ook overdag als het heel hard waait dat die dan gaat laden. Dat vind ik best als ik dan aan de paal sta. I9, Position: 4013-4223 Stelt u zich eens voor dat er dynamisch tarief geld waarbij een hogere prijs betaald tijdens piekuren. Hoe zou dit uw laadgedrag beïnvloeden? Ja, maar dan moet het wel ten goede komen aan het elektrisch rijden. I9, Position: 4225-4339 Als je stimuleert dat op bepaalde momenten laden goedkoper is, zoals daluren, dan zou ik daar rekening mee houden. I9, Position: 4340-4459 Mijn gedrag zou daarvan veranderen als dit invloed heeft op mijn portemonnee. Met een financiële prikkel helpt dat ook. I9, Position: 4460-4546 Ik zou daarbij een vaste prijs willen in verband met de regeling met onze werknemers.

 Smart  charging  

   

   

I13, Position: 4464-4789 Ik denk dat als het gewoon gefaciliteerd zou worden, dan zou ik het best vinden. Dat het me weinig moeite kost. Dus als ik gewoon kan intoetsten van doe het vannacht om 2 uur maar en hij doet het, dan vind ik het wel best. Ik denk dat het niet zo veel moeite kost dat je dat gewoon kan sturen via een app of weet ik veel wat. I3, Position: 4493-4653

214

Je offert tien plaatsen op waar je als je aankomt je auto kan neerzetten, je sleutels aangeven en op een briefje neerzet hoe laat je je auto’s weer wilt hebben. I3, Position: 5818-5876 Prikkel zou kunnen zijn als je dat niet zelf hoeft te doen I3, Position: 5990-6047 ik zeg ik wil rond zeven uur met een opgeladen auto weg.. I3, Position: 7151-7260 Je zou regels kunnen opstellen dat je op die plek mag staan mits je ophangt wanneer je je auto weer weghaalt. I2, Position: 22738-22827 ik ben best wel milieubewust maar zoek de oplossing in de techniek en niet in ‘belasten’. I1, Position: 4377-4487 Perhaps the QParks of the world must take these sort of things into account in the development of new garages. I1, Position: 4488-4578 But maybe a plug is already outdated; you already have other systems that are much easier. I1, Position: 11051-11107 Do you get a notification when the car is fully charged? I1, Position: 11346-11578 Actually you should get a notification via Stedin. Stedin can see that there is no more power taken there, so he must be full. Stedin notifies Travel Card and Travel Card notifies the user. That's just a matter of making agreements. I1, Position: 12408-12558 How much should you invest, even as a municipality, to encourage this, knowing that new systems are coming that will support different ways to charge. I7, Position: 11408-11625 Wat zouden in uw ogen handige regels voor publiekelijk opladen zijn? Ik weet het niet. Misschien zou je een soort van timertje kunnen zetten op dat ding zodat als die eenmaal klaar is dat je dan een berichtje krijgt. I7, Position: 13228-13639 Het kan denk ik niet heel moeilijk zijn om gewoon actueel te zien of daar een auto aan gekoppeld zit of niet. Zit daar een stekker in dan moet dat ding gewoon op rood staan, zit daar geen stekker in dan is die groen. Volgens mij moet dat kunnen want er is immers toch al geregistreerd dat er een auto staat op te laden, dus als je dat gewoon slim zou kunnen koppelen en vervolgens bundelen in een appje of zo. I11, Position: 6886-6956 Ik denk dat als het laagdrempelig is dat ik wel gebruik van zou maken. I11, Position: 10591-10833 Nieuwe efficiënte middelen met Parkmobile en zo zorgen ervoor dat het voor iedereen prettig werkt en dat het niet meer zo’n strafmaatregel is wat het eerst leek, maar gewoon betalen voor wat je gebruikt zodat iedereen daar eerlijk mee omgaat. I11, Position: 10834-11041 Met dat stekkeren ook, dat moet je op een positieve manier benaderen maar wel mensen faciliteren om daar op een andere manier gebruik van te maken. Niet beboeten maar juist faciliteren en inzichtelijk maken.

215

I11, Position: 11042-11194 Als ik ’s avonds een berichtje krijg als ik op de bank zit, grote kans dat ik dan even mijn auto verplaats. Dat soort ontwikkelingen zou ik toejuichen. I17, Position: 7473-7719 Eigenlijk zou ik alleen maar een eindtijd ergens in willen voeren waarin ik verwacht hoe laat ik weg ga en dan moet het apparaat maar kijken. Stel ik ben de hele dag hier en ik zet erin 4 uur of 5 uur weg en dan mag het systeem daarbinnen kijken. I17, Position: 7720-7887 Risico loop je dan als je ineens weg moet. Het gebeurd wel eens dat je eruit moet, maar dan zou het kunnen dat die niet opgeladen is en dan gaat die op benzine verder. I17, Position: 9072-9205 Ik denk dat als je het omdraait, dus als je het systeem laat bepalen wanneer die hem oplaad, want hij heeft tijdsraam van zoveel uur. I17, Position: 9497-9581 Ik zet hem erin en ik geef eigenlijk aan wanneer ik denk dat ik hem weer nodig heb. I17, Position: 9634-9767 Als je hem daar voldoende ruimte in geeft kan die dus de goedkope momenten kiezen. Daar voel ik meer voor dan dat je het zonder doet. I17, Position: 9768-9929 Ik zou het liever als volgt zien: je steekt je stekker erin, je houdt je kaart ervoor en vervolgens geef je je eindtijd aan. Dat zou ik meer als oplossing zien. I17, Position: 9768-9929 Ik zou het liever als volgt zien: je steekt je stekker erin, je houdt je kaart ervoor en vervolgens geef je je eindtijd aan. Dat zou ik meer als oplossing zien. I17, Position: 10314-10477 Zodra ik stop dan zet ik hem eraan en laat het over aan de technologie wat het gunstigst is voor het net en daarmee wellicht ook het goedkoopste voor het bedrijf. I17, Position: 10799-11119 Ik voorzie nog wel eens dat je met je auto op een parkeerplek gaat staan en in plaats van dat je hem met een kabel aansluit, dat die met een vorm van inductie oplaadt. Dat die je auto herkent en dat die hem gewoon inschakelt om te laden. Je hoeft niet met stekkers te klooien of weet ik veel wat, daar geloof ik wel in. I14, Position: 4730-4991 Het moet gewoon simpel te doen zijn en je moet er niet al te veel moeite voor hoeven doen. Als ik hem er hier ‘s morgens in prik en ik kan bij wijze van spreken op mijn telefoon van achter mijn bureau zeggen van zo laat moet die gaan laden, dan is dat al prima. I18, Position: 2755-3014 Welke incentives zouden volgens u kunnen helpen om uw EV op andere tijden op te laden? Als die auto dat zelf gaat overleggen, dat die dat zelf doet. Niet dat je allerlei dingen in moet voeren voordat je uit kan stappen want dan duurt het allemaal net te lang. I18, Position: 3241-3620 Stelt u zich eens voor dat er dynamisch tarief geld waarbij een hogere prijs betaald tijdens piekuren. Hoe zou dit uw laadgedrag beïnvloeden? Als je dat in kan stellen is dat prima. Ik wil niet telkens hoeven nadenken dat ik naar buiten moet om de stekker erin te steken. De Outlander kan dat, die heeft zo’n timer. Als het er is en ik kan het makkelijk instellen dan doe ik dat.

216

I10, Position: 15240-15379 Misschien is het er al, een app, dat je even kijkt van ik ben nu hier, is er een oplaadpaal in de buurt. Dat zou wel handig zijn natuurlijk I12, Position: 6208-6562 Eneco levert bij die laadpaal zo’n appje en dan kun je hem ook met de app aan en uit zetten. Ik vind het heel verbazingwekkend dat je geen tijd kan ingeven. Als ik ‘s avonds thuiskom en ik ga pas de volgende ochtend weg dan kan het me geen bal schelen wanneer die oplaad. Als die de volgende ochtend maar gewoon opgeladen is om naar mijn werk te rijden. I15, Position: 5647-5869 Welke incentives zouden volgens u kunnen helpen om uw EV op andere tijden op te laden? Als ik weet dat ik heel de dag werk, dan maakt het mij niet uit wanneer die opgeladen wordt, dan moet dat puur technisch gezien kunnen. I15, Position: 6344-6821 Hoe zou u beïnvloedt kunnen worden zodat u de EV op andere tijden laadt? Niet. Ik plug hem in op het moment dat ik thuiskom en ik haal mijn kaartje erlangs en dan moet de techniek het doen. Als de techniek voor mij regelt dat ie om 4 uur ‘s nachts begint te laden, prima. Geen enkele moeite mee. Als ik om 4 uur ‘s nachts mijn bed uit moet om die laadpaal te activeren, dat gaat niet gebeuren. Dus daarin moet je ontzorgt worden, als je ontzorgt wordt dan is het geen probleem. I15, Position: 7558-7747 Uiteindelijk heeft het geen enkele zin om het een menselijke handelingen te laten zijn. Je zou hem gewoon in willen stellen dat ie aan het eind van de dag klaar is voor een minimaal bedrag. I19, Position: 9171-9415 Die sociale samenwerking via sms of apps of hoe je dat dan ook doet, dat zou voor mij persoonlijk een prikkel zijn. Ik geloof daar wel in, maar dat werkt alleen bij de mensen die hem echt vanuit een donkergroen visie rijden, die idealist zijn. I16, Position: 5277-5742 Je zou op de dagen dat je een afspraak hebt buiten de deur, of meerdere afspraken, dan zou je eigenlijk een instelmogelijkheid moeten hebben waarop je kan zegen dat je nu wil laden. Of dat je kan aangeven ‘laden op het moment dat ik de stekker erin doe’ of ‘laden binnen een bepaalde tijdsperiode’ en dan heb je zelf bepaald wanneer het beste moment ervoor is. Gaan wij meer en meer met dergelijke auto’s rijden dan moeten dat soort slimme oplossingen er wel komen. I16, Position: 5277-5742 Je zou op de dagen dat je een afspraak hebt buiten de deur, of meerdere afspraken, dan zou je eigenlijk een instelmogelijkheid moeten hebben waarop je kan zegen dat je nu wil laden. Of dat je kan aangeven ‘laden op het moment dat ik de stekker erin doe’ of ‘laden binnen een bepaalde tijdsperiode’ en dan heb je zelf bepaald wanneer het beste moment ervoor is. Gaan wij meer en meer met dergelijke auto’s rijden dan moeten dat soort slimme oplossingen er wel komen. I16, Position: 6013-6330 Stel nou dat je hem op het moment dat je thuis bent op eigen kosten moet laden, dan denk ik dat als je dan kan zeggen van dat ie in plaats van om 5 uur of 6 uur ‘s avonds gaat laden, pas om 11 uur ‘s avonds gaat laden en de laadkosten kunnen daarmee 30/40 % lager zijn , dan denk i kwel dat dat effect gaat sorteren. I16, Position: 6514-6696 Stel dat je je dat kunt halveren door je laadtijd in te stellen naar een goedkoper moment, en dat levert je 5 euro per week op, dan zou ik daar wel moeite voor doen als particulier. I16, Position: 8429-8515 Dan zou het wel handig als je een melding op je telefoon krijgt als je telefoon vol is

217

I8, Position: 14407-14537 Het mooiste zou zijn dat je als gebruiker een app hebt waarmee je kan zien dat je auto opgeladen is en dat je hem weg moet halen. I5, Position: 9914-10157 Je moet dus een stekkerclub hebben, of een wireless charger. Het moet anders en slimmer en dan denk ik dat Fastned een hele goeie kans maakt. Over 5 jaar lachen we ons rot over die stekkers. Ik heb dus geen problemen met dat ik niet kan laden. I9, Position: 5127-5483 Ik zou het mooi vinden als op een parkeerplaats met vier laadpalen elke parkeerplaats kan opladen en dus niet naar die specifieke vier moet. Dit sluit ook aan op smart denken. Je moet naar een centraal systeem verbonden met simpele kabels. Geen techniek maar wel de mogelijkheid om mijn auto er op aan te sluiten op de tijden dat ik dat wil en weer weg ga.

Social  norms  and  rules    

Related to charging behavior in public places I13, Position: 6493-6599 Van welke regels rondom publiekelijk opladen bent u zich bewust? Als ik ergens ga staan, dan ga ik laden. I13, Position: 6601-6699 Wat zouden in uw ogen handige regels voor publiekelijk opladen zijn? Dat blijft moeilijk natuurlij I3, Position: 3913-3994 daar ligt een hele vorm van dienstverlening klaar, dat is electric valet parking. I3, Position: 4045-4338 Mensen van de Maas en Rijkswaterstaat die om half 8 aankomen, die hangen die wagens aan de paal. Dit zijn van die auto’s met kleine batterijtjes, die zijn na twee uur opgeladen maar hangen de hele dag aan die draad. Kijk haal ze na twee uur van die draad af en dan kan de volgende auto opladen I3, Position: 4493-4653 Je offert tien plaatsen op waar je als je aankomt je auto kan neerzetten, je sleutels aangeven en op een briefje neerzet hoe laat je je auto’s weer wilt hebben. I3, Position: 5878-5986 Als je valet parking kan introduceren, je komt binnen, geeft je sleutel af aan studenten en die regelen dat. I3, Position: 6916-6991 Bent u zich bewust van regels rondom het openbaar opladen? Nee, geen idee. I3, Position: 7151-7260 Je zou regels kunnen opstellen dat je op die plek mag staan mits je ophangt wanneer je je auto weer weghaalt. I2, Position: 17110-17205 Ik wisselde vroeger vooral omdat er minder laadpunten waren, uit beleefdheid naar anderen toe. I2, Position: 21594-21701 Volgens mij staat er bij het bordje trouwens dat je aan het laden moet zijn om op die plek te mogen staan. I2, Position: 24494-24648 Van welke regels rondom openbaar opladen ben je je bewust?

218

Nou ja, wat ik net zei. Volgens mij mag je er alleen maar staan als je echt aan het laden bent. I2, Position: 24656-24691 benzine auto’s mogen er niet staan. I2, Position: 27020-27221 Dus ik denk dat je echt, als alles elektrisch op een gegeven moment moet gaan rijden, dat er volgens mij wel uiteindelijk een toekomst is, dan zou elke parkeerplek eigenlijk een laadpunt moeten hebben. I1, Position: 10731-10904 No different than if you park somewhere that you have to pay parking fees. You should not think that you also pay your parking fee if you pay for charging at a certain spot. I1, Position: 11874-11975 you are not allowed to park your car over there because that’s only allowed when you charge your car. I7, Position: 11005-11155 Van welke regels rondom publiekelijk opladen bent u zich bewust? Niet, buiten dat je volgens mij dat ding aangesloten moet hebben en hem moet opladen. I7, Position: 11625-11774 Je hebt dan bijvoorbeeld een uur om dat ding dan weg te zetten en als die er na dat uur nog staat zou je een kleine boete kunnen uitschrijven of zo. I11, Position: 7978-8077 Het ontstekkeren geeft ook wat meer pressie, dat als je blijft hangen dat het dan meer gaat kosten. I11, Position: 9487-9567 Van welke regels rondom publiekelijk opladen bent u zich bewust? Zijn er regels? I11, Position: 9638-9891 Ik vind dat, in de fase waarin we nu zitten met die ontwikkeling rondom elektrisch rijden, dat je het in eerste instantie nog heel erg laagdrempelig moet maken. Dus niet heel erg veel regelgeving om het te stimuleren en zo makkelijk mogelijk te houden. I17, Position: 11121-11227 Van welke regels rondom publiekelijk opladen bent u zich bewust? Daar ben ik eigenlijk niet zo mee bekend. I4, Position: 10323-10383 regels rondom publiekelijk opladen bent u zich bewust? Nee. I4, Position: 10535-11000 Er was geen grens op de fiscale stimulering mogelijkheden gedifferentieerd naar auto type. Dus een Porsche 918 Spider van 12 miljoen heeft dezelfde fiscale faciliteiten als een Toyota Prius. Dat schiet natuurlijk een beetje zijn doel voorbij. Ik denk dat het wel goed zou zijn om fiscale stimuli te limiteren tot een bepaald prijsniveau van auto’s zodat je niet hele gekke gevallen krijgt waar er van geprofiteerd wordt op een manier die eigenlijk niet eerlijk is. I14, Position: 6986-7066 Van welke regels rondom publiekelijk opladen bent u zich bewust? Nee niet echt. I14, Position: 9093-9292

219

Je mag er gewoon als werkgever wat van zeggen als iemand zo’n ding rijdt en alleen maar benzine verstookt. Als die niet opgeladen is, en je krijgt daar een penalty voor, dat zou ik we logisch vinden. I18, Position: 4327-4398 Van welke regels rondom publiekelijk opladen bent u zich bewust? Geen. I10, Position: 4626-4756 Met name de periode van vorig jaar heb ik de auto wel eens moeten verplaatsen dat de ene laadpaal het wel deed en de andere niet. I10, Position: 10024-10328 geen enkel probleem als ik weet dat een collega hem altijd in de ochtend gebruikt en die haalt in de lunchpauze zijn auto weg en je maakt daar afspraken over met iemand die ook vast op de Boompjes werkt en ik moet even naar beneden om mijn auto dan op die plek te zetten, dat zou een prikkel kunnen zijn. I10, Position: 10532-10711 Dat is puur als de werkgever mij dat vraagt van hier heb je een collega die hetzelfde probleem heeft dan vindt ik het geen enkel probleem om die tien minuten daaraan te besteden. I10, Position: 12505-12668 Maar als mijn werkgever dat vraagt of ik hem op wil laden op een bepaal tijdstip. Dat heb ik al gezegd die tien minuten die mij dat extra kost zijn geen probleem. I10, Position: 13379-13447 dat je m ook niet de hele dag mag laten staan of zo. Dat weet ik wel I10, Position: 13518-13761 Misschien moet je een schijf hebben waarop je kan aflezen wanneer iemand klaar is met laden of terug kan komen als je in de buurt moet parkeren en je bent er een hele dag op bezoek. Dat je weet wanneer degene die hem oplaadt hem gaat weghalen. I12, Position: 8826-9042 Van welke regels rondom publiekelijk opladen bent u zich bewust? Volgens mij is het eigenlijk wel de bedoeling dat je op zon parkeerplek alleen staat als je laad. En dat als je vol bent dat je dan je auto weg haalt. I15, Position: 8354-8490 buiten dat als je aan de laadpaal staat moet je hem aan hebben staan en moet die aangekoppeld zijn, dan mag je er staan en anders niet. I15, Position: 8492-8680 Wat zouden in uw ogen handige regels voor publiekelijk opladen zijn? Op het moment dat er een elektrische plek is, mag er geen gewone auto staan maar dan moet dit ook wel aangegeven staan. I6, Position: 3215-3311 Maar iedereen doet hetzelfde zet zijn auto in de ochtend neer en haalt hem in de avond weer weg. I6, Position: 3312-3474 Misschien mobielen opladers dat je kan zien als er eentje vol is dat je die kan pakken en in je eigen auto kan doen. Dan hoef je je auto ook niet te verplaatsen. I6, Position: 4244-4431 Van welke regels rondom publiekelijk opladen bent u zich bewust? Ja, alleen dat je moet betalen. Dat zouden ze moeten afschaffen, wat nog een voordeel voor het elektrisch rijden zou zijn.

220

I6, Position: 4507-4621 Een beheerder zou handig zijn die oplet welke klaar zijn en deze mobiel aan nieuw parkerende auto’s kan aanbieden. I19, Position: 11912-12201 Van welke regels rondom publiekelijk opladen bent u zich bewust? Als je aan de paal staat moet je gestekkerd staan en staan te laden en zo gauw je vol bent dan moet je er in principe vanaf behalve als dat moment bereikt ’s avonds na tienen. Dat zijn meer etiquette dan regels volgens mij. I16, Position: 7791-7899 Van welke regels rondom publiekelijk opladen bent u zich bewust? Niet zo zeer, ik ben daar niet zo druk mee. I8, Position: 12046-12131 Van welke regels rondom publiekelijk opladen bent u zich bewust? Nee, zijn er regels? I8, Position: 13603-13867 Wat zouden in uw ogen handige regels voor publiekelijk opladen zijn? Als iemand elektrisch rijdt dan moet je die toch ook gewoon een beetje een voordeel geven. Een beetje triggeren. Ik zou dus zeggen elektrische parkeerplaatsen alleen maar voor elektrische auto’s. I5, Position: 7107-7197 Ik ken het tarief niet maar doe wel calculaties, ik dacht dat het gewoon 20 a 21 cent was. I5, Position: 8794-8918 Van welke regels rondom publiekelijk opladen bent u zich bewust? Allemaal, staat mooi op dat paaltje, Rotterdam Elektrisch. I9, Position: 4990-5091 Van welke regels rondom publiekelijk opladen bent u zich bewust? Je gaat niet bij een voordeur staan.

221