inburgering en werving vrouwen werving vrouwen De Frontoffice Inburgering is een tijdelijke

postbus 16118 2500 bc den haag

fax: 070 370 62 74 [email protected]

De Frontoffice Inburgering is een tijdelijke

www.integratie.net www.inburgering.net

ondersteuningsstructuur vanuit het Rijk en heeft als belangrijkste opdracht om het veld te ondersteunen bij de uitvoering van het

en werving vrouwen

tel: 070 370 91 00

inburgering

frontoffice inburgering

www.integratie.net www.inburgering.net

nieuwe inburgeringsstelstel.

eerdere uitgaves • inburgering en

opvoedingsondersteuning • inburgering en

maatschappelijke participatie

• inburgering en inkoop • inburgering en examen nederland • inburgering en reïntegratie • inburgering en werkgevers • inburgering en kinderopvang

frontoffice inburgering

• inburgering en multimedia

inburgering

en werving vrouwen

Voorwoord Deel 1 1. Inleiding 2. Rol van gemeente 3. Intake 4. Begeleiding 5. Klantgroepen 5.1 Geïsoleerde vrouwen 5.2 Vrouwen die starten met participatie 5.3 Actieve vrouwen 5.4 Hoger opgeleide vrouwen 6. Financiën

inhoud colofon

De werving van vrouwen

3

voor de pilot was een 5 8 14 16 20 21 25 29 33 35

belangrijk aandachtspunt voor de gemeenten.

voorwoord Het kabinet wil de komende jaren investeren in het verhogen van de kwaliteit van inburgering. Het doel is dat meer mensen hun inburgering afronden met een voor hen goed taalniveau dat leidt tot economische en sociale participatie. Onder de inburgeraars bevindt zich nog een grote groep vrouwen in een achterstandssituatie. Vooral de positie van geïsoleerde vrouwen

samenstelling

Deel II: praktijkcases 1. Den Haag: Stichting Ontmoeting met Buitenlandse Vrouwen 2. Rotterdam: Stichting Leer- en Ontmoetingsproject voor Vrouwen 3. Zwolle: project Bezoekvrouwen 4. Rotterdam: vrouwenstudio’s 5. Nijmegen: project Doe Mee 6. Utrecht: Vrouwen Ontmoetingsproject

41 42

Ravestein & Zwart, Nijmegen

of braken die voortijdig af. Het is een uitdaging om de komende jaren deze groep te bereiken en meer te betrekken

47 49 51 53

bij de samenleving. Het kabinet heeft naar aanleiding van het Nationaal Actieplan Taal Totaal van de commissie Participatie van Vrouwen uit Etnische Minderheidsgroepen (PaVEM) extra geld beschikbaar gesteld

Silvia Korevaar

eindredactie

uitkering en komen nauwelijks in contact met de autochtone bevolking. Ook hebben ze geen inburgeringstraject gevolgd

45

Frontoffice Inburgering

Nel Buis, projectleider PaVEM-pilot

is zorgwekkend. Zij zijn laagopgeleid, hebben geen werk of

voor een pilot. Hieraan doen vijf gemeenten mee: Amsterdam,

Bijlagen 1. Klantprofiel van allochtone vrouwen 2. Contactgegevens

ontwerp en realisatie

Den Haag, Nijmegen, Rotterdam en Utrecht. De PaVEM-pilot

56 60

is gestart in 2006 en loopt tot in 2009. Het doel is tweeledig: realiseren van circa 2.500 extra inburgeringsvoorzieningen voor allochtone vrouwen én verbeteren van het rendement en de

concreet geeft vorm,

kwaliteit van de voorzieningen. Dat laatste gebeurt door middel

Amersfoort

van een aantal experimenten die betrekking hebben op onderdelen

fotografie

van het inburgeringstraject.

Jurjen Poeles, Meppel druk Broese & Peereboom, Breda uitgave augustus 2007

Aan de inhoud van deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend.

werving vrouwen | 3

1.1

De werving van vrouwen voor de pilot was een belangrijk

Gemeenten hebben al veel

aandachtspunt voor de gemeenten. Dit moest in korte tijd gebeuren.

geïnvesteerd in voorzieningen

Een struikelblok is het vinden en motiveren van de vrouwen die

voor vrouwen.

door diverse omstandigheden een geïsoleerd leven leiden. Hiervoor zijn in de pilotgemeenten en door organisaties die gericht

voorwoord

zijn op het bereiken van geïsoleerde vrouwen, inspirerende oplossingen bedacht. In dit laatste boekje van de Frontoffice

inleiding

Inburgering (per 1 juli 2007 opgeheven) worden de belangrijkste positieve praktijkervaringen van de gemeenten en organisaties

De PaVEM-pilot Taal Totaal is midden 2006 van start gegaan

beschreven. Het blijkt goed mogelijk om de groep geïsoleerde

in vijf gemeenten: Amsterdam, Den Haag, Nijmegen, Rotterdam

vrouwen te bereiken, maar dat vergt nauwe samenwerking met

en Utrecht. Doel van Taal Totaal is het geven van een

organisaties die contacten met deze vrouwen hebben of kunnen

kwantitatieve en kwalitatieve impuls aan de inburgering van

leggen. De praktijkvoorbeelden in dit boekje gaan met name over

allochtone vrouwen. In de pilot wordt bijzondere aandacht

initiatieven voor geïsoleerd levende vrouwen. Verder worden

geschonken aan het bereiken van vrouwen in een achterstands-

initiatieven genoemd voor vrouwen die in meer of mindere

positie. Een van de elementen van de pilot is het werven van

mate participeren.

sociaal geïsoleerde vrouwen: welke vormen van werving werken het beste en wat is nodig om vrouwen te motiveren voor

Succesvolle toeleiding is een tweede aandachtspunt. De inburge-

deelname aan een inburgeringstraject?

ringsvoorziening moet aansluiten bij wat een vrouw wil, kan en nodig heeft. Ofwel een voorziening die aansluit bij het huidige

De positie van allochtone vrouwen is nog steeds zwak. Dit blijkt

niveau van participatie, de participatiewensen, de invulling van

uit recente onderzoeken van het Sociaal en Cultureel Planbureau:

randvoorwaarden en de hulp bij persoonlijke problemen die

Emancipatie in Estafette (2004) en de Sociale atlas van vrouwen uit

inburgering belemmeren.

etnische minderheden (2006). Ruim de helft van deze groep vrouwen bevindt zich in een kansarme positie. Zij hebben geen

Ik wil de vijf pilotgemeenten en de organisaties die beschreven

werk, zijn laag opgeleid en hebben nauwelijks contacten met de

staan in de praktijkcases bedanken voor hun bijdrage om de

autochtone bevolking. Het versterken van hun positie is niet alleen

methoden van werving en toeleiding overdraagbaar te maken.

van groot belang om te voorkomen dat hun kinderen taalachter-

Ik hoop dat dit boekje andere gemeenten zal inspireren de groep

standen oplopen, maar ook om gebruik te maken van de potentie

moeilijk te bereiken vrouwen te stimuleren om een inburgerings-

van deze vrouwen voor de samenleving.

voorziening te volgen en meer in de samenleving te participeren.

Gemeenten hebben de aflopen jaren al veel geïnvesteerd in inburgeringsvoorzieningen voor vrouwen. Toch is duidelijk dat

Laurette Spoelman, projectleider Frontoffice Inburgering

een groot aantal vrouwen nog steeds niet wordt bereikt of niet enthousiast kan worden gemaakt voor het volgen van een inburgeringsvoorziening. Het gaat vooral om sociaal geïsoleerde vrouwen.

4 | werving vrouwen

werving vrouwen | 5

inleiding

Focus op geïsoleerde vrouwen

De succesfactoren verschillen per klantprofiel. Natuurlijk mag de

In deze handreiking gaat het alleen over de werving en toeleiding

financiële kant van het verhaal niet ontbreken. In hoofdstuk 1.6

van inburgeringsplichtige en inburgeringsbehoeftige allochtone

worden de financieringsmogelijkheden van een toelichting voorzien.

vrouwen. Er is hierbij veel aandacht voor het werven van sociaal

Ook is er aandacht voor de inkoop van wervingsactiviteiten en

geïsoleerde vrouwen. De werving en toeleiding van vrouwen met

de (Europese) regels die hiervoor gelden.

een uitkering wordt uitgebreid behandeld in de brochure Inburgering en reïntegratie van de Frontoffice Inburgering.

inleiding In deel II van dit boekje zijn zes praktijkcases opgenomen. Deze komen vooral uit de pilotgemeenten. De voorbeelden geven

Routeplanner voor visie en beleidsontwikkeling

een goed beeld van hoe gemeenten en organisaties er samen in

Om de positie van allochtone vrouwen te versterken is het belangrijk dat de

slagen om de groep geïsoleerde vrouwen te bereiken.

gemeente uitgaat van een integrale visie en integraal beleid. De Frontoffice Inburgering heeft hiervoor de Routeplanner Inburgering en Participatie Allochtone vrouwen gemaakt. Dit is voor de gemeente een instrument om tot een visie en beleidsontwikkeling voor inburgering en participatie van vrouwen te komen en de uitvoering te ondersteunen. De routeplanner biedt handreikingen voor een kwalitatief en kwantitatief inzicht in de doelgroep. Ook bevat het instrument een beleidsscan, een uitvoeringsscan en een formulier om de activiteiten van de verschillende organisaties in de gemeenten te inventariseren. De routeplanner is te vinden op de website Handig: www.handreikinginburgeringgemeenten.nl.

In de pilot wordt bijzondere aandacht geschonken aan het bereiken van vrouwen in een achterstandspositie.

Leeswijzer Deel I van dit boekje behandelt de diverse aspecten van het werven en toeleiden van vrouwen. Hoofdstuk 1.2 gaat in op wat deze begrippen inhouden. Ook wordt gekeken naar de rol van de gemeente: welke keuzes kan de gemeente maken? Bij werving en toeleiding is een goede intake essentieel. Dit onderwerp komt in hoofdstuk 1.3 aan bod. Hoofdstuk 1.4 neemt de begeleiding onder de loep. Hiervoor worden vaak speciaal getrainde contactvrouwen ingezet. Hoofdstuk 1.5 zoomt in op de vier verschillende klantgroepen: geïsoleerde vrouwen, vrouwen die starten met participeren, actieve vrouwen en hoger opgeleide vrouwen.

6 | werving vrouwen

werving vrouwwen | 7

1.2

Vrouwen worden gestimuleerd

Maar ook met het aanbieden van voorzieningen in de nabije

om vanuit hun eigen motivatie

omgeving waarbij rekening wordt gehouden met de schooltijden van de kinderen en met het bieden van duidelijkheid over de mogelijk-

deel te nemen.

heden voor kinderopvang. Dat laatste aspect komt uitvoerig aan bod in het boekje Inburgering en kinderopvang van de Frontoffice

rol van gemeente

rol van gemeente

Inburgering.

Verschillende rollen mogelijk De gemeente kan werving en toeleiding zelf op zich nemen

De gemeente kan de werving en toeleiding op verschillende

of uitbesteden. Ook is een mengvorm mogelijk. Maar eerst

manieren ter hand nemen: zelf doen, uitbesteden of een mengvorm

antwoord op de vraag: wat houden werving en toeleiding van

van beide. Om een keuze te maken is het belangrijk dat de

allochtone vrouwen eigenlijk in?

gemeente een visie op en beleid voor de inburgering en participatie van vrouwen ontwikkelt. Dat bepaalt immers hoeveel aandacht de

Omschrijvingen

gemeente wil besteden aan specifieke groepen van vrouwen en wat

Werving kan worden omschreven als het bereiken van vrouwen

ze wil investeren in de uitvoering van werving en toeleiding.

uit de doelgroep en hen stimuleren om vanuit de eigen motivatie deel te nemen aan een inburgeringsvoorziening. Toeleiding is het

Inzicht in omvang van doelgroep

aanbieden van een voorziening op maat die rekening houdt met

Eerst is inzicht nodig in de omvang van de doelgroep. De gemeente

individuele en institutionele factoren.

kan verschillende bronnen raadplegen:

De omschrijving van toeleiding verdient een nadere toelichting:

De individuele factoren

wat wordt onder individuele en institutionele factoren verstaan?

hebben betrekking

De individuele factoren hebben betrekking op de motivatie van een vrouw om een inburgeringsvoorziening te willen volgen. Denk bijvoorbeeld aan het vergroten van het eigen netwerk, het vinden van werk of een beter begrip voor de kinderen in hun situatie op school. Bij individuele factoren gaat het ook om de grootte van het gezin en de zorg daarvoor en om mogelijke belemmeringen die moeten worden opgelost, zoals psychosociale problemen, financiële problemen en problemen binnen het gezin.

op de motivatie van een vrouw om een inburgeringsvoorziening te willen volgen.

• Het Bestand Potentieel Inburgeringsplichtigen (BPI) van de IB-Groep is een belangrijke bron van informatie. Het BPI bevat informatie over het aantal vrouwen dat mogelijk inburgeringsplichtig is op grond van de Wet inburgering. Het betreft alleen vrouwen die geen Nederlandse nationaliteit hebben. • Voor vrouwen die over de Nederlandse nationaliteit beschikken, kan de gemeente gebruikmaken van het GBA, gemeentelijke bestanden van nieuw- en oudkomers, het bestand van de Wet werk en bijstand en de bestanden van UWV. • Voor vrouwen met de Nederlandse nationaliteit is het ook

Institutionele factoren hebben betrekking op de rol van de gemeente

mogelijk via een rekenkundige methode tot een globale

en de inzet van organisaties die de vrouwen kunnen bereiken.

kwantificering van de doelgroep te komen. In het rapport Emancipatie in Estafette van het Sociaal en Cultureel Planbureau staan landelijke cijfers over de omvang van kwetsbare en kansarme groepen. Deze cijfers kunnen worden vertaald naar de situatie in de eigen gemeente.

8 |werving vrouwen

werving vrouwen | 9

rol van gemeente

Formuleren van doelen

Deze aanpak heeft het voordeel dat de gemeente de volledige regie

De gemeente formuleert aan de hand van de eigen ambitie wat ze

heeft. De medewerkers kunnen meestal vooraf bepalen of vrouwen

wil bereiken op het terrein van inburgering en participatie van vrou-

tot de doelgroep behoren. Zij staan in direct contact met de

wen. Bijvoorbeeld in hoeverre er onderscheid wordt gemaakt tussen

vrouwen die ingaan op de uitnodiging. Ook kan snel actie worden

bepaalde groepen. En ook welke groepen de gemeente wil facilite-

ondernomen bij de toeleiding naar een voorziening. Een nadeel is

ren bij de voorbereiding op het inburgeringsexamen en vormen van

rol van gemeente

dat alleen de vrouwen worden bereikt die bekend zijn in systemen.

participatie. De gemeente stelt de eisen vast voor de in te kopen

Ook zal voor sommige vrouwen de drempel om in te gaan op

voorzieningen. Hetzelfde geldt voor de manier waarop vrouwen

een uitnodiging te hoog zijn, vooral voor vrouwen die nauwelijks

worden geworven en toegeleid naar de voorzieningen.

participeren. Verder is zelf werven arbeidsintensief; er wordt een groot beroep op de ambtelijke capaciteit gedaan.

Utrecht: eigen taal als instructietaal Binnen de PaVEM-pilot in Utrecht wordt lesgegeven met behulp van instructie

Uitbesteden

in de eigen taal. Hiervoor was bijzonder veel belangstelling. Vrouwen die al

In dit geval wordt de werving van specifieke groepen vrouwen

eerder taalles volgden, zagen geen heil in eenzelfde lesaanpak en meldden zich

ingekocht. Het werven wordt overgelaten aan geselecteerde

spontaan voor deze specifieke aanpak.

aanbieders van inburgeringsvoorzieningen of ingekocht bij andere organisaties. Uit de voorbeelden met uitbesteden komt naar voren dat aanbieders en organisaties gebruikmaken van hun netwerken

Het komt voor dat de verschillende

Keuzemogelijkheden bij werving

binnen de gemeenten of op zoek gaan naar die netwerken.

De gemeente een aantal keuzemogelijkheden bij de werving:

De netwerken zijn bijvoorbeeld buurthuizen, moedercentra,

• zelf werven;

moskeeën en scholen.

• uitbesteden van werving;

Een voordeel is dat hiermee geen ambtelijke capaciteit is gemoeid.

• een mengvorm van beide.

En door de netwerken van de organisaties kunnen groepen vrouwen

aanbieders die bij de werving zijn betrokken, zich richten op dezelfde netwerken.

worden gevonden die de gemeente zelf niet kan bereiken. Nadeel

Zelf werven

kan zijn dat de gemeente de regie kwijtraakt. Het komt voor dat

Wanneer de gemeente de werving van vrouwen zelf ter hand

de verschillende aanbieders die bij de werving zijn betrokken, zich

neemt, ondernemen medewerkers van de gemeente acties om

richten op dezelfde netwerken. Buurthuizen en moskeeën worden

specifieke groepen vrouwen te bereiken. Hierbij wordt over het

dan meerdere keren benaderd met het verzoek mee te werken

algemeen gebruikgemaakt van eigen klantvolgsystemen of het BPI.

aan de werving van vrouwen. Dat geeft veel irritatie. Ook moet de

In de voorbeelden waarbij de gemeente zelf werft, worden vrouwen

gemeente na de werving nog goedkeuring verlenen voor de

meestal aangeschreven. Ze krijgen een uitnodiging voor een gesprek

deelname aan een inburgeringsvoorziening.

of een bijeenkomst.

10 | werving vrouwen

werving vrouwen | 11

rol van gemeente

Mengvorm

Een ander succesvol project voor de werving van moeilijk bereikbare vrouwen is de

Bij een mengvorm behoudt de gemeente de regie. De gemeente

‘brede intake’ door medewerkers van het Bureau Inburgering. Zij leggen huisbe-

bepaalt wie op welke wijze specifieke groepen vrouwen benadert.

zoeken af. In een aantal hoogbouwflats zijn gesprekken met de bewoners gevoerd

Dit kan voor een deel door de inzet van gemeentelijke capaciteit

over hun toekomst en gezondheid en de verbetering van de leefomgeving. Op

of inhuur van tijdelijke krachten. Daarnaast kan de gemeente

basis hiervan nemen de medewerkers van Bureau Inburgering contact op met

samenwerken met organisaties die door de gemeente worden

rol van gemeente

organisaties die iets voor de bewoners kunnen betekenen, zoals huisarts, school,

gesubsidieerd of werving inkopen bij aanbieders.

sportvereniging en woningbouwcorporatie. Wanneer sprake is van een taalachter-

In de praktijkvoorbeelden met een mengvorm nodigt de gemeente

stand bij bewoners, kunnen de medewerkers hen toeleiden naar een inburgerings-

bijvoorbeeld vrouwen die bekend zijn in de bestanden, zelf uit en

voorziening. Tevens is een ‘buurtflat’ ingericht die elke dag open is. De bewoners

voert hiermee ook zelf gesprekken. De gemeente houdt er rekening

kunnen hier voor allerlei zaken terecht. De diensten worden aangeboden door

mee dat zij niet in staat is bepaalde groepen te bereiken, zoals

wijkwelzijnsorganisaties en andere lokale partijen.

geïsoleerde vrouwen of juist hoogopgeleide vrouwen. Hiervoor worden aan de gemeente gelieerde organisaties ingezet of delen van de werving ingekocht. Bij aan de gemeente gelieerde organisaties gaat het meestal om organisaties die door de gemeente worden gesubsidieerd, zoals buurthuizen, thuislesorganisaties en Vluchtelingenwerk.

Utrecht: integrale wervingsaanpak

De gemeente houdt er rekening mee

In Utrecht zijn via wijkconsulenten de netwerken in de wijk gemobiliseerd; onder andere basisscholen, buurthuizen, migrantenzelforganisaties, moskeeën en het Vrouwen Ontmoetingspunt. De vrouwenorganisatie Al Amal is ingezet

dat zij niet in staat

voor het werven van moeilijk bereikbare vrouwen. Al Amal heeft wijkbijeenkomsten

is bepaalde groepen

georganiseerd in Kanaleneiland, Overvecht en Oudwijk. De organisatie heeft

te bereiken, zoals geïsoleerde vrouwen of juist hoogopgeleide

een uitgebreid netwerk van vooral Marokkaanse vrouwen en weet ook de ‘traditionelere’ vrouwen te bereiken. De wijkbijeenkomsten leverden zeventig aanmeldingen voor de PaVEM-pilot op. De gemeente gaf een vergoeding van n 25 voor elke aangemelde deelneemster.

vrouwen.



1.3

Een goede intake leidt

Duidelijk beeld

tot plaatsing op een

Een goede intake geeft een duidelijk beeld over: • waar de vrouw staat wanneer het gaat om participatie binnen de

passend traject.

samenleving; actief, beperkt actief in de wijk of op school, of geïsoleerd binnen de eigen gemeenschap of gezin;

intake

intake

• de competenties die zij heeft opgedaan in het land van herkomst of in Nederland door mantelzorg, opleiding, opvoeding, vrijwilligerswerk en/of werk;

Voor de toeleiding naar het juiste traject is een goede intake

• de ambities van de vrouw voor de toekomst: actief worden in

essentieel. De intake is bepalend voor de keuze van het traject,

de wijk, binnen een vereniging of een bestuur, leren,

de intensiteit van de begeleiding, de invulling van de randvoor-

opvoeding of werk;

waarden en de hulp bij persoonlijke problemen.

• het taalbeheersingsniveau en/of niveau van analfabetisme; • het vermogen om te leren;

Intake essentieel

• de persoonlijke omstandigheden en belemmeringen van de vrouw.

Een goede intake is noodzakelijk om de vrouw een traject aan te bieden dat past bij haar ambities, mogelijkheden en persoonlijke

Soms verlengde intake nodig

omstandigheden. De intake leidt tot plaatsing op een traject dat

De intake is een momentopname. Bij een eerste intake wordt het

aansluit bij de huidige niveau van participatie, taal, leervermogen en

beeld niet altijd volledig ingevuld. Een verlengde intake kan nood-

ambitie voor de toekomst. Een traject waarbij ook gekeken is naar

zakelijk zijn om een compleet beeld te krijgen. Ambities en

de persoonlijke omstandigheden van een vrouw. Denk bijvoorbeeld

omstandigheden kunnen tijdens het traject veranderen.

aan gezin, gezondheid, inkomen, opvoeding van kinderen, werk en

Daarom is het nodig om periodiek te bekijken of het traject en

zorgtaken. Hiermee kan rekening worden gehouden door goed

de randvoorwaarden nog steeds passend zijn.

de randvoorwaarden in te vullen, bijvoorbeeld de intensiteit van begeleiding, kinderopvang en een leslocatie in de buurt. Maar ook door voorafgaand aan het traject of gelijktijdig hulp in te schakelen voor problemen met de gezondheid, het gezin of schulden. Hiervoor moeten verbindingen worden gelegd met andere beleidsterreinen, zoals armoedebeleid, gezondheidszorg, jeugdhulpverlening, schuldhulpverlening en welzijn. Ook zijn verbindingen nodig met andere geldstromen: de bijzondere bijstand, de Wet maatschappelijke ondersteuning, de middelen voor het armoedebeleid en schuldsaneringsfondsen.



1.4

De contactvrouw gaat

De contactvrouw kan eraan bijdragen dat de gemeente voldoende

eerst na wat de individuele

oog heeft voor de individuele randvoorwaarden bij het volgen van een voorziening, zoals les in de wijk, les tijdens schooluren en

behoeften zijn.

begeleiding

duidelijkheid over kinderopvang.

begeleiding

Voorkomen van uitval Wanneer de inburgeringsvoorziening van start is gegaan, is het wenselijk dat de gemeente goed nadenkt over hoe ze de

Bij het werven en toeleiden van specifieke groepen is het belang-

begeleiding verder invult. Kiest de gemeente ervoor om zelf via

rijk om te zorgen voor een goede begeleiding. Dit geldt zeker

klantmanagement begeleiding te bieden of blijft een specifieke vorm

voor geïsoleerde vrouwen. Hiervoor worden vaak speciaal

van begeleiding door bijvoorbeeld een contactvrouw gewenst?

getrainde contactvrouwen ingezet. Zij moeten eerst een

Bij geïsoleerde vrouwen en vrouwen die niet sociaal redzaam zijn,

vertrouwensband opbouwen.

is het risico op uitval groot. De uitval ontstaat soms door een probleem die met een kleine interventie snel kan worden opgelost,

Inzet van contactvrouwen

zoals een probleem met de docent of binnen de groep, een tijdelijk

De werving van geïsoleerde vrouwen wordt meestal gedaan door

probleem met kinderopvang of ziekte binnen het gezin.

contactvrouwen. Hiervoor zijn verschillende benamingen in gebruik;

Door gesprekken te houden kan een misverstand uit de weg worden

onder andere ambassadrices, buurtcontactvrouwen, vrijwilligsters

geruimd of een tussenoplossing voor de opvang van kinderen of bij

en wijkcontactvrouwen. Deze contactvrouwen krijgen een speciale

ziekte worden gevonden.

training. Wanneer een contactvrouw een geïsoleerde vrouw benadert, richt zij zich in de eerste plaats op de totale situatie van een vrouw.

Voor een vrouw die zich sociaal niet

Ze gaat na wat de individuele behoeften van die vrouw zijn. Dat kan

kan redden, is de

meer zijn dan de behoefte om de taal beter te willen spreken en het

intake bij de

eigen netwerk te vergroten. Een deel van de vrouwen wil ook hulp bij het oplossen van problemen met de gezondheid, de financiële situatie of de opvoeding van de kinderen. Dergelijke problemen

gemeente een grote stap.

De gemeente moet hierbij keuzes maken. De gemeente moet bepalen welke klantgroepen specifieke begeleiding krijgen en in hoeverre zij wil investeren in begeleiding. Dit kan door: • zelf intensief klantmanagement te bieden. Dat betekent een investering in gemeentelijke capaciteit. • de intensieve begeleiding uit te besteden. Uitbesteding kan op twee manieren: begeleiding inkopen of die opdragen aan

kunnen de toeleiding naar een inburgeringsvoorziening belemmeren.

organisaties die door de gemeente worden gesubsidieerd.

Het is dan zaak dat de contactvrouw zorgt voor een zorgvuldige

Inkoop leidt vaak tot een hogere prijs voor het traject.

doorverwijzing naar deskundige hulp, zonodig de hulpvraag begeleidt

Bij het inzetten van een organisatie die door de gemeente wordt

en toezicht houdt op de afwikkeling.

gesubsidieerd, is begeleiding vaak in de subsidievoorwaarden

Hetzelfde geldt voor de toeleiding naar een inburgeringsvoorziening.

opgenomen. Is dit niet het geval, dan is een aparte subsidie nodig.

Voor een vrouw die zich sociaal niet kan redden, is de intake bij de

Zie hoofdstuk 1.6 voor meer informatie.

gemeente een grote stap. Door misverstanden en onbegrip kan een afspraak niet doorgaan. 16 |werving vrouwen


begeleiding

Rotterdam: ambassadrices, social coaches en talentcoaches

Wegwijs in Nederland

Rotterdam heeft gekozen voor het inkopen van de specifieke vormen van begelei-

Bij het project Wegwijs in Nederland van de gemeente Den Haag en de

ding bij de werving en toeleiding en tijdens de inburgeringsvoorziening. De aanbie-

Mondriaan Onderwijsgroep krijgt de inburgeraar een coach. De coach kan helpen

ders van inburgeringsvoorzieningen werken samen met organisaties die in begelei-

met het maken van huiswerk, het extra oefenen van Nederlands en de voorberei-

ding zijn gespecialiseerd. Aanbieder Kaleos richt zich binnen de PaVEM-pilot op

ding op het inburgeringsexamen. De inburgeraar en coach bezoeken organisaties

de vrouwen zonder werk en inkomen. Kaleos werkt samen met Sezer, die voor de

begeleiding

werving ambassadrices inzet. Ambassadrices zijn vrouwen uit de doelgroep zelf

in de stad, musea of sportcentra of ze doen gewoon leuke dingen met elkaar zoals koken en winkelen.

die andere vrouwen stimuleren om deel te nemen aan een inburgeringsvoorziening. Zij werven binnen de eigen wijk. Ze doen dit bij bijeenkomsten waar vrouwen uit de doelgroep aanwezig zijn. De ambassadrices begeleiden de

Of de gemeente de werving zelf oppakt, uitbesteedt of kiest voor

vrouwen tijdens het traject en betrekken hun gezinnen erbij.

een mengvorm, is afhankelijk van de individuele omstandigheden

Het ROC Albeda College richt zich op vrouwen met een uitkering. Het college

van de vrouwen die worden benaderd. Het bereiken van sociaal

werkt hierbij samen met Stichting Cleo-Patria. Deze stichting begeleidt vrouwen

geïsoleerde vrouwen vereist een andere aanpak dan het bereiken

in vijf vrouwenstudio’s die in verschillende Rotterdamse wijken te vinden zijn.

van vrouwen die al op een bepaalde manier participeren. Met een

Hier worden laagdrempelige activiteiten georganiseerd voor en door vrouwen.

indeling in klantprofielen is een verfijning in de gemeentelijke aanpak

De gastvrouwen van de studio’s hebben uiteenlopende etnische achtergronden.

mogelijk. Deze indeling wordt in hoofdstuk 1.5 behandeld.

Zij worden ingezet bij de werving. Sezer en Cleo-Patria zetten het instrument T(a)alentcoach in gedurende de

Den Haag: mengvorm bij werving

inburgeringsvoorziening. Dit instrument bestaat uit twee elementen: een

De gemeente Den Haag hanteerde een mengvorm bij de werving voor de

motivatiecoach/social coach en een competentiecoach/talentcoach. De motivatiecoach/social coach ondersteunt de motivatie en neemt sociaalemotionele belemmeringen weg. Deze coach volgt een vrouw gedurende het traject en helpt haar de gestelde doelen te bereiken. De coach helpt ook bij het oplossen van problemen die van invloed kunnen zijn op het inburgeringstraject, zoals schulden en problemen met kinderopvang of gezondheid. De taalaanbieders bieden begeleiding buiten het leren van de taal aan door de inzet van de competentiecoach/talentcoach. Deze coach stelt samen met een vrouw vast wat zij gaat leren. De leerdoelen komen in het persoonlijk ontwikkelplan.

Meer weten over de Rotterdamse vrouwenstudio’s? Zie praktijkcase 2.4.

Het bereiken van sociaal geïsoleerde vrouwen vereist een andere aanpak dan het bereiken van vrouwen die al op een bepaalde manier participeren.

PaVEM-pilot en de Regeling inburgering allochtone vrouwen G31. Bij de vormgeving van de pilot stonden vijf profielen van vrouwen centraal. Hiervoor zijn vijf soorten inburgeringsvoorzieningen ingekocht. Het gaat om de volgende profielen: • analfabete vrouwen; • laaggeletterde vrouwen met als doelperspectief opvoedingsondersteuning; • laag en middelbaar opgeleide vrouwen met als doelperspectief vrijwilligerswerk of verdere scholing; • middelbaar opgeleide vrouwen met als doelperspectief een beroepsopleiding en werk; • hoogopgeleide vrouwen. De gemeente Den Haag nodigde zelf de vrouwen die bekend zijn in het bestand van nieuw- en oudkomers, uit voor een gesprek. Daarnaast werkt de gemeente samen met organisaties die voor een deel door haar worden gesubsidieerd.



1.5

1.5.1

De routeplanner maakt

Voor een gemeente is het

een onderscheid tussen

moeilijk om zelf in direct

vier profielen.

contact te komen met geïsoleerde vrouwen.

geïsoleerde vrouwen

klantgroepen De doelgroep van allochtone vrouwen kan kwalitatief worden

1. Kenmerken

geanalyseerd met behulp van het instrument Klantprofielen in

Geïsoleerde vrouwen hebben de volgende kenmerken:

de Routeplanner Inburgering en Participatie Allochtone vrouwen.

• de vrouwen zijn vaak analfabeet in de eigen taal;

De kenmerken binnen de profielen kunnen bepalend zijn voor de

• zij hebben slechts enkele jaren basisonderwijs in het eigen

wijze waarop de gemeente de werving en toeleiding vormgeeft.

land gevolgd; • ze participeren vrijwel alleen binnen de eigen (familie)kring;

Vier klantgroepen De Routeplanner Inburgering en Participatie Allochtone vrouwen onderscheidt vier klantgroepen:

• de vrouwen zijn niet sociaal redzaam, omdat ze alleen de taal van het land van herkomst spreken; • veel vrouwen kampen met belemmeringen waardoor zij niet

• geïsoleerde vrouwen;

kunnen participeren. Bijvoorbeeld: problemen met de kinderen,

• vrouwen die starten met participatie ofwel beperkt participeren;

psychosomatische klachten, schulden, trauma’s, ziekte, zorg voor

• actieve vrouwen;

een groot gezin, zorg voor een ziek of gehandicapt familielid.

• hoger opgeleide vrouwen. Omdat deze vrouwen vrijwel geen contact hebben met de Voor elke klantgroep worden in dit hoofdstuk de onderwerpen

Nederlandse samenleving, zijn zij zeer moeilijk te bereiken en te

behandeld, die van belang zijn voor werving en toeleiding:

stimuleren om een inburgeringsvoorziening te volgen. Met name

• kenmerken;

voor moeders van schoolgaande kinderen - maar ook in verband

• bereikbaarheid;

met het bevorderen van hun zelfredzaamheid - is het belangrijk

• succesfactoren bij werving;

om dit isolement te doorbreken.

• succesfactoren bij toeleiding.

2. Bereikbaarheid Het instrument Klantprofielen is als bijlage 1 opgenomen.

Voor een gemeente is het moeilijk om zelf in direct contact te komen met geïsoleerde vrouwen. De contacten worden meestal gelegd door een netwerk van intermediaire vrouwen, zoals ambassadrices, buurtcontactvrouwen, vrijwilligsters of wijkcontactvrouwen. Hoe de gemeente hierbij een (regie)rol kan spelen, is in hoofdstuk 2 beschreven.




Het is belangrijk dat de sociaal geïsoleerde vrouwen zelf het belang

Den Haag: werving van sociaal geïsoleerde vrouwen

inzien van het leren van de taal en het opdoen van kennis van de

Het is lastig om sociaal geïsoleerde vrouwen te bereiken. Zij zijn soms te vinden

Nederlandse samenleving. Veel vrouwen willen dit ook maar al te

in het bestand van vrouwen die vroeger een inburgeringstraject hebben gevolgd,

graag. Het is immers heel onplezierig om niet goed te weten waar

maar daarna een geïsoleerd leven zijn gaan leiden. In Den Haag is een behoorlijk

de kinderen over spreken en waar zij op school mee bezig zijn. Bij

grote groep (56 vrouwen) geworven door de Stichting Ontmoeting met

elk bezoek aan een arts, organisatie of werkgever moet iemand mee


Buitenlandse Vrouwen (het OBV). Dit is de thuislesorganisatie.

om te vertalen. Dit veroorzaakt dat vrouwen sociaal en economisch onzelfstandig zijn. Er zijn vaak belemmeringen gelegen in de cultuur,

Meer weten over de Stichting Ontmoeting met Buitenlandse Vrouwen?

het gezin, de gezondheid of het inkomen, die ervoor zorgen dat

Zie praktijkcase 2.1.

deze vrouwen niet zelf het initiatief nemen om in te burgeren. Hoe kan de gemeente hen verleiden om deze stap toch te maken? Bij de praktijkcases in dit boekje zijn enkele voorbeelden van succesvolle

4. Succesfactoren bij toeleiding

initiatieven opgenomen.

Soms moeten enkele tussenstappen worden gezet tussen de werving en de toeleiding naar een reguliere inburgeringsvoorziening.

Het is heel onplezierig om niet goed te weten waar de kinderen over spreken en waar zij op school mee bezig zijn.

3. Succesfactoren bij werving

Uit ervaring blijkt dat geïsoleerde vrouwen heel graag de taal willen

De inzet van intermediaire vrouwen blijkt bij de werving heel

leren om daarmee meer zelfredzaam te zijn. De echtgenoot of

belangrijk. Zij vervullen de rol van contactvrouwen. In de praktijk-

het gezin moet vaak worden betrokken bij het besluit om een

voorbeelden worden ze aangeduid als ambassadrices, buurtcontact-

‘taalcursus’ te volgen. Een contactvrouw kan dit goed.

vrouwen, vrijwilligsters of wijkcontactvrouwen. Deze vrouwen zijn

Een tussenstap kan zijn dat een vrouw les aan huis krijgt. De vrouw

bij voorkeur ook zelf van allochtone afkomst.

kan dan een woordenschat aanleren. Dat is de eerste stap richting alfabetisering. De volgende stap is vaak het volgen van lessen

Waaraan moeten de contactvrouwen voldoen? Ze moeten:

buitenshuis in kleine groepjes, samen op stap gaan en oefenen.

• beschikken over een netwerk van sleutelfiguren van moskeeën,

Deze voorzieningen worden meestal verzorgd door

scholen, zelforganisaties en zorginstellingen;

thuislesorganisaties.

• een doel hebben waarmee zij geïsoleerde vrouwen bezoeken. Beperk dat doel niet alleen tot het leren van de taal, maar ga in op de totale situatie en de behoeften. Toeleiden naar een inburgeringsvoorziening is niet het enige doel. Het kan ook zijn dat inschakeling van hulpverlening voor andere problemen noodzakelijk is; • een vertrouwensrelatie kunnen opbouwen; • kunnen terugvallen op een organisatie waarbij goede begeleiding en scholing is gewaarborgd.



1.5.2

Van hieruit kan de stap naar een reguliere inburgeringsvoorziening

Als een vrouw eerder een

worden gezet. Dan wordt begeleiding heel belangrijk om te

traject volgde, kan de

voorkomen dat een vrouw op dat moment afhaakt. De contactvrouwen spelen hierbij een grote rol. De organisaties die werken met geïsoleerde vrouwen, bevelen aan dat de contactvrouw


de volgende taken heeft: • begeleiden van de vrouw bij de intake voor de

vrouwen die starten met participatie

gemeente haar aanschrijven.

inburgeringsvoorziening; • meedenken met de keuze voor het doelperspectief van een voorziening: werk of opvoeding, gezondheid en onderwijs (OGO); • vinden van praktische oplossingen in samenwerking met de

1. Kenmerken Vrouwen die starten met participatie, hebben de volgende kenmerken:

gemeente of aanbieder, bijvoorbeeld les in de buurt en

• de vrouwen hebben nog een grote taalachterstand;

kinderopvang.

• zij zijn beperkt geschoold in de eigen taal;

De contactvrouw is stand-by, wanneer zich een probleem zoals uitval of ziekte voordoet. De contactvrouw gaat vanuit haar vertrouwenspositie na wat hiervan de oorzaak. Zij zoekt samen met de vrouw, de gemeente en/of aanbieder naar een oplossing.

• de vrouwen zijn maatschappelijk actief in eigen familiekring en beperkt daarbuiten, bijvoorbeeld in verband met de opvoeding van de kinderen; • zij zijn vaak bekend bij de gemeenten en ROC’s, omdat zij eerder een voorziening als nieuwkomer of een oudkomerstraject volgden;

De contactvrouw is stand-by, wanneer zich een probleem zoals uitval of ziekte voordoet.

• hun taalniveau is nog onvoldoende, omdat zij geen vervolgtraject hebben gevolgd of de taal weinig in de praktijk gebruiken.

2. Bereikbaarheid Bij de werving is het zaak om in te spelen op de beperkte maatschappelijke activiteiten die een vrouw ontplooit. Vaak gaat het om het contact met een school of activiteiten bij een moskee of zelforganisatie. Als een vrouw eerder een traject volgde, kan de gemeente haar aanschrijven. Net als voor geïsoleerde vrouwen geldt voor deze vrouwen, dat zij zelf de noodzaak ervan moeten inzien om de Nederlandse taal en samenleving beter te leren kennen en stappen te zetten in de richting van maatschappelijke participatie.



Den Haag en Utrecht: Vrouwenzondag

Enkele belangrijke succesfactoren:

De gemeente Den Haag heeft in 2005 de vrouwen die eerder een nieuw-

• schrijf een wervende uitnodiging (bij voorkeur ondertekend door de burgemeester of wethouder), waarin het belang en perspectief

komerstraject volgden, schriftelijk uitgenodigd voor een gesprek over een

van een traject wordt benadrukt;

(aanvullende) inburgeringsvoorziening. De vrouwen werden gestimuleerd om hun

• zorg ervoor dat de bijeenkomst ook leuk is voor gezinsleden,

vriendinnen en familieleden mee te nemen. Hiervoor was op een zondag het

start participatie

stadhuis opengesteld. De belangstelling was ongekend groot. Maar liefst 900 vrouwen meldden zich voor een inburgeringsvoorziening. Zij namen hun echtgenoten en kinderen mee. De vrouwen werden ter plekke ingeschreven. Daarbij werd meteen een afspraak voor een intake gemaakt. De bedoeling was

start participatie

onder meer door informatiestands en een kinderspeelhoek; • let op een goede logistiek, dus laat bijvoorbeeld niet iedereen op dezelfde tijd komen; • onderneem ‘snelle actie’ als het gaat om intake en vervolgstappen.

eigenlijk om de intake al op de dag zelf te doen, maar dit bleek vanwege de zeer hoge opkomst niet mogelijk. De zondag is een goede dag voor het organiseren van

Amsterdam: inzet van wervingsteams

een dergelijke bijeenkomst. Dat vergt natuurlijk wel enige organisatie. Er moeten

Amsterdam heeft op grootscheepse wijze geworven voor de PaVEM-pilot en

voldoende medewerkers van de gemeente en/of taalaanbieders aanwezig zijn om

de Regeling inburgering allochtone vrouwen G31. De gemeente heeft 7.000

de intake te doen.

vrouwen die onder andere in de systemen voorkwamen, een brief geschreven met

Utrecht volgde het voorbeeld van Den Haag door vrouwen die al bekend waren,

een uitnodiging voor een gesprek. Op de brief stond een foto van prinses Máxima.

telefonisch uit te nodigen voor een inloopzondag. Er zijn drie inloopzondagen

Vervolgens zijn teams met speciaal getrainde uitzendkrachten samengesteld

georganiseerd. Ook in Utrecht was de belangstelling groot: 450 vrouwen kwamen

om gesprekken in de wijken te voeren. Ook waren wervingsteams actief op de

op bezoek. Ze kregen informatie over doel en opzet van de PaVEM-pilot. Tevens

scholen waar ruim 2.000 ouders cursussen volgen in het kader van ‘Taal

werden afspraken gemaakt voor een intake in de eigen wijk.

en ouderbetrokkenheid’. De gemeente heeft verder een bijeenkomst met taalaanbieders georganiseerd, waarbij de aanbieders het verzoek kregen om

Het is van belang dat de gemeente weet welk niveau de vrouwen hebben bereikt en of een vervolgtraject zinvol is.

mee te werken aan de werving. De vrouwen ontvingen tijdens de werving


duidelijke informatie over de mogelijkheden om een inburgeringsvoorziening te

De pilotgemeenten maakten gebruik van bestanden van vrouwen

volgen. Ze hoefden niet meteen het contract te ondertekenen. Zij mochten het

die eerder een Win- of oudkomerstraject volgden. Die bestanden

contract eerst meenemen naar huis om met de familie te bespreken.

moeten op orde zijn. Het is ook van belang dat de gemeente weet

Het resultaat is dat 6.300 vrouwen een overeenkomst afsloten om deel te nemen

welk niveau de vrouwen hebben bereikt en of een vervolgtraject op

aan een voorziening. Met behulp van een assessment werd de keuze voor een

grond van de Wet inburgering of Regeling inburgering 2007 zinvol is.

traject op maat gemaakt.

Wanneer de vrouwen worden uitgenodigd voor een bijeenkomst of

De wervingsactiviteiten hebben als gunstig bijeffect dat in 7.000 gezinnen

intake, is het belangrijk dat zij goede informatie krijgen en een ver-

gepraat is over de participatie van vrouwen, omdat er een discussie werd gevoerd

volgactie snel in zicht is.

over wel of niet deelnemen aan een inburgeringsvoorziening. Ook positief: ruim 6.000 vrouwen hebben in vier weken tijd - de wervingsperiode - aangegeven dat ze mee willen doen.



1.5.3

De meeste vrouwen zijn bij 4. Succesfactoren bij toeleiding

de gemeente of onderwijs-

Vrouwen die starten met participatie, willen graag een volgende stap

start participatie

binnen de samenleving zetten. Ze willen de taal beter spreken en dit

aanbieder bekend, omdat

onderhouden door werk of vrijwilligersactiviteiten. Eventueel is er

zij eerder een inburgerings-

zicht op beroepsonderwijs. Ook belangrijk: de vrouwen willen beter communiceren met hun kinderen en de school.

actieve vrouwen

voorziening hebben gevolgd.

Een inburgeringsvoorziening kan aansluiten op de ambitie en mogelijkheden van de vrouw door:

1. Kenmerken

• een onafhankelijke toets of assessment af te nemen om de

Actieve vrouwen hebben de volgende kenmerken:

juiste trajectkeuze te bepalen; • indien van belang, uitzicht op werk te bieden in combinatie met een beroepsopleiding; • te zorgen voor een goede regeling voor kinderopvang.

• de vrouwen zijn actief bezig met een taaltraject of ze hebben weliswaar een taaltraject afgerond, maar nog een te laag taalniveau. • zij zijn in staat om binnen een jaar het vereiste taalniveau te halen; • de vrouwen zijn maatschappelijk actief in een sociaal netwerk van

Den Haag: ronde tafel over werving In Den Haag is een ‘ronde tafel’ met diverse maatschappelijke organisaties georganiseerd. Doel: het maken van afspraken over de werving voor de diverse

Vrouwen die starten met participatie, volgende stap binnen de samenleving zetten.

van de kinderen; • veel vrouwen werken een aantal uren per week, vaak als

profielen van vrouwen. In totaal zijn veertig organisaties bij de werving betrokken

schoonmaakster (vrouwen met kleine baantjes vielen overigens

geweest: van scholen tot moskeeën, van zelforganisaties tot moedercentra.

buiten de pilots in het kader van Taal Totaal, omdat alleen

Meer dan de helft van de vrouwen is via deze organisaties bereikt.

vrouwen met een uitkering of zonder werk en inkomen een

De (zelf)organisaties die zich richten op vrouwen, waren het meest succesvol. Het hoogst scoorden (in deze volgorde):

willen graag een

vrienden, kennissen, buurtbewoners en ouders van de vriendjes

• Stichting Ontmoeting met Buitenlandse vrouwen (thuislesorganisatie);

aanbod van de gemeente mochten krijgen); • zij kunnen zich sociaal redden binnen enkele domeinen, bijvoorbeeld gezondheid, onderwijs en werk.

• Moedercentrum de Koffiepot; • Stichting Yasmin;

2. Bereikbaarheid

• Vrouwenvereniging Hilal;

De vrouwen beschikken minimaal over taalniveau 1. Ze kunnen

• Koerdische Vrouwenvereniging Helin.

binnen niet al te lange tijd het inburgeringsexamen of een examen op een hoger niveau (Staatsexamen of beroepsopleiding) afleggen. De meeste vrouwen zijn bij de gemeente of onderwijsaanbieder bekend, omdat zij eerder een inburgeringsvoorziening hebben gevolgd. Ze kunnen goed worden bereikt door hen aan te schrijven en uit te nodigen.



actieve vrouwen

De pilotgemeenten Amsterdam, Den Haag en Utrecht hebben deze

Op deze manier werken ze aan hun beroepsgerichte en taalcompetenties die

methode toegepast. Een werkende vrouw kan ook via de werkgever

nodig zijn voor de beroepskwalificatie.

worden benaderd. Verder is werving via scholen mogelijk. Het

De opleiding en werkzaamheden vormen geen eindfunctie, maar een groei- en

aanbod moet voor actieve vrouwen aantrekkelijk zijn. Ze willen

doorstroomfunctie. Er moeten steeds weer opnieuw groepen kunnen starten.

graag een stapje hoger op de participatieladder.

Bij de functies gaat het dan ook om een tijdelijke aanstelling van één of hooguit

De inburgeringsvoorziening moet hun toekomstige positie binnen

actieve vrouwen

twee jaar. Voor het beroepsvormende deel van de opleiding is er een parttime

de samenleving versterken. Dat kan door het aanbieden van:

BOL-variant. Dit maakt het gebruik van veel stages en buitenschoolse leertijd

• een inburgeringsvoorziening in combinatie met een

mogelijk. Een werkplek en gecertificeerde werkplekbegeleiding zijn geen dwingende

beroepsopleiding (geïntegreerd traject);

eisen; het ontbreken hiervan vormt daarom geen belemmering.

• een inburgeringsvoorziening in combinatie met werk;

De praktijkervaringen die vrouwen tijdens en na afloop van de opleiding opdoen,

• een inburgeringsvoorziening in combinatie met vrijwilligerswerk.

dienen vooral om extra taalvaardigheid te verwerven (fluency) en meer inzicht te krijgen in het reilen en zeilen van instanties. Dat bevordert een snelle doorstroom

ITTA: programma voor buurtcontactvrouwen

naar (ander) werk en/of andere opleidingen.

Het Instituut voor Taalonderzoek en Taalonderwijs Anderstaligen (ITTA) in Amsterdam is recent gestart met het project Ontwikkeling Taal &

De doelgroep van het project Ontwikkeling Taal & Scholingsprogramma

Scholingsprogramma Buurtcontactvrouwen. Het programma wil stimuleren

Buurtcontactvrouwen bestaat uit:

dat allochtone vrouwen als buurtcontactvrouw worden betrokken bij de werving

• herintredende vrouwen die verwachten binnenkort ‘uit de kleine kinderen’

en toeleiding van vrouwen en bij activiteiten. Het project is gericht op het ontwikkelen van een gecombineerd programma voor taal- en beroepsvoorbereiding

Een werkende vrouw kan ook via de werkgever worden benaderd.

én beroepsvorming. Door er een regulier beroepsopleidend programma van te maken wordt dit een vaste voorziening. Daarmee wordt de continuïteit

te zijn en deze opstap willen benutten; • nuggers: vrouwen zonder uitkering maar met de ambitie in de naaste toekomst passend werk te vinden; • bijstandsmoeders: vrouwen die kleine kinderen hebben, maar die zich

gegarandeerd. Vrouwen kunnen vervolgens doorstromen naar mbo-2 en mbo-3

realiseren dat ze op een dag werk aangeboden krijgen en de gelegenheid

niveaus (verticale doorstroom). Het alternatief is horizontale doorstroom naar

willen benutten om hierin zelf sterk de hand in te hebben.

opleidingen en functies in een verwante beroepskolom (voedingsassistent, winkelassistent, zorghulp) of werksoort (catering, facilitaire dienstverlening).

Den Haag heeft ervaring opgedaan met de werving voor dit project. Veel

Het programma fungeert zo als eerste schakel in de beroepskolom.

vrouwen die zich meldden, waren te hoog opgeleid. Zij zijn doorgeleid naar

Het programma sluit ook erg goed aan op het voortraject, omdat de inhoud van

een geïntegreerd traject (GIT-traject). Dit is een beroepsopleiding waarin

het beroep wordt bepaald door de activiteiten van de inburgeraars die een

componenten als NT2-onderwijs en re-integratieaspecten zijn opgenomen.

OGO-programma volgen. De buurtcontactvrouwen zorgen niet alleen voor de

Ook hier bleek dat de meeste vrouwen zo snel mogelijk aan het werk willen. Het

werving van de OGO-cursisten, maar begeleiden hen ook bij de buitenschoolse

thuisfront is eerder enthousiast voor het volgen van een opleiding door de vrouw,

activiteiten tijdens de cursus. De buurtcontactvrouwen verzorgen excursies in de

wanneer dit verbonden is met het vinden van werk. Het is dan ook belangrijk om

wijk, leggen de functie van instanties uit en bezoeken met groepjes vrouwen onder

het traject te koppelen aan (gesubsidieerd) werk. Den Haag biedt gesubsidieerde

meer de bibliotheek en het CWI.

Ooievaars- en Opstapbanen aan. Als vrouwen doorstromen naar opleidingen op mbo-niveau 2 of 3, zijn ze zelf in staat om regulier werk te vinden.



1.5.4


Inburgeraars leren de taal

Een succesvolle wervingsmethode is het aanschrijven van vrouwen

beter als er een link wordt

die eerder een Win- of oudkomerstraject hebben gedaan. Dit verschilt niet van het benaderen van vrouwen die starten met participatie. Omdat het gaat om vrouwen die meer willen

actieve vrouwen

participeren, moet bij de selectie wel worden gekeken naar de niveaus die ze eerder hebben behaald. Het niveau moet 1+ zijn

gelegd met hun toekomst-

hoger opgeleide vrouwen

perspectief.

om snel te kunnen toeleiden naar het inburgeringsexamen, een hoger niveau of een beroepsopleiding.

1. Kenmerken Hoger opgeleide vrouwen hebben als kenmerken dat:


• zij in eigen land een mbo-opleiding of hoger hebben gevolgd;

De toeleiding naar een traject moet aansluiten bij het huidige

• de vrouwen bijna allemaal zo snel mogelijk aan het werk willen.

participatieniveau en de ambitie van de vrouw. Die wil meestal graag werken. Maar het kan ook zijn dat de vrouw actief wil zijn

2. Bereikbaarheid

als vrijwilliger of binnen een bestuur. Om deze groep vrouwen

Binnen de pilots Taal Totaal mochten alleen vrouwen met een

te motiveren zijn goede combinaties van inburgering met

uitkering en vrouwen zonder werk en inkomen een aanbod van de

(gesubsidieerd) werk, werkstages en beroepsopleiding nodig.

gemeente krijgen. Daaronder zijn niet veel hoger opgeleide vrouwen. Er zijn daarom slechts weinig voorbeelden vanuit de pilots.

De toeleiding naar een traject moet aansluiten bij het huidige participatieniveau

3. Succesfactoren bij werving De gemeente Den Haag heeft de meeste ervaring met de werving van hoger opgeleide vrouwen. Binnen de pilot Taal Totaal heeft Den Haag een speciaal traject voor deze groep opgezet. Uit het rondetafelgesprek gericht op de werving van vrouwen (zie 1.5.2) bleek dat alleen Vluchtelingenwerk zicht heeft op hoger opgeleide vrouwen zonder werk en inkomen. De opbrengst was dertien

en de ambitie

vrouwen. Belangrijkste succesfactor is het vinden van een

van de vrouw.

intermediaire organisatie, die zicht op en contact met hoger opgeleide vrouwen heeft.



1.6


Moeilijk bereikbare

Hoger opgeleide vrouwen hebben vaak wel werk, maar onder hun

vrouwen moeten thuis

eigen niveau. Deze vrouwen zoeken werk dat bij hen past.

worden bezocht.

Ook hebben sommige hoogopgeleide vrouwen geen werk. Het is daarom belangrijk om het taalniveau aan te laten sluiten op de

hoger opgeleiden

vraag die de arbeidsmarkt aan dit niveau stelt. Veel hoger opgeleide vrouwen zijn in staat om een middelbare of hogere beroeps-

financiën

opleiding te volgen of een universitair diploma te halen. Hiervoor is toeleiding naar het staatsexamen belangrijk.

Er hangt natuurlijk een prijskaartje aan de ambitie van de gemeente om - vaak in samenwerking met partners - te

Den Haag: e-learning

kiezen voor differentiatie van groepen, inzet op ook moeilijk

De gemeente Den Haag en de Mondriaan Onderwijsgroep zijn in het kader van

bereikbare groepen en intensieve werving en toeleiding.

de PaVEM-pilot een project voor hoogopgeleide vrouwen zonder werk gestart.

De kosten worden hier onder de loep genomen vanuit het

Dit project richt zich op vrouwen die het Nederlands nog onvoldoende beheersen

perspectief van de gemeente.

en actief willen participeren in de samenleving of door willen stromen naar een vervolgopleiding. Het programma leidt op naar het inburgeringsexamen of

Plaatje afhankelijk van rol van gemeente

staatsexamen en duurt maximaal twaalf maanden. De deelneemsters krijgen

Het financiële plaatje hangt sterk af van hoe de gemeente haar

wekelijks drie groepsbijeenkomsten van 2,5 uur op school. Ze werken daarnaast

eigen rol invult. De vier varianten zijn:

thuis 7,5 uur per week aan opdrachten. E-learning is een belangrijk onderdeel van het project. De vrouwen hebben

- De gemeente verzorgt zelf de werving en toeleiding.

toegang tot een elektronische leeromgeving. De functionaliteiten zijn:

Het zelf werven en toeleiden leggen een extra beslag op de

mededelingen van de docent, rooster, chat, e-mail, opdrachten, informatieve

ambtelijke capaciteit. Dit geldt vooral als het gaat om moeilijk

links, samenwerkingsmogelijkheden en toetsen. Elke deelneemster krijgt een

bereikbare groepen. Deze vrouwen moeten thuis worden bezocht.

laptop en printer in bruikleen. Ook wordt een internetaansluiting geregeld.

Ook is gemeentelijke inzet nodig om aanvullende hulpverlening

De gemeente verzorgt een helpdesk.

in te schakelen. Voor andere groepen moet de gemeente vaak informatiebijeenkomsten in de wijken organiseren. De gemeente kan bij grote wervingsacties tijdelijk krachten inhuren voor specifieke activiteiten. Amsterdam en Den Haag hebben dit gedaan voor de werving voor de PaVEM-pilot en de Regeling inburgering allochtone vrouwen G31.



- De gemeente besteedt de werving en toeleiding uit.

- De gemeente kiest voor een mengvorm.

De gemeente koopt in dit geval de werving en toeleiding voor

De gemeente doet een deel van de activiteiten zelf, besteedt

alle groepen of voor specifieke groepen in. Vaak gebeurt dit bij

een deel uit en werkt samen met organisaties die zij subsidieert.

de aanbieders van voorzieningen of bij andere organisaties.

De financiële gevolgen lopen uiteen per klantgroep. Het gaat daarbij

De uitbesteding kan gevolgen hebben voor de hoogte van de

om de kosten voor eigen gemeentelijke capaciteit, de trajectkosten

trajectprijs. Rotterdam heeft deze variant gekozen bij de werving

financiën

financiën

en de subsidiekosten. De gemeente heeft altijd coördinatiekosten.

voor de PaVEM-pilot.

Vier financieringsmogelijkheden - De gemeente werkt samen met organisaties die zij (eventueel) subsidieert.

Er zijn verschillende mogelijkheden om de kosten te dekken:

Wanneer de werving voor specifieke groepen is opgenomen in de

• het W-deel van de Wet werk en bijstand (Wwb);

subsidievoorwaarden, zijn er geen extra kosten voor de gemeente.

• het budget van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo);

Anders ligt dit als de gemeente een extra opdracht geeft of

• eigen gemeentelijke middelen.

• de vergoeding van de trajectkosten door het Rijk;

voorzieningen bij de organisaties moeten worden gecreëerd. De gemeente subsidieert meestal voor deze doelen thuisles-

De budgetten worden vaak door verschillende bestuurders en

organisaties, Vluchtelingenwerk en organisaties die zich richten op

diensten binnen de gemeente beheerd. Wie deze middelen wil

het bevorderen van de participatie van specifieke groepen vrouwen

inzetten, zal daarom moeten kiezen voor integraal beleid.

door middel van de inzet van vrijwilligers en contactvrouwen.

Die keuze wordt vastgelegd in de visie en beleidsvorming voor

Wat betreft de kosten van de inzet van contactvrouwen zijn er

inburgering en participatie van vrouwen. Hiervoor kan de

Wanneer de

verschillende varianten denkbaar:

Routeplanner Inburgering en Participatie Allochtone vrouwen

werving voor

• de contactvrouwen zijn vrijwilligsters met een

worden gebruikt (zie hoofdstuk 1).

specifieke groepen is opgenomen in de subsidievoorwaarden, zijn er geen kosten voor de gemeente.

onkostenvergoeding; • de contactvrouwen hebben een gesubsidieerde baan en

De vier financieringsmogelijkheden kort toegelicht:

drukken daarmee op het W-budget (onderdeel van de Wwb) van de gemeente; • de contactvrouwen hebben een regulier dienstverband bij de

- Vergoeding van de trajectkosten door het Rijk. Het Rijk vergoedt een gemiddelde trajectprijs. Hierbij is rekening

organisatie waarvoor zij werken of bij bijvoorbeeld een

gehouden met een eigen bijdrage van n 270. De gemeente mag

woningbouwcorporatie of de gemeente zelf.

voor asielmigranten, ook als zij een uitkering hebben, kiezen

Deze verschillende vormen hebben gevolgen voor de hoogte van de

voor een hoge trajectvergoeding om te voorzien in de kosten

subsidie, de subsidierelatie en/of de relatie met de gemeente.

van de gewenste maatschappelijke begeleiding. De gemeente ontvangt verder een vaste bijdrage voor de informatievoorziening aan inburgeraars. Hiermee moeten in principe alle kosten worden gedekt, zoals de kosten voor werving, intake, begeleiding en inburgeringsvoorziening.



Wanneer de keuze valt op volledige bekostiging uit de vergoeding

Aandachtspunten bij inkoop en subsidies

van het Rijk, is het belangrijk dat de gemeente bij de inkoop een

De gemeente moet bij haar keuze van hoe ze werving en toeleiding

scherpe differentiatie in de kosten van trajecten aanbrengt.

organiseert, rekening houden met de Europese aanbestedingsregels.

Bijvoorbeeld een lagere vergoeding bij korte trajecten die weinig

Deze regels gelden wanneer het drempelbedrag van n 211.000

kosten wat betreft werving en toeleiding en een hogere vergoeding

wordt overschreden. De inkoop is in dat geval, hoe ook gefinancierd

wanneer sterk moet worden ingezet op moeilijk bereikbare

financiën

groepen.

financiën

(vanuit de budgetten voor inburgering, Wwb en Wmo, vanuit eigen gemeentelijke middelen of een combinatie daarvan), gebonden aan de Europese regels.

- W-deel van Wet werk en bijstand. Als de gemeente wil dat organisaties getrainde contactvrouwen

Wanneer gelden de Europese aanbestedingsregels en waar moet de

inzet voor de werving, toeleiding en eventueel begeleiding, kan

gemeente dan op letten?. Dat hangt af van het scenario dat de

de gemeente deze organisaties ondersteunen vanuit het W-deel

gemeente voor werving en toeleiding hanteert:

van de Wwb. Hiermee kunnen vrouwen met een uitkering of nuggers trainingen en opleidingen worden aangeboden

- De gemeente verzorgt zelf de werving en toeleiding.

(zie het voorbeeld van ITTA in hoofdstuk 1.5). Vanuit het W-deel

Dit wordt inbesteding genoemd. Van inkoop is dan geen sprake.

kunnen ook gesubsidieerde banen of participatiebanen bij

Aanbesteding is niet aan de orde.

organisaties worden vergoed.

- De gemeente besteedt de werving en toeleiding uit. - Budget voor Wet maatschappelijke ondersteuning.

Wanneer de gemeente de activiteiten voor werving en toeleiding

Het doel van de

Het doel van de Wmo is dat alle burgers aan de samenleving

inkoopt bij aanbieders of andere organisaties, is sprake van

Wmo is dat alle

deelnemen. De gemeente kan deze wet inzetten om allochtone

uitbesteding. Hierbij gelden de Europese aanbestedingsregels.

vrouwen te ondersteunen en participatie te bevorderen.

De belangrijkste kenmerken zijn:

Bijvoorbeeld door het stimuleren van vrijwilligerswerk of het

• objectiviteit (iedereen gelijke kansen geven);

voorkomen van sociaal isolement. Concreet: de gemeente kan

• transparantie (een heldere procedure volgen en

burgers aan de samenleving deelnemen.

de Wmo gebruiken voor het inschakelen van contactvrouwen om

de beoordelingscriteria kenbaar maken)

geïsoleerde vrouwen te bereiken of het vergoeden van de onkosten

• non-discriminatie.

van vrijwilligers die meewerken aan de werving en toeleiding.

Voor meer informatie over deze aanbestedingsregels, zie het boekje Inburgering en inkoop van de Frontoffice Inburgering.

- Eigen gemeentelijke middelen. De gemeente kan vanuit haar visie en ambitie ervoor kiezen om ook eigen gemeentelijke middelen in te zetten voor werving, toeleiding en specifieke vormen van begeleiding.



2

Zes voorbeelden met

- De gemeente werkt samen met organisaties die zij subsidieert.

uiteenlopende oplossingen.

De gemeente heeft vaak een keten opgebouwd met de organisaties en instellingen die betrokken zijn bij inburgering. Deze organisaties vervullen hierbij meestal bepaalde taken en kennen de eigen doelgroep goed. De gemeente hecht aan voortzetting van de samenwer-

financiën

king en aan de inzet van de organisaties bij werving en toeleiding van

praktijkcases

vrouwen. Denk aan buurthuizen, moedercentra, thuislesorganisaties en Vluchtelingenwerk.

In dit deel staan de praktijkervaringen van organisaties binnen

Als de gemeente besluit om een organisatie subsidie te geven voor

de pilotgemeenten centraal. Ook een project in Zwolle komt

het werven en toeleiden van specifieke groepen vrouwen, moet de

aan bod. De cases geven een goed beeld van de verschillende

gemeente rekening houden met diverse aandachtspunten om te

oplossingen voor het werven en toeleiden van vrouwen.

voorkomen dat de subsidieverlening in strijd is met de Europese aanbestedingsregels. Er moet hierbij sprake zijn van het dienen van

De praktijkvoorbeelden

het algemeen belang. Belangrijke aandachtspunten zijn: • Wie neemt het initiatief (gemeente of organisatie)?

1. Den Haag: Stichting Ontmoeting met Buitenlandse Vrouwen

• Wat is het doel van de activiteit?

2. Rotterdam: Stichting Leer- en Ontmoetingsproject voor Vrouwen

• Wordt bij het uitvoeren van die activiteit uitgegaan van winst

3. Zwolle: project Bezoekvrouwen

of werkelijke kosten?

De gemeente hecht aan voortzetting

• Kan de activiteit ook door derden worden uitgevoerd?

6. Utrecht: Vrouwen Ontmoetingsproject of subsidieverlening gepast is en of de Europese aanbestedingsregels

en aan de inzet van

moeten worden gevolgd. Een voorbeeld: wanneer de gemeente het

werving en toeleiding van vrouwen.


5. Nijmegen: project Doe Mee

De beantwoording van deze vragen is van belang voor het bepalen

van de samenwerking de organisaties bij

4. Rotterdam: vrouwenstudio’s

initiatief neemt en er voor haar dienstverlening belang bij heeft dat producten worden ingekocht, kan vrij snel sprake zijn van het ‘moeten inkopen’. Zie voor meer informatie ook de Handreiking inkopen en aanbesteden in de Wmo van de VNG.


2.1

den haag: Stichting Ontmoeting met Buitenlandse Vrouwen

Een goed netwerk is

Werving

belangrijk voor werving.

Het OBV heeft in de loop van de tijd een netwerk opgebouwd met sleutelfiguren van onder andere basisscholen, migrantenorganisaties, moskeeën en zorginstellingen. Daarnaast speelt de mond-tot-mond reclame van de deelnemers en hun families een rol. Het OBV krijgt

den haag

dan namen van vrouwen door. Vrijwillige contactvrouwen bezoeken deze vrouwen thuis. Daarbij wordt gekeken wat hun behoeften en problemen zijn. De meeste vrouwen geven aan meer zelfredzaam te

De Stichting Ontmoeting met Buitenlandse Vrouwen (het OBV)

willen zijn en de taal beter te willen spreken. Er is geduld nodig om

is een professioneel geleide vrijwilligersorganisatie. Er werken

verdere stappen te zetten in de richting van taalles, oriëntatie op de

ongeveer 255 vrijwilligsters en 12 parttime beroepskrachten.

samenleving en het eventueel inschakelen van professionele hulpver-

Zij geven taalles aan geïsoleerd levende, vaak analfabete,

lening voor problemen. Want eerst moet het vertrouwen van de

buitenlandse vrouwen. Dit gebeurt aan huis en in kleine

vrouw worden gewonnen. Hierbij worden zoveel mogelijk echtge-

groepjes in de buurt. Het OBV is als thuislesorganisatie de

noot en gezin betrokken.

eerste schakel in de taalketen.

Toeleiding Het OBV benadert geïsoleerde vrouwen die niet kunnen, durven of

De wijkcontactvrouwen van het OBV leiden 35 tot 40 procent van

mogen deelnemen aan reguliere voorzieningen. Dit kan uiteenlopen-

de vrouwen die zij thuis bezoeken, door naar een reguliere inburge-

de redenen hebben:

ringsvoorziening of een andere activiteit buitenshuis. Goede samen-

• culturele aspecten; • psychosomatische klachten; • trauma’s; • ziekte; • zorg voor een groot gezin; • zorg voor een ziek of gehandicapt familielid; • zwangerschap.

De meeste vrouwen geven aan meer zelfredzaam te willen zijn en de taal beter te willen spreken.

werking en een overzicht van andere taalaanbieders zijn hierbij essentieel. De overige 60 procent van de vrouwen kan door beperkingen nog niet deelnemen aan een reguliere inburgeringsvoorziening of een andere activiteit buitenshuis. Deze vrouwen krijgen les aan huis of in kleine groepen. Vrijwilligsters geven de lessen. De wijkcontactvrouw koppelt een vrouw en een vrijwilligster aan elkaar. De vrijwilligster geeft één keer per week anderhalf à twee uur les aan huis. Dit gebeurt gedurende een half tot heel jaar. Het lesmateriaal is aan het niveau van de vrouw aangepast. Het gaat vaak om alfabetisering. Het doel is het isolement van de vrouw te doorbreken en haar toe te leiden naar een vervolgactiviteit buiten de deur. Hiervoor moet het zelfvertrouwen van de vrouw worden vergroot.

42 |werving vrouwen


2.2

Tijdens het huisbezoek

De taalles in kleine groepen wordt eveneens gegeven door vrijwilligsters. Daarbij wordt ook gewerkt aan vergroting van de sociale redzaamheid. Doelen zijn bijvoorbeeld: zelf de dokter kunnen bellen, spreken met leerkrachten, praten met de Nederlandse buren en deelnemen aan activiteiten buitenshuis.

den haag

De groepjes komen gemiddeld gedurende tien maanden tweemaal per week twee uur bij elkaar. De groepslessen vinden plaats op

rotterdam: Stichting Leer-en Ontmoetingsproject voor Vrouwen

wordt het niveau van zelfredzaamheid bepaald.

een locatie in de buurt tijdens de schooluren van de kinderen. Kinderen onder de vier jaar kunnen mee en worden opgevangen

Stichting Leer- en Ontmoetingsproject voor Vrouwen (het LOV)

door vrijwilligsters.

is de thuislesorganisatie in Rotterdam. De opzet is vergelijkbaar met die van het OBV in Den Haag. Het LOV werkt met

Resultaat

trajectbegeleiders. Zij zijn bij het LOV in dienst. Er zijn

Twee derde van de vrouwen stroomt door naar een andere

gemiddeld honderd vrijwilligers voor het geven van de thuisles-

activiteit buitenshuis, een regulier inburgeringtraject of vrijwilligers-

sen.

werk dan wel is zelfredzaam. Het OBV blijft hen nog volgen gedurende een jaar na doorverwijzing of beëindiging van de lessen.

Werving

Door deze intensieve begeleiding kunnen bij uitval, ziekte of een

Net als bij het OBV in Den Haag geldt dat de trajectbegeleiders

ander probleem stappen worden ondernomen.

van het LOV sociaal geïsoleerde vrouwen bereiken via een netwerk. Dit netwerk bestaat uit de eigen instellingen, huisartsen, maatschappelijk werk, peuterspeelzalen en scholen. Tevens zijn de thuiszorg en woningbouwcorporaties benaderd. Ook mond-tot-mond reclame via vriendinnen is belangrijk. Na de aanmelding legt de trajectbegeleider een huisbezoek af. Tijdens dit bezoek wordt ingegaan op de eigen leefsituatie van de vrouw. Hierbij wordt het niveau van zelfredzaamheid bepaald. Van de vrouwen die de trajectbegeleiders bereiken, is 60 procent analfabeet en 35 procent gealfabetiseerd in de eigen taal. Zo’n 5 procent van de vrouwen is hoger opgeleid, maar heeft last van beperkingen zoals gezondheidsproblemen.



2.3

Toeleiding

De bezoekvrouw neemt

De trajectbegeleider koppelt de vrouw aan een vrijwillige

een algemene vragenlijst

lesgeefster. De vrijwilligster heeft voor het geven van thuislessen een voorbereidende cursus gevolgd. Tijdens een informatiebijeenkomst krijgt een deelnemende vrouw voorlichting en maakt

rotterdam

zij kennis met de vrijwilligster. Een van de doelstellingen is om zoveel mogelijk vrouwen na de

zwolle: project Bezoekvrouwen

mee, gericht op drempels.

thuislessen door te leiden naar een regulier inburgeringstraject. Een voorbeeld is een pilot die het LOV in 2006 samen met het

De gemeente Zwolle heeft in 1993 het project Bezoekvrouwen

Zadkine College en Kaleos uitvoerde. De bedoeling was om

in het leven geroepen. Doel is om allochtone vrouwen meer

vijftien vrouwen toe te leiden naar een regulier traject via een

gebruik te laten maken van publieke voorzieningen.

voor-inburgeringstraject. Dat is gelukt. Een voor-inburgeringstraject

De bezoekvrouwen hebben een Antilliaanse, Marokkaanse of

houdt in dat de vrouw eerst thuis les krijgt en daarbij wordt

Turkse achtergrond.

voorbereid op het inburgeringstraject tot en met de inschrijving. Bij de thuislessen werd gewerkt volgens de portfoliostructuur van

Er zijn zes bezoekvrouwen actief in drie verschillende stadsdelen.

Zadkine en Kaleos op basis van het inburgeringstraject.

Ze onderhouden een goed contact met de zelforganisaties en

Op deze manier is de drempel naar het reguliere traject verlaagd.

kennen de vrouwen. Voordat de bezoekvrouwen op huisbezoek

Het LOV vindt persoonlijke begeleiding heel belangrijk voor de

gaan, krijgen ze van de Stichting Travers een training.

toeleiding. Hiermee kunnen problemen worden opgelost en randvoorwaarden zoals kinderopvang ingevuld. De trajectbegeleider

Werving

houdt daarom tijdens het traject nauw contact. De vrijwilligster kiest

De bezoekvrouwen gaan op huisbezoek met een algemene

er soms voor om ook na het traject het contact voort te zetten.

vragenlijst, gericht op de drempels waarom de vrouwen geen gebruikmaken van publieke voorzieningen. De vragen gaan over

Resultaat

de zelfredzaamheid. Zoals: Kan je zelf naar de dokter? Heb je

Het LOV bereikte in 2006 113 nieuwe deelneemsters. Dat is

contact met de leerkrachten van de kinderen? Welke belemmeringen

meer dan in 2005, toen het ging om 85 vrouwen. In 2006 zijn

ervaar je? Doel is toeleiding naar professionele hulpverlening,

123 trajecten beëindigd; 87 vrouwen zijn doorgestroomd naar

taallessen of een andere activiteit buiten de deur.

een vervolgtraject.

De bezoekvrouwen hebben de ervaring dat veel vrouwen psychosomatische klachten hebben, maar ook dat de meeste vrouwen graag de taal willen leren.



2.4

Toeleiding

Lessen zijn aangepast

Vrouwen worden toegeleid naar reguliere taallessen en inburgerings-

aan de belevingswereld

voorzieningen. Daarbij is het van belang dat aan een aantal randvoorwaarden wordt voldaan: kinderopvang, les in de wijk en lestijden die aansluiten op de schooltijden van de kinderen.

zwolle

De bezoekvrouwen houden in de gaten of vrouwen de taallessen daadwerkelijk volgen. Ze springen in als zich problemen voordoen.

rotterdam: vrouwenstudio’s

van de vrouwen.

Resultaat

Stichting Cleo-Patria heeft vijf vrouwenstudio’s opgezet. De stu-

De zes bezoekvrouwen hebben contact met ongeveer 1.200

dio’s zijn laagdrempelige voorzieningen voor allochtone vrouwen

vrouwen. Het project ontving in 2005 een Appeltje van Oranje

die (nog) weinig aansluiting hebben in de Rotterdamse samenle-

van het Oranje Fonds. Het Oranje Fonds wil stimuleren dat in

ving. De studio’s werken vraaggericht en de activiteiten worden

andere gemeenten vergelijkbare projecten worden opgezet.

samen met de vrouwen georganiseerd.

Stichting Travers heeft van het Oranje Fonds een budget gekregen om over beginnende projecten te adviseren en deze te stimuleren,

De vrouwenstudio’s kennen een aantal basisprincipes: laagdrempelig,

onder meer met een startsubsidie

multicultureel en veilig. De vrouwen bepalen de veiligheid zelf; willen zij geen mannen toelaten, dan komen er geen mannen. De vrouwen geven ook zelf aan of andere groepen activiteiten in de studio’s kunnen organiseren. Zo zijn er inmiddels vadergroepen in de avonden en meidengroepen. Voor alle groepen geldt dat het moet gaan om emancipatie en participatie. De studio’s hebben één vaste gastvrouw uit de wijk zelf. Zij werkt samen met een aantal vrijwilligers. De gastvrouwen kunnen na een jaar vrijwilligerswerk een dienstverband krijgen. De gastvrouwen zijn als het ware de gidsen voor de vrouwen in hun emancipatieproces. Maar ook het gastvrouwschap is een ‘leerschool’. Alle gastvrouwen en vrijwilligers worden gecoacht door het management.



2.5

Werving

De vrouwen vinden het

De werving gebeurt door folders op scholen uit te delen, vaak op

jammer dat ze niet eerder

initiatief van de schooldirecteur. Ook nemen vrouwen die de studio bezoeken, vriendinnen mee. Daarnaast werven de gastvrouwen van de studio’s actief door vrouwen in de wijk aan te spreken en hen te

rotterdam

stimuleren om een keer naar de studio te komen. Een gastvrouw bezoekt zonodig een vrouw thuis om te praten met de echtgenoot

zijn benaderd.

nijmegen: project Doe Mee

en uitleg te geven over de activiteiten binnen de studio. Het project Doe Mee van de gemeente Nijmegen was gericht

Toeleiding

op werk en integratie van sociaal geïsoleerde allochtone

Bij het aanbod aan activiteiten gaat Cleo-Patria altijd uit van wat een

vrouwen. Hierbij is een wervingsteam ingezet. Het project

vrouw nodig heeft. Vrijwel alle vrouwen willen de taal beter leren.

liep van maart 2004 tot oktober 2005.

In verschillende studio’s worden conversatielessen gegeven. De lessen wijken af van het reguliere aanbod, omdat ze geschikt zijn voor

Werving

een heel laag niveau en aangepast zijn aan de belevingswereld van

In het project Doe Mee werd actief contact gezocht met geïsoleerde

de vrouwen. De vrouwen die de cursussen geven, komen zelf uit

allochtone vrouwen. Dat was mogelijk omdat de gemeente via het

een familie met een tante of moeder die analfabete was. Uit hun

GBA adressen beschikbaar stelde. Er werden allochtone vrouwen

ervaringen wordt geput tijdens de lessen.

tussen 23 en 55 jaar uitgekozen. De werving begon in gebieden

Er worden altijd ook andere activiteiten aangeboden. Deze activitei-

met de hoogste concentratie van allochtone gezinnen.

ten zijn belangrijk omdat de vrouwen zo worden gestimuleerd om te

Het wervingsteam bestond uit zes vrouwen die met behulp van het

komen. Er wordt altijd geprobeerd een evenwicht te zoeken tussen

CWI zijn geselecteerd. Zij werkten via een uitzendbureau gemiddeld

activiteiten die de vrouwen zelf leuk vinden, zoals naailes, en ont-

twaalf uur per week voor dit project. De vrouwen in het

wikkelactiviteiten. De ontwikkelactiviteiten bestaan bijvoorbeeld uit

wervingsteam hadden een Marokkaanse, Oost-Europese en Turkse

gesprekken met een pedagoge over cultuur, onderwijs en kinderen

achtergrond. Zij werden zoveel mogelijk gekoppeld aan kandidaten

opvoeden in twee culturen.

met dezelfde achtergrond. De geselecteerde vrouwen kregen eerst een brief, waarin in het

Resultaat

Nederlands de bedoeling van het project werd toegelicht.

Stichting Cleo-Patria begeleidt jaarlijks gemiddeld 600 vrouwen in

Na twee weken kwamen de vrouwen van het wervingsteam langs.

vijf studio’s in verschillende wijken in Rotterdam. Vrouwen worden

In de gesprekken kregen de vrouwen gelegenheid om te vertellen

gestimuleerd om als vrijwilligster aan de slag te gaan. Bijvoorbeeld in

wat zij zouden willen doen. Daarbij konden ze kiezen uit een

bibliotheken, musea, scholen en welzijnscentra. Vrouwen die nog

aanbod van verschillende activiteiten.

geen Nederlands spreken, kunnen in de studio’s vrijwilligerswerkzaamheden verrichten.



2.6

De vrouwen bleken de meeste behoefte te hebben aan Nederlandse

Het contact houdt niet

les en daarna de empowerment-trainingen. Het kwam voor dat

op wanneer het doel

tijdens het gesprek de man thuis was en hij niet positief stond tegenover het project. De man werd dan bij het volgende gesprek betrokken om de frictie weg te nemen.

nijmegen

Toeleiding

utrecht: Vrouwen Ontmoetingsproject

van de cursus bereikt is.

De meeste vrouwen waren zeer gemotiveerd om de Nederlandse taal te leren. Zij vonden het jammer dat ze niet eerder waren

Het Vrouwen Ontmoetingsproject (het VOP) is sinds 1986

benaderd. Er werd bij dit project niet gekozen voor thuislessen.

onderdeel van de Interkerkelijke Stichting Kerken en

De deelnemers kwamen door de gezamenlijke activiteiten met

Buitenlanders (ISKB). Het project ontstond toen in de jaren ’80

elkaar in contact en werden daarmee uit hun geïsoleerde positie

op een grotere schaal gezinshereniging plaatsvond. Sinds die

gehaald. Wanneer de vrouwen uit het wervingsteam complexe

tijd bestaat de behoefte om naast mannen ook vrouwen te

problemen tegenkwamen, konden zij doorverwijzen naar advocaten,

ondersteunen bij het leren van de Nederlandse taal.

maatschappelijk werkers of de schuldsanering. Het VOP richt zich op vrouwelijke oudkomers. Aanvankelijk deden

Resultaat

voornamelijk vrouwen van Marokkaanse of Turkse afkomst mee.

Ongeveer de helft van de Nijmeegse wijken is bereikt. In Nijmegen

De laatste jaren komen er steeds meer vrouwen met een andere

vormen allochtone vrouwen van Turkse afkomst de grootste groep.

etnische achtergrond bij. De vrouwen kunnen niet buitenshuis een

Daarna volgt de groep van Marokkaanse afkomst.

cursus volgen. Dat kan te maken hebben met culturele, persoonlijke of religieuze redenen of omdat vrouwen niet gemakkelijk kunnen leren. De vrouwen hebben vaak al iets van een cursus gedaan, maar zijn uitgevallen. Bijvoorbeeld omdat het tempo te hoog lag.

Werving Om in contact met vrouwen te komen werkt het VOP met meldingen van vrouwen zelf en van andere organisaties. Meldingen komen binnen via mond-tot-mond reclame, maatschappelijk werk, scholen et cetera. Voor deze instanties is het een pluspunt dat snel wordt gereageerd. Ook hoeven vrouwen niet per se in een strak gedefinieerde categorie te zitten om in aanmerking te komen voor taalles. Bij een huisbezoek wordt wel gekeken naar wat er speelt in het gezin.



utrecht

Na de aanmelding gaat een contactvrouw - een Nederlands

Na een halfjaar bezoekt de contactvrouw nogmaals het gezin.

sprekende vrijwilligster - langs om kennis te maken. Vaak wordt

Een van de doelen van het VOP is om een vrouw na verloop van

de echtgenoot om toestemming voor het gesprek gevraagd.

tijd naar een reguliere cursus toe te leiden. Een ander doel is dat

Dit is om te voorkomen dat de man zich keert tegen activiteiten

Nederlanders en niet-Nederlanders van elkaar leren en meer begrip

van zijn vrouw later in het project. De vrouw krijgt tijdens het

voor elkaar opbrengen. Daarom houdt het contact niet op, wanneer

bezoek een aanbod voor taalles of een andere activiteit in de wijk.

utrecht

het doel van de cursussen bereikt is. Het VOP werkt samen met de gemeente Utrecht. Als de vrouwen

Toeleiding

toe zijn aan een intensiever traject, dan neemt het Bureau

De contactvrouwen verzorgen de coördinatie van de koppels van

Inburgering het stokje over. Het VOP biedt soms op verzoek van

lesgeefsters en deelneemsters in de wijk. Wanneer een vrouw met

de gemeente een vervangend programma aan voor nieuwkomers

het VOP mee wil doen, koppelt de contactvrouw een Nederlands

voor wie een inburgeringsprogramma te belastend of een te grote

sprekende vrijwilligster (vaak uit de buurt) aan het gezin.

stap is. Als vrouwen een inburgeringstraject bij de gemeente hebben

De vrijwilligster geeft eenmaal per week taalles. Lessen worden

afgerond en willen participeren in de wijk, biedt het VOP samen

thuis gegeven omdat vrouwen (nog) te veel drempels voor een

met welzijnorganisatie Cumulus hen een cursus ‘voortburgeren’ aan.

reguliere cursus ervaren. Daarnaast worden lessen in kleine groepjes in de wijk gegeven.

Resultaat

Het lesgeven gebeurt op basis van het model ‘taal aan huis’.

Medio 2007 waren er ongeveer 180 koppels van vrijwilligsters en

Hierbij wordt geleerd aan de hand van praktische situaties, bijvoor-

deelneemsters. Deze koppels zijn verspreid over alle wijken in

beeld een afspraak bij de dokter. Binnen dit model staan het leren

Utrecht.

praten en de eerste beginselen van het schrijven voorop. Zaken als

De vrouwen die lesgeven, zijn voor een groot deel van Nederlandse afkomst.

grammatica hebben een lagere prioriteit. De vrijwilligsters worden ondersteund door een taalconsulent. De vrouwen die lesgeven, zijn voor een groot deel van Nederlandse afkomst. Er zijn ook Marokkaanse en Turkse vrijwilligsters bij het project betrokken. Zij fungeren als bruggenbouwers, onder meer om vrouwen te werven voor het organiseren van ontmoetingen in de wijk. Het is belangrijk dat deze bruggenbouwers niet te ver van de doelgroep afstaan. De vrijwilligsters worden getraind in zes dagdelen. Ze hebben ook per wijk wekelijks een intervisiemiddag om hun ervaringen te delen.



bijlage 1 klantprofielen van allochtone vrouwen

Allochtone vrouwen

Door de allochtone vrouwen in uw gemeente te vergelijken

hebben verschillende

met deze profielen, krijgt u een goed beeld de samenstelling van de groep vrouwen. U kunt dan veel beter inschatten welke activiteiten

uitgangsposities.

u nodig hebt en natuurlijk in welke omvang.

klantprofielen

In dit instrument kunt u ook de stappen herkennen, die veel vrouwen zullen zetten in hun proces van inburgering en participatie. Een geïsoleerde vrouw kan haar inburgeringsexamen bereiken

Voor een kwalitatieve analyse van de doelgroep allochtone

door eerst uit huis te komen, vervolgens op taalniveaus vooruitgang

vrouwen binnen uw gemeente, kunt u gebruikmaken van dit

te boeken en daarnaast maatschappelijk actief te worden.

instrument Klantprofielen.

Dit instrument gaat niet uit van een statische situatie, maar van een flexibel proces. Niet alle vrouwen zullen alle stappen doorlopen.

Allochtone vrouwen op hun weg naar inburgering en participatie

Sommige vrouwen zullen zeer snel vorderingen maken en daarom

hebben verschillende uitgangsposities, die bepalend zijn voor hun

fases overslaan. Vrouwen kunnen ook door hun achtergrond in een

proces van inburgering en participatie. Daarom is het van belang

andere fase beginnen. Tegelijkertijd zullen sommige vrouwen wel

dat de gemeente de doelgroep allochtone vrouwen in relatie tot

alle stappen moeten doorlopen. Voor gemeenten is dit inzicht van

inburgering en participatie nauwgezet differentieert. Elk gedifferenti-

belang, want daarmee is uitval te beperken.

eerde groep vraagt namelijk om een specifiek aanbod. Sommige groepen dienen de eerste stappen te zetten om uit een sociaal isolement te geraken terwijl andere groepen actief zijn, van allerlei voorzieningen gebruikmaken en niet alleen eenvoudig voorbereid kunnen worden op het inburgeringsexamen, maar wellicht ook op een beroepskwalificatie of het Staatsexamen NT2.

Wees je bewust bij het gebruikmaken van dit instrument dat

Het instrument gaat uit van een flexibel proces.

individuele situaties kunnen afwijken van de vier gegeven klantgroepen. Het is een hulpmiddel om het aanbod te organiseren. Er zullen altijd vrouwen zijn die ervan afwijken. Enkele voorbeelden: • werkneemsters in de schoonmaakbranche, die nauwelijks Nederlands spreken maar wel heel actief participeren; • vrouwen die zich prima redden met Engels;

Het instrument van Klantprofielen geeft u inzicht in de situatie van de diverse groepen allochtone vrouwen. Dit inzicht maakt het mogelijk om aanbod te organiseren en in te zetten dat op deze

• hoogopgeleide vluchtlingenvrouwen die zwaar getraumatiseerd (geïsoleerd) binnen zitten; • vrouwen met alleen een paar jaar basisonderwijs, maar die zeer

groepen is toegesneden. Dit instrument is ook een hulpmiddel om

sociaal vaardig en wat Nederlands hebben opgepikt en een aardig

de competenties op het gebied van inburgering en participatie beter

netwerkje hebben.

in beeld te krijgen.

56 |werving vrouwen


Klantgroep I Geïsoleerde vrouwen Isolement

klantprofielen

alfabeet in eigen taal

Actief met

zonder actieve

Niveau CEF:

taaltrajecten of

maatschappelijke

geen toetsbaar niveau

taaltrajecten

Opleiding:

Maximaal enkele jaren

afgerond, maar nog

jaren voortgezet

Inzicht/gebruik

Basisonderwijs in eigen

laag taalniveau

onderwijs in Nederland

voorzieningen:

land

Binnen een jaar

Inzicht/gebruik

Inzicht meerdere

Actief in sociaal

Zeer beperkt

in staat het

voorzieningen:

relevante voorzieningen

participatie

Taalbeheersing:

Klantgroep III Actieve vrouwen

netwerk: Maatschappelijk actief:

Enkel eigen familie

Maatschappelijk/sociaal

Neen

klantprofielen

Taalbeheersing:

Geschoold in eigen taal Niveau CEF A1

Opleiding:

basisonderwijs / enkele

inburgeringsexamen

en gebruik enkele

te behalen

voorzieningen

redzaam:

Actief in sociaal

Vrienden, kennissen en

netwerk:

ouders van de vriendjes of vriendinnetjes van

Klantgroep II Startend met participatie

hun kinderen en buurtbewoners

Grote taalachter-

Het is van belang dat de gemeente de doelgroep allochtone vrouwen in relatie tot inburgering en participatie nauwgezet differentieert.

Taalbeheersing:

Beperkt geschoold in

Maatschappelijk actief:

een of twee bezigheden

stand, grote afstand

eigen taal Niveau CEF


Zelfstandig binnen

tot arbeidsmarkt,

maximaal enkele

redzaam:

enkele domeinen

maatschappelijk

onderdelen niveau

enigzins actief

A1t/m basisonderwijs

Klantgroep IV Inburgeraars, op weg naar participatie

eigen land Opleiding:

Inzicht beperkt

Inburgeraars die

Taalbeheersing:

Niveau CEF A2 t/m B1

Inzicht/gebruik

Geen /zeer weinig

in staat zijn om

Opleiding:

lbo t/m mbo in

voorzieningen:

gebruik

inburgeringsexamen

Actief in sociaal

Familiekring en zeer

direct te halen

netwerk:

beperkt daarbuiten

Inzicht/gebruik voorzie- Inzicht goed

Maatschappelijk actief:

Zeer beperkt bv

ningen:

Nederland, hbo t/m universitair in eigen land

opvoeding kinderen

schillende voorzieningen


Alleen met onder-

Actief in sociaal net-

Actief in meerdere

redzaam:

steuning eigen/

werk:

netwerken Bijv. school,

professioneel


Gebruik meerdere en ver-

vrije tijd, sport Maatschappelijk actief:

Actief op een of meer terreinen


Zelfstandig en incidenteel

redzaam:

met gebruik professionals werving vrouwen | 59

Contactpersonen praktijkcases Stichting LOV

bijlage 2 contactgegevens

Ilse van Donkelaar Ungerplein 2, flat 5

contactgegevens

3033 BR Rotterdam www.lovrotterdam.nl [email protected]

Contactpersonen pilotgemeenten Stichting OBV Gemeente Amsterdam

Corine de Jong

Kamal Amain

Conradkade 62

[email protected]

2517 BS Den Haag www.obvdenhaag.nl

Gemeente Den Haag

[email protected]

Froukje Stiekema [email protected]

Bezoekvrouwen Zwolle - Travers Loes van der Meer en Mirjam Roozeboom

Gemeente Nijmegen

Postbus 1064

Judith Claassens

8001 BB Zwolle

[email protected]

www.travers.nl [email protected]

Gemeente Rotterdam Regina Pak en Sylvia van Luijk

Stichting Cleo-Patria

[email protected]

Anneke de Goede

[email protected]

Oudedijk 92 3061 AN Rotterdam

Gemeente Utrecht

www.st-smi.nl

Suzanne Hafidi en Larbi Edriouch

[email protected]

[email protected] [email protected]

ISKB Utrecht Paulien Rozema Keulsekade 20 3531 JX Utrecht www.iskb.nl


[email protected]


aantekeningen


aantekeningen


inburgering en werving vrouwen werving vrouwen De Frontoffice Inburgering is een tijdelijke

Recommend Documents