Buitenlandse handel 1 Vlaamse handelsbalans met Duitsland Sinds 2002, het aanvangsjaar van de regionale handelsstatistieken, heeft Vlaanderen steeds een surplus gerealiseerd in zijn handel met Duitsland. In 2014 is dat overschot groter dan ooit tevoren: € 14,791 miljard. Nochtans heeft de handel met Duitsland ooit betere tijden gekend: de totaalhandel (som van uit- en invoer), die in 2008 piekte op € 100,5 miljard, heeft zich nooit kunnen herstellen van de financieel-economische crisis van 2009 en is sinds 2012 zelfs onafgebroken gekrompen (tot € 85,6 miljard in 2014). Dat het handelsoverschot toch is blijven groeien, valt toe te schrijven aan de invoer, die een ongunstiger verloop kent dan de uitvoer. Bedroeg de invoer in de jaren 2002 – 2010 steevast minstens 80% van de uitvoer, dan noteerden we voor 2014 slechts 70,5%, de voor Vlaanderen gunstigste ratio tot op heden.
In € miljard
Export
Var in %
Import
Var in %
2010
48,116
2011
52,161
8,41%
40,752
3,43%
11,409
2012
51,032
-2,16%
38,268
-6,10%
12,764
2013
50,075
-1,88%
35,943
-6,07%
14,131
2014
50,183
0,22%
35,392
-1,53%
14,791
39,400
Handelsbalans 8,716
BRON: Instituut voor de Nationale Rekeningen (NBB), verwerking cel Kennisopbouw Flanders Investment & Trade
Handel Vlaanderen - Duitsland (€ miljard) 60 50 40 uitvoer
30
invoer
20 10 0 2010
2011
2012
2013
2014
BRON: Instituut voor de Nationale Rekeningen (NBB), verwerking cel Kennisopbouw Flanders Investment & Trade
Landendossier Duitsland | Buitenlandse handel | april 2015 ____________________________________________________________ 1
€ 50,183 miljard (1ste exportmarkt)
2 Vlaamse uitvoer naar Duitsland (2014)
Duitsland is al enkele jaren de eerste exportmarkt van Vlaanderen en dat bleef ook zo in 2014, hoewel de groei van Vlaamse goederenuitvoer naar Duitsland (+0,22% tegenover 2013) achter bleef bij de groei die Vlaanderen gemiddeld realiseerde, zowel op mondiale schaal (+0,49%) als binnen de EU (+1,23%). In 2014 exporteerde Vlaanderen voor € 50,183 miljard aan goederen naar Duitsland, wat correspondeert met 17,10% van het Vlaamse exporttotaal. Dat aandeel gaat overigens al enige tijd in dalende lijn: in 2013 was nog 17,14% van de Vlaamse goederenuitvoer bestemd voor de Duitse markt, in 2012 17,66%, in 2011 18,60% en het jaar daarvoor zelfs 19,06%. Wereldwijd importeerde Duitsland in 2014 voor € 916,4 miljard aan goederen, wat correspondeert met een aandeel van 6,40% in de mondiale totaalinvoer. Daarmee bezette het de 3de plaats onder de importerende landen (na de Verenigde Staten en China en voor Japan en het Verenigd Koninkrijk). Met een exportportefeuille van € 50,183 miljard speelde Vlaanderen als leverancier een rol van 5,48% in de Duitse totaalimport.
Uitvoersectoren
Sectorale uitvoer naar Duitsland (2014, in % van totaal)
vertrouwelijke trafiek 3,01%
plantaardige producten 2,91%
overige 13,45%
chemie, farmaceutica 27,22%
voeding, dranken 3,88% machines, elektrisch materieel 8,20% onedele metalen 9,67%
vervoermaterieel 11,08% kunststoffen 10,08%
minerale producten 10,50%
BRON: Instituut voor de Nationale Rekeningen (NBB), verwerking cel Kennisopbouw Flanders Investment & Trade
Zoals gezegd groeide de Vlaamse uitvoer naar Duitsland in zijn totaliteit met 0,22% (of + € 107,8 miljoen). Achter dat bescheiden percentage gaan – op sectoraal vlak – grotere schommelingen schuil, in zowel plus als min. Daarbij moet wel worden opgemerkt dat de recente toename van de vertrouwelijke trafiek – een categorie die zijn naam niet gestolen heeft – de zaken vertroebelt: nadat de vertrouwelijke trafiek in 2013 al eens verviervoudigde (tot € 1,1 miljard) volgde in 2014 een verdere toename met ruim 40% (of + € 436,9 miljoen). Wat de sectoren betreft die met naam vernoemd worden op het taartdiagram, waren er slechts twee die in 2014 vooruitgang boekten: vervoermaterieel (+7,51% of + € 388,5 miljoen) en voeding en dranken (+7,59% of + € 137,6 miljoen). Binnen de branche van het vervoermaterieel voert het deelsegment van de automotive (uiteraard) de boventoon – het vertegenwoordigt zowat 97% van het vervoermaterieel – en dat deelsegment deed het 2014 beter dan in de voorgaande vier jaren (+6,88% tegenover 2013). Dat neemt niet weg dat onze export van automotive ook in 2014 zwaar onder het niveau blijft van zijn hoogdagen: in 2014 ging het om ‘slechts’ € 5,4 miljard export, terwijl in de periode 2002 – 2008 steevast vlotjes de kaap van € 6 miljard uitvoer werd gerond. In het topjaar 2006 beliep de uitvoer zelfs € 7,8 miljard. De export van voeding en dranken lag in 2014 dan weer hoger dan ooit tevoren. De uitvoer van dranken (incl. alcoholische) viel weliswaar terug met 1/3, maar daar tegenover stond een toegenomen export van tabak, suiker(bereidingen), cacao(producten) en granen(bereidingen).
2 __________________________________________________________________________________
De andere grotere sectoren verloren zonder uitzondering terrein tegenover 2013. Wel waren er binnen het restsegment ‘overige’ nog twee kleinere branches die stevige terreinwinst boekten: optica en precisieapparatuur (een toename met bijna 46% of + € 388,6 miljoen) en schoeisel en hoofddeksels (een toename met bijna 32% of + € 125,7 miljoen). Bij die laatste branche gaat het overigens vooral om de export van schoeisel. Zoals gezegd zagen de meeste grote sectoren hun afzet in Duitsland terugvallen. De twee bedrijfstakken die verhoudingsgewijs de grootste terugval kenden, waren die van de minerale producten (-8,58% of - € 494,4 miljoen) en die van de plantaardige producten (-8,46% of - € 135,1 miljoen). Voor wat betreft de minerale producten (overwegend brandstoffen) is enige nuancering wel op zijn plaats: onze uitvoer van minerale producten naar Duitsland lag in zowel 2012 als 2013 historisch hoog, en 2014 blijft het op twee na beste jaar sinds er een aanvang werd gemaakt met regionale exportstatistieken. Voor de plantaardige producten geldt trouwens in grote lijnen hetzelfde: 2014 blijft – ondanks de tegevallende uitvoer van vooral zaden en vruchten (van € 360 miljoen naar € 237 miljoen) – een relatief goed exportjaar voor plantaardige producten. De uitvoer van zowel kunststoffen (-4,49%) als machines en elektrisch materieel (-4,29%) daalde met om en bij € 200 miljoen, maar een grotere impact op het totaalcijfer had toch de belangrijke branche van chemische en farmaceutische producten (-2,56% of - € 358,6 miljoen). Daarbij valt wel te noteren dat het verlies zowat integraal was toe te schrijven aan de farmaceutica (van € 3,4 miljard naar € 3,0 miljard). De export van de chemische producten ging er – uitgezonderd de producten voor foto- en cinematografie – over zowat de hele lijn op vooruit. Tot slot daalde de uitvoer van onedele metalen lichtjes (-1,89% of -€ 93,7 miljoen). Die daling heeft alles te maken met de sterk verminderde afzet van koper (-34,21% of - € 215 miljoen); de export van de meeste andere onedele metalen (vooral lood en tin) lag hoger dan in 2013.
Uitvoerproducten Belangrijkste Vlaamse exportproducten naar Duitsland (2014): -
organische chemische producten auto’s, tractoren, motorrijwielen, fietsen minerale brandstoffen kunststoffen en toepassingen farmaceutische producten
3 Vlaamse invoer uit Duitsland (2014)
15,24% 10,75% 9,43% 8,83% 6,01%
€ 35,392 miljard (2de leverancier)
Sinds het Instituut voor de Nationale Rekeningen de Vlaamse invoerstatistieken vrijgeeft, is Duitsland jaar na jaar de op één na belangrijkste leverancier van Vlaanderen geweest. Vergeleken met 2013 schroefde Vlaanderen weliswaar zijn invoer uit Duitsland terug met 1,53% (of - € 551,5 miljoen), maar vergeleken met onze gemiddelde leverancier uit de EU (intra-EU: -2,16%) en onze andere buurlanden (Nederland: -2,23%; Frankrijk: -3,19%; UK: -7,10%) hield Duitsland behoorlijk stand. Dat neemt niet weg dat de Duitse inbreng in de totale Vlaamse invoer terugviel (van 12,50% in 2013) tot 12,36%. Wereldwijd exporteerde Duitsland in 2014 voor € 1 137 miljard aan goederen, goed voor een aandeel van 7,98% in de mondiale goederenuitvoer (Ter vergelijking: in 2013 was dat € 1 094 miljard uitvoer en 7,72% aandeel). Dat was meteen goed voor een derde plaats onder de wereldexporteurs (na China en de Verenigde Staten en voor Japan en Nederland). Met een invoer ter waarde van € 35,392 miljard speelde Vlaanderen als klant in 2014 een rol van 3,11% in het Duitse uitvoertotaal. In 2013 had ons aandeel in de Duitse export nog 3,29% bedragen.
Landendossier Duitsland | Buitenlandse handel | april 2015 ____________________________________________________________ 3
Invoersectoren
Sectorale invoer uit Duitsland (2014, in % van totaal)
minerale producten 3,88%
overige 16,66%
vervoermaterieel 23,90%
voeding, dranken 4,10% chemie, farmaceutica 18,21%
kunststoffen 7,86% onedele metalen 10,51%
machines, elektrisch materieel 14,88%
BRON: Instituut voor de Nationale Rekeningen (NBB), verwerking cel Kennisopbouw Flanders Investment & Trade
Dat Vlaanderens goedereninvoer uit Duitsland ruim een half miljard euro lager uitviel dan in 2013, komt zowat integraal op het conto van de branche van de chemische en farmaceutische producten (-13,84% of - € 1,035 miljard). Daarbij valt te noteren dat de invoer van chemische producten op peil bleef, terwijl de invoer van farmaceutica ruim 40% (of - € 994,7 miljoen) in waarde daalde. De invoer van farmaceutica uit Duitsland heeft trouwens al sinds 2008 zwaar te lijden: werd in 2008 nog een importwaarde opgetekend van € 11,830 miljard, dan restte daarvan in 2014 nog amper € 1,424 miljard. Ook de invoer van zowel vervoermaterieel als machines en elektrisch materieel daalde in 2014, maar de impact daarvan op het totaalcijfer was erg beperkt: voor beide branches gold dat de invoer minder dan 0,5% lager kwam te liggen en in beide gevallen kwam dat neer dat een daling van een grootteorde van 20 à 30 miljoen euro. Voor alle overige grote branches gold dat Vlaanderen meer ging importeren uit Duitsland dan in 2013. In het geval van de onedele metalen en de kunststoffen ging het om een toename met 5,12% – er werd vooral meer aluminium geïmporteerd – respectievelijk 3,69%. De invoer van voeding en dranken groeide met ruim 10% (of + € 136,1 miljoen; er werd vooral meer cacao en tabak aangevoerd) en die van minerale producten (lees: brandstoffen) zelfs met bijna 15% (of + € 178,1 miljoen).
Invoerproducten Belangrijkste Vlaamse invoerproducten uit Duitsland (2014): -
auto’s, tractoren, motorrijwielen, fietsen machines, mechanische werktuigen organische chemische producten kunststoffen en toepassingen elektrische machines, apparaten en uitrustingsstukken
23,61 % 9,97 % 7,47 % 6,79 % 4,91 %
4 Gewestelijke verdeling Belgische uitvoer naar Duitsland (2014) Vlaanderen was in 2014 goed voor 84,03% van de Belgische uitvoer naar Duitsland, wat betekent dat Vlaanderen op deze markt een licht bovengemiddeld aandeel haalde: op mondiale schaal (alle markten) was Vlaanderen goed voor ‘slechts’ 82,41% van de Belgische goederenuitvoer.
4 __________________________________________________________________________________
. Waarde (in miljoen EUR)
UITVOER 2012
2013
2014
Aandeel 2013 in %
Vlaanderen
51 031,7
50 074,7
50 182,5
84,26%
Wallonië
8 315,6
8 071,5
8 156,7
Brussel
1 214,6
1 286,1
TOTAAL BELGIË
60 561,9
59 432,2
Variatie in % 2012-2013
2013-2014
84,03%
-1,88%
+0,22%
13,58%
13,66%
-2,94%
+1,06%
1 381,9
2,16%
2,31%
+5,88%
+7,45%
59 721,1
100%
100%
-1,87%
+0,49%
Aandeel
Aandeel
Waarde (in miljoen EUR)
INVOER
Aandeel 2014 in %
Variatie in %
2012
2013
2014
2013 in %
2014 in %
2012-2013
2013-2014
Vlaanderen
38 267,6
35 943,2
35 391,7
78,33%
78,82%
-6,07%
-1,53%
Wallonië
7 615,2
7 465,9
6 921,5
16,270%
15,41%
-1,96%
-7,29%
Brussel
2 306,4
2 478,4
2 590,0
5,40%
5,77%
+7,46%
+4,50%
TOTAAL BELGIË
48 189,2
45 887,5
44 903,2
100%
100%
-4,78%
-2,15%
Aandeel Vlaanderen in Belgische uitvoer naar Duitsland (€ miljoen) 70000 60000 50000
84,26%
40000
84,26%
84,03% Vlaanderen
30000
België
20000 10000 0 2012
2013
2014
BRON: Instituut voor de Nationale Rekeningen (NBB), verwerking cel Kennisopbouw Flanders Investment & Trade
Landendossier Duitsland | Buitenlandse handel | april 2015 ____________________________________________________________ 5
5 Belgische in- en uitvoer van diensten Tot vandaag is het nog niet mogelijk om over diensten in- en uitvoerstatistieken te publiceren op het gewestelijke niveau. Op het Belgische niveau zijn er wél cijfers beschikbaar, geput uit de betalingsbalans van de Nationale Bank. In wat volgt, gaat het dan ook telkens over de Belgische buitenlandse handel van diensten, niet over de Vlaamse. In 2014 exporteerde België wereldwijd voor 91,57 miljard euro aan diensten. Dat was 6,58 miljard euro meer (+7,74%) dan de 84,99 miljard euro uitvoer in 2013. Toen was de toename t.o.v. het jaar dáárvoor – 2012 – nog een stuk minder indrukwekkend geweest, met “amper” 1,8 miljard meeruitvoer aan Belgische diensten (+2,12%). In 2014 kwam de invoer van diensten in België op 86,36 miljard euro uit, niet minder dan 8,1 miljard euro meer (+10,34%) dan in 2013 (78,27 miljard euro). De dienstenbalans bleef in 2014 voor een comfortabele 5,21 miljard euro in het groen, een surplus dat toch anderhalf miljard lager lag dan de 6,72 miljard euro overschot in 2013. In 2014 maakten diensten 27,2% uit van de Belgische totaaluitvoer (van goederen en diensten samen). 72,8% ervan was voor rekening van goederen. Bij de invoer lag de verhouding licht anders en resulteerde in 25,85% voor diensten en 74,15% voor goederen. Op de wereldmarkt voor diensten bezette België in 2014 de 12e plaats als dienstenexporteur met een aandeel van 2,40% in de werelduitvoer en dat na Singapore (2,73%) en voor Zwitserland (2,34%). Als wereldimporteur van diensten werd ons land 14e in 2013, met 2,29% van de mondiale dienstenimport achter de naam, na Italië – met 2,36% inbreng – en vóór Canada met een mondiaal aandeel van 2,23%). Belgische uitvoer van diensten naar Duitsland Uit betalingsbalansgegevens van de Nationale Bank (BPM6) blijkt dat België in 2014 voor 8,4 miljard aan diensten heeft uitgevoerd naar Duitsland. Tegenover 2013 betekende dat een toch wel fraaie klim van 8,36%. Onze grote handelsbuur én goederenklant nummer één was - qua diensten - in 2014 pas onze 4 e afzetmarkt, met een aandeel van 9,16% in de totale Belgische dienstenexport, na de Verenigde Staten (inbreng in het totaal: 10,34%) en vóór het Verenigd Koninkrijk (8,65% aandeel). Duitsland bezette daarmee dezelfde stek als in 2013, toen het ook al vierde werd, zij het met een iets kleiner aandeel in het uitvoertotaal (9,02%, welgeteld 0,14 procentpunten minder). Binnen de top 5 van de dienstenuitvoer naar Duitsland, waren er in 2014 alleen maar groeicijfers, het ene weliswaar al hoger dan het andere. Na alweer een uitvoertoename met 14,5% tot net geen 3 miljard euro bleven het in 2014 andere commerciële diensten in 2014 die onveranderd de koppositie innamen. De tak was goed voor een aandeel van 35,67% in de totale jaaruitvoer. Worden tot die veelomvattende branche gerekend: PR, reclame, marktonderzoek en adviesdiensten, accountancy en juridisch advies, onderzoek en ontwikkeling, transacties tussen filiaalbedrijven, architectuur, engineering, wetenschappelijke inspectie- en certificeringsdiensten , makelaars- en commissielonen, leasingtransacties, land- en mijnbouwoperaties en lokale verwerking en milieubeheer... De veelzijdige tak liet de transportbranche achter zich op twee, toch nog altijd een volle 717 miljoen euro export lager ondanks de 9,2% exporttoename in 2014. Transport vertegenwoordigde daarmee 27,12% van de totale dienstenexport naar Duitsland. Op enige afstand al – met een afzet van minder dan 1 miljard euro – volgden voorts nog reisverkeer (+5,7% ; 11,1% aandeel), telecom, informatica en berichtgeving (8,33% na een stijging van 23,3%) en – op 5 – financiële diensten met 5,24% inbreng in het totaal.
6 __________________________________________________________________________________
SECTOREN (in 1.000 EUR)
2012
2013
2014
% aandeel 2014
Andere commerciële diensten Transport Reisverkeer Telecom, informatica en berichtgeving Financiële diensten
2 272 963 2 274 530 861 395 519 969 338 648
2 611 264 2 081 570 879 841 566 808 429 868
2 990 747 2 273 887 930 051 698 706 439 548
35,67% 27,12% 11,09% 8,33% 5,24%
Overige diensten
1 028 741
1 168 981
1 052 258
12,55%
Totaal diensten
7 296 246
7 738 332
8 385 197
100%
Bron: Nationale Bank van België (NBB), verwerking cel Kennisopbouw Flanders Investment & Trade
Belgische invoer van diensten uit Duitsland Uit Duitsland voerde België in 2014 voor 8,7 miljard euro aan diensten in, meteen een importstijging van om en bij de 10% t.o.v. 2013 (7,9 miljard euro). Dat groeicijfer (+10%) lag iets hoger dan de toename aan de uitvoerzijde (+8,36%). Bovendien vertrok die ook nog eens van hogere basiswaarde in 2013 (7,9 miljard euro, waardoor het gevolg zich al laat raden: tegenover 2013 verdubbelde het tekort op de dienstenbalans met Duitsland zo ongeveer (+92,4%) tot 293 miljoen euro. Wel bleef het nog een behoorlijk eind onder het deficit van 2012, toen dat nog boven ½ miljard euro uitging (-509 miljoen euro). Als dienstenleverancier zakte Duitsland in 2014 één plaatsje in de rangschikking, van 3 naar 4. Al moest het dat jaar nipt de Verenigde Staten voor laten gaan, toch bleef het goed voor een aandeel van 10,05% in de totale Belgische jaarinvoer van diensten. Aan de invoerzijde liepen vooral de volgende dienstentakken uit op de rest: de import van andere commerciële diensten liep een kleine 10% op t.o.v. 2013 en haalde daarmee een leeuwenaandeel binnen van 38,9% van de totaalinvoer. Ook ingevoerd transport ging 11,6% vooruit (jaaraandeel: 24%). Met reisverkeer erbij – dat ook al 7,7% hoger ging en voor 15,6% in de totaalinvoer participeerde – tekende de invoertop drie voor bijna 79% van de totaalinvoer aan diensten uit Duitsland. SECTOREN (in 1.000 EUR)
2012
2013
2014
% aandeel 2014
Andere commerciële diensten Transport Reisverkeer Telecom, informatica en berichtgeving Bouwsector
3 062 673 1 869 370 1 161 767 366 449 247 449
3 069 498 1 870 595 1 255 153 382 068 287 502
3 374 158 2 087 335 1 352 019 446 554 428 540
38,88% 24,05% 15,58% 5,15% 4,94%
Overige diensten
1 098 083
1 026 078
990 103
11,4%
Totaal diensten
7 805 791
7 890 894
8 678 709
100%
Bron: Nationale Bank van België (NBB), verwerking cel Kennisopbouw Flanders Investment & Trade
Duitsland en de wereldhandel voor diensten In 2014 voerde Duitsland wereldwijd voor 246 miljard euro aan diensten in. Dat invoerbedrag leverde het land een 3 e plaats op in de wereldranglijst met dienstenimporteurs met een inbreng van 6,89% in de mondiale invoer van diensten. Tot 2012 was Duitsland nog de tweede werelddienstenimporteur geweest – na de Verenigde Staten – tot het in 2013 die tweede plaats verspeelde aan China, dat in 2014 qua importwaarde al ruim 41 miljard euro was uitgelopen op de nummer 3. Als leverancier van 8,4 miljard euro aan diensten tekende België in 2014 voor 3,41% van de Duitse wereldwijde totaalinvoer van diensten. BRON:
Instituut voor de Nationale Rekeningen (NBB)
(cijfers NBB bijgewerkt tot 4 mei 2015)
Landendossier Duitsland | Buitenlandse handel | april 2015 ____________________________________________________________ 7
