In dit nummer o.a.: Intervieuw Jan Toornend. Een kijkje bij Hoskam Klerkx. IVO Congres Japan

In dit nummer o.a.: Intervieuw Jan Toornend Een kijkje bij Hoskam Klerkx IVO Congres Japan

23e jaargang, juni 2003

2

Groothandel in Orthopedische artikelen

sinds 1893

b.v. Portsmuiden 17, 1046 AH Amsterdam

AGENTUREN - IMPORT - EXPORT

Telefoon 020 - 611 84 55* Telefax 020 - 611 53 88

Voorraadhoudend o.a.: Degussa: Degaplast schuim/gietharsen Noba Verbandmittel Danz: Elasta/Noba/Rurhstern Triumph gipszwachtels F.W. Kraemer: Steunzolen, s.o.s. schoenen, en toebehoren Caroli: Peroneusveren, pasdelen en orthesen Binder: Klittenband Erkodent: Erkoflex plaatmaterialen en silikonen Vaupel: Metalen pasdelen Bissell: Aluminium Loophulpen Dimalo: Houten loop- en hulpmiddelen Langer: PPT plaatmaterialen Freudenberg: ”Luna” plaatmaterialen Zotefoams: Plastazote en Evazote S.P.A.C.: Pulman schoeisel Sanova: Schoenen voor diabetici en reumapatiënten Markell: Dennis Browne schoentjes Saba: Lijmen Diverse fabrikaten: Kurkplaten Diverse fabrikaten: Kunststofplaten Diverse fabrikaten: Thermoplastische plaatmaterialen Diverse fabrikaten: Stansmaterialen Diverse fabrikaten: RVS bandstaal en platen

Ik ben teleurgesteld!!!

Colofon Juni 2003 Officieel orgaan van de Nederlandse Vereniging van Orthopedisch Schoentechnici te Delft

Redac tiecommissie H.J.M. Diepstraten, Maarssen O.J.A. Toornend, Amsterdam P.J.A. ten Hengel, Baarn Mariska van Vondelen, Delft J.P.M. de Boer, Amsterdam M. van der Zande, Den Bosch

Cor respondentie Redactie Orthopedische Schoentechniek Postbus 227 2300 AE Leiden Telefoon 015 - 51.57.525

Abonnementspr ijs

€ 35,– per jaar, exclusief 6% BTW

Administratie Orthopedische Schoentechniek Postbus 5113, 2600 GC Delft Telefoon 015 - 21.91.426 Annulering van abonnementen dient schriftelijk drie maanden voor het eerstvolgende kalenderjaar te geschieden.

Adver tentieverkoop Karstens, druk met communicatie Postbus 164, 2300 AD Leiden Telefoon 071 - 51.43.244 Fax 071 - 51.43.549 E-mail [email protected]

Uitgave Stichting Voorlichting Orthopedische Schoentechniek te Delft

Vor mgeving en dr uk Karstens, druk met communicatie Willem Barentszstraat 9, 2315 TZ Leiden Postbus 164, 2300 AD Leiden Telefoon 071 - 514.32.44 Telefax 071 - 514.35.49 Niets uit dit blad mag op welke wijze dan ook worden overgenomen dan met schriftelijke toestemming van de uitgeefster.

Ik ben teleurgesteld over de opkomst van mijn collega’s op het IVO congres in Japan. Er zijn zegge en schrijve vier Nederlanders op het congres geweest onder wie mijzelf. Deze personen, Cor Rameau, Ron Schiedon en Jan Bredie, hebben een lezing gegeven en Nederland op een wereldcongres vertegenwoordigd, waarvoor mijn dank. Hoe kan het zo zijn, dat wij pretenderen de beste in de wereld te zijn op het gebied van orthopedische schoentechniek, als wij niet eens op wereldcongressen aanwezig zijn om aan de collega’s in de gehele wereld te vertellen, hoe goed wij zijn. Ik hoop dat in de toekomst Nederland zich vaker en in grotere aantallen op internationale congressen en symposia zal manifesteren. Voor iedereen staat er een verslag van het congres in het vakblad. Het bestuur van ORTHOBANDA en NVOS is de afgelopen maanden druk bezig geweest met het selecteren van een nieuw secretariaatsbureau. Inmiddels hebben wij een keuze gemaakt en zullen medio dit jaar overgaan naar een ander bureau. Dit brengt natuurlijk de nodige problemen met zich mee, waarvoor wij jullie begrip vragen. We zullen proberen het ongemak zoveel mogelijk te beperken. Iets naders wat ons natuurlijk allemaal heeft bezig gehouden, zijn de plannen van het nieuwe kabinet. Op het moment dat ik dit voorwoord schrijf is de formatie net afgerond en het regeringsplan opgesteld. Hoewel nog niet in detail bekend, is het wel duidelijk, dat er fors bezuinigd gaat worden, ook in de gezondheidszorg. De invoering van een eigen bijdrage op zorg en ook de gevolgen van een dergelijk besluit zijn ons niet onbekend. Wat de impact zal worden, is natuurlijk koffiedik kijken maar dat de voorgenomen bezuinigingen consequenties hebben, is voor mij wel zeker. De redactiecommissie heeft wederom geprobeerd het vakblad een leesbare inhoud te geven, wat naar mijn idee weer gelukt is. Naast het verslag van het IVO congres in Japan, staat er een stuk in over schimmelinfecties en voethygiëne. In onze serie jonge ondernemers hebben wij de broers Zadik van ZSM geïnterviewd. Ook is er een leuk interview met een voor mij zeer bekende voetreflextherapeut. Voor onze vaste column hebben we weer een patiënt gevonden, die op zijn eigen wijze zijn ervaringen met orthopedisch schoeisel vertelt. Dan toch weer een oproep in deze: vraag aan je klant of hij/zij bereid is om zijn/haar ervaringen met orthopedisch schoeisel aan het papier toe te vertrouwen en dat met ons branchegenoten te delen. Met de vakanties alweer bijna voor deur wil ik iedereen bij deze alvast een fijne vakantie toewensen en veel leesplezier met het vakblad. Olav Toornend Voorzitter

Inhoud Op eigen benen Korte berichten IVO congres in Japan Intervieuw Jan Toornend Congres The Diabaetic Foot Schimmelinfecties en voethygiëne Cartoonist Jan Körver, geestelijk vader Dr. Zool Column Bert Spaak Een kijkje bij Hoskam Klerkx B.V. Uit de literatuur Evenementen Nieuwe inzichten in de chirurgie van voet en enkel Een cursus toegelicht

5 7 8 10 12 15 16 17 20 23 23 24 26

Op eigen benen

Jonge ondernemers en hun visie Zadik en Yerwant Surup van ZSM in Almelo. Ondanks alle slechte berichten zijn in onze branche nog steeds jonge mensen die zin hebben in het ondernemerschap. Niet alleen zijn zij enthousiast, maar vaak hebben zij ook een geheel eigen manier van denken. Soms eigenwijs en eigenzinnig. In deze nieuwe rubriek ‘Op eigen benen, jonge ondernemers en hun visie’ komen zij aan het woord. De broers Zadik (25 jaar) en Yerwant (31 jaar) Surup uit Almelo startten in 2001 hun bedrijf en zijn enkele maanden geleden naar een nieuw, groot pand verhuisd. Zij zijn gespecialiseerd in het maken van maatwerk van orthopedische patronen en schachten en binnenkort storten zij zich ook op een nieuwe markt: het vervaardigen van individuele maat- en golfschoenen. Door: Mariska van Vondelen

Het Bedr ijf ZSM heeft als ondertitel ‘Maatwerk in Orthopedische Patronen & Schachten’. Het bedrijf is sinds enkele maanden verhuisd naar een fris nieuw pand aan de Klinkerweg 5 te Almelo. Voorheen werkten de broers aan de Nicolaas Beetsstraat 26a te Almelo. Het nieuwe pand is ruim twee keer zo groot als het oude. ZSM heeft nu 225 m2 tot haar beschikking. Een ruime keuken met eetmogelijkheid, een grote werkruimte, een kantoor en een nog in te richten showroom en aanmeetruimte. Alle vertrekken zijn vierkant. Het houtwerk is wit en het pand is rijkelijk voorzien van ramen, waar frisse witte lamellen voor hangen. De vloer is blauw. De werkplaatsen zijn ruim opgezet. Alles bij elkaar een ruime, frisse uitstraling. Alles is nog nieuw en de broers houden de werkplaats keurig opgeruimd. De vrouw van Zadik helpt mee met de administratie en de vrouw van Yerwant helpt mee in de werkplaats. De beide broers werken daar ook. En omdat het bedrijf nog in volle groei is, maken zij veel uren. Zadik: “We werken zo’n 80 uur per week. Als we eenmaal bezig zijn is het moeilijk om het werk neer te leggen. We hebben graag alles op tijd af. Dat is ook de kracht van ons bedrijf. We werken snel, efficient en met liefde voor het vak.”

Bedr ijfscultuur De broers zijn van Armeense afkomst. Naar eigen zeggen: een handelsvolk. Zadik werkt vanaf zijn 13e jaar bij Yerwant in de textielindustrie terwijl hij nog op school zat. “Handel drijven zit ons in het bloed.” De broers hebben nog een broer en die heeft Zadik aangespoord om schoenmaker te worden. “Eenmaal begonnen aan de opleiding, pakte de materie me. Schoenen maken is een prachtig vak.” Zadik haalde de diploma’s voor vakkracht orthopedie, schachten en onderwerk maken en begon met de cursus leesten maken. Hij werkte vanaf zijn 17e jaar bij Boermans Orthopedie in Almelo. Per 1 april 2001 startten de broers Zadik en Yerwant hun eigen bedrijf. En met succes, want al gauw bleek het pand te klein en stroomden de orders binnen. Niet tegen verwachting, want de broers hadden terdege onderzoek gedaan naar hun omzetmarkt. Met een hand vol intentieverklaringen van potentiële opdrachtgevers gingen ze aan het werk. Vooral Zadik houdt zich bezig met het benaderen van opdrachtgevers. De contacten die hij met deze

bedrijven heeft onderhoudt hij met zorg. “Elke drie maanden wil ik een gesprek met de opdrachtgever. Zo blijven de beide partijen scherp. We evalueren het werk. Een goede communicatie is de basis voor een goed bedrijf.” Weet Zadik inmiddels uit ervaring. Hij heeft veel werkervaring opgedaan tijdens zijn werk bij een orthopedisch schoentechnisch bedrijf en weet wat de opdrachtgevers van hem verwachten. Daarom blijft communicatie een van de speerpunten.

Toekomst Momenteel zijn de broers hard aan het werk om het nieuwe pand verder in te richten. De showroom wordt ingedeeld en de meetruimte voor de individuele maatschoenen is ook nog niet klaar. Dat is een kwestie van dagen. ZSM blijft zich in de toekomst richten op het maken van bovenwerk voor de orthopedische schoentechnische bedrijven. Daarnaast weten zij dat er een markt is voor kwalitatief goede maatschoenen. Die markt gaan zij op met zelfvertrouwen. Een cursus maatnemen staat op het programma. “We leveren kwaliteit en kunnen nagenoeg alles maken wat de klant wil. Wij kunnen ons verplaatsen in de wensen van de klant en dat is belangrijk.” Zadik en Yerwant zien de toekomst met vertrouwen tegemoet. Yerwant: “We groeien, in mijn idee, eigenlijk te snel. Maar dat geeft natuurlijk wel een goed gevoel. Het betekent dat we goede kwaliteit leveren en voldoen aan de verwachtingen van de opdrachtgevers. We willen bekend staan om onze kwaliteit.” Zadik: “Wij blijven ons concentreren op een goede communicatie tussen de opdrachtgever en onszelf. En daarin willen wij zo dicht mogelijk bij de wensen van de klant komen.” Het bedrijf heeft een modellenboek. “Wij kunnen orthopedische schoenen maken, die heel dichtbij de schoenen komen die in de winkel te koop zijn. We laten geen kenmerkende delen weg. Zo authentiek mogelijk werken. Dat betekent labels zoeken. Maar daar loop ik graag een stapje harder voor.”

maar t 2003

5

Voor onze vestiging in Heerlen zoeken wij

LEESTENMAKER/CHEF WERKPLAATS Je werkzaamheden bestaan grotendeels uit het vervaardigen van orthopedische leesten, zowel op de traditionele wijze via het gipsmodel, maar zeker ook volgens de CAD methode. Deze werkzaamheden kun je geheel zelfstandig uitvoeren op een hoogstaand niveau. Je hebt ook de vaardigheden zowel sociaal als ook en technisch om deze kennis over te dragen aan collega’s. Je nieuwsgierigheid naar nieuwe ontwikkelingen op dit terrein m,aken er zeker geen van 8 tot 5 baan van. Daarnaast ondersteun je je collega’s bij de vervaardiging van orthopedische voorzieningen. Doorgroei naar of direct inzetbaarheid als chef werkplaats, een grootte van negen medewerkers, behoort tot de mogelijkheden bij gebleken competentie. Een initiatief en communicatief rijk persoon, die een team van negen collega’s energiek kan sturen en ondersteunen. Voor de geschikte kandidaat zijn er beslist groeimogelijkheden. Opleidingsniveau is N3. Uiteraard gelijkwaardige deelopleidingen en ruime werkervaring zowel op leesten als ook op leidinggevend gebied worden van je gevraagd.

Wij zoeken: een vakbekwame, verantwoordelijke, enthousiaste en sociale collega die zichzelf in bovenstaande profiel herkennen Je hebt aantoonbare ervaring en deskundigheid in de orthopedisch schoentechnische sector en je wilt tijd en energie steken in het volgen van aanvullende trainingen of gerichte vakopleidingen. Wij bieden: een uitdagende en afwisselende functie binnen een jong en dynamisch team met een uitstekende werksfeer. De salariëring is overeenkomstig de zwaarte van de functie en zijn of haar ervaring. Verhuiskosten en kinderopvang maken deel uit van onze goede secundaire arbeidsvoorwaarden. Reacties op de bovenstaande vacature kun je richten aan: de vestigingleider Hanssen Footcare Heerlen: Hanssen Footcare dhr. L. Hahn Voskuilenweg 127 6416 AJ Heerlen T: 045 531 16 81 E: [email protected] Bezoek www.footcare.nl voor meer informatie en sollicitatie

Zonder geluid op volle kracht Tijdens de vakbeurs in Hannover werd door een van de bezoekers aan een medewerker van Jos America gevraagd de aanwezigen externe stofafzuiging van de Flexam Vakuum 80 Compact aan te zetten, zodat hij het geluidsniveau en de afzuigkracht kon beoordelen. De medewerker vertelde, dat de installatie al op volle kracht in werking was. De bezoeker zei echter niets te horen en vroeg dus nogmaals de afzuiging in te schakelen, hetgeen niet nodig was omdat dit immers al was gebeurd. De verbazing bij de bezoeker was groot en hij heeft inmiddels opdracht gegeven de installatie te doen plaatsen.

Jaarverslag 2001 Stichting VUT Het jaarverslag van de Stichting Vervroegd Uittreden Maat- en Orthopedische Schoenmakerijen is in februari j.l. verschenen. In de verslagperiode van de VUT-stichting blijkt dat in 2001 7 VUT-uitkeringen werden toegekend (2000: 8). Eind 2001 ontvingen 26 personen een VUT-uitkering (2000:23). Aan uitkeringen en sociale lasten werd een bedrag van 359.965,-- Euro betaald (2000: 354.252,-- Euro). Voor degenen die op 31 december 2001 een uitkering ontvingen, was op dat tijdstip een bedrag van 898.000,-- Euro (2000: 833.594,-- Euro) gereserveerd op deze uitkering tot de pensioendatum te garanderen. De voor 2002 verschuldigde premie is ongewijzigd vastgesteld op 2,1 % (waarvan 0,7 % voor de werknemer). Werkgevers en werknemers die uitgebreider over de financiële gang van zaken van de Stichting Vervroegd Uittreden Maat- en Orthopedische Schoenmakerijen in 2001 geïnformeerd willen worden, kunnen een exemplaar van het jaarverslag van deze Stichting aanvragen bij Relan Pensioen B.V., afdeling Klantenservice, Postbus 3183, 3502 GD Utrecht (eventueel telefonisch 030 – 245 39 22).

De balansschoen Uitvinder Cor Jongenengel, eigenaar van een orthopedisch centrum, ontwikkelde de balansschoen. Hierin is een sturende cambreur diagonaal in de schoen geplaatst, terwijl in de conventionele schoen een normale cambreur in de lengte-as wordt geplaatst. In plaats dat de voet de schoen aanstuurt, stuurt nu de schoen de voet in de meest efficiënte looprichting (rechtdoor). De stabilieit van de balansschoen spaart het lichaam en energie. Het voordeel voor sporters is dat zij betere prestaties kunnen leveren en minder blessures oplopen. Daarnaast is bij ouderen de belasting van de gewrichten gelijkmatiger, waardoor minder pijn optreedt en meer gelopen kan worden. De spieren versterken hierdoor hetgeen tot een verbeterde conditie leidt.

maar t 2003

7

26 en 27 april

IVO Congres 2003 Tokio Japan Japan, het land van de rijzende zon, kimono’s, sushi’s en de geta (traditionele schoenen sinds de 8ste eeuw). Tokio, de stad van 7 miljoen mensen, de enorme gastvrijheid, vriendelijkheid en service gerichtheid van de Japanners. Een stad die woekert met de ruimte en met een gigantische verkeersaanbod, maar met een perfect openbaarvervoer netwerk. Door: Ron Schiedon en Cor Rameau

Ikekuburo, de wijk van het drukste stationsgebouw van Japan, de enorme mensenmassa’s lopend al dan niet met begeleiding door de modernste warenhuizen (mall). Sunshine Theater, gebouw nummer 60, het congrescentrum voor het IVO congres 2003 op de 4de verdieping.

Vr ijdag 25 apr i l Bij aankomst op vrijdag 25 april volgde direct een briefing voor de sprekers, met betrekking tot hun lezingen. Hieruit bleek de profesionele aanpak van het organisatiecommitee. Aansluitend woonden we s’avonds de officiële opening bij onder het genot van een Japans warm buffet en een sake, het nationale drankje. Tussen de heerlijke Japanse gerechten ontdekten wij Duitse worst die weg gespoeld kon worden met Duits bier wat aangeeft welke invloed onze Duitse collega’s in Japan hebben. Hierover later meer.

Zaterdag 26 apr i l De Opening van de eerste congresdag zaterdag 26 april werd gedaan door prof. Baumgartner. Deze zeer bekende orthopedisch chirurg gaf een algemene inpressie van de orthopedie. Hij schilderde de ontwikkelingen vanaf het begin tot de stand van zaken van heden. Hij wees met name op de zonodige samenwerking tussen medici en orthopedisch schoentechnici. Met duidelijke voorbeelden werd aangegeventot welk resultaat dat leiden kan. Hij

8

or thopedische schoentechniek

schroomde niet om tijdens lezingen van orthopedisch schoentechnici de oplossing van de orthopedisch schoentechnicus te prijzen als zijnde het maximaal haalbare. Kritiek was er op de chirurgische ingrepen van de arts ten aanzien van de stand van de voet na de ingreep, die veel beter had moeten zijn. Dit was niet om de orthopeed die de ingreep had verricht af te vallen, maar omdat het resultaat voor de patient (client) veel beter had kunnen zijn. Deze opvatting moet ons allen aanspreken: het optimale resultaat voor de patiënt (cliënt). Vervolgens bestond de dag uit 3 sessies van 5 lezingen. S’morgens werd ons verteld dat Japan sinds 1870 met het europeese schoeisel geconfronteerd werd door de “Duitse” militaire schoenen. De Japanse orthopedische schoentechniek is zich sinds 1977 in de revalidatie van de patient gaan verdiepen met betrekking tot de voetproblematiek en het looppatroon. De nodige culturele invloeden zijn zichtbaar aan het orthopedische schoeisel. Vaak worden de schoenen voorzien van een klittenbandsluiting. Binnenshuis wordt veelal op slippers en of instappers gelopen waardoor het “buitenschoeisel” gemakkelijk uitgetrokken kan worden. De voeten zijn over het algemeen in de middenvoet erg breed en de leesten van de confectieschoenen kennen de getaileerde europeese vorm. Schoenen zijn daardoor voor de gemiddelde Japanner vaak een beproeving. In de

Japanse orthopedische schoentechniek wordt naast het orthopedisch maatschoeisel veel met confectieschoeisel gewerkt (o.a. Finn Comfort en Ganter), al dan niet individueel aangepast. Jan Bredie gaf als laatste van de ochtendsessie een uiteenzetting van het OFOM systeem in Nederland. Hij gaf aan hoe opleidingen, ontwikkelingen en financieringen kunnen leiden tot een grotere samenwerking in binnen- en buitenland, waardoor de internationale betrekkingen een sprong vooruit zouden kunnen maken. De waardering voor deze uitleg kwam aan het eind van het congres het best tot zijn recht. Na de onderbreking van de ochtendsessie, voor een bezoek aan de vakbeurs welke de Japanse vertegenwoordigers van de Nederlandse en Duitse toeleveringsbedrijven in Japan de mogelijkheid gaf hun producten te tonen, gingen we verder met de lezing van een Japanse collega over de diabetische voet, wat ook het onderwerp was van de lezing van een Duitse collega en een Duits toeleveringsbedrijf van voetbedden. Een Japanse collega ging verder met teenproblematiek en hun oplossingen. Vervolgens was er een lezing van een Franse collega over het gebruik van orthopedisch schoeisel in hun land. Hierna vertelde een Duitse arts in een prachtige presentatie over de verandering van aap tot mens door met een lopend skelet, de evolutie in beeld te brengen. De veranderingen van o.a. de stand van het skelet en de musculatuur gaven duidelijk de gevolgen ten aanzien van de voetproblematiek aan. Daarnaast gaf een Duitse schoenfabrikant een uiteenzetting over een schoen met een wel heel aparte afwikkeling en demping, verwerkt in de tussenzool van de schoen om de cliënt beter te laten lopen na een gedegen training met een fysiotherapeut. Aanvullend een presentatie van een Duitse collega over clienten met voorheen orthopedische schoenen, die deze fabrieks-

schoen in combinatie met orthopedische sportinlay’s konden dragen. Verder die middag een Japanse collega over de resultaten van een onderzoek naar de problematiek van drukpunten bij het gebruik van confectieschoenen en orthopedische maatschoenen. Deze lezing was in combinatie met een Duitse collega, die een uiteenzetting gaf over de invloed van drukpunten op het zenuwstelsel tijdens het lopen. Als laatste presentaties van de eerste dag waren er twee Japanse collega’s over het gebruik van sportschoenen en schoenaanpassingen bij kinderen. Dan was er een avond van verrassingen, een bezoek aan een suschirestaurant en een bezoek aan Shinjuku, de wijk met het grootste shopping centre van Tokyo, waar s’avonds om 23.00 uur nog steeds veel mensen als mieren langs de winkels lopen. We zagen winkeliers, die met megafoons de mensen naar binnen schreeuwden en de sfeervolle tientallen meters hoge lichtreclame van o.a. Coca –Cola en Toyota.

Zondag 27 apr i l ‘s Morgens gaf de direkteur van 1 van de 5 vakscholen in Japan een uiteenzetting over de wijze van scholing in Japan, welke onder grote invloed is van de Duitse manier van werken. De duitsers hebben namelijk vanaf 1987 de Japanners geholpen bij het opzetten van deze opleidingen. De Duitse collega’s die in Japan gevestigd zijn, verzorgen tevens vele seminars en workshops voor onze Japanse collega’s zowel op de scholen als in de ziekenhuizen. Men kan zich voorstellen dat daardoor de Duitse invloed vrij groot is in Japan op het gebied van de orthopedische schoentechniek. In Japan zijn plus minus vier orthopedische schoentechnische bedrijven vergelijkbaar

met die in Nederland, welke orthopedisch maatschoeisel maken en het volledige pakket aan kunnen bieden. De overgrote meerderheid werkt alleen met confectieschoeisel en individuele aanpassingen. Een vrouwelijke Duitse collega sprak haar bezorgdheid uit over de wijze van bedrijfsvoering van de Duitse collega’s en de bezorgdheid over de toekomst, om in het huidige verzekerings bestel te kunnen blijven renderen. Een Duitse collega gevestigd in Australië gaf aan hoe zij de opleiding verzorgen. Lijmfabrikant Renia gaf een lezing over de gevaren van oplosmiddelen in de lijmen en hun aanpak ter bestrijding van dit probleem. Ron Schiedon gaf een uitstekende uiteenzetting over het digitale onderwijs in de vorm van het Alfons systeem, waardoor het onderzoek en de opleiding kunnen leiden tot een eenduidig systeem van benadering van de client en een eenduidige uitleg naar de andere disiplines en het verzekeringsbestel. Vele reacties kreeg Ron Schiedon van de aanwezigen n.a.v. zijn presentatie, o.a. van de redactie van het Japanse vakblad. Collega’s uit Australië waren zeer geïnteresseerd in zijn lezing Daarna gaf Cor Rameau een prachtige presentatie over het Nederlandse systeem en de verhoudingen van het orthopedische schoeisel in de uitvoeringen A, B en B+. Met name het orthopedische B schoeisel en de toekomst visie over het B+ schoeisel waren in een nette Powerpointpresentatie verwerkt. Ook hier bleek dat Nederland goed bezig is. Men had belangstelling voor onze ideeën en uitvoeringen. Veel vragen kreeg Cor Rameau over de financiele kant van deze aanpak. Ook hiervoor was veel waardering. ‘s Middags gaven Japanse collega’s nog een

lezing over de hallux rigidus en de hallux valgus behandelingen. Een Duitse collega gaf een lezing over de behandeling van de pes equino varus. Verder gaf een Duitse collega nog een lezing over de aanpak van afwijkingen tengevolge van reumatoide arthritis Het laatste gedeelte van het congres was de paneldiscussie met als algemeen onderwerp hoe we internationaal een standaardisering van de orthopedische schoentechniek kunnen bereiken. De Japanse, de Duitse, de Franse en de Nederlandse voorzitter van de landelijke brancheverenigingen gaven hier stuk voor stuks hun visie over. De voorzitter van het IVO dhr. Sorensen gaf aan, dat de uiteenzetting van Olav Toorend voor het bereiken van de standarisering op internatinaal gebied haalbaar zou kunnen zijn. Olav gaf aan dat de financiele wijze van het OFOM een internationale opzet zou kunnen krijgen, de opleidingen volgens de Alfons methode eenduidigheid kan brengen en de uitvoering van het orthopedisch schoeisel in A, B en B+ ook tot standaarisering kan leiden. Ondanks de vasthoudendheid en overtuiging van de verschillende landen dat hun wijze van aanpak, de juiste zou zijn, zal het IVO bestuur zich buigen over de Nederlandse stelling. De toekomst zal ons leren voor welke aanpak wordt gekozen.

Conclusie De conclusie van dit 15de IVO congres was dat er weinig nieuwe dingen onder de horizon zijn, maar we in een fase zijn waar een verdieping en verfijning van onze producten aan de orde is. Als wij in Nederland internationaal mee willen blijven praten op het hoogste niveau, dan zullen wij ons goed moeten blijven oriënteren en door willen blijven ontwikkelen. Stil staan is achteruitgaan. Jammer is dat er weinig belangstelling was van onze Nederlandse collega’s voor dit congres in Japan. Met maar vier aanwezigen (en vier presentaties) was Nederland toch wel erg mager vertegenwoordigd. Voor een vooraanstaand land als Nederland in de orthopedische schoentechniek stond deze magere vertegenwoordiging wel in schril contrast met die van onze naaste oosterburen, die wel ruimschoots aanwezig waren en een duidelijke stempel hebben gezet op dit internationaal congres. Wij hopen dan ook van harte dat we op het volgende IVO congres in 2006 meer Nederlandse collega’s mogen begroeten.

maar t 2003

9

Intervieuw Jan Toornend

Kennis van voetreflex toe aan schoe Je kunt natuurlijk lacherig doen als voetreflexologie ter sprake komt, maar dat is niet erg slim. Deze wetenschap die van oorsprong uit het Westen komt kan iets toevoegen aan de uitoefening van het orthopedisch schoentechnisch bedrijf. Wat? Dat legt de 66-jarige Jan Toornend met geduld uit. Hij beoefent voetreflexologie vanaf 1995 en met veel goede resultaten. We ontmoeten Jan in zijn werkruimte bij Toornend Orthopedie in Amsterdam terwijl hij de voeten van Sonja van Meir (54) onderhanden neemt. Zij is zelf ook gediplomeerd voetreflexologe. Ze weet veel van deze additieve geneeskunde af en samen met Jan hebben zij veel vooruitgang geboekt bij de problemen die Sonja ondervindt als het gevolg van het post-polio syndroom. Door: Mariska van Vondelen

Wat is voetreflexologie? Bij voetreflexologie gaat men ervan uit dat het gehele lichaam op de voet staat getekend. Zijn in de voet bepaalde spierspanningen te voelen dan betekent dat dat in de bijbehorende organen ook sprake is van een zekere spanning. Door de grote teen bijvoorbeeld te draaien komt energie vrij. En op de bal van de voet lopen de darmen. Door deze plekken te masseren kunnen blokkades in organen worden opgeheven. Het is dus belangrijk om veel te weten over de werking van het menselijk lichaam.

10


Ondeskundig te werk gaan, kan veel stuk maken. De opleiding voor voetreflexoloog duurt 2,5 jaar voordat het diploma behaald kan worden. Het vergt nogal wat kennis.

Wat houdt een voetreflexmassage precies in? Het klinkt enor m ontspannend. Is dat zo? Een voetreflexmassage kan heel ontspannend werken. Maar dat hoeft niet altijd. De mensen die ik behandel zijn allemaal eerst door een arts gezien. Zij hebben dus klachten en willen daar vanaf. Daar probeer ik aan mee te werken. Ten eerste praten we over deze klachten en worden de voeten ingesmeerd met olie. Ik zoek vooral naar de blokkades. Waar is de harmonie verstoord? We bespreken dan de manier waarop we dat willen verhelpen. Het is altijd een samenspel. Tijdens de behandeling is het mogelijk dat de klant hevig gaat transpireren of slaperig wordt. Maar ook latente emo-

ties kunnen opspelen. Na de behandeling voelt men zich vaak opgetogen, energiek maar ook soms loom. Ik adviseer iedereen altijd veel water te drinken, want de behandeling stimuleert de bloedsomloop en de afscheiding van afvalstoffen.

Wie is gebaat bij een behandeling? Dat zijn vooral mensen die problemen hebben met hun gezondheid. Zo heeft Sonja het post-polio syndroom. Bij Sonja uit zich dat onder meer in ernstige vergroeiingen (artrose) van de beide voeten. De linkervoet staat in varus (soort klompvoet) en klapt steeds naar buiten. Dit veroorzaakt erg veel pijn. Zij kan nauwelijks meer staan en zeker niet meer lopen. Door de voetreflex massage en door de daarop gemaakte inlays heeft Sonja minder pijnklachten. Haar voet staat ook rechter en door de behandeling die zij door de regel een keer in de week krijgt is een operatie aan haar voet voorlopig van de baan. Maar zij is natuurlijk niet de enige klant. Eigenlijk probeer je met deze therapie een aantal blokkades weg te nemen. Dus voor een ieder met moeilijke voeten kan het een oplossing zijn. Kan, want het hoeft niet altijd. Daar ben ik ook altijd eerlijk in. Soms helpt het niet en dan heeft het geen zin om elke twee weken weer tegenover elkaar te zitten.

Jan, je bent or thopedisch schoentechnicus. Hoe ben je met voetreflexologie in aanraking gekomen? Die stap lijkt kleiner dan je zou denken. Ten eerste ben ik hevig geinteresseerd in alles wat met voeten te maken heeft. Dat uitte zich natuurlijk al in het uitoefenen van mijn vak: orthopedisch schoentechnicus. Maar toen mijn schoondochter zich voor een cursus voetreflexologie had opgegeven, ben ik meegegaan. In 1995 heb ik mijn diploma behaald. Vanaf het moment dat ik aanraking kwam met de voetreflexologie heeft het me geraakt en ben ik me blijven verdiepen in deze wetenschap. Die trou-

ologie voegt veel northopedisch bedrijf wens al meer dan 2000 jaar oud is. Het schijnt dat zelfs in pyramides in Egypte tekeningen zijn gevonden die wijzen op het beoefenen van deze wetenschap. Ik heb dus de opleiding gevolgd, ben veel gaan lezen over het onderwerp en met Sonja praat ik veel over het vak.

Dan volg je als or thopedisch schoentechnicus een cursus voetreflexologie en wi l je natuurlij k het geleerde in praktij k brengen. Hoe reageerden je col lega’s? Eigenlijk niet zo vreemd als je in eerste instantie zou denken. Misschien komt dat

ook omdat ik zelf zo ontzettend enthousiast was. Want voetreflexologie is niet zo zweverig als men zou denken. Het is ook geen alternatieve geneeswijze, maar een additieve geneeskunde. Een aanvulling dus op de bestaande geneeskunde en zo benader ik deze therapie ook. En daar komt nu juist het interessante voor een orthopedisch schoentechnicus om de hoek kijken. Want waar zijn die de hele dag mee bezig? Met het aanpassen van schoenen voor mensen met moeilijke voeten. Doordat de therapie zo’n positief effect kan hebben om de stand van de voeten, is het noodzakelijk om de schoenen aan te blijven passen. En dat is zo fijn aan het verbonden zijn aan een orthopedisch bedrijf.

Ik geef de veranderingen direct door aan de werkplaats en met mijn kennis van beide ambachten geeft dat een optimaal resultaat.

Heb je nog enkele leestips voor geïnteresseerden? Genoeg. Er wordt enorm veel geschreven over voetreflexologie. Maar hier zijn een paar aardig titels: ‘Voetmassage als therapie’ door Hanne Marquardt Uitgeverij de Driehoek, Amsterdam ISBN 9060 30 3210 ‘Voetreflextherapie’ door Holger Hannemann ISBN 9060 10 6008

maar t 2003

11

18 december 2002

Congres The Diabaetic Foot Onlangs werd in Noordwijkerhout het congres “The Diabetic Foot” gehouden. Veel orthopedisch schoentechnici hebben dagelijks met deze patienten te maken. Tijdens het congres werden de nieuwste inzichten gepresenteerd. In deze samenvatting worden een aantal hiervan genoemd. Verdere informatie is in het abstractbook te vinden. Door: P.J.A. ten Hengel

Inleiding Van 22 tot 25 mei 2003 werd in Noordwijkerhout het “4e International Symposium on the Diabetic Foot“ gehouden. Het betrof een voortreffelijk georganiseerd congres met vele honderden deelnemers van over de hele wereld. Zelfs uit China was er belangstelling; echter een aantal van hen was niet gekomen gezien de problemen rond de SARS epidemie. Ik had verwacht dat er vanuit de orthopedische schoentechniek vele deelnemers zouden zijn; immers het betrof een heel belangrijk congres dat in Nederland plaatsvond. Ik trof echter weinig of geen orthopedische schoenmakers. De sprekers waren (voor het grootste deel) die mensen die op dit gebied bij uitstek de deskundigen zijn. Het congres was, zoals gebruikelijk, opgebouwd uit plenaire voordrachten met daarna een aantal parallelsessies gegroepeerd rond een onderwerp1Daarnaast was er een beperkte tentoonstelling en een groot aantal posters. Tenslotte was er een sociaal programma geregeld; kortom een goed georganiseerd congres.De lezingen waren in het algemeen qua inhoud en voordracht van een goed gehalte. Slechts een enkele lezing beloofde meer dan ze waar kon maken. De opgeklopte titel bleek dan te berusten op slechts een enkele patient, of de behandeling bleek in feite nog experimenteel.

Basis van de behandeling De huidige inzichten wat betreft de behandeling van de diabetische voet kwamen (uiteraard ) uitgebreid aan de orde. Uit ervaring is inmiddels veel bekend over welke basale beginselen gehanteerd dienen te worden bij deze behandeling. Er is echter nog heel veel onderzoek nodig om behandelmethoden te ontwikkelen die echt gebaseerd zijn op wetenschappelijk bewijs. (evidence based medicine). De basale uitgangspunten kunnen niet teveel herhaald worden. De behandeling begint altijd met een goede anamnese en een zorgvuldig lichamelijk onderzoek. Kennis van- en inzicht in het ziektebeeld zijn hierbij van groot belang. Een zeer ervaren chirurg uit Californie gaf aan dat hij op grond van de informatie uit anamnese en zeer zorgvuldig onderzoek in feite genoeg weet om belangrijke

12


beslissingen te nemen. De hulponderzoeken (rontgen onderzoek,vaatonderzoek, MRI etc.) gebruikt hij dan in feite alleen nog maar ter bevestiging hiervan. Uit de manier waarop hij een patient bekijkt en de oorzaak van het probleem beredeneert kan ik me daar wel wat bij voorstellen. Op grond van anamnese en onderzoek dient nagegaan te worden of de oorzaak berust op ischemie (ciculatieproblemen), neuropathie (t.g.v. zenuwletsel) of een combinatie van ischemie en neuropathie.. Bij de behandeling van de wond (ulcus) dient de wond eerst goed schoongemaakt te worden (wegsnijden van necrose etc.) de infectie dient goed te worden bestreden en de druk dient verminderd (of weggehaald) te worden. Bij dit laatste kan de schoenmaker een belangrijke rol spelen. Naast deze maatregelen betreffende het ulcus zijn er uiteraard ook algemene maatregelen die genomen moeten worden zoals: regelen van de diabetes, verbeteren van de circulatie, verminderen van het oedeem etc.

Specifieke diagnostiek Op een aantal; terreinen is de diagnostiek moeilijk. Bijvoorbeeld bij het stellen van de diagnose osteomyelitis. Een normaal rontgenonderzoek geeft hierin maar beperkte informatie. Dit komt enerzijds doordat de “afwijkingen” die zichtbaar zijn op de rontgenfoto van een patient met diabetes mellitus -en die sterk lijken op osteomyelitis- een variant kunnen zijn van de normaal. Anderzijds is een echte osteomyelitis pas zichtbaar als zeker de helft van het bot verdwenen is. Een MRI lijkt de beste informatie te geven. Ook is er nog geen communis opinio over de techniek van het verkrijgen van materiaal voor een kweek voor het stellen van de diagnose osteomyelitis.

Multidisciplinair, inclusief patient Uit vele publicaties blijkt dat het werken in een multidisciplinair team grote meerwaarde heeft. Door deze werkwijze en een gestructureerde aanpak is het mogelijk een betere genezing te bereiken en het aantal amputaties te beperken.(Noot; deze werkwijze wordt op

heel veel plekken in Nederland al gepraktizeerd: in vele landen is dit nog een vrome wens) Omdat de patient de enige is die echt 24 uur per dag bij zijn voet is, is het van groot belang de hem of haar sterk bij de behandeling te betrekken en veel aandacht te geven aan voorlichting en instructie.. Zo moet de patient goed weten wat de oorzaken van het ulcus zijn, hoe dit te vermijden en dat hij (of zij) bij een eventueel nieuw ulcus gelijk aan de bel moet trekken.

Nieuwe behandelmethoden. (Dit betreft slechts een selectie van hetgeen werd gepresenteerd) P. Holstein (Denemarken) Behandelt patienten met moeilijk te genezen ulcera onder de voorvoet door middel van partiele doorsnijding (onder lokale verdoving) van de achillespees, waarna deze wordt opgerekt en 6 weken ingegipst. Hij had daar zeer goede resultaten mee. Echter in een aantal gevallen trad er een nieuw ulcus bij de hiel op. Dit betrof met name patienten met een asensibele voet of patienten met (na de ingreep) een dorsiflexie van meer dan 15 graden. J. Anglade (Spanje) behandelt patienten met een chronisch ulcus onder een MTP door extirpatie van dit metatarsofalangeale gewricht. Er treedt dan een redelijk snelle genezing op. Hij vermeldde echter geen follow up. Ik kan me voorstellen dat de druk zich dan naar een andere plaats verplaatst, en dat er dan op die plaats een ulcus optreedt. M. Kalani (Zweden) Op grond van de gedachte dat bij patienten met een chronisch ulcus er sprake zou kunnen zijn van problemen met de microcirculatie -waarbij de stolling mogelijk een rol zou kunnen spelen - heeft hij een aantal patienten aanvullend met heparine behandeld. Hij had hier goede resultaten mee. De lokale doorbloeding van de huid verbeterde en het ulcus genas sneller. M. Kallio (Finland) en C.E. Attinger (USA) berichtten dat een andere mogelijkheid om chronische ulcera te sluiten plastisch chirurgische technieken betreft. Dit kunnen zwaailappen zijn of transplantatie van “free flaps” (dit zijn transplantaten van de huid inclusief de bloedvaten die op de lokale bloedvaten worden aangesloten). Wat betreft technieken ter verbetering van de circulatie (door de vaatchirurg of de radioloog) zijn er een aantal spectaculaire nieuwe technieken ontwikkeld (of nog in ontwikkeling)

Altijd resultaat ? Bij de presentatie van de onderzoeken worden er veelal spectaculaire resultaten gemeld. Dit zou bij de werker (orthopedisch schoentechnicus)in het veld wel eens de indruk kunnen wekken dat hij het niet goed doet. Echter steun wordt verkregen van de cijfers in grotere onderzoeken. Dan blijkt dat een groot percentage van de ulcera, ondanks alle moeite, niet genezen en aanleiding kunnen geven tot een amputatie. Effecten van de behandeling worden vaak afgemeten aan het al of niet genezen van het ulcus of het aantal amputaties.

J. Coate gaat meer uit van de patient. Hij stelt als maat een “ulcer free survival” voor. Dit lijkt me(voor de patient) een heel zinvolle maat.

Wondgenezing Tijdens het congres werd uitgebreid toegelicht hoe de wondgenezing van een normale wond verloopt. Waarom een ulcus bij een diabetische voet soms zo moeilijk geneest is nog steeds niet duidelijk Wel is duidelijk dat een groot aantal factoren hierop van invloed kan zijn. Een van die factoren betreft groeifactoren waarvan er tijdens het congres tenminste 7 werden genoemd.. Ik kan me dan ook voorstellen dat het toedienen van een groeifactor (in b.v. een zalf) niet de oplossing van het probleem is. Ook hier werden de basisprincipes van de behandeling weer benadrukt:de wond (chirurgisch) schoonmaken, het bestrijden van de infectie, het verbeteren van de circulatie,het verminderen van het oedeem en algemene maatregelen.

Protocol len, registratie. De International Working Group on the Diabetic Foot heeft bij het vorige congres in Noorwijkerhout (1999) een boekje uitgegeven waarin de internationale consensus op het gebied van de behandeling van de diabetische voet wordt beschreven. Inmiddels is dit boekje in vele talen vertaald (zelfs in het Chinees!!). De Working Group heeft zich daarna gericht op classificaties van dit ziektebeeld enerzijds voor de praktijk, anderzijds voor de research. Er zijn in de loop der tijd diverse classificaties / indelingen gebruikt die ieder weer een aantal beperkingen hebben, zoals bijvoorbeeld de Wagner classificatie of de S(AD)SAD classificatie, Uitgaande van de ervaringen ( en de bezwaren) van de diverse classificaties heeft de Working Group heeft de PEDIS classificatie ontwikkeld.: P =perfusion (doorstroming), E =extent (grootte van het ulcus) D =depth (diepte), I =infection S =sensation(sensibiliteit) De consensus en de classificatiesystemen zijn op een interactieve CD rom gezet die aan het eind van het succesvolle congres werd uitgedeeld.

Samenvattend een zinvol congres met een goed doortimmerd wetenschappelijk programma. De informatie is in de praktijk goed bruikbaar, en de manier van presenteren prikkelt de nieuwsgierigheid naar verdere ontwikkelingen. Bovendien is het indrukwekkend te zien hoe alle deskundigen op een goede manier tot samenwerking gebracht zijn om dit grote probleem op wereldschaal aan te pakken.

maar t 2003

13

Toornend advertentie Uitdraaien vanaf de PS Hele pagina Z/W

Medisch

Schimmelinfecties en voethygiëne Het is algemeen bekend dat vocht en warmte schimmelgroei bevorderen en dit geldt dus ook voor de huid en de nagels. Wanneer de huid, met name die van de voeten, te vochtig is, kan er gemakkelijk een schimmelinfectie ontstaan als er schimmelsporen op die vochtige huid aanwezig zijn. Om een infectie te voorkomen, moet er dus op twee zaken gelet worden. In de eerste plaats moet contact met schimmels, die voor de mens potentieel pathogeen zijn, worden vermeden; in de tweede plaats moet de huid zo droog mogelijk worden gehouden. Door: P.A. van Beek, sportarts en clubarts van BV Vitesse (Arnhem)

Contac t met schimmels

Behandeling

Er zijn drie groepen schimmelsoorten die de huid en/of de nagels kunnen aantasten, nl. dermatofyten, gisten en andere schimmelsoorten (bijv. Aspergillus). Dermatofyten-infecties van huid en nagels komen zo algemeen voor dat overal waar er echt naar gezocht wordt, huid- en nagelschilfertjes met daarin de besmettelijke schimmelsporen teruggevonden worden; beruchte plaatsen zijn natuurlijk vloeren van gemeenschappelijk gebruikte doucheruimtes bij sporthallen en zwembaden. En ook op de menselijke huid zijn dermatofyten daarom regelmatig aanwezig. Contact met deze schimmel is alleen te vermijden door consequent op eigen badslippers te lopen. Gisten, met name de Candida albicans, zijn commensalen van de mens en Candida-infecties van de huid ontstaan vooral op vochtige plaatsen zoals in de lichaamsplooien. Echter uit een bestaande dermatofyteninfectie op een vochtige plaats kan, zonder dat het klinisch beeld verandert, een superinfectie met een gist ontstaan die bijna niet voorkomen kan worden. Andere schimmelsoorten (bijv. Aspergillus) zijn schimmels die met name in de plantenwereld om ons heen algemeen voorkomen en, vooral bij een beschadiging, in de nagelplaat terecht komen en de nagel aantasten. De menselijke huid is dus altijd in contact met schimmelsoorten die potentieel een infectie kunnen veroorzaken en bij schimmelinfecties van de huid of de nagels worden dan ook niet zelden twee of zelfs drie verschillende schimmelsoorten aangetroffen.

Schimmelinfecties van de huid en de nagel genezen eigenlijk nooit spontaan. Soms kan een “zwemmerseczeem”, de populaire benaming voor een schimmelinfectie tussen de tenen, jarenlang sluimerend aanwezig zijn om plots weer op te flakkeren als de omstandigheden voor schimmelgroei gunstig zijn. Behandeling is dus zinvol. Voor de lokale behandeling van de huid is een fungicide werkzaam middel, zoals miconazol of econazol, een goede keuze. Deze antimycotica zijn zowel werkzaam tegen dermatofyten als tegen schimmels en doden ook de schimmelsporen. Omdat inmiddels alle schoennaden huid- en/of nagelschilfertjes bevatten met schimmelsporen, moeten ook alle schoenen (en niet alleen de sportschoenen) meebehandeld worden. Dit kan door in alle schoenen een poeder te strooien met een fungicide werkend antimycotum zoals miconazol (Daktarin-, Dermacurepoeder). De orale behandeling is zinvol als de huidinfectie chronisch is geworden of als ook de voetzolen geïnfecteerd zijn geraakt. Datzelfde geldt wanneer de nagels (mede) zijn aangetast, omdat de schimmel groeit aan de onderzijde van de nagelplaat en dus niet bereikbaar is voor lokale applicatie. Met name als ook de nagels zijn aangetast, is het van belang te kiezen voor een oraal intimycoticum dat tegen alle pathogene schimmelsoorten fungicide werkt. Een middel als itraconazol (Trisporal) voldoet aan deze voorwaarde en heeft als bijkomend voordeel dat het niet maanden achtereen dagelijks moet worden gebruikt, maar slechts driemaal gedurende één week per maand ingenomen behoeft te worden om effectief te zijn.

Samenvatting Huid droog houden Een normale huid is gaaf, voelt droog aan, heeft een dun vetlaagje met een zuurgraad van ca. 4 en is bevolkt met huidbacteriën. Het droog (ca. zo droog mogelijk) houden van de huid is bij (intensieve) sportbeoefening gemakkelijker gezegd dan gedaan. Het dragen van goed ventilerende kleding en schoeisel tijdens sportbeoefening is hierbij een absolute voorwarde, evenals het zorgvuldig afdrogen van de huid in de lichaamsplooien na douche of bad. Het vetlaagje van de huid is belangrijk, omdat het van nature allerlei micro-biële stoffen bezit, die een natuurlijke barrière vormen. Elk gebruik van zeep, douchegel, shampoo e.d. lost een gedeelte hiervan op en wanneer deze produkten te vaak gebruikt worden, krijgt de huid onvoldoende gelegenheid om het vetlaagje te herstellen en kan de natuurlijk barrière gemakkerk(er) doorbroken worden.

Schimmelinfecties voorkómen is niet altijd mogelijk Door te proberen het contact met schimmelsporen te vermijden en de huid zo droog mogelijk te houden, kan het risico op infectie worden beperkt. Is er toch een schimmelinfectie opgetreden, dan geneest deze niet spontaan en is behandeling zinvol zowel van de voeten als van de schoenen. Preventie 1. Altijd op eigen badslippers lopen. 2. Zeepresten goed afspoelen, niet te vaak en te veel zeep gebruiken. 3. De huid, met name in de lichaamsplooien, zorgvuldig afdrogen. Behandeling 4. Lokaal behandelen met een fungicide werkend middel. 5. Alle schoenen meebehandelen. 6. Bij tevens geïnfecteerde voetzool en/of nagels oraal behandelen.

maar t 2003

15

Geestelijk vader van Dr. Zool

Cartoonist John Körver bekijkt het leven met een lach Al ruim een jaar siert de strip Dr Zool het vakblad. Geestelijk vader van stripheld Dr. Zool, John Körver, tekent elke aflevering naar aanleiding van een artikel dat geplaatst wordt. Tijd om eens kennis te maken met deze cartoonist, want wat is zijn band met de branche. Hoe kijkt hij aan tegen een ‘getekend’ leven. We ontmoeten de 36-jarige John in een café in Delft. De eigengemaakte appeltaart laten we even voor wat het is, want hij heeft net gegeten. Een koffie-verkeerd gaat er echter wel in. Door: Mariska van Vondelen

Zeg John, tekenend het leven door. Hoe komt dat zo?

Een dr uk baasje. Kun je ons iets meer ver tel len over dr Zool?

Vanaf de middelbare school begon tekenen voor mij een andere betekenis te krijgen ik heb ook een aantal keren in de schoolkrant gestaan met een strip. Voor die tijd las ik de Pep en de Eppo en tekende de striphelden, zoals Guust Flater, na. Toch heb ik nooit een echte favoriete stripheld gehad. Ik was meer geïnteresseerd in de tekenaars. In hun stijl, dan voornamelijk. Zoals die van Fred Julsing en Daan Jippes die beiden voor Pep en Eppo tekenden.

Ach, dokter Zool is een wat ouderwetse man. Hij heeft jarenlang zelf orthopedische schoenen gemaakt en stamt nog uit de tijd dat deze van buffelleer werden genaaid. Hij bekijkt ‘zijn’ branche kritisch en houdt zich vooral op de hoogte door het vakblad te lezen en te bekritiseren. Hij is eigenwijs en het is mogelijk om

Veel oefenen dus. Wanneer dacht je, nu of nooit, en werd je car toonist? Ik werkte als boekhouder bij een groot bedrijf en op een dag besefte ik dat mijn leven er over dertig jaar nog net zo uit zou zien als nu. Ik zag het om me heen gebeuren; collega’s die jaar in, jaar uit hetzelfde werk deden. Daar kreeg ik de kriebels van en bedacht de bekende woorden: is dit alles? Vervolgens ben ik in een winkel gaan werken waar tekenspullen werden verkocht, maar ook daar vond ik niet wat ik zocht: kunstenaars. Ik wendde mij tot mijn oude vak en heb nog zes maanden als werkvoorbereider op kantoor gezeten. Dat bedrijf ging failliet en toen ben ik professioneel cartoonist geworden. Inmiddels kwam het millenium eraan en besloot ik de gok te wagen. Met voor vier maanden geld op de bank werd ik eigen baas.

Droog brood dus? Niet bepaald. Ondertussen had ik gratis een wekelijkse cartoon voor de krant ‘Delft op zondag’ omgezet in een betaalde cartoon bij de ‘Delftse Post’ van Wegener. Voor een enorm sportevenement kreeg ik de opdracht om vijftien cartoons te maken en zo ging ik van het een naar het ander. Inmiddels maak ik een strip het personeelsblad van het COA Centraal Orgaan Asielzoekers) en voor een blad van de Nederlandse pomphouders. En voor Baanstede, een bedrijf in de personele en industriele dienstverlening en niet te vergeten voor jullie blad.

16


En dan is het weekend, tijd om te r usten... Nou, dat komt er niet van, want ook als ik geen opdrachten heb, teken ik. Afgelopen weken heb ik een eigen dagelijkse cartoon gemaakt van de ontwikkelingen tijdens de verkiezingen: Kies & Co. Ik trakteerde zo’n 65 vrienden en relaties via de e-mail op mijn creaties. Dat vind ik echt leuk, vooral als ik leuke reacties krijg. En elke donderdagavond heb ik samen met twee vrienden een eigen programma ‘CaféRatatouille’ op Radio Delft. In anderhalf uur draaien we muziek van Ryan Adams tot Bruce Springsteen en geven we op ludieke wijze het Delftse nieuws een gooi. Ook hebben we daar een open podium voor Delftse bands.

Muziek, car toons, str ips. Wat is favor iet? De combinatie van al deze activiteiten is wat het werk leuk maak. Alleen studiowerk is iets te eenzijdig, dus werk ik voor de COA samen met een vriend Lorenzo. Hij werkt daar en komt met ideeën, die we samen tot een script en strip omzetten. En tijdens mijn werk in de creatieve winkel heb ik Maarten Wolterink (cartoonist Leidsch Dagblad) ontmoet. Ook met hem pak ik soms werk aan. Ik heb enorm veel van hem geleerd. Want naast de ‘vaste’ opdrachtgevers werk ik ook op feesten en partijen als sneltekenaar. Karikatuurs maken is enorm dankbaar. Je krijgt direct respons op je werk en dat is met strips tekenen natuurlijk niet zo.

Zeg , nog ambities? Wel, die liggen nogal hoog. Toen ik begon in januari 2000 nam ik mij voor om dit millennium vol te maken. De lat ligt hoog, dat weet ik, maar het begin is er. Vooralsnog is het werk nog steeds inspirerend. De bladen waarvoor ik werk hebben vaak met dienstverlening te maken en dat spreekt mij aan. Toch lijkt het me in de toekomst fantastisch om voor een landelijk dagblad te werken. Dat moet toch heerlijk zijn, als de hele trein jouw cartoon bekijkt en in lachen uitbarst. Want daar gaat het toch om: het leven met humor benaderen. Ha, ha, ha... Ja. Zo zie ik het. En daarom ben ik cartoonist en die anderen niet. Want ik kijk net op een andere manier naar het leven. Net een stapje verder. Nieuwsgierig geworden naar het werk van John Körver? Surf naar www.kurf.nl of bel: 015-2132525

Car toons en Str ips: Str ips: Vakblad voor de Orthopedische Schoentechniek – Dr Zool COA – Ondernemersraad personeelsblad - Kritikast COA – personeelsblad vanuit de directie Pompshophouders Nederland Baanstede

column

hem te overtuigen van de nieuwste ontwikkelingen binnen de branche. Toch heeft hij soms moeite met de nieuwe tijd. Hij moet alles drie keer lezen en drie keer horen voor hij eraan wil. Gek genoeg kan het vakblad, wat hem betreft, niet modern genoeg. Tekeningen, snelle interviews, nieuwe ontwikkelingen, opleidingen. Hij vindt het prachtig.

Tot 1980 werkte ik als regisseur/producer met name van sportuitzendingen bij radio en televisie. Sinds 1982 werk ik bij het sportmarketing bureau PRO SPORT in Hilversum, dat ik oprichtte omdat ik niet “voorgoed 100% arbeidsongeschikt” wilde zijn. Deze status was een gevolg van een vreemde vorm van reuma, die er van 1980 tot 1982 onder andere voor heeft gezorgd dat een röntgenfoto van mijn voeten en enkels een beeld oplevert dat qua compositie wel iets heeft van een schilderij van Picasso.

“Ieder nadeel heb zijn voordeel.” zei Johan Cruyff. En soms blijkt dat te kloppen. Mijn krakkemikkige voeten zijn uiteraard een nadeel, maar het voordeel is dat ik prachtige schoenen draag, die gemaakt worden door Hans In der Maur en zijn vriendelijke vakmensen. Als je, zoals ik enkele anglofiele trekjes hebt, dan is het een prettige bijkomstigheid dat je schoenen niet alleen perfect zitten, maar er ook nog uitzien alsof ze in Engeland op maat gemaakt zijn...

Sinds de oprichting van PRO SPORT, inmiddels ruim 20 jaar geleden, houd ik mijn “conditie” bij door 2 keer per week te zwemmen in het 31 graden warme water van De Trappenberg. Mijn dagtaak bestaat uit het samenwerken met 15 collegae aan opdrachten uit de sportwereld, de media en het bedrijfsleven. Eén van de gevolgen daarvan is het bezoeken van sportevenementen. Dat is allerminst een opgave, want ik vind topsport meestal leuk om te zien. Maar ondanks mijn mooie én functionele schoenen beleef ik geen vreugde aan de afstanden, die ik moet lopen naar en in de stadions. Overigens is dat niks vergeleken met de kilometers, die ik moet afleggen op luchthavens als ik voor een opdrachtgever naar het buitenland moet reizen. Gelukkig kreeg ik ooit het advies om van tevoren 2 aspirientjes te nemen als ik weet dat ik grotere afstanden moet lopen… Sport is een deel van mijn leven. Sinds 1980 kan ik niet meer sporten met een bal, zelfs niet als ik van de firma In der Maur sportschoenen met Nike label zou dragen. Als sportliefhebber voel ik me lekker in de uitdagende wereld van de sport, media en bedrijven. Dankzij hard werken, de nodige ervaring, kennis en creativiteit is PRO SPORT succesvol, maar wij vinden dat je als adviseur op de achtergrond moet blijven én dat je met beide benen op de grond moet blijven staan. Daar heb je natuurlijk vooral goede schoenen voor nodig. Ik heb ze. Dankzij de firma In der Maur. [email protected]

Car toon: Delftse Post – Kurf over Delftse perikelen De schoonheidsspecialist

maar t 2003

17

PENDERS

Orthopedische Schoentechniek B.V.

Podotherapie

DE NUMMER 1 IN VOETZORG DE NUMMER 1 IN VOETZORG BINNENKORT OOK IN DEN HAAG! Dit najaar zal Penders haar leidende positie in de regio Rotterdam-Delft-Gouda verder gestalte geven door het openen van een nieuwe vestiging in Den Haag.

In verband hiermee zijn wij op zoek naar geïnteresseerde en gemotiveerde kandidaten voor de functie van:

Orthopedisch schoentechnicus Wij hebben volop mogelijkheden voor gediplomeerde orthopedische schoentechnici, die een duidelijke stap vooruit willen maken in hun loopbaan. Wij bieden een professionele werkomgeving en de mogelijkheid om zelfstandig spreekuren te draaien in onze eigen vestigingen en ziekenhuis-spreekuren. Je voelt je aangetrokken tot het werken in een professionele setting met veel overleg-spreekuren met revalidatieartsen en orthopedisch chirurgen. De samenwerking met podotherapeuten zie je als een welkome nieuwe dimensie in je werk. Mogelijkheden in: Rotterdam, Delft, Gouda en Den Haag.

Assistent-orthopedisch schoentechnicus Ter versterking van onze huidige bezetting zoeken wij assistent-orthopedische schoentechnici, die in staat zijn zelfstandig spreekuren te houden onder leiding van de bedrijfsleider. Je beschikt over ervaring met paskamerwerk en leesten maken. Daarnaast zul je mede leiding geven aan de werkplaatsmedewerkers. Je bent iemand zonder 9 tot 5 mentaliteit en zoekt een uitdaging in een verantwoordelijke functie met een grote mate van zelfstandigheid en mogelijkheden voor verdere ontplooiing. Je komt te werken in een inspirerende omgeving in een team van jonge, gemotiveerde collega’s. Mogelijkheden in: Rotterdam, Delft en Den Haag.

Orthopedisch schoentechnisch vakkracht In diverse werkplaatsen willen wij ons versterken met jonge, enthousiaste medewerkers op het niveau van orthopedisch schoentechnisch vakkracht. Je taak ligt bij ons op het terrein van het vervaardigen van proefschoenen, supplementen, steunzolen en voorzieningen. Door verdere opleiding krijg je de kans je verder te ontwikkelen tot een all-round vakman. Je werkt in een team van jonge collega’s onder leiding van de bedrijfsleider. Mogelijkheden in: Rotterdam, Delft en Den Haag.

ISO 9001

Accredited by the Dutch Council for Certification

Penders Orthopedische Schoentechniek is een vooraanstaande onderneming op het gebied van voetzorg in Nederland. De disciplines orthopedische schoentechniek en podotherapie werken onder één dak samen bij het oplossen van voetproblemen. In 7 vestigingen zijn in totaal 65 mensen werkzaam. Buiten het bedrijf bij toeleveranciers werken daarnaast nog eens 30 mensen aan de vervaardiging van onze orthopedische schoenen. Wij houden spreekuren in meer dan 15 ziekenhuizen en revalidatiecentra. Speerpunten in ons beleid zijn de multi-disciplinaire aanpak van voetproblemen en verbreding van het produkten- en dienstenpakket, onder andere door uitbreiding van de activiteiten op het gebied van geselecteerde comfortschoenen. Klantgerichtheid, deskundigheid en professionaliteit zijn de kernbegrippen in onze filosofie en werkwijze. Uiteraard zijn ook reacties welkom van geïnteresseerden die niet volledig aan bovenstaande profielen voldoen.

Je toekomst bij ons Wij zijn een jong bedrijf en kenmerken ons door ons veelzijdig karakter, de korte communicatielijnen en de professionele uitstraling. Wij willen een multidisciplinair bedrijf zijn dat zich in de volle breedte richt op voetproblemen. Voor wat betreft de arbeidsvoorwaarden streven wij te allen tijde naar op het individu gericht maatwerk, dat concurrerend genoemd mag worden.

Interesse? Neem contact op met Ivo Franssen, verantwoordelijk voor personeel & organisatie, of schrijf een brief met C.V. naar: Penders Orthopedische Schoentechniek B.V., t.a.v. Ivo Franssen, Postbus 3116, 6093 ZJ Heythuysen. Sollicitaties zullen vanzelfsprekend discreet worden behandeld. Voor meer informatie over ons bedrijf kun je terecht op: www.penders-ost.nl E-mailen kan ook: [email protected] hoofdvestiging te Heythuysen Oude Trambaan 25, 6093 CD Heythuysen Postbus 3116, 6093 ZJ Heythuysen Telefoon: 0475 - 493900, Telefax: 0475 - 494166

Heythuysen

Roermond

Tegelen

Rotterdam

Delft

Gouda

Tiel

Een kijkje bij Hoskam Klerkx B.V. in Den Bosch

Geen muur is recht, Voor veel mensen is een nieuw fris gebouw of winkel een teken van modern zakendoen. Strakke, witte muren en de vloeren bekleed met helder blauw of warm groen. Rechte muren, hoogglans gelakte deuren. Daar hebben ze bij orthopedisch schoentechnisch bedrijf Hoskam Klerkx B.V. aan de Kruisstraat 32 in Den Bosch een ander idee over. Het oude pand – waarschijnlijk van rond 1400 – is een stap terug in de tijd. Dat wil niet zeggen dat de bedrijfsvoering niet met zijn tijd is meegegaan. Integendeel. Frans Klerkx, eigenaar, geeft ons een rondleiding in zijn domein. Door: Mariska van Vondelen

Kruisstraat 32 midden in het centrum van Den Bosch. Een centrum dat vol staat met monumentenpanden, maar ook met nieuwbouw. De Kruisstraat is een kleine straat. Daar zit de smalle gevel van het pand waar Hoskam Klerkx B.V. is gevestigd. In de kleine ingebouwde vitrines staat pasvormschoeisel bescheiden opgesteld. Die vitrines zijn binnen geheel gebouwd van glas in lood raampjes van 10 x 13 centimeter. Via een deurtje in de winkel kan de opstelling van de schoenen worden veranderd. Maar dan moeten we eerst naar binnen. Al bij het binnenkomen rinkelt de bel ouderwets kling-kling. De lage toonbank met formicablad toont slechts een bonnenboekje. De kassa is weggehaald. Daar heeft Frans Klerkx een trieste reden voor. “We zitten hier nogal in het zicht en de kassa is een

20


aantal keren meegenomen. Vandaar.” Zegt hij. Toch oogt het juist zo authentiek ondanks de aanwezigheid van het pinapparaat. “Daar kun je tegenwoordig niet meer onderuit. Een uitkomst.” Vindt Klerkx. De winkelruimte is klein, maar knus. Geen enkel stukje muur is onbedekt. Overal hangen planken met daarop schoenendozen van de merken Forma Natura, Vesters, Agama en Xensibile. Keurig staan ze naast elkaar te wachten tot Klerkx op de bibliotheekladder zal klimmen om de juiste maat te voorschijn te toveren. Via een doorkijkje heeft de klant nog zicht op de voorraadkamer. Die overigens de zelfde inrichting vertoond als de winkel, maar dan zonder toonbank. Overal schoenendozen. In de winkel zelf staat op de toonbank een display van gel applicaties voor de voet. Achter de toonbank in een kast staan de aanverwante onderhoudsartikelen. Van schoensmeer tot veters en schoenlepels. Ook de bak met loopstokken ontbreekt niet. Hoe oud het pand is, daar zijn de geleerden het niet over eens,

waarschijnlijk is het gebouwd tussen 1400 en 1600. Het is geen monumentenpand, maar: “We mogen nog geen stukje stucwerk van de gewelven van de kelder halen, want dan staat de gemeente direct op de stoep.” Weet Klerkx uit ervaring. Hij lacht erom. Hij heeft altijd in dit pand gewerkt. Eerst bij firma Hoskam en later als zelfstandige. Het pand is nog steeds van de familie Hoskam en Klerkx huurt het pand. Eigenlijk is in de afgelopen jaren niet veel aan het pand veranderd.

Rondleiding We verlaten de winkel en gaan linksaf de gang in. Klerkx: “Waarschijnlijk is dit een steeg geweest. Je kunt dat zien aan de muren rechts. Dat zijn echte buitenmuren.” Links hangen aan de muur bakelieten stoppendozen op hele oude witte metro tegels. Even verderop is de keuken. Het licht komt uit de lichtkoepel. “Geen muur is recht, geen vloer vlak.” De gang is wel 20 meter lang en erg smal. We slaan rechtsaf en komen in de werkplaats. Daar lijkt het of de tijd heeft stil gestaan. Een plaatje van Anton Pieck. Zelfs medewerker Hans van der Broek die al 25 jaar in deze werkplaats werkt past in het beeld. “De werkplaats was eerst een binnenplaats. Dat is in 1965 bij de werkplaats getrokken. Men denkt dat hier na de oorlog een slagerij in heeft gezeten. Tegen de achterwand, van wat eerst

geen vloer waterpas dus de binnenplaats was, staat een rookgedeelte.” Van der Broek weet ook dat in de kelder pekeltonnen zijn gevonden. Want dat is dan de volgende stap. De afdaling naar de oude kelder. “Let op je hoofd,” zegt Klerkx voor de zekerheid, want de ruimte tussen de uitgesleten stenen trap en het plafond is laag. De kelder is koel en zeer geschikt voor het opslaan van onderwerkmaterialen en leer. Klerkx: “Doordat de vochtigheidsgraad hier zo constant is, is dit de juiste plaats voor onze opslag. Ook de leesten bewaren we hier.” Die staan momenteel in ijzeren stellingkasten. In een hoek, achter in de kelder staan nog een paar sinaasappelkisten, waar vroeger de leesten in werden opgesteld. Nog pikanter; bij die kisten liggen tientallen paardrijlaarsleesten. Een waar antiekkapitaal. Ze liggen daar kris-kras door elkaar. Het doet denken aan die foto’s van oude Franse stallen, waar nog een heel mooie oude old-timer staat. Een beetje stoffig, maar voor de liefhebber supergaaf.

Trendy Het lijkt wel of het bedrijf Hoskam Klerkx B.V. in een antieke omgeving werken, maar niets is minder waar. Weliswaar staat in de kelder nog een echte leerwals, waar Frans Klerkx ook echt mee gewerkt heeft. Maar

verder werken de mannen volgens de moderne methoden. Het bedrijf is gecertificeerd en heeft een vaste klantenkring. “Ook de wat jongere klanten komen hier graag. Misschien vinden ze het ook wel trendy om in een ‘ouderwetse’ winkel hun schoenen te kopen. Tenslotte gaat het ons om kwaliteit en daar staan we al jaren om bekend.” De twee zoons van Frans Klerkx hopen dit jaar beide het examen voor orthopedisch schoentechnicus met succes te volbrengen en ook zij zullen weer in het oude pand hun ambacht beoefenen. Terug in de werkplaats is een trap naar boven. De gehele wand is van glas en boven is de oude werkplaats. Hier is nog duidelijk zichtbaar hoe oud het pand is. De schuifdeur met facetglas is van massief door de tijd gesleten hout. Maar ook de vloer is niets bespaard gebleven. “Hier is gewerkt en dat kun je aan de vloer ziet. Nagels, butsen, deuken, scheuren. Sommige stukken zijn beplakt met vinyl.” Klerkx loopt naar een muur, waar duidelijk het ‘betingel’ nog te zien is. “Betingel is een systeem waarbij men vier latten langs de muur als een geraamte spijkerden, jute eroverheen spanden en daaroverheen weer papier plakten.” Terwijl hij het uitlegt, laat hij een stuk gescheurd betingel zien. “Dat hebben we speciaal zo laten zitten, zodat

het betingel duidelijk te zien is. Ik weet nog dat we ooit een stuk betingel hebben ontdekt dat beplakt was met papier waarmee officieren hun geld verzilveren.” Jammer genoeg is dat niet bewaard gebleven, maar dat het oude systeem zo goed bewaard is gebleven is toch uniek. Het zet je aan het denken. Hoe brandveilig waren vroeger dit soort werkplaatsen? “Toen niet zo goed als nu. Als er al brand was uitgebroken, dan moest je rennen voor je leven.” Via de ‘opkamer’ naar de voormalige huiskamer van de voormalige eigenaar. Nu is het een wachtruimte annex kantoor, maar de originele schouw met koperen gaskachel is bewaard gebleven. Verder is niet veel meer origineel. De ramen die naar de winkel keken, zijn dichtgemaakt en de plafonds zijn, overigens door het gehele pand, verlaagd. Een stapje terug in de tijd. Nostalgie. Wat gaat de tijd toch hard.

maar t 2003

21

Overleer Voering Plaatmaterialen PISANA steunzolenprogramma Vraag naar onze catalogus! Telefoon

036 - 54 90 258 Footwork - Hopperzuigerstraat 35 - 1333 HM ALMERE Tel: 036-54 90 258 - Fax: 036-54 99 370 - e-mail: [email protected]

SCHONE LUCHT IS GEEN LUXE! Jos America is gespecialiseerd in stofafzuigtechiek en luchtbehandeling

Stofazuiging is een gecompliceerde techniek! Bij het plaatsen van een stofazuiging houden de adviseurs van Jos America met meer dan 16 punten rekening. Groot of klein? Voor iedere werkplaats berekenen wij de juiste oplossing voor uw stof- en dampafzuiging, zodat u én uw collega’s gezond en schoon kunnen werken! Interesse? Indien u geïnteresseerd bent in een vrijblijvend advies voor uw werkplaatsinrichting, neem dan contact op met een van onze adviseurs:

Tel.: 073 511 91 23

Jos America Machines B.V. Jos America Cad Cam Systems Industriepark Vliedberg 9, 5251 RG Vlijmen (NL) T: 00 - 31 73 511 91 23 www.josamerica.com

22


Rheumatoide arthritis

Uit de literatuur Door: P.J.A. ten Hengel

Wel ke pr incipes bij schoenen voor patiënten met rheumatoide ar thr itis ? Er zijn een aantal gedachtemodellen die gehanteerd worden bij het aanmeten van schoenen bij patiënten met rheumatoïde arthritis. In een nummer van Orthopaedieschuhtechnik wordt hier uitgebreid aandacht aan besteed. De mening van diverse auteurs staat in een aantal artikelen naast elkaar en soms lijnrecht tegenover elkaar. Als belangrijk punt van kritiek kan worden genoemd dat de auteurs alleen hun mening geven die (waarschijnlijk) alleen gegrond is op hun praktijkervaringen. Er is geen vergelijkend onderzoek; sterker nog, er is geen onderzoek naar drukverdeling etc. gedaan. Wat iedere schrijver vindt is dat de schoenvoorziening pas dient te geschieden na een goede anamnese en een degelijk onderzoek, en dat iedereen die schoenen voorschrijft en maakt goed het ziektebeeld moet kennen (m.i. is dit een open deur). K. Tilman is een voorstander van het maken van voetbedden van stevig materiaal (b.v. kurk). Hij gaat ervan uit dat het primaire doel bij deze voeten is de preventie van potentiële vervormingen. Als dit doel bereikt wil worden moeten er krachten worden opgevangen. Dit kan alleen als het materiaal die krachten ook inderdaad kan opvangen, en dus stevig is.. Hij noemt het een kardinale fout als het voetbed geheel van zacht materiaal wordt gemaakt.. Het zachte materiaal geeft wel een kortdurende vermindering van de klachten maar doet te weinig aan de preventie van de verdere vervorming.

Evenementen In de komende maanden is er weer een aantal interessante workshops en seminars.

20 juni 2003 Congres: Amputatie, revalidatie en sport Organisator: Stichting Euro Champ, NebasNsg, ISPO Nederland en OIM Groep. Plaats: Provinciehuis te Assen, Westerbrink 1 in Assen Programma: ochtendsessie met lezingen over sport, bewegen en gezondheid (door Drs. R. Boer/Min. VWS), over amputatie, bewegen en sport (door Drs. R. Dekker/revalidatiearts), over revalidatie voor mensen met een beenprothese met een internationaal voorbeeld; over belasting en belastbaarheid (door H. Kraayenhof, internationaal atletiektrainer), over technische kansen voor revalidatie en sport (door Drs. F. Lefeber/TNO) en financiering sportprothesen (door Drs. G. de Boer/NebasNsg). Na de lunch zijn er workshops. Afsluiting om ca. 15.00 uur. Meer informatie en aanmelden: Stichting Euro Champ, Postbus 156, 9400 AD Assen; tel. 0592 – 30 98 73; www.eurochamp.nl. Prijs: 50 Euro per persoon.

Rehart et al breken een lans voor het gebruik van zachte materialen op grond van een hoog draagcomfort, een goede schokdemping een daarmee een goede acceptatie van de schoen (Immers als een patient een schoen heeft die hij toch niet draagt heeft het niet zoveel zin deze aan te meten) In een artikel van J. Stumpf en ook in artikel van A. Seyfried wordt een indeling van voeten van patienten met reumatoide arthitis gepropageerd Zij hanteren 3 stadia: Stadium 1: functiestoornissen met een behouden mogelijkheid actief te kunnen corrigeren tijdens het belasten. Stadium 2: functiestoornissen met de mogelijkheid onbelast passief te kunnen corrigeren Stadium 3: gefixeerde deformiteit. Aan de hand van een dit schema kan dan, op grond van het doel dat men tracht te bereiken bewust gebruik gemaakt worden van harde of zachte materialen. Orthopaedieshuhtechnik 4/2001 (20-34) A. Seyfried K. Duzinski: Ganzheitlich orientiertes Fuss-Versorgungskonzept des Reumatikers. B. J. Stumpf, M. John, T Hohl ; Versorgungskonzept nach Seyfried fur den rheumatischen Fuss. C. K. Tillmann: Bei Einlagen fur Rheumatiker geht es um den Formerhalt des Fusses. D. S. Rehart, F. Hentschel, J. Tretin: Weichbettende Shuheinlagen bei reumatoider Arthritis.

10 november 2003 Jaarcongres voor de Podologie: Aponeurosis plantaris vanuit podologisch perspectief. Organisator: Stichting LOOP (Landelijk Overkoepelend Orgaan voor de Podologie) Plaats: Nog niet bekend Programma: lezingen, waarin diverse aspecten van de aponeurosis plantaris door specialisten vanuit diverse invalshoeken worden weergegeven. Het zwaartepunt van deze dag ligt op de zorg/behandeling vanuit de podologie. Tijdens het congres vindt de Podo-Expo plaats. Meer informatie en aanmelden: Stichting LOOP; tel. 0522 – 45 85 44; fax: 0522 – 24 29 18; e-mail: [email protected]; www.loop.nl. Prijs: 80 Euro voor (buitengewone) leden van de Stichting LOOP en 90 Euro voor niet-leden.

1- 6 augustus 2004 ISPO Congress 2004 Organisator: ISPO Congress Secretariat Programma: nog niet definitief vastgesteld. Meer informatie: ISPO Congress Secretariat, B 128 The Roal Garden Hotel, 69 Mody Road, Tsimshatsui East Kowloon, Hong Kong. E-mail: [email protected].

maar t 2003

23

Wetenschappelijk

Nieuwe Inzichten in de chirurgie van voet en enkel Nieuwe informatie leidt tot een voortdurende evolutie van de inzichten op het gebied van de chirurgie van de enkel en voet. Inzichten die op een bepaald moment nieuw zijn kunnen zich in een aantal jaren ontwikkelen tot een standaard routine of anderzijds een aantal jaren later ook volkomen obsoleet zijn. Meestal kost het meerdere jaren voordat nieuwe inzichten en methoden in de standaardwerken en de leerboeken verschijnen. Daarnaast verschijnen er regelmatig tijdschriftartikelen waarin de meest recente inzichten worden samengevat. Zoals bijvoorbeeld een artikel van Fink en Mizel. Zij beschrijven hoe er thans wordt aangekeken tegen de (chirurgische) oplossing van een aantal problemen van de enkel en de voet. In het artikel zijn de ideen verwerkt van een aantal gezaghebbende organisaties zoals de American Orthopaedic Foot and Ankle Society (AOFAS)en de American Academy of Orthopedic Surgeons (AAOS). Daarnaast is de informatie uit een aantal artikelen uit Foot and Ankle International hierin verwerkt. Door: P.J.A. ten Hengel

Chirurgie bij problemen van de pees van de musculus tibialis posterior. Bij problemen met de pees van de musculus tibialis posterior ontstaat er een valgus van de achtervoet, een verdwijnen van het mediale gewelf en een abductie van de voorvoet. Bij het aanspannen van de musculus gastrocnemius worden de krachten niet goed naar de voorvoet geleid en kunnen er zich op termijn degeneratieve veranderingen van de middenvoet ontwikelen. Vele technieken worden gebruikt om dit te corrigeren.. Meestal bestaan deze uit een peestranspositie, en een osteotomie om de stand van de achtervoet te verbeteren. Wat betreft de osteotomien worden diverse technieken gebruikt zoals bijvoorbeeld

24


de medial sliding wedge osteotomie van de tuber van de calcaneus Wat betreft versterking van de pees wordt vaak een transplantatie van een pees gedaan waarbij als donorpees de pees van de flexor digitorum longus of de flexor hallucis longus wordt gekozen. De laatste tijd wordt vaak voor de pees van de musculus peroneus brevis gekozen ; ook omdat dit een antagonist is van de tibialis posterior.

Fascitis Plantar is In de loop der tijd zijn er vele behandelmethoden voor de behandeling van dit moeilijke ziektebeeld beschreven.(Bijna) iedere auteur claimt dat zijn methode een succesvolle methode is.

In het algemeen is het zinvol om in eerste instantie te trachten de klachten met conservatieve middelen te behandelen. Daarbij kan gedacht worden aan siliconen pads, medicatie en eventueel een nachtspalk. Daarnaast kunnen schoenaanpassingen in de vorm van een zoolverstijving of een afwikkelvoorziening zinvol zijn. Geadviseerd wordt terughoudend te zijn met injecties. De resultaten van schokgolftherapie lijken veelbelovend te zijn. Geadviseerd wordt om ook terughoudend te zijn met chirurgische ingrepen (NB het betreft een chirurgisch tijdschrift !).Pas na ernstig falen van de conservatieve therapie kan een chirurgische ingreep b.v. een fasciotomie worden overwogen.

Laterale instabi liteit van de enkel Bij dit beeld zijn operaties meestal gericht op het herstel of de reconstructie van het ligamentum talofibulare anterius of het ligamentum calcaneofibulare. Als het ligament zelf onvoldoende sterk is wordt dikwijls een deel van de pees van de musculus peroneus brevis gebruikt. Echter: deze procedure verzwakt een pees die op zichzelf een belangrijke rol speelt bij de dynamische laterale stabiliteit van de enkel. Een alternatief is om door middel van verwarming het kapsel te laten krimpen. Door verwarming treedt er een coagulatie op van het collageen in het bindweefsel en wordt dit bindweefsel korter, en daarmee het gewricht stabieler. Mogelijk dat deze techniek in de toekomst meer gebruikt zal gaan worden. Als gevolg van de abnormale mechanica van de instabiele enkel komen in een hoog percentage afwijkingen voor als chondromalacie, synovitis en osteochondrale lesies.. Mogelijk dat deze afwijkingen de persisterende pijnen verklaren die ook na reconstructie van de instabiele enkelbanden kunnen optreden.

schoenen of schoenvoorzieningen worden gebruikt. Soms worden er chirurgische ingrepen gedaan om de excessieve druk op bepaalde delen van de voet te verminderen. Zo worden er bijvoorbeeld resecties van de kopjes van de metatarsalia gedaan en osteotomien van de metatarsalia. Vaak gaan deze ingrepen evenwel gepaard met complicaties. Bij de chirurgische behandeling van enkelfracturen bij patienten met diabetes mellitus treden er vaak complicaties op in de vorm van infecties of problemen met de doorgroei van het bot. Vaak moet de immobilisatie van de fractuur agressiever worden aangepakt dan bij patienten die geen diabetes mellitus hebben.

middenvoet gezien. Meer en meer wordt deze ingreep ook arthroscopisch uitgevoerd, met als groot voordeel een kortere opname. Opvallend is dat er een relatie blijkt te bestaan tussen het roken van sigaretten en problemen bij de genezing van het bot.. Daarom wordt iedere patient dringend geadviseerd rond deze operatie het roken te stoppen.

Trauma Letsels van de syndesmose worden dikwijls met een schroeffixatie behandeld. Voorheen werd altijd gedacht dat het te strak aandraaien van de schroef de beweeglijkheid van de enkel zou verminderen, met name richting dorsiflexie. Bij kadaverstudies blijkt dit echter niet het geval te zijn. Osteochondrale lesies van de talus worden op vele manieren behandeld; onder meer door het maken van boorgaten en transplantatie van kraakbeen. Tenslotte is het opvallend dat bij enkelfracturen er geleidelijk meer gebruik gemaakt wordt van schroeven en pennen die in het lichaam oplossen. Met name worden deze gebruikt bij fracturen van de malleoli, rupturen van de syndesmose en bij Lisfranc fracturen.

De arthrodese is nog altijd

Diabetes Mel litus Diabetes mellitus is ongetwijfeld de meest voorkomende oorzaak van morbiditeit van de enkel en voet De kosten van de behandeling van een ulcus bij een diabetische voet bedragen meer dan $ 5000,= (in Amerika) Het dragen van goed schoeisel kan het risico voor het ontstaan van een ulcus belangrijk verminderen. De behandeling van een ulcus bij de diabetische voet berust op een aantal grondprincipes. Naast de lokale wondverzorging (o.a. debridement en bestrijding van eventuele infecties)betreft dit zo mogelijk herstel van de circulatie en vermindering of zo mogelijk opheffen van de druk ter plaatse van het ulcus. Bovendien is een goede instelling van de diabetes en stoppen met roken van groot belang. Thans wordt onderzocht of het gebruik van groeifactor de wondgenezing kan versnellen. In een aantal studies lijkt dit het geval te zijn; thans is dit echter nog geen gangbare behandelmethode. Wat betreft drukvermindering wordt vaak de total contact cast (gips: TCC) gebruikt. Daarnaast kunnen er hiervoor allerlei

de gouden standaard Enkelprothese Vele chirurgen hebben zich met de enkelprothese bezig gehouden. Inmiddels zijn er vele publicaties op dit terrein verschenen. Met name in het begin werden er vele complicaties gemeld. Dit betrof vooral infecties en het loslaten van de prothese. Maar die patienten waar de operatie bij slaagde waren echter zeer tevreden. In de loop der tijd zijn de resultaten geleidelijk wat beter geworden. Een probleem is evenwel dat de patienten meestal langer leven dan hun prothese. Bij belangrijke problemen met de prothese zal er alleen nog een arthrodese verricht kunnen worden, met als resultaat een forse beenverkorting. In feite verkeren deze ingrepen min of meer in een nog experimenteel stadium.

Hal lu x valgus Door nauwkeurig rontgenonderzoek is het inzicht in het ontstaan van een hallux valgus verbeterd. Waarschijnlijk begint de hallux valgus met een adductie van de eerste matatarsale. Abductie van de prioximale falanx volgt daarna. Uitgaande van deze gedachte wordt de Scarf osteotomie steeds meer uitgevoerd. Deze ingreep geeft naast meer mogelijkheden voor correctie ook de mogelijkheid voor een betere fixatie.

Metatarsalgie Ar throdese Bij de behandeling van de ernstiger vormen van arthrose van de enkel is de arthrodese nog altijd de gouden standaard. Door deze ingreep vermindert de pijn in belangrijke mate en zijn de meeste patienten tevreden. Regelmatig worden er echter infecties gezien en groeit het bot niet goed aan elkaar.. Als complicatie op de wat langere termijn wordt vaak arthrose van het subtalaire gewricht en van de gewrichten van de

Bij microscopisch onderzoek naar verwijderde zenuwen bij patienten met een Morton’s neurinoom en vergelijking van deze zenuwen met zenuwen van normale voeten blijkt dat er geen belangrijke verschillen zijn, o.a. wat betreft de dikte van de zenuw. (e.e.a. werd ook al eerder in dit tijdschrift gerapporteerd.) Bij metatarsalgien worden in de praktijk vele (soorten) operaties verricht. Mogelijk dat de Weil osteotomie in een aantal gevallen zinvol is.

maar t 2003

25

Een cursus toegelicht

Basiscursus Pasvormschoenen De vakantie komt er aan. Tijd voor rust en tijd om na te denken. Over de bedrijfsvoering bijvoorbeeld. Maar ook over de ontwikkelingen in de branche en hoe daarop in te spelen. Het vakblad staat er vol van en ook de SVGB zit niet stil. Telkens weer worden de cursussen geëvalueerd en bijgestuurd. De Opstapmodule Schoenconsulent is aangepast en heeft een andere naam gekregen: Basiscursus Pasvormschoenen. Docent Cees van der Poel licht de cursus toe. Aarzel niet en bel het SVGB. Door: Mariska van Vondelen

De 40-jarige Cees van der Poel runt samen met zijn broer Peter de vennootschap onder firma Van der Poel Goed voor Voeten in Rotterdam, Gouda, Vlaardingen. De broers hebben het 42 jaar oude bedrijf van hun vader overgenomen. Wel heeft senior nog een adviserende functie in het bedrijf. Het bedrijf heeft 17 werknemers die dan wel parttime dan wel fulltime werkzaam zijn in de drie filialen, waarin pasvormschoenen en semi-orthopedische schoenen met eventuele orthopedische aanpassingen worden verkocht. Cees: “Alles wat met voeten te maken heeft vind ik machtig. Voeten, schoenen en lopen. Echt, ik geniet ervan. Doordat ik nogal een vakgek ben wil ik mijn kennis graag overbrengen op anderen. Ik verwacht min of meer dat mijn collega’s en werknemers zich ook interesseren voor alles wat met schoenen te maken heeft.” Cees van der Poel heeft de cursus schoenconsulent afgerond en heeft het diploma van pedicure op zak met aantekening diabetische voet een nageltechnieken A+B. Hij werkt zelf voornamelijk in de buitendienst, dat betekent dat hij semi-orthopedische schoenen aanmeet bij revalidatie- en kindercentra. Daarnaast werkt hij vooral met klanten in de filialen. Hij is ook als docent verbonden aan een pedicureopleiding.

Hoe gaat de nieuwe cursus heten? Basiscursus Pasvormschoenen. Voorheen heette de cursus dus Opstapmodule Schoenconsulent, maar dat is een ietwat misleidende titel. Je zou kunnen denken dat het een vooropleiding is voor de cursus Schoenconsulent. Dit is nu ook nog wel zo, maar de cursus is ook zeer geschikt voor cursisten die praktisch en theoretisch meer kennis willen krijgen van pasvormschoeisel. Vandaar de nieuwe naam: Basiscursus Pasvormschoenen. De volgende onderwerpen komen tijdens de cursus uitgebreid aan bod: algemene anatomie, fysiologie en pathologie. Daarnaast de functies van de huid, bloedvaten en lymfesysteem, zenuwstelsel, osteologie, gewrichten en spieren. En op het gebied van schoenkennis de diverse bevestigingsmethoden en hun invloed op de pasvorm en materialen en hun invloed op de pasvorm. Ook de pasvormtechnieken, leesten, maten, maatverhoudingen en marges in pasvorm zijn een onderdeel van de basiscursus. Doordat de cursus ook op praktijklocaties plaatsvindt krijgen de cursisten direct contact met klanten. Daardoor leren de deelnemers veel van elkaar en van zichzelf.

26


Hoe is deze cursus ontstaan? Doordat in de laatste jaren het aanbod van pasvormschoenen naast de A en B orthopedische schoenen zich in een rap tempo ontwikkelt is het nodig om mensen op te leiden die veel meer weten van voeten, zodat zij de juiste pasvormschoenen bij de juiste voeten krijgen. Daarom wordt in de cursus aandacht besteedt aan algemene anatomie, fysiologie en pathologie. Het vergt een andere kijk op het fenomeen voet. Pasvormschoenen aanmeten verschilt met het aanmeten van orthopedisch schoeisel. Tijdens de cursus besteden we veel aandacht aan het menselijke aspect van het verkopen van schoenen. Voorop staat de juiste schoen bij de juiste voet, maar die schoen moet ook bij de mens zelf passen. Tijdens de lessen is voldoende ruimte voor discussie en gesprekken. Een ieder kan van een ander leren en daarom is het van belang dat ervaringen worden uitgewisseld. Dat geeft een extra dimensie aan deze cursus.

Voor wie is deze cursus bedoeld? Voor een ieder die zich wil verdiepen in het aanmeten en verkopen van pasvormschoenen. Niet zozeer voor de orthopedische schoentechnicus die een paar schoenen wil verkopen. Wie de intentie heeft om serieus aan de slag te gaan met de verkoop van pasvormschoenen zou deze cursus eerst moeten volgen. De cursist krijgt zo inzicht in het aanbod en alles wat te maken heeft met het aanmeten en verkopen van deze pasvormschoenen. Want de investering is groot. Het product zo laagdrempelig mogelijk maken. Dat zou de uitdaging kunnen zijn van de toekomstige aanmeter.

Waar en wanneer wordt deze cursus gegeven? In Onderwijscentrum SVGB-OSLO en Adaptatietechniek in Nieuwegein. De cursus bevat 8 cursusdagen en de cursusdag is maandag. De cursusdata zijn nog niet bekend voor het komend cursusjaar. Maar aanmelden is mogelijk, zodat geïnteresseerden door de SVGB op de hoogte gehouden kunnen worden. De cursus bestaat ook uit praktijkdelen die op een nader te bepalen locatie zullen worden gegeven. Minimale deelname: 12 personen. Maximale deelname: 20 personen. Voor info: SVGB, mevrouw Silvia Donia, tel. 030-6036756 of [email protected].

orthopedisch maatwerk en materiaal Vraag onze nieuwe catalogus

Quality for life

Otto Bock Benelux B.V. Ekkersrijt 1412, NL- 5692 AK, Postbus 133, 5690 AC Son en Breugel + 31 499 474585 fax + 31 499 476250 www.ottobock.de [email protected]

In dit nummer o.a.: Intervieuw Jan Toornend. Een kijkje bij Hoskam Klerkx. IVO Congres Japan

Recommend Documents