IN DE PEILING. Trendmonitor Toerisme Noord-Beveland

IN DE PEILING Trendmonitor Toerisme Noord-Beveland 2002

IN DE PEILING Trendmonitor Toerisme Noord-Beveland 2002

door Kamer van Koophandel Zeeland & Bureau voor Toerisme Zeeland in opdracht van de Gemeente Noord-Beveland juli 2004

© Niets uit deze uitgave mag worden gekopieerd, verveelvoudigd, gedupliceerd en of geciteerd zonder uitdrukkelijke toestemming van de Kamer van Koophandel voor Zeeland en het Bureau voor Toerisme Zeeland.

Trendmonitor Gemeente Noord-Beveland 2002

Deze trendmonitor ‘In de Peiling’ geeft een inzicht in de economische ontwikkelingen in 2002 in de gemeente Noord-Beveland. De monitor biedt vergelijkingsmogelijkheden tussen diverse sectoren onderling en speciaal het toerisme wordt gedetailleerd belicht. De resultaten worden afgezet tegen algemene ontwikkelingen en trends in de toeristische sector, op Zeeuws en op landelijk niveau.

Inhoudsopgave _________________________________________________________________________

Samenvatting..……………………………………………………………………………

2

Hoofdstuk 1. Inleiding..………………………………………………………………... 1.1 Aanleiding..……………………………………………………………………… 1.2 Doel..…………………………………………………………………………..… 1.3 Methodiek.…………………………………………………………………….…

4 4 4 4

Hoofdstuk 2. De economie van Noord-Beveland in 2002 op hoofdlijnen …….……… 2.1 Algemene beschrijving..………………………………………………………… 2.2 Noord-Beveland in Zeeuws perspectief.………………………………………… 2.3 De samenstelling van het bedrijfsleven op Noord-Beveland…………………… 2.4 Omzet bedrijfsleven……………………………………………………………... 2.5 Investeringen van het bedrijfsleven……………………………………………... 2.6 Bruto toegevoegde waarde van het bedrijfsleven……………………………….. 2.7 Rendementspositie van het bedrijfsleven………………………………………..

5 5 5 5 7 8 8 9

Hoofdstuk 3. De economische betekenis van het toerisme op Noord-Beveland.………. 11 3.1 Inleiding…………………………………………………………………………… 11 3.2 Toeristische omzet.………………………………………………………………. 11 3.3 Toeristische investeringen…..…………………………………………………… 14 3.4 Toeristische werkgelegenheid .…………………………………………………… 14 3.5 Bruto toegevoegde waarde in het toerisme .……………………………………… 15 3.6 Rendementspositie toeristisch bedrijfsleven……………………………………… 16 Hoofdstuk 4. Verblijfstoerisme en Trends…….……………………………………….. 4.1 Verblijfstoerisme op Noord-Beveland……..……………………………………. 4.2 Aanbod van verblijfsaccommodaties…………………………………………… 4.3 Vakanties van Nederlanders.……………………………………………………. 4.4 Vakanties van buitenlandse gasten.……………………………………………... 4.5 Trends & ontwikkelingen.……………………………………………………….

18 18 18 19 23 26

Bijlagen…………………………………………………………………………………... 1. Begrippenlijst……………………………………………………………………….. 2. Onderzoeksaanpak en methodologische verantwoording.………………………….. 3. ERBO-enquêteformulier 2002...…………………………………………………... 4. Literatuurlijst/geraadpleegde bronnen.……………………………………………… 5. Trends die toerisme en recreatie beïnvloeden.………………………………………

27 28 29 30 31 32

Samenvatting Aanleiding en doel In opdracht van het College van B & W van de gemeente Noord-Beveland is door het Bureau voor Toerisme Zeeland en de Kamer van Koophandel deze “In de peiling”- rapportage opgesteld. Bij het College van B & W was er behoefte om de voortgang van de toeristische visie ‘Groene Oase in de Delta’ te volgen. Onderhavige rapportage is in feite de nul-meting en heeft betrekking op economische situatie in 2002. De komende jaren zullen Bureau voor Toerisme Zeeland en Kamer van Koophandel nog tweemaal een “In de peiling”-rapport uitbrengen. Het bedrijfsleven op Noord-Beveland Op Noord-Beveland zijn eind 2002 in totaal 850 bedrijven en (semi-)overheidsinstellingen werkzaam, die aan circa 2.630 mensen werk bieden. De belangrijkste werkgevers in de gemeente zijn de sectoren groot- en detailhandel, het toerisme en de landbouw. Deze drie sectoren zijn goed voor meer dan de helft van het aantal arbeidsplaatsen. Door gebruik t e maken van gegevens uit de jaarlijkse ERBO-enquête van de Kamer van Koophandel kan inzicht verkregen worden in de economische prestaties van de marktsector (excl. landbouw en visserij). De totale omzet van het Noord-Bevelandse bedraagt in 2002 circa 215 miljoen euro: groothandel en dienstverlening nemen hiervan bijna 60% voor hun rekening. Opvallend is de sterke omzettoename ten opzichte van 2001 (+7,5%). De rendementspositie van het Noord-Bevelandse bedrijfsleven steekt positief af ten opzichte van de provinciale cijfers: 87% van de ondernemers op Noord-Beveland realiseert een voldoende rendement op het in de onderneming geïnvesteerde kapitaal, terwijl het provinciale percentage amper 70% bedraagt. Het economisch belang van toerisme Toerisme is een belangrijke economische sector op Noord-Beveland: 27% van de totale omzet van het bedrijfsleven hangt direct of indirect samen met het toerisme. Van de toeristische omzet (bijna 60 miljoen euro) in de gemeente komt iets meer dan een derde deel terecht bij de logiesaccommodaties. De horecasector is goed voor eenzesde deel van de toeristische omzet. Opvallend is het aandeel van de watersport: iets meer dan 18%. In de overige sectoren wordt ook nog eens bijna 20 miljoen euro ‘toeristische’ omzet gerealiseerd. Per toeristische overnachting geeft de toerist op Noord-Beveland een bedrag uit van bijna 50 euro; het is niet bekend hoeveel de toerist buiten Noord-Beveland besteedt. Van de werkgelegenheid in de marktsector is volgens de gegevens uit de ERBO-enquête 43% gerelateerd aan het toerisme. Als gekeken wordt naar de totale werkgelegenheid op Noord-Beveland heeft iets meer dan een kwart van het aantal arbeidsplaatsen een ‘toeristisch’ karakter. De rendementspositie van het overgrote deel van de toeristische ondernemingen op Noord-Beveland is positief. Vooral in de horeca en in de watersport behalen bijna alle Noord-Bevelandse ondernemers een voldoende rendement. Deze cijfers wijken in positieve zin af van de provinciale.

_______________________________________________________________________________ Noord-Beveland in de Peiling 2002 2 Kamer van Koophandel voor Zeeland & Bureau voor Toerisme Zeeland

Toeristisch bezoek aan Noord-Beveland Kampeerplaatsen en recreatiewoningen domineren het aanbod van verblijfsaccommodaties op NoordBeveland. In 2002 maakten zo’n 240.000 Nederlanders gebruik van dit aanbod, 15% van alle Nederlandse vakantiegangers in Zeeland. Gezamenlijk brachten zij ruim 1 miljoen overnachtingen door op het eiland. Het merendeel daarvan vond plaats in een vakantiewoning. Niet bekend is welk deel van de 570.000 buitenlandse gasten in Zeeland hun vakantie doorbrachten op Noord-Beveland. Toeristische trends De trends op de vakantiemarkt lijken kansen te bieden voor vakanties in eigen land. Vaker en korter is een vakantietrend die goed uit kan pakken voor de Nederlandse markt. Een blijvend stagnerende economie kan er eveneens toe leiden dat men vaker voor een vakantie in eigen land kiest.


Hoofdstuk 1. 1.1.

Inleiding

Aanleiding

Aanleiding voor het opstellen van deze rapportage vormt de behoefte aan inzicht van het gemeentebestuur van Noord-Beveland in actuele ontwikkelingen van het (toeristisch) bedrijfsleven. In opdracht van de gemeente Noord-Beveland heeft ZKA Markt en Beleid in 2001 de nota ‘Groene Oase in de Delta, Visie Toerisme Noord-Beveland’ opgesteld. Hierin zijn de mogelijkheden in beeld gebracht om in de komende jaren de regionaal-economische betekenis en het werkgelegenheidsbelang van de toeristische sector te laten groeien. Gemeente en ondernemers ontplooien inmiddels diverse acties en maatregelen om de groei daadwerkelijk tot stand te brengen. Er bestaat bij het gemeentebestuur behoefte om te monitoren of de sociaal-economische versterking van het toerisme wordt gerealiseerd. De voorliggende rapportage kan gezien worden als een nul-meting, welke betrekking heeft op de situatie in 2002, dus vóór de uitvoering van de aanbevelingen het rapport ’Groene Oase in de Delta‘. In de komende jaren zullen het Bureau voor Toerisme Zeeland (BTZ) en de Kamer van Koophandel een tweetal voortgangsrapportages uitbrengen.

1.2.

Doel

Het rapport heeft tot doel om een actueel inzicht te geven (peildatum 2002) in de gemeentelijke economische structuur en de ontwikkeling daarvan, aan de hand van kernfactoren als omzet, werkgelegenheid, investeringen en bruto toegevoegde waarde. Daarnaast wordt het toeristische bedrijfsleven nog apart belicht en geplaatst in het bredere kader van de economische ontwikkeling van Noord-Beveland. In het bijzonder dient deze rapportage als nul-meting in het kader van de gemeentelijke nota ‘Groene Oase in de Delta‘. In deze nota is de ambitie uitgesproken om in de periode tot 2010 jaar de toeristische omzetten te verdubbelen.

1.3.

Methodiek

De beschrijving van de economische ontwikkeling voor de gemeente Noord-Beveland, zoals die in dit rapport is uitgewerkt, is gebaseerd op gegevens uit de ERBO-enquête van de Kamer van Koophandel. De Kamers van Koophandel in Nederland hebben in de afgelopen dertig jaar ruime ervaring opgedaan met deze jaarlijkse meting naar de regionale bedrijfsontwikkelingen. Door de jaren heen blijken deze gegevens een betrouwbaar en consistent beeld te geven van de bedrijfssituatie op regionaal niveau. Ten behoeve van de toeristische monitoronderzoeken voor Zeeuwse gemeenten is de gebruikelijke vraagstelling uitgebreid en is het aantal bedrijven dat een enquêteformulier heeft toegestuurd gekregen aanmerkelijk verhoogd. Daarmee kan bereikt worden dat ook voor kleinere geografische gebieden dan provincies voldoende betrouwbare en consistente analyses van de bedrijfsontwikkelingen mogelijk zijn. In ieder geval maakt deze aanpak ook mogelijk dat ontwikkelingen in de toeristische sector in de gemeente Noord-Beveland vergeleken kunnen worden met die in andere Zeeuwse (kust-)gemeenten. In totaal hebben in 2002 bijna 100 ondernemingen in Noord-Beveland hun bedrijfsgegevens via het ERBO-formulier beschikbaar gesteld aan de Kamer van Koophandel. Hiervan behoorden ruim 40 ondernemingen tot de toeristische en de detailhandelssector. Deze aantallen zijn voldoende voor een onderbouwd inzicht in de economische ontwikkelingen op Noord-Beveland, temeer daar vooral de grotere ondernemingen hun gegevens beschikbaar hebben gesteld. Bij de uitsplitsing van de gegevens naar sectoren en branches is in een aantal gevallen het aantal bedrijven echter te gering. Gegevens kunnen dan niet gepubliceerd worden omdat anders individueel herkenbare bedrijfsinformatie openbaar wordt. _______________________________________________________________________________ Noord-Beveland in de Peiling 2002 4 Kamer van Koophandel voor Zeeland & Bureau voor Toerisme Zeeland

Hoofdstuk 2. De economie van Noord-Beveland in 2002 op hoofdlijnen 2.1.

Algemene beschrijving

De gemeente Noord-Beveland ligt in het hart van de provincie Zeeland. De eerste indruk die een bezoeker van de gemeente krijgt, is er één van rust, openheid en groen. Een gemeente waar ruimtelijk vooral de landbouw domineert. Noord-Beveland telt op 31 december 2002 ruim 7.100 inwoners, die voor het overgrote deel wonen in één van de zes kernen die tot de gemeente behoren. Geen van deze kernen vervult een streekfunctie. Daarmee is ook al aangegeven dat Noord-Beveland een relatief kleine gemeente is met een geringe bevolkingsdichtheid (83 inwoners per km2). Ook in de Zeeuwse verhoudingen (Zeeland: 210). Niettemin heeft Noord-Beveland alles in zich om een toeristische gemeente bij uitstek te zijn. De kernkwaliteiten van de gemeente, zoals groen, blauw, rust en ruimte, worden door toeristen steeds meer gewaardeerd. Deze kernkwaliteiten worden in West-Europa steeds schaarser. De gemeente is aan de noordkant omgeven door het Nationaal Park Oosterschelde en aan de zuidzijde door het Veerse Meer. Een uniek watersportgebied, dat uitstekende mogelijkheden biedt voor uiteenlopende vormen van waterrecreatie. Aan de westzijde grenst de gemeente aan de Noordzee. Een uitgebreid en divers aanbod aan logiesaccommodatie en aan jachthavens zorgt voor een uitzonderlijk recreatieproduct, dat toeristen van heinde en ver aan zich weet te binden.

2.2.

Noord-Beveland in Zeeuws perspectief

Noord-Beveland is de kleinste gemeente van Zeeland als gekeken wordt naar inwonertal of economische activiteiten: 2% van de Zeeuwse bevolking woont op Noord-Beveland en 3% van de in het Handelsregister ingeschreven bedrijven is in de gemeente gevestigd. Hoewel Noord-Beveland in het hart van de provincie Zeeland is gelegen, is de gemeente zeker geen modale Zeeuwse gemeente. Industrie en grootschalige bedrijvigheid ontbreken nagenoeg volledig en in het buitengebied van de gemeente overheerst de akkerbouw (en in de recente periode steeds meer de melkveehouderij). Omdat er ook geen stedelijke kernen zijn, betekent dit dat de economische structuur van Noord-Beveland geheel anders is opgebouwd dan provinciaal of nationaal het geval is. Gelet op het bovenstaande doet de ‘problematiek’ van de vitaliteit en de leefbaarheid van het platteland zich ook op Noord-Beveland gevoelen. Vergrijzing van de bevolking en het wegtrekken van jongeren zijn ook op Noord-Beveland actuele aandachtspunten. Deze onderwerpen zijn belangrijke vraagstukken die een rol spelen in het sociaal-economisch beleid van het gemeentebestuur.

2.3.

De samenstelling van het bedrijfsleven op Noord-Beveland

In het RIBIZ-bestand zijn eind 2002 in totaal 850 bedrijven en instellingen geregistreerd , die gevestigd zijn in Noord-Beveland. In totaal bieden deze bedrijven en instellingen werk aan circa 2.630 mensen, hetgeen betekent dat de gemiddelde (bedrijfs-)grootte 3,1 arbeidsplaats bedraagt. Als deze omvang vergeleken wordt met de gemiddelde grootte van het Zeeuwse bedrijfsleven (5,1 arbeidsplaatsen) kan vastgesteld worden dat de bedrijven op Noord-Beveland overwegend zeer kleinschalig zijn.


Het Noord-Bevelandse bedrijfsleven is als volgt samengesteld:

Verdeling vestigingen naar sector in 2002

30,0% 25,0% 20,0% 15,0% 10,0% 5,0%

ie ns tv er le er ni w O ng ijs pe ,g nb es aa on rB dh es ei tu ds ur zo rg en O ve w el rig zi ed jn ie ns tv er le ni ng

en

pe rs .d

co m m

un

ic at ie

e er ism To

de ta ilh an de l

op sla g

Noord Beveland

O nd

V er v

oe r,

Za ke lij ke

en

Bo uw

en ot G ro

ba ch t am

du str ie en

In

La nd bo

uw

en

vi ss er ij

0,0%

Zeeland

verdeling vestingen en werkzame personen naar sector in 2002 in de gemeente Noord-Beveland 25% 20% 15% 10% 5%

ie ns tv er le ni ng O O nd pe er n ba w ijs ar ,g Be es stu on ur dh ei ds zo rg O en ve ... rig ed ie ns tv er le ni ng

un Za ke lij ke

en

en

pe rs .d

co m m

To op sla g oe r,

werkzame personen

V er v

vestigingen

ic at ie

e er ism

de ta ilh an de l en

Bo uw ot G ro

ba ch t am

du str ie en In

La nd bo

uw

en

vi ss er ij

0%

Bron: RIBIZ, CBS (landbouwtelling)

Uit dit overzicht blijkt dat op Noord-Beveland de landbouw, de detailhandel, het toerisme en de dienstverlening de belangrijkste sectoren zijn wat betreft aantal bedrijven en werkgelegenheid. In het bijzonder valt de positie van de toeristische sector op. Daarentegen zijn sectoren als industrie, openbaar bestuur en onderwijs, gezondheidszorg en welzijn aanmerkelijk minder vertegenwoordigd.


2.4. Omzet bedrijfsleven Door gebruik te maken van de gegevens van de jaarlijkse ERBO-enquête van de Kamer van Koophandel is het mogelijk om zicht te krijgen op de omzet, de investeringen en de rendementspositie van het bedrijfsleven op Noord-Beveland. Ook inzicht in de ontwikkelingen van deze indicatoren is beschikbaar. Het ERBO-enquêteformulier wordt alleen toegestuurd aan ondernemingen die: a. in het Handelsregister ingeschreven zijn, b. actief zijn in het kalenderjaar van enquêteren en in het daaraan voorafgaande jaar, c. tenminste één werkzame persoon in dienst hebben. Het resultaat hiervan is dat het totale ERBO-relevante bedrijvenbestand op Noord-Beveland 338 bedrijven omvat. Hiervan kunnen er 116 tot de toeristische sector gerekend worden. De agrarische productiebedrijven zoals de akkerbouw- en de melkveehouderijbedrijven zijn buiten beschouwing gebleven, omdat deze niet in het Handelsregister geregistreerd staan. Omzetgegevens van deze bedrijven zijn afgeleid van CBS-statistieken. Ook zijn geen gegevens van overheidsinstellingen en van de sector onderwijs, gezondheidszorg en welzijn beschikbaar. Van de eerder genoemde 338 ERBO-relevante bedrijven is in 2002 aan 194 bedrijven het ERBOformulier toegezonden; in totaal 96 bedrijven hebben deelgenomen aan het onderzoek (responspercentage: 49%). Hiervan zijn 42 bedrijven afkomstig uit de toeristische sector. De totale omzet van het bedrijfsleven op Noord-Beveland bedroeg in 2002 bijna 215 miljoen euro. Dit is circa 1,1 % van de totale omzet van het Zeeuwse bedrijfsleven. In onderstaande tabel is de verdeling van de omzet naar sectoren weergegeven. Omzetverdeling bedrijfsleven Noord-Beveland in 2002 Totaal omzet is zo'n € 215 miljoen

Dienstverlening 28%

Landbouw en visserij 13% Industrie 10% Bouw 8%

Detailhandel 11% Groothandel 30%

Het zwaartepunt van de omzet van het Noord-Bevelandse bedrijfsleven ligt niet in de industrie zoals op provinciaal niveau het geval is. Integendeel, het aandeel van de industrie in de omzet bedraagt op Noord-Beveland amper 11% terwijl dat in Zeeland gemiddeld bijna 50% is. Dit laatste percentage wordt voor een belangrijk deel gerealiseerd door de grote industriële complexen in het Sloegebied en in de Kanaalzone. Op Noord-Beveland liggen de accenten in het bedrijfsleven elders. De dienstverlening en de groothandel zijn ieder goed voor 30% van de omzet. Een nuancerende opmerking is hierbij wat betreft de groothandel op zijn plaats. Het Handelsregister kent enkele bedrijven op Noord-Beveland die zowel actief zijn als groothandel en als industrieel bedrijf. Omdat de totale omzet op bedrijfsniveau toegerekend wordt aan de belangrijkste bedrijfsactiviteit (in deze gevallen: groothandel) is de totale omzet voor de groothandel enigszins geflatteerd ten nadele van de industrie. _______________________________________________________________________________ Noord-Beveland in de Peiling 2002 7 Kamer van Koophandel voor Zeeland & Bureau voor Toerisme Zeeland

De andere onderscheiden sectoren, waaronder de landbouw en de bouw, zijn goed voor 13% respectievelijk 8% van de totale omzet in 2002. Ten opzichte van 2001 is er sprake van een opmerkelijke omzetgroei van ruim 7,5%. Dit steekt positief af bij de provinciale omzetgroei van amper 1,1%. De omzetgroei op Noord-Beveland is vooral een gevolg van de sterke omzettoename in de groothandel (+15%). Ook de dienstverlening, waartoe de toeristische sector behoort, heeft in 2002 een goed jaar achter de rug met een omzetgroei van bijna 8%. In de andere sectoren blijft de omzetgroei beperkt tot enkele procenten of is er zelfs sprake van een daling.

2.5.

Investeringen van het bedrijfsleven

Het Noord-Bevelandse bedrijfsleven investeert in 2002 in totaal voor een bedrag van ruim 16 miljoen euro. Dit is overigens een daling ten opzichte van het daaraan voorafgaande jaar met bijna een kwart. Zoals uit de volgende tabel blijkt wordt vooral in de dienstverlening fors geïnvesteerd: van de totale investeringssom vindt circa tweederde deel plaats door dienstverlenende bedrijven. In 2001 was dat zelfs driekwart van de investeringssom. In de andere sectoren werd zowel in 2001 als in 2002 amper geïnvesteerd. Opvallend is het grote aandeel dat de sector ‘vervoer en communicatie’ voor haar rekening neemt: maar liefst bijna 50 % van de totale investeringssom. Investeringen bedrijfsleven Noord Beveland in 2002 Totaal aan investeringen is zo'n € 16 miljoen Detailhandel 3% Groothandel 8% Horeca/Toerisme 14%

Bouw 4% Dienstverlening 66% Industrie 6%

Vervoer en communicatie 48%

Overige diensten 5% Landbouw en visserij 12%

Van belang hierbij is op te merken dat (juist in kleinere gemeenten) incidentele grotere investeringsprojecten van invloed zijn op de totale investeringssom en de verdeling daarvan. Daarom is het ook beter om het investeringsbeeld over meerdere jaren te beschouwen.

2.6. Bruto toegevoegde waarde van het bedrijfsleven De bruto toegevoegde waarde is de omzet minus de waarde van de ingekochte goederen en diensten. Deze indicator geeft een goed inzicht in het bruto bedrijfsresultaat van het bedrijfsleven. De kosten van arbeid, kapitaal en het ondernemersinkomen moeten hierop nog in mindering worden gebracht, waarna duidelijk wordt of er sprake is van winst of verlies van een onderneming. Op basis van de door de ondernemers aangegeven kostenstructuur is de bruto toegevoegde waarde bepaald per sector in de gemeente Noord-Beveland. _______________________________________________________________________________ Noord-Beveland in de Peiling 2002 8 Kamer van Koophandel voor Zeeland & Bureau voor Toerisme Zeeland

Verdeling Bruto Toegevoegde waarde bedrijfsleven Noord-Beveland Totaal in 2002 zo'n € 95 miljoen Landbouw en visserij 7% Industrie 12% Dienstverlening 40% Bouw 10%

Groothandel 23%

Detailhandel 8%

Landbouw en visserij

Industrie

Bouw

Groothandel

Detailhandel

Dienstverlening

De sector dienstverlening, waartoe ook het toeristisch bedrijfsleven behoort, is goed voor 40% van de gerealiseerde toegevoegde waarde op Noord-Beveland. Ook de groothandel neemt een substantieel deel voor haar rekening. Het aandeel van de andere sectoren is beperkt en bedraagt circa 10 % of minder. Hierbij zij opgemerkt dat het aandeel van de landbouw en visserij een onderschatting van het daadwerkelijk belang is, omdat hierbij geen rekening is gehouden met de toegevoegde waarde die gerealiseerd wordt op de agrarische bedrijven. Het betreft in bovenstaande opsomming uitsluitend gegevens van ondernemingen in de landbouw en visserij die in het Handelsregister ingeschreven zijn en op grond daarvan in aanmerking komen voor deelname aan de ERBO-enquête.

2.7.

Rendementspositie van het bedrijfsleven

Aan de ondernemers wordt jaarlijks de vraag voorgelegd of het rendement van het in de onderneming gestoken eigen vermogen als voldoende wordt beschouwd. Dit criterium geeft enig zicht op de rentabiliteit van de onderneming. Deze gegevens zijn in onderstaande figuur bij elkaar gezet, waarbij de Noord-Bevelandse gegevens vergeleken zijn met die van Zeeland. Een opvallend beeld komt hieruit naar voren: in 2002 realiseert bijna 70 % van de Zeeuwse ondernemingen een voldoende rendement op het geïnvesteerde eigen vermogen. Op Noord-Beveland ligt dat percentage aanmerkelijk hoger: bijna 87% van de ondernemingen heeft in 2002 een voldoende rendement behaald. Zoals uit de figuur blijkt is in alle sectoren op Noord-Beveland sprake van een aanzienlijk hoger percentage bedrijven met een ‘voldoende rendement’.


Aandeel bedrijven met voldoende rendement in 2002 100,0% 80,0% 60,0% 40,0% 20,0%

al To ta

ni ng D ie ns tv er le

an de l D et ai lh

an de l

Bo uw

In du st rie

G ro ot h

La nd bo uw

en

vi ss er ij

0,0%

Zeeland Noord-Beveland

Aan ondernemers is ook gevraagd naar het netto bedrijfsresultaat. Provinciaal gaat bijna 86 % ervan uit dat 2002 met een winstsaldo afgesloten kan worden. Op Noord-Beveland verwacht 92% van de ondernemers de boeken in 2002 met een positief saldo te kunnen sluiten.


Hoofdstuk 3. De economische betekenis van het toerisme op Noord-Beveland 3.1.

Inleiding

Het toerisme op Noord-Beveland zorgt op verschillende manieren voor een impuls in de bestedingen bij het lokale midden- en kleinbedrijf en daarmee ook voor extra werkgelegenheid en investeringen: a. toeristen besteden bij de verblijfsaccommodaties en hotels waar zij hun vakantie doorbrengen, b. toeristen doen ook uitgaven bij o.a. de horeca en de detailhandel, c. er wordt extra omzet gerealiseerd als gevolg van het feit dat toeristische bedrijven inkopen doen bij andere toeleverende bedrijven. Een voorbeeld is de plaatselijke aannemer die onderhoudswerkzaamheden verricht op een bungalowpark. De logiesaccommodatie vormt in feite de basis voor het toerisme op Noord-Beveland, dit wil zeggen dat de toeristische bestedingen in de gemeente voornamelijk afkomstig zijn van verblijfsrecreanten en veel minder van het dagtoerisme. Onderstaand volgt een beknopt overzicht van de ‘structuur’ van het toerisme op Noord-Beveland. Op Noord-Beveland (bron: gemeente Noord-Beveland) zijn in 2002: • 11 campings met in totaal ruim 4.300 standplaatsen. Opmerkelijk is dat de twee grootste campings ruim de helft van het aantal standplaatsen voor hun rekening nemen. • 15 bedrijven met kamperen bij de boer. Deze agrarische bedrijven bieden maximaal 225 standplaatsen aan. • 14 recreatiewoningencomplexen met in totaal bijna 1.650 recreatiewoningen. Zes van deze complexen tellen meer dan 100 woningen. • 9 jachthavens met in totaal iets meer dan 2.300 (vaste en passanten-)ligplaatsen. De twee grootste jachthavens op Noord-Beveland zijn goed voor meer dan de helft van het aantal ligplaatsen. Het aanbod van hotels/pensions is beperkt. Volgens de gemeentelijke gegevens zijn een vijftiental hotels/pensions geregistreerd. Het betreft vooral zeer kleinschalig aanbod. Slechts een viertal hotels/pensions heeft meer dan 15 bedden. Uit bovenstaand overzicht kan afgeleid worden dat Noord-Beveland de beschikking heeft over een divers aanbod van logiesverstrekkende bedrijven. Iedere toerist vindt wel iets van zijn of haar gading. Verder valt op dat een beperkt aantal bedrijven een groot gedeelte van de logiesaccommodatie voor haar rekening neemt: Dat geldt niet alleen voor wat betreft de campings, maar ook voor de hotels, de recreatiecomplexen en de jachthavens.

3.2.

Toeristische omzet

Met het oog op dit onderzoek naar het economisch belang van het toerisme is aan ondernemers gevraagd om (op het ERBO-enquêteformulier) aan te geven welk aandeel van de totale bedrijfsomzet samenhangt met het toerisme. Voor wat betreft horeca, verblijfsaccommodaties en watersport is ervan uitgegaan dat de totale omzet toeristisch gerelateerd is. Bij het in kaart brengen van de toeristische omzet in de overige bedrijfstakken is uitgegaan van de percentages die door de ondernemers zelf zijn genoemd. In onderstaand overzicht is de omzet op Noord-Beveland opgesplitst in toeristische en niet-toeristische omzet. Op die manier kan het relatieve belang van het toerisme op Noord-Beveland voor wat betreft omzet in beeld gebracht worden. _______________________________________________________________________________ Noord-Beveland in de Peiling 2002 11 Kamer van Koophandel voor Zeeland & Bureau voor Toerisme Zeeland

Omvang toeristische omzet Noord-Beveland in 2002

Totaal Overig bedrijfsleven Detailhandel Watersport Verblijfsaccommodaties Horeca

€0

€ 50

€ 100

€ 150

€ 200

€ 250

in miljoenen toeristische omzet

totale omzet

Verdeling van de toeristische omzet in 2002 over diverse branches en bedrijfstakken (in miljoenen euro’s) Verdeling Toeristische omzet Noord-Beveland in 2002 totaal zo'n € 58 miljoen Overig bedrijfsleven 18,9%

Horeca 16,0%

Detailhandel 11,4%

Verblijfsaccommodaties 35,6% Watersport 18,1%

Het toeristisch bedrijfsleven (horeca, verblijfsaccommodaties, watersport) realiseert in 2002 een omzet van in totaal ruim 40 miljoen euro. Daarnaast wordt in andere sectoren van het bedrijfsleven ook nog eens bijna 18 miljoen euro omzet gerealiseerd als gevolg van het toerisme. Zo is in de detailhandel 6,6 miljoen euro van de totale omzet van bijna 22 miljoen euro afkomstig van het toerisme. Alle overige sectoren zijn goed voor 11 miljoen euro toeristische omzet. Het aandeel van de toeristische omzet in de totale omzet bedraagt op Noord-Beveland in 2002 27%, en ligt daarmee iets onder het aandeel in Veere (29%). Het relatieve belang van de toeristische omzet op Schouwen-Duiveland is 25%. Absoluut gezien is er overigens wel een aanzienlijk verschil tussen de drie kustgemeenten: de omvang van de toeristische bestedingen liggen in Veere (156 miljoen euro) en _______________________________________________________________________________ Noord-Beveland in de Peiling 2002 12 Kamer van Koophandel voor Zeeland & Bureau voor Toerisme Zeeland

Schouwen-Duiveland (276 miljoen euro) aanmerkelijk hoger dan op Noord-Beveland. Daarnaast zijn er opmerkelijke verschillen tussen de verdeling van de toeristische omzetten over de branches op Noord-Beveland met die in Veere en Schouwen-Duiveland. Verdeling toeristische omzet 2002 50% 40% 30% 20% 10%

O ve rig

be dr ijf

sl ev en

an de l D et ai lh

W at er sp or t

s sa cc om m od at ie

Ve rb lijf

H or ec a

0%

Veere Noord-Beveland Schouwen-Duiveland

N.B. De watersport in de gemeente Veere is toegerekend aan de sector ‘overig bedrijfsleven’. De detailhandel in watersportartikelen is toegerekend aan de watersport.

Voor wat betreft Noord-Beveland valt op dat de watersportsector goed is voor ongeveer eenzesde deel van de toeristische omzetten, aanmerkelijk meer dan in Veere en op Schouwen-Duiveland het geval is. Daar staat tegenover dat de spin-off van het toerisme op de detailhandel en de horeca op NoordBeveland minder is dan in Veere en op Schouwen-Duiveland. Ondernemers op Noord-Beveland in de detailhandel en in de horeca weten nog onvoldoende profijt te trekken van het toerisme: een groot deel van de toeristische omzetten vloeit af naar buiten de gemeente, met name op het gebied van de detailhandel non-food. Een interessante indicator is de toeristische omzet gerelateerd aan het aantal overnachtingen. Deze bedragen in 2002 voor Noord-Beveland afgerond 1,2 miljoen (eigen opgave gemeente), voor Veere 4,0 miljoen en voor Schouwen-Duiveland 4,8 miljoen toeristische overnachtingen. In onderstaande tabel is per gemeente de toeristische omzet per overnachting in beeld gebracht.

Noord-Beveland Schouwen-Duiveland Veere

Toeristische omzet x 1 miljoen euro

Aantal toeristische overnachtingen

58 276 155,7

1,2 4,8 4,0

omzet per overnachting x 1 euro 48,3 57,5 39

Per overnachting wordt er door de toerist op Noord-Beveland gemiddeld zo’n 48 euro besteed. Dit bedrag ligt lager dan op Schouwen-Duiveland. De toerist in de gemeente Veere is minder gul en besteedt gemiddeld iets minder dan 40 euro per overnachting.


3.3.

Toeristische investeringen

Het investeringsniveau is een goede graadmeter voor de economische vitaliteit van het toeristisch bedrijfsleven. Voor het interpreteren van gegevens over investeringen is vooral de vergelijking met voorgaande jaren van belang. Deze vergelijking is in deze nul-monitor, die in feite de beginsituatie beschrijft, niet mogelijk. Om toch enig zicht te hebben op het niveau van de toeristische investeringen zijn enkele kerngegevens van de kustgemeenten met elkaar vergeleken. Daarbij is de omvang van de investeringen in de verblijfsaccommodaties gerelateerd aan de omzetten in deze sector. Investeringsaandeel in de omzet voor verblijfsaccomodaties 100% 80% 60% 40% 20% 0% Sluis

Veere

SchouwenDuiveland

omzet

Noord-Beveland

investeringen

Uit dit overzicht komt naar voren dat het investeringsniveau in de verblijfsrecreatiesector op NoordBeveland in 2002 duidelijk achterblijft bij dat in de overige Zeeuwse kustgemeenten. Per euro omzet wordt er 6 eurocent geïnvesteerd, vooral in Veere en Schouwen-Duiveland ligt het geïnvesteerde bedrag per euro omzet aanzienlijk hoger (17 eurocent per euro omzet). Hierbij dient evenwel opgemerkt te worden dat grote investeringsprojecten vaak een incidenteel karakter hebben en dat er zelden sprake is van een gelijkmatig patroon gedurende een aantal jaren. Als er in een jaar weinig geïnvesteerd wordt, kan het beeld in het daarop volgend jaar geheel anders zijn. Zeker in een relatief kleine gemeente als Noord-Beveland kan het investeringsbeeld sterk bepaald worden door het realiseren van enkele grote projecten of het achterwege laten of uitstellen daarvan. Het is daarom nodig om het investeringsverloop over een groter aantal jaren in ogenschouw te nemen.

3.4.

Toeristische werkgelegenheid

Het bieden van voldoende werkgelegenheid is vaak één van de belangrijkste doelstellingen van het sociaal-economisch beleid van een gemeente. In een plattelandsgemeente als Noord-Beveland is het toerisme een belangrijke bron van directe en indirecte werkgelegenheid. Er liggen ook goede marktkansen om de werkgelegenheid in de sector verder uit te bouwen (zie het rapport ‘Economische _______________________________________________________________________________ Noord-Beveland in de Peiling 2002 14 Kamer van Koophandel voor Zeeland & Bureau voor Toerisme Zeeland

ontwikkelingskansen toerisme Zeeland’ van de Kamer van Koophandel voor Zeeland, maart 2004). Toerisme wordt in het algemeen in Zeeland ook gezien als een sector die goed aansluit bij de ruimtelijke kwaliteiten van Zeeland en die van belang is voor de economische vitaliteit van het landelijk gebied. De bepaling van de toeristische werkgelegenheid op Noord-Beveland is als volgt gebeurd. Uitgegaan is van de werkgelegenheid in de (ERBO-relevante) marktsector. De werkgelegenheid in o.a. de landbouw en in de (semi-)overheid is hierbij dus achterwege gelaten. Voor wat betreft NoordBeveland gaat het om 1.897 arbeidsplaatsen in de marktsector. Hiertoe behoren ook 360 seizoenskrachten. Na correctie (de seizoenskrachten worden met een factor 0,33 meegewogen) resteren nog 1.657 arbeidsplaatsen. Hiervan kunnen 712 banen toegerekend worden tot het toerisme. Het betekent dus dat in de gemeente Noord-Beveland 43% van de werkgelegenheid in de marktsector samenhangt met het toerisme. Als wij kijken naar de totale werkgelegenheid (2.631 arbeidsplaatsen) heeft bijna 27% van het aantal arbeidsplaatsen een ‘toeristisch karakter’. Verdeling toeristische werkgelegenheid in 2002 Totaal aantal werkende is zo'n 710 Transport 0%

Overig bedrijfsleven 9% Horeca 23%

Detailhandel 9%

Watersport 9%

Verblijfsaccommodaties 50%

3.5. Bruto toegevoegde waarde in het toerisme In paragraaf 2.6 bleek dat het Noord-Bevelandse bedrijfsleven in 2002 een bruto toegevoegde waarde realiseert van (afgerond) 95 miljoen euro. Zoals uit het overzicht op de volgende bladzijde blijkt neemt het toerisme daarvan 37% voor haar rekening. Met 13,5 miljoen euro is de sector ‘verblijfsaccommodaties’ goed voor bijna éénderde van de toeristisch gerelateerde toegevoegde waarde. Opvallend, zeker in vergelijking met andere gemeenten, is de ‘prestatie’ van de watersport, die een bruto toegevoegde waarde kent van 6 miljoen euro. De bruto toegevoegde waarde samenhangend met het toerisme in de detailhandel is relatief gezien bescheiden en blijft beneden de 2,5 miljoen euro. Dit bevestigt de eerdere conclusie dat de Noord-Bevelandse ondernemers in de detailhandel en in andere sectoren (te) weinig profijt trekken van het toerisme.


Verdeling toeristisch gerelateerde toegevoegde waarde Noord-Beveland Totale toeristisch toegevoegde waarde is zo'n € 35 miljoen Overig bedrijfsleven 18,6%

Horeca 17,0%

Transport 0,3% Detailhandel 7,2%

Watersport 17,4%

3.6.

Verblijfsaccommodaties 47%

Rendementspositie toeristisch bedrijfsleven

Relatief gezien veel Noord-Bevelandse ondernemers zijn tevreden over het behaalde rendement, dat bleek uit paragraaf 2.7. Ook de toeristische ondernemers in de gemeente zijn positiever gestemd over het behaalde rendement dan hun collega’s elders in de provincie Zeeland. In onderstaand overzicht zijn de Noord-Bevelandse gegevens vergeleken met die op provinciaal niveau. In de tabel is aangegeven het percentage ondernemers dat van mening is dat een voldoende rendement wordt gehaald op het in de onderneming gestoken (eigen) vermogen. Van de ondernemers in de toeristische branches (horeca, verblijfsaccommodaties en watersport) scoort op Noord-Beveland 94,3% een voldoende rendement, provinciaal ligt dat percentage op 74,6%. Vooral de horeca en de watersport springen er op Noord-Beveland in positief opzicht uit.


Aandeel toeristische bedrijven met een voldoende rendement 100% 80% 60% 40% 20% 0% ca re o H

m m co c a ijf s bl r Ve

ie at od

s

rt po rs e at W

ta De

el nd a ilh rig ve O

n ve le s ijf dr be

Zeeland Noord-Beveland


Hoofdstuk 4. Verblijfstoerisme en Trends 4.1

Verblijfstoerisme op Noord-Beveland

Jaarlijks worden honderdduizenden vakanties doorgebracht op Noord-Beveland. In dit hoofdstuk wordt, voor zover mogelijk met de beschikbare onderzoeksgegevens, een beschrijving gegeven van het accommodatieaanbod op het eiland en van de verblijfsgasten die van dit aanbod gebruik maken.

4.2.

Aanbod van verblijfsaccommodaties

Onderstaand overzicht van verblijfsaccommodaties is gebaseerd op een inventarisatie van Provincie Zeeland uit 1997. Omdat er alleen kwantitatieve gegevens (aantal bedrijven en aantal eenheden) worden geïnventariseerd, kunnen er geen uitspraken worden gedaan over de kwaliteit van het aanbod. Soort accommodatie Appartementencomplexen - aantal appartementen in complex - aantal appartementen elders Hotels / pensions - aantal slaapplaatsen

Noord-Beveland ---

Zeeland totaal 52

----11

1.371 102 233

156

Jachthavens

5

Kampeerterreinen

10

7.316 34 184

4.085

- aantal kampeerplaatsen , waarvan

41.737 17.923 13.533 10.281

0 2.396 1.689

- jaarplaatsen - seizoenplaatsen - toeristische plaatsen Kamperen bij de boer, kleinschalig kamperen - aantal standplaatsen

11

Groepsaccommodaties, jeugdherbergen Recreatiewoningencomplexen - aantal recreatiewoningen op complex - aantal recreatiewoningen elders

0 12

Slaapplaatsen bij particulieren Trekkershutten

70 11

368 110

2.761 35 84

1.098 410

7.804 6.064 4.593 23

Het aanbod op Noord-Beveland wordt gedomineerd door kampeerplaatsen en in mindere mate door recreatiewoningen. Hotels, pensions en appartementen zijn heel beperkt aanwezig op het eiland. Het kampeeraanbod op Noord-Beveland kent geen jaarplaatsen, wat bijzonder is gezien de opbouw van het Zeeuwse kampeeraanbod waarin ruim 40% bestemd is voor jaargasten. De structuur van het aanbod heeft uiteraard rechtstreeks invloed op het publiek dat naar NoordBeveland komt, maar ook op zaken als bestedingen. Recreatiewoningen zijn in ruime getale op het eiland aanwezig, en een aanzienlijk deel daarvan betreft tweede woningen. Tweede woningbezitters brengen hun vakanties door op het eiland, maar hun bestedingen zijn veelal lager dan de bestedingen van een toeristische gast. Hoewel zij eenmalig een investering doen in de aanschaf van de recreatiewoning, kunnen zij deze kosten spreiden over een lange periode waarin zij verder geen verblijfskosten hebben. Bovendien blijken hun bestedingen tijdens het verblijf aan boodschappen en uitstapjes in de omgeving lager te zijn. _______________________________________________________________________________ Noord-Beveland in de Peiling 2002 18 Kamer van Koophandel voor Zeeland & Bureau voor Toerisme Zeeland

4.3

Vakanties van Nederlanders

Het Continu Vakantie Onderzoek biedt inzicht in het vakantiegedrag van Nederlanders. Hiertoe worden 7000 personen vier keer per jaar gevraagd naar hun vakanties in de voorgaande drie maanden. De resultaten zijn representatief voor de totale Nederlandse bevolking. Het onderzoek is met ingang van 2002 uitgebreid, de steekproef is verdubbeld naar de huidige omvang. Dit betekent dat er nu ook gegevens op regionaal niveau beschikbaar zijn, waar voorheen alleen analyses op provinciaal niveau mogelijk waren. Vakanties en vakantie-overnachtingen In 2002 ontving Zeeland 1,68 miljoen Nederlandse toeristen. Dit betekent een kleine daling ten opzichte van 2001, toen 1,88 miljoen Nederlanders hun vakantie in Zeeland doorbrachten. Oorzaak is een daling in het aantal vakanties op een vaste standplaats. Het aantal vakantie-overnachtingen is daarentegen juist enorm toegenomen. In 2002 brachten de Nederlandse toeristen een recordaantal van 11,2 miljoen overnachtingen door in Zeeland. Aantal vakantie-overnachtingen x 1 miljoen

Aantal vakanties x 1 miljoen 2

11,5

1,75

11

1,5

10,5 10

1,25

9,5

1

9

0,75

8,5

0,5

8

1998

1999

2000

2001

2002

1998

1999

2000

2001

2002

De regionale verdeling van vakanties en vakantie-overnachtingen wordt hieronder weergegeven. Vakanties

Vakantie-overnachtingen

17%

19%

28%

Schouwen-Duiveland

27%

Walcheren 11%

Noord-Beveland

9%

Zuid-Beveland & Tholen Zeeuws-Vlaanderen

15% 29%

11% 34%

15% van de Nederlandse toeristen bracht de vakantie door op Noord-Beveland, in totaal 246.000 vakanties. Zij verbleven relatief kort op het eiland, dit blijkt uit het feit dat Noord-Beveland slechts 11% van de overnachtingen voor haar rekening neemt: ruim 1 miljoen overnachtingen. Een vakantie op Noord-Beveland duurt dan ook gemiddeld 6,0 dagen tegen een Zeeuws gemiddelde van 7,7 dagen.


Een verdeling naar vakantieduur voor zowel Noord-Beveland als Zeeland wordt hieronder weergegeven. Hieruit blijkt dat er relatief veel korte vakanties op Noord-Beveland worden doorgebracht en relatief weinig vakanties van 9 dagen of langer. Dit komt overeen met de gemiddeld kortere verblijfsduur op Noord-Beveland.

2 - 4 dagen 5 - 8 dagen 9 - 15 dagen 16+ dagen 0%

5%

10%

15%

20%

25%

Noord-Beveland

30%

35%

40%

45%

50%

Zeeland

Accommodatievorm Zeeland kent een grote verscheidenheid aan accommodatievormen en de Nederlandse toerist maakt volop gebruik van deze diversiteit. In onderstaande grafiek wordt weergegeven van welke accommodatievormen de toerist in Zeeland en op Noord-Beveland gebruik maakt. Verreweg de meeste binnenlandse overnachtingen op Noord-Beveland worden doorgebracht in een vakantiewoning: 70%. Bij 62% van de overnachtingen gaat het om een eigen tweede woning, de overige overnachtingen worden in een toeristisch verhuurde vakantiewoning doorgebracht. Tevens valt op dat de boot een veel gekozen vakantieadres is. Kamperen is van veel minder groot belang op Noord-Beveland, nog geen kwart van alle overnachtingen vindt plaats op een campings. Hotels, pensions en overige accommodaties werden in 2002 niet noemenswaardig gebruikt door de Nederlandse gast.

hotels/pensions vakantiewoning toeristisch kamperen vast kamperen boot overig 0%

10%

20%

30%

Noord-Beveland

40%

50%

60%

70%

Zeeland


Spreiding vakanties Het binnenlands toerisme naar Zeeland kent een piek in de maanden mei t/m augustus. Op NoordBeveland zijn de vakanties iets beter over het jaar verspreid. Dit is wellicht de invloed van de (tweede) recreatiewoningen, hier brengt men kennelijk ook buiten het seizoen vele vakanties door. 20% Noord-Beveland Zeeland 15%

10%

5%

0% jan

feb

mrt

apr

mei

jun

jul

aug

sep

okt

nov

dec

Activiteiten tijdens de vakantie In onderstaande grafiek wordt weergegeven welke activiteiten men onderneemt tijdens een vakantie op Noord-Beveland, vergeleken met de gemiddelden van Zeeland. Het activiteitenpatroon van vakantiegangers op Noord-Beveland wijkt op diverse plaatsen af van het gemiddelde activiteitenpatroon van toeristen in Zeeland, dit zijn de meest opvallende verschillen: Wandelen en fietsen is op Noord-Beveland minder populair dan elders in Zeeland. Opvallend laag is ook het deelnamepercentage voor evenementenbezoek en het bezoek aan bezienswaardige gebouwen. Daarentegen gaan meer mensen op Noord-Beveland naar een attractiepark - wellicht komt dit doordat Waterland Neeltje Jans dichtbij gelegen is - en ondernemen meer mensen een zwempartij. Wandelen Bezoek strand Uit eten in restaurant Funshopping Zwemmen Bezoek bezienswaardig gebouw Fietsen Bezoek natuurgebied Uitgaan (café, disco) Bezoek museum Bezoek attractiepark Bezoek evenement T ochtje rondvaartboot 0%

Zeeland

10%

20%

30%

40%

Noord-Beveland

50%

60%

70%

80%

90%

100%

% vakantiegangers dat activiteit onderneemt


Herhalingsbezoek In onderstaand schema is het herhalingsbezoek van de Nederlandse vakantieganger in Zeeland en op Noord-Beveland weergegeven. Vakanties op een vaste standplaats zijn uiteraard buiten beschouwing gelaten. De percentages voor Zeeland en Noord-Beveland komen grotendeels overeen, maar in vergelijking met het landelijk gemiddelde zijn er wel opvallende zaken. 56% van de toeristen in Zeeland had de provincie in het verleden al eerder voor een vakantie bezocht, landelijk ligt dat percentage op 48%. Het herhalingsbezoek is in Zeeland dus hoger dan elders in Nederland. Voor Noord-Beveland ligt het herhalingsbezoek nog veel hoger, maar liefst 67% van de Nederlandse vakantiegangers had het eiland al eerder voor een vakantie bezocht. 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Noord-Beveland

Zeeland gem.

Eerste vakantie

In de afgelopen 5 jaar nog

NL gem. Langer dan 5 jaar geleden

Vakantiebestedingen De totale vakantiebestedingen van Nederlanders in Zeeland bedragen € 278,3 miljoen, een recordbedrag. De ontwikkeling van de vakantiebestedingen in Zeeland gedurende de afgelopen jaren wordt weergegeven in de grafiek linksonder. In de grafiek rechtsonder wordt met behulp van indexcijfers de ontwikkeling in bestedingen weergegeven voor Zeeland en voor Nederland als totaal. De ontwikkeling van de totale bestedingen blijft in Zeeland achter bij de landelijke trend, belangrijkste oorzaak hiervoor is dat de ontwikkeling van het aantal overnachtingen in Zeeland achterblijft bij de landelijke ontwikkeling. De bestedingen per persoon per dag in Zeeland zijn de laatste jaren redelijk stabiel. O ntwikke ling bestedingen (1998 = 100)

Vakantiebestedingen x € 1 miljoen 300

160

275

150

NL gem.

140

Zeeland

250

130

225

120 200

110

175

100

150

90 1998

1999

2000

2001

2002

1998

1999

2000

2001

2002


De bestedingen waren in 2002 als volgt verdeeld over de Zeeuwse regio’s: Voor Noord-Beveland gaat het om een totaal van € 19,5 miljoen. Dit bedrag omvat alle bestedingen van Nederlanders tijdens hun vakantie, dus inclusief de kosten van hun accommodatie, kosten van boodschappen, dagjes uit en alle andere activiteiten die tijdens de vakantie worden ondernomen.

22%

26%

Schouwen-Duiveland Walcheren Noord-Beveland

9%

Zuid-Beveland & Tholen 7%

Zeeuws-Vlaanderen 36%

Overigens wijkt dit bedrag af van de toeristische omzet die vanuit de ERBO wordt gemeten: € 58 miljoen. ERBO meet de totale toeristische omzet, inclusief vakanties van buitenlanders, dagrecreatie en watersport én de spin-off van toerisme in andere sectoren. Het bedrag van € 19,5 miljoen omvat alleen de directe bestedingen van Nederlandse toeristen.

4.4

Vakanties van buitenlandse gasten

De Statistiek Logiesaccommodaties (SLA) van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) beoogt een cijfermatig inzicht te geven in het aanbod en gebruik van logiesaccommodaties. Hiertoe wordt maandelijks een steekproef van bedrijven benaderd voor een opgave van het aantal gasten en het aantal overnachtingen, uitgesplitst naar nationaliteit. Het CBS betrekt de volgende logiesaccommodaties in het onderzoek: - hotels, pensions en jeugdaccommodaties met ten minste 5 slaapplaatsen - kampeerterreinen met ten minste 20 slaapplaatsen - huisjescomplexen met ten minste 20 slaapplaatsen - groepsaccommodaties met ten minste 20 slaapplaatsen Vakanties op vaste standplaatsen, in tweede woningen, in jachthavens en vakanties in kleinere accommodaties dan hierboven beschreven (zoals kleinschalig kamperen bij de boer, particuliere woningen) worden níet in het onderzoek meegenomen. De SLA biedt al met al een indicatief inzicht in het aantal toeristische vakanties van buitenlanders in Nederland.


Vakanties en vakantie-overnachtingen In 2002 ontving Zeeland 573.000 gasten uit het buitenland. Dit betekent een kleine stijging ten opzichte van het voorgaande jaar. Het aantal vakantie-overnachtingen is eveneens licht gestegen tot 3,1 miljoen overnachtingen. Als het topjaar 2000 buiten beschouwing wordt gelaten heeft het inkomend toerisme naar Zeeland in de afgelopen vijf jaar een gestage groei doorgemaakt. Aantal vakantie-overnachtingen x 1.000

Aantal vakanties x 1.000 3500

750 650

3250

550 3000

450 2750

350 250

2500

1998

1999

2000

2001

2002

In het cirkeldiagram hiernaast wordt geïllustreerd welke landen de belangrijkste herkomstlanden zijn van buitenlandse toeristen in Zeeland.

1998

Frankrijk 2%

1999

2000

2001

2002

Overig Europa 3% Amerika 1%

GrootBritannië 2%

Duitsland is de grootste leverancier met ruim driekwart van het aantal buitenlandse toeristen. België is met 15% het tweede herkomstland van buitenlandse vakantiegangers in Zeeland.

België 15%

Duitsland 77%


In onderstaand schema wordt weergegeven welk deel van de buitenlandse toeristen in Nederland verblijft in Zeeland. Bovendien wordt de gemiddelde vakantieduur in Zeeland afgezet tegen de gemiddelde verblijfsduur in Nederland. Herkomstland

Duitsland België Groot-Brittannië Frankrijk Rest Europa Rest wereld Totaal

Aantal vakanties in Zeeland 437.000 86.000 12.000 10.000 24.000 4.000 573.000

Gem. vakantieduur in Zeeland in nachten 6,0 3,4 3,2 2,1 3,8 2,2 5,4

Aantal vakanties in NL

Gem. vakantieduur in NL in nachten 4,2 2,8 2,2 2,0 2,1 2,0 2,7

2.755.000 705.000 1.851.000 511.000 1.859.000 1.914.000 9.595.000

Aandeel Zeeland in NL 15,9% 12,2% 0,6% 1,9% 1,3% 0,2% 5,9%

Zeeland neemt een belangrijk deel van de Duitse en Belgische bezoekers aan ons land voor haar rekening. Voor andere herkomstlanden speelt Zeeland nauwelijks een rol. De verblijfsduur in Zeeland is zeer hoog, de gemiddelde verblijfsduur voor een vakantie in Nederland wordt hier verdubbeld. Accommodatiekeuze buitenlandse gasten Zeeland

hotels, pensions & jeugdaccommodaties 194.000

0%

10%

20%

kampeerterreinen met toeristische verhuur 199.000

30%

40%

50%

60%

huisjescomplexen met toeristische verhuur 170.000

70%

80%

90%

100%

Campings, op de voet gevolgd door hotels/pensions, zijn de meest gekozen accommodatievorm voor buitenlandse gasten in Zeeland. Slechts 10.000 gasten kiezen voor een groepsaccommodatie (groen). In onderstaande grafiek wordt de vakantiespreiding van buitenlandse toeristen in Zeeland weergegeven voor het jaar 2002. Tevens wordt de spreiding weergegeven van toeristen uit de belangrijkste herkomstlanden: Duitsland en België. 20% 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% jan

feb

mrt

apr

mei

Buitenland totaal

jun

jul

Duitsland

aug

sep

okt

nov

dec

België


Duitsland levert ruim 75% van alle buitenlandse toeristen in Zeeland en daardoor heeft hun vakantiespreiding een sterke relatie met de gemiddelde vakantiespreiding voor inkomend toerisme in Zeeland. Augustus, mei, juni en oktober zijn voor de Duitsers populaire vakantieperioden. Voor de Belgische toeristen zijn mei en augustus eveneens de belangrijkste maanden. Opvallend in de Belgische vakantiespreiding zijn de relatieve hoge ‘bezoekersaantallen’ in november en december.

4.5

Trends & ontwikkelingen

De toeristische sector wordt beïnvloed door trends en ontwikkelingen in de samenleving. Het is van belang deze trends en ontwikkelingen tijdig te signaleren om erop te kunnen inspelen. De maatschappelijke trends die van invloed zijn op toerisme en recreatie worden beschreven in bijlage 5. Daarnaast is er natuurlijk sprake van trends binnen de toeristische sector; deze vakantietrends in Nederland worden hieronder toegelicht.1 • •

•

•

•

• • •

1

Vakantiedeelname stabiliseert: 80% van de Nederlanders gaat minimaal één keer per jaar op vakantie. Dit aandeel is de laatste jaren redelijk stabiel, na een gestage toename in de voorgaande jaren. De verwachting is dat de vakantiedeelname op termijn niet veel meer kan/zal stijgen. Vaker maar korter: de Nederlander gaat steeds vaker op vakantie. Werden in 1990 nog gemiddeld 2,4 vakanties per vakantieganger ondernomen, inmiddels ligt dit gemiddelde op 2,9. Door de sterke groei van het aantal korte vakanties, daalde de gemiddelde vakantieduur. De verwachting is dat de toekomstige groei in de vakantiemarkt vooral zal komen van meer korte vakanties. Vakantie(s) in eigen land: de hoofdvakantie (in veel gevallen de langste vakantie) is in de negentiger jaren in toenemende mate in het buitenland doorgebracht. Het eigen land was vooral in trek bij korte en middellange vakanties. Als de terugloop van de economie blijft voortduren, zal de belangstelling voor een (hoofd)vakantie in eigen land toenemen. Groei van bestedingen: de groei in de vakantiebestedingen bedroeg in de afgelopen tien jaar gemiddeld zo'n 5% per jaar, ruim boven de inflatie, hetgeen resulteerde in een recordbedrag van € 12,6 miljard in 2002. De verwachting is dat de bestedingen, bij een blijvend stagnerende economie, niet veel meer dan de inflatie zullen groeien. Seizoensverlenging: de zomer is voor veel Nederlanders de favoriete periode om op vakantie te gaan, zo'n 45% van alle vakanties vindt in deze periode plaats. De groei in de vakantiemarkt vindt echter vooral buiten het zomerseizoen plaats, in veel gevallen gaat het daarbij om korte (neven)vakanties. Verwacht wordt dat deze trend, mede door de groei van (korte) tussendoor vakanties, de komende jaren zal doorzetten. Vakanties vaker vooraf geboekt: Nederlanders boeken de vakantie in toenemende mate vooraf via een instantie (reisbureau e.d.), dit geldt met name voor vakanties in het buitenland. Internet zal de komende jaren een belangrijkere rol gaan spelen bij het boeken van vakanties. Groeisegmenten in accommodaties: bij de binnenlandse vakanties was in de eerste helft van de negentiger jaren sprake van een sterke groei van het aantal hotelvakanties (arrangementen). In de tweede helft van de negentiger jaren groeide vooral het aantal bungalowvakanties. Vakantie-activiteiten zijn actiever en diverser: Nederlanders worden tijdens vakanties steeds actiever en breder georiënteerd. De deelname aan de meeste activiteiten stijgt dan ook. Met name de deelname aan zogenaamde "kapitaalintensieve" activiteiten zoals uit eten en funshopping tijdens vakanties is de afgelopen jaren sterk gegroeid.

De beschrijving van trends en ontwikkelingen in dit hoofdstuk is ontleend aan: "Beleef Holland! Cijfermatige onderbouwing" - TRN, april 2003


BIJLAGEN


Bijlage 1.

Begrippenlijst

• Arbeidsjaar De gemiddelde contractuele arbeidsduur van een voltijdbaan van werknemers op jaarbasis. • Bruto productiewaarde De marktwaarde van de afgezette goederen en diensten, vermeerderd met de waarde van de goederen die aan de voorraad zijn toegevoegd. • CVO Continue Vakantie Onderzoek: periodiek grootschalig onderzoek naar vakantiegedrag van Nederlanders • CBCentraal Bureau voor de Statistiek • ERBO-enquête Enquête Regionale BedrijfsOntwikkeling • Investeringen Aanschaf van nieuwe en tweedehands productiemiddelen met een levensduur van meer dan één jaar, zoals machines, inventaris, grond, gebouwen • LEI Landbouw Economisch Instituut • NRIT Nederlands Research Instituut voor Toerisme • RIBIZ Regionale Informatiebank voor Bedrijven en Instellingen Zeeland • Seizoenskrachten Personen die 30 dagen of meer werkzaam zijn geweest in de periode april t/m september. • Toegevoegde waarde Het verschil tussen de waarde van het verbruik (inkoop van goederen) in het productieproces en de productiewaarde (omzet). • Werkzame personen Aantal personen dat werkt in of vanuit de vestiging: zowel werknemers, meewerkende eigenaren of gezinsleden, inleen- en uitzendpersoneel, gedetacheerd personeel (fulltime en parttime gezamenlijk).


Bijlage 2.

Onderzoeksaanpak en methodologische verantwoording


Bijlage 3.

ERBO-enquêteformulier 2002


Bijlage 4.

Literatuurlijst/geraadpleegde bronnen

•

Economische ontwikkelingskansen toerisme Zeeland, Kamer van Koophandel voor Zeeland, 2004

•

Statistiek Logiesaccommodaties, Centraal Bureau voor de Statistiek, 2003.

• Resultaten Continu Vakantie Onderzoek 2002; Vakanties van Nederlanders in Zeeland, Centraal Bureau voor de Statistiek, 2003. • Beleef Holland! Cijfermatige Onderbouwing, Toerisme Recreatie Nederland, 2003. • Horeca in Cijfers 2002, Centraal Bureau voor de Statistiek/Bedrijfschap Horeca en Catering, juni 2002. • ERBO-enquête, Kamer van Koophandel voor Zeeland, 2002. • Barometer Toerisme Zeeland 2000; uitwerking pilot-project Schouwen-Duiveland en WestZeeuws-Vlaanderen, NEI Regionale en Stedelijke Ontwikkeling, april 2001. • Groene oase in de Delta, ZKA Markt & Beleid, 2001


Bijlage 5.

Trends die Toerisme en Recreatie beïnvloeden

De toeristische sector wordt beïnvloed door trends en ontwikkelingen in de samenleving. Het is van belang deze trends en ontwikkelingen tijdig te signaleren om erop te kunnen inspelen. Daarom volgt hier een beschrijving van een aantal trends en ontwikkelingen die invloed zullen hebben op de ontwikkeling van toerisme in de komende jaren2. Demografische ontwikkelingen ♦ Bevolkingstoename: naar verwachting zal de Nederlandse bevolking in de komende jaren met gemiddeld 0,5% groeien. Het aantal potentiële vakantiegangers en dagrecreanten neemt dus toe. ♦ Vergrijzing: Nederland telt momenteel zo'n 3,8 miljoen 55-plussers, dit aantal zal in 2010 zijn toegenomen tot 4,7 miljoen senioren. De senioren van de toekomst vormen een kapitaalkrachtige groep. Meer dan vorige generaties senioren vindt men comfortabel leven, het ondernemen van activiteiten en het opdoen van nieuwe ervaringen belangrijk. Daarom wordt verwacht dat de groeiende groep senioren grote invloed zal hebben op de toeristische vraag. ♦ Meer allochtonen: de groei van de Nederlandse bevolking komt vooral door een stijging van het aantal allochtone Nederlanders. Verwacht wordt dat het aantal allochtonen uit niet-Westerse landen zal toenemen van 1,2 miljoen in 1999 tot 1,75 miljoen in 2010. Momenteel ondernemen allochtonen slechts in beperkte mate vakanties en dagtochten in Nederland. De verwachting is dat met name jongeren met een allochtone achtergrond (tweede en derde generatie) kansrijk zijn voor de toeristische sector. ♦ Groeiend aantal singles: in het afgelopen decennium is het aantal eenpersoonshuishoudens sterk gestegen. Deze groei zal naar verwachting geleidelijk doorzetten. Momenteel betreft bijna één derde van de 6,8 miljoen huishoudens een eenpersoonshuishouden. Singles gaan veelal samen met anderen op vakantie, maar stellen vaak wel speciale eisen aan bijvoorbeeld accommodatie. ♦ Meer hoger opgeleiden: het opleidingsniveau van de Nederlandse bevolking stijgt. In 1980 had nog slechts 15% van de kostwinners een hbo- of academische opleiding voltooid, in 2000 is dat gestegen naar 30%. Dit hogere opleidingsniveau leidt tot beter geïnformeerde en kritischer consumenten/toeristen. Socio-economische ontwikkelingen ♦ Stagnerende economie: de economische groei is na jaren van voorspoed in 2001/2002 sterk afgevlakt. Voor 2003 wordt een groei van slechts 0,75% verwacht, samen met een oplopende werkloosheid en een licht dalende koopkracht van consumenten. De mate waarin de sombere economische verwachtingen invloed hebben op het vakantiegedrag is lastig in te schatten. Vakantie staat bij de Nederlanders hoog op het prioriteitenlijstje. Daarom wordt niet verwacht dat de vakantieparticipatie zal dalen, maar dat de consument wat minder vaak en minder ver weg op vakantie zal gaan. ♦ Toename tweeverdieners: het aantal werkende vrouwen (al dan niet parttime) is in het laatste decennium met ruim 10% toegenomen. De koopkracht van de daardoor groeiende groep tweeverdieners is groot, maar tegelijkertijd heeft deze groep minder vrije tijd. Doordat beide partners werken ontstaan problemen bij het afstemmen van vrije tijd en vakanties. Dit heeft een positieve invloed op het aantal korte vakanties. ♦ 24-uurseconomie: traditionele werk-, koop- en consumptiepatronen worden meer en meer doorbroken. Dit leidt er ook toe dat de vrije tijd over steeds meer momenten wordt verdeeld, hetgeen het aantal korte vakanties positief zal beïnvloeden.

2

De beschrijving van trends en ontwikkelingen is ontleend aan: "Beleef Holland! Cijfermatige onderbouwing" TRN, april 2003


Socio-culturele ontwikkelingen ♦ Individualisering: vrije tijd en vakanties worden steeds belangrijker om je als individu mee te profileren: "je bent wat je doet". Nieuwe vormen van segmentatie ontstaan binnen 'interest'groepen rond een bepaalde activiteit of interessegebied. ♦ Minder vrije tijd: de hoeveelheid vrije tijd waarover de Nederlander beschikt staat onder druk; voor sommige groepen is zelfs sprake van een afname van de beschikbare vrije tijd. Afhankelijk van beschikbare financiën kunnen de volgende groepen worden onderscheiden:

♦

♦

♦

♦

♦

♦

♦

veel tijd, veel geld bijv. welgestelde gepensioneerden veel tijd, weinig geld bijv. studenten weinig tijd, veel geld bijv. tweeverdieners weinig tijd, weinig geld bijv. eenoudergezinnen Door tijdsdruk ontstaat behoefte aan tijdgenererende dienstverlening: kant-en-klaar aanbod, overzichtelijk met keuzemogelijkheden. Behoefte aan veiligheid / zekerheid: de laatste jaren wordt de consument geconfronteerd met een reeks van gebeurtenissen die de behoefte aan veiligheid doet toenemen (voorbeelden: 11-september, aanslagen, legionella, SARS). Ook in het vrijetijds- en vakantiegedrag zal de consument risico's waar mogelijk mijden en gaan voor "veilige" producten. Behoefte aan gezondheid / welzijn: de belangstelling voor alles wat met gezondheid te maken heeft groeit, voor zowel lichamelijk als geestelijk welzijn. Verwacht mag worden dat de belangstelling voor vakanties gericht op gezondheid, beauty, wellness etc. zal groeien. Hedonisme: als reactie op het drukke bestaan ontstaat een consument voor wie genieten van de mooie dingen des levens belangrijk is, die zoekt naar korte verwenmomenten, momenten om er even helemaal uit te zijn. Toerisme en vrije tijd zijn hiervoor bij uitstek de middelen. Beleven / speciale ervaringen: om het dagelijks ritme te onderbreken zijn consumenten meer en meer op zoek naar avontuur, fantasie, een gedenkwaardige gebeurtenis. Niet het product staat centraal, maar de beleving ervan. Verantwoord consumeren: consumenten worden zich meer bewust van hun gedrag en staan meer open voor de consequenties ervan. Ondernemingen worden in toenemende mate beoordeeld op hun positie en handelen in de maatschappij. Deze ontwikkeling vormt een belangrijke stimulans voor allerlei vormen van duurzaam toerisme. Globalisering: de toegenomen mobiliteit, internationale merken, de rol van internet en nieuwsmedia dragen bij aan een 'kleinere' wereld. De betrokkenheid/interesse voor wat er in andere delen van de wereld gebeurt neemt toe, hetgeen het intercontinentaal toerisme stimuleert. Globalisering heeft ook een tegenbeweging tot gevolg: streekgebonden kenmerken zijn van belang voor de herkenning en het bewaren van een eigen (streek)identiteit. Consumenten zijn dan ook sterk geïnteresseerd in het ontdekken van lokale en regionale eigenheden. Toenemend gebruik internet: het aantal mensen dat toegang heeft tot internet stijgt snel. 60% van de Nederlandse huishoudens heeft inmiddels toegang tot internet. Momenteel is internet nog vooral een informatiemedium, in de komende jaren zal het in toenemende mate gebruikt worden om vrijetijds- en vakantieproducten aan te schaffen.


IN DE PEILING. Trendmonitor Toerisme Noord-Beveland

Recommend Documents