Arko van Brakel’s avonturen met Euronet, PuntEdu, Newconomy en Jamby
In de internetachtbaan met Simon Cavendish Als er één man even overtuigend als relativerend kan verhalen over de wilde jaren van internet is het Arko van Brakel. Op de eerste plaats, zo geeft hij grif toe, vanwege de intense samenwerking met de intens levende Simon Cavendish. Een hommage na een hype. Loopbaan 1968 31 augustus geboren te Ophemert 1989-1993 Inter Management School in Den Haag, BBA, marketing management 1991-1992 Eigen reclamebureau 1992-1993 Hotel en Restaurantgids, keurmeester Caraïbische Eilanden 1993-1994 Call center KPN 1994-1998 Medeoprichter-directeur Euronet 1997-2002 Medeoprichter-directeur PuntEdu 1999-2000 Medeoprichter-directeur Jamby 2003-2007 Investeerder The Mediator Group 2003-heden medeoprichter en directeur Nieuwe Helden BV 2005-heden aandeelhouder Infocaster 2010-heden Medeoprichter en directeur Y-People 2011-heden Mede-eigenaar van Stadscafé Den Koopman in Arnhem 2012-heden Algemeen Directeur De Baak Verder: 1999-heden Speakers Academy 2008-heden adviseur Amsterdam Centre for Entrepreneurship (ACE) 2009-heden Aandeelhouder Traffical.com 2010-2013 Co-Host BNR Nieuwsradio 2009-2010 columnist FD, 2007-heden Columnist Sprout 2011-heden Columnist Nuzakelijk.nl 2011-heden Raad van Advies UWV Werkbedrijf 2011-heden Lid Raad van Advies Nederland ICT (Voorheen ICT Office)
1
Foto’s: Frank Groeiliken Tekst: Peter Olsthoorn Simon Cavendish en jij begonnen in de winter van 1994 met de opbouw van provider Euronet. De eerste schreden? “Dat is een bijzonder verhaal dat van toeval aan elkaar hangt. Ik werkte bij KPN als ‘high potential’ en mocht een afdeling voor de eerste proactieve telefonische verkoop helpen opbouwen. M’n cheffin geloofde daar niet in en beloofde al bij het begin: “Ik ga het jou heel moeilijk maken.” Dat deed ze ook en in die cultuur kon ik niet werken. Toen ging ik de verkoop maar in. Op een goede dag belde op ons callcenter een Engelsman, ene Cavendish, die even een offerte vroeg voor een 1Mb-verbinding. Die kostte toen 30.000 gulden per maand en een ton ineens plus een bedrag per kilometer. De collega beheerste het Engels niet goed en droeg hem aan mij over. Ik vroeg de afdeling corporate account management hulp en daar reageerden ze: “Staat de aanvrager in het systeem? Nee? Dan zal het wel geen serieuze klant zijn.” Nog meer toeval; de beller was vanuit Amsterdam-Centrum doorgeschakeld naar onze afdeling Westpoort, omdat ze daar net in vergadering zaten. Toen ben ik zelf naar die Engelsman gereden, op de Prinsengracht. We hebben tot vier uur ’s nachts zitten praten over zijn plannen om een internetprovider te beginnen. Ik zag internet voor het eerst en was diep onder de indruk van zijn voornemens. De conversatie werd geholpen door 2
zijn favoriete drank: Bacardi-cola. Naar huis rijden kon ik niet meer, dus ik nam een taxi. Toen ik later m’n auto kwam halen, vroeg Simon of ik wilde meedoen.” Die KPN-lijn ook nog verkocht ondertussen? “Nee, dat was veel te duur voor hem. Ik heb hem een “illegale” oplossing verkocht: twee 1Mb-modems uit de winkel die je alleen kon verbinden binnen één centralegebied van KPN. Plus een verbinding die daarvoor nodig was van 50 gulden per maand. Dus KPN verkocht een lijntje voor een paar duizend euro in plaats van voor vele tonnen. Toch hebben ze uiteindelijk vele miljoenen verdiend aan verbindingen voor Euronet.” Euronet Internet BV opgericht? “Simon nam tweederde van de aandelen, ik een derde. Aanvankelijk was er een derde investeerder, Gert Braun de huisbaas van Simon. Die wilde mij er niet bij hebben, maar liever zijn zoon. Ik zal je de details van dat drama besparen. Hij was 67 jaar en bemoeide zich overal mee, echt vreselijk. Na een half jaar kwam het personeel tegen hem in opstand.” Enorme heisa, muiterij? “Ja, de maat was helemaal vol voor het personeel, ook voor Simon en mij. Braun gedroeg zich altijd verschrikkelijk, vooral tegenover vrouwen. En hij was vreselijk zuinig. Er kon niets af, terwijl wij voor kwaliteit wilden gaan. Op een vrijdag uitte hij zich weer eens onbehoorlijk tegen een paar vrouwelijke werknemers. Zo ontstond er een conflict en zijn we allemaal, met z’n zevenen, naar huis gegaan en hebben hem laten zitten. Hij kon het natuurlijk zelf niet, dus de maandag daarop kochten we hem uit. Voor de klanten was het dat weekend wel even kritiek, maar ze hebben er niets van gemerkt.” Toen? “We betaalden hem, ik meen, zo’n 250.000 gulden. Iets meer dan hij ingebracht had. Wij hadden zelf geen geld, maar een klant van ons heeft ons toen uit de brand geholpen met een lening. Dat was best spannend, want het bedrag moest op de laatste vrijdag van de maand vóór 12.00 uur op de rekening van de notaris staan. Dat lukte, alleen waren we de rente vergeten. Toen heb ik mijn creditcard, pinpas en eurocheques leeggetrokken en wist om drie minuten voor twaalf op de fiets het geld op het bureau van de notaris te leggen. De lening van deze klant hebben we later omgezet in een businessdeal, waaruit de regionale providers WestBrabantnet en Concepts.nl zijn voortgekomen. Een prachtig verhaal, achteraf.” 3
Nog een spannend verhaal. Een maand later kwamen jullie binnen bij een bank? “ABN Amro, voor een half miljoen gulden, later anderhalf miljoen. Dankzij een bankier van ABN Amro, die nooit meer uit m’n leven is verdwenen en tot op de dag van vandaag een belangrijk persoonlijk adviseur is: Fred Ensel. Ik neem geen belangrijke beslissingen zonder Fred. Hij is nu hier bij De Baak bestuurslid. Hij geloofde echt in ons en dat leverde een prachtig verhaal op. We waren erin geslaagd om in het voorjaar van 1995 ons Euronet-pakket in de winkels te krijgen, bij Dixons, Vobis en via 06 Software van Eddie Gans. Fred hoorde daarvan. We hadden toen een klein debiteurenkrediet bij de bank, maar hadden een miljoen nodig voor een landelijk netwerk om abonnees overal tegen lokaal tarief te laten inbellen. Planet Internet zou daar immers ook mee komen, met geld van moeder KPN.” Hoe kwam je bij Ensel terecht? “Ook toeval. Hij was in Amsterdam districtsdirecteur bij ABN Amro en zijn secretaresse was privé abonnee bij Euronet en heel tevreden over de hulp van de helpdesk. Hij zag aan ons banknummer dat we in zijn district werkten. Afspraak gemaakt, wij met oudste kleren erheen om te laten zien dat we het geld echt heel hard nodig hadden. Ondertussen hadden we onze zaakjes wel op orde, want we waren spreadsheetfreaks. Dat moest ook wel want we moesten tot op de vierkante centimeter zuinig manoeuvreren om de groei te plannen en te financieren. Dat werd een bijzonder goed gesprek en we liepen met 50.000 gulden krediet de deur uit. Nog veel te weinig, want we hadden een miljoen nodig. We durfden niet meer dan een half miljoen te vragen. Hij zou zich voor onze vraag hard maken binnen de bank. Twee weken later zou het besluit vallen. Net die dag was Bill Gates in Nederland en sprak in het Congresgebouw met één boodschap: elke investering in internet is zinloos. Zat Fred Ensel daar net in de zaal tussen tweeduizend toehoorders.” Toch zette hij door? “We kwamen een dag later bij hem en de kranten met de waarschuwing van Gates lagen vóór hem. Toch had hij het lef om het krediet te verstrekken. Hij gebruikte Bill Gates wel om de rente op te schroeven, maar we liepen met een half miljoen de deur uit. Al zou hij 30 procent gerekend hebben, zouden we het nog gedaan hebben. We hadden geld nodig en legden al ons geloof en passie in dat gesprek. We waren zo overtuigd van de markt, maar er was alle reden om het te weigeren. We waren klein, hadden een negatief eigen vermogen en zouden investeren in kosten van huurlijnen. Geen investering in harde assets dus, waarmee de bank een garantie zou hebben. 4
Het was het belangrijkste zakelijke gesprek in mijn leven. Als je het over ‘defining moments’ hebt in je leven, dan was dit zo’n moment. Je hebt dan zoveel geloof in wat je opzet, dat je dat ook uitstraalt. Ik weet ook nu nog hoe blij we toen de deur uitliepen.” Toen volop bouwen met Simon? “Met het geld konden we een landelijk netwerk optuigen en uitbreiden. We waren begonnen op een klein kamertje bij NLnet, letterlijk naast het internetknooppunt van het CWI in de Watergraafsmeer. En we hadden ons officiële kantoor vanaf de zomer 1994 op de Prins Hendrikkade, recht tegenover het Centraal Station. Gewoon een bord met ‘Euronet’ voor het raam en dat was het. Er kwam snel geld binnen van abonnementen en verkoop van pakketjes. Het mooie van die business was een grote cashflow.We hadden een goed werkend business model. We groeiden al snel uit ons jasje. De shrink-wrapmachine voor onze pakketten stond naast het bureau van onze financieel directeur. Toen we het bankkrediet kregen konden we verhuizen naar de Herengracht. Een schitterend monumentaal pand met een glazen lift en een parkeergarage met een lopende bandsysteem. Heel duur en dat op m’n 26e. We dachten dat dat allemaal normaal was. Het was echt gaaf. Maar toch vergat ik ervan te genieten, want daar was geen tijd voor. We bleven maar groeien.” Was Euronet technisch een eitje? “In die tijd moesten we nog bijna alles zelf uitvinden. Simon en de technische jongens en meisjes gebruikten bestaande technieken en standaarden, maar we hebben ook zelf oplossingen geprogrammeerd. Alles lukte prima. Maar ik kan me herinneren dat we ook echt grote technische problemen hadden met upgrades en migraties. Dus zo makkelijk was het nou ook weer niet. We waren de eersten met een professionele helpdesk. Joep Grootten, onze helpdeskmanager, documenteerde alle oplossingen voor klantproblemen zorgvuldig, zodat we snel leerden en beter werden. Dat was toen in onze markt echt uniek. We hadden het technisch goed voor elkaar dankzij al die whizzkids, met Simon als brein. Hij was soms dagenlang aan het broeden en kwam dan met een geniaal idee. Moesten de anderen het nog wel even uitvoeren. Simon was de man van de ideeën. De techies bij Euronet hingen als groupies om hem heen. Ze noemden zich de hackers. Als geuzenhaam. Zonder die hackers hadden wij Euronet niet zo snel zo groot kunnen maken.”
5
6
Waar haalde je die vandaan? “Ze kwamen vaak gewoon zelf langs, of via de netwerken van Simon en onze eigen hackers. Vaak vers van de universiteit. Velen studeerden ook nog gewoon als ze bij ons werkten. De gemiddelde leeftijd lag heel laag. Euronet was een bedrijf waar iedereen wilde werken. Net als Veronica in die tijd. Dat we trouwens als een van de eersten ook online hebben gezet. We waren hip en hoefden niet echt naar mensen te zoeken.” De technici van de providers kenden elkaar goed in de begintijd, ook via hun technische Newsgroups. “We hadden altijd een hele goede relatie met Xs4all. Zaten elkaar niet in de weg, omdat we een compleet andere doelgroep hadden. We hackten ook voortdurend elkaars netwerken en systemen om die te testen op veiligheid.” Maar jullie kregen wel tegenwerking van KPN, dat met Planet op de markt kwam. “Ja, ik heb ruzie gehad met Henk Kivits, de directeur van KPN Multimedia, moederbedrijf van Planet Internet. Ik belde hem op omdat KPN de bestelde lijnen niet leverde. Hadden we eindelijk geld, leverde KPN niet. Planet ging voor, dat mocht natuurlijk helemaal niet. Hij zei me: ‘Als wij een beetje ons best gaan doen, blazen we jullie zo weg. Wat denken jullie wel.’ No way dus. Ik heb de hoorn erop gegooid. Hij heeft mij daarmee zo ontzettend gemotiveerd, dat heeft hij nooit geweten waarschijnlijk.” Toch geld verdiend? “Wij kregen alleen de abonnementsgelden van 45 gulden per maand, maar de abonnees belden uren in bij KPN. Binnen no-time waren we corporate klant bij KPN. We groeiden in een jaar van een half miljoen naar 5 miljoen omzet, een groei-explosie.” Feest soms? “In het begin vierden we iedere honderdste klant, toen iedere duizendste, maar we bleven champagne drinken. Toen zijn we dus maar iedere tienduizendste klant gaan vieren. Vooral de bulkcontracten telden door, zoals van ABN Amro die met 30.000 werknemers bij ons aansloot. We waren, bij mijn weten, de eerste provider ter wereld die van het begin af aan een flat fee berekende en geen bedrag per uur meer.Dat sloeg enorm aan.” Geruchten over zwart geld? Jullie betaalden ook uit het handje? 7
“Nee. We hadden geen zwart geld. Dat was simpelweg geen optie bij zo’n digitaal bedrijf. Alles was meetbaar. We gebruikten inderdaad wel cash geld van mensen die gewoon bij ons binnen liepen om Euronet pakketten te kopen. Of de cash van remboursbetalingen via PTT Post om soms salarisvoorschotten te geven of pizza’s en Chinees te halen als we overwerkten. Maar zwart geld was niet aan de orde.” Wel geld en een bankkrediet, maar toch kregen jullie ruzie met NLnet over de verbinding die ze leverden. Wanbetaling, zei Ted Lindgreen. Altijd te laat betalen… “Hij had gelijk, we waren altijd te laat met betalen. Konden ook nooit op tijd betalen. Geld stopten we eerst in groei. We leefden op leverancierskrediet. Uiteindelijk is het wel weer goed gekomen tussen Ted en ons. We hebben daarna altijd een back-up verbinding met NLnet uitgewisseld. Ze hebben ons ook echt wel geholpen.” Ook een uitstekende pionier, en principieel… “Ja, Ted was Lindgreen heel principieel, maar een prachtig figuur. Hij behoort tot de mannen die internet in Nederland hebben vormgegeven. Mooi is dat toch. Hij was echt bijzonder.” Gerard van Vliet, toen een bekende internetman, waaide ook even aan bij Euronet. Wat ging er mis? “Gerard was vanuit zijn rol als lid van de Raad van Bestuur van Wegener betrokken bij Veronica Interactive Plaza. Toen hij opstapte bij Wegener, dachten wij dat hij juist de man was die met zijn managementvaardigheden en netwerk kon helpen om Euronet te laten groeien. Maar hij bleek een keiharde manager en dat paste niet bij een internetbedrijf als Euronet, dat een vriendenclub was met een delicate cultuur. Verkeerde match. Gerard heeft het maar hooguit een maand uitgehouden.” Telekabel, dochter van energiebedrijf Nuon, werd ook grootaandeelhouder. “Telekabel is in 1996 aandeelhouder geworden. Aanvankelijk voor 30 procent tegen een waardering van 45 miljoen, geloof ik. We waren pas anderhalf jaar bezig maar ze wilden zo ontzettend graag, dus kwam er een hoge waardering. Vanaf dat moment waren we op papier binnen, maar veel belangrijker, we waren zeker dat we konden doorgaan.” Wat kwam er terecht van Euronet op de tv-kabel van Nuon?
8
“Daar kwam niets van terecht. Het was in 1996 gewoon te vroeg voor internet over de tv-kabel. De technologie was er al, maar Nuon was er nog niet klaar voor. Het belangrijkste probleem was overigens dat er zulke grote cultuurverschillen zaten tussen Nuon/Telekabel en Euronet waardoor het lastig was om samen te werken. Daar heb ik veel van geleerd. In theorie was de combinatie prachtig en revolutionair. Maar het verschil in denken, werken en gedrag was zo groot dat we uiteindelijk niet meer waren dan een behoorlijk rendabele financiële investering voor Nuon.” Dat kwam door de verkoop van Euronet aan France Telecom in 1998, voor een nog hogere waardering? “Bedragen zijn nooit genoemd en daar houd ik het bij. Het was flink meer dan Nuon. Ik had toen nog slechts 12 procent van de aandelen, maar dat was meer dan genoeg hoor.” Jullie vertrokken ook direct bij Euronet? “Dat was emotioneel heel moeilijk, maar France Telecom wilde echt de leiding overnemen. Simon en ik en Jon Threwitt, een derde aandeelhouder, gingen weg. John deed in financiële zin veel goeds voor het bedrijf, zoals de deal met Nuon, maar ik kon het niet met hem vinden. Het was een heel andere vent dan wij qua waarden.” Het bord voor zijn kop van de zakenman? “John wilde bijvoorbeeld graag dat we in pak naar de klanten gingen. Simon en ik zagen dat niet zitten, we waren tenslotte een internetbedrijf. Net toen die discussie op een hoogtepunt was, moest één van onze beste projectmanagers, Peter Mulder, presentaties houden voor twee belangrijke potentiële klanten, waaronder De Nederlandsche Bank. Hij verscheen die morgen op het werk met blauw geverfd haar, met zo’n grote hanenkam, echt kobaltblauw. De afspraak moest doorgaan en John maakte zich grote zorgen. Maar de Nederlandsche Bank hapte direct toe. John vroeg verbaasd waarom zo vlot. Zei de klant: jullie kwamen steeds in pak en dat vertrouwde ik niet, want dat past niet bij een internet bedrijf. Nu ik het kapsel van Peter heb gezien, weet ik dat het goed zit. John probeerde de dresscode nog één keer op te dringen, waarop Simon een mail rondstuurde met ”there is only one dresscode: non.” Klaar, Simon was de baas.” Onder de Fransen was die vrijheid snel over? “France Telecom maakte daar inderdaad subiet een einde aan. De cultuur veranderde spoorslags. De mensen die gewend waren ’s avonds lang door te werken met een joint en ’s morgens laat te beginnen, moesten ineens 9
stipt om negen uur beginnen. France Telecom hielp in no-time een deel van de goede sfeer van Euronet om zeep. Gelukkig heb ik dat zelf niet meegemaakt” France Telecom profiteerde wel van de uitstekende techniek van Euronet? “Die was ook van een enorm niveau, vooral het hele TCP/IP-netwerk rond de diensten, dat dankzij Simon was opgetuigd. Na de overname is het concept door France Telecom als basis genomen voor het eigen netwerk voor internettoegang in heel Europa. Zo bijzonder was het.” Direct daarna begon je met opleidingsbedrijf PuntEdu? “Nee, dat deed ik al 50-50 gedurende m’n tijd bij Euronet. Opleiden was echt m’n passie en het was goed te doen in deeltijd. Ik begon het bedrijf samen met m’n vrouw José en Arent van ‘t Spijker. Het groeide direct heel erg snel omdat er een enorme behoefte ontstond aan goede internetopleidingen. Ondermeer met opleidingen interactieve marketing onder de titel IMA-A en IMA-B, wat de Nima niet echt apprecieerde. En opleidingen in webdesign tot en met strategie en leiding geven aan een internetbedrijf.” In 1998 kwam er ook een investeerder bij: Nethave, onderdeel van Greenfield Capital Partners, later bekend van de klapper met Telfort. Waarom verkochten jullie 40 procent van de aandelen? “Greenfield was een bekende van ons en ze wilden graag. PuntEdu kreeg een keurige waardering van 2 miljoen gulden, dus ze stapten er voor een bescheiden bedrag in. Wij kregen daardoor meer armslag om uit te breiden. Na een begin in Den Haag ook filialen in Amsterdam en Zwolle.” En toen kwam het roemruchte Newconomy, voor welke waardering? “Maurice de Hond wilde PuntEdu er heel graag bij hebben en waardeerde het op 10 miljoen gulden. Hij kocht Greenfield voor een groot deel uit en nam 51 procent. Die waardering was veel te hoog natuurlijk. Als opleidingsbedrijf kun je sowieso niet exponentieel groeien, zoals met software of een sociaal netwerk wel mogelijk is. Bovendien kampten we met een tekort aan gekwalificeerde docenten in de jonge internetmarkt. PuntEdu was een aardig bedrijf, maar bij lange na niet zo veel waard als Maurice wilde betalen.” Maar PuntEdu bleef wel groeien? “Niet meer door mij. Ik kreeg een gigantische burn-out, dus José en Arent moesten het alleen zien te rooien. Ik schaamde me echt kapot. Net duur verkocht en het dan niet kunnen waarmaken, dat is niets voor mij. Maar ik kon echt helemaal niets meer. Een telefoontje was me al te veel.” 10
Maurice boos? “Nee, Maurice heeft me dat nooit kwalijk genomen. Hij was echt heel correct.” Er ontstond niettemin wel ruzie met Nethave/Greenfield over een laatste betaling. De Hond wilde niet meer betalen, omdat Greenfield volgens hem had verzwegen dat jij ziek was. Greenfield liet daarop zelfs beslag leggen op activa van Newconomy. Reden toen genoemd: “Hij [De Hond] voelt zich namelijk bekocht. PuntEdu was namelijk amper overgenomen of de oprichter/directeur Arko van Brakel meldde zich ziek. Van Brakel, die inmiddels overigens is hersteld, zou nooit meer voor PuntEdu werken. Tot De Hond's woede wisten alle andere aandeelhouders al ruim drie maanden eerder dat Van Brakel met zijn gezondheid sukkelde…” “Daar klopte niets van. Ja, ik werkte te hard en liep op het randje. Mensen die mij goed kenden, zagen dat inderdaad. Maar zelf had ik niet door dat ik fysiek aan het afglijden was. Laat staan dat mijn aandeelhouders dat wisten! Het was heel simpel: in mijn wereld van toen waren mensen met een burn-out watjes, dus ik liet zo min mogelijk merken en ontkende het zelf. Zoiets overkwam alleen anderen. Daar denk ik nu echt heel anders over.” Hoe gingen jullie mee in de hype van Newconomy? “Direct na de aankoop door Newconomy moesten we met PuntEdu ook verlies gaan maken, als het maar zou groeien. Zonder burnrate was je niet serieus in de dotcom-tijd. Ik stopte er dus ook meer geld in. Dat er niet meer uit kwam. De grote fout was dat Newconomy de aandeelhouders van overgenomen bedrijven in cash betaalde, in plaats van geld als werkkapitaal in die ondernemingen zelf te stoppen Dat maakt een heel groot verschil. Want hoe gemotiveerd is iemand eigenlijk nog die je al rijk hebt gemaakt voor de prestaties die zijn geleverd? Daar heb ik ontzettend veel van geleerd.” Hoe ging het toen operationeel? “Het bleef toch wel lopen, zij het met minder groei dan gehoopt. Newconomy richtte Newacademy op dat samen met PuntEdu opleidingen zou verzorgen. Zover is het niet meer gekomen, want voor de Newcademy goed en wel losbarste was Newconomy in de problemen geraakt.” Voelde je je verplicht om het terug te kopen? “Dat was later, toen het met Newconomy slecht ging en er gesaneerd moest worden. Interim manager Cees van Steijn, die nu Telegraaf Media 11
leidt, heeft dat keurig afgewikkeld. Ik betaalde de lening van Newconomy terug van m’n eigen geld.” PuntEdu kwijnde weg en je Euronet-miljoenen gingen in rook op? “Ik kreeg het na het terugkopen gewoon niet meer op de rails. Ik was wel beter inmiddels, maar de markt zonk weg. Toch betaalde ik alles en iedereen netjes uit, want een faillissement was m’n eer te na. Dat wilde ik perse niet op m’n conto hebben staan. Dus de - vanwege de hype opgelegde burnrate heeft mij leeg getrokken. Eerst had ik daardoor ontzettende spijt het teruggekocht te hebben en met het laatste geld dat ik nog bezat de verliezen te hebben betaald. Terugkijkend denk ik daar nu anders over. Ik volgde m’n geweten en liet niemand anders met de brokken zitten. Onze crediteuren waren vooral freelancers, die voor hun hypotheek en de boterhammen van de kinderen afhankelijk waren van ons. Dat weegt zwaar, vind ik. Maar toch hadden deze mensen, ondanks dat we ze netjes behandeld hebben, niet veel begrip voor het feit dat we moesten stoppen. Jaren later en een crisis verder is die waardering er achteraf overigens wel. Nu weet ik dat je reputatie echt belangrijker is dan geld op de bank.” Maar Newconomy als geheel was een hype? “Ja, iedereen zweefde toen ineens 30 centimeter boven de grond. Alles leek te kunnen en zie dan maar eens nuchter te blijven. Maurice neem ik dat niet kwalijk. Hij was de visionair en geen geschikte investeerder. Daar had hij ook toezichthouders voor. Hij zei letterlijk: de commissarissen heb ik om mij aan de grond te houden. Dat ze hem niet in bedwang hielden en hij vervolgens de Zwarte Piet kreeg toegespeeld toen het misliep, nam ik hen bijzonder kwalijk. Ze zetten hem voor schut en lieten hem opdraaien voor alles wat er fout ging met Newconomy, ook in het openbaar en met die rechtszaken. Terwijl ze zelf veel beter op de winkel hadden moeten passen.”
Maurice de Hond heb je hoog zitten? “Hij is een visionair met dromen waar hij tot het uiterste voor gaat. Zonder compromissen probeert hij er alles uit te halen. Daar heb ik enorm veel respect voor. Hij liep met zijn ideeën altijd voor de muziek uit.” Iets te ver? “Meestal wel. Het gevolg is dan vaak een harde val, zoals met Newconomy. Maar hij draait daar altijd zelf voor op en is er niet op uit om 12
anderen het gelag te laten betalen. Hij dramt wel eens door, omdat hij zo sterk gelooft in zijn eigen ideeën en principes en is uiterst consequent.” En ontwijkt de confrontatie niet. Hoe vaak ik als journalist ook kritiek op hem had, altijd weer staat hij me te woord. “Dat is het mooie; Maurice paart visie aan een grote veerkracht. Dat wil zeggen; hij gaat altijd door. Natuurlijk schuilt daarin een gevaar, maar van mij mogen dat soort mensen meer gewaardeerd worden. Je moet ze natuurlijk wel weerwoord bieden, maar je hebt ze nodig om vooruit te komen.” Was er destijds genoeg tegenspraak voor Newconomy en De Hond? “Absoluut niet. Iedereen wilde mee op die golf en degenen die sceptisch waren, wilden we niet horen. Wij hadden zo’n aureool van succes om ons heen dat sceptici dachten dat zij er zelf wel naast zouden zitten. Ze hielden naar ons toe dus meestal hun mond. En als ze wel wat zeiden, hadden wij een beter verhaal. Vonden we zelf. Probleem was dus dat we allerlei meelopers om ons heen kregen, die het heerlijk vonden om mee te vliegen en te zweven. Terwijl je, juist dan, mensen nodig hebt die je aan de grond houden. Dit is ontzettend leerzaam geweest; organiseer altijd je weerstand. Als mensen je namelijk naar de mond gaan praten, dreigt het gevoel van onaantastbaarheid. Dan hoeft er maar een piepkleine tegenslag te komen, die dan zo onverwacht is dat je direct op je bek gaat. Om die reden organiseer ik nu heel concreet kritiek om me heen.” De volgende episode begon ondertussen bij het bedrijf Jamby van Adam Curry dat webproducties leverde waarvan Simon en jij medeoprichter en aandeelhouder werden. Waarom ging het zo snel fout? “Cruciaal voor ons was een mail die Simon op 17 mei 2001 rond stuurde met de titel ‘Living a lie’. Die veroorzaakte een schok bij iedereen die met hem werkte. We wisten wel dat er iets ontbrak in zijn verhaal over het verleden. Hij was altijd zo aan het blowen dat ik dacht wel dat het iets met drugs te maken zou hebben. Bleek hij hier al die jaren onder een valse identiteit te hebben geleefd en zich ouder te hebben voorgedaan dan hij werkelijk was. Hij kwam uit de kast met zijn echte naam: Simon Michael Jackson. Dat was zo’n enorme schok! Adam Curry riep: “I’m living in a book. I’m living in a book.” Curry voelde zich ontzettend genaaid, ik niet. Ondanks dat het ook mij financieel flink raakte, want we waren toen ook zakelijk flink verweven.” Hoe dan? 13
“Ik had net m’n aandelen in Jamby verkocht aan Adam en Simon en ze moesten beiden het grootste deel nog betalen. Simon had al z’n relaties, inclusief die bij de bank, in de cc gezet. Ze zaten met Jamby midden in een financieringsronde, Dus die deal ging niet door en daardoor kreeg ook Adam zijn geld niet. Adam was dus zo ‘pissed off’. [Lachend] Terecht natuurlijk, maar ik kreeg ook nog heel veel geld van Simon. Uiteindelijk kregen we het geld nooit meer. Het drukte me toen behoorlijk in het rood.” Je zag het al niet zitten, want je verkocht je aandelen Jamby? “Toen ik tegen een burn-out aanliep verkocht ik mijn Jamby-aandelen want ik wilde mijn compagnons niet in de weg wilde zitten. Na mijn burnout kocht ik wel PuntEdu terug van Newconomy, maar ik kreeg het niet meer op de rails. De dotcom-crisis trad in, alles donderde in elkaar. Het geld van Simon voor de jamby-aandelen kwam niet en financieel was het einde oefening. In Jamby had ik zoveel geld gestopt, echt zes nullen voor de komma. Toch kon ik er niet boos om worden. Adam kreeg ik niet meer zelf te spreken. Alleen maar via zijn advocaat. Hij was nog aandeelhouder in PuntEdu en ik zat ook met PuntEdu in een financieringsronde, maar hij liet niets meer van zich horen. Hij zette me klem want ik had zijn handtekening nodig. Daardoor liep mijn financieringsronde, die echt heel belangrijk was voor PuntEdu, mis. Dat pikte ik niet, en we eindigden rollend over straat met deurwaarders in het spel. Dat vond ik wel jammer, want ik vond Adam eigenlijk best een goeie vent.” Wat verwachtte Adam Curry dan van je? Dat jij achter het geld van Cavendish aanging? “Ja, maar dat deed ik niet. Adam nam me hoogst kwalijk dat ik Simon niet liet vallen. Dat snap ik wel, maar ik had een andere band met Simon dan met Adam. Simon zei gewoon rechtuit dat hij niet meer kon betalen en dat was het dan voor mij. Met Simon had ik altijd een volledig open communicatie, door en door vertrouwen. Met Adam had ik dat niet. Dus was ik mild over Simon, ook toen het veel geld kostte.” Echt nimmer iets van rancune of spijt? “De herinnering aan Simon is er niet door overschaduwd. Echt een fantastische man. Ondanks die valse identiteit was het altijd ‘een man een man, een woord een woord’. Nooit iets met hem op papier gezet en altijd te vertrouwen. Hij bleef één van de belangrijkste mensen in mijn leven, wat voor half Euronet gold. Hij gaf al die mensen ook persoonlijk advies, zette ze op hun levenspad met bijvoorbeeld een advies voor een wereldreis. Een 14
buitengewone inspirator, zo iemand kom je weinig tegen. Hij had misschien hele andere normen dan anderen, geen andere waarden.” Goed dat je ze scheidt, want onterecht worden ze altijd samen genoemd. Het zijn bijna tegenpolen. “Ja, normen en waarden vormen vaak tegenpolen. Waarden zijn universeel en normen zijn gevormd. Dat is een heel groot verschil. Normen zijn vele meer cultuur- en tijdgebonden dan waarden. En dat was zeker het geval bij Simon. Hij hanteerde zijn eigen normen en was qua waarden zoals betrouwbaarheid en inzet net als wij.” En met Euronet? Was hij er altijd? “Ja en nee. Simon was altijd online en bereikbaar. Maar Simon ergerde zich aan alles wat met kantoor te maken had. Hij was er vaak niet fysiek. Simon was geniaal, echt geniaal. Met alle voor- en nadelen die daaraan verbonden zijn, zoals een broertje dood hebben aan regelmaat. Ik had hem wel vrijwel elke dag aan de lijn, ook als hij niet kwam. Soms een dag niet, en dan wist ik wel hoe laat het was. Maar hij kwam dan altijd weer terug.” Intensief drugsgebruik… “Ja, van alles en nog wat. Dat was echt niet normaal. Maar dat had ik pas later door. Ik had er geen moeite mee, zolang we er geen last van hadden. Zelf leef ik heel gezond, rook niet, drink weinig, en al helemaal geen drugs. Nooit geprobeerd ook. Simon was in dat opzicht mijn tegenpool.” Hij werd ook gezocht in Engeland. “Daar kwamen we pas achter na de ‘living a lie’-mail. Hij was kennelijk iemand tegen gekomen uit zijn verleden. De precieze toedracht zullen we nooit weten. Hoe dan ook, hij dacht dat hij gezocht werd door de politie, maar dat bleek helemaal niet zo te zijn. Simon studeerde in Engeland medicijnen en deed twee dingen die niet konden. Hij wilde heel graag een Porsche 928. Hij had die gehuurd en een paar weken te laat teruggebracht. Kon hij niet betalen, en kwam in de gevangenis. Hij was één van de eersten die, met de kennis van z’n studie, zelf partydrugs ging maken. Strafbaar was het nog niet, want het werd destijds niet herkend en erkend als drugs. Simon werd wel betrapt in zijn laboratorium, maar wist niet dat hij geen straf kon krijgen. Hij vluchtte, ook omdat zijn compagnon naar zeggen zelfmoord pleegde en hij zich daar vreselijk schuldig over voelde. Hij ging reizen, nam een valse identiteit aan en vluchtte naar Amsterdam. Toen wij die deal met Telekabel hadden gemaakt, was het eerste wat hij deed een anderhalf jaar oude Porsche 928 kopen. Heeft ie hooguit 10 keer 15
in gereden en daarna is het ding in een garage beland.Maar hij had wel voor zichzelf bewezen dat hij op een eerlijke manier die auto kon betalen.” Hoe kwam je zakelijk bij Adam Curry uit? “We hadden Veronica met Adam online gezet en Simon en Adam waren dikke vrienden geworden. Mijn relatie met Adam was meer zakelijk, met veel respect. Hij werd aandeelhouder in PuntEdu, zo werden we compagnons.” Het drugsgebruik met Simon werd later wel een probleem bij Jamby? “Uiteindelijk werd het problematisch. Eerst ongezonder eerst, later werd hij ook paranoia. Het werd hem te veel. Dat merkten we ook in het werk. We hadden bij Jamby de Freedom Controller gemaakt, die eigen browser. Qua technologie was het fantastisch. Maar het leek niet op bestaande browsers die gebruikers kenden. Zo innovatief, dat het een oplossing was voor een probleem dat nog niemand had. Het werd niet als browser herkend. De oorzaak was volgens mij dat het design van de Freedom Controller onder een zekere invloed was gemaakt. Natuurlijk heel grappig, maar als je ziet wat het heeft gekost, dan is het helemaal niet meer zo grappig. Ja, achteraf wel natuurlijk. Hij was ook geen goed voorbeeld voor de medewerkers. Voortdurend blowend run je geen bedrijf. Zo was Euronet niet groot geworden en zo waren Adams eerdere bedrijven niet groot geworden. We waren bij Euronet wel heel liberaal maar ook met Simon werd er heel hard gewerkt. Dat voorbeeld gaven we ook zelf. Dat was niet meer zo bij Jamby, je geeft geen voorbeeld met te veel blowen, als je te veel rock ’n roll leeft.” Simon Cavendish was wellicht de bijzonderste persoon gedurende dit heftige internettijdperk? “Hij leefde er op los. Ik maakte vreemde dingen mee. Hij huurde in de Jamby-tijd graag grote jachten, volgens mij samen met Jan Pieter Melchior [ex-Lost Boys], voor een kwart miljoen gulden per week om daar dan zes weken op te gaan zitten. Dan die feesten met die scene rondom Micha Klein en zijn vriendin Afke Reyenga, en Simons goeie vriendin Mickey Hoogendijk. Ontzettend leuk natuurlijk, een bubbelbad met champagne.” Niets voor jou, lijkt me? “Juist z’n ruige privéleven hield hij een beetje bij me weg. Dan zei hij: ‘Arko, dit is niet goed, jij moet getrouwd blijven. Als je met mij meedoet, loopt het fout af. Jij hebt jouw leven, ik het mijne.’ Af en toe was ik er wel bij, maar haakte af omdat ik het thuis wel moest kunnen uitleggen. Kortom, hij heeft meer uit het leven gehaald dan ieder 16
ander. Ieder die met Simon heeft gewerkt – vooral bij Euronet – zal beamen dat hij zoveel mensen heeft aangeraakt om meer uit hun leven te halen. Op zijn crematie was het lied te horen dat hij ook aan iedereen liet horen als hij even vast liep of in de put zat: “If You See a Chance, Take It” van Steve Winwood. Ik kan er nog niet naar luisteren zonder vol te schieten. Dat was ook Simon.” Jij had hem nodig, andersom ook? “Ja, ik ken ook een andere kant van Simon, omdat we zakelijk zoveel lief en leed deelden. Maar zakelijk deelden we echt alles en alles, waren altijd elkaars klankbord. Hij was wel het meest volhardend. Al vóór de burn-out zag ik de druk waaronder we leefden bij Euronet te veel worden en wilde uit Euronet stappen. John Threwitt bood me snel een paar miljoen voor m’n aandelen, maar Simon hield me erbij. Ik heb hem ook wel eens erbij gehouden op een spannend moment.” Simon daarna uit het oog verloren? Hij overleed vroeg, begin 2005 in Cambodja op 43-jarige leeftijd. “Nee, hij bleef altijd een belangrijk klankbord. Ik sprak hem nog regelmatig. Maar in het nieuwe jaar 2005 sprak ik hem nog niet, alleen Gelukkig Nieuwjaar gewenst per sms. Eerder al verschillende keren bij een afscheid dacht ik: die zie ik nooit meer terug. Ook zelf zei hij vanaf onze eerste kennismaking regelmatigg: ik word niet ouder dan veertig.” Geld maakte niet gelukkig? “Het geld maakt het verschil niet in m’n leven. Ik had soms al compleet zonder geld en eten gezeten in m’n jonge jaren. Ondertussen kreeg ik de ervaring van een achtbaan mee met een gouden kerel om mee te werken. Die me wijsheid heeft verschaft die ik anders nooit had opgedaan. Ik ben nog steeds vrij jong, 45 jaar nu. Het was gewoon prachtig. Van geld heb ik nooit een seconde wakker gelegen. En ik zou toch altijd blijven werken. Ik heb er nooit een boterham minder om gegeten, ben er nooit minder van op vakantie gegaan en m’n kinderen kunnen straks studeren. Misschien koop ik nu een tweedehands auto in plaats van een nieuwe, maar nog steeds een mooie.” Je maakte wel klappers… “Ja, Euronet goed verkocht. Daarna PuntEdu aan Newconomy. Ik hoefde nooit meer te werken als ik het geld op een spaarrekening had gezet in plaats van in Jamby en PuntEdu te stoppen. Maar ik werk voorlopig nog door.” 17
Kreeg je geen kapsones toen het zo goed ging met al je bedrijven. Prachtig pand aan de Herengracht? “Nee…nee, ook geen tijd voor ook bij Euronet, tuurlijk niet.” Jamby was anders een behoorlijk kapsones- en hypebedrijf met die witte hoek altijd in reportages… “Als bedrijf waren wij arrogant, maar of ik zelf arrogant was weet ik niet. Niet één ruimte was wit ingericht, maar vrijwel alles. Wij kwamen regelmatig bij de toen nog splinternieuwe SupperClub. Daar at je liggend op witte matrassen. Dat vonden wij zo inspirerend, dat we ons hele bedrijf zo wilden inrichten. De etage eronder stonden allemaal Playstations, basketbalnetjes, biljarttafels. En een opblaaszwembad met goudvissen. Kwam je op bezoek, kreeg je je eigen goudvis die dan je naam droeg en die we gingen verzorgen. De gekte ten top. De begane grond huisvestte La Paay Cosmetics, met daarachter een studio. Maar in oorsprong was Jamby een geniaal bedrijf, vooral vanwege Adam en Simon. Ik was nooit zo van de ideeën, maar kon die wel vertellen aan, en vertalen voor de rest van de wereld. Dat was mijn kunst dan weer. Dat is nog steeds zo, ook bij De Baak. Ik zie eerder dan anderen trends, en kan die vertalen naar klanten, management en organisatie.” Van huis uit het ondernemen meegekregen? “Nee, ik kwam uit een ambtenarengezin en m’n vader benadrukte altijd dat ik voor zekerheid moest kiezen. Geen echte ondernemersgeest. Wel al op z’n 24ste gemeentesecretaris, de jongste van Nederland, talentvol, heel toegewijd en veelgeprezen. Hij bleef wel voor kleine gemeenten kiezen, maar had in mijn ogen veel meer kunnen bereiken. Mijn moeder was vrouw van de gemeentesecretaris die in de jaren tachtig wel buitenshuis ging werken. Ze liet me vrij en vertrouwde me als ik de polder in kon om te gaan zwerven. M’n opa, de vader van mijn moeder,was een echte ondernemer. Met een schildersbedrijf waarvoor hij door de hele Hoeksewaard fietste. Door weer en wind, ladder op de schouder, emmers aan het stuur. In de avond nog de deuren langs om het geld voor z’n schilderwerk op te halen. Kei- en keihard gewerkt. Z’n fiets heb ik nog staan.” Wat wilde je worden? “Als jongen wilde ik boswachter worden, want de stilte trekt me enorm aan. Ik heb nog een tijdje bij de natuurwacht gezeten, de uiterwaarden in met m’n hond. Ik ga nog graag de natuur in, bos of strand opzoeken.” Terwijl je bepaald spraakzaam bent… 18
“Als kind heb ik ook nog wel eens dominee willen worden. Uiteindelijk ben ik ook spreker geworden. Ik heb ook de drukte nodig, de hypes ook, de trends. ” Welke kerk? “Gereformeerd. Als jongen ging ik altijd mee naar de kerk, elke zondag. Maar ik ben er compleet van afgestapt. Ik ben blij met de kennis van die verhalen, maar ik geloof ze niet meer. Nu predik ik ondernemerschap.” Je kreeg een burn-out toen je oudste kind werd geboren? “Nee, net daarvoor. Dus papa was fijn thuis net na haar geboorte, in Hillegom toen. Het ging gewoon verkeerd, ik sliep vier uur per nacht. Ik had fitness in m’n huis aangelegd om nog te kunnen sporten. Dat deed ik dan vaak ’s nachts. Alleen maar bezig op adrenaline de hele dag. We liepen voorop in de hype met Jamby. Ook met PuntEdu in de opleidingen. Wij waren de goeroes he, vergis je niet. Voor die verhalen werd ook belachelijk veel betaald. Ik verdiende bakken met geld. Het draaide te veel op mij, dat had ik niet door. Ik vond zelf voor groepen staan het leukst. Ik kon ook niet snel genoeg goede mensen vinden om die cursussen te geven.” Wat was spannend? “Vaak stond het water te hoog, hoger dan goed was, financieel, soms technisch, de groei. We waren wel een van de beste providers in de testen. Vooral de verkoop aan France Telecom was spannend, emotioneel ook. Na een jaar, in 1995, kreeg ik door dat ik op een golf zat die de wereld ging veranderen. . Ik realiseerde me dat het aanzien van de wereld zou veranderen door wat wij deden. Nu heb ik weer het idee dat we op zo’n golf zitten, maar een heel ander soort golf; een economie gedreven door sociaal ondernemerschap. En dezelfde wet van Moore die de IT en internet exponentieel liet groeien geldt nu voor zonne-energie. We gaan qua energie over van tekort in een wereld van overvloed. De enige beperking is de ‘mindset’. Hetzelfde als toen met internet, de ‘mindset’ maakte het verschil. Hoe ver durfde je te denken en te gaan? Dat treedt nu weer op. Er is een onderstroom op gang gekomen die niemand tegenhoudt, zeker niet de fossiele leiders met hun fossiele brandstoffen. Ik heb om te beginnen m’n privé dak vol met zonnepanelen gezet en De Baak is een prachtige plek om als directeur die ontwikkeling aan het Nederlandse management te tonen en te verbreiden.”
19
