Impacttest extreme buien
Harry van Luijtelaar (Stichting RIONED) Amersfoort, 11 september 2014
Wat willen we? Effecten extreme buien en maatregelen zo realistisch nauwkeurig en gedetailleerd mogelijk simuleren
Waarom? • • • •
Blikveld verruimen, verlengen en verscherpen Tijdig en doelmatig anticiperen Kansen oplossingen benutten Bewustwording, sense of urgency
Overzicht (ontwikkelingen) • • • • • •
Klimaat Extreme buien Praktijk Rekentools Impacttest Samengevat
Klimaat We worden steeds vaker getroffen door extreme buien. Herhalingstijd van T = 100 jaar van midden vorige eeuw is nu T = 50 jaar
Klimaatontwikkeling • Opwarming van de aarde gaat gestaag door. • Warme lucht kan meer water bevatten, opwarming zeewater speelt belangrijke rol • Extreme buien worden zwaarder +14% per oC • Zware buien vallen nu ook in KNMI stations – Herwijnen, knmi station: 93 mm in 70 minuten
– Hupsel, radar: 160 mm in 24 uur – Deelen, knmi station: 70 mm in een klokuur
Neerslagrecords • • • • •
Kopenhagen 2 juli 2011: 150 mm in 2-3 uur Seathwaite (2009): 316 mm/dag, 500 mm/5 dagen Boscastle flood (2004): 200 mm/dag London (1975): 175 mm in 3 uur. Hupsel (2010), record omvang regengebied !! > 100 mm/24 uur over een gebied van 2100 km2
> 120 mm/24 uur over een gebied van 740 km2 > 140 mm/24 uur over een gebied van 140 km2
Boscastle (Cornwall)
Extreme buien Anticiperen is noodzaak, afwachten geen optie !
Anticiperen op extreme buien • Per definitie hebben we geen kennis en ervaring ! • Kennis en ervaring opbouwen is lastig omdat gebeurtenissen weinig voorkomen • Effecten maatregelen toetsen in de praktijk is vrijwel onmogelijk (uitstel pensioenleeftijd helpt een beetje) • We zijn daarom aangewezen op rekentools ! • Resultaten uit het verleden…….. • Voorspellingen extremen zijn zeer onzeker !!
Onzekerheden in extremen • Dagsommen worden goed geregistreerd maar zeggen weinig • Pakkans extreme buien door een KNMI station is klein, bui Herwijnen is een enorme uitschieter in de officieel waargenomen trend. • We kijken vooral naar statistische extrapolaties van historische neerslaggegevens en we houden daarbij geen rekening met onzekerheden.
Regenduurlijnen • Geschatte extrapolatie voor T >= 1000 jaar • Heeft Herwijnen een herhalingstijd van T = 100000 jaar ? • Of ligt deze bui aan de bovengrens van een onzekerheidsmarge voor T = 1000 jaar?
Praktijk Enkele aandachtspunten
Het gaat vaker mis • • • • • •
Slenaken Achterhoek/Twente Groningen Goeree Duitsland, Engeland, Frankrijk, Balkan Kopenhagen
Gebiedsgrootte effect • Substantiële toename neerslaghoeveelheden doordat regengebieden groter van omvang worden • Dit effect kan veel groter zijn dan de procentuele toename van neerslagintensiteiten, zoals aangegeven in de klimaatscenario’s
Afstemming stad en ommeland • Bij grotere extremen gaan watersystemen ook sneller reageren (150 mm in 2 uur ipv 24 uur). • Daardoor wordt de onderlinge beïnvloeding van stedelijke en landelijke watersystemen vaak groter. • In de praktijk gaat het vaak mis op de overgangen tussen systeemgrenzen. • Het gecombineerd beschouwen van stedelijke en landelijke systemen zijn nog meer uitzondering dan regel.
Bovengronds functioneren • Traditioneel afvoercapaciteit riolering ontworpen op een standaard bui T = 2 jaar. Impliciete veiligheid was water op straat, dankzij stoepranden. • Water op straat is onvermijdelijk, vaak kort durend. • Daar waar afvoer en berging van water op straat faalt ontstaan problemen. • Systeemgrenzen riolering verruimen, bovengrondse effecten meenemen, verder kijken dan neus lang is !!
Ontwikkelingen rekentools Ontwikkelingen stimuleren elkaar
Belangrijkste ontwikkelingen • Registratie AHN2, meer detail en meer nauwkeurigheid, stimulans ! • Ruimtelijke, gedetailleerde registratie neerslag (radarbeelden) • Snellere hardware (grafische kaarten) • Nieuwe rekenschema’s (Guus Stelling, 3Di, college) • Klimaatontwikkeling >> meer registratie praktijk !!
Gevolg techniek • Rekentools gaan de impact van extreme buien steeds beter voorspellen. Vooral voor het bebouwde gebied is dit een enorme stap voorwaarts. • Gemeenten gaan deze tools in toenemende mate gebruiken om zich goed voor te bereiden op buien die ze in de praktijk nog niet hebben gezien. • Ingenieurs gaan deze tools gebruiken als een soort flightsimulator om te leren anticiperen met slimme en doelmatige maatregelen.
Gevolg communicatie • Het levensecht visualiseren van de effecten van zware en extreme buien wordt een belangrijk en krachtig communicatiemiddel richting bewoners en bestuurders. • Het 1:1 terugkoppelen van resultaten van simulaties naar de praktijk geeft sneller een indicatie van de betrouwbaarheid van rekenresultaten. • Betrouwbaarheid van de analyse is een belangrijke voorwaarde voor een anticiperende houding.
Impacttest extreme buien • Nieuwe rekenmethoden vragen om nieuwe maatstaven en meetmethoden, • meer gericht op een eenduidige analyse van het functioneren dan op het toetsen aan normen.
Opzet • Uitwerken uniforme aanpak voor het bepalen van de impact van extreme buien voor de combinatie van het stedelijke en landelijke gebied. • Realistische benadering zo dicht mogelijk bij de werkelijkheid. – Modellering bovengrondse gebied. – Gebruik van radarbeelden en weermodellen – Afstemming stad en land
Uitwerking • • • • • • •
Extreme buien Klimaatontwikkeling Werkwijze Analysemethodiek Voorbeelden … Met deskundigen uit stedelijk en landelijk gebied.
Samengevat Tot slot
Focus op • • • • • • •
Leren en verbeteren Kansen en bedreigingen ipv normen Impact extreme buien Onzekerheden Meest realistische benadering Overschrijden systeemgrenzen Brede communicatie resultaten
Mail
[email protected] Zie ook nieuws: www.riool.net
