Impact maatschappelijke rol van Eandis op nettarieven

31 maart 2011

Impact maatschappelijke rol van Eandis op nettarieven 1.

Inleiding: samenstelling energiefactuur ● In de verbruiksfactuur van de energieleverancier zijn de kosten van verschillende marktspelers verwerkt: kosten om energie te produceren, kosten om netten aan te leggen en te onderhouden, kosten om energie te vervoeren, heffingen van de overheid... Elke marktspeler krijgt zijn deel, ook al is er uiteindelijk maar één factuur van de leverancier aan zijn klant. ● Op de elektriciteitsfactuur van de leverancier aan de klant komen alle elementen samen: - productiekost (de prijs van de energie zelf), - kosten van de distributienetbeheerders (met inbegrip van de transmissiekosten van Elia om elektriciteit over het hoogspanningsnet te vervoeren), - toeslagen en heffingen die de overheid oplegt. ● De distributienetbeheerders (DNB) verrekenen de kosten van hun opdrachten in de zogeheten distributienettarieven.

2. Distributienettarieven: meer dan enkel exploitatiekosten ● De Vlaamse regering heeft ervoor gekozen om aan de distributienetbeheerders een aantal belangrijke verantwoordelijkheden en opdrachten toe te vertrouwen om het energie- en sociaal beleid van de Vlaamse overheid mee te helpen realiseren. Met andere woorden, de distributienettarieven dekken niet enkel de exploitatiekosten om elektriciteit tot bij de consument thuis te brengen, maar ook de kosten die gepaard gaan met de invulling van de zogeheten 'openbaredienstverplichtingen' (ODV). ● Deze openbaredienstverplichtigen omvatten naast een technisch gedeelte ook een ecologisch en een sociaal luik. Het gaat ondermeer om: - de promotie van rationeel energiegebruik (REG), - de verplichte aankoop aan een vaste prijs van groenestroomcertificaten, - de strijd tegen energiearmoede via een aantal sociale openbaredienstverplichtingen (SODV), - de levering aan klanten die niet meer bij een commerciële leverancier terecht kunnen. ● De verrekening van de 'maatschappelijke kosten' die daar mee gepaard gaan, zou op verschillende manieren kunnen gebeuren: - rechtstreeks via de begroting van de (Vlaamse) overheid, - via de belastingen, - via een hogere prijs per verbruikte kWh, - via een 'groene' of 'sociale' toeslag op de energiefactuur, - via het doorrekenen in het distributienettarief ● De Vlaamse overheid heeft voor deze laatste optie gekozen door een reeks openbaredienstverplichtingen op te leggen aan de DNB’s, die deze kosten – onder streng toezicht van de CREG, het federale controleorgaan bevoegd voor de tarieven – op hun beurt moeten doorrekenen in het distributienettarief.

Impact maatschappelijke rol van Eandis op nettarieven - 1

3.

Onvoorziene groei maatschappelijke kosten ● Vroeger werden de distributienettarieven elk jaar herzien maar voor Eandis zijn sinds 1 juli 2009 meerjarentarieven van toepassing voor de zogenaamde regulatoire periode 2009-2012. ● Uit de meest recente cijfers en geactualiseerde prognoses blijkt evenwel dat de toenmalig vastgelegde tarieven voor de eerste regulatoire periode 2009-2012 niet in staat zijn om de onvoorziene sterke groei van deze maatschappelijke kosten te compenseren. Die onvoorziene groei is onder meer het gevolg van het overweldigend succes van de REG-premies en groenestroomcertificaten. ● De opmars van hernieuwbare energie en energiebesparingen is indrukwekkend: -

Het onverhoopte succes van hernieuwbare energie (zonnepanelen, windparken, biomassa,...) is duidelijk merkbaar in ons landschap. De cijfers bevestigen die indruk. Zo liggen er t.o.v. 2008, 18 keer meer zonnepanelen en verdubbelde het opgesteld vermogen windenergie. De totaal opgewekte hernieuwbare energie was eind 2010 gestegen tot 2,3 miljard kWh ten opzichte van in totaal 28 miljard kWh voor het werkingsgebied Eandis. Van alle stroom die door Eandis verdeeld wordt, is momenteel dus 8% hernieuwbaar. Hierdoor is het Vlaamse streefdoel haalbaar om tegen 2020 te evolueren naar minstens 13% hernieuwbare energie.

-

Ook zuiniger omgaan met onze energie slaat aan: Eandis betaalde ongeveer 170.000 energiepremies uit in 2010, hoofdzakelijk voor het plaatsen van hoogrendementsglas, dakisolatie en condensatieketels. De energiebesparing dankzij de energiepremies bedroeg in 2010 maar liefst 1,7 miljard kWh primaire energie, wat neerkomt op 589.000 ton vermeden CO2-uitstoot.

-

Daarnaast is iedereen er zich meer en meer van bewust dat de beste en goedkoopste kWh er één is die niet wordt verbruikt. 1

● Een blik op de voorziene budgetten in de meerjarentarieven 2009-2012 ten opzichte van de reële situatie maakt duidelijk dat meerjarentarieven niet meer in staat zijn om de kosten te dekken: (in miljoen €)

Gebudgetteerd

Geraamde kost

Meerkost

Promotie REG

136

227

+91

Groenestroomcertificaten

95

547

+452

Totaal

231

774

+543

1

De meerjarentarieven 2009-2012 zijn gebaseerd op prognoses gemaakt in 2008. In dat jaar werd bijvoorbeeld 7 miljoen euro uitgegeven aan groenestroomcertificaten. Het gebudgetteerde bedrag ligt dus veel hoger maar voldoet desondanks niet aan de te verwachten kost.

Impact maatschappelijke rol van Eandis op nettarieven - 2

4.

Waarom voorstel om meerjarentarieven gedeeltelijk tussentijds te herzien? ● De DNB’s prefinancieren momenteel het verschil tussen de gebudgetteerde kosten en de geraamde kosten, en dit in principe tot de volgende regulatoire periode 2013-2016. Tegen eind 2012 zal dit bedrag oplopen tot 543 miljoen euro. ● Het is echter zinloos en misleidend maatschappelijke investeringen vooruit te schuiven. Dat hypothekeert alleen de toekomst. Bovendien zijn deze maatschappelijke investeringen onafwendbaar. Want als we vandaag niets doen, is het risico groot dat de klimaatdoelstellingen tegen 2020 niet worden gehaald. Concreet creëert dit een dubbel probleem: enerzijds zullen boetes worden opgelegd omwille van het niet behalen van de milieudoelstellingen, terwijl er anderzijds toch, en sowieso versneld, zal moeten worden geïnvesteerd in hernieuwbare en groene energie. ● Indien geen tussentijdse actie wordt ondernomen om de huidige meerjarentarieven 20092012 aan te passen en de extra kosten die nu reeds gemaakt zijn, worden doorgeschoven naar de tweede regulatoire periode (2013-2016) zullen de tarieven veel te bruusk moeten stijgen vanaf 2013. Daarom heeft de CREG een tussentijdse herziening van de tarieven goedgekeurd vanaf 1 april 2011, waarbij het tekort van 543 miljoen euro evenredig gespreid wordt over 2011 en 2012.

5.

Voordelen gedeeltelijke tussentijdse herziening ● Het heeft geen zin om de opdrachten die door de overheid zijn opgelegd te prefinancieren om ze nadien, samen met de bijkomende financieringskosten, in een inhaalbeweging te verhalen op de consument. ● De kosten die in een bepaalde regulatoire periode zijn gegenereerd, worden het best verrekend in de tarieven van diezelfde regulatoire periode, wat tot een grotere transparantie van de kostenstroom leidt. De consument wordt niet verblind door tijdelijk 'kunstmatig' te laag gehouden distributienettarieven. ● Het is onlogisch om de maatschappelijke investeringen die door de overheid zijn opgelegd, vooruit te schuiven in de tijd en hierdoor de consument 'zand in de ogen te strooien'. ● In de huidige meerjarentarieven 2009-2012 was een verregaande onevenredigheid opgetreden tussen de reële kosten en de doorgerekende kosten. De gedeeltelijke tussentijdse herziening, gespreid over twee jaar, zorgt ervoor dat de tarieven opnieuw voldoen aan het principe van evenredigheid door de periode waarin de extra kosten tot stand komen te laten samenvallen met de periode waarin ze verrekend worden.

6.

Concrete impact op energiefactuur ● Het zijn enkel de kosten van de opdrachten premies REG en groenestroomcertificaten die voor herziening zijn voorgesteld. Alle andere componenten van het distributienettarief, zoals de kosten voor exploitatie van de netten elektriciteit en aardgas, blijven ongewijzigd.

Impact maatschappelijke rol van Eandis op nettarieven - 3

● Voor een gezin met een jaarverbruik elektriciteit van 3 500 kWh (1 900 kWh dag en 1 600 kWh nacht) betekent dit globaal een verhoging van maandelijks ongeveer 6 euro (= 54 euro over de 9 resterende maanden in 2011) tot eind 2012 als extra investering voor het Vlaamse energiebeleid in het kader van de Europese 20-20-20-doelstellingen. ● De verschillende componenten van het gemiddelde verbruik van een gezin met 2 kinderen (3500 kWh) zien er voor en na de herziening als volgt uit:

(in € per jaar)

2011 (vóór herziening)

Openbaredienstverplichtingen

2011 (na herziening)

Verschil

31,60

85,83

+ 54,23

6,61

6,61

0

13,82

13,82

0

 REG

3,79

9,27

+ 5,48

 Openbare verlichting

2,14

2,14

0

 Groenestroomcertificaten

5,16

53,91

+ 48,75

 WKK

0,08

0,08

0

Exploitatiekosten

40,47

40,47

0

Afschrijvingen installaties

46,82

46,82

0

Netto billijke vergoeding (voor het ingebrachte kapitaal)

35,27

35,27

0

Financiële lasten (leningen,…)

19,45

19,45

0

Overige kosten (netverliezen, projecten, slopingen,…)

24,76

24,76

0

198,36

252,59

+ 54,23

 Beschermde klanten  100 kWh gratis

TOTAAL

Impact maatschappelijke rol van Eandis op nettarieven - 4

Impact maatschappelijke rol van Eandis op nettarieven - 5