IMAGINE De leernetwerken Het IMAGINE programma richt zich op het beter, veiliger en goedkoper maken van de zorg . Het unieke van het programma is dat binnen de deelnemende ziekenhuizen bestuurders samen met de uitvoerende zorgprofessionals werken aan de optimalisering van de zorg voor hun patiënten. IMAGINE bestaat uit drie onderdelen die onderling sterk met elkaar verbonden zijn, te weten: A. Het IMAGINE leiderschapsnetwerk; B. De IMAGINE opleiding klinisch leiderschap; C. De IMAGINE leernetwerken In deze factheet vindt u meer informatie over de IMAGINE leernetwerken. Op de website van CBO (www.cbo.nl) vindt u verder actuele informatie over het IMAGINE programma en de factsheets van het leiderschapsnetwerk en de opleiding klinisch leiderschap.
Opzet van de factsheet: 1. 2. 3. 4. 5.
Wat zijn de IMAGINE leernetwerken? Voor wie zijn de leernetwerken bedoeld? Doelstelling en opzet Planning en programma Omschrijving van de drie afzonderlijke leernetwerken
1
1. Wat zijn de IMAGINE leernetwerken? Een IMAGINE leernetwerk is een netwerk dat bestaat uit multidisciplinaire teams. Elk team is afkomstig uit een ziekenhuis dat deelneemt aan het IMAGINE programma. De teams binnen een leernetwerk houden zich gedurende de looptijd van het IMAGINE programma bezig met een verbetertraject rondom één van de volgende 3 thema’s: 1. Patiëntgerichte zorg – gedeelde besluitvorming in de oncologie, 2. Veilige zorg - bloedtransfusie of 3. Integrale zorg – reductie van heropnamen bij ouderen. De leernetwerken zijn gebaseerd op synthese van kennis en ervaring van Breakthrough Series (IHI), jarenlange ervaring met Doorbraakprojecten in Nederland (CBO) en specifieke wensen van deelnemende ziekenhuizen. Als verbetermodel hanteren we het Model for Improvement, een eenvoudig maar krachtig model voor het versnellen van verbeteringen (IHI Open school, 2014). Elk deelnemend ziekenhuis aan het IMAGINE programma, kan kiezen uit één of meer van de volgende leernetwerken en levert voor elk leernetwerk een team aan: Thema
Leernetwerken
Patiëntgerichte zorg
Gedeelde besluitvorming in de oncologie
Integrale zorg
Reductie ongeplande heropnames bij oudere patiënten
Veilige zorg
Bloedtransfusie
2
2. Voor wie zijn de IMAGINE leernetwerken bedoeld? Elk ziekenhuis levert een team van 4-6 personen aan voor het leernetwerk waaraan het ziekenhuis meedoet. Eén persoon uit het team wordt als projectleider aangewezen voor de duur van deelname aan het leernetwerk van IMAGINE. Hieronder staat de samenstelling van de teams zoals die voor elk leernetwerk gewenst is. Leernetwerk ‘Gedeelde besluitvorming in de oncologie’
Patiënt(vertegenwoordiger): bijv. vanuit patiënten organisatie of cliëntenraad Medisch specialist: internist-oncoloog of oncologisch chirurg Verpleegkundig specialist oncologie Het team is eventueel uit te breiden met: - Kwaliteitsfunctionaris, stafadviseur - Medewerker met als aandachtsgebied patiëntencommunicatie - Medewerker met financiële expertise Leernetwerk ‘Reductie ongeplande heropnames bij oudere patiënten’
Medisch specialist: bijv. specialist ouderengeneeskunde of een klinisch geriater, of internist-ouderengeneeskunde, chirurg, orthopeed, internist of cardioloog Geriatrisch verpleegkundige / verpleegkundig specialist geriatrie Transferverpleegkundige, indien aanwezig in uw organisatie Iemand uit de eerste en / of derde lijn (huisarts, thuiszorg, revalidatie etc.) Eventueel uit te breiden met: - Kwaliteitsfunctionaris, stafadviseur - Medewerker met financiële expertise Leernetwerk ‘Bloedtransfusie’
Vertegenwoordiger(s) Commissie bloedtransfusie Vertegenwoordiger(s) Medisch Specialist Vertegenwoordigers financiële afdeling Vertegenwoordiger IT afdeling Stafmedewerker kwaliteit en veiligheid Vertegenwoordiger(s) VAR/cliëntenraad
Van de Raad van Bestuur en van de leidinggevenden van de afdeling(en) waar het team werkt, wordt verwacht dat zij de teams waar nodig faciliteren gedurende de looptijd van het IMAGINE programma. Dit betekent dat zij de betrokken personen de kans geven om deel te nemen aan de bijeenkomsten en de benodigde steun, tijd en faciliteiten geven om het project intern uit te voeren zoals het experimenteren met veranderingen in het werk en bewezen verbeteringen door te voeren. Indien gewenst, kan de leidinggevende van de afdeling ook deelnemen aan het projectteam.
3
3. Doelstelling en opzet In de leernetwerken van IMAGINE staan gezamenlijke kennisoverdracht, -uitwisseling en -toepassing centraal. Het doel van de leernetwerken is het bereiken van aantoonbare en forse verbeteringen van de patiëntenzorg. De teams binnen een leernetwerk verkennen gezamenlijk welke uitdagingen er zijn rondom het betreffende thema, definiëren kwaliteit en ontdekken verbeterpotentieel. Uitwisseling tussen de teams Centraal staat het motto “all teach & all learn”. De uitwisseling tussen de teams van de verschillende ziekenhuizen is dan ook een belangrijk onderdeel van de leernetwerken. Dit gebeurt in de vorm van leernetwerkbijeenkomsten, werkconferenties/leersessies, workshops, teleconferenties en/of e-mail contact. Het leernetwerk wordt inhoudelijk en veranderkundig ondersteund door experts van de STZ-ziekenhuizen, CBO, IQ Healthcare en IHI. De experts brengen inhoudelijke expertise in, bijvoorbeeld vanuit eigen ervaring en voorbeelden van goede zorgpraktijken, vanuit de wetenschap, de uitvoeringspraktijk of vanuit verandermanagement. In de verschillende STZ deelnetwerken en daarbuiten (nationaal en internationaal) bestaan voorbeelden van goede zorgpraktijken (‘good practices’). In IMAGINE worden deze ervaringen intensief uitgewisseld en beschikbaar gemaakt voor verspreiding onder de deelnemers. Het team aan de slag binnen het ziekenhuis Een team uit een ziekenhuis bestaat uit 4 tot 6 personen waarvan 1 persoon de rol als projectleider op zich neemt. Deze persoon is de contactpersoon voor de begeleider van het IMAGINE leernetwerk en stuurt het team aan binnen het ziekenhuis. Het team werkt gedurende de looptijd van het IMAGINE programma (6-9 maanden) aan een verbetertraject rondom (in elk geval) één van de drie thema’s binnen het eigen ziekenhuis.
4
4. Planning en programma In totaal worden drie IMAGINE leernetwerkbijeenkomsten georganiseerd. Alle teamleden worden verwacht aanwezig te zijn op deze drie leernetwerkbijeenkomsten.
Actieperiode
Actieperiodee
Actieperiode
IMAGINE
IMAGINE
IMAGINE
Leernetwerkbijeenkomst
Leernetwerkbijeenkomst
Leernetwerkbijeenkomst
1
2
3
Sessie 1
Kennismaking met project en leernetwerk 19 januari: 09.30 – 17.00 uur Locatie: De Middenhof te Nieuwegein
Actieperiode I
Teams maken een start met het optimaliseren van de eigen situatie in hun eigen ziekenhuis: uitgangssituatie in kaart brengen, doelen stellen, nulmeting, patronen herkennen en processen in kaart brengen, veranderingen kiezen, eerste veranderingen invoeren. Zij krijgen aansprekende voorbeelden aangereikt en testen op kleine schaal verbeteringen uit. In de regionale netwerken gaat het om uitwisseling tussen de deelnemers, om inspiratie en voorbeelden.
Sessie 2
Monitoring en voortgang: presentatie eerste resultaten 27 maart: 09.30 – 17.00 uur Locatie: Bilderberg Hotel De Buunderkamp te Wolfheze
Actieperiode II
Teams monitoren de voortgang, gaan veranderingen uitbreiden. In de regionale netwerken gaat het om uitwisseling tussen de deelnemers, om inspiratie en voorbeelden.
Sessie 3
Presentatie eindresultaten 18 juni: 09.30 – 17.00 uur Locatie: Bilderberg Hotel Groot Heideborgh te Garderen
Actieperiode III
Borgen en verspreiden van resultaten.
5
5. Omschrijving van de drie leernetwerken A.
Patiëntgerichte zorg: Gedeelde besluitvorming in de oncologie
Het IMAGINE Leernetwerk Gedeelde besluitvorming in de oncologie heeft als doel om, door middel van het doorlopen van verbetercycli, de implementatie van gedeelde besluitvorming binnen de oncologie te bevorderen. Alle ziekenhuizen werken reeds aan het verbeteren van de communicatie met de patiënt en naasten. Echte gedeelde besluitvorming, waarin de voorkeuren van de patiënt expliciet worden betrokken bij gezamenlijk beslissen, is minder gemeengoed binnen de oncologie. In de oncologie is geregeld sprake van belangrijke, preferentiegevoelige beslissingen, waarbij er meer dan één behandeloptie is of waarbij er dilemma's bestaan door een weging van voor- en nadelen. Voorbeelden zijn beslissingen over preventie, screening, diagnostiek of behandeling waarbij er meerdere, qua effectiviteit min of meer gelijkwaardige opties zijn. Goede gedeelde besluitvorming is zeer effectief in deze situaties: het leidt tot betere zorg, waarvan de inhoud en vorm meer in lijn komen met de waarden en voorkeuren van de patiënt. Het is een manier van besluitvorming die door patiënten als prettiger wordt ervaren en hun betrokkenheid vergroot. Gedeelde besluitvorming vereist van zorgverleners een extra inspanning en de vaardigheid om voor- en nadelen en risico’s uit te kunnen leggen. Daarnaast de beroepsattitude om ruimte te willen geven aan eigen voorkeuren van patiënten, zodat ze een persoonlijke weging kunnen maken. Zorgverleners kunnen namelijk moeilijk inschatten welke patiënten willen meebeslissen en welke behandeling patiënten dan willen. En ze overschatten de mate waarin ze gedeelde besluitvorming toepassen. Om gedeelde besluitvorming in de praktijk te ondersteunen, kunnen keuze-instrumenten in verschillende vormen worden gebruikt. Dit leernetwerk richt zich op de concrete toepassing van gedeelde besluitvorming in de oncologie, dat wil zeggen: • Implementatie van een proces van gedeelde besluitvorming conform het model van Elwyn; • Het gebruik van één of meerdere keuze-instrumenten; • Het creëren van een cultuur in de instelling waarbij uitgegaan wordt van actieve betrokkenheid van patiënten bij het nemen van belangrijke medische beslissingen. De concrete veranderingen zullen aan de hand van uitkomst- en/of procesmaten gedurende het programma gemonitord worden.
6
B.
Integrale Zorg: Reductie ongeplande heropnames bij oudere patiënten
Het IMAGINE Leernetwerk Reductie van heropnames heeft als doel om ongeplande heropnames bij binnen 30 dagen na ontslag bij de oudere patiënt (70 jaar en ouder) ouderen aanzienlijk te verminderen. Een heropname wordt bijvoorbeeld veroorzaakt doordat de zorgverlening in het ziekenhuis niet toereikend is; de nazorg na de opname is onvoldoende; de patiënt houdt zich niet aan de aanbevolen leefstijl en ontslagmedicatie; of er treedt een complicatie op na behandeling in het ziekenhuis. Niet alle (ongeplande) heropnames zijn te voorkomen. Sterker nog, een deel van de heropnames zijn gepland. Echter, een deel van ongeplande heropnames die verband houden met de oorspronkelijke reden van opname kan worden voorkomen door maatregelen te nemen die zich richten op patiëntgerichte of systeemgerichte factoren die tot de heropname leiden. Dit wordt bereikt door concrete veranderingen, zoals: • Verbetering van de interne organisatie (bijvoorbeeld: identificatie / screenen van hoog risicopatiënten, ontslag-planning en -protocollen, warme overdrachten etc.) • Verbetering van de transitie (bijv: samenwerking (cross continuum collaboration), transmurale zorgpaden etc.) • Het verbeteren van ondersteuning en zorg (bijvoorbeeld: vergroten van de gezondheidskennis (educatie), gedeelde zorg plannen, zelfmanagement, teachback, gezondheidsvaardigheden, groepsconsulten, mantelzorg, tele-monitoring bij mn. hartfalen etc.) De deelnemende teams zullen tijdens de eerste leernetwerkbijeenkomst (en actieperiode 1) hun specifieke team-doel(en) stellen en aanscherpen. Afbakening Binnen het leernetwerk gaat het om: • •
ouderen van 70 jaar en ouder; een ongeplande heropname in het eigen ziekenhuis.
De focus ligt niet op geplande heropnames, maar op ongeplande heropnames (voor zelfde reden of een andere opnamediagnose). Waar mogelijk wordt nader bekeken of deze vermijdbaar/niet vermijdbaar zijn, maar over het algemeen is dit lastig te bepalen. Nadere afbakening naar diagnose, patiënten groep, afdeling of specialisme o.i.d. vindt niet op voorhand plaats. Dit is te bepalen door het deelnemende team.
7
C.
Veilige zorg: Bloedtransfusie
Het IMAGINE leernetwerk Veilige Zorg - Bloedtransfusie heeft als doel optimaliseren van de kwaliteit en patiëntveiligheid van bloedtransfusie voor patiënten die opgenomen zijn in het ziekenhuis. Ondanks voorzorgen bestaat er een kans op besmetting door bloedtransfusie in het ziekenhuis. Terughoudendheid in het gebruik van bloed en bloedproducten is aanbevolen om patiëntveiligheid en kwaliteit van zorg voor de ziekenhuispatiënt te waarborgen. Ziekenhuizen die het leernetwerk ‘Bloedtransfusie’ volgen met een team, willen de kans op besmetting door bloedtransfusie verminderen, patiëntveiligheid in het ziekenhuis vergroten en kosten verlagen. Zij beantwoorden tenminste één van onderstaande drie vragen met ‘nee’: 1. Heeft u het gevoel dat de landelijke richtlijn Bloedtransfusie (2011) ziekenhuis breed is ingevoerd in uw ziekenhuis? 2. Heeft u voldoende inzicht in het naleven van de richtlijn Bloedtransfusie op alle afdelingen van uw ziekenhuis en in de kostenbesparing die de invoering ervan met behulp van de Checklist Bloedtransfusie uw ziekenhuis kan opleveren? 3. Heeft u voldoende kennisuitwisseling met collega’s uit andere ziekenhuizen omtrent de vertaalslag van good practices op het gebied van bloedtransfusie naar uw eigen praktijk? In het leernetwerk Bloedtransfusie gaan de teams aan de slag met de implementatie van ‘checklist bloedtransfusie’ in het ziekenhuis. Dit gebeurt in overeenstemming met de bloedtransfusie commissie en de medische staf. Het team uit het ziekenhuis maakt samen met het leernetwerk de vertaalslag van de checklist naar het ziekenhuis. Gezamenlijk wordt de good practice doorontwikkeld en verspreid in het (inter)nationale veld.
8
