1 / 2 2007
Illustratie: Roel Ottow
S U P P LY C H A I N M A G A Z I N E
30
Terrorisme en criminaliteitspreventie zijn niet alleen politiek gezien hot topics. Ook in het bedrijfsleven spelen ze een rol, hoewel niet iedereen zich er dagelijks mee bezighoudt. Certificering is een van de manieren om bewustwording van potentiële risico’s te creëren en zo veiligheid in de supply chains te verhogen. Om ketens veiliger te maken zijn er allerlei vormen van certificering. Maar welke normering moeten bedrijven nu kiezen? Door Marieke Jansen
Onder bewaking Integreren van beveiliging in het totale bedrijfsbeleid
V
vereist op de internationale handel en de status van Authorized Economic Operator (AEO) introduceert (lees ook het artikel over de nieuwe douanewetgeving op pag. 48). Certificering lijkt de oplossing voor veiligere ketens, maar de invulling ervan en (internationele) standaardisatie is nog niet duidelijk.
Er bestaan nog geen Europese definities van security en safety. De eerste vraag die rijst bij deze begrippen is: gaat het nu over criminaliteitspreventie of om het voorkomen van terrorisme? De definitie van terrorisme is volgens een boekje van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTb): het op mensenlevens gerichte
Security en risicomanagement
1 / 2 2007
Een aantal zaken kunnen supply chains, inkoopstrategieën en de stroom van werkkapitaal ontregelen. Als importeurs en exporteurs deze zaken niet op de juiste manier adresseren kan het extra kosten en verstoringen in hun supply chain opleveren. Hier gaat het niet alleen om criminaliteit en terrorisme. Het gaat ook om natuurrampen, zoals orkaan Katrina, stijgende brandstofprijzen en veranderende wet- en regelgeving. En wat als er brand uitbreekt waardoor de productiehal volledig afbrandt? Risicomanagement strekt dus verder dan alleen criminaliteits- en terrorismepreventie.
S U P P LY C H A I N M A G A Z I N E
eiligheid is een groeiend politiek onderwerp en staat onverminderd hoog op de internationale agenda. Europese overheden ontplooien behoorlijk wat security-initiatieven, zowel op wetgeving- als normeringgebied. Direct na de aanslagen van 11 september, lanceerde de Europese Unie een ‘Actieplan Inzake Terrorismebestrijding’. Dit plan is na de aanslagen in Madrid van 11 maart 2004 verder aangescherpt. Naast de security-regelgeving voor zee- en luchthavens en luchtvracht was de Europese Commissie bezig met een nieuwe verordening over keten-security. Deze regelgeving was op basis van vrijwilligheid; het bedrijfsleven was niet verplicht om aan bepaalde security-vereisten te voldoen. Deze verordening is inmiddels bevroren. Op douanegebied heeft de Europese Commissie onlangs een verordening aangenomen die verhoogde controle
31
’98 procent van de criminaliteit wordt door eigen medewerkers of door jezelf aangestuurd personeel veroorzaakt’ inzetten om hun geloof te verdedigen of uit te breiden. Daarnaast zijn soms separatistische groepen in ons land actief die strijden voor afscheiding van een bepaald deel van een land. Het actuele dreigingsniveau is te vinden op de website www. nctb.nl. Daar wordt ook uitgelegd waaruit de dreiging bestaat.
plegen van of dreigen met geweld door individuen of groepen; het ontwrichten van de samenleving en/of het toebrengen van ernstige schade met als doel maatschappelijke veranderingen te bewerkstelligen of politieke besluitvorming te beïnvloeden. Dreiging van terrorisme lijkt voor de meeste bedrijven een ver-van-mijn-bedshow. ‘Terrorismepreventie is vooral ingegeven vanuit regelgeving. En als je het niet doet krijg je meer controles’, zegt Daniëlle Gevers Deynoot, projectmanager Criminaliteitspreventie Security bij verladersorganisatie EVO. ‘Het bedrijfsleven is echter nog niet klaar voor dit soort maatregelen. Bedrijven die actief bezig zijn met criminaliteitspreventie doen al heel veel. Het een vloeit voort uit het ander, want het creëert meer bewustzijn. Maar de twee dingen kunnen los staan van elkaar.’ Toch kunnen terroristen bedrijven als doelwit op het oog hebben, of hun producten, diensten en informatie misbruiken om aanslagen voor te bereiden en uit te voeren. Nederland heeft volgens het NCTb het meest te maken met jihadistisch terrorisme: extremistische gelovigen die gewelddadige middelen accepteren en
Vaagheid ten top Certificering is een van de manieren om bewustwording van potentiële risico’s te creëren en zo veiligheid in de supply chains te verhogen. Vanuit douaneoogpunt wordt nu de certificering van Authorized Economic Operator geïntroduceerd, een status die faciliteiten met het oog op controles en vereenvoudiging van procedures oplevert. Daarnaast zijn er nog tal van andere normeringen, zoals TAPA, ISPS en ISO, die de ketensecurity zouden kunnen verbeteren. Het grote probleem met de verschillende certificeringen is dat een internationale standaard ontbreekt en dat onduidelijk is welke standaard leidend wordt. Wolter Boerman, VP Export Controls & Supply Chain Security bij Philips International, illustreerde dit mooi in zijn presentatie
over het voorkomen van gevaarlijke stoffen in de goederenstroom. Hij sprak in december tijdens een seminar van Protect over ketensecurity. In november 2002 begon Philips namelijk met de Amerikaanse certificering C-TPAT (waar de AEO-status een Europese reactie op is) en de onderneming is in Amerika al op het hoogste niveau gecertificeerd. ‘Worden we wereldwijd nu als één bedrijf gezien of moeten we in ieder land apart certificeren?’, vroeg Boerman het publiek. Daar komt nog bij dat de certificeringen elkaar overlappen en sommige certificeringen ronduit vaag zijn. ‘Dan worden een aantal risicogebieden genoemd en wordt gezegd dat er adequate maatregelen genomen moet worden. Maar wat is dan adequaat?’, zegt Stefan Hermes van adviesbureau Process Improvers, die samen met het in douaneafhandeling gespecialiseerde Loyens & Loeff onlangs het European Compliance Network (ECN) oprichtte. Het ECN kan bedrijven, net als EVO, ondersteunen om het AEO-certificaat te behalen. Ook ontbreekt volgens Gevers Deynoot van EVO nog een duidelijke visie op de aansprakelijkheidsproblematiek op het
De invulling van de risk management cycle bij TNT Express
S U P P LY C H A I N M A G A Z I N E 1 / 2 2007
32
Beveiliging van de transportketen is bij TNT Express geïntegreerd in het totale bedrijfsbeleid. De logistiek dienstverlener benadert beveiligen vanuit strategie, risicoanalyse en gewenst resultaat.
Crime mapping Risk Analysis
Incidents / claims
Audit results
Investigations Crime scripting
ANALYSIS
Data collection COMPLIANCE Audit
Policy development
RISK MANAGEMENT
POLICY
CLAIMS REDUCTION
Consultancy Crime proofing
IMPLEMENATATION
Consultancy Consultancy
Depot action Plan
Training
Policy implementation
Physical measures
Organisational measures
moment dat een partij in de keten onvoldoende maatregelen neemt.
Criminaliteit
Voor Royal Nedalco, producent van alcohol in bulk, vormen de accijnzen het grootste risico en daar is het securitybeleid dan ook hoofdzakelijk op gericht. ‘Iedere liter pure alcohol vertegenwoordigt een accijnswaarde van € 15,50. Er gaan
Certificering Certificering is een van de manieren om bewustwording van potentiële risico’s te creëren en zo veiligheid in supply chains te verhogen. De belangrijkste certificeringen zijn: C-TPAT Customs Trade Partnership Against Terrorism: initiatieven tussen de Amerikaanse overheid en Amerikaanse en buitenlandse ondernemers op het gebied van verlading en transport. De maatregelen gaan over de gehele vervoersketen, maar hebben vooral betrekking op het containervervoer per zeehaven. AEO, Authorized Economic Operator: de Europese reactie op C-TPAT. Aan een AEO worden faciliteiten toegekend met het oog op controles en ter vereenvoudiging van procedures, mits voldaan wordt aan de securityvereisten. TAPA EMEA: Technology Asset Protection Association, gericht op diefstalpreventie. Veelal opgelegd door producenten in de elektronica- en hightech-branche. Twee belangrijke initiatieven: het opstellen en vastleggen van de vrachtbeveiligingsstandaard (FSR) en het opzetten van een informatieservice over criminele activiteiten gericht op vracht van TAPA EMEA leden, (IIS). ISO 28000 International Standards Organization 28000: hulpmiddel om mogelijke dreigingen in kaart te brengen en vervolgens de juiste maatregelen te nemen; maakt het eenvoudiger om vrachtstromen te monitoren en smokkel tegen te gaan. ISPS Code, International Ship and Port Facility Security Code: set maatregelen om de veiligheid van schepen en havenfaciliteiten te verbeteren. Focus op stuwadoren en rederijen.
1 / 2 2007
Met alcohol de weg op
Pekah Kleingeld, manager Supply Chain bij Nedalco: ‘Ook klanten vragen om vaste chauffeurs, maar dan meer vanuit gevarenmotief.’
S U P P LY C H A I N M A G A Z I N E
Ondanks dat de certificeringen nog nadere invulling moeten krijgen, kunnen sommige bedrijven maar beter niet wachten met een gedegen security-beleid op te zetten. Security kan voor ieder bedrijf wat anders beteken en dus zal iedere organisatie dit beleid anders invullen. TNT Express heeft bijvoorbeeld veel te maken met diefstalgevoelige producten. Bij dit bedrijf gaat het dus vooral om het voorkomen van interne criminaliteit. ’98 procent van de criminaliteit wordt door eigen medewerkers of door jezelf aangestuurd personeel veroorzaakt’, zei Dick Muntinga, Head of Security bij TNT Express Benelux, al eerder in Supply Chain Magazine. Integrale procesbeheersing, afspraken maken en afspraken toetsen maken volgens Muntinga een totale transportketen veilig. Bij TNT is dertig procent van de beveiliging fysiek; dan gaat het om het bewaken van fysieke objecten zoals het pand en de goederen. Daarvoor investeert TNT in camera’s en dergelijke. ‘De overige zeventig procent omvat organisatorische beveiliging’, zegt Muntinga. Hiermee doelt hij op integere medewerkers en processen, bijvoorbeeld door pre-employment screening, security awarenes-training en strakke procedures. ‘Een integrale benadering vergt een objectieve risicoanalyse’, stelt Muntinga. ‘Vervolgens ga je de aangetroffen risico’s omzetten in actie.’ Volgens hem zijn er daarbij drie keuzemogelijkheden: transfereren/verzekeren; beveiligen/reduceren of negeren. Beveiligen met een normsysteem leidt tot standaardisatie. Certificeringssystemen helpen daarbij en TNT Express koos uiteindelijk voor TAPA (Technology Asset Protection Association).
33
S U P P LY C H A I N M A G A Z I N E 1 / 2 2007
34
dus vrachtwagens van een half miljoen euro de weg op. Het transport moet bij ons daarom in vertrouwde handen liggen’, vertelt Pekah Kleingeld, manager Supply Chain bij Nedalco. De producent laat goederen daarom nooit afhalen, maar werkt met vaste chauffeurs die de alcohol bij klanten afleveren. Met iedere transportopdracht gaat een zogenoemd AGD-document mee dat gezuiverd moet worden. Bovendien worden kenteken, opleggernummer en chauffeursnaam opgenomen. ‘Ook klanten vragen om vaste chauffeurs, maar dan meer vanuit gevarenmotief’, zegt Kleingeld. Naast accijnswetgeving heeft Nedalco te maken met de General Food Law en de ADR (een afkorting van Accord Européen relatif au transport international des marchandises Dangereuses par Route, Europese wetgeving voor gevaarlijke stoffen). Het verzegelt de vrachtwagens zodat er niets afgetapt én niets toegevoegd kan worden. Chauffeurs mogen de verzegeling niet verbreken; alleen klanten mogen dat. Internationaal gezien exporteert Nedalco overwegend binnen EU-landen, waardoor het weinig van doen heeft met douanewetgeving. ‘We denken er wel over om de status van AEO te behalen, maar we weten niet of we het echt nodig hebben.’ Intermodaal transport vormt eerder een risico, want de knooppunten zijn typisch een plek waar bedrijven containers kunnen kwijtraken. ‘Als we containers op de trein naar Bordeaux zetten, zorgen we ervoor dat een dochteronderneming van onze containeroperator de containers uithaalt.’
Tonnen investeren Het is onduidelijk welke investeringen van het bedrijfsleven worden verwacht, maar bedrijven mogen investeringen in security zeker niet onderschatten. ‘Voor een grote manufacturing plant is de aard van de investering rond de tweehonderdduizend euro. Het gaat dus niet om enkele tienduizenden euro’s’, vertelde Boerman van Philips International in zijn presentatie. Dit kon Muntinga van
TNT beamen. TNT investeerde in de vestiging in Eindhoven tussen de driehonderden driehondervijftigduizend euro. ‘Daarin is ook de hardware zoals camera’s meegenomen’, aldus Muntinga. ‘Als percentage van de omzet praten we dan over een half tot een procent.’ De factoren die daarbij volgens hem een rol spelen, zijn het risico en het niveau waarop je beveiliging wilt doorvoeren. TNT Express Benelux heeft door stringent en uitgebreid beveiligingsbeleid het percentage loss claims paid als percentage van de omzet met zeventig procent weten te verminderen. Daarnaast levert het lagere verzekeringspremies op.
‘Verdienen we daaraan?’, zegt Muntinga. ‘Nee.’
Houd het simpel Over het algemeen hebben bedrijven nog niet de ambitie om met veilige ketens geld te verdienen. Er is eerst behoefte aan wereldwijde standaarden en de erkenning daarvan om handel te faciliteren en te beveiligen. Maar die zijn er op dit moment nog niet. Daarom geeft Dick Muntinga van TNT Express voorlopig de volgende tip: ‘Houd het simpel: blijf bij één certificerings-systeem, zeker zolang de overheden hun regelgeving niet beter
Veiligheidsinitiatieven De initiatieven voor verhoogde veiligheid in de keten schieten als paddenstoelen uit de grond. Niet alleen vanuit de overheid, maar ook vanuit commerciële partijen en andere instanties. Enkele voorbeelden: European Compliance Network: kan bedrijven ondersteunen om het AEO-certificaat te behalen. Oprichters zijn adviesbureau Process Improvers en Loyens & Loeff, gespecialiseerd in douaneafhandeling. Naar verwachting sluiten nog meer bedrijven zich aan. Protect: een project van Transumo waarin onderzoek wordt verricht om inzicht te krijgen in de kwetsbaarheden van logistieke structuren en ketens van bedrijven, om vervolgens praktische aanbevelingen te kunnen doen over concrete beveiligingsmaatregelen voor bedrijven. Deelnemende partijen: RSM Erasmus University, Buck Consultants International, de Douane, EVO, Havenbedrijf Rotterdam, NDL, TLN, TNO en DNV. www.transumo.nl AGS Freightwatch: internationale onderneming die zich richt op het leveren van klantgerichte beveiligingsoplossingen voor nationale- en internationale distributiestromen waarbij sprake is van waardevolle producten. www.ags-freightwatch.com
Zelf actie ondernemen tegen terrorisme
Een exemplaar van dit boekje is gratis op te vragen via: www.nederlandtegenterrorisme.nl/bedrijven
1 / 2 2007
Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTb) heeft een boekje uitgegeven over terrorisme. De handreiking is geschikt voor grote en kleine bedrijven en geeft inzicht in potentiële terroristische dreigingen en hoe bedrijven die kunnen helpen bestrijden. Terrorismebestrijding begint met een risicoanalyse. Daarin wordt de kans op een terroristische aanslag gerelateerd aan de ernst van de schade die daaruit kan voortkomen. Afhankelijk van de grootte van het risico kunnen bedrijven afwegen hoe ze ermee willen omgaan.
S U P P LY C H A I N M A G A Z I N E
hebben gestroomlijnd.’ Certificering helpt om resultaten te verbeteren maar garandeert geen betere politieassistentie. Gevers Deynoot van EVO meent dat de AEO-status interessant is voor bedrijven die exporteren buiten EU-landen of die een eigen douane-entrepot hebben. Gevers Deynoot: ‘We hoeven ons niet als gekken te beveiligen, terwijl we niet eens weten waarvoor. Tenzij je producten met de nodige regelmaat worden gestolen, hoewel je je dan misschien eens achter de oren moet krabben... Wie zijn handeltje wel snel doorgang wil laten vinden, die zou ik aanraden om zo snel mogelijk die status te behalen.’
35
