Identiteit. "weer veel geleerd!" "leuker dan verwacht" "inspirerend" Angelika Raths

Identiteit

Het was een langgekoesterde wens. Maar in de waan van de dag verpulverde de tijd voor concrete stappen telkens weer. Ons 40-jarig jubileum was een goede aanleiding er toch eindelijk eens werk van te maken. En daar is het dan: ons bordje ‘Opleidingspraktijk Huisartsopleiding VUmc’.

Angelika Raths

We hebben gezocht naar doorzichtig materiaal, passend bij onze visie op transparantie (in procedures en communicatie) en omdat daarmee elke achtergrond onderdeel van het plaatje wordt (een principe van het huisartsenvak en het opleiden, toch?). Het kan worden opgehangen of neergezet. Het ontwerp moest uiteraard in het kader van de VUmc-huisstijl. Wij wilden graag een warme, zonnige kleurstelling met een licht verloop – de associatie van beweging. De uiteindelijke keuze is (natuurlijk) ook in overleg met opleiders gemaakt.

Waarom überhaupt? Voor mij heeft zo’n bordje te maken met identiteit, zichtbaarheid en verbondenheid. Onze opleiders zijn ons visitekaartje. En ik hoop dat dat wederzijds is. Samen leveren wij flinke inspanningen om de kwaliteit van de Nederlandse huisartsenzorg te behouden en zo mogelijk of nodig te verbeteren.

d!"

"weer veel geleer

wacht" "leuker dan ver "inspirerend"

De meerdaagse van afgelopen juni is er een mooie illustratie van. Het was, zoals elke keer, een behoorlijke investering in tijd en menskracht voor iedereen. Gelukkig zijn de evaluaties weer ronduit positief met een gemiddelde van 8,2. Toppers waren trouwens (opnieuw) de seks die vanzelf spreekt met een 9, en zowel een leergang 2-groep (leergesprekken) als Deep Listening met elk een 8,8. Op deze plek een extra pluim voor de docenten van de EBM-cursus (waaronder hao, HAOVU-bestuurslid en hao-teamlid, Katinka Prince), die de deelnemers overtuigend wisten te enthousiasmeren voor een onderwerp waarvan het sexappeal niet direct evident is. 3 hao-proVUssioneel - september 2014

"erg fijne sfeer!!" "ik verheug me op november"

Naast de inhoud las ik veel opmerkingen over de goede sfeer tijdens het werk. Mooi en herkenbaar. Onze vierdaagse is uniek en een wezenlijk element van onze H(a)OVUmcidentiteit met de proVU als uithangbordje (mogen jullie ook eens aan de aios laten zien!). Voor mij mag zo’n bordje in de praktijk aan de buitenwereld zichtbaar maken: ‘Dit is een plek waar gebouwd wordt aan de toekomst met een vinger aan de pols van ontwikkelingen op het gebied van wetenschap, maatschappij en individu. Hier is aandacht voor de mens en voor leren, hier is kwaliteit in huis om nieuwe, goede huisartsen op te leiden.’ Ik zie dat het opleiderschap in de loop der jaren steeds meer deel uitmaakt van jullie professionele identiteit. Ik vraag me af of het opleider-zijn bij de VU daar nog een speciale betekenis aan geeft.

aios Carolien Hogenhuis en hao Elbrig Wijbenga

praktijkondersteuner Kim van Alstede en hao Jan de Heer

aios Romane Schook en hao Pauline Daalmeijer

Hoe verhoudt zich onze identiteit tot de alliantie-plannen met het AMC? Samenwerken, waar nuttig, prima. Een samenvoeging van de huisartsinstituten lijkt gelukkig niet in zicht. Stel je voor: zo’n mega-leerfabriek, waar je elkaar niet meer kent – een verschrikking! Kijk naar de belabberde ervaringen in heel grote onderwijsinstellingen. Bovendien hebben de verschillende instituten gedurende 40 jaar hun eigen identiteit ontwikkeld. Trouw spreekt van ‘cultureel zeer verschillende instituten’ (5-7-14, p. 9) - zonder trouwens toe te lichten in welk opzicht. Voor mijn vakgebied kan ik dat beamen. Het gaat niet om beter of slechter, het gaat om verschillen en dat de ruimte daarvoor blijft bestaan zonder dat de één de ander domineert. Ik hoop dat wij onze identiteit kunnen behouden en verder ontwikkelen, want de HOVU, de manier waarop wij hier werken en omgaan met opleiders, is ook deel geworden van mijn identiteit. Natuurlijk heeft ieder van jullie haar/zijn persoonlijke fingerprint. Denk aan: man/vrouw, homo/hetero, SCEN-arts, kaderarts, individuele eigenschappen, achtergrond, overtuigingen, waarden. Sommige kenmerken zijn zichtbaar, andere niet. Kennen we, van wat zichtbaar is, de betekenis voor de ander of vullen we dat zelf in? Hoort het bij onze identiteit nieuwsgierig te zijn naar die van de ander? Ik hoop het, want zonder dat wordt het moeilijk een goede opleider zijn. Laat je door de collega’s op onze coverfoto’s inspireren!

hao-coördinator 4

hao-proVUssioneel - september 2014

Hoofdzaken Nettie Blankenstein

Oogstjaar

Praktijkaccreditering

Het ‘oogstjaar’, zoals ik in de vorige ProVU het jaar 2014 benoemde, draagt al behoorlijk vrucht. Allereerst hebben we op 15 mei een spetterend 40-jarig jubileum gevierd: met een ruime opkomst van hao’s en stageopleiders, aios en medewerkers beeldden we het thema Dappere Dokters uit, wandelden we over het strand en dansten we in James Bondsfeer tegen de achtergrond van de vurig in zee ondergaande zon. Dank aan allen die deze feestelijke dag hebben voorbereid.

De LHOV heeft de noodklok geluid over de stapeling van eisen die gesteld worden aan opleidingspraktijken. Menig opleider geeft aan te stoppen als de druk niet lager wordt. Huisartsopleiding Nederland neemt samen met LHV en NHG de ‘ontstapeling van accreditatie-eisen’ ter hand. Dat gaat langzamer dan we allen wensen, maar het is wel nodig. Vanaf 1 januari 2016 ontneemt de RGS de erkenning aan niet-geaccrediteerde opleidingspraktijken. Van onze HOVUmc-opleiders werkt nu ruim 80% in een geaccrediteerde praktijk, 15% wil alsnog starten zodat eind 2015 naar verwachting maximaal 5% van de opleidingspraktijken in de gevarenzone zit. Een deel van hen heeft aangegeven desnoods te stoppen met opleiden, anderen twijfelen nog. Tom Segers heeft deze inventarisatie uitgevoerd. Hij blijft contactpersoon voor de praktijkaccreditatie. Dus wil je ondersteuning of overleg: [email protected].

Verder heeft de EBM intussen haar plek in de paralleldagen veroverd, in maart 2015 zullen we dit onderwijs evalueren. Het e-portfolio komt in jaar 1 wat krakend op gang. Nu we landelijk hetzelfde portfolio gebruiken vallen de kleine verschillen tussen de opleidingen meer op: de ComBeL wordt verschillend gebruikt, formulieren zijn toch net iets anders dan bij de buren, naast instructiefilmpjes blijkt toch een papieren handleiding gewenst. Maar het werkt, en per 1 maart 2015 gaat ook het tweede jaar het e-portfolio gebruiken. Het nieuwe APC-curriculum is met enthousiasme goedgekeurd door de hoofden huisartsopleiding. De landelijke werkgroep APC zal, op haar eigen verzoek en met instemming van de hoofden, nog een jaar blijven voortbestaan om de implementatie in de praktijk te begeleiden. Het is fijn als ze met jullie kunnen oefenen hoe je leergesprekken kunt houden over de APC-aspecten in de Kenmerkende Beroeps Activiteiten (KBA’s). De nieuwe selectieprocedure van aios draait goed, de centrale landelijke plaatsing voeren we iets later in dan gepland: aios die starten per 1 september 2015 worden volgens de landelijke procedure geplaatst. Het aantal aios gaat trouwens de komende jaren omhoog. Terwijl de ziekenhuisspecialismen minder aios mogen opleiden, heeft minister Schippers besloten de capaciteit van de huisartsopleiding in 2015-2017 te verhogen van 720 aios naar 750 per jaar. Dat betekent voor HOVUmc elk jaar 4-5 aios extra. Dus zoeken we ook 10 extra opleiders! We hebben jullie hard nodig de komende jaren en we hopen dat jullie door willen gaan met opleiden. Daarmee komen we op een heikel punt: de praktijkaccreditering.

Nieuwe vrijstellingsregeling Jullie gaan meer merken van de vrijstellingsverzoeken van aios. Vanaf januari 2015 worden voor aios de mogelijkheden voor het aanvragen van vrijstelling voor gedeeltes van de driejarige huisartsopleiding verruimd. De nieuwe regeling is eenvormig voor alle geneeskundig specialismen vallend onder de Kaderbesluiten van het CGS. De regeling geldt niet alleen voor aios die aangenomen worden vanaf 1 januari 2015, maar ook voor alle aios die dan in opleiding zijn. De nieuwe regeling heet “individualisering opleidingsduur” en gebruikt de term “eerder verworven competenties”. • De vrijstelling wordt vanaf 1 januari 2015 voor aanvang van de opleiding voorlopig toegekend. Vervolgens wordt tweemaal in een voortgangs- gesprek in het eerste jaar daarna getoetst of de vrijstelling terecht is toegekend. Daarna neemt het hoofd een definitief besluit over de vrijstelling. • De aios levert bij het begin van de opleiding een portfolio aan waaruit blijkt dat hij/zij beschikt over de vereiste competenties van het betreffende onderdeel van de opleiding waarvoor hij vrijstelling verzoekt. Aios kunnen hiervoor de betreffende ComBeLs gebruiken.

5 hao-proVUssioneel - september 2014

• Aios die al in opleiding zijn kunnen beoordelen of ze hun huidige aanvraag met het oog op de nieuwe regeling willen uitbreiden of alsnog een vrijstellingsverzoek volgens de nieuwe regeling willen indienen. Wat betekent dit voor opleiders en docenten? De belangrijkste praktische verandering wordt dat een nieuwe aios bij de start van de opleiding voorlopige toestemming vraagt en krijgt. Dit wordt in minstens twee voortgangsgesprekken getoetst. Docent en opleider zullen dus tijdens voortgangsgesprekken bespreken of de aios de competenties ook werkelijk in de praktijk laat zien. Wij stellen ons voor dat de betreffende ComBeLs van de stage waarvoor de aios vrijstelling vraagt de toetssteen worden. Echter het zal best moeilijk zijn om halverwege het 1e jaar de 2e-jaars competenties Spoedzorg, CZ of GGZ te toetsen. Daar moeten we ons als 1e-jaars hao’s en docenten wel op gaan voorbereiden. Derdejaars opleiders kunnen met een vrijstellingsverzoek te maken krijgen als een aios die nu al gestart is en ervaring heeft in de huisartspraktijk (bijvoorbeeld als militair arts) alsnog vrijstelling vraagt voor een deel van jaar 3. Maar dat zal een uitzondering blijven.

Tuitjenhorn Tot slot wil ik jullie op de hoogte brengen van de voortgang in de zaak ‘Tuitjenhorn’. Een jaar geleden is het alweer dat onze opleider Nico Tromp een terminale patiënt een uitzonderlijk hoge dosis morfine gaf. Nico werd geschorst en vervolgd en begin oktober 2013 maakte hij een eind aan zijn leven. De Inspectie Gezondheids Zorg heeft in juni 2014 haar rapport afgerond. Dit heeft lang geduurd, wat ongeduld opriep bij o.a. onze opleidersvereniging en de vereniging praktijkhoudende huisartsen. De inspectie geeft aan dat zij hebben gewacht tot alle betrokkenen in staat waren hun reactie te geven op hun deel van het conceptverslag. Op 27 juni heeft de ministerraad besloten dat het door minister Schippers al toegezegde onafhankelijke evaluatieonderzoek binnenkort van start gaat. Doel van het onderzoek is om te zien wat de rol van iedere betrokken instantie was en welke lessen hieruit zijn te trekken voor de toekomst. De commissie wordt voorgezeten door oud-vicepresident van de Hoge Raad Carel Bleichrodt. Toine Lagro is huisartslid van deze commissie. Uiterlijk 31 januari rondt de commissie haar evaluatie af. Pas daarna zal de inhoud van het IGZ-rapport bekend gemaakt worden.

Geurt Essers, sommigen van jullie kennen hem als docent in leergang 5: Expeditie APC. Geurt is in juni gepromoveerd op het proefschrift ‘Clarifying the role of context in doctor-patient communication’. Zijn onderzoek toont aan dat APC in hoge mate gestuurd wordt door contextfactoren in het consult. En belangrijk voor de huisartsopleider: beoordelaars verschillen sterk in de mate waarin ze de context meewegen. De beoordeling van consulten wordt meer valide als je contextfactoren expliciet benoemt. 6


Berichten Berichtenuit uitde dehao-kwaliteitscommissie hao-kwaliteitscommissie Novembermodule Titel cursus

FEEDBACK OP DE FEEDBACK! 10 kleurige variaties op dit thema

Doelgroep

Opleiders van alle leergangen die in juni niet deel hebben genomen aan de didactische scholing

Cursusdagen

Dinsdag/woensdag 11 en 12 november

Docenten

Theo Voorn (Hoogleraar huisartsgeneeskunde) en Gerrit Hagenbeek (zeer ervaren ex-hao)

Aantal deelnemers

Maximaal 18

Competenties

De opleider 2.2 begeleidt de individuele aios naar zelfsturing in het realiseren van diens opleiding ondersteunt de aios bij het opstellen van diens individuele opleidingsschema ondersteunt bij het formuleren van haalbare leerdoelen en bijbehorend plan van aanpak signaleert ineffectief leergedrag en maakt dit inzichtelijk daagt uit tot het verleggen van grenzen en bespreekt de haalbaarheid bevordert het eigenaarschap van de aios bij diens eigen leerproces 2.3 beoordeelt resultaten en adviseert over de consequenties voor de voortgang bewaakt de representativiteit van het portfolio verzamelt relevante informatie t.b.v. de voortgang en beoordeling van de aios koppelt leerresultaten terug beoordeelt en legt de voortgang in het leerproces vast geeft advies aan het hoofd van de opleiding ten aanzien van de voortgang 3.1 past samenwerkingsvaardigheden gericht toe zorgt voor een heldere taakverdeling, -afstemming en uitvoering met andere (stage)opleider(s) en praktijkmedewerkers identificeert problemen en geeft de aios ondersteuning bij het leren oplossen van (dreigende) conflicten neemt verantwoordelijkheid voor consistentie en continuïteit van de opleiding

Inhoud cursus

Na deze tweedaagse: • Kun je 10 methoden om feedback te geven opnoemen en heb je er met minstens 5 geoefend. • Krijg je een kort literatuuroverzicht over deze methoden. • Heb je meer mogelijkheden om feedback te geven en kun je meer variatie toepassen, afhankelijk van de context. • Krijg je feedback op jouw feedback, zeker als je eigen materiaal meeneemt. • Kan de groep op basis van geïnventariseerde wensen specifiek aandacht vragen voor bepaalde vormen van feedback. • Heb je meer zicht op jouw sterke kanten bij deze leeractiviteit en kun je formuleren wat je beter kunt doen. • Wordt veel aandacht besteedt aan ‘feed forward’ (wat doe je zelf en wat doet de aios met feedback).

Thema’s

• Wat kan ik en doe ik nu op het gebied van feedback geven? • Welke andere mogelijkheden zijn er, welke ga ik oefenen? • Hoe zorg ik ervoor dat er met de feedback ook iets wordt gedaan en hoe volg ik dat?

Werkwijze

• Jouw wensen worden tevoren geïnventariseerd. • Een lichte vorm van voorbereiding hoort erbij. • Presentaties duren niet langer dan 10 minuten. • We oefenen zoveel mogelijk met eigen materiaal. • De groepsgrootte is afhankelijk van het leerdoel. • We maken gebruik van beeldmateriaal zoals foto’s en films. • Je maakt een eigen kort verslag voor jouw praktijk. • We maken een gezamenlijke toets.


Het basiscurriculum – Leergang 0 t/m 4 Junidagen

Het basiscurriculum – Leergang 0 t/m 4 Leergang 1 – De Duizendpoot Caroline Waasdorp

Daar gaan we dan… de eerste leergang in Doorn. Normaal ben ik sociaal best handig, maar nu alleen, net wat te vroeg, tussen alle ouwe rotten sta ik met mijn koffie-tje en voel ik me verloren. Geen enkele bekende collega… Herkent u dit gevoel? Tot ik erachter kom dat ik me bij de verkeerde groep heb aangesloten, iets met transport ofzo… Gelukkig gaat het in mijn eigen groep al een stuk beter; allemaal bekenden van de oriëntatiecursus en startersdagen. leuk om elkaar weer te zien, ervaringen uit te wisselen, maar oh wat duizelt het me… ALVU, IOP, POP, ProVU, ComBeL, Dart-N, APC, Communicatiewiel, van Katwijk, Maas-Globaal, LHK, ga zo maar door… Herkent u dit gevoel?

Dan twee dagen later… Veel en veel wijzer, maar vooral enorm geraakt en geïnspireerd door enthousiaste docenten en eerlijke, betrokken collega’s. Veel ervaringen uitgewisseld, niet alleen op het vlak van opleiden, maar ook allerlei andere huisartsen en privézaken. Gezellige lunches, BBQ en koffiepauzes. En tussendoor de mooiste muziek van alle deelnemers met persoonlijk verhaal erbij. Mooie gesprekstechnieken en rollenspellen gezien van collega’s die zich kwetsbaar kunnen en durven op te stellen. Ik voel me trots dat ik opleider mag zijn… Herkent u dit gevoel?

Dan de introductie van onze begeleiders… Heeft een van de docenten nou echt sandalen met geitenwollen sokken aan? Heeft iedereen wel zijn videoopnames meegenomen? Een nieuwe kennismakingsopdracht met muziek? Help, hoe kom ik deze dagen door? Herkent u dit gevoel?

Bij thuiskomst blijkt de praktijk onder leiding van onze eerstejaars aios op rolletjes te lopen, ik voel me nog trotser en kijk uit naar de volgende tweedaagse in Doorn… Herkent u dit gevoel? 10


Leergang 2 – Leergesprekken Inez te Hennepe

back > confrontatie) en de feedbackregels kwamen we bij het belangrijkste van deze twee dagen: Het bekijken van de meegebrachte leergesprekken. Ik kan nu alleen over mijzelf spreken maar ik was zeer bewust onbekwaam aanwezig in het gesprek met mijn aios.

De tweede leergang: Leergesprekken. Met videoopname en het WK 2014 speelschema in het hoofd begon ik aan deze tweedaagse. Mijn eerste gedachten over deze twee dagen waren: Leuk de groepsgenoten weer te zien. Maar ook Jeuk: weer een verplicht onderwerp van het VUmc. Saaie rollenspelen en strenge eisen. Maar niets bleek hiervan waar. Op de eerste dag maakten wij kennis met Simone, Erik en Moniek. Onze begeleiders voor deze twee dagen. Middels een metafoor moesten wij uitleggen hoe wij ons als opleider zien in het leergesprek. “Lampen laten schijnen. Beeldhouwers van een ruw stuk hout. Klutsen van kennis tot een glad papje. Met wat receptregels iets heerlijks van een gerecht/ aios maken”. Iedereen had een rijke fantasie.

Doordat de groep klein was en het bespreken in twee- en drietallen, voelde het voor iedereen veilig om zich open te stellen voor feedback. Er werd geoefend met de ALVU om zo nog gerichter te kijken naar de video. Daarbij maakten we een persoonlijk leerdoel van onze video. Ik had het nooit gedacht, maar het bespreken van de video’s vond ik leerzaam en leuk. De avond werd afgesloten met een barbecue en natuurlijk voetbal kijken in de bar. Geen tango dit keer. De tweede dag werden er wederom video’s bekeken, met een van de begeleiders erbij. En als afwisseling hadden we het “leiden-volgen”-spel in een regenachtig bos. Waarbij enkelen van ons flink in de maling werden genomen (partnerruil). Bijzonder om te merken dat zo’n simpel spel de opleider-aiossituatie zo goed kan benaderen!

Via deze leuke uitgangspunten in ons leergesprek kwamen we op de jeuk-onderwerpen. Wat opviel was dat de leuk toch meer aanwezig was dan de jeuk.

Via afwisselende onderwerpen zoals “de cirkels van aanspreken” (wens > compliment > kritische feed-

Via de Roos van Leary werden er nog wat kleine details toegevoegd aan een geslaagde tweedaagse. Waarbij ik zeker bewuster bekwaam ben geworden in het leergesprek. Met als verrassende afsluiter een verhaal van Toon van Tellegen, voorgelezen door Simone. 11


Het basiscurriculum – Leergang 0 t/m 4 Leergang 3 – Expeditieleider Daniël Barten

en wanneer “het landt”.

“Kunt u ons de weg naar Hamelen vertellen, meneer?” Kapiteinslog dag 1, het ochtendgloren: In de verte komt de zon al over de heuvel en het torentje van het Maarten Maartenshuis is al te zien door de glasheldere ramen, terwijl wij luisteren naar de enthousiasmerende woorden van ons opleidingsinstituut. Zijn wij er echt klaar voor? Mogen we nu echt naar dit kasteel? Daar waar vele oer-ervaren opleiders ons voor gingen. Voor het eerst zelf op pad als gevorderde opleiders. Leergang drie ligt voor ons; het lijkt nog ver weg daar boven op de berg maar met de volledige bagage van de voorgaande leergangen in onze rugzak lopen wij met volle moed onze eigen expeditie tegemoet. Gaan we netjes over het kiezelpad of lopen we over het gazon? De eerste beslissingen worden genomen. Bij welke inheemse stam zullen we gaan behoren nu Willem, Angela, Chris en Angelique de stuurmannen zijn? Deze nieuw vorm gekregen groep expeditieleden zit vol met persoonlijkheden die de moeite waard zijn eens nader te bekijken. Elk specimen zal zijn steen verleggen om meer stuurkracht te krijgen op de reis van zijn of haar aios. Snel wordt duidelijk dat onze stuurmannen Chris en Angelique veel ruimte laten voor de creativiteit en eigenheid van onze medereizigers. Daar waar de beste stuurlui aan wal blijven staan zullen wij niet blijven. Wij varen met ze mee naar nieuw te ontdekken gebieden en nemen als opleiders onszelf mee op deze spannende reis. De stuurlui horen goed wat alle expeditieleden verwachten van de reis en zijn benieuwd naar waar

Kapiteinslog dag 1, middag: Nog enkele momenten vliegen we alle kanten op maar al snel zijn alle neuzen in dezelfde richting en lichten wij het anker. We zijn onderweg en bekijken de weg die onze eerdere aios met ons hebben afgelegd met onze persoonlijke routekaart. Waar hadden wij onze aios willen brengen en zijn we daarin geslaagd? Via de communicatiedriehoek, die in onze 3Dwereld eigenlijk een piramide is, komen we langs de graancirkels van Kolb en daarna bij De Kern, met al zijn kwadranten. Onderweg hebben we moeten uitkijken voor onze valkuilen, want het is maar al te makkelijk daarin te trappen. De expeditie stopt een moment; hebben we de Cetirizine wel meegenomen in onze reisapotheek? Voor je het weet is de alom bekende Allergie namelijk weer full blown aanwezig.

Kapiteinslog dag 2, een nieuwe dag: Nu de kwaliteiten van onze reisgenoten duidelijk zijn rijst de vraag “hoe leren we van elkaar?”. Waar kan het Voelen het Willen helpen en hoe krijgt de Theoreticus de Doener aan het denken. De groep lijkt uit elkaar te vallen in uitersten. Ieder voor zich en één voor ons allen. Onze stuurlui brengen ons gelukkig terug in rustiger wateren en we zien in dat we elkaar nodig hebben om, samen uit is samen thuis, te komen. Kapiteinslog dag 2, nog enkele uren voor “de voetbal”: Nu is het tijd onze rugzak opnieuw in te pakken. We laten overbodige ballast achter in Doorn en gaan met frisse moed het pad van/ met onze huidige aios bewandelen. We hebben stuurkracht gevonden in het benoemen van wat onze aios kan bezighouden en zullen ze niet zondermeer de richting wijzen als zij ons de weg naar Hamelen zullen vragen, maar hen de route laten beschrijven langs driehoeken, cirkels en vierkanten.

12


Leergang 4 – Doorstart Dennis Wolthuis

Wegens de wedstrijd Nederland - Australië werd de eerste dag ingekort tot 18:00 uur. We mochten kiezen. Voetbal kijken of een wandeling met een gids van natuurmonumenten door de bossen van Doorn. Ik haat voetbal. Komt door een ernstig jeugdtrauma. Ik was altijd slecht in balsporten en werd altijd als laatste gekozen. Een grotere vernedering voor een onzekere puisterige puber is nauwelijks denkbaar. Gezellig weerzien te Doorn Voor de 4e keer alweer met de vertrouwde groep. Dit jaar was er een nieuwe bij. Collega C. Hij heeft de wereld rondgezeild op een supersonische trimaran en zijn dochters zijn amazones op topniveau en hij kan geweldig tekenen. Met een paar halen met de viltstift toverde hij een springruiter te paard op een vel papier van 2 vierkante meter. C. werd direct in de groep opgenomen. Want zo zijn wij. Wij zijn toffe jongens. En meisjes natuurlijk. Na een handige kennismakingsronde werd de lat door docenten Rinel en Harry meteen hoog gelegd. Of we een tekening wilden maken over hoe wij onze toekomst als opleider zagen. Met C. als uitzondering concludeer ik dat huisartsen niet kunnen tekenen. F. 1 tekende een erlenmeyer waar spermatozoïden in zwommen en bloemen uit groeiden. W. tekende een zwart gat met een bungyjumper erboven.

Rorschach-test volgens W. U ziet hier toch wel een bungy-jumper in?

M. tekende een mislukte Zoef de Haas zonder politiepet. Zoef de Haas zonder politiepet? Dat kan echt niet natuurlijk. Maar goed. We blijven aardige jongens onder mekaar. Van de tekeningen van mijn dochtertjes zeg ik ook altijd dat ze er prachtig uitzien.

In duel met de docente

Die wandeling dan maar? Om het hoekje heb ik nog even naar de groep wandelaars gekeken. Oude vrouwen met Nordic-Walking-stokken en loodzware wandelschoenen. Van die legerkisten. Vederlichte Nikes lijken mij veel geschikter maar dat wordt in die tak van sport kennelijk gezien als valsspelen. Kon niet anders dan een tergend trage slentering gaan worden. Ik ben maar een rondje door het bos gaan rennen. Op de 2e dag was de hoofdrol weggelegd voor Laura de actrice. Wij konden feedback op haar oefenen. Laura was geweldig. Ze verstond de kunst om binnen een fractie van een seconde een totaal ander mens te worden. Ik wist het zeker. Laura is een heks. Na het vertrek van Laura ontvouwde zich een interessante discussie over het adagium dat gevoelens benoemd moeten worden. Niet nodig volgens F. 2. 50 miljoen jaar evolutie heeft er immers voor gezorgd dan we geen woorden nodig hebben om elkaars emotie haarfijn aan te voelen. Je moet het maar durven zeggen. F. 2 heeft natuurlijk gelijk. En mocht het wederzijds niet benoemen van emoties tot gevolg hebben dat er een patiënt overlijdt, dan komt het de natuurlijke selectie alleen maar ten goede. M. had nog meer lef. Toen we ten slotte gevraagd werden om op een SMART wijze een DARTN in onze tekening te integreren was voor M. de maat vol. M. haat DARTN nog meer dan ik voetbal haat. ‘Ik kan het niet, ik wil het ook niet en ik doe het niet!’

Zoef de Haas volgens M.

De echte Zoef. Natuurlijk met politiepet.

Tot november. 13



Het basiscurriculum – Leergang 0 t/m 4 Leergang 5 – Gestalt en begeleiding Wim Schuurman

verbonden met elkaar voelt dan wanneer je tegenover elkaar staat; wat ons tot nadenken stemde kijkend naar de gebruikelijke opstellingen in spreekkamers en de wijze waarop leergesprekken gevoerd worden.

Iedereen kan in principe zijn eigen probleem dragen – Gestalt in de begeleiding Nadat ik door Angelika als ‘oudgediende’ gelauwerd was met het nieuwe uithangbord voor de opleidingspraktijken van de HOVUmc, begon ik de opleidersmeerdaagse met veel nieuwsgierigheid. Fijn om ook weer eens een nieuw gezicht te hebben als docent. In één van de sfeervolle stijlkamers van het Maarten Maartenshuis leidde Marten Bos ons op een inspirerende wijze langs aspecten van de Gestalt en hoe die toe te passen in de begeleiding van aios. Gestalt, ontstaan als tegenhanger van de freudiaanse leer, was enigszins in de ban gedaan na de uitwassen in de jaren zeventig waarbij alles wat je dwars zat vooral naar buiten gebracht moest worden met schreeuwen, spugen en slaan op kussens. Het is weer terug in de nuance en wordt weer op velerlei plekken gebruikt. In een kleine intieme groep met 6 opleiders hebben we Gestalt-wijsheden opgezogen en met de concepten geoefend.

We leerden niet te pushen in de begeleiding maar te komen tot een echte subject-to-subjectrelatie zonder zelf object te zijn of de ander tot object te maken en waarbij de basis van de relatie is: ik ben oké, jij bent oké .Daarbij gaat het meer over ‘hoe’ dan over ‘wat’. Alweer een mooi uitgangspunt. Het herkauwen van onze introjecties (door je opvoeding ingelepelde waarheden waar je mogelijk last van hebt) - ben vervolgens gewaar van het woordgebruik - en deze opnieuw te proeven en eventueel uit te spugen kan helpen te begrijpen wat ons aandeel is in de wijze van contact met de ander; plastisch maar o zo inzichtelijk. De zogenaamde contactstijlen die ook nog andere vormen kunnen aannemen dan de introjecties, zoals confluenties (samen, leuk, niet boos), projecties, retroflexies (vluchten in jezelf), deflecties (we gaan ‘t ergens anders over hebben) worden ‘creatieve aanpassingen’ aan de situatie genoemd. Let op de positieve waardering. In zo ’n creatieve aanpassing poog je de compassie met de ander te zoeken. Veel wijsheden, beelden en Gestalt-zinnetjes die kunnen bijdragen aan het repertoire van instrumenten die we allen gebruiken in de begeleiding. Ga op zoek naar de spiegels waarin iemand kan kijken: mijn spiegels zijn niet de jouwe. En besef dat na de ontdekking van je eigen introjecties er ook een liefdevolle kant aan deze boodschappen zit die tot een mild oordeel kan leiden.

Ons ‘gewaarzijn’ (een van de steunpilaren in de Gestalt) is ons bewuster gemaakt en het werd ons duidelijk dat we ‘altijd contact hebben’ met elkaar. Je ‘gewaarzijn’ van/in een situatie kun je gebruiken door dit in te brengen in een begeleidingstraject en de ander erop te laten reageren. Men gaat er vanuit dat er een zelfoplossend vermogen ontstaat als er een dialoog is tussen de verschillende ‘gewaarzijn’. Ook hebben we gevoeld dat het uitmaakt welke letterlijke positie je ten opzichte van elkaar inneemt. Wanneer je schouder aan schouder staat je je meer

Ik verheug me op het vervolg van deze training in het najaar.

16


Het basiscurriculum – Leergang 0 t/m 4 Leergang 5 – Seks, dat spreekt vanzelf Sjors Konijn

Dit was werkelijk, by far, de beste cursus die ik de afgelopen jaren gedaan heb. En dit was nog maar de helft. Ik zie erg uit naar het vervolg in november.

Dat seks vanzelf spreekt, spreekt vanzelf. Maar erover spreken is nog niet zo eenvoudig. Ook in onze groep moeten eerst de tongen losgemaakt worden. De een spreekt vrijer, een ander voorzichtiger. Hoe ver ga ik? Iedereen heeft een andere achtergrond, verleden, normen en waarden. Die beïnvloeden het discours. Maar die beïnvloeden ook mijn handelen als arts. Aan het begin van de cursus maak ik voor mezelf een soort seksuele biografie, om bewustzijn van die invloeden te krijgen.

Gedurende de cursus worden stukken theorie gelardeerd tussen introspectieve opdrachten, rollenspellen en groepsdiscussies. "Ons libido" wordt afgeserveerd en maakt plaats voor een circulair model, waarin seksuele opwinding met remmende en stimulerende factoren een rol speelt. Ik leer hoe een normaal genitaal eruit ziet, maar ook dermatologische afwijkingen die seksuele problemen kunnen geven. Ik leer over medicijnen die niet, en andere die wel, goed voor onze seks zijn. Langzaam wordt me duidelijk wat ik als huisarts zou kunnen met seksuele problematiek, ik moet nog leren hoe, en vooral wat ik als "mijn rol" zie. Maar ik heb nog 2 dagen...


Leergang 5 – Stress- en burn-outpreventie Erik Courant

Hoe hou je je vuur brandend? Met deze vraag hadden zich 16 opleiders ingeschreven voor de meerdaagse in Doorn. Gezien de leeftijd van de aanwezigen (wel veel 50+) zou je veronderstellen dat er een rijk gevarieerd palet aan verhalen van dreigende overspannenheid, stress en burn-out en hoe ermee om te gaan tevoorschijn zou komen. Dat dit in het eerste deel van de cursus maar weinig voor het voetlicht kwam bleek vanwege de opzet die onze deskundige en enthousiaste docenten Anouk Bogers en Claar Spierdijk voor ons hadden bedacht. Het eerste deel van deze meerdaagse was met name bedoeld om het theoretisch kader en begrippenkader nog eens goed onder de knie te krijgen. Onderwerpen die op de eerste dag aan bod kwamen waren o.a. vragenlijsten “Ben ik overspannen?” “Ben ik burn-out?”, vragenlijsten om bronnen van stress op het werk te scoren, Moodboards waarop de aanwezigen hun levensdoelen moesten visualiseren met knipsels uit de Linda, Voetbal International, Garden, H&W,etc. Er werd hard geknipt en geplakt en het resultaat was er naar. Vooral de zin “Men is oud als spijt de plaats inneemt van dromen” die een van mijn collega’s opgeschreven had, bleef mij nog lang bij.

Dag 2 startte met de bespreking van kenmerken van type A en type B persoonlijkheid. Personen met kenmerken van type A persoonlijkheid (o.a. neiging tot perfectionisme, plichtsgetrouw, ambitieus, slecht grenzen bewaken, polyfasisch gedrag = proberen meer tegelijk te doen) zijn gevoeliger om burn-out te raken. Een vragenlijst leerde ons, niet geheel verrassend, dat veel van de aanwezigen min of meer tot deze groep behoren.

Hoe om te gaan met stress en conflicten en de verschillende copingsmechanismen volgde daarna. Belangrijke preventie bij burn-out is o.a. het delen met anderen (bv. collega’s). Nooit te laat om goede voornemens te hebben: een actieplan met doelen op het gebied van werk, privé en gezondheid in de periode die volgt tot de volgende meerdaagse in november was het sluitstuk.

De mindfulness- cq ademoefening daarna gaf de nodige ontspanning, zeker in zo’n lommerrijke omgeving als Doorn waar alleen de vogeltjes in het bos op de achtergrond de stilte tijdens de oefening verdreven.

Heb heel wat ontboezemingen gehoord: “Ik ga later beginnen met spreekuur”, “Toch die vrijdag weer vrij nemen die ik mezelf en m’n echtgenote had beloofd”, “Geen werk mee naar huis nemen” en “Eindelijk(!) wat meer tijd aan mijn gezin besteden”. We zullen in november zien wat daarvan terecht is gekomen.

18


Leergang 5 – Deep Listening Saskia Melchers

Een prachtige ervaring! Aan mij de eer om iets te schrijven over deze cursus, een alternatief in de 5e leergang. Een cursus voor liefhebbers, bij de deelnemers ook opleiders van Utrecht en Groningen, en ik dus, docent bij de HOVUmc. Het gemeenschappelijk aspect van alle deelnemers is hun interesse in de mens en het intermenselijke contact.

Ik heb enorm genoten van de groep en de dynamiek die we onderling creëerden door de vele oefeningen die we samen deden. In drie dagen heb ik een enorme diepgang bereikt met mijn mede-cursisten en heb ik in de veelheid van het aangebodene de volgende punten onthouden, waarvan ik werkelijk nu in de praktijk al gebruikmaak:

Ik heb een luisterpunt gecreëerd waardoor ik een 50/50 verdeling probeer te houden in de aandacht tussen mijzelf en de prater. Ik ben me bewust geworden van allerlei factoren die het luisterveld beïnvloeden. En ben me nog meer bewust van mijn eigen aanwezigheid, en mijn luister-attitude.

De drie dagen zijn voorbij gevlogen en ik verheug me nu al op de terugkomdag in november!!! Dank jullie wel, medecursisten, Rosamund en de HOVUmc die deze cursus aanbood!


Het basiscurriculum – Leergang t/m 4 Leergang 5 – Hoe temmen we het0 evidence beest? Markus Kruyswijk

‘Je moet toch wat’. Zo kwamen de meeste van de deelnemers aan de cursus Evidence Based Medicine, EBM, binnen. Verpakt in mooi ogende leerdoelen was het toch vooral de blijvende ongemakkelijkheid met het zelf pendelen tussen wat er in de spreekkamer gebeurt en wat de wetenschap voortbrengt waardoor deelnemers besloten hadden zich voor deze cursus aan te melden. De een had vroeger wel iets met wetenschap gedaan, de tweede was in een grijs verleden gepromoveerd, de derde werkt bij het NHG maar dan op de verkeerde afdeling, de vierde had tot zijn schrik gepromoveerde aios in de matchingsgroep gekregen, en zo bracht iedereen een eigen verhaal mee. Wetenschap, dat is meer iets voor anderen en niet voor ons weggelegd, dus laten we er maar mee dealen. Zoiets. Katinka Prince en Hans van der Wouden, de docenten, hadden zo hun eigen doel. Dat we EBM leuk zouden gaan vinden. En zinvol. Voor onszelf en voor de leeromgeving van de aios. Tja.

En toch, na een snelle stevige inleiding in de grondslagen en de terminologie van Evidence Based Medicine, waren we al snel in staat zelf een PICO te formuleren (u weet wel, dat moeten onze aios ook zo nu en dan; weet u dat niet, dan hebt u nog iets met uw aios te bespreken). Onderzoeksvragen te over: Waarom zou ik bij een laag-normale vitamine B12-spiegel moeten suppleren? Kan ik niet iedere jongvolwassene die onveilig vrijt blind met een antibioticum behandelen in plaats van eerst een dure test te laten doen? Is die nieuwe laserbehandeling tegen schimmelnagels effectief? Moet je voor een vieze wond echt Biotex groen gebruiken? Al dit soort vraagstukken, waar de meesten van ons wel eens mee worstelen, kunnen gemakkelijk vertaald worden in een zoekopdracht voor de grote medische databases. Daar hebben we namelijk toegang toe. Als het goed is, want verreweg de meeste deelnemers konden zich niet goed herinneren inloggegevens te hebben ontvangen. Daar wordt aan gewerkt.

Het ter voorbereiding rondgestuurde artikel, een verslag van een heuse RCT over het middels een cursus aanleren van kritisch leesvermogen nog wel, had het moreel op voorhand al onder druk gezet. Een ingewikkeld en maar moeilijk te doorgronden onderzoeksverslag uit een gerenommeerd digitaal tijdschrift. Ga er maar aan staan. Wat de meesten er wel uit hadden opgemaakt was dat de deelnemers haast niks hadden geleerd van de cursus. Maar ja, het ging in het onderzoek om een cursus van een halve dag, en wij krijgen vier hele dagen. Extrapoleren mag, hebben we te verstaan gekregen, in ons geval beslist niet.

Na vanzelfsprekend nog een reflectie over hoe we deze nieuw opgedane vaardigheid in de opleidingssituatie kunnen inzetten zijn we, vol plannen, huiswaarts gekeerd. In november gaan we verder.

20


Leergang 5 – Spoedzorg in de huisartspraktijk Lili van Rhijn

"zeer aan te raden"

emend "ademben

t"

levensech

D = Disabilities Bewustzijn: alert? Dat was hard nodig. Er viel veel te leren en dus moesten we voortdurend goed opletten.

Om in stijl te blijven: leeft de SBOH? Reken maar! Het is een zeer levend(ig)e organisatie, die vele ABCDE-cursussen geeft voor aios (naast de 2e-jaars sinds dit jaar ook de 1e-jaars) en vijf keer per jaar voor hao’s. A = Airway Kijken, luisteren, voelen en dan handelen: hard werken, vier dagen achter elkaar.

E = Exposure/Environment Het leek beetje kil op Papendorp in Utrecht, maar er bleken wel erg goede leermaterialen, onderwijsruimtes en uitstekende docenten te zijn. Conclusie: deze STARclass Spoedzorg in de huisartspraktijk voor opleiders is zeer aan te raden. Voor jezelf als huisarts, om bij te blijven bij wat aios leren en omdat het een stimulans geeft in het net iets anders leren hanteren van je ervaring.

B = Breathing De scenario’s die ze ons presenteerden waren regelmatig adembenemend. Levensecht, met acteurs die situaties speelden waarin wij mochten optreden. Daarna kregen we feedback van collega’s, die vrijwel altijd milder was dan het oordeel dat we over onszelf hadden.

De cursussen worden vijf keer per jaar aan hao’s gegeven en je kunt je inschrijven via www.sboh.org Naast of in plaats van een gewone meerdaagse cursus (bij voorkeur tijdens leergang 5).

C = Circulation Eerst was het even een teleurstelling niet met de vertrouwde collega-hao’s van de VU te zijn, maar het samen optrekken met collega’s uit het hele land bleek hartverwarmend: jong, oud, vrouw, man, noord, zuid, oost, west, midden.

De data in 2015 zijn: 10 t/m 13 februari 17 t/m 20 maart 16 t/m 19 juni 29 september t/m 2 oktober 15 t/m 18 december



Lustrum Huisartsopleiding VUmc Harry Schleypen

Samen met ruim 200 deelnemers werd in twee workshoprondes dit thema nader uitgewerkt. Daarbij passeerde een aantal 'good practices' de revue van efficiënte samenwerking tussen de 1e en 2e lijn. Daarnaast was aandacht voor medisch etische dilemma's en de gevolgen van deze ontwikkeling voor de organisatie van het werk.

Op 15 en 16 mei vierde de huisartsopleiding VUmc haar 40-jarig bestaan. Tijdens het Lustrum-symposium met de titel 'Naar een toekomstbestendige huisartsopleiding' in Noordwijk, begroette Nettie Blankenstein ruim 230 deelnemers. Het enthousiaste gezelschap bestond uit stafleden, opleiders en aios. Houten Been Het HoutenBeenTheater, voor de gelegenheid versterkt door Geurt Essers en Chris Rietmeijer, vroeg op ludieke wijze aandacht voor de 'tweede helft' van het consult. Dit resulteerde in een serie krachtige beelden die met veel lol geconstrueerd werden. De stichtelijke woorden van Dominee Gremdaat sloten de bijeenkomst af. Het symposium werd ingeleid door Bart Meijman, hao, en Henriëtte van der Horst, hoofd afdeling huisartsgeneeskunde en ouderengeneeskunde, beiden initiatiefnemers van de beweging 'optimale zorg/dappere dokters'. een toekomstbestendige huisartsopleiding bereidt voor op wat er van de moderne huisarts gevraagd wordt: medisch inhoudelijke expertise, communicatieve vaardigheid, bewust van de context en gericht op het realiseren van optimale liever dan maximale zorg. In de arts-patiëntcommunicatie van de afgelopen periode is terecht veel aandacht besteed aan de verheldering van de hulpvraag. Als een noodzakelijk vervolg hierop, vroegen we nu aandacht voor de gezamenlijke besluitvorming. In de 'tweede helft' van het consult werken de dokter en de patiënt samen aan de beslissingen over het te volgen beleid.

License to care 's Avonds verplaatste het gezelschap zich naar een strandtent, waar zich tegen een prachtig decor een spetterend feest voltrok onder het motto 'license to care'.

Maatschappelijke noodzaak Met dit thema sluiten we aan bij de maatschappelijke noodzaak om de kosten voor de zorg niet onnodig uit de hand te laten lopen én honoreren we de wens van de patiënten om actief betrokken te worden bij de besluitvorming in de spreekkamer.

Met de medewerkers van de huisartsopleiding sloten we op vrijdag het lustrumfeest af met een gezellige strandactiviteit. We kijken terug op een geslaagd lustrum, goed voor de binding met elkaar en inspirerend voor ons als 'leer- en werkgemeenschap'.

24


COMO Gerda Visser

De feedback die jullie geven aan het instituut wordt door mij gebundeld en waar mogelijk of nodig gebruikt om binnen de organisatie een discussie op gang te brengen of beleid aan te passen.

De eerste ronde met het nieuwe evaluatieformulier (de LEOh) zit erop. De ervaringen zijn wisselend. Voor sommige aios was het bijvoorbeeld onmogelijk om de lijst digitaal in te vullen. Ook inhoudelijk hebben we al voorstellen ter verbetering gedaan aan de landelijke commissie. Zo vinden we dat er wel erg veel vragen gesteld worden en is het voor ons de vraag of die onderscheidend genoeg zijn. We hopen dat we volgend voorjaar met een verbeterde versie kunnen werken. Het blijft nog steeds een hele kunst om zoveel mogelijk evaluatieformulieren binnen te krijgen. Vooral bij de aios in jaar 3 is de oogst vaak (te) mager. Jullie zouden kunnen helpen door er zelf actief naar te vragen bij je aios. Een veelgehoord geluid van de stafleden die de voortgangsgesprekken met de ervaren hao’s voeren is dat het dossier zo leeg is. Jullie voortgangsgesprekken winnen aan diepgang als daar zoveel mogelijk input bij gebruikt kan worden. De evaluaties door de aios zijn dan eigenlijk onontbeerlijk! Deze voortgangsgesprekken blijken intussen een erg gewaardeerd onderdeel te zijn geworden. Met de ervaren opleiders voeren Gerrit Hagenbeek en Pieter Bots (beiden (ex-)opleider) deze gesprekken. Vaak lees ik onderaan het verslag de verzuchting hoe prettig het is om eens de tijd te nemen en stil te staan bij hoe je nu eigenlijk bezig bent als opleider. Als ik de verslagen lees dan krijg ik de indruk dat deze voortgangsgesprekken een krachtig instrument zijn om te werken aan het functioneren als opleider.

Zomaar een korte greep uit wat er zoal speelt: • Over de communicatie vanuit het instituut is men doorgaans tevreden. Een enkele keer gaat het nog mis. Ik heb de indruk dat dat vooral speelt bij duo- opleiders wanneer één van de twee bij ons niet als hoofdopleider te boek staat. • De paralleldagen worden wisselend geëvalueerd. Van “met name de ochtend is een sleur” tot “inspirerend en energiek”. We zijn binnen het instituut hard bezig te bekijken hoe het ook anders (en afwisselender) kan! • Een aantal opleiders geeft te kennen graag een wat uitvoerige uitwisseling over de aios te willen met de docenten. Ook hiertoe worden allerlei initiatie- ven ontplooid door de docenten. • Over de verplichte accreditatie hoor ik ook verschillende geluiden. Deels positief: “het heeft mij en de praktijk echt iets gebracht”. Deels kritisch: “inspanningen staan niet in verhouding tot wat het me oplevert”. Wat ik kan zeggen is dat dit punt ook de aandacht van de hoofden (en zeker van Nettie Blankenstein) heeft. Zij proberen tegen te gaan dat er steeds meer van jullie gevraagd wordt en zijn een “onstapelingsproject” gestart. Dat heeft nog niet direct een resultaat opgeleverd, maar we houden jullie op de hoogte. Helle Poulsen en Lili van Rhijn werken aan een project om het leerwerkplan (o.a. eis van de RGS) en het hao-profiel in elkaar te schuiven tot 1 document. We hopen zo overbodig extra werk voor jullie te voorkomen. Mogelijk is er op deze manier ook inhoudelijk nog iets te winnen! Op de website staat inmiddels een nieuw stuk met een beschrijving van de werkwijze van COMO. We hopen dat dat bijdraagt aan de transparantie van ons handelen. Belangrijk blijft dat we daarover zo nodig met elkaar in gesprek blijven!

LORENZO


Junidagen

Hoe tevreden ben je als hao? Helle Poulsen

Hoe tevreden ben je als hao aan de VU? Sinds 2010 verspreidt onze huisartsopleiding een hao-tevredenheidenquête. Deze enquête, die we een keer per twee jaar versturen, is een onderdeel van ons kwaliteitsbeleid. Voor ons als opleiding is de informatie uit de enquête heel belangrijk om zicht te krijgen op waar je als opleider tevreden over bent en waarover minder of nog niet. Deze informatie gebruiken we voor het verbeteren van o.a. de scholing en de samenwerking rondom de aios. Medio oktober a.s. zal de enquête weer uitgezet worden. In tegenstelling tot de eerste twee keer is de enquête nu iets bijgesteld en zijn we o.a. ook

benieuwd naar jullie mening over het onderdeel “wetenschappelijke vorming” op de paralleldagen. De resultaten bespreken we in ons hao-team en met het hoofd van de opleiding. Het verslag van de resultaten uit de enquête en daaruit voortvloeiende actiepunten voor ons als opleiding, zullen we in de proVU van maart 2015 publiceren. Elke keer zijn we verheugd over het grote aantal ingevulde enquêtes! Dus de vraag medio oktober zal weer zijn: zet hem op en geef ons jouw mening! Contactpersoon voor hao-tevredenheidenquête is Helle Poulsen ([email protected])

Proefschrift huisarts Willemjan Slort

Willemjan heeft op basis van literatuur en interviews een onderwijsprogramma ontwikkeld voor APC in de palliatieve fase. Dit programma is getest bij huisartsen en aios.

Hij heeft gezocht naar factoren die een rol spelen bij de communicatie tussen huisarts en patiënt in de palliatieve zorg. Met de resultaten heeft hij een nieuw onderwijsprogramma ontwikkeld voor huisartsen en huisartsen-in-opleiding. Centraal in dit programma staan de Aanwezigheid van de huisarts voor de patiënt, de Actuele onderwerpen die de huisarts aan de orde moet stellen en het Anticiperen op diverse scenario’s. Vervolgens heeft hij onderzocht of dit AAA-programma de communicatie van huisartsen en huisartsen-in-opleiding verbetert. In dit onderzoek werd geen effect van de training gevonden, maar er werd wel aangetoond dat sommige onderwerpen veel minder vaak werden besproken dan andere. Uitgebreid wordt gereflecteerd op de factoren die het aantonen van effectiviteit bemoeilijkt hebben. Deze reflectie levert aanbevelingen op voor de praktijk, het onderwijs en toekomstig onderzoek op het gebied van huisarts-patiënt communicatie in de palliatieve zorg.

General practitioner patient communication in palliative care • Availability • Current issues • Anticipation

Willemjan Slort

Zijn AAA-checklist geeft de belangrijkste aandachtspunten: Aanwezigheid (bereikbaar, actief luisteren en samen besluiten nemen), Actuele onderwerpen (diagnose/ prognose, behandeling, wensen voor de korte termijn, unfinished business) en Anticiperen (op complicaties, op het feitelijk sterven en wensen en beslissingen m.b.t. het levenseinde).

Willemjan Slort (1958) is huisarts in Zevenbergen en heeft bij de afdeling Huisartsgeneeskunde van het VU medisch centrum in Amsterdam onderzoek gedaan naar de huisarts-patiënt communicatie in de palliatieve zorg.

General practitioner - patient communication in palliative care Availability | Current issues | Anticipation

Op vrijdag 19 september om 11.45 uur verdedigt huisarts Willemjan Slort in de aula van het VU- hoofdgebouw zijn proefschrift ‘General practitioner – patient communication in palliative care’.

Willemjan Slort


HAOVU Hans Burggraaff

De HAOVU is actief voor jou! Terwijl voor velen in Nederland gevoelens in een achtbaan gaan door een WK voetbal en vlucht MH17,

Ook de nasleep van Tuitjenhorn heeft nog steeds onze bestuurlijke verontwaardiging. Onze brief aan de UvA is buiten de HAOVU uitgelekt en staat hierbij in miniatuurformaat.

zijn er voor jou zaken behartigd door bestuursleden van de HAOVU. Wij hebben in reactie op de onvrede onder een groot aantal opleiders van de HOVUmc over de NPA kernachtig onze bezwaren tegen de huidige NPA-accreditatie aangegeven: • betrekkelijk hoge kosten, waar onvoldoende com- penserende inkomsten tegenover staan • onduidelijke nut voor/onvoldoende toegesneden op de huisartsopleider • de ervaren omvang en werklast van accreditatie, met de schijn dat het alsmaar meer wordt, in com- binatie met een gebrek aan gevoel van urgentie dit te willen begrenzen bij de NPA • de soms ongepast onaangename bejegening door accrediteurs • de dwingende time-outloze onafgebrokenheid van het accrediteringsproces • het ogenschijnlijke gemak waarmee de NPA aan klachten van huisartsopleiders voorbijgaat • het ontbreken van het geluid van een huisartsopleider in het college van deskundigen Een afvaardiging van het bestuur van de HAOVU zal over deze bezwaren spreken met de NPA. Input is welkom. Als je op de hoogte wilt blijven kun je meer informatie krijgen door je aan te melden bij de HAOVUgroep op HAweb of door een mail te sturen naar het HAOVU-bestuur ([email protected]).

28


Insider - Het nut van een calamiteitenbespreking Wouter van Kempen

Onlangs was ik, samen met mijn aios, betrokken bij de uitgebreide bespreking van een zogenaamde ‘calamiteit’. Vier maanden eerder was een patiënt overleden waarbij de nevendiagnose CVA werd gemist. Wij waren door de medisch leider van de spoedpost uitgenodigd voor een reconstructiegesprek. Het ging niet om een klacht van de familie, maar er was een ‘MIP-melding’ gedaan door de eigen huisarts van de patiënt. Deze had vraagtekens gezet bij de handelwijze en de procedure die door de verschillende dienstdoende huisartsen was gevolgd. Eerst een korte beschrijving van de toedracht. Tijdens een weekenddienst kwam er een melding binnen van een zieke man met koorts en verwardheid. De triagiste heeft de echtgenote van de patiënt uitgebreid gesproken. Zij oordeelde dat een visite op korte termijn nodig was. De visitearts heeft de patiënt onderzocht en vond geen aanwijzingen voor een CVA, wel restverschijnselen van een eerder CVA. Hij concludeerde dat er sprake was van een pneumonie en gaf antibiotica. De volgende ochtend ging het niet goed met de patiënt. Toen hij wilde gaan zitten viel hij op de grond. Hij kon niet meer overeind komen. Zijn vrouw kon hem niet helpen en belde 112. De ambulanceverpleegkundigen hebben hem op de stoel gezet en de vitale functies gecontroleerd. Die waren allemaal goed. Ook geen aanwijzingen voor een nieuw CVA. Vervolgens werd ik (als regiearts) gebeld door de ambulanceverpleegkundige met dit verhaal. Ik hoorde geen alarmverschijnselen. Mijn veronderstelling was “verzwakte man met een pneumonie” en adviseerde om het aan te zien. Doorgaan met de antibiotica. Later op de dag ging het toch slechter met de man. De zoon dringt aan op een nieuw onderzoek. De triagist laat nu de patiënt naar het ziekenhuis komen. Hij wordt gezien door een consultarts die vervolgens de internist inschakelt. De man wordt opgenomen. Zijn toestand verslechtert. Op de gemaakte CT-scan van het hoofd wordt een bloeding rechts frontaal gezien met doorbraak in de ventrikel. Hij wordt opgenomen in het AMC en overlijdt 2 dagen later. Onze HAP heeft een calamiteitencommissie. Hierin zitten diverse huisartsen en medewerkers van de spoedpost. In dit geval is het handelen onder de loep genomen van de triagisten, visitearts, regiearts, ambulanceverpleegkundige en consultarts die de patiënt uiteindelijk doorverwees. De kernvraag was: kunnen we basisoorzaken van het gebeuren vaststellen en de kans op herhaling binnen

de spoedpost mogelijk verkleinen? De reconstructie was zeer goed mogelijk omdat alle gesprekken op de band stonden en de verslaglegging beschikbaar was. Vooraf hadden alle betrokkenen het verzoek gekregen om m.b.v. de PRISMA-methode een verslag van de feitelijke gebeurtenissen te schrijven, alsmede een reflectieverslag. PRISMA staat voor Prevention and Recovery Information System for Monitoring and Analysis. Deze analysemethode is in eerste instantie ontwikkeld om het menselijk falen in de chemische industrie te onderzoeken maar wordt momenteel ook toegepast in de gezondheidszorg*. In een PRISMA-analyse worden incidenten weergegeven in een oorzakenboom die door zijn visuele weergave onderliggende factoren en omstandigheden makkelijk leesbaar maakt. Hieruit zijn conclusies te trekken die moeten leiden tot verbetermaatregelen. Bovenaan de oorzakenboom staat de gebeurtenis die aanleiding geeft voor de analyse, bijvoorbeeld opname in een ziekenhuis of overlijden van een patiënt. Onder deze topgebeurtenis worden alle directe oorzaken beschreven. Als topgebeurtenis werd hier geformuleerd: “nevendiagnose CVA gemist”. Daarna de waarschijnlijk gemaakte fouten: 1 Signalen mogelijk nieuw CVA zijn niet opgemerkt 2 Er wordt te veel voortgeborduurd op de diagnose pneumonie. In zo’n bespreking komen alle betrokkenen aan bod. De gespreksleider bewaakt het proces. Er worden aanvullende vragen gesteld. Als basisoorzaken voor 1 werden genoemd: anamnestisch niet opgemerkt dat patiënt tevoren neurologisch beter functioneerde (menselijk) en de lokalisatie van de bloeding rechts frontaal is bij lichamelijk onderzoek een verraderlijke plek voor diagnosestelling (patiënt gerelateerd). Als basisoorzaken voor 2 werden genoemd: de ambulanceverpleegkundige neemt diagnose pneumonie over (menselijk), de regiearts neemt diagnose pneumonie van eerste huisarts en hulpvraag ambulanceverpleegkundige over (menselijk). Procedure overleg ambulance – (regie)arts nog onvoldoende bekend (organisatie). Het is namelijk de bedoeling dat de (regie)arts na een overleg met het ambulancepersoneel ook contact moet hebben met de patiënt zelf of diens familie. Ook werd geconstateerd dat de triagiste die als eerste de melding kreeg wel degelijk dacht aan een CVA, maar dat onvoldoende heeft genoteerd, zodat de visitearts minder gealarmeerd was. Deze calamiteitenbespreking werd door alle betrokkenen als zeer nuttig ervaren. Mijn aios was hier ook bij aanwezig. Hoewel zij niet direct betrokken was bij de casus, was het toch erg leerzaam. De spoedpost zal de casus gebruiken in haar onderricht aan artsen en triagisten. Ikzelf ben weer eens met de neus op het feit gedrukt: “ga nooit klakkeloos af op de gestelde diagnose van je voorganger”. *http://www.btsg.nl/infobulletin/Prisma%20methode.html 29


Wetenschappelijke vorming op Aruba Hans van der Wouden

Jolijn de Graaff

In april 2014 reisden wij af naar Aruba. In overleg met de opleiders werd er, naast aandacht voor het reilen en zeilen van de opleiding, tijd besteed aan wetenschappelijke vorming. Een dagdeel werd besteed aan ‘Belbin’ en ieders rol in de groep. Maar de hoofdmoot was deze keer ‘wetenschappelijke vorming’. De opleiding van de opleiders komt zoveel mogelijk overeen met wat er in Amsterdam gebeurt. Tijdens het eerste dagdeel gaf Hans een inleiding Evidence Based Medicine (EBM) voor de opleiders: PICO, de evidence piramide, waar zoeken, hoe zoeken, systematic reviews, randomized trials. Vervolgens inventariseerden we welke thema’s de komende dagen aan bod zouden moeten komen. Er kwamen drie onderwerpen op tafel: oefenen met zoeken, opfrissen epidemiologische begrippen zoals Number Needed to Treat en kritisch lezen.

De volgende ochtend was ingeruimd voor de vier aios, waarbij ook nog een co-assistent van het VUmc en de huisarts bij wie ze stage liep aanschoven. Zoals eerder opgemerkt heeft onze scholing op Aruba een welkome spin-off voor andere medici. Van de vier aios volgen er drie de volledige huisartsopleiding op Aruba, de vierde deed alleen zijn verpleeghuisstage op het eiland. Ook deze groep werd ingewijd in de beginselen van EBM. Als huiswerk werd de aios gevraagd om in twee dagen(!) een Critically Appraised Topic (CAT) voor te bereiden. We sloten af met het bespreken van enkele vragen uit het EBM-domein uit de laatste LHK.

’s Middags gingen we verder met de opleiders: oefenen met eigen vragen, PICO-systeem en zoeken. Daarna kwam een artikel aan bod waarin een casus werd beschreven van een meisje dat gestoken was door een Caraïbische schorpioen. We bespraken de voors en tegens van zo’n gevalsbeschrijving.

De volgende dag was weer voor de opleiders, de eerder genoemde co-assistent en haar begeleider. De diagnostiek van urineweginfecties bij jonge kinderen was het onderwerp van een tweede sessie over kritisch lezen. De lezing van Tim Harford over Archie Cochrane (op ted.com) maakte veel indruk. We discussieerden over de vraag hoe je de ondersteuning van de wetenschappelijke vorming zou kunnen borgen. Een epidemioloog van de Curaçaose GGD zal gepolst worden om te zien of er dichter bij huis hulp beschikbaar is. Zaterdagochtend was de afsluitende sessie, waar de vier aios hun voorbereide CAT presenteerden aan elkaar en de opleiders. De onderwerpen waren zeer afwisselend: dosisverhoging van antidepressiva, de behandeling van hielspoor (frequent voorkomend bij Arubaanse vrouwen), cranberry's ter voorkoming van recidief urineweginfecties en voedingssupplementen ter genezing van doorligwonden. Goede presentaties, kritische reflectie en goede discussies. De groep was enthousiast en de evaluaties waren erg positief. Een greep uit de feedback: “Leuker dan ik verwacht had”, “Ik snap nu hoe een forestplot werkt”, “Meer mee doen tijdens de terugkomdagen”. We kijken terug op een geslaagde expeditie!

Athene cunicularia arubensis, Papiamento: shoco

30


Terugblik op 20 jaar opleiderschap Joost Boink

Het ambulancepersoneel had gelukkig wat meer spierkracht en zo kon hij worden opgenomen.

De redactie heeft mij gevraagd om een stukje te schrijven voor proVU vanwege mijn aanstaande pensionering. Inmiddels ben ik bijna 66 jaar en ik werk nog steeds met plezier. Ben nu bezig met het opleiden van mijn 18e of 19e aios, ik heb het niet precies bijgehouden. Een paar gebeurtenissen zijn misschien wel memorabel.

Als ik nou terugkijk dan was het vroeger vaak hectischer en het was thuis ook vaak drukker vanwege de diensten die van huis uit geregeld werden. De komst van de doktersposten heeft het m.i. mede mogelijk gemaakt om het vak zo lang te blijven volhouden. We verzetten tegenwoordig misschien wel veel meer werk, o.a. voor mensen met een chronische aandoening. De praktijkondersteuners leveren daar een substantiële bijdrage aan. Ik denk dat de kwaliteit van ons werk dank zij de NHG-standaarden en het protocollair werken zeker vooruit is gegaan. De aios hebben ook een positieve bijdrage geleverd door hun vele kritische vragen; zij hielden ons scherp.

Wat onze assistentes in ieder geval heel bijzonder vonden dat bijna al mijn aios gedurende het opleidingsjaar zwanger geworden zijn. De mannelijke aios uiteraard uitgezonderd. Het waren zeer ‘vruchtbare’ jaren die ik niet graag had willen missen. De planning was bij de een wat beter dan bij de andere, maar één sprong er echt uit: precies op de datum van de certificaatuitreiking ging het zwangerschapsverlof in. Dat is pas echt time management. Mijn eerste aios was nog erg jong , zij kwam zo uit de schoolbanken. Ze was heel erg enthousiast en hing aan mijn lippen. Ik wist toen nog niet veel van het opleiden, gedroeg me als een leermeester en vond het eigenlijk wel mooi die belangstelling. Mijn vrouw dacht dat er wat meer achter stak en was er niet bepaald gelukkig mee. Gelukkig is het allemaal goed gekomen. De ‘grande psychiatrie’ komt tegenwoordig minder vaak voor, maar heeft altijd een geweldige impact gehad, zowel op de aios als op mijzelf. Zo was er een keer tijdens een avonddienst een ambtenaar psychotisch geworden op zijn werk. De schoonmaaksters van het kantoor troffen hem helemaal in de war aan. Hij had zich geheel ontkleed, zijn schoenen en kleding allemaal in de wc gepropt. Een spoedvisite, de huisartsenpost bestond nog niet, mijn aios ging er alleen op af. Zij vroeg mijn hulp erbij en uiteraard de voorwacht van de RIAGG. Bij de politie vroeg zij om twee, liefst sterke, mannen. De man was niet te kalmeren en praten was ook geen optie, hij moest worden platgespoten. Dat lukte ons beiden niet. De twee gearriveerde vrouwelijke agenten hadden wel hele grote handschoenen aan, maar waren niet bij machte de man in bedwang te houden.

Nog wat wensen voor de toekomst. Graag zou ik de marktwerking in de gezondheidszorg afgeschaft zien worden. Wij zijn geen verkopers en willen ook niet commercieel zijn, dat hoort ook niet in ons vak. Dat de politiek zich tot dit beleid heeft laten verleiden is alleen ingegeven door de bezuinigingsdrift. Door de lobby van de verzekeraars is men gaan geloven dat het goedkoper zou worden, het tegendeel blijkt. Alleen hun macht en de overwinst is geweldig toegenomen. Een andere wens waar we misschien iets meer invloed op hebben: stop de feminisering van de huisartsgeneeskunde. Dat kan door bij de selectie beide geslachten gelijk te verdelen. Dat blijkt geen discriminatie, het wordt namelijk ook toepast op de hogere hotelscholen. Tot slot wil ik iedereen van de opleiding en mijn collega-opleiders hartelijk bedanken voor de prettige sfeer en alle wijze lessen en tips die ik van jullie heb gekregen. Ik wens jullie alle goeds, zowel persoonlijk als voor ons vak in de toekomst, want het zal druk worden. 31


Uitzwaaien Uitzwaaien Prikbord Interstavendag in het Evoluon in Eindhoven Op donderdag 2 oktober org aniseert Huisartsopleiding Ma astricht de interstavendag. Omdat ook zij 40 jaar bestaan is dit een ext ra feestelijke bijeenkomst. Van elk opleidingsinstituut is er plek voo r 10 hao's. Wil jij er graag heen? Meld je dan uiterlijk 12 septem ber aan bij Samantha Paijens (s.paije [email protected]). Zij geeft op 15 sep tember de eerste 10 namen doo r aan de organisatie. De interstavendag is bedoeld als dag van ontmoeting en uitw isseling tussen alle genodigden van de acht Huisartsopleidingen. De locatie is het lang geleden gebouwde, maar immer futuri stische Evoluon in Eindhoven. Het eve nement speelt zich af op de rin gen. The sky is the limit! Het onderwerp is innovatie van onderwijs. Na een spetterende opening door aios (de dokters van de toekomst!) verspreiden we ons in de ruimte. We gaan elkaar exp erimenten en nieuwe vormen van onderwijs ‘aan de hand doen’. Geen workshops of powerpoin t-presentaties, maar stands waar (vir tueel) iets te halen valt. Bij de ‘out of office’corners kan er worden gerust, gedronken en ontmoet. Er is geen indeling of volgorde. Iedereen kan aansluiten bij wa t hem/haar op dat moment het meest interessant lijkt.

Uitje hao-team Op maandag 23 juni heeft het hao-team genoten van een relaxed teamuitje. In twee fluisterbootjes zijn we door Waterland gevaren, met aan boord een goedgevul de picknickmand. Wat een paradijsje zo dichtbij! En het weer werkte fijn mee!

32


Nog geen op

Tijdens de m opleidingspra iedereen was bordje hebt e tijdens de vo Paijens in ka meeneemt.

Ook een foto met he t bordje in de proVU? Op pagina 4 staan en kele foto's van oplei ders met hun praktijkond ersteunder of aios bi j het opleidingspraktijkbo rdje. Wij vinden het leu k om meer van zulke foto's te plaatsen. Bij voorbeeld met het opleidi ngsteam van opleide r(s) en assistente(s).

ingspraktijkbordje?

en opleid

or ni zijn de bordjes vo de meerdaagse in ju eeld in Doorn. Niet ngspraktijken uitged , dus als je nog geen n was daar aanwezig n een wilt, haal deze da hebt en er wel graag a ag op bij Samanth de volgende paralleld n vraag of de aios er ee s in kamer 9C-02. Of emt.

De foto's kunnen ge maild worden aan Sylvia Vlak (s.vlak@vu mc.nl)

naar Suriname! Huisartsopleiders ook in 2015 voor de 8e keer met een groep In april van dit jaar gingen wij een interessant congres hao's naar Suriname. We hadden inaamse huisartsen samen waarbij de Nederlandse en Sur iedere keer weer een goede werden nageschoold. Het blijkt formule. eslagen weg voort. De nascho Ook in 2015 gaan wij op de ing april. lingsreis zal zijn van 16 t/m 25 ft maar liefst 20 plaatsen gereDe opleiding van Nijmegen hee 10 plaatsen over! serveerd. Er zijn dus nog maar i€ 2800. Je krijgt 15-20 accred De kosten bedragen ongeveer kenheid bij de voorbereidingen tatiepunten. Bij actieve betrok voor leergang 5. kan het gelden als alternatief me, meld je dan snel Wil je een keer mee naar Surina [email protected] aan bij Wouter van Kempen: ma 33 hao-proVUssioneel - september 2014

Agenda 2014/2015

POH-middagen 2014 In 2014 is er nog een scholingsmiddag voor praktijkondersteuners op 25 september.

NHG-Congres 2014 Het NHG-congres is dit jaar op vrijdag 21 november in de RAI in Amsterdam.

Praktijkassistentendagen 2014 en 2015 3e jaar start maart 2014: donderdag 2 oktober 3e jaar start juni 2014: donderdag 12 februari 3e jaar start sept. 2014: donderdag 12 februari 1e jaar start sept. 2014: dinsdag 17 februari

Startersdagen 2015 Voor beginnende opleiders na hun eerste koppeling: 21 januari en 18 februari 2015 van 9.30 tot 16.30 uur op het instituut

De uitnodiging wordt t.z.t. verzonden door de onderwijsassistent van het desbetreffende jaar. Keuzeworkshops hao's 2014 Er zijn keuzeworkshops voor hao's tijdens de paralleldag op dinsdag 21 en donderdag 23 oktober. LHK-toets oktober 2014 voor opleiders De Landelijke Huisartsgeneeskundige Kennistoets die in oktober 2014 wordt afgenomen bij aios is de hele maand november beschikbaar voor hao's. De uitslag krijg je direct na afname op je scherm te zien. Je kunt de toets onderbreken en op een later moment ermee verder gaan, mits de toets op één dag gemaakt wordt. De inloggegevens ontvang je per e-mail van Huisartsopleiding Nederland.

Oriëntatiecursus 2015 Vrijblijvende, geaccrediteerde en kosteloze cursus voor belangstellende huisartsen op 2 en 3 februari en op 2 en 3 september 2015 van 15.00 tot 15.00 uur in Conferentiecentrum Zonheuvel in Doorn. Informatie en aanmelden bij Sylvia Vlak (s.vlak@ vumc.nl). Meerdaagse 2015 In 2015 zijn de meerdaagse op 9-11 juni en 17-19 november.

Bezoek Centrale Huisartsenpost Almelo aan HOVUmc Op vrijdag 17 januari jl. hebben wij, de triageassistentes van de Centrale Huisartsen Post Almelo, een bezoek gebracht aan de Huisartsopleiding van het VUmc in Amsterdam (HOVUmc). Vanuit dit instituut worden de aios opgeleid die wij geregeld tegenkomen tijdens onze diensten op de spoedpost. Samen met Willem Veerman (huisartsopleider en tot maart 2014 tevens docent aan de HOVUmc), Thil Tolkamp (gedragswetenschapper en docent aan de HOVUmc) en vier eerstejaars aios Claudia, Jetske, Marieke en Soury hebben we de tijd in de bus benut met uitleg en voorbeelden over de zeven specialismegebonden competenties voor een aios in het eerste jaar. Aangekomen in Amsterdam werden we ontvangen door Harry Schleypen, vervangend hoofd van de HOVUmc, met een interessante uitleg over de opleiding tot huisarts. Hiernaast legde hij uit waarom spoedzorg een belangrijke schakel is in de huisartsenzorg en dus ook in de opleiding. Hierna zijn we rondgeleid op de etages van de HOVUmc.

Na de lunch zijn we in groepen met de kernkwaliteiten van Ofman (kernkwaliteitenkaartspel) aan de slag gegaan en hebben we zelf een persoonlijk kernkwadrant gemaakt. Het was een geslaagde dag. We hebben inzicht gekregen in de opleiding van de aios en hebben als triageassistentes het idee dat we nog meer ons steentje bij kunnen dragen aan de opleiding van de aios. De ideeën hiervoor zijn gedurende de dag al geopperd. Het team van de CHPA wil Willem Veerman en de HOVUmc bedanken voor de uitnodiging en de zeer geslaagde dag. Carla Mollink (mede namens de andere triageassistentes)

34


Identiteit. "weer veel geleerd!" "leuker dan verwacht" "inspirerend" Angelika Raths

Recommend Documents