iDeeën WMO conferentie EEnzaamheid
2
Voorwoord Inspirerend! Dat vond ik van de Wmo-conferentie met als thema eenzaamheid op 22 september 2010. Een breed thema en daarom ben ik blij dat er zoveel organisaties vertegenwoordigd waren. Verschillende ideeën zijn besproken om eenzaamheid te signaleren, voorkomen en bestrijden.
3
Verschillende groepen kwamen aan bod: van ouderen tot jongeren en van mantelzorgers tot mensen met een hulpvraag. Interessant is ook dat uit de ideeën blijkt dat alle deelnemende organisaties op hun eigen manier een bijdrage kunnen leveren aan het verminderen van het aantal eenzame mensen in Zoetermeer. Ik kijk daarom terug op een inspirerende middag met veel verfrissende ideeën. Alle ideeën hebben we gebundeld in dit boekje. Veel ideeën zijn uitvoerbaar, ook zonder de inzet van de gemeente. Daar ben ik blij om. U, als professional en/of vrijwilliger weet vanuit de praktijk waar behoefte aan is. Bovendien staat u dichter bij de mensen die het betreft. De ideeën gaan uit van vertrouwen geven en verantwoordelijkheid geven aan inwoners. Dat noemen wij als ambitie “grote mensen, kleine overheid”.
Gaat u aan de slag met één van de initiatieven uit dit boekje? Laat het ons dan weten, zodat niet meerdere mensen energie steken in hetzelfde project. Wij kijken zelf ook welke ideeën passen binnen het Actieplan Eenzaamheid en het nieuw op te stellen Meerjarenbeleidsplan Wmo en zullen hierop actie ondernemen. Ik wens u veel plezier met dit boekje en hoop binnenkort nieuwe initiatieven tegen eenzaamheid in de stad terug te zien. Bij het uitwerken en opzetten hiervan, geef ik u nog twee gedachten mee van de open space-methodiek: “Het begint wanneer het begint.” en “Als het klaar is, is het klaar.” Kortom, u heeft de touwtjes in handen! Frank Speel Wethouder Welzijn en Zorg
4
Wmo-conferentie Bij het bedenken hoe eenzaamheid kan worden tegengegaan, is de kennis en ervaring van mensen uit het veld nodig. Met die reden hebben we een breed palet aan deelnemers uitgenodigd en voor een bijzondere werkvorm gekozen. In de ‘open space’-methodiek lanceren deelnemers ideeën die bij hen opkomen en die zij willen verkennen met anderen. Alles mag, alles kan. Het is geen brainstorm, maar een middel om samen een agenda te bepalen. In dit geval de agenda voor het bestrijden van eenzaamheid in Zoetermeer. De bijeenkomst startte in een grote kring met een kort openingswoord, uitleg van de regels en de centrale vraag: “Wat kunnen we samen doen om de eenzaamheidsproblemen in de stad te signaleren en terug te dringen”. Deelnemers zetten vervolgens de thema’s die zij het belangrijkst vonden op de agenda. Verschillende ideeën, problemen, technische of praktische vraagstukken of oplossingen werden genoteerd en op een rooster geplakt.
5
Vervolgens ontstonden spontaan groepen. Als belangrijkste regel daarbij gold, dat ‘je precies moest doet waar je zin in had’. De opbrengst per groep is door de deelnemers zelf op schrift gesteld en na afloop plenair gedeeld. Ruim honderd mensen hebben die dag in een ontspannen sfeer creatief en constructief nagedacht over het bestrijden van eenzaamheid.
De conferentie leverde twintig ideeën op om eenzaamheid in Zoetermeer aan te pakken. Deze ideeën vindt u in dit boekje. Bij elk idee staan de deelnemers die aan het idee hebben meegedacht. Door de vrije werkvorm kan het zijn dat deelnemers die later zijn aangehaakt niet staan vermeld.
6
1. Wat is eenzaamheid? Doel: Verkennen wat eenzaamheid is om zo de juiste mensen te kunnen helpen en na te gaan waar de eigen verantwoordelijkheid ligt.
Iemand die eenzaam is, heeft het gevoel nergens bij te horen en alleen op de wereld te zijn. Eenzaamheid vind je onder alle groepen in de bevolking. Jongeren zijn vaak een kortere periode eenzaam, terwijl ouderen chronisch eenzaam kunnen zijn. Niemand kan voor een ander bepalen of die persoon eenzaam is. In Zoetermeer is hulpverlening ruimschoots aanwezig. Huisartsen kunnen signaleren en doorverwijzen. Ook de servicedienst van hulpmiddelen of een medewerker van Eneco kunnen eenzaamheid opmerken en melden bij de hulpverlening. Maatwerk is geboden: niet iedereen houdt van groepsactiviteiten. Een maatje of (telefonisch) steunpunt kan ook iemand van dienst zijn.
Deelnemers: Trude van Koerten, Patricia de Jongh, Boudewijn Tiggelman, Jane, Janine, Marco Jungschlager, Hengameh Fallahi, Kees Godefrooij, Irene van Swieten, Bob, Gonny Burton, Wouter Reitsma en Nawzad Sulaiman.
7
2. Respect en eenzaamheid Doel: Eenzaamheid onder ouderen tegen gaan door ontmoetingsruimten bij woonzorgcomplexen beter te benutten en mensen aan te spreken op onwenselijk gedrag.
Angst voor groepsvorming, onderlinge ruzies of om gekwetst te worden kan ertoe leiden dat ouderen geen gebruik maken van een ontmoetingsruimte in een woon- of woonzorgcomplex. Een oplossing is dat ouderen in een gespreksgroep van Humanitas met elkaar gedragsregels afspreken. Ook kunnen ouderen een training volgen om andere ouderen op hun gedrag aan te spreken. Hierbij krijgen ze ondersteuning van een professionele kracht.
De gemeente en betrokken organisaties kunnen een campagne ontwikkelen om respectvol gedrag te bevorderen. Respectvol gedrag bevorderen kan overigens al op jonge leeftijd. Leerlingen van basisscholen kunnen via voorlichting leren hoe het is om gehandicapt te zijn door bijvoorbeeld de stichting Voorkom. De gemeente en woningcorporaties kunnen gezamenlijk voorzieningen voor doven ontwikkelen.
Deelnemers: Linda Hazenkamp, Marieke Bosch, Marlies Los, Willem Crebolder, Rob Vooijs, Aleidus Aalderink.
8
3. Invloed van pesten op ouderen Doel: Eenzaamheid verminderen door het pesten onder ouderen tegen te gaan.
Pesten onder ouderen blijkt een groot probleem te zijn. Om hiervoor oplossingen te vinden, is het belangrijk om de oorzaken van pestgedrag te achterhalen. Bij 80-plussers blijkt dit gedrag vaak uit angst, onzekerheid of rouw en verlies voort te komen. Assertiviteitstrainingen of trainigen voor omgaan met pesten en depressie kunnen uitkomst bieden. Andere oplossingen zijn signalerend huisbezoek met extra aandacht voor buddy’s, preventieve voorlichtingsbijeenkomsten over ouder worden en leren leven met een zorgbehoefte. Parnassia Preventie kan de trainingen en voorlichtingsbijeenkomsten organiseren, terwijl Palet Welzijn signalerende huisbezoeken kan regelen. Woningcorporaties beheren ontmoetingsruimten en kunnen daardoor ook een rol spelen.
Deelnemers: Annemarie Sterk, Joyce Scheenaard, Corry Warmerdam, Rina de Vaal, LianVoshol, Martine Kummer, Mieke Kleefstra, Riet Middelhoek, Reshma Roepchand, Gwen Anthonia en Nicolette Blok.
9
4. Netwerken en zelfmanagement Doel: Het eigen netwerk in kaart brengen om eenzaamheid te voorkomen en hulpvragen in eigen kring op te lossen.
Mensen zouden hun eigen sociale netwerk in kaart kunnen brengen met behulp van digitaal spel of een bordspel. Dit moet nog worden ontwikkeld. De uitdaging hiervan is het individuele netwerk zo compleet mogelijk te maken. Hierdoor krijgen mensen inzicht in hun sociale omgeving, zodat ze mensen uit hun netwerk kunnen inschakelen. Bijvoorbeeld om leuke dingen mee te doen of als ze hulp nodig hebben. Deze methode is geschikt voor verschillende doelgroepen en organisaties. Mensen kunnen via cursussen ondersteuning krijgen.
Deelnemers: Germien la Grand, Sophie van Besouw, Yvonne Pas, Gertjan Leideman, Peter Kleinjan, Linda Hazenkamp, Yvonne Wiebes, Jeffrey de Campos Cardoso, Boudewijn Tiggelman, Henk Visser, Martine Kummer, Carmen van Haren, Willy Bij de Vaate, Nestha May-Elmont.
10
5. Creatief nadenken over ontmoetingsplekken Doel: Passieve ontmoetingsplekken faciliteren.
Veel plekken in de wijken zijn natuurlijke ontmoetingsplekken voor mensen. Denk hierbij aan scholen, winkelcentra en de koffiecorner van Albert Heijn. Met creatief nadenken kunnen meer van dergelijke passieve ontmoetingsplekken worden gecreëerd. Eventuele negatieve effecten moeten we gewoon accepteren. We kunnen eenzaamheid onder ouderen bestrijden met hangplekken voor ouderen. Mensen die echt eenzaam zijn hebben niets aan dergelijke ontmoetingsplekken. Een oplossing kan zijn het creeëren van passieve ontmoetingsplekken op locaties waar een homogene groep mensen terecht kan. Deze mensen moeten zich hier thuis en op hun gemak voelen. Een te zeer gemengde groep heeft weinig kans van slagen.
Deelnemers: enthousiaste deelnemers van verschillende organisaties.
11
6. Jeugd en eenzaamheid Doel: Jongeren en ouderen inzetten om elkaar te helpen.
We kunnen eenzaamheid bestrijden door activiteiten dichtbij in de wijk te organiseren. Zo kunnen we het experiment ‘Maatschappelijk Steunsysteem’ in de wijk Buytenwegh verder uitbreiden. Ook kunnen meldingen over eenzaamheid heel goed bij één punt binnenkomen, bijvoorbeeld bij Meerpunt, het Zoetermeerse Centrum voor Jeugd en Gezin. Ouderen en jongeren hebben elkaar veel te bieden. Zo kunnen ouderen bijvoorbeeld heel goed jongeren met hun schoolwerk helpen. Het is belangrijk dat ouderen en jongeren niet over elkaar, maar met elkaar praten. Laat ook de jongerenambassadeurs meedenken over dit onderwerp.
Deelnemers: Elvia de Haseth, Laura de Jong, Frank Kardolus, Olga Vermeulen, Janny van Mullem, Egbert Hekman, Jolanda Letterie, Ria Kapteijn, Nestha May-Elmont, Koos van den Bogaard.
12
7. Preventie van eenzaamheid bij ouderen Doel: Stimuleren van ontmoetingsplekken om eenzaamheid te voorkomen.
Bij eenzaamheid geldt ook dat voorkomen beter is dan genezen. Preventie is dus belangrijk. Ouderen hebben veel aan wijkgerichte ontmoetingsruimten. Het is goed om te weten dat veel ouderen helemaal geen zin hebben in allerlei activiteiten, maar dat ze gewoon naar een ruimte willen gaan om een praatje te maken of een kaartje te leggen. Allochtone ouderen hebben extra aandacht nodig. Om te kunnen beginnen, hebben we een wensenlijstje: een ruimte per wijk, laagdrempelige activiteiten (vooral ontmoeting), gratis maken of eventueel voor een kleine eigen bijdrage, vervoer per regiotaxi, goede communicatie waarbij allochtonen, laaggeletterden en slechtzienden en slechthorenden niet mogen worden vergeten. Ouderen, mantelzorgers en buurtbewoners kunnen een belangrijk aandeel hebben in de uitvoering.
Deelnemers: Erik Visser, Walter Doerga, Sieuw Algoe, Theo Baijer, Henry Hermsen.
13
8. Sport als middel tegen eenzaamheid Doel: Eenzaamheid tegengaan door sport, spel en bewegen te stimuleren.
Een probaat middel tegen eenzaamheid bestaat uit sport, spel en bewegen. Dat is goed voor de weerbaarheid en het zelfvertrouwen van mensen. Zij worden actiever en daardoor kan het verlammende gevoel van eenzaamheid verdwijnen. Mensen die meedoen aan het verenigingsleven krijgen het gevoel nodig te zijn. De vraag is echter hoe je mensen van de bank krijgt. Huisartsen kunnen mensen verwijzen naar sport of beweging als een vervolg op een behandeling. Werkgevers kunnen een ‘sportplicht’ instellen, vergelijkbaar met de leerplicht in het onderwijs. Misschien kunnen sport en bewegen worden opgenomen in de collectieve basisverzekering. Mensen kunnen via kennismakingscursussen gemakkelijk sport en bewegen ontdekken. Een belangrijke randvoorwaarde is wel dat iedereen hiertoe toegang moet hebben.
Deelnemers: Katrien Stuyt, Marieke Bosch, Mirjam Biemans, Caren Glansdorp, Paul van Hart, Bob van Pareren, Sieuw Algoe, Erik Visser, Elvira Stinissen.
14
9. Hulpdienst voor directe kortdurende hulpvragen Doel: Mensen zonder netwerk helpen bij directe kortdurende hulpvragen.
Wie geen kennissen of vrienden heeft, kan erg verlegen zitten om hulp als bijvoorbeeld bij ziekte boodschappen moeten worden gedaan. Een hulpdienst die zich op dergelijke vragen richt, kan uitkomst bieden. Deze hulpdienst beschikt over mensen die af en toe eenmalig iets willen doen voor mensen die zelf geen netwerk hebben. De hulpdienst is voor Zoetermeerders door Zoetermeerders, dus voor iedereen dichtbij huis. Bestaande vrijwilligersorganisaties als Humanitas, het Vrijwilligers Info Punt en de Unie van Vrijwilligers zouden deze dienst kunnen aanbieden.
Deelnemers: Riet Middelhoek, Wouter Reitsma, Yvonne Pas.
15
10. Maatschappelijke stage en eenzaamheid Doel: Stimuleren van ontmoetingsplekken om eenzaamheid te voorkomen.
Als jongeren anderen helpen met kleine klussen kan dit tot ontmoetingen leiden, waarmee eenzaamheid kan worden voorkomen of tegengegaan. Op de landelijke Burendag bijvoorbeeld zijn jongeren de deuren langs gegaan om bewoners uit te nodigen elkaar te ontmoeten. Dit zouden we nogmaals kunnen organiseren. Jongeren komen door maatschappelijke stages in aanraking met vrijwilligerswerk. Ouderenadviseurs, huismeesters en wijkcoaches spelen een belangrijke rol bij de signalering en bestrijding van eenzaamheid. Jongeren zouden bij hen een maatschappelijke stage kunnen doorlopen. Maatschappelijke stagiaires, de woningcorporaties, welzijnsorganisaties, het voortgezet onderwijs en de Maatschappelijke Stage-makelaar van het Vrijwilligers Info Punt kunnen dit organiseren.
Deelnemers: Annemarie Sterk, Rob Vooijs, Huub Vermeulen, Jolanda Letterie, Walter Doerga, Rob Wessels, Carmen van Haren, Sieuw Algoe en vele anderen.
16
11. Coördinatie Doel: Coördineren van alle initiatieven op het gebied van eenzaamheid.
De samenstelling van de bevolking verandert: deze ziet er over tien jaar anders uit dan nu. Daarom is het belangrijk om nu al na te denken over wat we dan moeten doen om eenzaamheid te voorkomen en te bestrijden. De gemeente en betrokken organisaties zouden een visie moeten ontwikkelen aan de hand waarvan initiatieven kunnen worden ontwikkeld. Op dit moment kent Zoetermeer 420 vrijwilligersorganisaties. Daar ligt een enorm potentieel dat efficiënter kan worden ingezet.
Deelnemers: diverse enthousiaste deelnemers.
17
12. Stress bij werkende mantelzorgers Doel: Stress bij werkende mantelzorgers verminderen.
Mantelzorgers zijn soms ware kunstenaars bij het in de lucht houden van alle ballen. Dat houden ze echter niet voortdurend vol en daarom zouden ze een casemanager moeten hebben die hen daarbij helpt. Deze casemanager kan de betreffende behandelaars en instanties op een lijn krijgen, iets wat een individuele partner vaak niet lukt. Uiteindelijk leidt de inzet van een casemanager tot kostenbesparing in de zorg en tot minder stress voor de mantelzorger. Daardoor kan voorkomen worden dat iemand onnodig naar een verpleeghuis moet verhuizen.
Deelnemers: Aty van Spronsen, Inga van Veen, Lian Voshol, Karin Glansdorp, Joke van der Zwan.
18
13. Marktwerking vs Samenwerking Doel: Het aantal vrijwilligers vergroten door meer bekendheid te geven aan vrijwilligerswerk. De meer dan vierhonderd aanbieders van vrijwilligerswerk in Zoetermeer zouden veel baat hebben bij meer aandacht in de media voor hun werk. Daarvoor hebben ze ondersteuning nodig. Middelen die hiervoor geschikt zijn, zijn: • structurele ruimte in het Zoetermeer Magazine • een competentie- en klantgerichte zoekmachine op internet • felicitatiepakket voor 65-plussers vervroegen naar 62 of 60 jaar om potentiele vrijwilligers eerder te bereiken • nieuwe inwoners van Zoetermeer informeren • jongeren enthousiasmeren via websites Organisaties kunnen zelf ook PR-activiteiten ondernemen. Een actiegroep van diverse organisaties met de gemeente als regisseur kan dit idee uitvoeren.
Deelnemers: Jeffrey de Campos Cardoso, Jos Jansen, Klaas van Schalk, Katrien Stuyt, Marieke Los, Laurette Lelieveld, Linda Hazenkamp, José Ebben, Yvonne Wiebes, Ben Wigman, Rob Wessels, Paula Gilin, Clemens Bendt, Diane Figaroa, voorzitster tennisvereniging, buurtwerker Buytenhaghe, stichting MIM en Palet Welzijn.
19
14. Eenzaamheid en verslaving. Keuze? Doel: Vicieuze cirkel van verslaving, eenzaamheid en depressie doorbreken.
Deelnemers: Aleidus Aalderink, Corry Warmerdam, Mieke Kleefstra, Riet Middelhoek, Nicolette Blok, Reshma Roepchand, Egbert Hekman.
Verslaving, eenzaamheid en depressie versterken elkaar. Mensen met een alcoholverslaving zijn vaak eenzaam, omdat zij dit uit schaamte willen verbergen en daardoor depressief worden. Het is belangrijk om kwetsbare groepen voor te lichten over deze problematiek. Dat kan via: • voorlichting in verzorgingshuizen • samenstellen van informatiepakketten voor 65-plussers • signalerende huisbezoeken aan 75-plussers aanvullen met informatie over hulpverlening • bewustwordingscampagnes. Verschillende partijen kunnen hieraan bijdragen, waarbij de gemeente de regie voert. Hier is vooral preventieve, laagdrempelige en outreachende hulpverlening nodig. De medewerking van scholen via voorlichtingslessen is onontbeerlijk. Mensen kunnen zelf helpen door beter om te gaan met de mensen die ze kennen, elkaar meer aan te durven spreken en door eigen verantwoordelijkheid te nemen.
20
15. Ontoegankelijkheid en eenzaamheid Doel: Oog krijgen voor de relatie tussen eenzaamheid en toegankelijkheid.
Het is een idee om met mensen die eenzaam zijn geweest te kijken naar de toegankelijkheid van informatie. Zo kan je ontdekken waar de behoeftes liggen, of de informatie begrijpelijk is en welke financiële mogelijkheden er voor hen zijn. Eenzame mensen klagen doorgaans niet en komen niet met hun echte problemen naar buiten. Als een hulpverlener contact heeft met iemand die eenzaam is, dan is het belangrijk om goed door te vragen. Wees je bewust van vooroordelen en bestrijd die.
Deelnemers: Tineke van Evelingen, Cok Vonk, Inge van Veen, Laurette Lelieveld, Kees Godefrooij, Patricia de Jongh, Henry Hermsen, Benne Veldman, Nawzad Sulaiman en Paula Gilin.
21
16. Laaggeletterdheid en eenzaamheid Laaggeletterdheid komt in Zoetermeer veel voor, zowel onder kinderen als volwassenen. Het is belangrijk dat mensen goed en tijdig voorlichting krijgen over het belang van taal voor hun kind. Dat kan door bijvoorbeeld begeleidende cursussen aan moeders en door ouders meer te betrekken bij de school van hun kind. De school kan huisbezoeken instellen, waarbij de overheid een minimum aantal contacten tussen school en ouders moet verplichten. Leerkrachten moeten goed toegerust zijn om kinderen met problemen te kunnen helpen. Andere middelen zijn: aanbieden van informatie in begrijpelijke taal, zet kerkgenootschappen in, herstel de bibliobus in ere, geef werkgevers goede informatie over laaggeletterdheid.
Deelnemers: Jose Ebben, Yvonne Bink-Winterkamp, Joke van der Zwan, Margo Tameras, Yvonne Passchier, Katrien Stuyt, Jack Uittenbogaard, Nel Hoogeveen, Janny Slotman en anderen.
Doel: Laaggeletterdheid tegengaan.
22
17. Inburgeringscursus is onvoldoende om eenzaamheid te voorkomen Doel: Ketenaanpak voor inburgering ontwikkelen.
Alleen het volgen van een inburgeringscursus blijkt voor de deelnemers vaak niet genoeg om mee te kunnen doen aan de samenleving. Een ketenaanpak voor inburgering zou kunnen helpen. De deelnemer krijgt dan na afloop van de inburgeringscursus een individueel advies over vervolgactiviteiten. Hiervoor is een nauwere samenwerking tussen ‘gelijkgerichte’ instellingen nodig. De gemeente kan een ketenaanpak afdwingen via de subsidie of aanbesteding.
Deelnemers: verschillende enthousiaste deelnemers.
23
18. Hoe nazorg regelen na overlijden? Doel: Nazorg na overlijden verbeteren.
Iemand die een dierbare verliest, kan zich in de periode erna flink eenzaam voelen. Goede nazorg kan veel van deze problemen voorkomen. Huisartsen, thuiszorg, inlooppunten en begrafenisondernemers kunnen eenzaamheid signaleren, waarbij ze uiteraard privacyregels in acht moeten nemen. Vooral huisartsen hebben hier een belangrijke rol vanwege hun contacten met de nabestaanden. Zij kunnen informatie geven over mogelijkheden om eenzaamheid te voorkomen en te bestrijden.
Deelnemers: Elvia de Haseth, Peter Kleinjan, Mandy Cossee, Kees Godefrooij, Laura de Jong, Boudewijn Tiggelman, Nestha May-Elmont.
24
19. Vinden en binden van mannen Doel: Het vinden en binden van meer mannelijke vrijwilligers en het bereiken van eenzame mannen.
Eenzaamheid komt ook onder mannen voor. Zij doen minder in groepsverband dan vrouwen en zoeken elkaar ook minder op dan vrouwen doen. We kunnen door samenwerking met woningcorporaties, zorginstellingen en persoonlijke netwerken ‘vindplaatsgericht’ werken en zo eenzame mannen traceren. We kunnen ook bezoekmannen inzetten voor één-op-één contacten. Zo kunnen we ook meer mannelijke vrijwilligers vinden, want die zijn ondervertegenwoordigd in het vrijwilligerswerk. Daarbij moeten we een antwoord hebben op de vraag die mannen ons gaan stellen: ‘Wat heb ik eraan?’ Mannen kijken meer dan vrouwen naar nut, meerwaarde en resultaat. Concrete acties zijn het uitvoeren van een behoefteonderzoek, mannen sociale vaardigheden leren en het zoeken van vijftig vrijwilligers voor het OPOZ.
Deelnemers: Benne Veldman, Germien la Grand, Peter Sijpkes, Maartje van Putten, Mandy Cossee, Huub Vermeulen, Jeffrey de Campos Cardoso, Roel Pots en Marieke Steur.
25
20. Training sociale vaardigheden Doel: Eenzaamheid onder ouderen verminderen.
Het blijkt dat sommige ouderen moeite hebben met het leggen van sociale contacten. Dat durven ze wellicht niet of ze kunnen door hun houding moeilijk contacten leggen en onderhouden. En dat kan weer tot eenzaamheid leiden. Een training sociale vaardigheden voor ouderen zou uitkomst kunnen bieden. In Zoetermeer bestaat geen aanbod op dit terrein. In Den Haag is wel een buddyproject. Het is belangrijk om bij het ontwikkelen van een cursus sociale vaardigheden aandacht te besteden aan een goede werving, zodat je de juiste groep mensen kunt benaderen.
Deelnemers: Yvonne Pas, Sophie van Besouw, Peter Kleinjan, Heibet Chalabi, Janneke van Reeuwijk Elvira Stinissen, Laurette Lelieveld, Paul van Hout, Carmen van Haren, Henk Visser, Tineke van Evelingen en Gertjan Leideman.
26
Deelnemerslijst Organisatie
Naam
Adviescommissie Toegankelijkheid ATZB Bureau Discriminatiezaken Buurtvereniging Buytenrode De Goede Woning Fractie Leefbaar Zoetermeer
Benne Veldman Mandy Cossee Marlies Los Jos Jansen Gert Jan Leideman Kees Godefrooij
Fractie PvdA Fractie CDA Fractie CU/SGP Gemeente Zoetermeer Gemeente Zoetermeer Gemeente Zoetermeer Gemeente Zoetermeer Gemeente Zoetermeer Gemeente Zoetermeer Gemeente Zoetermeer Gemeente Zoetermeer Gemeente Zoetermeer Gemeente Zoetermeer Gemeente Zoetermeer Gemeente Zoetermeer Gemeente Zoetermeer Gemeente Zoetermeer Gemeente Zoetermeer Gemeente Zoetermeer Gemeente Zoetermeer Gemeente Zoetermeer Gemeente Zoetermeer Gemeente Zoetermeer
Nawzad Sulaiman Rob Wessels Willy Bij de Vaate Edo Haan Frank Speel Marieke Bosch Laurette Lelieveld Katrien Stuyt Ria Kapteijn Yvonne Passchier Janny Slotman Janneke van Reeuwijk Boudewijn Tiggelman Reshma Roepchand Sophie van Besouw Patricia de Jongh Hans van Lier Joyce Scheenaard Willem Crebolder Bert Strooker Trude van Koerten Wouter Reitsma Martine Kummer
GGZ Zoetermeer Harting-bank Harting-bank Humanitas, afd. ZOETERMEER Humanitas, afd. ZOETERMEER Humanitas, afd. ZOETERMEER ICOZ
J. Sauvage Marco Jungschlager J. van Pareren Ben Wigman Jeffrey de Campos Cardoso Nestha May-Elmont Koos van den Bogaard
27
Organisatie
Naam
Ipse de Bruggen Ipse de Bruggen Ipse de Bruggen J. C. Pleysierschool Lange Land Ziekenhuis Mensen in de minima
Frank Kardolus Janny van Mullem Olga Voormeulen Arie Eekhof Mieke Kleefstra Joop Klos
Mensen in de minima MKD Zoetermeer (Jeugdformaat) MKD Zoetermeer (Jeugdformaat) Ned. vereniging van blinden en slechtzienden Palet Welzijn Palet Welzijn Palet Welzijn Palet Welzijn Zorgbelang Zuid-Holland West Platform gehandicaptenbeleid Zoetermeer Platform gehandicaptenbeleid Zoetermeer PsyQ Zoetermeer Reuma Patiënten Vereniging SGZ Sportservice Zuid-Holland Stichting Buddy Netwerk Steinmetz/De Compaan Stichting Fantasy World Stichting Fantasy World Stichting Fontijnenburg Stichting MOOI Zoetermeer Stichting OPOZ Stichting Piëzo
Rekha Ganput Rina de Vaal Gwen Anthonia Theo Bayer Paul van Hout Germien la Grand Yvonne Pas Caren Glansdorp Erik Visser Lian Voshol Cok Vonk Benjamin Martens Tonny de Bruijn Mirjam Biemans Elvira Stinissen Carmen van Haren Yvonne Wiebes Elvia de Haseth Laura de Jong Peter Kleinjan Jolanda Letterie Roel Pots Marieke Steur
Stichting Piëzo Stichting Piëzo Stichting Piëzo Stichting Teletrust Stichting Teletrust Stichting Unie van Vrijwillgers Stichting Unie van Vrijwillgers
Heibet Chalabi Natalia Sadinska Inga van Veen Gonny Burton Irene van Swieten Marian Keizer Klaas van Schaik
28
Organisatie
Naam
Stichting Voorkom Stichting voor Surinamers in Zoetermeer, Insaniyat Stichting voor Surinamers in Zoetermeer, Insaniyat Tinker imagineers Tinker imagineers Tinker imagineers
Egbert Hekman Walter Doerga Sieuw Algoe Erik Bär Eddie Westbroek Maartje Heintz
Vereniging Paloeloe Vereniging Paloeloe Vestia Vestia Vestia Vidomes Vidomes Vierstroom Vierstroom Vierstroom Vierstroom Voedselbank Zoetermeer VNG Volksuniversiteit Zoetermeer Vrijwilligers Info Punt Zoetermeer Vrijwilligers Info Punt Zoetermeer WeZoDo Wmo-raad Wmo-raad Wmo-raad Wmo-raad Wmo-raad Wmo-raad Lansingerland
Clemens Bendt Diane Figaroa Rob Vooijs Nicolette Blok Peter Sijpkes Anne Marie Sterk Ronald Everard Marjo Tamerus Joke van der Zwan Riet Middelhoek Stephan van Puffelen Nel Hoogeveen Linda Hazenkamp Maartje van Putten Hengameh Fallahi Paula Gilin Aleidus Aalderink Yvonne Bink-Winterkamp José Ebben Henk Visser Jack Uittenbogaard
Woonzorgcentra Haaglanden Zorghart Zoetermeer
Peter Hop Henry Hermsen Tineke van Evelingen Aty van Spronsen M. Balk
Corry Warmerdam-van der Ende
Huub Vermeulen
