www.ludiek-pedagogiek.eu
Massacultuur Idealisme in Stadskanaal
Auteur: Hein Kockelkoren Rode draad door de compositie: Op initiatief van Ferry Goedhart, creative director van electronica multinational Flipse Light, brengt de gemeente Stadskanaal een denktank van enkele locale kunstenaars bijeen. Die denktank reageert op een opdracht van Ferry. De opdracht confronteert de kunstenaars met dilemma"s. Een wethouder van de gemeente wil invloed op het proces; de gemeente is beoogd medefinancier van een concreet te realiseren multiculturele manifestatie. Die wethouder staat sceptisch tegenover de plannen van Flipse Light. Vragen en dilemma"s waarvoor jongeren worden gesteld, vragen verdieping in kwesties rond kunst, maatschappij en bedrijfsleven, die zich niet noodzakelijk beperken tot Stadskanaal. Voorstellen moeten evenwel vanuit de context van Stadskanaal getoetst worden. Geacht college van B&W Plipse Light heeft de vestiging Stadskanaal moeten sluiten. We hebben u destijds onze argumenten voorgelegd. Er was geen andere mogelijkheid. Nieuwe bedrijfskundige idealen hebben bij Flipse Light geleid tot de ambitie om maatschappelijke verantwoordelijkheid nadrukkelijk uit te dragen, óók voor locaties die we hebben moeten loslaten. We willen uw gemeente derhalve betrekken in een project dat naar onze mening positief aan de toekomst van Stadskanaal zal bijdragen. Zoals u wellicht weet wordt de actuele discussie over bedrijfsleven en maatschappij bepaald door vragen over de ethische en culturele verantwoordelijkheid van bedrijven. Ons mission statement "making a better world" is ontstaan vanuit die discussie. Waar het culturele gezicht van een bedrijf vroeger gestalte kreeg in bijvoorbeeld sportsponsoring of het aanleggen van een kunstcollectie, zijn opvattingen over de relatie tussen bedrijf en samenleving zodanig veranderd dat Flipse Lights zich bezint op haar corporate identity. "making a better world" zijn geen loze woorden: Flipse Light start een pilot waarin een actievere vorm van cultuurparticipatie wordt verkend. Volgens het adagium think global, act local hebben we wereldwijd enkele locaties gezocht om die pilot uit te zetten. We willen aansluiten bij zowel de culturele dynamiek van miljoenensteden als bij de dynamiek in kleine, meer regionaal georiënteerde steden met een sterk ruraal karakter. Uw gemeente Stadskanaal is de Nederlandse locatie die wij voor ogen hebben. De organisatie van de pilot is als volgt: In alle pilotlocaties worden denktanks opgericht - vanzelfsprekend in betaald dienstverband - ingevuld door local creative resource; we willen
input van mensen die goed op de hoogte zijn van locale do"s and don"ts en locale needs and wants. We denken aan kunstenaars, vormgevers, musici, theatermensen et cetera. Die groep zal zich richten op ontwerpen van een multiculturele manifestatie in Stadskanaal. Voor de realisering vertrouwt Flipse Light op een nader af te spreken vorm van cofinanciering door de gemeente Stadskanaal en/of de provincie Groningen. Documentatie van die manifestatie op foto en video is een voorwaarde. Het documentatiemateriaal wordt eigendom van Flipse Lights en zal samen met andere inzendingen, dienen als bron voor een wereldwijde mediacampagne onder het motto "making a better world together together". De denktank die het beste documentatiemateriaal levert, wint een prijs. Elk der denktankleden ontvangt een geldbedrag van € 10.000,-. Dat bedrag is wel gelabeld. Het is bedoeld als impuls voor de eigen artistieke carrière en dient te worden besteed aan initiatieven ter bevordering van "a better future together". Ook hierbij stellen wij de voorwaarde dat gerealiseerde activiteiten met de nieuwste digitale Flipse Lights videocamera worden vastgelegd en dat dit documentatiemateriaal ter beschikking komt aan Flipse Light. Wij zullen deze bewijzen van menselijke toenadering inzetten in onze follow up media campagne: "a better future together". Voor de eerste multiculturele manifestatie in Stadskanaal willen we de locale denktank een aantal richtlijnen meegeven die onze creative team heeft uitgezet voor dit project: Het betreft een multiculturele manifestatie in Stadskanaal. De programmering is gericht op het samenbrengen van mensen van alle leeftijden en culturen die Stadskanaal als hun thuis beschouwen. De programmering wordt gekenmerkt door een brutale, maar smaakvolle mix van "hoge" en "lage" kunst. De programmering kent géén schokkende onderdelen die indruisen tegen zedelijkheid, goede smaak of geloof. In het ideale geval is er in het voortraject en de manifestatie zelf een bijdrage van Stadskanalers: amateur- kunstenaars, scholieren et cetera. Voor de conceptfase ontvangen de leden van de denktank een redelijke financiële vergoeding. Na een presentatie van het projectplan in Stadskanaal besluit Flipse Light of het in aanmerking komt voor gesponsorde realisatie. Is het mogelijk op korte termijn een afspraak te maken om deze ideeën nader toe te lichten? We gaan een nieuwe tijd tegemoet waarin het traditionele onderscheid tussen de privé belangen van een bedrijf en de publieke belangen van de overheid gaat verdwijnen. Ik hoop dat de gemeente Stadskanaal mét Flipse Light een rol wil spelen in die positieve verandering.
"Let"s make a better world !" Hoogachtend,
Ferry Goedhart Creative Director Marketing, Flipse Light Nederland De invalshoeken Kunst en religie levensovertuiging Welke richtinggevende verhalen over de mens gaan rond in actuele massacultuur, reclame en kunst? Wat kan als schokkend worden ervaren door leden met verschillende levensovertuigingen die in Stadskanaal vertegenwoordigd zijn? In welke mate dient men daar rekening mee te houden in een manifestatie waarbij de overheid optreedt als medefinancier? Kunst en esthetica Is er nog plaats voor "verheven kunst" die mogelijk elitair is, maar wel mikt op hoogste kwaliteit in het historisch perspectief van het gehanteerde medium? Is de zogenaamde "disneyficatie" van de cultuur onvermijdelijk? Is een brutale mix van hoge en lage cultuur (high art - low art) al eens uitgeprobeerd? Welke rol kunnen de kunsten spelen in de actuele cultuur? Kunst en opdrachtgever Knaagt het geweten van de autonome kunstenaar, wanneer die artistieke creativiteit in dienst stelt van kapitaal? Is samenwerking met het bedrijfsleven of sponsoring per definitie onzuiver? Is het ideaal van de autonomie van de kunstenaar niet een sprookje, omdat geld altijd een rol speelt? Nieuwe ontwikkelingen in het bedrijfsleven: bedrijven willen ethische verantwoordelijkheid uitstralen in corporate identity; is dat plat winstbejag of kan het ook een positieve impuls geven aan de cultuur? Kunst en technologie, wetenschap ICT wordt genoemd als oorzaak in de omslag van industrieel tijdperk naar informatietijdperk, maar zijn er door ICT ook fundamenteel nieuwe kunstvormen ontstaan? Welke invloed heeft technologische reproductie op de kunstpraktijk in verschillende disciplines? Welke invloed hebben de massamedia op cultuur, op onze relatie tot "realiteit"? Kunst en vermaak Als vermaak naast kunst wordt genoemd, heeft het woord vermaak vaak een negatieve connotatie, verbonden met "lagere" cultuuruitingen. Is er iets mis met vermaak? Is kunst principieel tegenstrijdig met vermaak? Leidt de zogenaamde "disneyficatie" (musical, soap, spektakeltentoonstelling) per definitie tot negatieve vervlakking of kan het ook positief worden beschouwd als laagdrempelige opstap voor "de massa" of "de jongeren" tot "moeilijker" kunstuitingen, zoals voormalig staatssecretaris Van der Ploeg ooit beweerde?
Kan vermaak niet een goed middel zijn om een "hoog" doel te bereiken: interculturele verbroedering? Kunst intercultureel Uit welk concept haalt men criteria om niet-westerse cultuuruitingen te beoordelen? Welke kwaliteitscriteria gebruiken mensen uit andere culturen? Is het behoud van locale of nationale cultuur nastrevenswaardig of is het eerder wenselijk om kunst en cultuur te presenteren in multicultureel perspectief Deze spelcompositie legt vooral nadruk op de invalshoek: kunst en opdrachtgever.
Een educatieve film. Criterium voor alle onderstaande items is: hoe functioneren zij in een educatieve film voor kunst algemeen. Personages en groepssamenstelling Bepaal aan de hand van de ontvangen informatie een eerste rolverdeling in je groep. Welke personages zouden het best tegenspel kunnen bieden aan Ferry Goedhart en ambtenaren van de gemeente Stadskanaal? Onderzoek naar context Breng de cultuur van Stadskanaal in beeld: historie, culturele samenstelling bevolking (AZC), culturele voorzieningen. Breng de corporate identity van een bedrijf als Fiipse in beeld: producten, reclame, relatie met cultuur/kunst: sponsoring. Kom tot beoordeling van het idealisme dat Flipse Light wil uitstralen. Vergelijk daarbij Philips met andere bedrijven als Shell, Benetton, Nike, Coca Cola. Ook met bijvoorbeeld mediacampagnes van Greenpeace, Terre des Hommes, WHO enzovoorts. Context: nieuwe ideeën over ethische verantwoordelijkheid van bedrijven. Maak de omgevende kunstwereld ervaarbaar: omring je met relevant beeld- en geluidmateriaal. Stellingnames ten opzichte van dilema"s Kom tijdens korte "in-rol-sessies" tot stellingnames vanuit de eigen discipline ten opzichte van de vragen die bij de invalshoeken genoemd zijn. Beoordeel aan het eind van deze sessies of verder onderzoek vruchtbaar is, om argumenten te onderbouwen of te nuanceren. Deze sessies kunnen doorlopen in volgende dagen van de projectweek. Eerste conceptplan:
Maak een eerste ideale programmering met (inter)nationale "sterren". Geld speelt in deze fase geen rol, het gaat om het concept.
Episoden en plotwendingen Afhankelijk van de groepsreacties zijn er drie karakters die plotwendingen kunnen inzetten of het onderzoeksproces kunnen bijsturen: a. De wethouder laat van zich horen: Twijfelt over waarde van het project in relatie tot kosten en zet daarmee aan tot een inhoudelijke discussie over het belang van een mogelijke manifestatie. Zet de denktank aan tot oriëntatie op landelijke fondsen voor kunst en cultuur, omdat Ferry Goedhart alles afblaast: "Het gaat gewoon niet door. Sorry voor geleverde inspanningen. Helaas geen gelden". De wethouder wil kleinschaliger doorgaan, maar dan moeten er fondsmogelijkheden worden onderzocht. Zet de denktank aan tot toespitsing op één specifieke doelgroep: jongeren; bij hen ligt een duidelijker een gemeentebelang. Zet de denktank aan tot oriëntatie op mogelijkheden om bewoners van het AZC in de manifestatie te betrekken of remt dit juist af; al naargelang de gewenste spanningopbouw. Wil regionale nadruk in programmering en stuurt groep op onderzoek in die richting b. Ferry Goedhart grijpt in: Wil een andere programmering, bijvoorbeeld meer laagdrempelige kunst, wanneer de groep te zeer high-art-concepten ontwikkelt, of juist meer high art, wanneer er te veel laagdrempelig geprogrammeerd wordt. Wil onderbouwing van de programmering met theorievorming. Wil de zichtbaarheid van Flipse Light in manifestatie zozeer opschroeven dat Flipse Light promotie domineert. Hij komt bijvoorbeeld met een idee voor een tentoonstelling als hart van manifestatie, met de meest recente huishoudelijke Flipse Light elektronica. Blaast voortijdig alles af. Gaat een manifestatieprogramma sturen ten nadele van één discipline. c. Regionaal politieke actionist verschijnt:
Vraagt waar kunstenaars überhaupt mee bezig zijn. Moeten ze niet veeleer uit sociaal engagement een antiglobaliseringsmanifestatie ontwerpen. Géén geld verdienen, maar wel vechten voor de écht goede zaak. Vindt de denktank te braaf in het vermijden van scherpe onderwerpen in de programmering, uit angst om niet te voldoen aan Goedharts eis om geen schokkende kunst op te nemen.
Presentatie van het film script welk programma? welke theoretische onderbouwing van dit programma? welke sfeer tijdens de presentatie: enthousiasme of kritische houding van afzonderlijke denktankleden jegens Flipse Light? welke vormgeving: hoe presenteer je de gevonden onderzoeksresultaten in een theatrale setting waarin elk der denktankleden een aandeel heeft? NNIK [Noord Nederlandse interfaculteit der Kunsten] Groningen 2002
