ID-studenten gingen op een roadtrip van vijfduizend kilometer, en eindigden bij kunstfestival Burning Man in de Black Rock Desert van Nevada

2

19 september 2013 | jaargang 56

@tuecursor

Tweewekelijks blad van de Technische Universiteit Eindhoven Voor het laatste nieuws: www.cursor.tue.nl en volg tuecursor op

en

16 | Roadtrip in vuur en vlam ID-studenten gingen op een roadtrip van vijfduizend kilometer, en eindigden bij kunstfestival Burning Man in de Black Rock Desert van Nevada.

11 Vijf studietips

die wél helpen

Multitasken tijdens college is missen.

14 Herder van

de TN-kudde

In afwachting van een nieuw onderkomen is de faculteit TN verspreid over de campus.

18 Huize Schrael is

fucking puberaal

Aan tafel gaat het meestal over de vriendinnetjes van Bart.

Check out our English section on pages 23-28

2 | Vooraf

19 september 2013

Nieuws | 3

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Meer nieuws vind je op www.cursor.tue.nl

Topzwemm

ers trainen

CURTOON

Dinsdag 17 se ptember 20 13 ­ Tien Ned zwemmers zi erlandse top jn begonnen ­ aan een alte bij Thêta. Ze rnatieve trai werken zich ning vier weken la week in het ng twee keer zweet bij de per Eindhovense vereniging. studentenro ei­ Ranomi Krom owidjojo, Fe mke Heemsk man en Bas erk, Ferry W tiaan Lijesen eert­ behoren tot die deze wek de zwemtop en in een boo pers t op het Eind kunnen word hovens Kanaa en gespot. B l ij Thêta leren van het roeien ze de beginse en kunnen ze len “hun kracht en motoriek op

bij Thêta

een andere manier tot u iting brengen Joleen van de ”, legt secret n Toren van de aris vereniging ui worden beg t. De zwemm eleid door ro ers ei toppers als Marc Humm Rutger Lippit elink en Lisa s, Scheenaard “Net als bij ee . Van den To rstejaars die ren: net bij ons zi ging het nog jn begonnen niet helemaa , l soepel. Je ziet wel d at ze een ec hte sportmen Ze pakken d taliteit hebb e techniek sn en. eller op, heb iets meer wils ben ook ech kracht. En ze t hebben de go op de juiste plekken.” ede spieren

Duurzaamheid staat voorop bij nieuwe Studententoren

Colofon Hoofdredacteur Han Konings

Eindredacteur Brigit Span

Redactie Judith van Gaal Tom Jeltes | Wetenschap Frits van Otterdijk Norbine Schalij Monique van de Ven

Medewerkers Nicole Testerink

Fotografie Rien Meulman Bart van Overbeeke

Coverbeeld Chloé Rutzerveld

Opmaak Natasha Franc

Vertalingen Benjamin Ruijsenaars

Aangesloten bij Hoger Onderwijs Persbureau

Redactieraad prof.dr. Cees Midden (voorzitter) prof.dr. Hans Niemantsverdriet Angela Stevens­ van Gennip Thomas Reijnaerts (studentlid) Arold Roestenburg Anneliese Vermeulen­Adolfs (secretaris)

Redactieadres TU/e, Laplace 0.35 5600 MB Eindhoven tel. 040 ­ 2474020 e­mail: [email protected]

Cursor online www.cursor.tue.nl

Druk Janssen/Pers, Gennep

Advertenties Bureau Van Vliet BV tel. 023 ­ 5714745

No fracking way Schaliegaswinning; het buzzword dat ook in Nederlandse energie­ kringen al weer enige tijd rondzingt. Iedereen moet wel wat meegekregen hebben van het procedé, waarbij vooral dat prachtige woord ‘fracken’ er voor mij uitspringt. Bij het zoeken naar een goede stockfoto voor bij het artikel in dit nummer, kwam een fantastisch spandoek van een Amerikaanse tegenstander voorbij. ‘Shale gas, no fracking way!’ stond er in knalrode letters op. En dat is ook de mening van heel veel Nederlanders die er echt geen trek in hebben om een installatie ­al is het maar voor enkele proefboringen­ in de achtertuin te krijgen. Nu is angst vaak een slechte raadgever, maar ik zou ook niet staan te juichen als ze bij mij achter de heg stonden te drillen en fracken. Hoe veilig is het en wat kan het voor schade toebrengen aan het milieu? In een enorm land als de VS is dat wellicht nog redelijk weg te moffelen. Maar twee jaar terug was het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden verbijsterd toen ze de lijst zagen van de chemicaliën die door de olie­ en gasindustrie werden gebruikt.

Poll

Han Koning s

Bedrijven bleken vrolijk te fracken zonder ­bewust of onbewust­ op de hoogte te zijn van de chemische samenstelling van de stoffen die ze daarbij gebruikten. Nederland zal een afweging moeten maken: ploegen we ondergronds de zaak helemaal om met gebruikmaking van chemicaliën en met mogelijke risico’s qua vervuiling, of gaan we serieus werk maken van alterna­ tieve energiebronnen? Wie zich ook in deze discussie wil storten kan vandaag, donderdag 19 september, terecht in de Zwarte Doos, waar dit onderwerp van 13.00 tot 17.00 uur op het programma staat. Ik weet niet of spandoeken zijn toegestaan.

Diaspora van TN De natuurkundigen die ik opzocht op obscure plekken als Fontys S2 en het TNO­gebouw, daar gedwongen beland door Project 2, waren opvallend positief gestemd. Ze vragen zich wel eens weemoedig af hoe het hun collega’s op andere locaties vergaat, maar de kamers zijn comfortabel en de verhuizing was goed georganiseerd. Minder rooskleurig is hun blik naar de toekomst: gaat het allemaal wel

We peilden de verbeterde gebruiksvriendelijkheid van OASE en kregen 180 stemmen binnen.

1

Bhv’ers op de campus leren elkaar beter kennen

Een ruime meerderheid (46,7 %) heeft dat ook zo ervaren. Maar de lay-out zuigt en is aan een make-over toe (25,6 %).

2

Toch heeft ook een substantieel deel (20, 6 %) niets gemerkt, of vindt het oude wijn in een nieuwe zak (20 %)

Nu vragen we op www.cursor.tue.nl s Tom Jelte

passen, straks in Flux? Maar dat is iets voor een andere keer. Lees meer op pagina 14 en 15.

Dinsdag 17 september 2013 ­ Bij de Studententoren die Woonbedrijf gaat bouwen op het TU/e­terrein en die in de zomer van 2016 wordt opgeleverd, staat duurzaamheid voorop. Het ontwerp, dat momenteel verder wordt uitgewerkt door Wingender Hovenier Architecten uit Amsterdam, moet ook aansluiten bij de al bestaande architectuur van het Hoofdgebouw en Potentiaal. De Studententoren komt te staan aan de westkant van de campus aan de oever van de Dommel en omvat straks driehonderd wooneenheden. Tweehonderd daarvan worden zelfstandige eenheden en honderd zijn er bedoeld voor woongroepen.

De campus lijkt steeds krapper te worden. Waar stoot jij je neus?

Vrijdag 13 september 2013 ­ Een dikke ‘student’ van 180 kilo zien te verplaatsen. Een studentenkroeg ontruimen. Iemand bevrijden die bekneld is geraakt bij een vorkheftruck. Het werd de deelnemers niet gemakkelijk gemaakt bij de dag voor bedrijfshulpverleners op de campus. Het doel van de dag was elkaar beter leren kennen en EHBO­oefeningen te doen. Bij de oefendag waren veel mensen betrokken. Volgens de brandweercommandant van de TU/e waren er zo’n 55 deelnemers en daarnaast waren er circa 100 mensen die in de organisatie zaten. Daarbij kun je denken aan de lotusslachtoffers, maar ook aan kaderinstructeurs, juryleden en (brandweer)personeel.

Officiële aftrap nieuwbouw FOM DIFFER Maandag 16 september 2013 ­ In 2015 ver­ huist het Dutch Institute for Fundamental Energy Research naar een nieuw gebouw op de TU/e­campus. De eerste palen voor het nieuwe pand zijn vorige week donderdag al ‘geslagen’, maar afgelopen maandag was de officiële aftrap voor de nieuwbouw. Heel toepasselijk wordt het een duurzaam gebouw. Het gebouw wordt met een loopbrug verbonden met Spectrum, het technologiegebouw van de TU/e waarin laboratoria en een cleanroom gehuisvest zijn. De Eindhovense groepen op de gebieden Fusion Energy en Solar Fuels zullen hecht met FOM samenwerken.

an v k r e het w ren t e m ken ooglera a m s n i Kenn iversiteitsh shoogleraren die/bee­gginem2e0e1n3szcijhap de un r 2013 ­ De vier uneivnelerszitinegiten. Ze laetewnedrke.TDUe lezingeenMreoeleksculaire x d embe appelijk Comple e maan 13 sept omend etensch Instituut voor k w e . n d g u Vrijdag n in h z d, geve en met oor het g de eerste le benoem eg kennismak organiseerd d nda a a m w e f g e a via dez l’ wordt an der Aalst g V Domme ‘Aan de . Prof.dr.ir. Wil n e m te Sys s n zijn: rte Doo lezinge e d n e ur, Zwa De volg 2013, 15.00 u sen er né Jans 4 oktob prof. Re uur, gebouw r o o d l, ch .30 Filmzaa 013, 10 Steinbu s mber 2 aarten e oo M v o D f. n o te r 1 r 2 Zwa door p r, , u 1 u .3 0 0 .3 rs Ceres 013, 11 ie Meije mber 2 Anthon f. o 19 dece r p r l, doo Filmzaa

, ,

Noche de Tuna brengt Eindhoven in Spaanse sferen Donderdag 12 september 2013 ­ Zomaar Spaanse muziek­ groepen horen spelen op straat of in een kroeg; het is weer mogelijk op vrijdag 20 en zaterdag 21 september. Dan wordt het festival ‘Noche de Tuna V’ gehouden. Er komen vier Spaanse Tunagroepen naar Eindhoven en onze ‘eigen’ Tuna Ciudad de Luz en La Tuniña kun je ook

tegenkomen. Op zaterdagmiddag komen de zes Tuna­ groepen samen bij de Wim van Doornekiosk, achter het Parktheater Eindhoven. Tussen 14:00 u en 19:00 u zijn er podiumoptredens waarbij om prijzen gespeeld gaat worden. Ook sambaband Bloco Barulho zal muziek laten horen.

4 | Gelinkt

19 september 2013

Gelinkt | 5

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

“Wie wordt gevraagd, mag geen nee zeggen”

De TU/e: dagelijks het tweede thuis van zo’n tienduizend studenten en medewerkers. Een relatief kleine gemeenschap, met ontelbare banden tussen de leden - zakelijk en/of privé. In ‘Gelinkt’ laten we steeds twee van hen aan het woord over hun relatie met elkaar en de universiteit.

Wie wil er niet dansend door het leven gaan? De alledaagse zorgen van je afschudden? Het kan. Bij Footloose in De Bunker. Gezelligheid staat voorop. Geen wonder dat de Eindhovense studentendansvereniging (ESDV) met ruim 360 leden de grootste studentenclub van de Lichtstad is. Cursor sprak met danspartners Femke Straatman en Steven Wintjes.

Voor alle duidelijkheid: Femke is voorzitter van Footloose. Achter het bureau geeft ze leiding aan de vereniging. Maar op de dansvloer staat Steven aan het hoofd. Hij geeft leiding, zet de koers uit en zorgt dat ze niet op ramkoers komen met andere dansers. “Ik concentreer me vooral op volgen”, vertelt Femke. En nee, dat vindt ze helemaal niet erg. Omdat het zo hoort op de dansvloer. De heer leidt, de dame volgt. “En als het fout gaat, is het lekker gemakkelijk. Dan heeft Steven het gedaan”, lacht ze. Nóg even iets helder maken. Femke en Steven zijn danspartners en goede vrienden. Niet meer dan dat. “Een relatie tussen danspartners? Nee, dat loopt meestal niet goed af”, zegt Steven. “Het komt natuurlijk wel eens voor, maar meestal is dat geen lang leven beschoren. Toch?”

“Ik ben wel je derde keus, hè” Femke knikt instemmend. “Ik ben wel je derde keus, hè”, klinkt het wat plagerig. Toen Steven als eerstejaars bij Footloose zijn entree maakte, had hij binnen korte periode twee danspartners versleten. Pas bij Femke begon het te lopen. Hij had eerder al op de middelbare school in Wijchen

dansles gevolgd. Dus de basis was er. Ook voor Femke. Zij werd door haar ouders verplicht naar dansles gestuurd toen ze zeventien jaar was. “Maar het ontbrak daar aan sfeer. En ik wil niet generaliseren, maar in Steenderen waar ik vandaan kom, heb je veel boerenjongens die helemaal niet kunnen dansen.” Steven (22) begon aan de TU/e als Bouwkundestudent. Hij studeerde ruimt twee jaar aan die faculteit en hield het toen voor gezien. “De projecten zijn heel erg individueel. Dat ligt mij niet. Drie dagen per week alleen werken leek me geen prettig vooruitzicht. Daarom stapte ik over naar Technische Bedrijfs­ kunde.” Hij doet nu de bachelor nieuwe stijl met plezier en succes. Femke (22) is, toeval hoor, ook studente Technische Bedrijfskunde. Haar studie gaat als een speer. Ze volgt nu de minor Human Technology Interaction (HTI) en doet nog enkele vakken die ze in haar tweede studiejaar had openstaan. “Daarom heb ik nu ook tijd voor het bestuur van Footloose en dansen natuurlijk.” Even terug naar de dansvloer in de Bunker. Naar die eerste ontmoeting. Half februari 2011 alweer. Femke en Steven liepen er zowat hetzelfde moment binnen. Nieuwsgierig naar de beginners­ cursus stijldansen. En de nieuwe­ lingen kregen gelijk zes dansstijlen

voor de voeten geworpen. De chacha, jive, Engelse wals, tango en quickstep (zeg vooral geen foxtrot ­ die is veel langzamer en simpel). In het begin werkten ze met een puntensysteem. Eerder een spelletje. Dan kreeg Femke strafpunten of bonuspunten om haar scherp te houden. Want als ze moe is, dan neemt bij haar de concentratie wat af. “De man leidt, de vrouw volgt. Ik denk er soms niet bij na. Ik hoor soms geeneens de muziek. En ja, als ik moe ben, dan gok ik wel eens. Gaan we naar links? Gaan we naar rechts?” Steven voetbalde in het verleden en houdt van muziek en gitaar spelen. In combinatie met sport en motoriek kom je dan al snel uit bij dansen. “Je blijft fit, voelt je er goed bij. Maar ik ben ook gaan dansen om mezelf te leren op iemand af te stappen en te durven vragen.” Femke: “Dan is Footloose de beste keuze. Je mag nooit nee zeggen als je wordt gevraagd. Dat geldt zowel voor de dames als de heren. We zijn, zover ik weet, de enige dansvereniging die evenveel dames als heren telt. Dat is bij veel andere dansverenigingen niet het geval. Daar is het aantal dames vaak veel hoger dan het aantal heren.” Steven vermoedt dat de optimale balans der geslachten bij Footloose in de hand wordt gewerkt door de scheve verhouding aan de TU/e. “Er studeren nu nog veel meer jongens dan meiden hier in Eindhoven. En verhoudingsgewijs is dansen onder meiden veel populairder, vandaar.” Dansen is plezier voor twee. Dat is een cliché, maar het komt wel goed uit dat ze dezelfde smaak erop nahouden. Aan de jive hebben ze geen uitgesproken hekel, maar mwah, liever niet. De absolute lieveling van Femke is de Engelse wals. En dat is ook Stevens favoriet. Buiten Footloose spreken ze ook

weleens af. Samen met andere leden van de dansvereniging gaan ze in het weekeinde graag naar Santiago, het salsacafé van Eindhoven. Op dansles in de Bunker vormen ze een onafscheidelijk koppel. De les is vooral serieus. Geconcentreerd oefenen om een hoger niveau te bereiken. Op dansavonden is de sfeer losser en wisselen ze wel van partner. Steven: “Op de dansavonden maken we graag lol. Dan is het ontzettend leuk op de dansvloer én eromheen.”

Zwier al het chagrijn van je af Lachen doen Steven en Femke veel en vaak. Vooral voor Femke is dansen synoniem voor gezelligheid. Steven wil graag meer trainen om ook eens wedstrijden te gaan dansen. “Gewoon om te weten waar je kwalitatief staat. Welke hoogte je kunt bereiken.” Ne enig aanhouden heeft hij Femke nu overgehaald om het dit seizoen eens te proberen. Wedstrijddansen, dat is toch flink opdoffen en rugnummers achterop? Femke schiet in een deuk. “Nee hoor, de dames dragen nooit rugnummers. Die zijn er alleen om mooi te wezen.” De sterke punten van Steven? Femke hoeft niet lang na te denken. “Hij kan goed leiden en heeft een goed gevoel voor ritme. Hij zingt ook vaak mee met de muziek.” De sterke punten van Femke? Steven heeft evenmin veel tijd nodig. “Ze is altijd vrolijk en ontspannen.” Lachend: “Ze blijft tijdens het dansen altijd lekker doorpraten.” Tuurlijk, iedereen heeft zijn dag wel eens niet. Als de een humeurig is,

merkt de ander dat direct. Dansen biedt dan de ideale uitweg. Dan zwier je al het chagrijn van je af. “Vooral met de tango lukt dat prima”, vertellen ze.

“Leuk op de dansvloer én eromheen” Femke en Steven kunnen iedereen Footloose aanraden. Gewoon vrijblijvend een keer binnenstappen. Snuif de sfeer een keer. In de Bunker zijn twee danszalen, dus voldoende ruimte. Steven: “Als je wilt gaan dansen, moet je motoriek kloppen. En mocht dat niet zo zijn, dan kun je er bij Footloose aan werken. Femke: “En het is handig als je een bepaalde basis voor muzikaliteit hebt.” Het leuke van dansen? Steven: “Dat je helemaal één kunt worden met de muziek. Mijn lievelings­ nummer? Dat is de Libertango uit de James Bond­film.” Femke: “Voor mij maakt de muziek niet zo heel veel uit. Een Engelse wals mag ik graag horen, maar ik dans vooral om de gezelligheid. Zoals eigenlijk iedereen dat bij Footloose wel doet.”

De beginnerscursussen van Footloose starten binnenkort: Maandag 18.30 modern jazz 1 Maandag 19.00 zouk 1 Dinsdag 19.00 salsa 1 Woensdag 19.00 tapdance Woensdag 20.00 stijldansen brons Donderdag 20.00 hip-hop 1

Interview | Frits van Otterdijk Foto | Bart van Overbeeke

6 | Onderzoek

19 september 2013

‘Voer een bredere discussie over schaliegas’ Schaliegas | Tom Jeltes en Judith van Gaal Foto | iStockphoto Betrek lokale overheden als gemeentes, provincies en waterschappen meer bij de discussie over schaliegaswinning. Met deze aanbeveling haalden TU/e-onderzoekers en medewerkers van het Rathenau Instituut onlangs ruimschoots het nieuws. Ze brachten het onderzoeksrapport ‘Samen Winnen’ 5 september naar buiten en presenteren hun bevindingen vandaag -donderdag 19 september- in een hoorzitting in de Tweede Kamer.

In Noord­Brabant maken ze zich zorgen dat er aardbevingen ontstaan als er schaliegas wordt gewonnen bij de Peelrandbreuk. In de Noord­ oostpolder zijn ze bezorgd over de invloed op pootaardappelen. Drinkwaterbedrijven uiten grote zorgen over de mogelijke invloed van schaliegaswinning op de waterkwaliteit. En de Rabobank in Boxtel vreest voor invloed op het datacentrum dat dichtbij een beoogde boorlocatie ligt. Dergelijke argumenten hoorden de onderzoekers toen ze spraken met lokale bestuurders. Argumenten die volgens hen niet eerder aan bod zijn gekomen in de landelijke, politieke discussie. Dr.ir. Rinie van Est is onderzoeks­ coördinator bij het Rathenau Instituut, de instantie die onderzoek en debat over wetenschap en technologie stimuleert. Hij is één dag per week verbonden aan de TU/e­faculteit Industrial Engineering & Innovation Sciences. Met dr.ir. Rob Raven ­universitair hoofddocent bij die faculteit­, prof.dr.ir. Geert Verbong, hoogleraar bij IE&IS en met TU/e­alumnus Arnoud van Waes werkte hij samen met enkele Rathenau­collega’s aan dit rapport. De onderzoekers hebben hun werk binnen drie maanden gedaan zodat de conclusies konden worden meegenomen in het kamerdebat.

“We moeten toch érgens ja tegen gaan zeggen” Ze analyseerden hoe over schalie­ gas in de media is geschreven en interviewden lokale bestuurders. “Ben je voor of tegen schaliegas­ winning?” Dat je deze vraag steeds vaker hoort, is een teken dat het debat sterk is gepolariseerd, stelt Rob Raven. “Er zijn zelfs gemeentes die zich uit protest schaliegasvrij verklaren.” Een ander voorbeeld: in juni verscheen een petitie waarin 55 hoogleraren zich uitspreken tegen schaliegaswinning in Nederland. De opbrengsten zouden niet opwegen tegen de nadelen.

Schaliegas. De feiten achter de discussie Mogelijke risico’s

Schaliegas is aardgas dat gevangen zit in schaliegesteen­ te, dat bestaat uit samengeperste klei, kwarts en andere materialen. In Nederland bevinden de schalielagen zich op enkele kilometers diepte. De dichte structuur van schalie zorgt ervoor dat dit gas alleen gewonnen kan worden door een techniek die in slecht Nederlands ‘fracken’ genoemd wordt: onder hoge druk (tot wel duizend bar) wordt een mengsel van water, zand en chemicaliën de schalielaag ingespoten. Hierdoor ontstaan scheurtjes, die door het zand opengehouden worden, zodanig dat het schaliegas uit het gesteente kan ontsnappen en via de boorput naar boven komt.

Bodem- en waterverontreiniging | In de VS heeft schalie­ gaswinning geleid tot verontreinigd drinkwater en schade aan ecosystemen, met name door het vrijkomen van methaan en chemicaliën. Bovendien bevat het naar de oppervlakte teruggevloeide afvalwater soms natuurlijke radioactieve isotopen. In de VS is schaliegaswinning opmerkelijk genoeg vrijgesteld van de zogeheten Safe Drinking Water Act, maar in Nederland zijn de regels strenger. Cuadrilla Resources Nederland, dat graag proefboringen wil uitvoeren, wil de boorputten met cement afdichten en de afvalstroom opvangen. Zij stellen slechts het bacterie­ dodende middel glutaaraldehyde en een gel om zand in de scheurtjes te brengen (polyacrylamide) te willen toevoegen aan de injectievloeistof.

Fracken gebeurt al bij conventionele gaswinning in Nederland; het is al op meer dan tweehonderd putten toegepast, vooralsnog zonder negatieve gevolgen. Er is hier echter nog nooit een schalielaag gefrackt. Schaliegas wordt momenteel alleen op grote schaal gewonnen in de Verenigde Staten, waar het al meer dan dertig procent van de gaswinning uitmaakt. Omdat in de VS hierdoor minder op kolen wordt gestookt, ligt het land zelfs onverwachts op koers om de Kyoto­doelstelling voor CO2­uitstoot (waar het land zich overigens niet aan heeft gecommiteerd) te halen.

Aardbevingen | Deze komen voor bij conventionele gaswinning (zoals in Groningen), maar ook bij fracken kunnen aardbevingen ontstaan. In Blackpool, Engeland is dat gebeurd. Volgens Cuadrilla is er alleen risico als er natuurlijke breuklijnen in de buurt zijn, die door het fracken ‘geactiveerd’ worden.

Hoeveel schaliegas onder de Nederlandse bodem zit, is lastig te zeggen. De schattingen lopen uiteen van tweehonderd­ tot ruim zevenhonderd miljard kubieke meter, goed voor vier tot vijftien jaar Nederlands gasverbruik. Ter vergelijking: er is nog voor een kwart eeuw aan conventionele gasvoorraden in Nederlands zandsteen. Slechts proefboringen kunnen meer duidelijkheid verschaffen over de potentie van schaliegas in ons land. In Polen vielen de voorraden bitter tegen, terwijl in Groot­Brittannië juist veel meer schaliegas in de bodem lijkt te zitten dan vooraf ingeschat.

Ook TU/e­hoogleraren Sjoerd Romme, Anthonie Meijers en Johan Schot ondertekenden deze petitie. Die verscherping van het debat had niet gehoeven, stellen de onder­ zoekers. Tot nu toe zijn vooral de technische risico’s en economische voordelen in kaart gebracht in een rapport van adviesbureau Witteveen+Bos. In ‘Samen Winnen’ wordt aangeraden ook naar lokale belangen te kijken en ervoor te zorgen dat provincie­ en gemeente­ besturen meer inspraak krijgen in de discussie rond schaliegas. Dit kan door hen meer zeggenschap te geven over activiteiten in de diepe ondergrond. Er moet ook een brede discussie komen over de rol van (schalie)gas bij de overgang naar een duurzaam energiesysteem­ waar de Nederlandse overheid naartoe wil. Van Est: “Alle manieren om energie op te wekken, zijn op dit moment controversieel. Maar we moeten toch érgens ‘ja’ tegen gaan zeggen.” Van minster Henk Kamp hebben ze inmiddels een korte reactie gehad. Van Est: “Hij heeft laten weten dat hij samenwerken en inspraak belangrijk vindt, maar dat dit binnen de huidige wetgeving al goed is geregeld.” De onderzoekers betogen echter dat die wetgeving te weinig aanknopingspunten biedt. Daarmee doelen ze op het feit dat de Mijnbouwwet onvoldoende ingaat op hoe er moet worden omgegaan met toenemende ondergrondse activiteiten als waterwinning, gaswinning en geothermische energie. Raven: “De rol van lagere overheden is wel goed geregeld voor de bovengrond, maar niet voor de ondergrond. Daar wringt het.” Vandaag , donderdag 19 september, houdt de vaste commissie voor Economische Zaken van de Tweede Kamer een hoorzitting over schaliegas. Het Rathenau Instituut presenteert daar dan zijn onder­ zoeksresultaten. Het kabinet wil in oktober een definitief besluit nemen over proefboringen. Kamp is voorstander, maar het is nog zeer de vraag of er een kamer­ meerderheid voor is.

Onderzoek | 7

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Waterverbruik | Dit is in de VS een probleem, maar in het waterrijke Nederland nauwelijks. Omgevingseffecten | In Nederland liggen geluids­ en visuele overlast voor de hand, gezien de veel hogere bevolkingsdichtheid dan in de VS. Impact op klimaat | Afhankelijk van de hoeveelheid vrijkomend methaan (een sterk broeikasgas) lijkt schaliegas net zo slecht te zijn voor het klimaat als kolen, of net zo goed als conventioneel gewonnen aardgas. (Bron: Rapport Rathenau Instituut)

In de rubriek Sluitstuk vertellen afstudeerders over hun afstudeeronderzoek. Wil je ook in deze rubriek, mail dan naar [email protected].

Sluitstuk

Ook in je eentje leuk wonen Dat de woningmarkt de laatste tijd flink aan het veranderen is, lijkt niemand te ontgaan. Met name voor alleenstaanden wordt het steeds problematischer geschikte woonruimte te vinden. Omdat niet iedereen zit te wachten op een Friends-achtige constructie, ontwikkelde Rudy van Beurden, recent afgestudeerd in de richting Construction Management Engineering bij Bouwkunde, samen met bouwbedrijf Heijmans een project met scherpgeprijsde, verplaatsbare woonunits.

Dr. Annick de Vries van het Rathenau Instituut, die ook meewerkte aan het onderzoek, is 19 september een van de sprekers op de Energy Day aan de TU/e, die geheel in het teken van schaliegas staat. De Energy Day is van 13.15 tot 17.00 uur in de Zwarte Doos.

Het zou een ideale combinatie zijn: bouwrijpe braakliggende terreinen en de groeiende hoeveelheid woningzoekenden. Maar met de huidige crisis zijn veel gemeentes huiverig grootschalige ontwikkeling te starten. In samenwerking met bouwbedrijf Heijmans probeert Rudy van Beurden gemeentes over de streep te trekken met een totaalconcept. Door het bouwen van speciale woonunits voor alleenstaanden richten ze zich op een nieuw ‘gat in de markt’. “Zeker in stedelijke gebieden neemt het percentage alleenstaanden enorm toe, in Amsterdam ligt dat al op meer dan veertig procent. Maar we moeten ook zeker de kleinere steden en dorpen niet vergeten. Er zijn veel jongeren die na hun studie ­mbo,

hbo of wo­ graag in hun hometown willen wonen. En wat te denken van mensen die na een scheiding op zoek moeten naar nieuwe woonruimte?“ Na zijn literatuurstudie en veel gesprekken met de doelgroep maakte Rudy samen met een architect het schetsontwerp voor een woonunit voor alleenstaanden. De te ontwikkelen woonruimte moest makkelijk verplaatsbaar zijn, snel te bouwen, zelfvoorzienend qua energieverbruik (zodat de milieubelasting minimaal is) en bovenal betaalbaar zijn. “Voor zeshonderd euro per maand hopen we een echte thuishaven creëren. De huizen stralen met hun zadeldak een heel huiselijk gevoel uit en zijn makkelijk te personaliseren door kleur en materiaal aan te passen. De woningen zijn ruimtelijk opgezet, maar bieden tegelijkertijd de mogelijkheid tot sociaal contact in de eventuele gezamenlijke ruimte.” Rudy van Beurden. Foto | Rien Meulman

Al op zijn tiende droomde Rudy ervan om architect te worden. “Het leek me machtig mooi om door een wijk te rijden en dan vol trots ‘mijn’ huizen aan te wijzen. Maar gaandeweg mijn bachelor Architectuur ontdekte ik waar mijn echte passie lag ­ veel onder de mensen zijn en ondernemen. Ik ontwerp nu niet zelf, maar kan toch een plek neerzetten waar

mensen zichzelf kunnen zijn. Bijdragen aan een andere manier van denken over bouwen, daar is het mij om te doen.” Met zijn masterdiploma vers op zak is het eerst tijd voor andere plannen en wordt de oude Kever van stal gehaald. Na al veel van de wereld

gezien te hebben, zoekt Rudy het nu dichter bij huis. “Ik wil graag een tijd in Berlijn gaan wonen, als professional kan ik daar veel leren van de Duitse manier van aanpakken en hun bouwvisie. Het wordt weer een nieuw avontuur, ik laad mijn Kever vol met essentiële bagage en zie wel waar ik terechtkom.

Het zou mooi zijn als mijn project bij terugkomst ook daadwerkelijk gerealiseerd is. Er zit zeker potentie in en ook geïnteresseerden dienen zich al aan. Zo laat ik toch een stukje zekerheid achter.” En kan Rudy mogelijk twintig jaar na dato alsnog zijn droom verwezenlijken en ‘zijn’ huizen aanwijzen. (NT)

8 | Onderzoek

19 september 2013

4 brandende vragen

Onderzoek | 9

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Raoul Liew | Technische Natuurkunde

Jeroen Keiren | Wiskunde & Informatica

Aardgas zuiveren met een wervelbuis

De blauwdruk van een computersysteem 1 | cover

1

We zien vier voorbeelden van ‘parity games’. Dit zijn grafen (wiskundige schema’s, red.) die gebruikt kunnen worden om de vraag te coderen of een computersysteem aan een bepaalde eigenschap voldoet. De onderste drie spellen zijn voorbeelden uit mijn proefschrift om te laten zien dat de linker twee spellen hetzelfde zijn, maar verschillen van de derde. Het touw is een analogie voor de structuur van een graaf.

we op n e i z Wat er van v o c de hrift? c s f e je pro

2 | feestjes Ik leg mijn onderzoek uit aan de hand van voorbeelden en analogieën, waarbij ik me richt op de toepassingen van mijn onderzoek. Ik vergelijk het maken van een computersysteem wel eens met het bouwen van een gebouw. Daar wordt de constructie die door de architect ontworpen is, doorgerekend voordat de constructie gebouwd wordt. Op een soortgelijke manier kun je het ontwerp van een computersysteem ook doorrekenen voordat je het systeem gaat bouwen. In mijn proefschrift verbeter ik de technieken waarmee we zo’n blauwdruk door kunnen rekenen.

3 | onmisbaar

2

Wiskundige inductie was onmisbaar om de correctheid van de door mij beschreven technieken te bewijzen.

Hoe

leg op f j e e waa stje e r je ond s uit e ove r ga rzoek at?

4 | samenleving

1 | cover

3 Welke persoon, techniek of apparaat is onmisbaar geweest voor je onderzoek?

4 eeft Wat h ving e l n me de sa uw werk? aan jo

Mijn onderzoek gaat over een wervelbuis (Vortex Tube): een apparaat dat gecomprimeerd gas omzet in twee van temperatuur verschillende stromen (bijvoorbeeld ­20°C en +80°C) bij lagere druk. De cover is gebaseerd op een foto die is genomen in de wervelbuis. Op het moment van de foto stroomt er een mist van kleine druppeltjes door de buis. Het licht en de reflecties zijn afkomstig van laser­ stralen die werden gebruikt om de snelheden en groottes van de druppeltjes te meten. Ik heb met een fotobewerkingsprogramma wat grote druppels toegevoegd en een kleine wervel (vortex) zichtbaar gemaakt, zodat dit plaatje de belangrijkste features van het onderwerp omvat.

2 | feestjes Ik vertel dat ik onderzoek of een apparaat dat norma­ liter wordt gebruikt als koelmachine, te gebruiken is als gasscheider. Ik vertel dan dat we lokale koeling van het gas gebruiken om aanwezige vervuilingen te condenseren en dan af te scheiden. Zo heb je een koeler en scheider in één apparaat zonder bewegende onderdelen.

Paulo Serra | Wiskunde & Informatica

Oneindige statistische modellen 1 | cover Op de omslag zie je mijn naam en de titel van het proefschrift, weergegeven met illustraties uit een oud botanisch boek. Het doel hiervan is de lezer een idee te geven van hoe het is om informatie te onttrekken aan ‘ruizige’ waarnemingen. Grof gezegd is dat namelijk waar statistiek om draait.

2 | feestjes ‘Ik doe aan verdelingsvrije statistiek’ helpt de meeste mensen niet echt verder. Het komt erop neer dat ik werk met grote, oneindig­dimensionale modellen. Modellen kun je zien als verzamelingen van manieren waarop je data kunt genereren en werken met grote modellen geeft je meer flexibiliteit. Uiteindelijk betekent dit dat we schattingen kunnen maken zonder dat we aannames hoeven te doen over het model. Dat maakt die schattingen realistischer.

3 | onmisbaar

3 | onmisbaar

Erg onmisbaar in het onderzoek was de apparatuur voor Phase Doppler Particle Analysis en Laser Doppler Anemometry. Hiermee heb ik vele metingen verricht die tot onverwachte resultaten en nieuwe inzichten hebben geleid.

Het gebruik van M­schatting en Bayesiaanse verdelingsvrije statistiek (stochastische benaderingstechnieken) was beslist essentieel voor mij om tot resultaten te komen. Het zijn heel flexibele en algemene technieken, waardoor ik ze direct kon gebruiken als startpunt voor mijn problemen.

4 | samenleving Het uiteindelijke doel is minder CO2­uitstoot, door met de wervelbuis zwaar vervuild aardgas te reinigen en dat te gebruiken als brandstof in plaats van bijvoorbeeld steenkool. (Onder redactie van Tom Jeltes)

Met betere verificatietechnieken kunnen we de kwaliteit van computersystemen verbeteren. Uiteindelijk betekent dit dat systemen die door software aangestuurd worden, veiliger worden; denk aan bruggen en pacemakers. Verder kan de stabiliteit van systemen verbeterd worden, zodat er minder grote storingen optreden in bijvoorbeeld de aansturing van de Large Hadron Collider (LHC) bij CERN en systemen voor automatische beurshandel.

4 | samenleving Veel van de resultaten die ik heb verkregen, gelden voor Poisson­processen. Die worden gebruikt door mensen uit allerlei vakgebieden, zoals biologie, geneeskunde, communicatie, sterrenkunde en hydrologie. Ik veronderstel dus dat mijn werk mogelijk nut heeft.

10 | Universiteitsberichten

ALGEMEEN Studentensportcentrum | Cursus Mindfulness Op 24 september start op het Studentensportcentrum Eindhoven (SSC) de cursus Mindfulness. In 8 weken leren deelnemers in deze meditatie­ en vaardigheids­ training hun aandacht te vestigen op het hier en nu. Hierdoor zullen zij zich na verloop van tijd beter kunnen concentreren, zich minder laten meeslepen door negatieve gedachten en zich meer bewust zijn van de mooie dingen in het leven. De cursus kost 75,­ euro, dit is inclusief cursusboek en cd. De cursus staat open voor alle SSC­sportkaarthouders. Inschrijven is nu mogelijk via de SSC­website (http://venus.tue.nl/sci-cgi/ index.opl) Mindfulness course at Student Sport Centre Eindhoven On September 19th 2013 the Mindfulness course starts at the Student Sports Centre Eindhoven (SSC). The Dutch version of the course starts on September 24th. In 8 weeks the participants of this mediation­ and skill training learn to focus their attention on the present. This will eventually help them concentrate better, get less carried away by negative thoughts and be more aware of the beautiful things in life. The course costs 75,­ euro including the course book and a CD. The course is open for all sports card members of SSC. You can sign up now on our website: www.studentensportcentrum eindhoven.nl Cursus Ruggesteun voor studenten en medewerkers met lage rugklachten Vanaf 2 oktober 2013 start, bij voldoende belangstelling, de cursus Ruggesteun op het Studentensport­ centrum Eindhoven (SSC). De cursus wordt in het Nederlands gegeven. Medewerkers en studenten van de TU/e, Fontys en Design Academy die last hebben van langer durende aspecifieke lage rugklachten kunnen zich inschrijven voor de cursus. Langdurig wil zeggen langer dan 6 weken aaneensluitend of regelmatig terugkerend. Aspecifiek wil zeggen dat de klachten (ook na eventueel onderzoek) geen duidelijke oorzaak hebben. De cursus bestaat uit 8 bijeenkomsten. Deze vinden plaats van 2 oktober tot 20 november op woensdag van 17:30 tot 18:30 uur. De cursus kost 10,­ euro voor sportkaarthouders en 20,­ euro voor niet­sportkaarthouders. Inschrijven kan door te mailen naar: [email protected]. SMPE/e | Diploma-uitreiking Op 20 september ontvangt een tweede groep van zeven trainees hun diploma ter afsluiting van de postinitiële opleiding tot klinisch informaticus. Deze opleiding, die gezamenlijk wordt uitgevoerd door zorginstellingen en de TU/e, biedt een intensief progamma op het gebied van informatica, klinische processen en bedrijfsvoering. Tijdens het praktisch deel leveren de trainees een stevige bijdrage aan het verbeteren van de informatie­ stromen binnen de betrokken instellingen. Nu hun opleiding is

afgerond gaan ze als zelfstandig klinisch informaticus aan de slag; vaak binnen de instelling waar ze hun opleiding gevolgd hebben. Inloop is vanaf 15.00 uur in de filmzaal en lounge van De Zwarte Doos. DIZ | Aangepaste dienstverlening DIZ De dienstverlening van de Dienst Interne Zaken is aangepast op vrijdag 27 september i.v.m. het jaarlijkse uitje. Dit houdt in dat de volgende onderdelen een aange­ paste dienstverlening hebben: de afdeling Logistics (Post, Expeditie, Printservice en Afvalbeheer) is die dag niet meer bereikbaar vanaf 10.30 uur. De post die na 10.30 uur binnenkomt, wordt op maandag 30 september verwerkt. De Studentshop (Dictatenverkoop en Reproshop) is wel de hele dag geopend. De afdelingen Inkoop & Contractmanagement, Congres­ en Evenementenbureau, Facility Services en Bureau Onderwijs­ ondersteuning en Zalenverrooste­ ring zijn vanaf 10.30 uur gesloten. Aanvragen voor hotelreserveringen worden na 10.30 uur ook niet meer verwerkt. De medewerkers van Safety & Security (beveiliging/ brandweer en receptie Hoofdgebouw) en Audiovisuele ondersteuning zijn de gehele dag bereikbaar. De medewerkers van Locatiemanage­ ment zijn deels aanwezig met een aangepaste dienstverlening. In dringende gevallen zijn de overige medewerkers van DIZ deze dag ook te bereiken via de TU/e­Beveiliging, tel. 2020. Centraal Stembureau | Verkiezingen TU/e 2013 Dit jaar vinden ‘integrale verkiezingen’ plaats, voor zowel de verkiezing van de geleding studenten van de Universiteitsraad en de Faculteits­ raden, als voor de verkiezing van de geleding personeel van de Univer­ siteitsraad, de Faculteitsraden en de Dienstraad. Deze verkiezingen geschieden voor beide geledingen door middel van elektronisch stemmen. Op maandag 07 oktober t/m woensdag 09 oktober a.s. ‘liggen de kiezersregisters ter inzage’, schriftelijk én elektronisch. Kiesgerechtigden ontvangen hiervan een kennisgeving per e­mail. De termijn van de kandidaatstelling is vastgesteld op dinsdag 22 oktober t/m donderdag 24 oktober ‘13. Het elektronisch stemmen vindt plaats op dinsdag 03 december en woensdag 04 december ’13. De stemmodule staat gedurende betreffende periode continu open, van 00:00 uur op de eerste dag tot 24:00 uur op 04 december ’13 (Nederlandse tijd). Voor tijdschema/overige informatie: zie www.tue.nl/verkiezingen. Elections TU/e 2013 In 2013 elections will be held for the student sections of the University Council and the Department Councils. For the section of the staff members, elections will be held for the University Council, the Department Councils and the Services Council. These elections will take place by means of electronic voting. The electoral register is available for inspection at the Central Electoral Committee, Traverse 0.02/0.03

19 september 2013

UNIVERSITEITSBERICHTEN

(from 9:00 to 12:00 and from 14:00 to 17:00 hours) on Monday 07 thru Wednesday 09 October, 2013. The period of nomination has been set for Tuesday 22 thru Thursday 24 October, 2013. Electronic voting will take place on Tuesday 03 December and Wednesday 04 December, 2013. For further information: www.tue.nl/elections. DPO / TEACH: Teaching Support for TU/e staff | Workshop ‘Activating Teaching Methods’ In this workshop participants will practice several activating teaching methods. A number of teaching methods will be discussed that ensure that students actively get on with their learning. A number of ideas to think about are: discussions, asking questions, Socratic discussion, etc. Date: 22 October, 2013 Information: Harry van de Wouw (3126; [email protected] ). Teaching and Learning in Higher Education This training offers a broad orientation on teaching activities and prepares for giving lectures, tutorials and design based learning projects. This training addresses the formulation of learning objectives, selection and execution of appropriate teaching methods and design an assessment procedure. The participants will be actively involved in discussions by giving presentations and by giving feedback to each other. The course will take place on 29 and 31 October and 5 November, 2013. Information: Harry van de Wouw (3126; email [email protected] ). Workshop ‘Using Clickers in Teaching’ In this workshop the software accompanying the clickers is discussed and there is ample time to practice with the software. A real­life implementation of the clickers in a teaching situation is used as a starting point for making a short redesign in which use of the clickers. The pro’s and con’s of using clickers is discussed. Date: on 9 October, 2013 Information: Esther Vinken (phone 3117; email [email protected]). [email protected] Training ‘Using technology in teaching’ This workshop discusses a number of good practices in the area of using IT recourses during the lessons. The advantages and disadvantages of various IT applications are discussed. Each teacher presents a plan to the other teachers of how he/she will implement the IT application of his/her choice. The course will take place on 23 October, 2013

Information: Esther Vinken (phone 3117; email [email protected] ).

under filament pull­out conditions: a stability analysis”

Coaching students You are a scientist and an academic teacher. From this perspective you can be an ideal role model and coach for students. As a coach you can help students to identify their interest and motivation, supporting them in making choices, helping them to become the engineer they want to be. This training aims to develop your coaching skills, in the context of this university and more specific of the Bachelor College. You are able to practice your skills and we pay attention to your own learning goals. Date: 24 & 30 October 2013 Information: Carry van Weert (phone 5690; email [email protected]) [email protected]

Woensdag 25 september, 16:00 uur, CZ4: promotie ir. M.H.P.H. van Beurden (IE & IS) Promotor(en): prof.dr. W.A. IJsselsteijn en prof.dr. J.F. Juola Voorzitter: prof.dr. A.G.L. Romme Titel proefschrift: “Interaction in Depth”

For all DPO/ Teach training More information at the website DPO ‘Career and Development’. Registration is possible at tue. inschrijfportal.nl. Participation by teaching staff of the TU/e is free of charge.

MENS Bureau voor Promoties en Plechtigheden | Intreerede Johan van Leeuwaarden Vrijdag 20 september, 16:00 uur, BZ: intreerede prof.dr. J.S.H. van Leeuwaarden (W&I) ­ hl Voorzitter: prof.dr.ir. C.J. van Duijn Titel: “Grootschalige interactie met wiskunde” Promoties Maandag 23 september, 16:00 uur, CZ4: promotie ir. F. Visscher (ST) Promotor(en): prof.dr.ir. J.C. Schouten en Voorzitter: prof.dr.ir. R.A.J. Janssen Titel proefschrift: “Liquid­liquid processes in spinning disc equipment” Maandag 23 september, 16:00 uur, CZ5: promotie ir. W.J. Engelen (TN) Promotor(en): prof.dr.ir. O.J. Luiten Voorzitter: prof.dr.ir. G.M.W. Kroesen Titel proefschrift: “Coherent Electron Bunches from Laser­Cooled Gases” Maandag 23 september, 14:00 uur, CZ4: promotie P.J. De Andrade Serra MSc (W&I) Promotor(en): prof.dr. J.H. van Zanten Voorzitter: prof.dr. E.H.L. Aarts Titel proefschrift: “Non­Parametric Inference and Tracking for Poisson Processes”

TUssen de oren

Donderdag 26 september, 16.00 uur, CZ4: promotie C. Ding MSc (EE) Promotor(en): prof.dr.ir. P.P.J. van den Bosch prof.dr. E.A. Lomonova MSc Voorzitter: prof.dr.ir. A.C.P.M. Backx Titel proefschrift: “Vibration Isolation Control of a Contactless Electromagnetic Suspension System” Maandag 30 september, 16:00 uur, CZ4: promotie L. Zhou (W) Promotor(en): prof.dr. L.P.H. de Goey Voorzitter: prof.dr.ir. M.G.D. Geers Titel proefschrift: “Emission reduction in compression­ignition engines by fuel tuning” Dinsdag 1 oktober, 16:00 uur, CZ4: promotie J. Zhao MSc (EE) Promotor(en): prof.dr.ir. M.K. Smit en prof.dr. D. Lenstra Voorzitter: prof.dr.ir. A.C.P.M. Backx Titel proefschrift: “Integrated Multi­wavelength Transmitter using Filtered­feedback” Woensdag 2 oktober, 16:00 uur, CZ4: promotie Dipl.­Ing. V. Cuk (EE) Promotor(en): prof.ir. W.L. Kling en prof.dr.ir. J.F.G. Cobben Voorzitter: prof.dr.ir. A.C.P.M. Backx Titel proefschrift: “Low­Frequency Distortion in Distribution Networks”

Studietips die wél werken

Woensdag 2 oktober, 16:00 uur, CZ5: promotie H.R. Pourshaghaghi MSc (EE) Promotor(en): prof.dr. J. Pineda de Gyvez en prof.dr.ir. R.H.J.M. Otten Voorzitter: prof.dr.ir. A.C.P.M. Backx Titel proefschrift: “Workload Prediction Based on Supply Current Tracking: A fuzzy Logic Approach”

DIVERSEN

1: Vraag ‘waarom’ alsof je vier jaar bent. Neem geen genoegen met feiten, maar begrijp waarom het feiten zijn.

Bits&Chips 2013 Embedded Systems Datum: Donderdag 7 november 2013 Locatie: 1931 Congrescentrum Brabanthallen, ‘s­Hertogenbosch www.embedded-systems.nl Contact: [email protected]

2: Stel jezelf of medestudenten quizvragen over de stof. Doe alsof het een pubquiz is (degene met de meeste antwoorden goed krijgt een biertje).

UR­podium Stelling: Een sociaal leenstelsel moet extra rekening houden met de bètastudent

Ook een bericht plaatsen op deze pagina? Mail het bericht (maximaal 100 woorden) dan naar [email protected].

In Cursor worden iedere twee weken studenten, docenten, labs, technische artefacten, de werkomgeving, het wetenschappelijk bedrijf, de campus, het onderwijs en websites onder een psychologische loep gelegd door de medewerkers van TU/e-opleiding Psychology & Technology

Illustratie | Sandor Paulus

Cursor gaf studenten laatst ‘vijf eigenaardige tips’ om beter te leren. Stel dat je het advies van de Cursorredactie hebt op gevolgd en je hebt je sokken uitgetrokken, een flinke slok levertraan achterovergeslagen en je gaat naar je tentamen. Hoeveel beter wordt je cijfer dan eigenlijk? De richting van een effect (een hoger cijfer met levertraan op dan zonder) is één ding, maar de grootte van het effect is ook belangrijk. Stel dat onderzoek laat zien dat mensen met levertraan op 0,2 punten hoger scoren op een test. Dat is een gemiddelde, dus dat doet niet iedereen. Bij een kleine effectgrootte zou het bijvoorbeeld kunnen dat je met levertraan op en je sokken uit op je tentamen maar 56 procent kans hebt om een hoger cijfer te halen. Met 99 procent zekerheid dat een eenpersoonsbed de rest van je studietijd voldoet. Wat moet je veranderen om wél een echte kans te hebben dat je beter gaat leren? Welke aanpassing heeft een grote effectgrootte?

Dinsdag 24 september, 16:00 uur, CZ4: Promotie ir. D.C.J. Krop (EE) Promotor(en): prof.dr. E.A. Lomonova MSc Voorzitter: prof.dr.ir. A.C.P.M. Backx Titel proefschrift: “Integration of Dual Electromagnetic Energy Conversions Linear Actuation with Integrated Contactless Energy Transfer” Dinsdag 24 september, 16:00 uur, CZ5: Promotie C. van der Walt PDEng (W) Promotor(en): prof.dr.ir. P.D. Anderson Voorzitter: prof.dr. L.P.H. de Goey Titel proefschrift: “Fiber spinning

Mens & Mening | 11

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Het nieuwe collegejaar is begonnen en ook in Den Haag heeft het startschot weer geklonken. Daarmee laait ook de discussie rondom het sociaal leenstelsel weer op. Wat was er voor de vakantie ook alweer (niet) besloten? Nadat vorig jaar rond deze tijd de langstudeerboete was afgeschaft,

3: Spreid de last. Leer niet alles in drie dagen, maar elke week een beetje. 4: Stop met onderstrepen. Daar onthoud je niet meer van, en tekstboekschrijvers krijgen niet betaald per woord, dus je moet alles wat in het boek staat leren.

Facebooken? Ook een lager cijfer voor de student achter je

Als laatste: je mist informatie als je multitaskt op je laptop tijdens een college (bijvoorbeeld als je even Cursor leest). Dat kan zomaar een punt op je tentamen schelen. En niet alleen voor jou: ook mensen die achter iemand zitten die foto’s aan het bekijken is op Facebook zijn afgeleid en halen een slechter cijfer. Dichtklappen dus, de laptop. Niks zo sexy als een slimme student, toch?

Daniël Lakens | universitair docent Toegepaste Cognitieve Psychologie bij de afdeling Human Technology Interaction

Een Eindhovens geluid

kwam onderwijsminister Jet Bussemaker met het sociaal leenstelsel op de proppen. Iedere student moet voortaan zijn studiefinanciering lenen in plaats van als gift te krijgen na het behalen van een diploma. Tegenstanders beweren dat door het sociaal leenstelsel de toegankelijkheid van het hoger onderwijs sterk afneemt en dat het studenten opzadelt met duizenden euro’s schuld. Het kabinet verklaart op zijn beurt dat het sociaal leenstelsel in andere landen geen negatieve effecten heeft gehad op de instroom en dat de aanvullende beurs gewoon blijft bestaan.

Het kabinet zoekt nu naar oppositie­ partijen die hen aan een meerder­ heid willen helpen in de Eerste Kamer. D66 en GroenLinks zijn in eerste instantie wel voor een sociaal leenstelsel, maar stemmen niet in met het huidige wetvoorstel. Intussen houdt Bussemaker haar poot stijf en luistert ze totaal niet naar beide oppositiepartijen. Ook geeft ze geen gehoor aan de argumenten van invloedrijke studentenorganisaties als LSVb en ISO. Een invoering van het sociaal leenstelsel lijkt dan ook nog ver weg. Als Groep­één zijn wij aangesloten bij het ISO en via hen kunnen wij het geluid van de Eindhovense student laten horen.

Die wisselwerking, waarbij het ISO ons op de hoogte houdt van de landelijke ontwikkelingen en wij hen voorzien van input uit onze directe omgeving, is zeer waardevol. In het geval dat het sociaal leen­ stelsel echt doorgevoerd gaat worden, zal dit de Eindhovense studenten extra hard treffen. Omdat ze voor een bèta­opleiding kozen, studeren zij sowieso al een jaar langer en vaak doen ze iets naast hun studie, wat in het geval van bijvoorbeeld een bestuursjaar tot studievertraging leidt. De overheid heeft in het Techniek­ pact, mede ondertekend door het ISO, beloofd rekening te houden met de uitwerking van

het leenstelsel op bèta­studenten. Dat zullen wij vanuit Groep­één nauwlettend in de gaten houden.

Ronald va

n der Mee r (Groep-é én) Foto | Bart van Overb eeke

12 | Uitgelicht

19 september 2013

Uitgelicht | 13

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

TU/e gaat digitaal voor de student van de toekomst ze het verkeerde antwoord. Maar de communicatie via mail en het forum liep wel prima”, aldus Boon. Na zeven weken haalden veertig deelnemers de eindstreep. Een enquête onder de studenten moet nu helder maken of Boon zijn doelen heeft bereikt met de weblecture. “Ik hoop daaruit te leren hoe ik meer betrokkenheid kan creëren bij deelnemers die afhaken”, zegt de docent. Hij krijgt bij het opstellen van de vragenlijst ondersteuning van Hanneke Duisterwinkel, onderwijs­ kundige van EduSupport (STU) dat nauw is betrokken bij het opzetten van innovatief online onderwijs. “De docent bepaalt zelf de inhoud van het filmpje, voor wie het toegankelijk is en hoe interactief de cursus is”, vertelt ze. “Maar hij moet zich wel bewust zijn van een aantal zaken. Sluit het filmpje aan bij het leerdoel? Is het geïntegreerd in je onderwijs? Realiseer dat de presentatie voor een camera iets anders is dan college geven. Let op je gezichtsuitdrukking, je lichaams­ taal. Denk na hoe je overkomt. En let op hoe je slides gaat gebruiken. Je kunt ter plekke niets aanwijzen, dus gebruik bijvoorbeeld een gekleurde tekst om aan te geven waar je in het verhaal zit.”   Ze is na een half jaar dik tevreden over de resultaten. In korte tijd is er behalve voor calculus ook een cursus Modelleren gereed. En een cursus Design voor masterstudenten afgerond. Duisterwinkel: “We moeten de studio soms in de avond en het weekeinde openhouden om iedereen te bedienen. En een volgende lichting van vijftien docenten start in oktober.”   De weblectures die de TU/e aanbiedt zijn vooral intern bedoeld voor studenten van de TU/e. Cohen en zijn taskforce buigen zich intussen over de vraag hoe ze ook mensen buiten de TU/e kunnen bereiken met online onderwijs. “Als we onze streefcijfers voor groei in 2020 willen halen, kunnen we niet zonder online onderwijs. Je zult studenten ook via internet binnen moeten lokken. We hebben vaak bovenop ons lesmateriaal gezeten als een van onze kostbaarheden. Maar het dreigt te verbleken bij wat nu op het internet beschikbaar is”, meent de hoogleraar.

Interviews | Frits van Otterdijk Illustratie | David Ernst De TU/e bouwt momenteel aan een eigen digitale universiteit om mee te kunnen in de vaart der volkeren. “Het onderwijs schiet wereldwijd alle kanten op. Sociale netwerken en online voorzieningen zijn zo fabelachtig goed dat een heroriëntatie nodig is wat jezelf doet als universiteit”, meent prof.dr. Arjeh Cohen. Hij leidt de denktank die een strategie uitstippelt voor het gebruik van videocolleges, weblectures en Massive Open Online Courses (MOOC’s). Op 1 oktober presenteert hij het voorlopige concept. Docenten en studenten kunnen die dag meepraten over de plannen.

“Neem Adrijana. Een topmodel uit Split, Kroatië. Haalt haar bachelor wiskunde in Zagreb, werkt tijdelijk in Zweden voor een fotoshoot. Daar, in Scandinavië, volgt ze een zomercursus Formele Talen. Thuis volgt ze de MOOC (Massive Open Online Courses) van EPFL over de programmeertaal Scala. In haar vrije tijd heeft ze ook een spraak­ makende applicatie geschreven die op sourceforge.org te vinden is. Daarna wil ze een masterstudie Computer Science doen aan de TU/e. Hooguit een half jaar in Eindhoven en een half jaar online. Dat combineert beter met haar drukke baan.” Arjeh Cohen schetst de student van de toekomst. Die zit niet vast aan één plek, pikt overal interessante graantjes mee en kiest een eigen weg. “Met digitaal onderwijs blijf je aantrekkelijk voor deze potentiële studenten. En anders ben je ze kwijt”, vreest hij.

learning’ en behelst de (digitale) veranderingen die nodig zijn voor studenten van het Bachelor College en de Graduate School. Het tweede punt gaat over de externe doelgroepen die de TU/e wil bereiken. Nummer drie is ‘open educational resources’ en gaat over de vraag hoeveel lesmateriaal de universiteit digitaal en drempelloos zou moeten aanbieden. Het laatste thema gaat over de infrastructuur die nodig is om dit alles te realiseren. Daarbij is enige spoed geboden. De ontwikke­ lingen op het gebied van digitaal onderwijs gaan namelijk razendsnel.  

Mensen veranderen en de TU/e moet volgens Cohen niet volgen maar proactief handelen. Niet meedoen aan de digitale ontwikkeling van het onderwijs is allang geen optie meer, vindt de hoogleraar van de faculteit Wiskunde & Informatica. Hij geeft leiding aan de taskforce ‘ICT voor Onderwijs’ die in opdracht van het College van Bestuur een digitale strategie ontwikkelt voor de TU/e. Het gaat om een visie die past binnen de algemene onderwijsfilosofie van de universiteit, samengevat in STUVI (zie kader). De taskforce ICT heeft vier discussiepunten opgesteld. De eerste is ‘blended

Terwijl de visie van de taskforce nog moet rijpen, heeft blended learning (een mengvorm van online en klassiek onderwijs, red.) alvast een adrenalinespuit gekregen. Het videocollege, een soort Uitzending Gemist voor studenten, krijgt gezelschap van de ‘weblecture’. Hierbij gaat het niet langer om een integrale registratie van een hoorcollege, maar kijkt de docent rechtstreeks in de cameralens en vertelt zijn verhaal dat visueel wordt ondersteund met slides. De weblectures zijn korter, inter­ actiever en specifiek voor het internet gesneden filmpjes.

Weblectures gaan veel sneller dan hoorcolleges

Een digitaal tête à tête tussen docent en student. Hiervoor is op de derde etage van MetaForum een opnamestudio gebouwd met twee assistent-studenten als schakel­ technicus. Vijfentwintig docenten hebben in april een tweedaagse presentatiecursus gevolgd en zijn nu bezig met het produceren van hun eigen online onderwijs.   De eerste weblecture ging in juli online. Docent Marko Boon maakte elf filmpjes van maximaal tien minuten over calculus. In het Engels en bedoeld voor potentiële studenten van de TU/e die zich Docent Marko Boon bij de opname van een weblecture. Foto | Bart van Overbeeke

vrijwillig willen voorbereiden op hun studie. Boon: “Een weblecture gaat veel sneller dan een hoorcollege. Je geeft studenten geen tijd om de stof te laten bezinken. Daarvoor moeten ze zelf op de pauzeknop drukken of replay inschakelen.” Ieder filmpje wordt in maximaal twee takes opgenomen. Zonder autocue. Dat vergt nogal wat voorbereiding en concentratie van de docenten. “De slides moeten tot in de puntjes zijn uitgewerkt. Het verhaal dat erbij hoort moet goed in je hoofd zitten. Je kunt je geen versprekingen permitteren anders loopt het filmpje niet vloeiend.

Nadat je over de drempel bent, gaan de opnames wel steeds vlotter”, vertelt Boon. Het Onderwijs en Studenten Service Centrum nodigde per mail iedereen uit die zich inschreef voor een schakelprogramma van de TU/e. Ruim honderdtachtig studenten, veelal uit het buitenland, reageerden positief en begonnen aan de cursus. Ze volgden Boons videolessen, maakten opgaven en gingen op een webforum in discussie over de juiste formules en antwoorden. “Wat je hoopt is dat een mede-student vragen gaat beantwoorden. Maar dat gebeurde niet altijd of soms gaven

‘Peer-learning’ wordt steeds belangrijker Hoger onderwijs is niet langer exclusief voorbehouden aan hogescholen en universiteiten. Het studiemateriaal is steeds vaker online te vinden en de dominante rol van docenten neemt af. Cohen over deze ontbundeling: “Je ziet nu grote studiegroepen ontstaan waarbij ‘peer-learning’ belangrijker

wordt. Studenten ontmoeten elkaar om de leerstof te bespreken. Ook het leren van vaardigheden waarvoor je naar het lab moet, worden tegenwoordig al virtueel gedaan via internet. Het is allemaal veel directer en individueler. Digitaal onderwijs maakt het mogelijk dat andere bevolkingsgroepen studies kunnen oppakken.” Binnen de taskforce zijn daarom vier potentiële externe doelgroepen van de TU/e onderzocht: de algemeen geïnteresseerde ‘wereldburger’, de professional, de kandidaat-instromer en de student op afstand. De conclusie is helder. Cohen: “We moeten geen extra energie stoppen in het lokken van wereldburgers. Er zijn te veel andere partijen die dat grote segment al aanspreken. Ook de student die op afstand leert, willen we nog niet. Het is verstandiger om dat gradueel op te bouwen. Eerst experimenteren met eigen studenten en kijken hoe dat werkt. Bovendien vindt de TU/e het essentieel als kleine universiteit om het directe contact tussen studenten en inspirerende docenten te behouden. Een soort ‘meestergezel’ relatie. Zo scholen we onze ingenieurs het beste in presentatie, teamwerk en contactuele vaardig­ heden.”   Volgens de taskforce is de kandidaatinstromer wel interessant. Die kan worden gelokt met zogeheten MOOC’s (Massive Open Online Courses). De TU/e wil dat met mate doen en richt zich op niches waarmee Eindhoven tot de wereld­ top behoort. De eerste MOOC komt over een paar maanden online. Hij komt uit handen van prof.dr.ir. Bert Blocken (Bouwkunde) en draagt de titel ‘Sports and building aerodynamics’. Het moet een spectaculaire eyecatcher worden. Laagdrempelig maar wel eentje die bij potentiële studenten de gedachte voedt dat ze in Eindhoven moeten zijn. Ook de ‘professional’ is voor de TU/e een aantrekkelijke online doelgroep. Veel bedrijven sturen hun medewerkers terug naar de schoolbank om de vakkennis op peil te houden. Werkgevers hebben daar graag wat voor over. De TU/e ziet kansen om financieel een graantje mee te pikken in deze cyclus van ‘life long learning’. Op 7 oktober bespreken de TU/e en bedrijven in de Brainportregio de mogelijkheden. Met uitzondering van deze laatste doelgroep wordt de TU/e financieel weinig wijzer van online studie­ materiaal. Waarom dan toch die ambitie? Cohen: “Je doet het voor de naam, de faam. De transparantie en de verantwoording. Wat ik ervan begrepen heb, zou het een van de nieuwe richtlijnen van de overheid kunnen worden. Dat je als universi­ teit een soort ideële en morele plicht hebt naar de samenleving toe.” In dat opzicht heeft de TU Delft al een stevige voorsprong genomen. Die universiteit komt dit collegejaar

met vier MOOC’s, onder meer over Watermanagement (21.000 aanmeldingen) en Zonne-energie (42.000 inschrijvingen). Door het aanbieden van ‘Open Education’ hoopt Delft het eigen campusonder­ wijs naar een hoger plan te tillen. Los van die verheven gedachte, wijst Cohen ook op een meer lucratieve toepassing van online studeren. “Georgia Tech in de Verenigde Staten biedt sinds kort een Massive Online Course aan. Die is alleen toegankelijk voor betalende deelnemers. Wie online Computer Science wil studeren, betaalt daarvoor zevenduizend dollar. Degene die dat ter plekke op Georgia Tech doet, is het viertot achtvoudige kwijt. Er komen dus allerlei varianten op MOOC’s die heel interessant kunnen zijn als verdienmodel.”

Moderne colleges vragen om een nieuwe OASE-generatie Om online onderwijs tot een succes te maken, is een goede infrastructuur nodig. Volgens de Taskforce ICT zijn, afgezien van de voor de hand liggende hardware eisen voor de campus, drie elementen noodzakelijk voor een stevig fundament. Cohen: “De ondersteuning door een uitgebreide versie van EduSupport. Verder hebben we een nieuwe generatie van OASE nodig. Docenten hebben de behoefte om hun colleges in moderne vormen neer te zetten en OASE is daar het platform voor. Tot slot vraagt online onderwijs om een goede regeling voor certificaten. Zodat wij deelnemers iets kunnen meegeven dat elders ook wordt erkend.”   Dat de TU/e een ‘educational online website’ opent, staat vast. Hoe die eruit komt te zien, is eveneens punt van discussie. Krijgt de docent één

Arjen Cohen. Foto | Bart van Overbeeke

grote winkel waar de goederen staan gesorteerd op onderwerp? Of maak je centraal één etalage met de mooiste dingen? Het zijn allemaal ideeën die nog niet zijn uitgekristalliseerd en komende weken met alle gremia worden besproken, aldus Cohen.   Of Marko Boon nieuwe weblectures gaat vastleggen, laat hij van de enquête afhangen. “Als studenten tevreden zijn met het linken naar lesmateriaal dat niet door de TU/e is opgenomen, heb ik minder reden om zelf filmpjes te maken. Ik vind

onze producties kwalitatief een stuk beter en dynamischer dan van sommige gerenommeerde instellingen zoals MIT en de Khan Academy.”  Hoewel de vragenlijst nog niet is verstuurd, heeft hij wel een vermoeden waarom een aantal deelnemers aan zijn online cursus afhaakte. “De laatste twee weken overlapten met de Intro op de TU/e. Zeker laatste week zag je dat terug. Dan liggen ze op de Cantus en gaan ze ‘s avonds heus geen calculusopgaven maken. Ook daar leren we van”, lacht hij.

Onderwijsfilosofie TU/e verpakt in STUVI Bij het opzetten van online onderwijs houdt de taskforce ICT in het Onderwijs rekening met de algemene onderwijsfilosofie van de TU/e die is samengevat in STUVI. Een woord waarin alle belangrijke aspecten zijn samengevat: School, Top, Unique Selling Point, VIP, en Infrastructuur. Arjeh Cohen: “Er zijn heel veel gesprekken op allerlei niveaus over het onderwijs aan de TU/e. Die visies en plannen worden op elkaar afgestemd waarbij een aantal kernpunten steeds naar voren komt.” School | De relatie tussen student en docent staat centraal. Een contact ‘meester-gezel’ dat inspireert en ook na de studie bij de alumnus verbondenheid oproept met de TU/e. Top | Als kleine universiteit vooral de focus leggen op de vakgebieden waarin de TU/e erg goed is en in sommige gevallen tot de wereldtop behoort. Unique Selling Point | De TU/e behoort wereldwijd tot de top-5 als het gaat om wetenschappelijke publicaties die samen met het bedrijfsleven tot stand komen. De innige relatie met de industrie in ‘Brainport and beyond’ is een sterk verkooppunt. VIP | Geef wetenschappelijke toppers een gezicht. Laat zien dat deze ‘Universiteitshoogleraren’ benaderbaar zijn voor studenten. Dat spreekt aan. Infrastructuur | De TU/e staat bekend om zijn goede sportfaciliteiten. Met Campus 2020 krijgen ook de faculteitsgebouwen een facelift. MetaForum en straks het toekomstige Flux maken de campus aantrekkelijk en leiden tot extra instroom van studenten.

14 | Focus

19 september 2013

Verhuizing TN | Tom Jeltes Foto’s | Bart van Overbeeke

De diaspora van TN Fontys S2

N-Laag, decennialang het onderkomen van de faculteit Technische Natuurkunde, is niet meer. Het gevolg is dat de fysicakudde van decaan Gerrit Kroesen (475 medewerkers en 403 studenten) over de campus verspreid is geraakt, in afwachting van het nieuwe pand Flux. De verspreiding is zelfs zodanig dat er tegenwoordig een elektrische ‘PhysicsExpress’ over de campus rijdt om (pakket)post die bij Cascade binnenkomt te bezorgen bij de TN-diaspora. Ook zijn er speciale faculteitsevenementen nodig om elkaar weer eens te zien. Cursor zocht uit waar de natuurkundigen zijn gebleven en vroeg hoe het ze vergaat.

Focus | 15

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Locatie Fonys S2 • Kantoor (+ labje) Elementaire processen in gasontladingen (EPG, Gerrit Kroesen) • Kantoor Fotonica en Halfgeleider Nanofysica (PSN, Paul Koenraad) • Ontwerpersopleidingen Twee grote onderzoeksgroepen, EPG en PSN, houden kantoor in Fontys S2, het Fontysgebouw dat het dichtst bij Spectrum staat. De groepen hebben daar hun eigen ontmoetingsruimte voor groepsbesprekingen en lunches. In de aangrenzende ruimte is zelfs een klein lab voor experimenten aan hogedruklampen en een opslagruimte voor apparatuur gemaakt. Voor kantinefaciliteiten zijn ze echter op Traverse of Gemini aangewezen ­ de kantine van het Summa College op de begane grond blijft voor hen gesloten. Tot zijn eigen verbazing bevalt het dr.ir. Jan van Dijk, ud bij EPG, uitstekend bij Fontys. “Ik had gevreesd een paar jaar in een oncomfortabele portacabin te worden weggestopt, maar we zitten hier in ruime kamers en met de hele groep op één gang. Dat is heel praktisch. Wel mis ik het toevallige contact op de gang met mijn faculteitsgenoten.” Van Dijk modelleert gasontladingen en heeft geen laboratorium nodig, maar ook voor zijn experimentele vakgenoten is de afstand naar de labs in Spectrum niet groter dan vroeger vanuit N­Laag. Bijkomend voordeel volgens Van Dijks collega Simon Hübner: “Dan zien we de zon ook nog eens”. Jan van Dijk (links) en Simon Hübner in hun ‘kantine’ in Fontys S2

Locatie Spectrum-Cascade

Flux in aanbouw.

• Turbulentie en werveldynamica (WDY, Herman Clercx) • Fysica van Nanostructuren (FNA, Bert Koopmans) • Mesoscopic Transport Phenomena (MTP, Anton Darhuber) • Moleculaire Materialen en Nanosystemen (M2N, René Janssen) • Transport in Permeabele Media (TPM, Olaf Adan) • Lab Fotonica en Halfgeleider Nanofysica (PSN, Paul Koenraad) • Studievereniging Van der Waals

Spectrum

Gemini Noord

Locatie Gemini Flux in aanbouw

Gemini Zuid Metaforum

Cascade

Volgens de planning wordt hier nog voor het einde van het jaar een nieuw magneetlab geopend, waarin enkele bijzondere apparaten van onderzoeksgroep TPM komen te staan. De groep zal in dit lab samen met de groep van prof.dr.ir. David Smeulders (Werktuigbouwkunde) gaan werken aan energieonderzoek.

ICMS

Veel onderzoeksgroepen zijn in de afgelopen jaren in Spectrum en Cascade terechtgekomen. De nieuwste labs, waar ook FNA nu zijn opstellingen heeft staan, verbinden beide gebouwen tot een geheel. In het centrale deel van Cascade is voor de groep TPM een nieuw lab gecreëerd, waar de relatief ‘lichte’ magneetopstellingen van deze groep een permanente plek hebben gekregen. Het is een mooie locatie, geeft dr.ir. Leo Pel van TMP toe. Helaas laat volgens hem de klimaatregeling nog te wensen over en is bij de verhuizing een van de Leo Pel temidden van zijn apparatuur in Cascade. magneten gesneuveld. Ook wacht de groep met enig ongeduld op de opening van het nieuwe lab voor de zwaardere magneten dat nog voor het einde van dit jaar in Gemini moet worden geopend. “Daar hebben we dan een 4,7 Tesla supergekoelde MRI­magneet, een medische CT­scanner en een nieuwe medische 1.5 Tesla ‘whole body scanner’”. De promovendi die door Project 2 lang hebben moeten wachten op een kans om metingen te verrichten, hebben dan gelukkig wel de beschikking over unieke faciliteiten.”

Van der Waals Locatie TNO • Faculteitsbureau • Practicum • Kantoor Plasma and Materials Processing (P&MP, Erwin Kessels) • Kantoor Theory of Polymers and Soft Matter (TPS, Herman Clercx) • Kantoor en lab Moleculaire Biosensoren voor medische diagnostiek (MBx, Menno Prins) • Kantoor en lab Science and Technology of Nuclear Fusion (FUSION, Niek Lopes Cardozo) Het TNO­gebouw biedt niet alleen ruimte voor het faculteitsbureau en de practicumzalen, er zijn ook volwaardige laboratoria vanuit N­Laag naar dit tijdelijke onderkomen verhuisd. Een van de onderzoeksgroepen in het gebouw is MBx, waar onderzoek wordt gedaan naar biosensortechno­ logie voor medische toepassingen. De experimentele opstellingen hiervoor zijn relatief klein en vereisten geen bijzondere aanpassingen van de aanwezige labruimtes, vertelt dr. Leo van IJzendoorn van MBx. “De verhuizing verliep soepel en eigenlijk zijn we er op vooruit gegaan; de labs in N­Laag waren erg stoffig en qua klimaatbeheersing een drama. We zitten hier ook met de kantoren pal naast de labs.” De toegankelijkheid van het TNO­gebouw was aanvankelijk wel een probleem. Het elektronische toegangspoortje veroorzaakte enig ongemak, zo moesten studenten hun collegekaart laten zien om binnen te komen op het practicum. Inmiddels zijn de maatregelen versoepeld: het poortje staat nu continu open en alleen gasten hoeven zich nog te melden voor een bezoekerspas. Leo van IJzendoorn betreedt het TNO-gebouw.

TNO

Cyclotron

Locatie Cyclotron

• Coherentie en Quantum Technologie (CQT, Jom Luiten) CQT huist al enige jaren in het Cyclotron en zal ook na oplevering van de nieuwbouw op die plek blijven. In ieder geval tot eind 2017, wanneer het huidige onderhuur­ contract met GE Healthcare, de hoofdhuurder van het Cyclotron, afloopt. CQT ondervindt daardoor nauwelijks gevolgen van ‘Project 2’.

Van der Waals, de studievereniging voor studenten Technische Natuurkunde, is tijdelijk ondergebracht bij de onderzoekers in Cascade. Op de vide van de eerste verdieping hebben de leden een bar geïnstalleerd, met uitzicht op de windtunnel. Bij gebrek aan een echte kantine wordt diezelfde vide ook gebruikt als koffie­ en lunchplek, zowel door studenten als medewerkers. Dagelijks komt er een trolley met verse waren uit de ‘moederkantine’ in Gemini met de lift naar boven. Volgens bestuurslid Peter de Vrieze waren de onderzoekers die al in Cascade huisden niet zo blij met de komst van de vereniging en de locatie van de borrelruimte. Het gaat echter verrassend goed, vindt hij. “De communicatie tussen de vereniging en de faculteit verloopt heel soepel en we hebben eigenlijk nauwelijks klachten gehad.” Ook het feit dat de bestuursruimte van Van der Waals op de vierde verdieping zelfs met behulp van een kaartje lastig te vinden is, heeft nog geen nadelige gevolgen gehad. “De nieuwe lichting studenten weet ons goed te vinden en is zelfs opvallend actief.” Peter de Vrieze (in het rode t-shirt) met studiegenoten in de Borrelruimte in Cascade

16 | Uitgelicht

19 september 2013

Uitgelicht | 17

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Burning Man: “Alles wat je doet, wordt geaccepteerd” Foto’s | Stef Arends en Chloé Rutzerveld Tekst | Judith van Gaal Kunst maakte een belangrijk deel uit van het festival. Vooral ’s avonds waren er verschillende lichtprojecten. Stef: “Daar zat vaak heel veel werk in.”

Jochem Franse, Stef Arends, Chloé Rutzerveld en Coen Stout kunnen terugkijken op een bijzonder avontuur. De drie ID-studenten en voormalig ID-student (Coen) deelden een roadtrip van vijfduizend kilometer, uitmondend in het hoogtepunt: een verblijf bij festival Burning Man. Bij dit kunstfestival in de Black Rock Desert van Nevada wordt door bezoekers een volledige stad opgebouwd. Een verslag in foto’s.

Chloé, Jochem (vlnr: Stef,

en Coen)

Klaar voor vertrek. De studenten startten 6 augustus met een roadtrip vanuit het Canadese Edmonton en woonden van 24 augustus tot 3 september het festival bij. Als ‘virgins’ - zoals de mensen die er voor de eerste keer komen ook wel worden genoemd.

Een roadtrip van vijfduizend kilometer. Waarbij ze genieten van elkaars gezelschap, maar soms ook onenigheid hebben. Bijvoorbeeld in de supermarkt over welke pindakaas ze gaan kopen. Jochem: “We hebben elkaar goed leren kennen. Onze verschillende karakters botsen wel eens, maar dat is allemaal goed gekomen.”

Stef: “We hebben 240 liter water meegenomen. Drie liter per persoon om te drinken. Verder hadden we ook veel nodig voor ons project, waarbij we mensen uitnodigden koffie bij ons te drinken. In ruil daarvoor deelden ze hun verhaal met ons. Bijzonder hoe je dan met een vreemde een heel diep gesprek kunt hebben.”

Jochem: “Ik vond de piramide erg indrukwekkend. Het is bijzonder dat er een religieus plekje is binnen het festival. Mensen trouwen er, verbranden er zaken die ze letterlijk achter zich willen laten.”

Chloé: “Je komt gemakkelijk in gesprek met anderen. Soms is dat heel leuk, maar soms voelde ik me daar ook ongemakkelijk bij. Terwijl ik dat niet van mezelf had verwacht. Normaal gesproken ben ik redelijk goed in ‘chit-chat’. Jochem: “Alles wat je doet, wordt geaccepteerd. Niets is gek.” Jochem: “Het terrein was groot. Je kon lang rondlopen zonder ook maar iemand tegen te komen. Ik heb eens in een zandstorm gezeten. Erg bizar. Je ziet niets en ineens doemt dan een paar meter voor je een groot bouwwerk op.”

(vlnr: Coen,

Chloé: “Wij verbleven in de Alternatieve Energie Zone. Het hele festival was luxer dan we van tevoren hadden verwacht. Mensen hadden gewoon koelkasten bij zich. Uiteindelijk gunden we onszelf ook wel wat meer. Toen we last van de hitte hadden, hebben we bijvoorbeeld ijs gekocht.”

Jochem, Stef

)

Stef: “Het einde waarbij ‘The Man’ net als ieder jaar in brand wordt gestoken was hartstikke mooi.”

18 | Student

Clmn

19 september 2013

Aanschuiven bij Op de foto aan tafel, met de klok mee: Tim Cornelissen (bezoeker, TN-student), Daan Michielsen (EE), Vincent Hermes (W), Bart Vercoulen (W), Huub van Wesel (W), Rokus Ottervanger (W) en Lieke de Cock (TN).

Kip in sinaasappelsaus

Hilde Krings Masterstudente Bouwkunde

Lieke de Cock -what’s in a name?- maakte kip in sinaasappelsaus met rijst en broccoli.

Verleiden en afleiden

Bak in een pan blokjes kip in boter. Bak in een tweede pan 2 gesneden uien en 400 gram champignons. Maak er daarna een roux met bloem, een liter sinaasappelsap en twee kippenbouillonblokjes mee. Doe hier zilveruitjes bij en twee in stukjes gesneden sinaasappels en een scheut koffiemelk. Voeg inhoud van de twee pannen samen. Kook in een derde pan witte rijst. Kook in een vierde pan een kilo broccoli.

Twee woorden die de hoofden van studenten regelmatig betreden zijn verleiden en afleiden. Eenmaal in de hersenen aangekomen beginnen zij huis te houden en veroorzaken een chaos die maar weinig andere woorden teweegbrengen. Opereren deze twee indringers altijd samen en is er dan een verschil tussen een afleidende verleiding en een verleidelijke afleiding? Het binnendringen van verleiding en afleiding in het (onder)bewuste , van studenten heeft de populaire afkortingen SOG ­ wat staat voor studieontwijkend gedrag. Zelf gebruik ik deze afkorting al zeven jaar en het liefst in de werkwoord­ vorm ‘soggen’, dus ik was even sprakeloos toen iemand over een SOA begon. Gelukkig was er bij de betreffende persoon geen sprake van een seksueel overdraagbare aandoening, maar van een studieontwijkende activiteit.

Opmerking; wat de naam je ook te denken mag geven; in Huize Schrael wordt goed gekookt: vers, veel groente en weinig pakjes.

TU es

Ik had niet gedacht dat ik, als ervaringsdeskundige, het vakjargon nog niet helemaal beheerste en dit kleine beetje extra kennis mijn vraag zo gemakkelijk kon beantwoorden. Immers: SOA als de seksuele aandoening is duidelijk een afleidende verleiding en als gedragsaandoening een verleidelijke afleiding. Helaas kom je van beide niet zo gemakkelijk af en het zou me niets verbazen als ze allebei besmettelijk zijn.

Wat moet je als student in Eindhoven zeker hebben gedaan? Meedoen aan de Race of the Classics. Met een groep van 24 TU/e-studenten heb ik afgelopen jaar meegedaan aan deze studentenzeilwedstrijd op een zeilschip van 48 meter. Een unieke ervaring! Als je jezelf een keer kon -laten- teleporteren, waar zou je dan heen gaan? Het Industria Lustrum Openingsfeest in de Effenaar: de grootse opening van het tiende lustrum van Industria voor alle TU/e-studenten. Als deze Cursor uitkomt, ben ik waarschijnlijk aan het bijkomen van dit mooie feestje. Wat zou je na je bachelor of je master willen doen? Na mijn bestuursjaar wil ik de master Operations Management & Logistics gaan doen. Tot nu toe liggen daarna alle opties nog open.

Medestudenten wees gewaarschuwd: pas op voor Verleiden en Afleiden, want we behoren tot de risicogroep die gemakkelijk ten prooi valt aan verleidelijke afleidingen en afleidende verleidingen. Mijn afgeleide brein is helaas alweer ten prooi gevallen aan deze verleidelijke column, maar hopelijk zijn jullie nog te redden.

Welk onderwerp/probleem zou je als eerste aanpakken als je op de stoel van de minister-president zit? De problemen in de zorg: de verspillingen bijvoorbeeld, maar ook de veel te hoge salarissen en volle werkweken van specialisten. Als een vrachtwagenchauffeur maar acht uur per dag mag rijden, waarom mag een chirurg dan wel veertien uur achtereen opereren?

Cas van Elderen (20 jaar) Op www.cursor.tue.nl vind je meer columns. De volgens de redactie beste column plaatsen we hier.

Wat is de meest bijzondere gebeurtenis sinds je in Eindhoven studeert? Mijn bestuursjaar bij Industria dit jaar. Het is leerzaam op zoveel vlakken: activiteiten organiseren, meepraten op onderwijsgebied met de faculteit en universiteit, contacten leggen met bedrijven en tegelijkertijd zorgen voor continuïteit in de studievereniging.

Vierdejaars student Technische Bedrijfskunde, secretaris van studievereniging Industria

Foto | Bart van Overbeeke

Wat is het gekste dat je ooit gegeten hebt en hoe smaakte het? In Maleisië heb ik ooit een durian gegeten: een ontzettende stinkvrucht, die zelfs verboden is om mee te nemen in hotels, maar eigenlijk smaakte het best prima. Wie is jouw grootste held en waarom? Iemand als Theo Maassen. Hij heeft humor en charisma en weet hiermee op een mooie wijze maatschappelijke pijnpunten aan het licht te brengen.

Cas verva ngt de vra ag ‘Wat is he t gekste d at je ooit gege ten hebt en smaakte het?’ doo hoe r: ‘Met wie zou je graag ee n keer een biert je willen drinken? (MvdV) ’.

Student | 19

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Er wonen acht studenten in Huize Schrael aan de Boutenslaan 14: 1x Design Academy ,1x EE, 1x TN, 1x BMT, 4x W. Ieder heeft twee kamers, een badkamer en minstens één balkon. Huur: gemiddeld 400 euro waar 44 euro huursubsidie vanaf mag. Wat is Huize Schrael voor een huis? Eigenlijk is Huize Schrael een studentenhuis in oprichting. Ongeveer een jaar geleden besloten de bewoners er werk van te maken. Ze hadden een huiswapen gevonden, hingen dat pontificaal in de woonkamer, schreven zich in voor de verkiezing van het studentenhuis van het jaar -ze schopten het tot de top 6- en organiseerden cocktailavonden. Onder andere. Sinds vorige week dragen de bewoners een huisvest waarop het wapen en naam van het huis geborduurd staan. Geen half werk. Hoe komt Huize Schrael aan zijn bewoners? Het is een flat van Vestide en deze studentenhuisvester bepaalt wie er inkomt. Geen kijkavonden dus. De aankomende bewoners kunnen op basis van wachtlijst wel kiezen. Voor Daan was het bij het opendoen van de deur al duidelijk; “hier wil ik graag wonen”. Er iemand uitwerken gaat dus ook niet. Dat zou heel officieel via Vestide moeten gaan, met gegronde redenen. Is nog nooit gebeurd.

Hoe zitten ze erbij? Meestal eten ze op de bank voor de tv, kijkend naar Blokken (op de Belg), Lingo en DWDD. Maar gezelliger vinden ze het eigenlijk allemaal om aan tafel te eten, zoals vanavond. De gesprekken gaan dan vaak over de vriendinnetjes van Bart *bloost, kijkt weg en geeft geen commentaar*. En altijd een tafelkleed! Lijfspreuk? Huize Schrael is fucking puberaal. Huisregels? In dit huis mag alles en niets hoeft, behalve je troep opruimen. Je krijgt vijf euro boete als je je weektaak niet doet. Afwassen doet degene die het potje dobbelen (mex) verliest na het eten. Dat vindt iedereen eerlijk.

je Wil jij ook met genoten culinaire huis k? in deze rubrie Mail dan naar l [email protected]

Tot slot? Nee, de hilarische anekdote van Bart hoe hij Lieke aan het schrikken maakte nadat zij net Rokus haar eerste kusje had gegeven op een Natuurkundeborrel, komt niet in Cursor!

Wie kookt wanneer en waarom? Wie tijd en zin heeft, stuurt een wappje dat hij/zij kookt. Ieder heeft zijn specialiteit. Rokus maakt pastasalade, Vincent zet je een bloemkoolovenschotel voor, Huub maakt boontjes met hamburger en gebakken aardappeltjes, Daan is goed in rijst “en wat ik daarbij maak” en bij Bart moet je wezen voor een tortila-ovenschotel. Maar favoriet is de pizza van Lieke met artisjok en geroosterde paprika op een zelfgemaakte bodem. Die maakt ze helaas niet vaak genoeg naar de smaak van haar huisgenoten “omdat het heel veel werk is”.

Interview | Norbine Schalij Foto’s | Bart van Overbeeke

En hoe is het in Yantai? Studenten van de TU/e gaan steeds vaker voor hun studie naar het buitenland. Voor stage of voor het verrichten van onderzoek, omdat het verplicht is of omdat ze het leuk vinden. Cursorlezers kunnen iedere twee weken over de schouder van een TU/e-student in het buitenland meekijken.

Yantai? Y­a­n­t­a­i? Nooit van gehoord! Je zult niet de enige zijn, bijna niemand kent deze stad. Toch wonen er zes miljoen mensen en is het een van de snelst groeiende steden hier. Onlangs is zelfs een wet aangenomen die gebouwen lager dan zes verdiepingen verbiedt. Voor degenen die van appels houden: de bekende telefoonfabrikant heeft hier een fabriek gebouwd met honderdduizend werk­ nemers (juist, dat is ongeveer de beroepsbevolking van Eindhoven). Wellicht heb je het via de foto al geraden of is je geografische kennis gewoonweg fenomenaal: ik ben in China, het land waar ze elke dag Chinees eten. China is vrij groot. Er wonen ontzettend veel mensen, en al die mensen willen dure auto’s, hippe kleding en een lekker stukje vlees bij de rijst. De economie draait dan ook overuren om al die wensen te vervullen. De fabriek waar ik werk produceert halffabricaten voor allerhande pur­producten. Ik werk op de afdeling waar ze schuim voor beha’s maken, wat nogal eens tot hilariteit onder de verder vrij preutse Chinezen leidt. Hoewel China vrij groot is, zijn Chinezen tamelijk klein. Met mijn 1 meter 86 ben ik de langste in vrijwel alle bedrijfskantines. Dat in combinatie met het feit dat de concentratie buitenlanders in deze wijk op ongeveer 50 ppm ligt (ik durf niet eens te raden hoeveel blonde buitenlanders er zouden zijn!), geeft me soms wel een beetje het filmstergevoel. Ik sta op meer Chinese mobieltjes dan dat ik Chinese karakters ken en geloof me, ik ken er inmiddels een hoop. Tot slot nog even een dingetje rechtzetten: de Chinese restaurants in Nederland hebben niks met China te maken! In de afgelopen twee maanden heb ik geen bami, nasi, loempia, sambal of saté gezien. Chinees eten is vrijwel altijd hapklare (je moet immers met stokjes eten) stukjes vlees/vis in saus/soep met groenten en daarbij rijst of noedels. Daarnaast is barbecue hier in de zomer zeer populair. Een avondje uit doe je in KTV, de alom vertegenwoordigde karaokebar en omdat ik denk dat de meesten van jullie ‘Ni Hao’ al wel zullen kennen, zal ik besluiten met de studentenwijsheid ‘Gan Bei’ (Ad Fundum).

San Mastdeerr Treur, Process studen Engine t ering, Vind jij het ook leuk om een bijdrage te leveren aan deze rubriek en ben jij dit collegejaar in het buitenland? Stuur dan een mailtje naar [email protected].

Lees alle buitenlandervaringen online op www.cursor.tue.nl

Mens | 21

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

WHAT IF...

YOU COULD WIN THE TRIP OF A LIFETIME?

Enter this global ideas competition and win the exciting opportunity to explore the world on a National Geographic Expedition. Even the simplest of ideas have the power to transform lives and positively impact society. At Shell, we believe human ingenuity holds the key to unlocking innovative thinking across our society, now and for the future. Shell Ideas360 is our way of fostering innovation to turn your ideas into reality. So here’s your chance to work with Shell mentors and experts, be part of an international community of like-minded innovators and own your idea that could change the world. Register today. Submit your ideas now. www.shellideas360.com/food

Marjo van der Valk “Er zijn hier te weinig goede mensenmanagers”

De meeste mensen kennen haar van haar werk voor de gezamenlijke vakbonden. Maar het belangrijkste werk, zegt Marjo van der Valk (1955) zijn de (internationale) contacten en projecten op het gebied van stages: “Ik heb dat werk echt nodig om mijn evenwicht weer te vinden. Daar haal ik energie uit; het vakbondswerk onttrekt dat vaak onevenredig aan me.” Van der Valk doet veel werk achter de schermen, zowel op vakbonds­ gebied als in de internationale contacten en projecten. Zo haalt ze via het samenwerkingsverband van hoger onderwijsinstellingen ‘TU/e Regionaal Leonardo Bureau’ jaarlijks zo’n tachtig Erasmus­ beurzen voor studenten en Leonardo­beurzen voor afgestu­ deerden binnen. “Die zijn met de crisis erg populair. Studenten waren vroeger idealistischer, wilden ervaring opdoen in het buitenland voor ze een baan kregen. Nu gaat het om een baan. Via zo’n stage kunnen ze laten zien wie ze zijn en dat maakt vaak het verschil”, vertelt ze. Verder ontwikkelt ze projecten op dit gebied en ontwikkelt ze bijvoorbeeld cursussen intercul­

turele vaardigheden. Ze heeft bestuursfuncties, zoals General Council van de Association for International Education, is medeoprichter en voorzitter van Leo­Net en wordt ze regelmatig als expert geconsulteerd door de Europese Commissie of nationale agentschappen.

“Ik ben niet bang om iets te zeggen” Dit werk vult zo’n beetje 1/3 deel van haar werkweek. Het leeuwendeel besteedt ze aan vakbondswerk namens CNV de Publieke Zaak aan de TU/e. Dat vergt tijd en gaat gepaard met veel emoties, zo blijkt in het gesprek. Aanvankelijk praat ze rustig, weloverwogen. Gaandeweg gaat het spreektempo omhoog evenals haar stemhoogte; soms verslikt ze zich bijna in haar woorden. Ze weet waar ze over praat na bijna twintig jaar TU/e. “Ik ben ook niet zo bang om iets te zeggen”, stelt ze, “ik ben opgevoed met het idee dat mensen gelijk zijn. Als iemand op zijn strepen gaat staan

met het idee van ‘Wie ben jij wel niet?’ dan gaan mijn haren recht overeind staan. Dat laat ik niet passeren.” Dat doet vermoeden dat aan de TU/e veel mis is, maar dat ontkent ze: “De meeste mensen hebben het hier fantastisch. Maar soms gaat het even níet fantastisch en vaak loopt het dan meteen goed fout.” Concrete voorbeelden wil ze niet noemen, maar de grote lijn is duidelijk. Soms begint een conflict met iets kleins, een andere keer is een reorganisatie de aanleiding. Bij beide constateert ze een bepaalde TU/e­cultuur, die ze omschrijft als ‘Er zijn hier te weinig goede mensenmanagers’. Bij veranderingen wordt er vaak over mensen heen gewalst. Liever ziet ze dat medewerkers in veranderingen worden meegenomen, het als een gezamen­ lijke taak zien. Van der Valk: “Maar managers denken vaak dat ze daadkrachtig over moeten komen. Bij conflicten houden ze vaak vast aan die ingeslagen route. Waarom zegt een collega niet ‘Kom op, dit kan gewoon niet, moet je dit niet anders op willen lossen’? Elkaar open, eerlijk aanspreken,

laten zien ‘zo willen we als organisatie niet zijn’, dat mis ik hier erg. Waarom dat zo is, snap ik nog steeds niet. Omdat we in een technische omgeving minder gewend zijn om menselijke kanten mee te nemen?”

“Het zou helpen als men een keer ‘sorry’ zegt” Veel mensen vergeten ook wat een conflict met mensen doet. Van der Valk: “Denkt niemand er dan bij na dat zo iemand ineens thuis zit en dat de buurvrouw vragen gaat stellen? Of dat ze denken ‘Die heeft zeker met zijn vingers in het snoeppotje gezeten?’ Mensen worden er ziek van, het is altijd drama. Ik heb zelfbewuste mensen die lol in hun werk hebben en gewaardeerd werden, zenuwwrakken zien worden. En die schade neem je vaak je leven lang mee. Daar kan ik persoonlijk heel boos om worden, dat vreet aan me. Het zou ook helpen als men een keer ‘sorry’ zei, Maar dat is heel moeilijk hier, terwijl het wel zou helpen.

Niet dat ik iemand ben die zegt dat medewerkers eeuwige bescherming moeten krijgen en nooit ontslagen mogen worden. Daar maken we de organisatie ook niet beter mee, je moet het met elkaar doen. Maar als jij of ik maar een tiende doet van een slechte manager, hadden we er allang uit gelegen.” Intussen zijn Van der Valk en haar collega’s van de bonden in gesprek gegaan met het hoofd van Dienst Personeel en Organisatie. “We kijken wat er moet gebeuren om conflicten niet te laten escaleren. We hebben enkele casussen helemaal geanalyseerd, vertrouwe­ lijk in een open sfeer, om dit te veranderen. Hoe snel dat gaat weet ik niet, maar we willen het structureel aanpakken, want zo’n cultuur houdt niet vanzelf op.” Ze is zichtbaar blij met deze ontwikkeling. Het biedt zicht op een oplossing en draagt ook bij aan haar arbeidsvreugde. Want zoals ze zelf zegt: “Ik ga altijd met plezier naar mijn werk, het is nooit een straf, mijn werk is mijn hobby.”

Interview | Gerard Verhoogt Foto | Bart van Overbeeke