ICT-plan Catent
De meerwaarde van ICT
2
Inhoudsopgave Inhoudsopgave ............................................................................................................................ 2 1.
Inleiding ................................................................................................................................. 3 De meerwaarde van ICT ............................................................................................................. 3
2.
Kaders .................................................................................................................................... 3 2.1. Kaders, ambities en doelen ............................................................................................. 3 2.2. Onderwijs aanpassen aan de 21e eeuw ........................................................................... 4 2.3 Eigen kaders ................................................................................................................... 4 2.4. Overheidskaders ............................................................................................................. 4
3.
Visie en doelen ...................................................................................................................... 5 3.1 Visie ...................................................................................................................................... 5 3.1.1 Visie op onderwijs .......................................................................................................... 5 3.1.2 De rol van ICT t.o.v. de strategische keuzes .................................................................. 6 3.2 Leren in de 21ste eeuw ........................................................................................................... 6 3.3 Welke stappen willen we nemen?.................................................................................... 8 3.4 De leerling ....................................................................................................................... 9 3.4.1 Curriculum ...................................................................................................................... 9 3.4.2 Randvoorwaarden ........................................................................................................ 10 3.5 De leerkracht ................................................................................................................. 11 3.6 Professionalisering ........................................................................................................ 12 3.7 (Leer)omgeving ............................................................................................................. 12 Pilots ..................................................................................................................................... 12
4.
Ondersteuning..................................................................................................................... 13 4.1 Externe kennis ............................................................................................................... 13 4.2 Werkgroep ICT............................................................................................................... 13 4.3 Contactpersonen ........................................................................................................... 13
Copyright: Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Catent worden openbaar gemaakt of verveelvoudigd.
3
1. Inleiding De meerwaarde van ICT De scholen die bij Stichting Catent zijn aangesloten, staan voor een uitdagende opdracht: zorg ervoor dat de leerlingen zich zó ontwikkelen, dat zij zich op een flexibele manier aan kunnen passen aan een omgeving waarin maatschappelijke en technologische veranderingen elkaar in hoog tempo opvolgen. De reden dat onze maatschappij zo snel verandert, heeft mede te maken met de grote vlucht en het gebruik van informatie- en computertechnologie (ICT). Dit beïnvloedt de wijze waarop kinderen nu en later, in en buiten school, samen leren, samen werken en samen leven. ICT is echter niet alleen de aanleiding voor veel veranderingen, het kan ook een middel zijn om deze veranderingen het hoofd te bieden. Sterker nog, door ICT breder in te zetten, kunnen wij het onderwijs op onze scholen eigentijds, toekomstgericht en duurzaam maken. Wij denken dat ICT een belangrijke sleutel vormt om ons onderwijs zódanig in te richten dat leerlingen zelf gaan ontdekken, op hun eigen niveau worden aangesproken, uitgedaagd worden en in een betekenisvolle en contextrijke leeromgeving kunnen werken. Daarom heeft Stichting Catent dit ICT-plan opgesteld. Een plan dat aansluit op de visie op onderwijs binnen Catent. Wij zetten namelijk in op meer gepersonaliseerd leren, niet gebonden aan tijd en plaats. Waarbij kinderen leren op hun eigen niveau, toegespitst op hun talenten. Dit verhoogt het onderwijsrendement en biedt een oplossing voor de uitdagingen richting flexibel, passend, meer op maat gegeven onderwijs. We willen dat onze leerlingen kunnen kiezen uit een groot aanbod aan extra materiaal. Onze leraren moeten binnen de les meer werkvormen kunnen inzetten, meer kunnen differentiëren tussen leerlingen en leerresultaten beter kunnen volgen. Wij zien ICT als middel om deze wensen te realiseren. Dit ICT-plan is specifiek gericht op het gebruik van ICT t.b.v. het onderwijs. Tevens is het een document in ontwikkeling. De digitale revolutie voltrekt zich in zo’n hoog tempo dat we onmogelijk kunnen voorspellen wat volgend jaar zal brengen op ICT-gebied. Daarom zullen we planmatig monitoren of we nog op de juiste weg zijn. Voorop staat dat Catent het onderwijs op de bij ons aangesloten scholen wil aanpassen aan de 21ste eeuw en hierbij de meerwaarde van ICT ziet. Binnen Stichting Catent is er momenteel eveneens inzet op het gebruik van ICT m.b.t. a. Het “ontzorgen” van de medewerkers van Catent. b. Communicatie en ”leren van en met elkaar”. Over alle zaken heen dient er ingezet te worden op randvoorwaarden (verbinding, hardware, ondersteuning etc). In paragraaf 3.4.2 wordt hierover kort iets gezegd. De uitgebreide toelichting betreffende de realisatie van randvoorwaarden wordt buiten dit plan gehouden. Het College van Bestuur zet momenteel in op de randvoorwaarden en houdt daarin de regie. 2. Kaders 2.1. Kaders, ambities en doelen Willen we de doelen uit de inleiding daadwerkelijk realiseren, dan moeten we ICT breder en dieper invoeren in ons onderwijs. In dit hoofdstuk zetten we de kaders, ambities en specifieke doelen uiteen die vanuit het ministerie van OCenW en Stichting Catent gesteld zijn.
4
2.2. Onderwijs aanpassen aan de 21e eeuw Het onderwijs ontleent zijn bestaansrecht aan het voldoen aan de vraag van de maatschappij. Nu deze maatschappij volop in ontwikkeling is, vraagt dat een aanpassing in het hart van ons onderwijssysteem, zodat ons onderwijs aansluit bij de eisen die de 21ste eeuw stelt.
20ste eeuw
naar de
21ste eeuw
Productie voor de massa
Ontwerpen van op kennis gebaseerde producten
Het doceren van kennis en ontwikkelen van basisvaardigheden
Leerlingen begeleiden bij kennisontwikkeling, creatie en hogere orde-vaardigheden
De consumptie van kennis en informatie
Eigenaar van het eigen leerproces, van concepten en interpersoonlijke vaardigheden
Bron: Fullan, 2013
2.3 Eigen kaders In onze strategienota 2015-2019 hebben we naar aanleiding van klankbordsessies met de GMR, RvT, directeuren, leerkrachten, ouders, leerlingen en externe stakeholders de volgende kernwaarden als leidend aangemerkt: - ontwikkeling van talenten; - samenwerken; - lerende organisatie; - verantwoordelijkheid. De rol die ICT hierbij inneemt, is aanzienlijk en daarom hebben we op dit gebied de volgende ambities: 1. We werken vanuit een investerings-/implementatieplan voor ICT, corresponderend met onze visie op onderwijs. 2. ICT-vaardigheden bij onze leerkrachten blijven in ontwikkeling.
3. In didactisch handelen wordt optimaal gebruik gemaakt van beschikbare ICThulpmiddelen. Leerkrachten zijn in staat om te beoordelen wanneer de toepassing van ICT meerwaarde heeft. 4. Leerkrachten zetten ICT in om de eigen vakbekwaamheid te ontwikkelen en onderhouden. 5. Leerkrachten verantwoorden en organiseren hun werk m.b.v. ICT-middelen. 6. Onze leerlingen zijn vaardig(er) om in de sterk veranderende digitaal gestuurde omgeving gepast met moderne media om te gaan. 7. Er is passende ondersteuning voor de leerkrachten, gericht op ICT gebruik. 8. Ouders hebben de mogelijkheid de ontwikkeling van hun kind digitaal te volgen. 9. We communiceren op effectieve en moderne wijze met onze stakeholders en in het bijzonder met de ouders van de kinderen. 2.4. Overheidskaders Ook het Ministerie van Onderwijs en de sector PO zijn zich bewust van het belang van een kentering in het onderwijs. Eén van de hoofdpijlers in het bestuursakkoord van juli 2014 tussen OCenW en de PO-Raad is het creëren van een doorbraak in het gebruik van ICT in het onderwijs.
5
Eén van de prestatieafspraken voor het onderwijs in de 21ste eeuw is het nog meer dan nu oog hebben voor de individuele talenten van iedere leerling. Men ziet een goed opgeleide leerkracht hierin als cruciaal. Het omgaan met verschillen en gedifferentieerd lesgeven vraagt immers veel van een leerkracht. ICT kan hierbij ondersteunend werken. Door leerroutes te digitaliseren wordt het meer dan ooit mogelijk om iedere leerling zijn eigen leerstof en uitdagingen te bieden. Daarnaast geeft het akkoord aan dat gebruik van ICT in het onderwijs, mits goed ingepast in de onderwijskundige visie van de school, leidt tot meer gemotiveerde leerlingen en betere resultaten. Omdat het bestuursakkoord richtinggevend is bij de keuzes van ons bestuur, vermelden we hieronder de prestatieafspraken die gaan over de implementatie van ICT. De volgende prestatieafspraken worden genoemd: - In 2015 hebben de schoolbesturen een implementatie- en investeringsplan voor onderwijs en ICT, gebaseerd op hun visie op onderwijs. - 90% van de scholen gebruikt in 2020 dagelijks digitaal leermateriaal in het primair proces. - Daartoe hebben de leraren voldoende ICT-basisvaardigheden en zetten ze deze in hun lespraktijk in. Aangezien in de onderwijssector nog niet iedereen op de hoogte is van wat er allemaal kan, en omdat op het gebied van digitale leermiddelen vraag en aanbod elkaar onvoldoende vinden, is onlangs het ‘doorbraakproject onderwijs en ICT’ van start gegaan. Een intitiatief van de Ministeries van Economische Zaken en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, en van de PO- en VO-Raad. Het project is volgens de initiatiefnemers geslaagd als “ICT in de klas straks de normaalste zaak van de wereld is”. Daar waar we als Stichting Catent gebruik kunnen maken van initiatieven van dit project, aansluitend bij hetgeen in dit plan staat, zullen we actie ondernemen. 3. Visie en doelen 3.1 Visie 3.1.1 Visie op onderwijs Op dit moment werken de meeste aan Catent verbonden scholen nog programmagericht, uitgewerkt in een leerstof jaarklassensysteem. Onze veranderende maatschappij vraagt echter om een andere manier van onderwijzen, waarbij zelf-ontdekkend en zelf-organiserend leren steeds meer centraal komt te staan. Een programmagerichte vorm van onderwijs komt niet aan deze vraag tegemoet. Hoe kun je gepersonaliseerd lesgeven in een uitdagende leeromgeving als de leerlingen geen invloed hebben op wat ze leren en hoe ze leren? Catent ziet ICT als de katalysator om hier een doorbraak in te bereiken In de Strategienota 2015-2019 schetsen we een helder toekomstbeeld van het onderwijs op de aan Catent verbonden scholen dat voldoet aan de eisen van de toekomstige maatschappij. Hierbij staan dié zaken centraal die leerlingen nodig hebben om in een lerende samenleving goed tot hun recht te komen. De doelen in het onderwijs van Catent zijn erop gericht voorwaarden daartoe te scheppen. Enkele voorbeelden van de in de Strategienota 2015-2019 genoemde doelstellingen zijn: - 21ste-eeuwse vaardigheden krijgen een belangrijke plaats in het curriculum; - gepersonaliseerd leren waarbij leerlingen de mogelijkheid hebben om ongebonden aan tijd en plaats te werken aan hun eigen ontwikkeling; - leerlingen leren vanuit nieuwsgierigheid en verwondering; - leerlingen leren d.m.v. onderzoek. Daarbij wordt gebruikgemaakt van het netwerk om de school; - naast de kernvakken krijgen ook de andere talenten (kunst, muziek) een plaats in de school; - er is voor iedere school ruimte om zich te onderscheiden op een wijze die past bij de leerlingen en de context van de school.
6
Daarnaast wordt er een heldere ambitie uitgesproken op het gebied van ICT, een onmisbaar instrument om bovenstaande doelstellingen te bereiken. Die ambities zijn terug te vinden in hoofdstuk 2.3. 3.1.2 De rol van ICT t.o.v. de strategische keuzes Catent ziet ICT als de spil in de geschetste doelstellingen. We stellen ons als doel ICT verbreed en verdiept in te voeren in de organisatie om zo de gestelde ambitieuze pedagogische en didactische doelstellingen te bereiken. ICT is straks terug te vinden in het didactisch handelen van de leerkracht, de wijze waarop de ontwikkelingen bijgehouden worden, in communicatie met kinderen en ouders, tijdens het zelfstandig werken, etc. Om dit te bereiken werken we vanuit het bewezen effectieve “Vier in balans-model” dat is ontwikkeld door Kennisnet.
Bron:www.kennisnet.nl
Het Vier in balans-model geeft richting aan de ontwikkeling van ons ICT-beleid en aan de uitwerking ervan. Het laat betrokkenen nadenken over het waarom en hoe van goed onderwijs, de inrichting van het beoogde onderwijs en welke investeringen daarvoor nodig zijn. Een belangrijk uitgangspunt is dat er wordt begonnen met de menselijke factoren (visie en deskundigheid), daarna de materiële factoren (leermateriaal en infrastructuur). In publicaties van Kennisnet wordt deze route ook wel Onderwijsgedreven innovatie genoemd. De omgekeerde route, die begint bij techniek of het digitaal leermateriaal, noemen we ook wel techniekgedreven of materieelgedreven innovatie. Voor deze laatste route kiezen we niet. Het nu voorliggende plan vormt stap 1 van het model: Visie. Daarnaast wordt het belang van ICT erkent en wordt er middels de PDCA-cyclus gewerkt aan het implementeren, borgen en continu verbeteren van alle facetten op het gebied van ICT binnen de organisatie. Dit document en het initiëren van een groep “aanjagers ICT” is de eerste aanzet hiertoe. Einddoel 2020: Alle aan Catent verbonden scholen hebben een uitwerking van het bovenstaande model, waarin de rol van ICT expliciet naar voren komt. Men maakt gebruik van de PDCA–cyclus bij de omschrijving ervan. 3.2 Leren in de 21ste eeuw In hoofdstuk 2.2 hebben we beschreven dat we ons onderwijs willen inrichten zodat het past bij de 21ste eeuw. Nu informatie via het internet voor iedereen verkrijgbaar is, is kennis van veel minder groot belang dan voorheen. Het vinden van de juiste informatie en hoe die informatie te
7
interpreteren, is veel belangrijker geworden. Dit zijn voorbeelden van vaardigheden, niet van kennis. Deze 21ste-eeuwse vaardigheden, te onderscheiden in cognitieve en conatieve vaardigheden, staan de komende jaren in de scholen van Catent meer centraal.. Zie onderstaand model:
De bovenstaande ordening (Marzano en Heflebower) ondersteunt ons in de wijze waarop we de vaardigheden gaan implementeren in de school en bij het meten van vorderingen in deze. Vanuit deze ordening is een nieuw model 21ste-eeuwse vaardigheden ontwikkeld (Voogt&Pareja Roblin). Hierin worden niet vijf maar zeven vaardigheden onderscheiden. De Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO) heeft hier een achtste vaardigheid aan toegevoegd. Wij kiezen voor de uiteenzetting van het SLO dit model aanknopingspunten geeft voor het stapsgewijs invoeren van de 21ste-eeuwse vaardigheden in combinatie met het samenstellen curriculum. Verdere informatie is te vinden in het document “21ste-eeuwse vaardigheden in het curriculum van het funderend onderwijs” van het SLO. Dit document is binnen Catent beschikbaar . Het SLO heeft onderzocht in hoeverre de 21ste-eeuwse vaardigheden aan bod komen in de huidige kerndoelen en of er aan deze vaardigheden gewerkt wordt in het PO en de onderbouw van het VO. Hieronder een overzicht van de keren dat één van de vaardigheden wordt genoemd in de kerndoelen.
bron: www.slo.nl
8
We kunnen constateren dat deze 21ste-eeuwse vaardigheden onderbelicht zijn binnen ons huidige aanbod. Immers, als er in de kerndoelen nauwelijks sprake is van deze vaardigheden kunnen we er vanuit gaan dat er in ons aanbod ook te weinig aandacht aan wordt besteed. In de wetenschap dat het SLO voorlopig nog geen specifieke doelstellingen voor de 21ste-eeuwse vaardigheden zal ontwikkelen en wij het aanleren van deze vaardigheden van groot belang vinden in het proces naar veranderende pedagogiek, bepalen we in dit plan alvast een richting. Ondanks de verschuiving in het aanbod van kennis naar vaardigheden blijven de kernvakken lezen, rekenen en taal van essentieel belang. Zonder te kunnen lezen of rekenen is het niet mogelijk om enige vaardigheid te ontwikkelen op cognitief gebied. De plaats van de 21ste-eeuwse vaardigheden wordt derhalve mooi weergegeven in het onderstaande model, dat we als basismodel hanteren.
bron: www.slo.nl
3.3 Welke stappen willen we nemen? Waar leiden al deze inzichten en ontwikkelingen toe? Hoe ziet ons onderwijs er straks uit? Om de transformatie van ons onderwijs te effectueren, is een doorbraak in ICT nodig. De nieuw aan te bieden vaardigheden vragen om een aanpassing in ons curriculum en om een herverdeling van de onderwijsleertijd. In onze visie krijgen onze leerlingen daarom de kernvakken aangeboden in gepersonaliseerde leerroutes in een digitale leeromgeving. De leerkracht coacht zijn/haar leerlingen en helpt hen met ondersteunende vragen, zodat de leerling steeds weer het antwoord weet te vinden. Ook gaat de leerkracht veelvuldig in gesprek met de leerlingen om leerdoelen te evalueren en nieuwe leerdoelen te formuleren. De leerling heeft een grote bijdrage bij het formuleren van die leerdoelen. De leerkracht motiveert en inspireert de leerlingen op hun weg. Door het werken in een digitale leeromgeving wordt de effectieve leertijd vergroot met minimaal 30%. De vrijgekomen tijd besteden we aan het aanbieden van rijke vakoverstijgende leertaken, waarbij de 21ste-eeuwse vaardigheden een belangrijke positie innemen. Ook binnen deze leertaken wordt gebruikgemaakt van ICT, zodat kinderen leerstof kunnen verwerken, op een wijze die past bij deze tijd (denk hierbij aan het maken van filmpjes, chatten met een expert, etc). In ieder geval wordt op elke school een vorm van onderzoekend leren aangeboden. In de komende paragrafen omschrijven we wat dit betekent voor onze leerlingen, onze leerkrachten, de leeromgeving en de infrastructuur én stellen we doelen per categorie.
9
3.4 De leerling Wat betekenen al deze veranderingen nu voor onze leerlingen? In deze paragraaf werken we de doelstellingen uit ten aanzien van de leerling, te beginnen met een vernieuwd curriculum. 3.4.1 Curriculum Het huidige curriculum richt zich voornamelijk op lezen, taal/spelling, rekenen, zaakvakken en een aantal creatieve vakken. We kunnen daarin een onderscheid maken in het harde en het zachte curriculum. Harde curriculum: De basis hiervoor is onomstreden en niet onderhandelbaar. De kerndoelen zijn leidend voor het aanbod. Zachte of keuzecurriculum: Met dit deel van het curriculum wordt recht gedaan aan onze vrijheid van onderwijs. Scholen maken pedagogische, onderwijskundige, didactische en/of identiteitsgebonden keuzes. Met het invoegen van de 21ste-eeuwse vaardigheden komt daar een nieuw deel curriculum bij: Het vernieuwend curriculum: Met dit curriculum proberen we een brug te slaan tussen het “traditionele” curriculum en nieuwe mogelijkheden die zich voortdurend aandienen door veranderingen in de samenleving. Het deel “vernieuwend” curriculum omvat de 21ste-eeuwse vaardigheden zoals vermeld in het eerder genoemde schema van de SLO (pagina 8) en door het SLO is uitgewerkt in het document “21ste-eeuwse vaardigheden in het curriculum van het funderend onderwijs” Beleidsdoel: De aan Catent verbonden scholen brengen in 2016 in beeld welke rol ICT speelt bij het behalen van de doelen van het harde curriculum. Beleidsdoel: In 2019 hebben de aan Catent verbonden scholen met behulp van het Vier in balansmodel de vaardigheden Digitale geletterdheid, Zelfregulering en twee vaardigheden naar keuze ingepast in het onderwijsaanbod (start vernieuwend deel curriculum). De scholen hebben doelen ten aanzien van de vaardigheden geformuleerd. Ook is een meetinstrument ‘ontwikkeld’ 1 om te kunnen bepalen of de doelen bereikt zijn op zowel groeps- als individueel niveau.” Toelichting Onderstaande schematische weergave geeft de verhouding weer tussen de genoemde vaardigheden. Daarna volgt per vaardigheid een korte omschrijving.
Keuze vaardigheid Keuze vaardigheid
Zelfregulering
Digitale geletterdheid
Digitale geletterdheid Digitale geletterdheid bestaat uit drie deelvaardigheden: Basiskennis, mediawijsheid, informatievaardigheid. Veel kinderen zijn al zeer bedreven met het werken met een computer of tablet. Maar kunnen ze deze digitale wereld ook inzetten op een wijze die het leren bevordert? Door onze leerlingen wegwijs te maken met de verschillende hard- en software, ze te leren hoe ze zich dienen te 1 Tip: Marzano geeft in het boek ‘klaar voor de 21ste eeuw’ handreikingen voor het ontwikkelen van dergelijke meetinstrumenten.
10
gedragen op social media en hoe ze op een juiste wijze antwoorden kunnen vinden op vragen, zorgen we ervoor dat zij ICT effectief, efficiënt en verantwoord gebruiken. Zelfregulering Zelfregulering zien we als een onmisbare schakel bij het vernieuwende deel van het curriculum. Door leerlingen in een contextrijke omgeving de mogelijkheid te bieden zelf keuzes te maken in de wijze waarop ze leren (en soms zelfs in wat ze leren), geven we de leerlingen ook verantwoordelijkheid. Verantwoordelijkheid om de tijd goed te besteden en te komen tot een goed eindproduct. Doelen stellen en reflecteren op het geleverde werk is dan van essentieel belang. Deze vaardigheid is altijd aanwezig bij de andere 21ste-eeuwse vaardigheden. Onderzoekend leren Scholen kunnen zelf kiezen hoe ze de 21ste-eeuwse vaardigheden een plek geven in het aanbod en curriculum. Omdat bij onderzoekend leren expliciet een beroep gedaan wordt op de nieuw aan te bieden vaardigheden, zien we graag op elke aan Catent verbonden school een vorm van onderzoekend leren ingebed in het curriculum2. We hebben dat al aangegeven in onze ‘Strategienota 2015-2019’. Beleidsdoel: In 2019 hebben alle aan Catent verbonden scholen een vorm van onderzoekend leren ingepast in het lesaanbod. Autonomie leerproces en differentiatie Binnen het aangepaste curriculum zien we ICT als een belangrijk instrument om kinderen de ruimte te geven in hun eigen tempo en op hun eigen niveau te werken. Programma’s als Rekentuin en Taalzee hebben hun meerwaarde op dit gebied al bewezen. De verwachting is dat de komende jaren het aanbod van digitaal leermateriaal snel zal groeien. Beleidsdoel: In 2019 worden op alle aan Catent verbonden scholen digitale leermiddelen ingezet om leerlingen een gepersonaliseerde leerlijn aan te bieden. 3.4.2 Randvoorwaarden Om de beleidsdoelen te bereiken, zorgen we ervoor dat er randvoorwaarden aanwezig zijn. We zetten in op: 1. Inhoud: a. Onderzoek naar hoe scholen kunnen worden begeleid in de te nemen stappen. b. Ontwikkelen van een format voor ICT-beleid op schoolniveau. c. Verzamelen van theorieën en trends die een invulling kunnen geven aan de gestelde doelen en die te delen met de scholen. d. Wat biedt digitaal leermateriaal en welke keuzes moeten we daarin maken? e. Professionalisering van directie, IB en leerkrachten (zie 2.5.). 2. Financiën: a. Investeren in infrastructuur. b. Financieren van technische ondersteuning. c. Financieren van pilots met als doel onderwijsvernieuwing met behulp van ICT. We zien kansen om hierbij gebruik te maken van de schaalgrootte van Catent. Op dit moment is elke school zelf verantwoordelijk voor serveronderhoud, infrastructuur, aanschaf van hardware, software etc. Door deze zaken gezamenlijk te regelen, ontzorgen we de directies en besparen we in de kosten. 3. Privacy: Goede omgang met persoonsgegevens, taken en verantwoordelijkheden, rechten en plichten.
2 Ervaringen vanuit de Academische Opleidingsscholen Catent kunnen worden benut. Daarnaast zijn er andere modellen
ontwikkeld om sturing te geven aan het onderzoekend leren, waaronder het model Enquiring minds.
11
Het landelijke ingezette “ Doorbraaktraject Onderwijs en ICT” (Ministeries OCenW en Economische Zaken en de PO- en VO-Raad) ondersteunt ons bij punt 1d en 2. 3.5 De leerkracht De rol van de leerkracht moet fundamenteel veranderen, willen we de gestelde beleidsdoelen in hoofdstuk 2.4 behalen. Meer dan ooit is ons onderwijs afhankelijk van de kwaliteit van onze leerkrachten. Zij moeten de kinderen begeleiden bij nieuwe vormen van leren, vorderingen bijhouden van de ontwikkelde vaardigheden, nieuwe lessen ontwerpen, etc. Doordat leerlingen veel meer zelf bepalen wat ze wanneer leren met welke materialen, verandert de rol van de leerkracht van een kennisoverdrager naar een coach/begeleider van het leerproces. Het leren zal soms bottom up en soms meer top down gebeuren, afhankelijk van de leerstof, de instructiegevoeligheid van de leerling, etc. Onderstaand schema geeft de verandering van de rol van de leerkracht in de toekomst weer.
bron: Fullan, 2013
Het is belangrijk dat onze leerkrachten begeleid worden bij deze transformatie. Deze nieuwe rol van de leerkracht vraagt andere kennis en vaardigheden. De leerkrachten zullen zich, net als de leerlingen, de vaardigheid Digitale geletterdheid eigen moeten maken. Daarbij dienen ze ook over de juiste didactische kennis te beschikken om de leerlingen te begeleiden bij deze vaardigheid. In dit beleidsplan wordt nog geen keuze gemaakt met welk ‘opleidingsinstituut’ we benaderen om mee samen te werken. Wel wordt op korte termijn onderzocht welke partner(s) ons hierin kan(kunnen) ondersteunen. Het “doorbraakproject Onderwijs en ICT” kan ons wellicht op weg helpen. Beleidsdoel: De leerkrachten van Catent ontwikkelen hun(basis)kennis ten aanzien van ICT. Zij hebben in 2018 de digitale en didactische vaardigheden om leerlingen te begeleiden bij het leerproces richting Digitale geletterdheid. Beleidsdoel: In 2017 beschikken leerkrachten van Catent over kennis van en hebben zij ervaring met het gebruiken van sociale media. Ze zijn zich bewust van de voor- en nadelen en kunnen deze ervaring en kennis inzetten bij het begeleiden van de leerlingen.
12
Beleidsdoel: In 2017 beschikken leerkrachten van Catent over de vaardigheid om informatie te vinden, te filteren, op waarde te analyseren en kunnen de informatie vervolgens verwerken en gebruiken. Beleidsdoel: In 2019 zijn leerkrachten van Catent in staat om gepersonaliseerde leerroutes samen te stellen en kunnen zij de leerroute samen met de leerling aanpassen waar nodig. Om deze beleidsdoelen te behalen, investeren we in: 1. Professionalisering t.a.v. Digitale geletterdheid. 2. Professionalisering t.a.v. digitale en (nieuwe) didactische vaardigheden. 3. Deelname aan werkgroepen met als doel niet lesmateriaal te ontwikkelen. 3.6 Professionalisering Om de genoemde beleidsdoelen te bereiken is het van evident belang dat de betrokken partijen voldoende kennis en vaardigheden hebben ten aanzien van ICT. Verschillende platforms (Kennisnet, mediawijzer) zijn gekomen tot landelijke kaders waarin omschreven wordt wat leerkrachten moeten kunnen en weten ten aanzien van ICT. We kiezen ervoor om al onze leerkrachten een vergelijkbare training te laten volgen. De training zal hand in hand gaan bij het stapsgewijs implementeren van ICT op de scholen. Omdat er school overstijgend keuzes gemaakt worden in de wijze waarop we met ICT omgaan kan de training op maat gemaakt worden voor de leerkrachten van Catent. De schaalgrootte van de organisatie speelt daarbij een cruciale rol. Doordat niet elke school op hetzelfde moment het ICT-beleid in de school implementeert zullen niet alle leerkrachten tegelijk training hoeven te volgen. Door wel vaste momenten te plannen worden scholen gestimuleerd om een duidelijk planning te maken gericht op welke beleidsdoelen wanneer centraal komen te staan. In dit plan wordt nog geen keuze gemaakt met welk kader we verder gaan en welk opleidingsinstituut we benaderen om mee samen te werken. Wel wordt op korte termijn onderzocht welke partner(s) ons hierin kunnen ondersteunen. 3.7 (Leer)omgeving De huidige (leer)omgeving van onze scholen is ingericht op directe instructie met ondersteuning van een (digi)bord en fysiek leermateriaal. Het integreren van ICT in de scholen vraagt derhalve om het aanpassen van de (leer)omgeving van de scholen. Naast de fysieke leeromgeving gaan we inzetten op het creëren van een virtuele of digitale leeromgeving, zodat leerlingen in staat zijn benodigde informatie snel te vinden. Een neveneffect van een digitale leeromgeving kan zijn dat leerlingen gestimuleerd worden om samen te werken Ook voor leerkrachten is een digitale leeromgeving wenselijk. Zij krijgen de mogelijkheid gebruik te maken van door collega’s ontwikkelde content. Daarnaast is een uitbreiding apparatuur noodzakelijk. We denken dat het invoeren van ICT alleen kan slagen als elk kind op ieder gewenst moment kan beschikken over (bijv.) een laptop of tablet. Beleidsdoel: Catent streeft er naar om in 2016 een digitaal platform in te richten waar allereerst werknemers gebruik van kunnen maken. Van daaruit onderzoeken we de verdere realisatie van een dergelijk platform voor ouders en leerlingen (2019). Beleidsdoel: In 2019 is er voor elke leerling van Catent, op ieder moment van de dag een apparaat beschikbaar. Pilots De invoering van ICT zal niet op elke school in hetzelfde tempo plaatsvinden. Hoe de ideale (digitale)leeromgeving er uit komt te zien is nu nog niet te bepalen. Door het starten van pilots te stimuleren en de pilots goed te evalueren (PDCA) creëren we een steeds scherper beeld van de ideale (digitale)leeromgeving. De opgedane kennis in pilots kunnen we vervolgens delen met alle scholen van Catent.
13
4. Ondersteuning
4.1 Externe kennis Technische ondersteuning wordt zoveel mogelijk buiten Catent belegd. Waar mogelijk wordt dit op organisatieniveau (voor geheel Catent) geregeld. Technische kennis hoort immers niet tot de core business van Catent, en scholen worden zo ontzorgd 4.2 Werkgroep ICT Ter versterking van de implementatie wordt een ICT werkgroep gevormd. De werkgroep bestaat uit enkele directeuren. De werkgroep valt onder de regie van (een lid van) het College van Bestuur. De taak van de werkgroep is tweeledig: a. De werkgroep ondersteunt het College van Bestuur bij de uitwerking en uitvoering van het “Stichtingsbeleid ICT” zoals in dit plan weergegeven. b. De werkgroep stimuleert en ondersteunt de scholen bij de uitwerking en uitvoering van het “Stichtingsbeleid ICT” zoals in dit plan weergegeven. De randvoorwaarden genoemd in paragraaf 3.4.2. worden meegenomen in de werkzaamheden genoemd bij a en b. Waar noodzakelijk wordt externe ondersteuning ingehuurd. 4.3 Contactpersonen Iedere school binnen Catent heeft een contactpersoon ICT. Deze persoon is aanspreekpunt voor de werkgroep. De directeur van de school blijft leidend en eindverantwoordelijk voor het ICT beleid in de school.
