IBOM-2 Het effect van Medicatiereview en begeleiding van patiënten na verblijf in het ziekenhuis Abeer Ahmad Ruth Mast Giel Nijpels Jacqueline Dekker Piet Kostense Jacqueline Hugtenburg Afdelingen Klinische Farmacologie EMGO+ Instituut
Inleiding • Geneesmiddelgerelateerde problemen ( GGPs) : contra-indicaties, interacties, bijwerkingen, doseringsfouten en onwerkzaamheid van geneesmiddel komen vaak voor bij patiënten die uit het ziekenhuis worden ontslagen • Risicofactoren voor GGPs : oudere leeftijd, co-morbiditeiten, polyfarmacie en hospitalisaties •
Opname en ontslag uit het ziekenhuis gaat gepaard met medicatiewijzigingen, en verhoogd risico op GGPs
• Geen studies die het effect van medicatiereview op voorkomen van verschillende GGPs hebben onderzocht bij deze groep patiënten
Doel
Het onderzoeken van het effect van medicatieanalyse en begeleiding van uit het ziekenhuis ontslagen patiënten door openbare apothekers op het voorkomen van GGPs
Methode • • • • •
Randomized controlled trial ( N= 340) 24 apotheken Amsterdam/Amstelveen 12 interventie en 12 controle apotheken Includeren tussen 15 en 20 patiënten begeleiding patiënt gedurende 1 jaar
Inclusie criteria: - ≥ 60 jaar - ≥ vijf chronische geneesmiddelen
Methode • -
Exclusie criteria ontslagen naar een verzorgingstehuis beheerst niet de Nederlandse taal geen gezonde mentale toestand Patiënten ontslagen afdelingen: Psychiatrie en oncologie
Methode: interventie medicatiereview • Medicatiereview : medicatieanalyse en patient interview • Medicatieanalyse - Een medicatie analyse door twee klinische farmacologen op baseline en na 12 maanden - Gebruikmakend van een checklist waarop 77 mogelijke DRPs staan benoemd - Checklist is voorgelegd aan experts op dit gebied
Methode: interventie medicatiereview Patiënt interview - Gestructureerde vragenlijst naar problemen ervaren door de patiënt na ontslag uit het ziekenhuis op baseline en na 12 maanden - Patiënt gevraagd naar kennis en bijwerkingen van zijn of haar geneesmiddelen
Resultaten:baseline gegevens Interventie
Controle
Aantal patiënten
180
160
Aantal vrouwen (%)
89 (49.45%)
94 (58.8% )
Leeftijd ( gemiddelde en sd)
76.01 ±8.6
74.75± 8.7
Chronische aandoeningen (gemiddelde en sd)
2.7 ±1.3
3.3 ±1.7
Aantal gnm per patiënt( gemiddelde)
8.9 ±2.9
8.3 ±2.9
Totaal GGPs -Medicatie analyse -Patient interview
271 689
253 437
Resultaten: Geneesmiddelproblemen na ontslag DRP
No
Drug interactions Review by clinical pharmacologists Incorrect drug choice No drugs but clear indication Too low dose No clear indication for drug use Contra-indication Unnecessarily long duration of treatment Double medication Too high dose No drugs administered
97 81 160 48 12 3 106
9.8 8.2 16.1 4.8 1.3 0.3 10.7
14 3 1
1.4 0.3 0.1
Interview Ineffectiveness Side effects of drug use No knowledge of drugs used Not satisfied with medication Fear for side effects
19 174 145 68 61
%
1.9 17.5 14.6 6.9 6.1
Patients (n=340) .
74 139 46 11 3 89 14 3 1
19 174 145 68 61
Resultaten: Determinanten
Aantal geneesmiddelen Diabetes mellitus type 2
Resultaten Medicatie analyse
Interventie (%) Incr/unch/dec
Controle (%) Incr/unch/dec
Totaal GGPs
8.4/69.0/22. 6
20.2/61.7/18.1*
Interacties
2.6/88.4/9.0
2.7/85.9/11.4
Geen gnm maar duidelijke indicatie
6.4/83.2/10.3
16.1/75.8/8.1*
Te lage dosering
1.9/96.1/1.9
5.4/91.9/2.7
Geen duidelijke indicatie voor gnm gebruik
0.0/ 99.4/0.6
0.0/97.3/2.7
Te lange duur behandeling
4.5/89.7/5.8
8.0/87.9/4.1
Verkeerd gnm keus
1.3/94.8/3.9
5.4/91.3/3.4
Dubbel medicatie
0.0/97.4/2.6
0.0/99.3/0.7
Contra - indicatie
0.0/99.4/0.6
0.0/97.3/2.7
Resultaten Patiënt interview
Interventie (%) Incr/unch/dec
Controle (%) Incr/unch/dec
Totaal GGPs
23.5/20.6/55.9
38.6/19.0/40.8*
Geen kennis van gnm
18.3/48.9/32.5
22.6/49.6/27.7
0.7/95.7/3.5
2.2/91.2/6.6
Bijwerkingen
12.0/52.5/35.4
24.8/40.9/34.3
Niet tevreden met gnm
9.9/74.5/17.1
13.0/68.6/18.2
Angst voor bijwerkingen
5.7/78.0/16.3
14.6/73.3/11.7*
Gnm werkt niet
Resultaten • De verdeling van patiënten waarbij het aantal GGPs was toegenomen, gelijk gebleven of verminderd is significant verschillend tussen de controle en interventie groep • De verdeling van patiënten waarbij het GGP “geen geneesmiddel maar wel een indicatie”en “angst voor bijwerkingen” was toegenomen, gelijk gebleven of verminderd is significant verschillend tussen de controle en interventiegroep
Resultaten: multivariabel analyse (1) Afhankelijke variabelen
B(95% BI)
Model 1 Interventie “medicatiereview” Gecorrigeerd voor lft /gesl /aantal gnm en apotheek Verschil totaal GGPs medicatiereview
0.221 (0.043 to 0.398)* 1.227 (0.191 to 2.263)*
Verschil totaal GGPs patient interview *= p< 0.05
Resultaten: multivariabel analyse (2) Afhankelijke variabelen
B(95% BI)
Model 2 Interventie “medicatiereview Gecorrigeerd voor lft /gesl /aantal gnm apotheek en baseline GGPs Verschil totaal GGPs medicatiereview
0.231 (0.068 to 0.394) # 0.722 (- 0.086 to 1.531)
Verschil totaal GGPs patient interview # = p< 0.01
Resultaten: multivariabel analyse (3) Model 1 Uit de analyse blijkt dat zowel de medicatieanalyse en de patiënt interviews resulteerde in een significante vermindering van GGPs gecorrigeerd voor lft /gesl /aantal gnm en apotheek Model 2 Uit de analyse blijkt dat de medicatie analyse resulteerde in een statistisch significante vermindering van de DRP's na Correctie voor baseline DRP. Echter, de reductie van DRP's Geïdentificeerd met de patiënt interview was niet statistisch significant meer.
Conclusie Het onderzoek heeft aangetoond dat medicatie analyse en patiënt begeleiding door de apotheker een effectieve methode is om GGPs te verminderen bij oudere patiënten ontslagen uit het ziekenhuis
Ondersteuning: ZonMw, Pfizer BV, Janssen Cilag, Zorg en Zekerheid, Agis/Achmea
Hoe verder?
Onderzoek van implementatie in 40 Service Apotheken • Samenwerking met Agis/Achmea • Methode – Ontwikkeling strategie voor de implementatie – Interview – Analyseren vastgelegde interventie in medicatiemanagementsysteem
• Vraagstellingen – Hoe verloopt de implementatie? – Wat zijn knelpunten? – Wat zijn de effecten?
