op uI JOo Js€O 'UeIuO{ 1r4,nOJ^ op U€e raoru lelu {ftIua8re ueJaoq ruoJ€e^l. uelrezruo el uo}o.4À 'sJads€f uo^Àu€ Ueeq 8€3J ep uouoozressez p apuou fiq 'reru;oJ lor{ }€p 4[r1a4.rerudosr 1a11 '99 Srp.roo,lue8el sr ;reoq oslrrg uaa ue,L plrgae1 eplepprue8 ap ue uedaor8sdeoraq e1p uea..re3.[rc -s3urpop;1ez els8ooq laq uoï roon 1o1 rolcás aqcsuer8e ap p€q aruu€llrrfl-1oo;r.g ur Íaul8uo oslrJg ue 311e.Leo1laru sr l€ruJoJ 1e1g..@,noJa lqaoz raog +ELuroJ-^l errslndod pq to+ pre1e8lgrrr ueeq uarooq uerr aqrsod elercos epuaJalqcelsJe^ Seelse8 ap u€ ue^e8ag laH 'uapJo.r\ el ual€ le etu€Jp leeJnllnc ue L[JsrJolsrq uoo.tre8uelrnq uae sI" leru >1ar1qnde1or3 1aq roop uossnlur 14ftl puelsuaraoq asedo.rng ap uezr.Sue8.reauaq
z o 2
Eaoz'z0'il. uly\lltvodllshtvlNlouD109Z 'ua{eru 'preor8a8 ue^ol unrl uee epure uee 8ep rad ue.reoq elsuerrre8 sroJ pu€Ie+ Ífg ap roop aq -1e1desedorng1aqdo SuÉ1o,rdos;fupaq ea.,u1 eulrq >1[r4uelgur t€p ooru deqcspooqep ep ue lols tor{ u€B e.{ ue3[.q arral DI ap s7{ sa7 a4el ruealqord laq sr pra,^alleJ uoo Ug6I q pleleq -uauncop ep u1 re8ra;o ua8ur8odp.roourJlaz lotr -,/!\noqpu€T e>1fqaddeqasuoauoC ]oq SONIS uapral uauun>13ur11nd1rn a)ïop$ ua dooquerrt 'sse.r1s 'tsruo)ïao+ .+ep Íue1er proolsre,r Sueluer€ [Jftrpaq op roorr Sueq sr laq ue [H ftr{ 'uepnoqeq sarlre roop ueuun>l ua8urpnoq;razrarltueg laq eoq reeru reperr uftz XoaÀ\ leoru lep 'uooq orlru€J ep frq sarleraue3 'geal nu ft.rep"raoq ep ue \suo el 1aq 1e {re [q IIir {hrtlliteN sp re{az 'ue11e.neq e1 4ft1aou repueelsuolrnq frq rooareerrrsa11€ $ ]ep '[,{ t5", ,J€puDï elsrea uaerooalee8 pleede8rleeursacordu,ozeeurree,l. ufrz uea alrooqe8 op lqc€,,rl.[r11'1qce,nre,rde14 Suryynlsru ua o1ru"erlcsuel suelao,Le8 ep uftz uaa frq;osp 'ue4opa8rse{le ur 1doo1ftq ue ue1 '1ruo>1 '3e1s1rn -Irrl Sur8rpuraaqs;ft;paq uoa uopu€q ulrz lol Ie€urueolaq gaaq ]qcrza8eple8reur -a31rn'e4a1quft7 '1e.re3rs s1y'1aze8ftr,rsle epp,ne8uouaa roo^ lsruo{ool uee ua E rsserdep4ue uezery >1[r1a3oru snp lua{alaq 8ur81o,rdoroo,r etpueq uae lrq lrueeu 1[rq1uos1eÍue41eruuee8 uazoryuselseq qcsuer8e uae roo slaru {oo al tuo uo+lerue^ p€ls op In re{uop leq ur spuel -qco q uoozuaJeoqere8ualep uerze6'ldoopu Srp.roorrrue8el uoleo^uouozuaJooqu€ srauged e1e4ua1odelauorlperl laen 'reuged unq loru luelsuoc ruor{ arp tepezruftz u?^ ue^\nuezep 'ua,relqa8 uolap uauuruI dolozr az urrelseqro8.rnq uea uaqseqgg lep frrapraoq ap do ufrz É|1r4 'el}€ler Joo JeÀorl{€€Luozarrlez'uezera\uro4reeuqft,u, .la,no.rn uftz ue opn€lC-u€ef eSrro,r uee -{lp nu ua al aqcsrr€J8e 1eqdoreerrr,lueruelosr lrn uerepuDlr€"q ua nnor.t era8uerlrz8ooq uftz el€rcosleq ua ls€lueppqcs alor8 ap ueuozuoJ [q1uooan p€N ep ur uer]wq9s lep sr rueelqo.rd -eoq eprep8dopeo81eptpla8 €domg repue uog 'lS1erpdoo4;ra.tua8uornrpe8 .rooprsel( loaquJ 's1 'Surureu"repuo ep do ftqeu-;ftrpeq ap8ueua81eq}ftrpeq ls"eluêppqcs elor8 uee - uauue{ srua8neques qnrp rg 'lprel elorSlappnu;oourepl uar€f +arl ala{ue spurs;fupeq]oq arp 'uooz uftz ua repnoqaa -uaru spurs13pe,t\sFoz u€€lsequoreoqloq u€^ {1eu e8rzedua aIIeJop opule Xeqlep XInre€u qaol ra laq lerz 'uerrelqo8 Élo^ (z86I 'srar1ro4)uoa8rog prenopg ra{€ur sr 4ft1e3raa,ra8uopu€I suo ur l€Ber€./rtnoqpu€I -rrru aO '(ZIOZ)aual n7aps1{sa7ateluerunrop '(sac sr.repno loq lo.ta.eoH osu€Jd op 1rn ueruo{ ue8urruazaoqluoezeq 1eque.r.s"re;[rc) Jo rvet '99 ap Jepuosrrerq uoreoq gg luocord tt il.rm.ret roo.re4urluftz ur eftueruerp'uooze8ue[34"reerr ep ue luec.oJdrer'rÍuernapap 3ep red uerrftrpeq ulrz'uarlseqggge7 ;fttu+prooure^ ftqyg'8ou eqcsr.rer8e sozIIOZ ur ualolspu€lrepaNuI .pIeF{ urer{ pJooruJeÀ{l }u€nÀ'3me1 raaru laru JsBp uarza8.roo,r.ree[ua8eualsleelap loq e1puereoq aru lerz of 'uel€lsol1o1uue4 [g 'ua,ra1ulrur lsed -re.r,ftg 'Seoue8leru sr laq'Sep red rnn uarglvr i osedornfl ep ue luacord Spuprf u"p rooru ap u€^ lrn Ioop ue1>le€ur reS1o,rdo uee8.ra {ra,''r{I 'uftd leop rag ïaplnl plpp Uaar{[H, 117'selllt 'p8rpureaq 'ua4r1or1a8 unq edorng ur lepluo ue3o ufrz darp ,led eg€x\z uee {se^ Jfirpoq "rezr.o srapnoqaaalleurOOOZ9II" uao11€ uaqqeq "ree[ leru Jaoq uea 'pre11apn"lC-u€of sr pJoo.ry\ lerl errp atsleelap u1 '1so4e8ueqqeqdoq ap ue8urur uey ;1[qep;oo qu€rê^uo 1eelol sr p11 1ode4 ,qeruualp -eurapuo arauropl ezoll€1 orp ar1ft1 eru ua rerq tr1nro}pilU uea8 gao.L [r11 {re.&\ 4r 'uarralulrz sr -uoos.radua e4ft1e1ez roozruerefrap dool ap ur 1ep 'efleuu:ze?uftz ua saf1e.re8r ap8JozSur.reozrs;fupaq ap u" 3ur1or3.ra,r.peqcs 'reeru oq 'ua4ralq rerleruueddel3 N13 Sl ÍU,
uol naal uE Ázz!'ltooo 'edomg Teer{re^o +TnqcTz}pTarqpue}suorooqop ue^ Eue8reauoC'uedoor8sdeoreq oTIeuen roltTOSEuTpop alsEooï{}oq Uoï roo^ +o+ro}cesaT{csTrerEe ap peq uI']tTrpoqeqcsTrer8e ourapotuleï.{ ?TuuellTrg-loorc ue^ pTooqpreosTlueruoroE uoo uea8a norAl4eozrcog
IaueÉpapue^upelseqala)ïueÁa laH aa uÍlzuao Jooqual'FooS
zz utWtlvcullsrlv lNlod3 lc Etoz'zo'rl e61 'p?q p8eeta8 1e31ae4ulrz roop sleelderaoq uao speeJ ue uesseddo opllr\ loru erp 'uooz uea perl êzag raoq a4[ïr ueê opuoo^\ rorurnd ep uI, :ruepralsurv lrq epno.lrr.raprwTdtop 1eq ur '1661 ur pua4ala8do >1[11ep"roo,tr 1s1e€Ilaq roo^ I€€r{ra^ 'edorng uea.uezuar8 ep rar.o taq sr puel.ropag u1 1o1 parqe8s3urprerdsra.r uoa lêru'leeqre^rs41orr pno uae t1n 14filq uftz ue>1poop ua uo al u€ IEEI uêe raBuBI Ie Sur81o,rdos;frrpaqep +e(I 'uedo Luar{Joo,r8ous1e lee8 plera.tr ep :erledrcueure ufrz uooz ep roozr,ue Sur.,relsra,Lue,Lsaco"rduoo Jope ap roo.r.lur8aq Suuapfr.Ltra.tazop ]êI I 'uauo-tr uapêuaq;1ez lee8 ue Surderp.rarluoocl uoo J€€u rope^ a8rra8alpaq ufiz 1s1ee1dra.tftq :,ue,r.oqr€"u Japï?^uftz 1eop,
uooz aC 'pyaela8uarues Uaaq allrqcse8rapuo s1ep[f1e fiq nt taru rope^ ap.reelaq ap ]atu J€ pftToal ar€qleppru u€^ uoozuorêoq aprrrnqa8uo uea luèïèr rrïïeg puerqrrD ue^ (9OOZ)llls pll sxuaaog ue.u.rc J ogr1qceJdop uI 'pue{Jo^ arlJg ur >1oosr Sur81o,tdos;ftrpaqap ue,r €ruaq+}êH 'srsrrc -zrpr olsl€"1 ep suep[ï1 uoprol( ue8ez tqcelsagJe lqcoraluo uaq sueS1o.tue leess?ru oo^ unrl erp uaJooclês,r\nlo u€ uorz dooque,tr ap }€el (1106 'eqcss€T uefl.reeg) tlao.r,qatlooy uDa srapaorq -uauuDtr1[ rauer8e elanpr,l.rpur uo praqJe^o uas -sn1 preqrllile8uos]qc€tu êp ]qc{oq Jftrpaq unq uea Sugeqdo ep ue8el uauozulvue rooq eurepl uoê ue^ lqca.Le8 1êrl u" a11erls13a.regelse8 966I q uao'(uerepu" uo ua oquooqcs qlnH)
jpx raoq una 3o7.r,oo auzaplae'sr .roo reS1o,r.d uaa8 .ree.rn'pvelèez ur sropno ulrz ue,rJfirpaq ap8uarue8opno laq do 1s3ooalslu"l ap ra o 'C66I nn rannd ep sof u?^ paaota88np auoqcs uaa sx laH pu€l suo ur sleoz 'pra,rela8dosarrel -uauncop êpuê)pla\{nrpur 1oo edorng ur Ueorl arlrp€rluêrooqop ue^ Sue8loolal op rE€trAI 'u?elslrlsue^ftIqsr pao8roo-lp[+ ep urJ€€.r\su"urollaaJls laru ueerua8Iaê^Uaorl J[rpeq eqcsrrer8eaurapou 1eque.LBurpleeqrerr oproasllueruora8'a8qqcere€,truoazoq 'lpJo t pra44eue8ua prou>le3'praola8Sruepuueerr,r.'go -urds a.rapueuo slercJaruruoa-^+ ue^ Ie+ur lpur,r. Sur81o,reuerp (praaarra8preq4fqa4re.ueqcsrr -erSealalered uaaeuuerSord 1aqgaeq s1ee1d
oude man besloot zich arm te houden en stopte al zijn geld in den balk in de woonkamer, en maakte op de plaats waar het deksel was een kram. Toen hij zijn eindje voelde naderen, spiegelde hij zijn zoon het schrille van de armoede af, en liet hem beloven dat hij zich na zijn dood aan de kram van de balk in de woonkamer zou ophangen. De zoon beloofde dit. Nauwelijks had hij dit gedaan of de kram gaf mee, het geld viel eruit en de zoon was rijk. Na dien tijd werd hij een oppassend jongeling.' (Bron: Volksverhalenbank Meertens Instituut) Wat dit volksverhaal te betekenen had is vandaag de dag geen uitgemaakte zaak; uit een ldeine peiling onder tijdgenoten van agrarische afkomst blijkt dat iedereen het relaas anders 'Boeren interpreteert. moeten wreed zijn', zegt 'gehoorzaamde een. Een ander houdt het op heid loont'. Naar de vroeger gangbare strekking van De schat achter de kram, zoals de vertelling bekendstaat, blijft het dus gissen. De dyrramiek van de zozeer ge\Menstebedrijfsopvolging is en blijft raadselachtig: welke zoon hangt zich nu uit gehoorzaamheid op? 'DEVADERvan Sébastienheeft het goede
boerenleven nog gekend, de tijd van kalm doorwerken en prima melkprijzen', zegt Edouard Bergeon als ik hem na de Idfa-première van zijn film spreek. 'En Sébastien wil ook als boer een gewoon leven leiden. Hij wil met vakantie kunnen gaan, televisie kijken met-zijn wouw Céline en uitslapen in het weekend. Maar kijk hoe het gaat: hij leeft met stress, zijn bedrijf heeft enorme schulden bij de bank, hij werkt zich kapot en zijn vader zit hem achterna. Eigenlijk wilde hij helemaal geen boer worden. Hij heeft jarenlang in de stad gestudeerd.' De filmmaker is zelf boerenzoon en kent de opvolgingsproblematiek van nabij. Hij laat dat goed zien in zijn film, die in feite een ode is aan zijnvader Christian. Deze zachtaardige man, die met veel tegenslag het land bewerkte en later een geitenfokkerij had, werd gekleineerd door zíjn vader, een trotse hereboer die Christian'de mislukkeling' noemde. Toen Edouard Bergeon zeven was, brandde hun boerderij - het levenswerk van zijn vader - grotendeels af. Zijnvader kwam de schok nooit te boven; hij raakte verloren in een diepe depressie en kwam zijnbed niet meer uit, ondanks het gebruik van grote hoeveelheden medicijnen en herhaalde gedwongen opnames. Na een lijdensweg van tien jaar nam hij op een dag landbouwgif in, liet zich op het bed van zijn zoon vallen en stierf na drie martelende dagen in het ziekenhuis. Bergeon, die zelf nooit boer hoefde te worden of wilde worden, worstelt sindsdien met de mores van de agrarische traditie in zijn familie, de wankele positie van boeren in Frankrijk en bovenal met het gemis van zijn vader. Hij vertelt verder over de familie Itard: 'Sébastien heeft met zijn wouw en stieÍkinderen een jaar oftwee op de boerderij gewoond, als gezin. Maar het werkte niet. Er was steeds ruzie met Jean-Claude, ze hadden geen eigen 28 DEGROENE AMSTERDAMMER 14.02,2013
leven. Jean-Claudewas te dominant.' Kort na het begin van de film zien we Sébastienwoedend van de boerderij wegrijden,weg van het uitmesten en melken.Het is tot een uitbarsting gekomen met zijn vader. Hij wil nooit meer terug, zegthij op eenterrasjein de stad.Hij wil zijn vaderdoodschieten.Sébastienis er weselijk a.antoe, want hij weet dat hij weer temg moet, want het werk moet worden gedaan.Nog één keer doet hij dat; dan gaathij in zijn bed liggen en komt er nauwelijksmeeruit. De bedrijfsjurist besluit dat de veehouderijsnel verkocht moet worden.Jean-Claudeis woedenden dreigt zichzelfiets aan te doen; Sébastienwordt verteerd door schuldgevoel.'Ik heb de boerderij verkwanseld, mijn ouders dakloos gemaakt',zegt hij. Een tijdje later wordt diep in de nacht zijn dochtertje geboren,Zoé. We zien hoe hij haar verwelkomt in het leven. Het kind is nog geen vier wekenoud als Sébastienzich ophangtin de kelder van zijn woning. lN DEMEESTE westerselanden houdenoverheid of wetenschappersstatistiekenbij van de zelfdodingscijfersvan boeren.Zo weÍen we dat in de VerenigdeStaten,Groot-Brittannië,Ierland, Australië en Canadade agrarischesectorwordt beschouwdals een van de gevaarlijksteindustrieën,met een hoger suïciderisicovoor mannen dan voor de gemiddeldebevolkingbestaat. Ook in Belgiëis (in 2OOB)vastgestelddat landen tuinbouwers kwetsbaarderzijn voor zelfdoding. Dat geldt ookvoor Noorwegenen Finland en overigensook voor Japan, India (waar elk half uur een boerenzelfmoordwordt geteld) en Sri Lanka. In Zwitserlandwordt voor de agrarischesectoreenhogersuïciderisicovermoed. In Frankrijk houdt de agrarischesector zelf cijfers bij en publiceert daarover.In Nederland Iijkt geen enkele instantie bij te houden hoeveel boeren jaarlijks een einde aan hun leven maken; daardooris het niet mogelijk om trends te onderscheiden.VolgensAd Kerkhof, hoogIeraar psychopathologie en suïcidepreventie aan de \rU, zijn er sinds 1963, toen de studie
Suïcidevan de socioloogC.S.Kruijt verscheen, geen cijfers over suïcide en beroepsgroepen in Nederland meer gepubliceerd.Kruijt vond dat in de eerstehelft van de twintigste eeuw een verhoogdemortaliteit door suïcide op het platteland (agrariërs) bestond. Kerkhof laat weten dat er berichten over verhoogdesuïcidesterfte onder boeren zoudenzijn geweestdoor bedrijfssluitingenin Nederland,maar dat hij dii nooit bevestigdheeft geziendoor cijfersvan het CBS.
De agrarische sector, bij monde van I-TO Nederland, lijkt, in tegenstelling met haar Franse evenknie, niet geneigd om eventueel aanwezige kennis te delen. Een geschrokken bestuurder die ik per telefoon te spreken krijg, vertelt me dat'deze problematiek in eigen kring wordt opgelost'en wil het daarbij laten. Met de r,ro-voorlichter lukt het niet om een afspraak te maken, na wekenlange pogingen. De verzekeraar Interpolis, die circa zeventig procent van het agrarische marktaandeel in Nederland in handen heeft, zou door extrapolatie tot redelijk betrouwbare suïcidecijfers moeten kunnen komen en senior manager zorg René Voets zegt desgewaagd dat Interpolis daar inderdaad toe in staat zou kunnen zijn. Na een bezoek aan het hoofdkantoor, herhaald overleg en voorzichtige toezeggingen laat de onderneming ten slotte weten voo rals n og geen du i del ijk bedrij fsbelàng voor ogen te zien met het verstrekken van cijfers ofandere bijdragen aan onderzoek. De psychiater Jan Spijker, verbonden aan'het Trimbos-instituut, vergeleek in 2OO5 de internationale literatuur op de mentale gezondheid van boeren, omdat zoh vergelijking kan bijdragen aan de (weinige) kennis over de Nederlandse situatie. Hij vond dat de verslechterde economische positie van boeren in het algemeen in de afgelopen decennia een belangrijke verklaring leek te zijn voor een deel van de relatieve toename in hun psychopathologie. De conclusie van Spijkel was dat zeker onderzocht moet worden ofhet verhoogde risico op suïcide onder boeren ook in Nederland bestaat. De stressoren
Uit dedocumentaite LesÍilsdela terre(2Ol2lvanEdouaÍdBergeon. Jean-Claude ltard met zijnzoonSébastien
Ruinen, Drenthe
F
F
z z F
z
Op een koude dag in februari fiets ik erheen. De Antoniushoeve, naast de kerk, is afgezet met hoge metalen hekken en zichtbaar verwaarloosd.De gebouwenzijn overwoekerddoor verwilderdebomen,maar het houtsnijwerk,het glas-in-loodroosvensteren het siermetselwerk zijn intact en maken een romantischeindruk. In de stal ruikt het nog naar mest.De tegenstelling met Sophia'sHoeveverderopis groot.Het is nog niet zo lang geledenomgevormdtot boerderette en omringd door eenstrakkegrindtuin vol hoekigeconiferen.Hier woondeWillem van der Vaart, een telg uit een grote Noord-Hollandse familie die generatieslang melkveehield. Een van hun boerderijen,het uit 175o stammende 'Strandvliet',is in 1972 geslooptvoor de aanleg van het metrotracé. Willem was eenjaar of vijf toen zijn ouders Sophia's Hoeve konden pachten van de gemeente.Zijn moeder overleed na een lang ziekbedtoen hij veertien was; zijn oudere zus Marretje en broer Lammert verlieten vervolgenswoeg de boerderij.'Wanl',zo vertelt aan de telefoon zijn neef Lammert van der Vaart, die 'de vader van opgroeide op Strandvliet, Willem van het boerenbestaanlijken immers overal in stoppen is zodoendehelemaal geen schande was een barse,gierigeman. Hij heeft nooit een dokter laten komen voor zijn wouw. Hij voedde de westersewereld te bestaan.Maar hij schreef meer.'Derol van het geld is belangrijkergeworzijn kinderen streng op. Ze mochten niksl Wilden: 'De moderne boer ziet ook wat er in de ook: 'Geziende ernst van dit vermoeden[van lem bleef achterom zijn vaderte helpenmet het een verhoogd risicol en het grote leed,voort- " wereld te koop is. Er is meer in het leven dan vee. Na een tijdje kwam er een huishoudster, komend uit suïcidesmoeten we de resultaten het bedrijf. Wintersport, een cabriolet of dure schoenenzijn ook bij jonge boerengemeengoed wat het werk verlichtte.Lammert:'Willem ging van dergelijkonderzoekniet afwachtenmaar nu geworden. Het opleidingsniveau en de kijk op evengoedzeldenvan de boerderij af. Het enige al startenmet preventieprojecten.' de wereld is veranderd.(...) Het doel van woewat hlj kendewasdeboerderijen de koeien.'VolZulke preventieprojecten, verankerd in de ger, "eenbedrijf, een opvolger en continuïteit" is gensLammert wilden Willems tr,veeverkeringen geestelijkegezondheidszorg en specifiek gericht niet lukken omdat hij van zijn vader geen geld vervangendoor "genietenvan het leven"i De lanop de agrarischesector,zijn in Nederland nog mocht uitgeven. T{og geendubbeltje. Zijn vader Zorg om Boer steedsniet van de grond gekomen.Dit in tegen- delijke boerenzelfhulporganisatie hield hem kort, hij moestop de hoeveblijven en en T\rinder(zos) bestreedde conclusiesvan De stelling tot bijvoorbeeld de VS en Australië, Hoog scherp.VolgensTonnyVerrijg oprichtster: niet aan trouwen denken. Willem was een heel waar agrarische organisaties zelf preventieprogrammabontwikkeldenenwaar ook de overiA.rmoeen schaamtebestaannog steeds.Vooral bescheidenman, met drogehumor. Hij zei weiheid en lokaleuniversiteiteninitiatievennamen. boeren die hun bedrijf niet kunnen verkopen, nig. Maar hij had graageenwouw gehaden een paar kinderen, dat heeft hij mlj wel eenstoeverDe zuivelindustriein de VS ondersteundeeven- leven in stille armoedeen scharpenzich dood (...) Het is een puur academischeredenatieom trouwd.' eensbepaaldepreventieprojecten. Het ontbreken van harde cijfers in ons land te zeggendat het minder erg wordt.' Vanaf de jaren vijftig pachtte Willems vader lijkt ondertusseneenvoor alle partijen comforHet vooralsnoggrootstedeelvan de boeren- nog eenboerderij,met veel land, in de Purmer, tabele uitgangssituatie,waarin niemand van stand - de ouderen - heeft vermoedelijk niet waar ze hun melkvee hielden; het droge vee laksheid kan worden beschuldigdén niemand veel keuzesgehad in het leven. Niet vaak waren bleef in Duivendrecht,waaÍze altijd zijn blijven vingerhoeft uit te steken.In eenbeschuldigende boerenzonenbijvoorbeeldwij in hun beslissing wonen. In de late jaren zeventigwerd de boer2OO5is door hoogleraargezinssociologie Kees over bedrijfsopvolgingof niet, om maar te zwijderij in de Purmer geslooptomdat eenwegtracé de Hoog, tot 2OO7verbondenaan de Wagenin- gen over de keuzetussenwintersport en cabriooverhun weidegrondwas gepland.Dat was een gen Universiteit, wel onderzoek gedaan naar lets. Het levensverhaalvan Willem van der Vaart moeilijke tijd voor de twee: ze moestenvan een (1933-2001),biivoorbeeld,laat zien hoe het nog deêl van hun grote veestapelaf. Willems vader armoedeonder boeren,waarbij ook de impact van bedrijfsbeëindigingenonder de loep werd niet zo lang geledeneenboer in Noord-Holland heeft dat nooit kunnen verkroppen, volgens genomen.Hij concludeerdedat het sluiten van kon vergaan. Lammert. Korte tijd later stierf hun huishoudhet boerenbedrijf tegenwoordig geen taboe ster. Vanaf die tijd werd Willem een beetje meer is in de agrarischesector.'Ookals eenvan DE BESTbereikbare kerk van Nederland staat eigenaardig,hij kreeg een soort achtervolgingsde kinderen het bedrijf wel overneemt,wordt in Duivendrecht,wordt gezegd;het spoortracé waan. Hij \Maseen goeieboer en een keiharde dat kind meer gezien als een gewone onderscheertrakelingslangs de muren van de negen- werker. Maar hij kwam praktisch nooit van dat tiende-eeuwse Sint-Urbanuskerk. Weinigen nemer', liet De Hoog weten aan het Agrarisch erf af en begon mensente wantrouweni Dagblad.'Ondernemersworden meergezienals weten dat tegen de zijmuur een monumentale Vader overleedin 1992.Willem bleef achter met twintigkoeien en zijn aande Rijksstraatweg, winnaarsofverliezers:dewinnaarszijn degenen boerderij aanleunt,met een kleinere versie uit 1883 ernaast,genaamd'Sophia'sHoeve'.Ze zijn centraal in het dorp gelegenSophia'sHoeve. die veel geld hebben,de verliezersdiegenendie van het zeldzameïoerdeeltvoe'. Maar de dorpsbewonerszagen hem niet, ook blijven doorboerentot ze failliet gaan. Op tijd
'Eris meerin het levendanhet bedriiÍ.ltllintersportof dure geworden' schoenenziin ookbii iongeboerengemeengoed
DEGROENEAMSTERDAMME 29 14,02.2013
lv:tNlou9t0 tLoz'zo'rl [eu]hlt^lvoullsl plaupuozagaq)szqrfrsd spuotrtaq ualu"pl uoïroJ ua ueqreurredns ep ur aru€IcoJ -mq ap }€p ro oz tqcarpue rnq-pno Suqqcps 'ldoo4rerrueluaurnsuocep usu re€r{se \ uo IOOUleq s?.r\uassnuapuo(ïopêour ua uapaford alpLlsqolltnof arapuozfzgspuoi pq JIoz uaïeru a7 'spuot-mnqn3 proqluag suzrd pq raala rapuo $Ieerlslrlcor {Ieur ep erp 'lqcrre3do erle.redooc stuellrl!\ u" poop op spursprepu€re^ sE.&\sleru roop prarouou{a8szryaoznpuorDDH'Suzpopfiaz uee fiq Uaoq {oêÍts ap }1n srepnoqaeollau eulrq ra 1eparu aplaue ua Jnolro]ullaq u€ uorz a1atnqntua alD?,cos erapueSqep +ew'.repe-ruftz lolu uêlues}ïra^^. uarueudourlg aur lorl suy) 'Sue8eol ue8rurerrr, atlcsatnt?nuna sl,uapa?,q)sa3 do rearu lerrr u? uoa sp 3ear4ftz - uepe1ure11r11 reef ue8au eu rvrnor,r,ufrz ap raao tíaoq uaa XcDluoJsr4lV lpaaa8rynfrq ua uolelJo >1ft1artrnq SurS'uauuelddoolsep u"À rolspu"lsua8al1a;ue ua(ítnaa7uua frzzz7ury1 goàq uorts?qgs'Íoruoz sl laH 'firepreoq ap do "mofpp tapy xufiqcs,taa 3nre1- sr uarlseclgsloq lep e \ ueIZua>1[u1 pao8 eslrlcerpua^rnq ep8rozeq uaa 'uaufurnQ suy 'eplardse8 'uoIIIIA roo^ ur srnq-use-ocr^respfr11eeur 'uopro.r\p8loae8doleotugfirpeq1aq:Feroru uee €u s€d 'raoq e8uof a4[r1e44er1uee a pu€I rapu€ uoe rsEu oplo{€qcsuewtu€T ;no.4À ua edorng ur prardsre,rpfuu ue epurmqe8 uee u€^ uaplaoq o./ uarz u"C apJlazap loru {oo 'fuepraoqufrz .reeulsrea 'aznola Jaog u€ l€p roort l4eerue8sleeld 'ueuo{puor laru uererded ap lepuro qnlsrur lqaoz [q tep [q roz €ur€€( ftrapnoqeaa4laruop u€^ doo4re.LeC 'srepue lrq 8eo.r,r'Sez tueq {l uooJ 'pleeqe8do ruaq {I uessnuepuo lJaoq urDri/ ap .LaypDlDqcs aQ qaq rrr€p'srnqua>1arz uoaur ueuroue8dopre.uue ue,r elyoords pg 'p31oaa3{oo luaq uftz a1a,r, se11etdool sruepneqe8 auropl orp J"uB '3oodru4uaa'3ur3 r€..!\op ur se.la, puelsllnq uI ft11'ueruo>1aS1qcarol ua 'uee8a8roo.tuapolJa aqcsrrer8ee8uel suo ue plee,la.prelrq sr raa4uog 'rooru [q puo,r1eq ur tuaq uouozueJeoqa1e.tuftz oz 'sr ueuro4e8 -ep+rnesleedsuee leru ur.tooa ua ol leq uooz 'puelserrg3ur1 'ue4ft4 uep ualuepreoq ftq 3uÉ urel uftz 14e.r1 rop€^ ap :luaruoruT{oB-AJauo uaa sr apura ulrz uee uo p;ea1e8geaq se[1a1t1s -qcrr -I^\ sl€oz 1ue11'le,re8s8urrapuoz1nuee lurro À ureru paer pln erp olne ulrz ur suee uea ue sufu8 l€( '1"q.ÀnaousaprooSe88rp"ro1s \ Ia. uoa ur 8arra. paep rueprll uI, 'ueelseqJeuleqcs uoo leru uooz epueuo{ uarnq reeu ufrz lrq uerls€qgs u" sruepelqcsa8eluelnqrnl aq 'pr"epile^ u€^ pre \ #e uftz ue.Lolne ufrz 1ep Sueq pJe^t Surlqcrrur ap 1o1 +uàrunuous4fu laor8aq ,'ue1o1se8 Jolra^lsre{ ufrz roo.,r. uItqcFaqloq'a11o1s ue1 serrtfiq luerrL'3nre1ftq epll{\ slqc€uq rnnJl"€, Àl eurl9C rel€I tuaq apn€lJ-u?af sl€ e^roH qeuuvt€p Coou 1I"€W3 leur 'uoa8.rafl 'ug 'arsr.l.e1e1do ruo 'uolo slaru no^. [q's1nq reeu uaruoue8eetu ap ue 8urzo1 ree141 spruruerSo.rd8urlep u€€plra itaru leeurueenu ual -etd e7,'peepsdooque-rrr -JsB,\.JeJerperlua.l.erd \noJpa laq sl" spuo,{€q ure11l,l qaq 41 'uapt-u8e.nua uapeldo uftz ue.t lqcueq nq do 1e4o1sue uolz el oo els}"El loq IIIo ïnel lalu sB.4'\lorl JSBUI suftcrolsuere8eeruer$"qgs ue^ srapno oC lqcou [q fep 1eu'1eu1e1ruaq roo^ ur"a{ ue,t|11q '{nol 'Surssoldoalsoqep 'ual€Fo^ lsaour paoS;roo.L fuapraoq s.^aneru leH I la.l.rloq se^ruorqcssrtr ;lqc€.Ào8uoproo^^ olp do 3ue1oz qeq 't.sluueell€apF.^À lual1 \ )II 'poop leru l€€Iuolaquool ufrz Sepap [q rep rqcep 4[1u[qcsr€€.4À loru sr,^À1eq 'uee8e8 ueeqre uoq {I, :uau1un7 {I 'drop uaa se.4À rool opp!\ {l :rozoru ue3e1rapel ulttugosles" ^,leH 1aq 'ar1r1od +aq t€p qcp ueuft.nngsuy apraesrl€or#relqcv'ua{ 1a>1eD1eds 'uarrel -uorpJa raaruJa{aeuslaq uI qcu ua pJ?e \zro eC 'crrv ep Joop uetu ser'l Servr, ulnu laur uee8roopuor1r1ltTeputa 4t3o se.n ap Joop 1aza31e -oue8 8e1seq ur 8ep aper'u1uee do uelao{ stuol uaualslaru Surpepluftz geeq'uapere8puelselrd 1e11,'Surrequedouea sl€ p€€p suerpu€^ lrlc€rp -1r uopra.4À -ool Surzopeelr.relro o ualqcepl €N ue.Lft1q op ro^o gftrqcseq'ua1qce14s8ur,r .reeulrq srueuorur. ]qcou ftrapraoquftz do 1p \ {a;rdse3 'uàllèzal 1rue tueq ruo ueuo4s8uelnoz rap -alaqraq [rq;o Seer,rap ;ra,roSooqqcrz reunlXqc"d ep applaurralerqcÍsd uee lrq 8urSod lep loru -r€?1v\rnepep +eppSrpuo4ro^866I uI Ie p?q ral -prooruJlazsuarl$qgs eu qclz erp 'uoe8leg Sep ep dg 'ueupe8ue^oq rseu lroou repe,ruftz '1sea.r,ra8 uoo;e1e1 uftu laaurs -saeue8.rnqap :reeqJ€el{Je st.4ÀseêJ^srue11rd\ sI rueezrooqo8ur8aq aprd Uoar{ [H ;8e.la.8ou '1^ruen 'rople)ï 'uaruru€T 13ez -yI '3uFI 'dnq rep ue^ rua11r,1\ rool do teturue uoo puoXs re€( lee8 larlJ€u€ erp iraru.rn4 ep uI ueurlÍu ueleour {l salc per{ple^ teq fi { +epeu'peqa8ls8ueapJlazarp ep reeu SurBue pq e14td 'Surzrnqre,rep ue,l Sou loH 'puoolaq rooÀrraepprarrl,ftq 4oo 1eepue8e1 ue u€ElsequeJooq u€^ Jneuelap uee uassed '8ue8 ep ut ue33r1./ nol loq 8ez >11'aru eprervr -e.rdue,r lsq peq rape^ srue11r\, 'uezolJse \Je^ laq -raÀ ourlgClatu orznll 'raerulolu u94 >11'et1eu e1'ue,te8reeur 41euruea83ue1p arp 'uereo4uftz -u€Bueuunrl ue.Le1 uftz p€ep eurerïn ep eu sed geaq ftq 4og luorq ap ra7qcDtoUcsa6.alyoords -urdsuee'afsrmuueesleoz'reeqlqcrzuo'uoprorvruo3eq trq :uel€Ire lsaoru8ep erepueap do eue ruallrd\ ep u€^ ftrap.reoqufiz [q tep Sueq pre,4À 'pJooJoq uoll€ Ja o s€1v\ueuueul IeI^ Joop ue 'ualao{ s.rad suepftr pred rcp€u ap.re8re.re,r 1aq a8llqcerd ,uaqïI lErnfl llq ïoI il'uauofir EEru ua{laruroo -rnlsur ls8ue uft7 'ueuurqpu€ruorulo1 [H 'eeruuee sua8reuurell!!\ poep 'rue.Lr4lrelrcqqnd ap ur 1ge.Lp[4 erp ur prad lolv\ooH'lqcerpue^rnq pno elyqs o]s]s€Irolle1eq 'uefr;rap.reoq op ue^ pnoqeqlaq ruo p[r.r1suae lol 1rnqclz 1êzro ]Ip appreÍq rat"l 'ua$rz uetel at x1nph unq >1e1d unq do Sr1snrprag u€ruJnnqepreefaq8ooqufiz ua rual1 \ uro SueBdo erlce uao ru€1yqr[ 'uau -ue1dep ua3el 1se1o.rd puotstuo drop 1equ1 'uoxse88nrellueuour l"pJ"u" prarvrlqced eq 'ueruo4ue8uruo^\Jl€elvq ue e8Iredueauelseour puEI ueruo{e8fu.l,1aq dg 'sa,teoqepsoopse^\ -ro - ep ralsaeuraS.rnq ep roop elueeue8 JIoz apurzeSs8urresru.reporu ap opruoou (puoo.&aq rseqreel{re^uo,'uopro..r\uepnoz ldoolse8 leus ïra{snu"qrÍf-1u5 ep lrq ueftrapraoq op lep pleerue8puoleqpro./d966f puog ;alueaue8 ep 't.rdepltq taru apuollaap {oo uo8eq p$r erp u1 pra,u'1doo1sa3 s".4À sleruJoo^snp r€€p luapreoq unq ua se.À p8ela8uee1oou raurnd op ur lep ueoa'se[1auSra laaq 8e.ra, ep trepaprooqruog.,1A rape.t ufrz sI€ lou s€.r'l'ftr{ rueo,tueuurq pu€ueru sueeIa.tturoq]qcoz lsspq lorl tr11,:x"tau.r,zun7'do 'drop +equr peq {erlooqsee{ uoo pftr ep ut ep 'laau utv7.'r€?uazrnquaa sl" puo{oq puols uo '{re{ ep ur teru {re1( tarl ftq dpq uaa8appuvr[iU
raFtr{I lEpirapaolulomaÍïuEpirapPÀ il EaznN, IamaÍïuPP
'uall uraPl Iaaq uaall€ aplÁ il 'poop laru IsBruelerl laq u€ arsJe^europoruuaa oo Jaàulluo{ -s?qgsu€^ sruaparqcsa8 ep 'arral DI ap gllJSJl uoa8reguee '8n.r-op ap[I,!\ïL :eplerzeqIueq 1e-,\,r relqce erueudoue8uo.r,pa8uee leru'uer1seq9g 'uelerd xlaue^ u{s ap q ïaplo{ ep ur 1looIu€,\^)Ipusru lr"e>ilêuedlrr8aqe1tr1 el Xeruue ooq e.la.'r1 ue ueqseqgsug 'lsae.tta8 -er1q'lsrure8rueq p€q pu€rueru.reeur'srnqxse.tr epure ufrur lep s€1v\'ua4re.vrueuunl per{ Jeelu uaerepel'ueure,uls8uel 3111e,reo1 erp uepueu ee/vqJoop pereSua uapuo,re8luoruotu elslsEl loru rarq >1 s1y'lee8 nu leq sleozpeo8 s1leH 'ue33q 'ue8rotu ep do sruoozuerooq 1aqdo puo € alsrL/Àeq {oo u€{ 1erI :41{uep nu 3ea1q -re11e 'laze8;e 'aaqnuntu o( ïa^4. re s1eue8elleru ra 4r uo4 ra8eo4l {ols uoa eu ftq l8ez ipeqe84n1e8 'pr€ll ertrur€Jep [q Uaeqpd utrz'tI{c€I ue .ra8uof.ree[ueq p1[1 rlftgoole8uoXJeequeqseqgs, 'pao8 soII€ epnelC-ueaf'ueop ot use ue,t ftrepraoqop puor epouadetueudooqcsrl€ru lput.l [ig -erp ep do 3nre1DIqq ta{eurtug ep'NOlgUlg re8rlsn;rlerl uro uado4.rarree +€1v\ lee8 ftg ;ueq 'ersseduftur 'uereo>1 e8rlqcerd>1o1q1 {Il€1lt'q 11C 'uauo,rÀ 'ryarvl 'opuo{ .rarq ulrur do slo;rl uoq Seu 4r {I e8rueap s?1v\leH 'uelele3eu serrt 1ep tepaoru 1e.uafrueptape,r lalralyuep 41Bez ftq erp p1ara.Lr, s]olN'sefdueelqordeleuor+orue repe.rufrz roop use rop u€ tuell \ erpplerem n1q's.repuozfrq te./'r toru 3r44n1a84fgue8re ;o '8ryyn1e81seeq ep 'e,r.eogspqdog roo ueue{a}aquee8ueuuru1 uaa1au uaq ïI, 'uarapuryulrz Joo Jaru€{rea8o1 Surppe.rop noz 1e0 'p8eer,ra8uee{oo sloppnuur 'fuepreoq ep ur se 4, uezr sn]els eC[ 'uouo.1r\uo luorunuorus4lu Ueeqluouaueddu ue8raufrz nu 'ueper^et -[qq sr uelqcour uefuap.reoq unq do poop unq 1o1 [q,wp ueu ]E€l uartseqes {u€q eC '{Iaur unr{ roo ple8 ep uo 3uÉ loH ïaru€{ laarroz.ree4earvrlnu ua8ftr4 uaroocloa q epJo See.r,r uoraoq oq 'u"€ leels ToH 'uez sah.ra>1aq;ao.rd-+rlc€dap roop uapro.À noz p;ooqe8 relseeure8
