I N G RA D O M AGA Z I N E

INGRADO MAGAZINE

December 2011 | Nr. 15

Samen sterk voor het recht op onderwijs En verder: Ingrado op koers Ve r z u i m a a n p a k i n h e t m b o Pesten maakt meer kapot dan ons lief is

Advertentie

Inhoud

Uitgelicht

4

Kort

Ingrado op koers

5

Van het bestuur

6

Algemene Ledenvergadering Ingrado op Koers

10 Samen sterk voor het recht op onderwijs Shootlab 12 10 vragen aan... Jan van Zijl, voorzitter MBO Raad 14 Verzuimaanpak in het mbo Een goed meldsysteem is noodzaak 17 Inspectie zorgt dat school zijn huiswerk doet

6

Op de Algemene Ledenvergadering in november presenteerde het bestuur het visiedocument 2012. Er is een omslag gemaakt van denken vanuit wetgeving, naar denken vanuit het recht op onderwijs. Bij die omslag past een dynamischer organisatie. Die organisatie wordt beschreven in het visiedocument. Verder een impressie van de ALV en wat krijg je eigenlijk voor je contributie? Lees het op pagina 6.

Samen sterk voor het recht op onderwijs

12

Ingrado zoekt de samenwerking met partners die, net als de vereniging zelf, het recht op onderwijs helpen beschermen en versterken. In dit nummer van het Ingrado Magazine een kennismaking met drie initiatieven en projecten die zich hard maken voor het recht op onderwijs. Lees over het Shootlab op pagina 12, over Onderwijs On Stage op pagina 18 en over bewegen en sport

18 Samen sterk voor het recht op onderwijs Onderwijs On Stage 20 Schakelpositie voor RMC Ken de cijfers en weet wat ze betekenen 23 Rechten & plichten

Advertentie

tegen VSV op pagina 24.

14

Verzuimaanpak in het mbo De helft van de roc’s heeft een geborgd meldsysteem van spijbelen en langdurig verzuim De minister wil ook de andere helft meekrijgen. Enerzijds door het verscherpte inspectietoezicht; anderzijds door het uitspreken van

24 Samen sterk voor het recht op onderwijs Bewegen en sport in het mbo 26 Pesten maakt meer kapot dan ons lief is

AGENDA

intenties, met begrip voor de ingewikkelde praktijk... Zie pagina 14.

Pesten maakt meer kapot dan ons lief is Pesten is op scholen, ondanks de toegenomen aandacht, nog altijd een groot probleem. En het reikt veel verder dan alleen pesters en slachtoffers. Scholen moeten beleid maken, vindt pestdeskundige Bob van der Meer. En leerplichtambtenaren zouden zich ook meer bewust moeten zijn van

Buitengewoon Opsporingsambtenaar t %F.FFSO WBOBGKBOVBSJ

Leerlingenregistratie

t ;XPMMF FOGFCSVBSJ

t &JOEIPWFO KBOVBSJ

Leerplichtambtenaar, opstapcursus

Handhaving bij absoluut verzuim

t )PVUFO FONBBSU t &JOEIPWFO FOBQSJM

t %F.FFSO GFCSVBSJ

hun rol. Lees meer op pagina 26.

Leerplicht en RMC in relatie tot jeugd en onderwijswetgeving

Colofon

RMC, opstapcursus t %F.FFSO FONBBSU

.FFSJOGPSNBUJFWJOEUVPQXXXCFTUVVSTBDBEFNJFOM6LVOUPPLDPOUBDUPQOFNFONFU-FPOUJOF#SBBUWJB UFMFGPPOPGFNBJMMCSBBU!CFTUVVSTBDBEFNJFOMPG8JMMWBOEFO0VEFOWJBUFMFGPPO PGFNBJMXWBOEFOPVEFO!CFTUVVSTBDBEFNJFOM

Ingrado Magazine December 2011 | Nr. 15

Eindredactie: Yolanthe van der Ree

Vormgeving: 0to9, Rotterdam

Redactieadres: Postbus 5113, 6802 EC Arnhem [email protected]

Druk: JP Offset, Duiven

Fotografie: Bart Versteeg, Frank de Wit

www.ingrado.nl Teksten: Rob de Blok, Yolanthe van der Ree, Bea Ros, Peter Zunneberg

Illustraties: Welmoet de Graaf i.s.m. Iris van Sen (welmoet.nl en weez.nl)

Als u teksten uit deze uitgave wilt overnemen, neem dan contact op met de redactie van Ingrado Magazine. Ingrado Magazine is een uitgave van Ingrado, Vereniging voor Leerplicht en RMC.

X X X C F T U V V S T B D B E F N J F O M Ingrado Magazine | December 2011 | Nr. 15

3

26

Kort

Van het bestuur

In elk nummer een bonte verzameling nieuwtjes, onderzoeken, aankondigingen en publicaties onder de noemer Kort. Heeft u een bijdrage voor deze rubriek? Mail deze naar [email protected].

En plein public De publieke sector - de zorgsector niet meegerekend -

Europees project Exact Met een eindconferentie in Heerlen werd op

Stoutfonds

Het laatste nummer van Ingrado Magazine van dit jaar. Een nieuw jaar staat voor de deur. In 2012 bouwen we

Het Stoutfonds gaat boetes betalen die werkge-

voort op datgene wat er in de afgelopen

vers krijgen als zij jongeren zonder verblijfsvergunning

twee jaar in gang is gezet: het komen tot

stage laten lopen. Jongeren die (nog) geen verblijfs-

een brancheorganisatie die het recht op

vergunning hebben, kunnen wel een opleiding volgen,

onderwijs beschermt en versterkt, met

maar mogen géén stage lopen. En zonder stage geen

daarbij de Leerplichtwet 1969 als

diploma. Daarmee wordt hun recht op onderwijs

instrument. Het zou fijn zijn als in de

geschonden.

nabije toekomst die wet aangepast zou

telt bijna een miljoen werknemers. Dag in dag uit zijn zij

28 oktober een tweejarig Europees project (Exact –

actief in de leefwereld van mensen. Namens ons

Excellence Academy for Teachers) afgesloten. Het

allemaal. Het gaat om jongerenwerkers, schuldhulp-

project was gericht op het ontsluiten van good practices

Zaken en Werkgelegenheid als arbeid. Als jongeren

liggen, stilstand is achteruitgang en op

verleners, leerplichtambtenaren, onderwijzers en leraren

uit eerdere Europese projecten en op nieuwe projecten uit

zonder verblijfsvergunning stage willen lopen, hebben

enkele aanpassingen na is er sinds 1969

in het beroepsonderwijs, medewerkers van de sociale

de deelnemende landen gericht op risicojongeren of met

ze een tewerkstellingsvergunning nodig. En die krijgen

feitelijk niet veel veranderd.

dienst, werkcoaches van het UWV, wijkagenten,

het doel jongeren binnen het beroepsonderwijs te

ze niet. Een werkgever die zo’n jongere toch stage laat

Stages beschouwt het ministerie van Sociale

kunnen worden. Aan ons zal dat niet

Kees den Hertog

gemeentelijke frontlinewerkers en nog veel meer publieke

houden. Negen verschillende Europese landen namen

lopen, riskeert een boete van 8.000 euro. Het gaat

De toekomst zien wij als bestuur van Ingrado met ver-

dienstverleners. Publieke opinie en politici spreken

deel aan Exact; voor Nederland waren dat Ingrado en het

naar schatting om enkele tientallen jongeren per jaar.

trouwen tegemoet, de basis daarvoor is in de afgelopen

regelmatig met dedain over hun werk. Onterecht

Arcus-college uit Heerlen. Niet toevallig dus dat de slot-

Door deze jongeren geen stage te laten lopen, wordt

jaren gelegd. Ikzelf zal in 2012 een stap terugzetten. Na tien

vinden GroenLinks senator Tof Thissen en schrijver

conferentie in Heerlen was. Het Arcus-college heeft het

hun recht op onderwijs, vastgelegd in het Verdrag

jaar deel uitgemaakt te hebben van het bestuur, eerst nog

Liny Bruijnzeel. In hun boek En plein public laten zij in

bovendien op zich genomen in 2012 een centre of expertise

inzake de rechten van het kind, geschonden. Start

LVLA geheten en nu Ingrado, ga ik de financiën overdragen

meer dan twintig portretten zien wie deze mensen zijn,

te financieren en te bemannen. Collega’s elders in Europa

Foundation wil niet langer lijdzaam toezien en richtte

aan mijn opvolger (m/v). Ik heb deze taak de afgelopen

welke betekenis deze mensenwerkers voor de samen-

kunnen zo profiteren van de goede ideeën van anderen of

het Stoutfonds op. Start Foundation stortte de eerste

tien jaar met heel veel plezier gedaan, maar door een

leving hebben en vanuit welke passie zij hun werk doen.

een podium vinden voor succesvolle eigen projecten.

150.000 euro, waarmee de boetes betaald kunnen

verandering van functie binnen mijn organisatie, van

Openhartig praten zij over de do’s and de dont’s op de

www.exact4.eu

worden. Meer informatie op www.startfoundation.nl

werkvloer. Een indringende kijk achter de schermen van publiek Nederland. Het boek is het afscheidscadeau dat Tof Thissen van Divosa kreeg aangeboden toen hij hen als voorzitter verliet. Vervolgens was Mark Rutte zo enthousiast over het resultaat dat hij aanbood het te komen uitreiken aan de geïnterviewden. Een van hen is leerplichtambtenaar en Ingrado-bestuurder Allard Muis.

Op zoek naar een nieuw profiel voor de leerplichtambtenaar

moment om het stokje over te dragen. Er is nu dus een

BOA nieuwe stijl

profiel, mocht u interesse hebben. Als het goed is zal mijn opvolger op de ALV in april aan u worden voorgesteld.

De afstemming met de ministeries van Justitie en Er is veel veranderd de afgelopen tien jaar, het Ingrado

leden nam wat tijd in beslag. Maar in het derde

Magazine houdt u daarvan op de hoogte. Ook in dit nummer

kwartaal van 2012 gaat dan eindelijk de opleiding

staan weer vele zeer lezenswaardige artikelen. Ik noem

Steeds vaker begeeft hij of zij zich op het snijvlak van

Buitengewoon Opsporingsambtenaar (BAO) in het

bijvoorbeeld het artikel over de RMC koers, enkele initiatie-

onderwijs en werk en van onderwijs en zorg. Ingrado gaat

domein onderwijs van start. Naast de algemene

ven van partners die zich ook sterk maken voor het recht

daarom in samenwerking met de regio Amsterdam op

basisopleiding BOA, die als instap verplicht blijft,

op onderwijs, de verzuimaanpak in het mbo, een interview

zoek naar een beroepsprofiel dat past bij de eisen van

volgt u vier jaar lang eens per jaar een korte module

met Bob van der Meer over de gevolgen van pesten en nog

deze tijd. Het Kenniscentrum lerende overheid (KCLO)

toegesneden op de praktijk van de leerplichtambte-

veel meer.

heeft opdracht gekregen te onderzoeken over welke

naar. Het volgen van deze modules leidt tot een

competenties de moderne leerplichtambtenaar moet

zogenoemde semi-permanente vrijstelling. Dat wil

Wij als bestuur kijken vooruit en hebben alle vertrouwen in

beschikken en wat de implicaties daarvan zijn voor de

zeggen dat u na vijf jaar niet opnieuw examen hoeft

het nieuwe jaar. Mogelijk kijken we straks bij de oliebollen

basisopleiding en voor de bij- en nascholing. Op de ALV

af te leggen om uw bevoegdheid te behouden. Dankzij

nog even wat weemoedig achterom naar het bijna voor-

van Ingrado in april 2012 zullen de uitkomsten gepresen-

een extra bijdrage van het ministerie van OCW is het

bije jaar. Maar als het vuurwerk op 1 januari is uitgeknald,

teerd worden.

mogelijk voor de modules nieuwe toetsen te laten

zijn we klaar voor de toekomst. De Vlaamse schrijver

ontwikkelen toegespitst op de praktijk van de

Marc Andries schreef ‘Verleden heb je, toekomst moet je

leerplichtambtenaar. Collega’s die in 2010 of 2011 de

maken’. Zo is het maar net.

Nieuwe website STUK

basisopleiding BOA afgerond hebben, kunnen in 2012 instromen in de opleiding nieuwe stijl. Zij die de

STUK, jongeren tegen geweld in opvoeding en

Ingrado Magazine | December 2011 | Nr. 15

vacature in ons bestuur. Kijkt u op onze site voor het

Veiligheid en van OCW, de opleidingsaanbieders en

De functie van leerplichtambtenaar ontwikkelt zich.

4

leerplichtambtenaar naar coördinator voor het gehele team, moet ik keuzes maken. 2012 lijkt mij een geschikt

Fijne feestdagen en een bijzonder goed en inspirerend 2012!

opleiding al in of voor 2009 afrondden, moeten

relaties, heeft een nieuwe website. De site is gemaakt

binnen drie jaar opnieuw het basisexamen afleggen.

Kees den Hertog

door jongeren uit Nederland en Vlaanderen:

Zij kunnen natuurlijk wel al aan de nieuwe modules

Penningmeester Ingrado

www.stukonline.com

deelnemen.


5

Algemene Ledenvergadering

Missie Ingrado draagt actief bij aan het

Ingrado op Koers

beschermen en versterken van het recht op onderwijs. De vereniging bevordert beleid gericht op de participatie van jeugdigen in onderwijs en werk en realiseert voorwaarden zodat haar leden hun werk goed kunnen doen.

Tekst: Yolanthe van der Ree Illustratie: Welmoet de Graaf | Foto’s: Frank de Wit

De belangrijkste elementen van

1

2 5

4

3

6

terrein van het recht op onderwijs.

werken. De koers voor de komende

de vernieuwde organisatie zijn de

Ook de mogelijkheid voor andere dan

jaren is vastgesteld. Het Visie-

versterking van de rayonstructuur

de traditionele leden uit Leerplicht en

document 2012 is te downloaden

en de inrichting van een expertise-

RMC om lid te worden van de

van de website, www.ingrado.nl.

centrum en een adviesraad.

vereniging is een vernieuwing die

Het expertisecentrum neemt de

past bij de huidige missie. Na een

van de ALV gaven de leden antwoord

uitvoerende taken over van de

korte toelichting van verschillende

op de vraag wat voor hen de toege-

stichting Ingrado die per 1 december

bestuursleden, brengt voorzitter

voegde waarde is van Ingrado, gaven

zal worden opgeheven en hiermee

Carry Roozemond, het visiedocu-

tips voor de toekomst en formuleer-

geïntegreerd wordt in de vereniging.

ment 2012 in stemming. Tevreden

den welke bijdrage ze zelf zouden

In de adviesraad zullen ook niet-

kijken de bestuursleden toe hoe alle

kunnen leveren. Het bestuur gaat met

leden plaatsnemen die een gezag-

aanwezige leden hun hand opsteken.

de vele reacties aan de slag.

hebbende positie bekleden op het

Een mooie beloning voor het harde

Aan het eind van het plenaire deel

Trots

Op de Algemene Ledervergadering van 22 november werd het visiedocument 2012 goedgekeurd. Kern is de omslag die Ingrado maakt van een belangenvereniging die denkt vanuit het middel (de weten regelgeving) naar een brancheorganisatie die werkt met een doel

Carry Roozemond is trots op de

lid omdat je werkte bij de afdeling

centrum, laten ons adviseren ook

wijze waarop het Visiedocument

leerplicht van een gemeente. Je

door partijen van buiten Ingrado en

2012 tot stand kwam: in samen-

betaalde je contributie, daarvoor

werken samen met iedereen die

spraak met de leden. ‘Ik ben heel

kreeg je belangenbehartiging en een

net als wij staat voor het recht op

blij dat we een vorm hebben

verenigingsblad. Nu ben je lid omdat

onderwijs. Onze leden doen ertoe,

gevonden die past bij onze missie.

je de missie onderschrijft: bescher-

zij zijn de mensen die het recht op

We hebben een omslag gemaakt

men en versterken van het recht op

onderwijs helpen beschermen en

van denken vanuit weten

onderwijs. De hele organisatie is

versterken, die het verschil kunnen

regelgeving, Leerplicht en RMC,

gericht op de positionering en

maken in het leven van jongeren.

voor ogen – bescherming van het recht op onderwijs en ieder kind naar school. En om

naar denken vanuit het recht op

professionalisering van de leden.

De leerplichtwet en de RMC functie

haar missie nog beter te kunnen waarmaken, vernieuwt Ingrado de inrichting van haar

onderwijs.

We houden elkaar scherp in de

zijn middelen die we daarbij

Bij die omslag past een dynami-

rayons, worden nog deskundiger

kunnen inzetten.’

scher organisatie. Vroeger was je

door de inzet van het expertise-

organisatie. Verder op deze ALV uiteraard, dankzij de bijdrage van het ministerie van OCW, ook weer een werkconferentie met inspirerende workshops.

6



7

Napraten Bestuurder Kees den Hertog en

Waar voor je geld

oud-bestuurslid José Vos blikken

De contributie van de leden was een belangrijk onderdeel van de Ingrado-

met plezier terug op de ALV. Voor

begroting die in het ochtendprogramma van de ALV werd vastgesteld.

Den Hertog was het zijn laatste als

Directeur Pieter Schoenmakers zette uiteen hoe de contributie is

penningmeester van Ingrado. Trots is

opgebouwd en hoe die zich verhoudt tot de verwachtingen die leden

hij dat ook zijn laatste begroting is

hebben van hun lidmaatschap. Met andere woorden: krijgen zij waar

goedgekeurd door de ALV. Zowel

voor hun geld?

Vechtstreek wilde nadrukkelijk ook

Den Hertog als Vos constateren dat

Het aantal jongeren (0-23 jaar) in de gemeente of regio vormt de basis

de scholen bereiken en koos voor

de sfeer in de ALV de laatste jaren

voor het contributiebedrag. Gemiddeld betaalden de leden rond de

konden de leden hun professionele

een krant waarin op een toeganke-

enorm veranderd is. Vos: ‘Alle

800 euro contributie per jaar. Sommige leden hebben het lidmaatschap

hart ophalen tijdens de workshops

lijke manier verslag wordt gedaan

aanwezige leden denken mee,

van Ingrado op de begroting staan onder lidmaatschappen en abonne-

van de werkconferentie. Variërend

van de activiteiten van leerplicht.

leveren opbouwende kritiek en dat

menten, andere onder de post na- en bijscholing van medewerkers.

van het technische meten is weten

Goed nadenken over inhoud en vorm

niet kunnen nakomen? Zal het

is wel eens anders geweest.’

Voor dat laatste is veel te zeggen: via het lidmaatschap kan elke leer-

over leerplichten RMC-cijfers als

is een tweede vereiste voor een

aantal kinderen dat thuiszit niet

Den Hertog valt haar bij: ‘Je merkt

plichtambtenaar (overigens geldt dit ook voor beleidsmedewerkers,

beleidsinformatie tot het inspire-

aantrekkelijk jaarverslag. De les die

enorm toenemen? Wat heeft dit voor

dat de betrokkenheid is toegenomen.

leidinggevenden en medewerkers van de leerlingregistratie) en elke

rende On Stage dat vmbo-leerlingen

deze workshop leert is dat ook

gevolgen voor het werk van de

Ingrado is van ons allemaal, een

RMC-medewerker van een gemeente of regio namelijk rekenen op het

in contact brengt met beroeps-

zonder extra geld en heel veel extra

leerplichtambtenaar? Vooralsnog is

vereniging waarvoor iedereen zich

volgende:

beoefenaars en hen zo helpt een

tijd een ander jaarverslag geschreven

het antwoord op deze vragen niet

wil inzetten.’

• tweemaal per jaar Ingrado Magazine, een blad met bijdragen uit de

goede studiekeuze te maken.

kan worden. ‘Hou door het jaar heen

goed te geven. Het wachten is op het

Ook het jaarverslag stond op het

opvallende zaken bij, verzamel foto’s,

conceptwetsvoorstel dat op korte

ambtenaar in Schagen, volgde de

• de actuele website www.ingrado.nl met ‘news feed’ en forum;

programma. Annelies van de Kolk

berichten in de media, cijfers. Zo heb

termijn wordt ingediend bij de

workshop On Stage en is er nog

• een helpdesk voor vragen uit de praktijk, beantwoord door een van

van het regionaal Bureau Leerling-

je aan het eind van het jaar, zonder

Tweede Kamer. Dan wordt duidelijk

helemaal vol van. ‘Dit wil ik ook in

zaken Gooi- en Vechtstreek en

dat het veel extra tijd en geld kost,

of de minister de bezwaren van

onze gemeente! Om te beginnen

• een inhoudelijke dag georganiseerd in het eigen rayon;

Anneke de Vries, leerplichtambte-

materiaal dat het jaarverslag wat

betrokkenen heeft kunnen honore-

ga ik proberen om op de Dag van

• activiteiten op het gebied van professionalisering (beroepsprofiel,

naar in de gemeente Rheden lieten

extra’s kan geven. Ga vervolgens

ren. En de echte effecten zullen pas

de Leerplicht vmbo-leerlingen en

zien wat de mogelijkheden zijn om

zitten en stel doelgroep en inhoud

blijken na de inwerkingtreding in

beroepsbeoefenaren met elkaar in

het jaarverslag een ‘eigen smoel’ te

vast en je kunt aan het werk.’

augustus 2012. Maar ondertussen

contact te brengen.’ RMC-traject-

Workshops In het middagdeel van de ALV

geven. Belangrijk is, stelden beide

In de workshop passend onder-

Annelies van der Kolk

Ineke Helsdingen, leerplicht-

praktijk van leerplicht en RMC en van de ketenpartners;

onze experts;

ambtsinstructie, formatierichtlijn, input bij de verschillende opleidingsinstituten); • vertegenwoordiging bij overheden, ketenpartners en in de publieke

hoeven we niet stil te zitten. Hou

begeleider Marina Haakman ging

workshopleiders, om vooraf vast te

wijs van Kees Kuijs van Gedragswerk

goed in de gaten wat er gebeurt in de

naar de workshop over de verande-

stellen wie tot de doelgroep van het

was de stemming wat sceptisch.

eigen regio en steun het speciaal

ringen in de sociale wetgeving en de

Door de hoge dekkingsgraad (van de 418 gemeenten in Nederland zijn

jaarverslag behoren. Gooi- en

Want wat als scholen hun zorgplicht

onderwijs. Daar zitten de experts die

gevolgen voor de rol van de RMC’er.

er 412 lid en alle RMC-regio’s zijn vertegenwoordigd) is Ingrado dé

we bij de in- en uitvoering van

‘Erg goed om te horen dat we

samenwerkingspartner voor landelijke organisaties en de ministeries.

passend onderwijs hard nodig zullen

meerwaarde hebben. En ik zie nu ook

Daardoor heeft de vereniging, met name van het ministerie van OCW,

hebben. Zorg dat je de leerlingen die

dat het aan ons is om die meerwaar-

subsidies ontvangen om zich in te zetten op vier gebieden: communicatie

echt kwetsbaar zijn, goed in beeld

de duidelijk te maken door onze rol

en informatie, advies en (beleids)ondersteuning, professionalisering en

hebt. Maak daarbij gebruik van de

goed op te pakken.’ Sylvie de Vries uit

onderzoek. Daarmee levert het lidmaatschap van Ingrado de leden nog

methodiek van de actietafels die zijn

de gemeente Oldambt volgde de

veel meer op, namelijk:

nut inmiddels bewezen heeft (zie

workshop wat is een diagnose? van

• een werkconferentie met workshops tijdens de halfjaarlijkse ALV;

voor meer informatie over de

filosoof Ronald Hünneman. ‘Ik werd

• de mogelijkheid vragen voor te leggen aan een juridisch adviseur;

actietafels Ingrado Magazine nr. 13).

zo blij van deze workshop’, zegt zij.

• (kortdurende) juridische dienstverlening;

En realiseer je dat als je weet wat je

‘Het was een enorme bevestiging

• een derde Ingrado Magazine;

wil, als je de regie neemt, er mooie

van hoe ik vind dat we naar kinderen

• activiteiten op het gebied van de opleidingen (BOA nieuwe stijl,

dingen kunnen gebeuren. Ter

moeten kijken, ook wij als leerplicht-

inspiratie en tot slot liet Kees Kuijs

ambtenaar. Een stempel als ADHD

een filmpje zien van een minidirigent:

of autisme zegt niks. Je moet kijken

3 jaar en 8 maanden oud. Echt het

naar het kind achter dat stempel en

bekijken waard: www.youtube.com/

naar wat dat kind nodig heeft, hoe je

watch?v=0REJ-lCGiKU

hem of haar verder kunt helpen. Zo

opinie.

kwaliteitsregister); • onderzoeken (thuiszitters, ziekteverzuim, vrijstellingen, organisatie leerplicht in Nederland) • vertegenwoordiging in c.q. uitvoering van een groot aantal projecten gericht op het recht op onderwijs en optimale participatie van jongeren.

sta ik in m’n werk en daar ga ik voor!’

8



9

Samen sterk voor het recht op onderwijs Ingrado zoekt de samenwerking met partners die, net als de vereniging zelf, het recht op onderwijs helpen beschermen en versterken, zo is te lezen in het visiedocument 2012. Ingrado wil een sterke speler zijn met een groot netwerk. Een netwerk met een vaste kern, Leerplicht en RMC, waar partners van buiten het traditionele ledendomein kunnen aanschuiven. In dit nummer van het Ingrado Magazine een kennismaking met een aantal initiatieven en projecten die zich hard maken voor het recht op onderwijs.


Shootlab Filmen en leren over het leven Stichting Shoot is een maatschappelijk initiatief van professionele

‘Er is nauwelijks verzuim; ook omdat Shoot erbovenop zit’

een grote persoonlijke groei bij de

eenstapeling van problemen,

deelnemers aan Shootlab. ‘En er zijn ook ‘harde’ bewijzen dat de aanpak

Ze hebben bijvoorbeeld moeite te

werkt. Van de eerste groep van elf

accepteren dat er iemand de baas

jongeren zijn er vier weer naar school

is, dat er iemand is die de beslissin-

en hebben er twee werk gevonden.

gen neemt. We laten hen daar zelf

Qua opbrengst springt Shootlab er

tegenaan lopen, want dat gebeurt in

echt uit in vergelijking met andere

het echte leven ook. En vervolgens

reïntegratietrajecten.’ De inkomsten

school of werk te leiden. Ik vind dat

bespreken we met elkaar wat er is

van Shootlab zijn vooral afkomstig

dat buitengewoon goed gelukt is,

gebeurd en hoe je dat kan voor-

uit de reïntegratiegelden van de gemeente Purmerend en voor een

doelgroepen, onder wie jongeren, aan filmprojecten. Het idee is dat zij als laten maken dan films over hen te maken.

RMC-coördinator Duysens ziet

doordat ze kampen met een opzijn vaak moeilijk te motiveren.

filmmakers. Naast hun eigen beroepspraktijk werken zij met verschillende film-maker meer voor jongeren kunnen betekenen door hen zelf films te

voortijdig verlaten hebben of

de ervaringen tot nu toe zijn heel

komen als je echt je leven weer op

positief. Het is een intensief traject,

wil pakken. En dat willen jongeren

deel uit opdrachten. Zo maakten

maar de jongeren zijn erg enthousi-

wel. Niemand wil stilstaan.’

de jongeren in opdracht van de

ast. Er is nauwelijks verzuim; ook

Tekst: Yolanthe van der Ree | Foto: Stichting Shoot

omdat Shoot erbovenop zit.’ Dus werden de rollen omgedraaid;

graag voor de camera wat hen

binnen Shoot kwamen we jongeren

de media kwamen in handen van

bezighoudt. Ze kunnen vaak al veel

tegen die met hun ziel onder de arm

jongeren, zij werden de filmmakers.

met moderne media, maar nu is het

liepen, jongeren die geen dagbeste-

Dorien Janssen is initiatiefneemster

voor het ‘echie’. En naast de techni-

en coördinator van Stichting Shoot.

sche vaardigheden leren ze nog veel

‘In verschillende gemeentes gingen we met jongeren aan de slag. We

gemeente een korte film over kunst

Vertrouwensband

in de openbare ruimte. Ze gingen de

Shootlab is bedoeld voor

Begeleiding

straat op om de kunstwerken te

jongeren tot 26 jaar. De RMC-

filmen, onderzochten waarom dat

Vijftig procent van de tijd die de

trajectbegeleiders spelen samen

kunstwerk op die plaats staat en

ding hadden. Janssen: ‘Wij kregen

jongeren bij Shootlab doorbrengen,

met de jongerenconsulenten van

namen straatinterviews af. Ook

de vraag of jongeren bij ons stage

gaat naar de productie van films. De

Sociale Zaken een belangrijke rol in

werkten ze aan een productie over

meer: samenwerken, op tijd komen,

konden lopen om werkervaring op

andere vijftig procent wordt besteed

de werving. Shootlab leidt toe naar

de gevolgen van de bezuinigingen

afspraken maken en nakomen,

doen. Dat was de aanleiding voor

aan persoonlijke begeleiding en

opleiding, werk of hulpverlening.

voor de lokale samenleving. Maar

gaven hen de opdracht hun leefom-

conflicten oplossen.’ Acht maanden

het Shootlab waarin we jongeren

ontwikkeling. Janssen: ‘Onze

‘Dat is soms moeilijk’, erkent

Shootlab stimuleert ook eigen

geving te filmen vanuit hun eigen

tot een jaar neemt een project van

letterlijk onder onze arm nemen.’

jongeren zijn er vaak al een tijdje

Janssen. ‘Onze jongeren weten vaak

initiatief van de deelnemers. Een

perspectief. Verstoorde maatschap-

Stichting Shoot in beslag: van het

helemaal uit. De samenwerking in

niet wat ze willen. Toch lukt het

meisje dat graag in een bloemen-

pelijke verhoudingen vormen voor

samenstellen van de groep, de film-

te waar het Shootlab van start is

een team biedt de mogelijkheid

meestal wel. Ik denk omdat ze zich

zaak wilde werken, ging met de

Purmerend is de eerste gemeen-

gemeentes vaak de aanleiding om

trainingen, de opnames, montage

gegaan. Vijftien jongeren zijn vier

allerlei vaardigheden te ontwikkelen

bij ons op hun gemak voelen, wij

camera op onderzoek uit. Ze maakte

met ons in zee te gaan.’

tot en met de première van de film

dagen per week aan het werk in het

en te oefenen. Van weer op tijd je

veel tijd met hen doorbrengen

een film over het bloemenvak en het

in een theaterzaal of bioscoop.

videoproductiebedrijf. RMC-coördi-

bed uitkomen tot leren initiatief te

waardoor er een vertrouwensband

werken in een winkel.

nator Thijs Duysens stond aan de

nemen. In een productieteam kun je

ontstaat. Uiteindelijk zien en geloven

Gemeenten die geïnteresseerd zijn in

Magneet De camera blijkt een goed

Toch ontdekten Janssen en de haren dat, wil je echt iets betekenen

wieg van het lab. ‘RMC en Sociale

uitzoeken wat je kunt en wat de

de meeste jongeren dat we echt

samenwerking met Shootlab, kunnen

middel om jongeren aan je te

voor deze groep jongeren, er meer

Zaken van de gemeente Purmerend

ander kan. En daarin zijn we niet te

het beste voor hen willen. En dan

voor meer informatie terecht op

binden. ‘Hij werkt als een magneet’,

tijd en intensievere begeleiding

hebben Shoot gevraagd een traject

voorzichtig. Jongeren die al lang uit

maken ze met begeleiding van ons

www.shootlab.nl

zegt Janssen. ‘Jongeren vertellen

nodig is. ‘Tijdens de activiteiten

te ontwikkelen om jongeren naar

de running zijn doordat ze de school

een plan.’

10



11

10 vragen aan...

Jan van Zijl, voorzitter MBO Raad

1. De doelstelling 2016 voor VSV is verdere daling naar 25.000 nieuwe schoolverlaters. Hoe realistisch vindt u deze doelstelling? Welke inspanningen zijn er in ieder geval nodig?

oppakken. Wordt deze samen-

zich voor deze jongeren bewezen als

werking goed vormgegeven dan zie

prima route naar de arbeidsmarkt.

je dat VSV veel beter kan worden

Straks wordt deze richting trouwens

aangepakt. mbo-scholen staan daar

opgenomen in de entreeopleiding.’

ook voor open.’

De jongeren die het makkelijkst terug naar de opleiding te krijgen zijn,

‘Uitval kent verschillende oorzaken.

en mbo-scholen vinden elkaar daarin

weten we nu over het algemeen

Maatwerk blijkt dan het beste

gelukkig inderdaad steeds beter.

goed te bereiken. De meeste uitval

antwoord. Zo werken we nu hard aan

Maar er blijft altijd ruimte voor

zit bij jongeren ouder dan 18 jaar.

het vormgeven van loopbaanoriën-

verbetering en nieuwe initiatieven.

Zij zijn niet meer leerplichtig, kunnen

tatie en –begeleiding (LOB) in het

LOB is daar een voorbeeld van.’

stoppen met de studie en kiezen dan

mbo. Een verkeerde studiekeuze

vaak voor werk.’

blijkt namelijk nogal eens de oorzaak

‘Zoals vaker gezegd, de rek is er wel een beetje uit in het mbo. Dat wil niet zeggen dat er geen inspanningen meer hoeven te worden gepleegd of dat het VSV-cijfer niet meer zal dalen. Maar het wordt steeds moeilijker.

2. Bij het digitaal verzuimloket kan ook verzuim van 18-plussers gemeld worden: kun je een bovenleerplichtige wel aanwezigheidsregels opleggen?

Sommigen moeten we daarbij wat meer ondersteunen. Vmbo-scholen

hij de juiste keuze kan maken.’

‘Door elkaar te ontmoeten en gezamenlijk dingen te ondernemen leren onze leden elkaar beter kennen

bijvoorbeeld kunnen scholen ook de

6. In dat verband: wie moeten er een rol hebben in het zorgadviesteam in het mbo?

rechten en plichten van de student

‘Elke mbo-student heeft het recht

elkaar weten wat ze van de ander

vastleggen. Voor deze jongeren kan

door zijn school ‘gezien’ te worden.

kunnen verwachten en waar ze

daar in de toekomst beter gebruik

Het gaat erom dat daar waar het

samen sterker staan omdat ze beide

van gemaakt worden.’

met een jongere dreigt mis te gaan,

graag zien dat de jongeren voor hun

de school direct contact zoekt met

opleiding slagen.’

‘In de onderwijsovereenkomst

en zal de samenwerking beter worden. Ze moeten immers van

3. Wat kan de entreeopleiding bieden aan jongeren?

de leerplichtambtenaren of de RMC.

‘De entreeopleiding is een antwoord

binnen de zorgstructuur wordt

op de vraag hoe we ongediplomeer-

gesteund en geholpen. Ik heb het

10. Tenslotte: welke vraag had u graag gehad willen hebben en wat is daarop uw antwoord...?

de jongeren een grotere kans kunnen

liever over de zorgstructuur.

‘De vraag of het echt nooit meer

bieden op werk of succesvol door-

Die moet zowel intern als extern

goed met je komt als je als jongere

leren in het mbo. Het is het ‘oude’

goed ingericht en sluitend zijn.’

ondanks alle vangnetten en inspan-

Bovenaan staat dat zo’n jongere

ningen een voortijdig schoolverlater blijft. Gelukkig wijst onderzoek uit

een plek op de arbeidsmarkt of door-

7. Hoe belangrijk is het criterium van de startkwalificatie voor u?

stroom naar niveau 2 in het mbo.’

‘Belangrijk: cijfers wijzen uit dat je

in de maatschappij en op de arbeids-

daarmee een betere kans op de

markt. Natuurlijk moeten we binnen

4. Hoe ziet u de samenwerking van mbo met Leerplicht en RMC?

arbeidsmarkt hebt. Maar er zijn

onze mogelijkheden alles uit de kast

jongeren die gewoon geen ‘leervlees’

blijven trekken om te proberen voor-

hebben en dat niveau daarom niet

tijdig schoolverlaten zoveel mogelijk

‘Als erg belangrijk. Elk afzonderlijk

halen. Die moet en mag je op voor-

te voorkomen. Maar lukt dat niet, dan

kunnen ze het probleem van voor-

hand niet als verloren beschouwen.

is er gelukkig in de meest gevallen

tijdig schoolverlaten onvoldoende

De AKA-opleiding bijvoorbeeld heeft

geen sprake van ‘verloren voor altijd’.

zonder vmbo-diploma. Met deze opleiding worden ze voorbereid op


weg van het vmbo naar het mbo.

ontdekken en te ontwikkelen zodat

student helpen zijn talenten te

niveau 1, bedoeld voor jongeren

12

‘De meeste jongeren vinden wel hun

9. Welke mogelijkheden ziet u voor samenwerking en afstemming tussen MBO Raad en Ingrado?

van uitval. Het doel van LOB is de

‘Een verkeerde studiekeuze blijkt nogal eens de oorzaak van uitval.’

8. De overstap van vmbo naar mbo heeft de laatste jaren veel (extra) aandacht gekregen. Bent u tevreden over de aansluiting?

5. RMC is in beginsel curatief, namelijk gericht op de uitgevallen jongere. Tegelijkertijd is het iedereen duidelijk dat er preventief (binnen de school) veel te winnen is als het om uitval gaat. Wat kan het mbo preventief bieden?

dat de meeste VSV’ers uiteindelijk na een aantal jaar hun weg toch vinden


13

Verzuimaanpak in het mbo

Een goed meldsysteem is noodzaak Nanke Kraehe Tekst: Rob de Blok | Foto: Bart Versteeg | Illustratie: Welmoet de Graaf

Iedereen heeft zo zijn moment waarop hij denkt:

ouders speelt daarbij een grote rol. ‘Daarmee voeren

zo gaat het niet langer. Voor Nanke Kraehe, werkzaam

wij de motie-Biskop uit, die in februari van dit jaar werd

als projectleider VSV voor de stedendriehoek Apeldoorn-

aangenomen tijdens het debat over wijzigingen in de

Zutphen-Deventer, kwam dat moment toen twee, of

verzuimregels. De regering wil nu samen met de sector

eigenlijk drie dingen samenvielen. Met anderen stelde

komen tot een verbetering van het meldproces en daarbij

zij een verzuimprotocol op voor de stedendriehoek en

de ouders inschakelen.’

constateerde dat haar eigen roc Aventus ‘een beetje

‘Je kunt stellen dat het mbo het al lang op orde had

achterliep’. In die tijd ook klaagde Leerplicht dat de

moeten hebben’, geeft Koster toe. ‘Maar ik wil de instel-

verzuimlijsten zo ondoorzichtig waren. ‘Ongeveer op

lingen niet in de beklaagdenbank plaatsen. Er is per slot

datzelfde moment wilde de politie van ons weten of een

van rekening bij achttien-plussers geen dwang meer, hoog-

van onze leerlingen daadwerkelijk op een bepaald tijdstip

uit drang. Als iemand niet meer naar school wil, dan wil

in de les zat. Dat alibi konden wij niet verschaffen; we

hij niet.’

wisten het niet. Daarmee zijn we aan de slag gegaan.’ Er werd een pasjessysteem ingevoerd waarmee iedere

Toch heeft de helft van de roc’s een geborgd meld-

leerling zich dagelijks in- en uitlogt. Waarna het voor

systeem van spijbelen en langdurig verzuim. De minister

verzuimcoördinatoren een koud kunstje was dat systeem

wil ook de andere helft meekrijgen. Enerzijds door het

in te zetten voor verzuimregistratie. Nu vormt dat de basis

verscherpte inspectietoezicht (zie pagina 17 in dit

van het huidige verzuimprotocol.

nummer); anderzijds door het uitspreken van intenties, met begrip voor de ingewikkelde praktijk. ‘De intentie-

‘Het is absoluut noodzakelijk dat een college van bestuur een meldingssysteem voor de gehele organisatie faciliteert’

verklaring heeft respect voor het feit dat de MBO Raad niet de baas is op de roc’s. Zij kunnen hooguit hun bedoelingen uitspreken. Met deze verklaring zetten we een paar belangrijke partijen bij elkaar, waarna we de tam-tam kunnen roeren.’

Razend ingewikkeld ‘Een goed meldsysteem van verzuim is in het mbo een stuk ingewikkelder dan in het voortgezet onderwijs’, stelt Koster. ‘Om te beginnen moet je het administratief gezien

Intentie Zo zou Frank Koster, beleidsmedewerker bij het ministerie van OCW, het graag zien over de volle breedte

14


uitstekend voor elkaar hebben bij het deel van de jongeren dat maar één dag per week naar school gaat.’ ‘Klopt’, zegt Kraehe van roc Aventus. ‘De registratie

van het mbo. Om dat streven een duwtje in de rug te

bij bbl’ers is razend ingewikkeld en eigenlijk alleen te doen

geven, werkt hij namens de minister aan een intentie-

als je goed contact onderhoudt met de werkgever.

verklaring. Daarin zullen de minister, de MBO Raad en

Als een bbl’er zich ziek meldt bij de werkgever, willen wij

Ingrado namens de RMC’s de intentie uitspreken de uitval

dat weten, liefst ver voordat er ontslagen vallen wegens

in het mbo terug te brengen. De betrokkenheid van

onrechtmatig verzuim. En vice versa: als de student


15

Inspectie zorgt dat school zijn huiswerk doet

‘Wij gaan er nu vanuit dat ouders het moeten weten als hun kind verzuimt’

Met ingang van het nieuwe jaar wordt een school die zijn verzuimbeleid niet op orde heeft, op het matje geroepen. Dat kon de leerplichtambtenaar altijd al doen, maar het gebeurde vrijwel nooit. Begrijpelijk, maar jammer. Daarom

verzuimt op zijn schooldagen, bellen we de werkgever. Het is een wisselwerking tussen student, werkgever en school.’ Een tweede oorzaak dat het mbo moeite heeft met

Mind-shift

neemt de Inspectie van het onderwijs die taak over.

Op Aventus is een student pas aanwezig als hij ingelogd is. ‘Simpel’, zegt Kraehe. ‘Toch draaien we nu een Zijn collega-inspecteur Sicco

Inspectie direct een onderzoek in.

de verzuimmelding, is de grootte van de organisatie en

uitloggen gaat overrulen. Want als een student de hele

Kole, inspecteur regio Midden, vindt

De sanctiemogelijkheid die de wet

de bijbehorende logistieke problemen. Koster: ‘Het is

dag in de kantine zit, is dat ook spijbelen. De aanwezig-

het belangrijk dat scholen goed

biedt, zal pas toegepast worden als

absoluut noodzakelijk dat een college van bestuur een

heid in de les wordt geadministreerd en dat maakt de

begrijpen waarom verzuim gemeld

gebleken is dat de school, na een

meldingssysteem voor de gehele organisatie faciliteert.

docent weer belangrijk. Bij het docentencorps moet een

moet worden. ‘Spijbelen is een voor-

hersteltermijn en heronderzoek, de

Met al die verschillende gebouwen, soms in verschillende

mind-shift plaatsvinden. Wij doen dat door blijvend in

bode van voortijdig schoolverlaten.

regels nog steeds niet naleeft.’

plaatsen, de grote aantallen studenten en de grote

gesprek gaan en proberen te overtuigen. Dat is de taak

Uit onderzoeken is gebleken dat

verschillen in culturen kun je anders onmogelijk de

van de verzuimcoördinatoren, die anderzijds ook contro-

relatief verzuim niet altijd wordt

logistieke problemen overwinnen.’

leren of de docent verzuim meldt. Als de gegevens niet

gemeld door scholen, dat de

geleverd worden, gaat er een signaal naar de manager.’

verzuimadministratie bij een aantal

over deze materie aan leerplicht-

scholen niet op orde is en dat het

ambtenaren van de stedendriehoek

toezicht op de naleving van de

Apeldoorn-Zutphen-Deventer, waar

De leiding van Aventus heeft het in dat opzicht niet af laten weten, vertelt Nanke Kraehe. ‘En juist omdát

pilot met een gedigitaliseerd klassenboek, dat het in- en

En dan de rol van de ouders. Volgens Koster zijn zowel Ronald Bal

Weinig van te merken Bal gaf onlangs voorlichting

er veel geld is geïnvesteerd, is helder dat het gewoon

de mbo-instellingen als het ministerie er te lang van

moet gebeuren. Anders had je al die software en inlog-

uitgegaan dat mbo-studenten zijn aan te spreken op hun

Leerplichtwet niet optimaal is.

de vraag zich voordeed of er ook een

apparatuur ook niet hoeven aanschaffen. Voor het

volwassenheid. ‘Het zijn vaak nog kinderen, of ze nu 16 of

Dit laatste is zeker ook het gevolg

samenwerkingsovereenkomst tussen

bestuur is het van belang dat je geld misloopt als je een

20 jaar zijn, van wie de ouders meestal de opleiding

van het feit dat scholen met leer-

Inspectie en Leerplicht moest

VSV’er laat gaan. Er is nu de overtuiging dat het moet,

betalen. Wij gaan er nu vanuit dat ouders het moeten

plichtambtenaren uit verschillende

komen. ‘Dat kan, maar wordt – ook

ook al omdat de inspectie het in de gaten houdt.

weten als hun kind verzuimt. Dan kunnen zij hun opvoed-

gemeenten te maken hebben.’

door Ingrado zelf - niet direct

Daarmee zijn het wettelijke én eigen eisen geworden.

kundige rol vervullen. Zo hoort dat te gaan.’

Desondanks begrijpen docenten het soms niet of gooien ze de kont tegen de krib.’ Daarmee stipt zij de derde verklaring aan die Koster

‘Voor leerplicht en RMC geldt: meld!’

kenheid niet te onderschatten. ‘Wij hebben de ethische verantwoordelijkheid te weten waar een leerling uithangt

nauwlettend gevolgd moeten

het toezicht op de naleving van de

worden. In de praktijk zullen leer-

Leerplichtwet door scholen over te

plichtambtenaren vanaf 2012 weinig

dragen aan de Inspectie van het

merken van de wetswijziging. Het

leerplichtambtenaar die de rector of

onderwijs. Kole: ‘Wij verwachten dat

belangrijkste is dat ze problemen mel-

onderwijscontract dat je de ouders inlicht bij verzuim.

voorzitter van het college van bestuur

leerplichtambtenaren aan de bel

den via www.onderwijsinspectie.nl/

Een leerling kan daartegen schriftelijk bezwaar maken.

dreigt met een proces-verbaal?

trekken als zij signaleren dat scholen

onderwerpen/signalen. Hier is een

Zo’n zinnetje kan een hoop ellende voorkomen. De eerste

Zoiets komt zelden of nooit voor.’

relatief verzuim niet melden (de

apart meldingsformulier voor

twee maanden van het schooljaar ben ik ontzettend

Ronald Bal, onderwijsinspecteur

norm ligt op zestien uur verzuim per

leerplichtambtenaren te vinden.’

druk met ouderavonden en dergelijke – dan kom ik grijs

regio Noord, begrijpt het wel:

vier weken). In eerste instantie bij de

van vermoeidheid thuis. Maar na die tijd heb je er zó

‘Leerplichtambtenaren hebben een

school zelf om te vertellen waaraan

snel leert als hij in de portemonnee

verschrikkelijk veel plezier van: dan bellen ze ons in plaats

relatie met de school. Zij zijn dagelijks

deze zich moet houden. Stelt de

wordt geraakt. En voor Leerplicht en

van wij hen.’

op elkaar aangewezen en dan is het

leerplichtambtenaar vervolgens vast

RMC geldt: meld! Geen melding doen is je werk niet doen.’

Tekst: Rob de Blok

als pa en ma denken dat hij naar school is. Privacy-

meeste mbo-docenten, vaklui in een bepaald beroep en

belemmeringen maken dat wel moeilijk. Ik zou willen

‘Kun je het je voorstellen; de

enthousiast om iets over te brengen, is het geen auto-

dat de MBO Raad elke instelling adviseert: schrijf in je

matisme studenten te controleren op hun aanwezigheid. Zij ervaren het niet als de taak van een docent een achttienjarige te wijzen op zijn verantwoordelijkheden.’


trajecten zijn waarin procedures

Dus is door de minister besloten

noemt voor de achterstand van het mbo. ‘Onder de

16

aanbevolen omdat het tijdrovende

Aan de bel

Volgens Nanke Kraehe is het belang van ouderbetrok-

lastig in verbaliserende zin op te

dat daar weinig of niets mee gebeurt,

Naschrift: De MBO Raad levert desgevraagd geen commentaar,

treden tegen de school.’ De Inspectie

dan meldt hij dat aan de Inspectie.

zolang de intentieverklaring niet besproken is met de leden.

heeft daar geen last van.

Indien het signaal ernstig is, stelt de

Kole: ‘We hopen dat een school


17


Onderwijs On Stage ‘Wat is er mis met dromen?’ Onderwijs On Stage organiseert persoonlijke ontmoetingen tussen vmbo-leerlingen en beroepsbeoefenaren. Leerlingen krijgen zo een reëel beroepsbeeld en kunnen vervolgens een weloverwogen studiekeuze maken. Doel: voortijdig schoolverlaten als gevolg van een verkeerde keuze terugdringen. Wat klein begon met een manifestatie in Delft, is inmiddels uitgegroeid tot een jaarlijks terugkerend evenement in steeds meer gemeenten. Initiatiefneemster en drijvende kracht is Corine Korrel.

Anne Zwart: ‘Ik weet nu in elk geval zeker dat ik hierna naar het grafisch lyceum wil.’

Tekst: Yolanthe van der Ree | Foto: Bart Versteeg

Uit pure woede begon Korrel

mensen uit de praktijk. Alleen dan

jaren geleden met Onderwijs On

krijgen ze een reëel beeld van hun

Voorbereiding Na vijf jaar is Onderwijs On

vloer betrad. Als derdejaars leerling verzorging kaderberoepsgericht

Stage. ‘Ik keek naar een Nova-uit-

mogelijkheden. Korrel: ‘Decanen op

Stage in Delft geheel ingeburgerd.

droomt ze er al enige tijd van om in

zending waar het vmbo voor de

school, die leerlingen in hun

Elk jaar in februari of maart vindt de

de fotografie verder te gaan. Anne:

zoveelste keer negatief werd

keuzeproces begeleiden, vertellen

grote ontmoeting op de beursvloer

‘Op de beurs stond ook een foto-

belicht. Woest werd ik. Dat kan je

een deel van de beroepspraktijk.

plaats. Inmiddels hebben ook de

graaf, Guus Schoonewille. Helemaal

toch niet maken! Maar liefst 65

Wat leerlingen ook nodig hebben is

gemeentes Westland, Doetinchem,

super dus. ’t Was wel spannend om

procent van onze jongeren zit op het

de praktische informatie van de

Breda en Almere het concept

gewoon op hem af te stappen, maar

vmbo en er zijn grote tekorten in die

werkvloer. Hoe ziet je werkdag eruit,

geadopteerd. Een plaatselijk

gelukkig stond er al een heel groepje

sectoren van de arbeidsmarkt waar

hoe laat moet je opstaan, wat doe je

stageteam neemt de organisatie

om hem heen. Ik heb kennisge-

deze jongeren voor opgeleid

de hele dag, wat moet je kunnen en

voor z’n rekening, Korrel ziet toe op

maakt, m’n kaartje gegeven en

worden. Hoe durf je dan op deze

waar moet je van houden? Allemaal

de naleving van het concept. ‘Dat is

gezegd dat ik graag meer wilde

manier naar dit onderwijs te kijken!

vragen die alleen de mannen en

belangrijk’, zegt zij, ‘anders werkt het

weten over het vak. Samen met

bedrijf stelde twee flitssets

vmbo-leerling zegt dat ze dierenarts

Dit kunnen we toch niet uitleggen

vrouwen uit de praktijk kunnen

niet. Je moet niet leerlingen en

andere leerlingen mocht ik toen

beschikbaar waardoor ze konden

wil worden, kijkt iedereen haar wat

aan al die jongeren? Direct de

beantwoorden.’

beroepsbeoefenaren onvoorbereid

naar hem toe voor een doedag.

werken met spullen die ook in de

meewarig aan. Ik word daar kwaad

bij elkaar op de beursvloer zetten.

In een oude loods stonden allerlei

mode-industrie worden gebruikt.

om. Laat dat kind het gesprek

Korrel de belangrijkste partijen

Vooraf laten we leerlingen nadenken

camera’s en achtergronden op-

Het licht is dus ook prachtig, maar

aangaan met een dierenarts, laat

onmiddellijk mee. De onderwijswet-

over welke indruk ze willen maken,

gesteld. Daar mochten we mee

dat is echt niet makkelijk. Ik was

haar een dag meelopen. En laat

Tot haar eigen verbazing kreeg

volgende dag heb ik m’n netwerk gemobiliseerd.’

‘Wat leerlingen nodig hebben is de praktische informatie van de werkvloer’ Praktijk Het plan dat Korrel in de nacht op de Nova-uitzending bedacht was

houder van de gemeente Delft, de

wat ze willen vragen, aan wie ze dat

oefenen en experimenteren. Het

helemaal onder de indruk van de

haar dan zelf de conclusie trekken

Kamer van Koophandel en de

willen vragen, wat ze willen bereiken

liefst zou ik me in de toekomst

goede resultaten, ongelofelijk. En

of ze die lange weg via mbo, hbo en

scholen waren direct enthousiast.

en hoe ze ervoor kunnen zorgen dat

met modellen willen bezighouden;

vooral hoe netjes ze met alles

wo ervoor over heeft. Misschien

Na een intensieve voorbereiding

ze worden uitgenodigd voor een

bijvoorbeeld een fotoshoot organi-

omgingen. Bijzonder verantwoorde-

kiest ze er uiteindelijk wel voor om

waarin leerlingen getraind werden

meeloopdag. Op de dag zelf hebben

seren voor tieners. Ik weet nu in elk

lijke jongeren, mooie ervaring ook

dierenartsassistente te worden of

om te netwerken en bedrijven

alle leerlingen zelfontworpen

geval zeker dat ik hierna naar het

voor mij. Ik vind On Stage een heel

om in een dierenwinkel te gaan

werden voorbereid op het contact

visitekaartjes bij zich die ze uitdelen

grafisch lyceum wil. Dat is leuk om

mooi project. Daar loop ik graag een

werken. Maar vergis je niet; een flink

met pubers, vond het eerste

aan bedrijven waar ze graag zouden

naar uit te kijken.’

stapje harder voor.’

deel van de vmbo-leerlingen komt

ontmoetingsfeest van Onderwijs On

willen rondkijken.’

Stage plaats. Een daarvoor afgehuurd Delfts theater barstte met 1200 leerlingen en 300 professio-

Doedag Anne Zwart is een van die

uiteindelijk op de universiteit

(Pers)fotograaf Guus Schoonewille is ook erg enthousiast over zijn

Dromen

terecht.’

deelname aan On Stage. ‘Mijn

Korrel benadrukt dat dromen

doedag was erg geslaagd. De

worden aangemoedigd in On Stage.

Meer informatie www.onderwijsonstage.nl

even simpel als vernuftig. Zorg dat

nals bijna uit z’n voegen. Een

leerlingen die gewapend met

leerlingen hebben zulke mooie

‘Wat is er mis met dromen? Het lijkt

vmbo-ers in contact komen met

ongelooflijk succes.

visitekaartjes de On Stage-beurs-

dingen gemaakt. Een commercieel

wel of dat niet meer mag. Als een

18



19

Schakelpositie voor RMC:

Ken de cijfers en weet wat ze betekenen Nieuwe sociale wetgeving; kansen of bedreigingen? Zal de uitvaller zonder start-

‘RMC’ers hebben de power en het netwerk om snel in te grijpen’

Tekst: Rob de Blok | Illustratie: Welmoet de Graaf

Per 1 januari staan jongeren tot 27 jaar die een

‘Ik geloof niet dat de kwalificatieplicht voor jongeren

kwalificatie een herkansing op school gegund worden of komt de nadruk te liggen op

bijstandsuitkering aanvragen vier weken in de wacht.

weggepoetst zal worden of dat de RMC’s er tussenuit

werk? In afwachting van concrete uitwerking van de Wet Werken Naar Vermogen,

In die tijd moeten zij werk - en liever nog een opleiding -

geknipt worden. Terugbrengen van het aantal voortijdig

zoeken. Lukt ze dat aantoonbaar niet, dan komen ze in

schoolverlaters is een van de kernpunten van het kabinet,

profileren veel RMC’s zich als de partner met het meest complete beeld van jongeren

aanmerking voor ondersteuning van UWV. Zo staat het

de cijfers zijn onlangs zelfs nog aangescherpt. Bij het

in relatie tot schoolloopbaan en arbeidsmarkt. RMC’ers die hun zaakjes op orde

in de vernieuwde Wet Werk en Bijstand en zo bereiden

realiseren van die doelstellingen zijn de RMC’s belangrijke

hebben, de cijfers kennen en het verhaal daarachter, kunnen in het nieuwe speelveld

sociale diensten zich erop voor. Bij de beoordeling na die

spelers.’

een belangrijke schakelpositie gaan innemen.

maand, wordt dus ook gekeken of er mogelijkheden zijn binnen het reguliere onderwijs. Geen woord echter over het belang om alsnog eerst een startkwalificatie te halen

Je

S

n n. aar

lei

RMC kaart Je bent geslaagd op school. Ga via

Kenmerkend? Nogal, vindt RMC-coördinator en

rin gs ka a

O vol en PLEID doe he ma ING t aa tW g n S er doo EISE de kp r N

N KA

Ui tke

en geen woord over RMC’s.

rt

door naar je baan.

Henk Loof heeft warme gevoelens bij de samenwerking van RMC-coördinatoren met de Projectdirectie VSV van het ministerie van OCW. ‘Zij maken gebruik van het

Ingrado-bestuurslid Henk Loof. ‘Al bij de invoering van de

organisatorische vermogen van de RMC’ers ten behoeve

Wet Investeren in Jongeren (WIJ) en het Plan Jeugdwerk-

van hun doelstelling: het terugbrengen van het aantal

loosheid werd RMC (voluit: de Regionale Meld- en

nieuwe VSV’ers. Wanneer de accountmanager van OCW

Coördinatiefunctie voortijdig schoolverlaten) te weinig

ziet dat in de vakantie het aantal VSV’ers de pan uitrijst,

betrokken bij de plannen. Zeker op centraal niveau -

belt men mij direct. Dan bel ik de school en zit ik dezelfde

regionaal weet men elkaar gelukkig nog wel eens te

dag nog aan tafel om deals te sluiten. Daar ligt de kracht:

vinden. De ene regio staat keihard voor het recht op

RMC’ers hebben de power en het netwerk om snel in te

onderwijs en speelt een bepalende rol; elders gebeurt er

grijpen. Het ministerie weet zich gebonden aan de

weinig. Als blijkbaar op landelijk niveau zo weinig oog is

Lissabon-akkoorden en ziet in RMC’s een partner.’

voor de integratie van sociaal beleid en onderwijsbeleid,

STARTKWALIFICATIE

Deals

De Groningse RMC-coördinator Otto Jongsma zou

dan rest de RMC niet anders dan zich nadrukkelijk te

nog wel een stap verder willen gaan: ‘Het recht op

profileren en te positioneren’, zegt Loof. ‘En dat moeten

onderwijs stelt niets voor als dat niet wordt verbonden

we kunnen want de afgelopen vijftien jaar is er echt veel

aan de arbeidsmarkt. Het op elkaar aan laten sluiten van

gedaan om jongeren terug naar school te brengen en

onderwijs en arbeidsmarkt is bij uitstek een taak voor de

ze te kwalificeren. Wij hebben zicht op de jongeren.’

RMC. Maar als ik daarnaar vraag bij bijvoorbeeld een accountmanager van de Projectdirectie VSV, worden de

Klip en klaar Daarom is het mooi dat juist in het afgelopen jaar er

-

veel aan is gedaan om de RMC helder op de kaart te

Voor het komende jaar zal alle aandacht uitgaan naar een landelijk eenduidig beeld van RMC’s, waarbij de drie

gemaakt van het RMC-werk, zijn vele discussies in den

taken duidelijk worden vervuld. In de praktijk hebben de

lande gevoerd en is uiteindelijk een position-paper

meeste regio’s vooral in de samenwerking met sociale

opgesteld waar klip en klaar de doelstellingen van de

zaken (Jongerenloketten en de WIJ) een inhaalslag te

RMC in staan verwoord: minder VSV’ers, maximale

maken. Daarom is in Ingrado-verband de afspraak

participatie en optimale kwalificatie. Juist in de turbulen-

gemaakt dat de deskundigheid versterkt moet worden.

tie van 2012 is het recht op onderwijs van enorm belang.

De functie moet verder ontwikkeld worden en wel via

Voor de individuele jongere, maar ook voor Nederland.

themagerichte bijeenkomsten. ‘Ingrado heeft de positie

Utrechtse subregio’s is positief over de RMC-toekomst.


OCW en SoZaWe in te zitten.’

krijgen. Onder leiding van Ingrado is een inventarisatie

Anneke Voorend, RMC-coördinator in een van de vier

20

ogen glazig. Terwijl het voor mij logisch voelt om tussen

om die rol op te pakken’, vindt Voorend. ‘Het positionpaper slaat de spijker op zijn kop.’


21

Rechten & plichten In deze rubriek informeert Carolien de Bruin, juridisch adviseur van Ingrado, u over actuele juridische zaken. Jeugdvolgsysteem Een nadere invulling van professionalisering is

samen: ‘Uit een dossier moet snel en duidelijk blijken wat er allemaal bij een jongere speelt. Dat is voorwaarde voor

bijvoorbeeld het slim omgaan met verzuimen

goede besluiten. Een goed systeem ondersteunt je werk

schoolloopbaangegevens. Om goed te kunnen schakelen

bijna onzichtbaar; heb je een brief nodig aan een ouder of

tussen alle partijen waar de jongere mee van doen heeft,

jongere dan moet die al klaar staan en met één druk op

is het van groot belang de cijfers te kennen. Die worden

de knop te maken en te bewaren zijn. Tijd besparen op

tegenwoordig verzameld door DUO, de Dienst Uitvoering

administratie, levert tijd op voor de jongere.’

Onderwijs. De grote uitdaging voor RMC’s (maar ook voor Leerplicht) is om die DUO-gegevens te gebruiken voor uitvoering, rapportages en beleid. Rotterdam werkt vanaf

Monnikenwerk Hoe je die verzamelde gegevens betekenis kan geven

volgend jaar met een nieuw softwareprogramma, op

in het dagelijks werk, vertelt Orm Muilwijk. Hij is specialist

maat gesneden voor de gebruikers. Doel: maximale inzet

beleidsinformatie op het domein jeugd en onderwijs van

voor jongeren die het écht nodig hebben. Om dat te

de gemeente Amsterdam. ‘Moeilijk zijn de analyses niet;

realiseren wordt gekozen voor een flexibele workflow om

tijdrovend des te meer. Het is monnikenwerk. Maar het is

het werk van Leerplicht en RMC te sturen, zodat zijzelf en

van het grootste belang te weten welke werkelijkheden

teamleiders kunnen ingrijpen als processen te langzaam

achter de cijfers schuilgaan’, vindt hij. Muilwijk dicht de

lopen. Het goed kunnen volgen van doelgroepen, een

RMC nadrukkelijk een regiefunctie toe naar ketenpart-

Thuiszitters

Thuisonderwijs

beschouwelijke gronden en als hun

inzichtelijke werkvoorraad, schooldossiers die goed

ners: scholen, werkgevers en zorgpartijen, maar ook de

Thuiszitters zijn leerplichtige

De Leerplichtwet erkent thuisonder-

kind al op een school in het buiten-

worden bijgehouden. Met als resultaat een eenduidige

gemeente wil geïnformeerd blijven. ‘Waar zit de jongere

jongeren die zonder geldige reden

wijs niet als reguliere onderwijsvorm.

land zit. Soms blijken leerplicht-

werkwijze, betere beheersing van processen, kortere

tussen school, arbeid en zorg en doet ieder daar wat ‘ie

meer dan vier weken verzuimen.

Maar als ouders vrijstelling hebben

ambtenaren in hun antwoord aan

doorlooptijden, grotere efficiency en betere manage-

doen moet? Dat kan de RMC boven tafel krijgen.’

Het gaat bijvoorbeeld om jongeren

van de inschrijvingsplicht, bijvoor-

ouders de verkeerde brief te gebrui-

mentinformatie.

Van een kleine achtduizend 23-jarigen onderzocht

die geschorst zijn wegens wangedrag

beeld op levensbeschouwelijke

ken. Het moet een brief zijn zonder

Muilwijk de schoolcarrière. Plussend en minnend schetst

of die zijn aangemeld voor het

gronden, mogen ze hun kind thuis-

bezwaarclausule, aangezien u

hij een beeld van een generatie: ‘In het voortgezet

speciaal onderwijs, maar nog

onderwijs geven (ze zijn daartoe

formeel-juridisch geen besluit

onderwijs is verzuimhandhaving het belangrijkst: dat

wachten op een plek. Uit onderzoek

overigens niet verplicht). Soms

neemt. U controleert wel of het

levert een daling van de uitval op. Bij de 16- en 17-jarigen

van Ingrado (december 2010) bleek

krijgen leerlingen echter ook thuis-

beroep van ouders op vrijstelling

die van het vmbo doorstromen naar het mbo, staat de

dat één op de 1000 leerplichtige

onderwijs zonder gerechtigde

vergezeld gaat van de juiste bewijs-

vraag centraal of zij een reëel toekomstperspectief

jongeren een thuiszitter is en dat de

vrijstelling. Er lopen bovendien

stukken en u hebt vaak een gesprek

hebben. Een beperkt deel van de havo- en vwo-scholieren

gemiddelde verzuimtijd maar liefst

steeds meer zaken rondom beroepen

met ouders om de levensbeschouwe-

stopt de studie en gaat vaak als zzp’er succesvol aan

zes maanden is. Een groot deel van

van ouders om vrijstelling op levens-

lijke overwegingen helder te krijgen.

het werk. Bij 18- en 19-jarige schooluitvallers zie je een

deze jongeren wordt niet besproken

beschouwelijke gronden. De Tweede

Maar uiteindelijk beroepen ouders

tweedeling: een groep jongeren lukt het ook in de jaren

in een zorgadviesteam. Dat betekent

Kamer vroeg in een debat afgelopen

zich op de wet en krijgen ze al dan

daarna niet het diploma te halen. Terwijl de jongeren die

dat ze, ondanks de verplichting van

voorjaar om meer duidelijkheid

niet vrijstelling van rechtswege.

bestuurslid van Ingrado ook beleidsadviseur van de

na een jaar wel terug naar school zijn gegaan, daar vaak

de school om passend onderwijs te

hierover. Minister Van Bijsterveldt

Check dus of u de goede brief

dienst Jeugd, Onderwijs en Samenleving (JOS) bij de

succesvol in zijn.’

bieden, uit zicht raken. Het advies

heeft toegezegd om begin december

gebruikt. Een voorbeeld is te vinden

aan de leerplichtambtenaar is om in

met een standpuntenbrief te komen.

in de laatste versie van het Formu-

moet dat dan? Zowel Muilwijk als Nuninga streven naar

elk geval met alle scholen in hun

In een volgend nummer van Ingrado

lierenhandboek.

‘Het voelt voor mij logisch om tussen OCW en SoZaWe in te zitten’ ‘Het kan allemaal’, beweert Ton Nuninga, behalve

gemeente Rotterdam. En wel met behulp van een beter registratiesysteem voor Leerplicht en RMC. Al is ‘registratie’ in dit verband een misplaatst woord:

Op zich allemaal niet zo wereldschokkend, maar feitenkennis over de doelgroep binnen de RMC, om te

gemeente extra aandacht te

Magazine bieden we daarover uit-

de focus is komen te liggen op het gebruiken van elders

kunnen schakelen tussen alle partijen waarmee de

schenken aan leerlingen die de

gebreide informatie, maar de brief

gegenereerde gegevens. Nuninga spreekt dan ook liever

jongere te maken heeft. Dat is de houding die de RMC,

overstap naar het voortgezet

(bij het ter perse gaan van dit

Hebt u ook een juridische vraag?

van een jeugdvolgsysteem. Daarin zijn niet alleen school-,

en in het verlengde daarvan Ingrado, moet uitventen.

onderwijs maken. Verder luidt het

nummer nog niet openbaar) kunt

Mogelijk vindt u het antwoord al bij

maar ook werken inkomensgegevens van belang.

‘De slag die wij moeten maken’, betoogt Muilwijk, ‘is

advies om een snelle en heldere

u al vinden op de website van het

de Q&A op de website van Ingrado.

‘Zo kun je prioriteiten stellen: eerst de jongeren aan-

preventief: we moeten de kraan dichtdraaien. Lik op stuk

probleemanalyse te maken en het

ministerie van OCW.

Of informeer eens bij een collega uit

pakken die thuis op de bank zitten, want de werkenden

geven bij verzuim. Leerlingen vragen daar om, dus zorg

verzuim te bespreken in het regionale

hebben weliswaar geen startkwalificatie, maar wél

ook dat scholen er bovenop zitten. Voer daarover met je

zorgadviesteam. Tot slot moeten de

Juiste brief

aanpakken. Hebt u dan alsnog een

aansluiting op de arbeidsmarkt gevonden.’

gemeenteraad het gesprek. Dat alleen kan als je weet

dossiervorming en bewaking van de

Zoals hierboven al staat kunnen

vraag? Gebruik het vragenformulier

waar je het over hebt; zorg dat je cijfers hebt en dat je

actiepunten op orde zijn. Hierin is een

ouders een beroep doen op vrij-

op www.ingrado.nl en u krijgt per

ze betekenis kunt geven.’

belangrijke rol voor de leerplicht-

stelling van de Leerplichtwet op

mail of telefoon antwoord.

ambtenaar weggelegd.

psychisch-lichamelijke of levens-

De noodzaak van een goed systeem voor leerplichtambtenaren en trajectbegeleiders vat Nuninga bondig

22


uw rayon hoe zij het probleem


23


Bewegen en sport in het mbo Leren doorzetten en volhouden Het masterplan Bewegen en sport in het mbo van de MBO Raad, looptijd drie jaar, is z’n laatste jaar ingegaan. Een platform bestaande uit 45 roc’s, aoc’s en vakscholen heeft toegezien op de ontwikkeling van programma’s en projecten die de gezondheid van leerlingen moeten bevorderen. Het masterplan bevat tien thema’s variërend van de gezonde school tot topsport. Rond elk thema wordt materiaal ontwikkeld dat verdraagbaar is naar elke mbo-school.

Ook binnen het Zeeuwse I.fit leren jongeren de draad weer op te pakken. Hierover meer in een volgend nummer.

Tekst: Yolanthe van der Ree | Foto: NIVM

John van Apeldoorn is thema-

ontdekte Van Apeldoorn, er is veel

Thema’s

leider van het thema voortijdig

onderzoek gedaan en veel mbo-

schoolverlaten uit het masterplan.

scholen hebben ervaring met

sport en bewegen en voortijdig school-

Centrale vraag binnen dit thema is

preventieve en curatieve program-

verlaten staat voor Van Apeldoorn

of bewegen en sport de schoolloop-

ma’s. ‘Het uitgangspunt van ons

inmiddels vast. ‘Binnen sportieve

baan van jongeren positief kunnen

werk is dat de vitale werknemer van

activiteiten worden jongeren

beïnvloeden. De opdracht die Van

de toekomst nu op het mbo zit’, legt

geconfronteerd met zaken die er in

Apeldoorn van het platform

hij uit. ‘Investeren in een gezonde

het “echte” leven ook toe doen:

Bewegen en sport meekreeg, is alle

school is investeren in de werkne-

omgaan met teleurstelling, regels

kennis die hierover beschikbaar is te

mer van morgen. We leggen

naleven, doorzetten, leiding ontvan-

verbinden met praktijkervaringen.

gezondheid breed uit; zowel in

gen, samenwerken, enzovoort. Onder

Beide zijn ruim voorhanden,

fysiek, metaal als sociaal opzicht.’

de vlag van ons thema worden elf

Dat er een relatie bestaat tussen

‘Binnen sportieve activiteiten worden jongeren geconfronteerd met zaken die er in het “echte” leven ook toe doen’

bij te dragen aan de persoonlijke

dat volgde gaf de jongen aan dat hij

ontwikkeling van jongeren. ‘Vecht-

al veel therapieën had gevolgd om

sport trekt vechtersbaasjes, maar

zijn woede te beteugelen, maar dat

reguleert agressie’, zegt Schols.

niets hielp. Als hij boos was, wilde hij

‘Dat komt duidelijk naar voren uit

slaan. De trainer pakte dit op door de

onderzoek. De trainer is hierbij van

jongen te leren weer terug te komen

groot belang. De eisen die we aan

in zijn lijf. Hij leerde hem op zo’n

hem of haar stellen zijn dan ook

moment te aarden en zich te con-

hoog. Vechtsport wordt steeds vaker

centreren op z’n ademhaling. Dat zijn

ingezet in zorgtrajecten en als pre-

technieken uit de vechtsport, maar

ventiemiddel. Hierbij gaat het er niet

heel bruikbaar in het dagelijks leven.’

om dat jongeren technisch vaardig

Doorzettingsvermogen, doelen

projecten uitgevoerd, een daarvan is

worden in de vechtsport, maar om

stellen en doelen halen, motivatie en

zelfregulatie. Sport kan leerlingen

het vergroten van de sociale en

binding; drie belangrijke onderdelen

leren hoe ze hun gedrag kunnen

fysieke weerbaarheid en het

van de vechtsport en volgens Schols

veranderen. En hoe dit hun studie ten

bestrijden van bewegingsarmoede.’

heel bruikbaar bij het voorkomen van voortijdig schoolverlaten. Uit de

goede kan komen. Uit onderzoek blijkt dat sportende vmbo’ers beter

moet een overdraagbare methodiek

waaruit blijkt hoe vechtsport ingezet

voortvloeien. Belangrijk daarin is de

kan worden om onderliggende

lesopbouw die niet verloopt via het

het thema voortijdig schoolverlaten

problematiek zichtbaar te maken.

klassieke warming up, kern en cooling

is de vechtsportmethodiek die

‘De belangrijkste regel bij vechtspor-

down, maar waarin thema’s leidend

onderliggende problemen aanpakt.

ten is dat je de ander geen pijn mag

zijn. Thema’s als geven en nemen,

Deze methodiek wordt ontwikkeld

doen. Tijdens een worstelpartijtje

respect en balans. Elk thema wordt

onder leiding van Wouter Schols.

tussen twee jongens kwam de

in een vast stramien aangeboden.

Schols is werkzaam bij het Neder-

schouder van de een klem te zitten.

Het onderzoeken en oplossen van

lands Instituut voor Vechtsport en

Niet opzettelijk; dat kan gewoon

een probleem, zowel mentaal als

Maatschappij (NIVM). Eerder al was

gebeuren. Toch was die jongen

fysiek staan hierin centraal. In

hij betrokken bij tijd voor vechtsport,

helemaal hysterisch en niet tot

april 2012 wordt het eindproduct

een project waarin de maatschappe-

bedaren te brengen. De trainer ging

opgeleverd.

lijke waarde van de vechtsport

hier direct op in en vroeg wat er nu

centraal stond. Vechtsport bleek,

met hem gebeurde, waarom hij zo

Meer informatie

mits goed aangeboden en begeleid,

extreem reageerde. In het gesprek

www.nivm.nl

sportende havisten.’ Een nieuwe interventie binnen


pilots die nu op twee roc’s draaien,

Schols noemt een voorbeeld

met hun studie omgaan dan niet-

24

Worstelen


25

Pesten maakt meer kapot dan ons lief is

Grote gevolgen

kunnen verweren tegen de pesters. Het

Jaarlijks maken jongeren een eind aan hun leven

is deze blame-the-victim-benadering

omdat ze in hun wanhoop geen uitweg meer zien uit hun

waar we gelukkig steeds meer vanaf

problemen. Een enkele keer, zoals vrij recent op het

raken, maar die je hier en daar nog

Technisch College in Amsterdam, moet ook een pester

steeds wel ziet. Maar iets wat door

het met de dood bekopen. Het zijn de meest schrijnende

stelselmatig psychisch en lichamelijk

gevolgen van pesten. Maar Van der Meer wijst ook op de

geweld is afgeleerd, krijg je via een

psychische schade bij mensen die gepest zijn. ‘Een laag

training niet terug. Het is juist die

zelfbeeld, paniekstoornissen, noem alles maar op, het

veranderde lichaamstaal, die slachtof-

leidt allemaal tot hoger ziekteverzuim en tot extra kosten

fers van pesten vaak verraadt. Ook in

voor zorg aan en begeleiding van slachtoffers.’ Maar de

een totaal nieuwe omgeving hebben

schade die wordt aangericht door pesten reikt veel verder

pesters dat feilloos in de gaten. Ze

dan alleen de slachtoffers. ‘Ook degene die pest loopt

weten direct wie ze moeten hebben.’ Bob van der Meer

schade op. Van een evenwichtige ontwikkeling van deze jongeren is geen sprake en uit onderzoek is gebleken dat zij veel vaker dan gemiddeld vervallen in crimineel

Aanpak Om het probleem van pesten echt te kunnen aanpak-

gedrag.’ En naast pester en slachtoffer is er volgens Van

ken, is het volgens Van der Meer noodzakelijk dat scholen

der Meer nog een derde groep betrokkenen. ‘Dat is de

een beleidsplan pesten opstellen en indien nodig dat

grote middengroep, die op het eerste gezicht geen rol lijkt

plan ook gebruiken. ‘Te vaak hoor ik van scholen “wij

te spelen. En die kun je ook weer onderverdelen. Je treft

hebben dat niet nodig, want bij ons op school komt het

daar de meelopers uit angst, bang om zelf slachtoffer

niet voor”. Maar uit cijfers blijkt dat op de basisschool één

van pesterijen te worden. Dan zijn er de meelopers uit

op de vier kinderen kortere of langere tijd gepest wordt.

berekening, die hopen er op een of andere manier beter

In het voortgezet onderwijs is dat één op de zestien. Dat

van te worden, bijvoorbeeld in aanzien zullen stijgen

betekent dat er gemiddeld in iedere klas kinderen zitten

binnen de groep. En je hebt hier degenen die wel willen

die gepest worden. Hoe beter het klimaat op school, des

ingrijpen, maar dat niet te vaak kunnen doen, omdat de

te kleiner de kans dat er gepest wordt, dat klopt. Maar

groep zich dan tegen hen kan keren.’

hoeveel directeuren ik al gesproken heb die eerst zeiden dat het bij hen op school niet gebeurde en die er later pas achter kwamen, dat wil je niet weten.’ Het liefst zou Van

Pesten is op scholen, ondanks de toegenomen aandacht, nog altijd een groot probleem. En het reikt veel verder dan alleen pesters en slachtoffers. Scholen moeten beleid maken, vindt pestdeskundige Bob van der Meer. En leerplicht-

‘Uit cijfers blijkt dat op de basisschool één op de vier kinderen gepest wordt’

der Meer zien dat elke school een beleidsplan heeft, maar om een of andere reden, waar hij geen vinger achter weet te krijgen, kunnen scholen niet verplicht worden. Bij de aanpak van het pestprobleem is vaak ook een rol weggelegd voor de leerplichtambtenaar. Om te

ambtenaren zouden zich ook meer bewust moeten zijn van hun rol.

beginnen zou het goed zijn als leerplichtambtenaren op de hoogte zijn van de omvang en van de complexiteit van

Vijfsporen Behalve de drie genoemde partijen zijn er volgens Van

het probleem, vindt Van der Meer. ‘Ze zouden moeten weten wat pesten in een groep allemaal teweeg brengt.

der Meer nog twee groepen direct betrokken bij het

Misschien kunnen leerplichtambtenaren, eventueel

pestprobleem, namelijk de school en de ouders. Vaak zijn

samen met de Onderwijsinspectie, een begeleidende rol

Van der Meer kan nog woest worden om het totale

het de ouders die als eerste het gedrag van hun kind zien

spelen in de totstandkoming van beleidsplannen die

gebrek aan empathisch vermogen bij de pesters. Tegelij-

veranderen. Als ze vragen of er iets is, reageert hij of zij

pesten tegengaan. En ten slotte is mijn ervaring dat

gepest was, per sms. Zijn ouders maakten zich zorgen

kertijd weet hij met 25 jaar ervaring in het begeleiden van

ontwijkend. ‘Maar als je rechtstreeks vraagt of het kind

ouders leerplichtambtenaren als tegenstander zien. Als

over zijn veranderende gedrag en vroegen zich af waarom

pestslachtoffers en het bestrijden van pesten, zinloos

gepest wordt, is het antwoord bijna altijd ja.’ Om het

leerplichtambtenaren zich van dat beeld bewust zijn en

hij ’s avonds vaak ging fietsen. Nadat zij op een ouder-

geweld en seksuele intimidatie, dat de behoefte om te

probleem echt aan te pakken, is het dus zaak om dat

zich misschien wat meer bemiddelend zouden opstellen,

avond over het thema pesten in de pauze contact hadden

pesten een van de duistere kanten van de mens is.

met alle betrokkenen te doen. Dat is wel eens anders

kan dat bijdragen aan de oplossing van het probleem.”

gezocht met psycholoog Bob van der Meer, kwam de hele

‘Het grote probleem met pesten is dat het vaak onzicht-

geweest, vertelt Van der Meer. ‘Heel lang is gedacht dat

affaire aan het licht. Actief een einde maken aan zijn

baar is. Angst speelt een hele grote rol, maar ook

het aan het pestslachtoffer lag. Dat als die eenmaal een

leven durfde de jongen niet. Maar door ’s avonds zonder

schaamte. En daardoor is het voor pestslachtoffers

sociale vaardigheidstraining had gevolgd, hij of zij vanzelf

licht te gaan fietsen, hoopte hij doodgereden te worden.

een hele moeilijke stap om het openbaar te maken.’

sterker in de schoenen zou staan en zich beter zou

Tekst: Peter Zunneberg | Illustratie: Welmoet de Graaf

‘We hopen dat je de kerst niet haalt.’ Die tekst ontving een middelbare scholier, die op school al tijdenlang

26


Meer informatie over pesten op de website van Bob van der Meer: www.pesten.net


27

Advertentie

• Leerplicht-administratie • RMC-administratie • Sluitende aanpak • Jongerenloket • Werkprocesondersteuning • Zaak- en taakgestuurde dossiervorming • Verwijsindex/ Signalering • Leerlingenvervoer Flexibel Cliëntvolgsysteem van 0 tot 28 jaar In het doorlopend cliëntdossier van het Jeugdvolgsysteem (JVS) staat de jongere van 0 tot 28 (inclusief Wet WIJ) centraal. Het JVS maakt het bijhouden van uw leerplichten/of RMC administratie snel en gemakkelijk. Het helpt u overzicht te verkrijgen. Indien gewenst kan het cliëntdossier volledig papierloos worden gemaakt, zodat makkelijk buiten kantoor kan worden gewerkt en case-overdracht tussen collega’s wordt vereenvoudigd. Werkelijk alle relevante informatie kan gekoppeld worden aan één jongere of school.

partij relevante gegevens zichtbaar zijn. Ideaal dus om een sluitende aanpak te realiseren. De beveiliging staat als een huis met onder andere uitgebreide autorisatiemogelijkheden en dataencryptie. De mensen van MetaObjects zien het einde van de implementatie niet als het einde van de relatie, maar juist als de eigenlijke start. We gaan flexibel om met veranderingen en uitbreidingen. Met behulp van het JVS faciliteren wij u om goed georganiseerd te zijn en dat ook te blijven!

Goed georganiseerd zijn, en blijven!

Contact

Het Jeugdvolgsysteem ondersteunt u niet alleen bij de uitvoering, maar ook bij de inrichting van een goede leerplicht en/of RMC-organisatie. Ook als u regionaal of in ketenverband wilt samenwerken is het JVS uniek. Iedere organisatie krijgt zijn eigen virtuele omgeving waarin alleen de voor die

Nieuwsgierig geworden? Bezoek dan de JVS-website www.jeugdvolgsysteem.nl voor nadere informatie en bel ons voor een afspraak met demonstratie (Wim Cuijten: 040 750 1617).

MetaObjects Benelux B.V. | Telefoon: 040 – 750 1618 | E-mail: [email protected] | www.metaobjects.nl | Adres: Croy 7P, 5653 LC Eindhoven

I N G RA D O M AGA Z I N E

Recommend Documents