Opzet presentatie
Hydrobiologische Monitoring Dille Wielakker & Jos Spier
• Wat is Hydrobiologie? • Historie van de Hydrobiologie • Monitoringsmethodieken • Belang van standaardisatie • Toekomst/Ontwikkelingen
Door Bureau Waardenburg bv
Hydrobiologie Definitie Hydrobiologie: - hydro (hudoor) = water - biologie = de leer van de levende wezens De leer van de in het water levende wezens
Hydrobiologie Maar ook..
De kleinere, met het oog zichtbare, waterleven.
Historie Hydrobiologie Eerste helft 20ste eeuw: • Fytoplankton-onderzoek Texel (1898) • Fytoplankton-onderzoek Noordzee en Zuiderzee (1905) • Hydrobiologisch onderzoek Zuidlaardermeer (1919) • Beoordelings- of typeringssysteem heideplassen op basis sieralgen g ((1926)) • Uitgebreid Hydrobiologisch onderzoek rond de afsluiting van de Zuiderzee (1932)
Historie Hydrobiologie Tweede helft 20ste eeuw: • Algemeen handboek over Hydrobiologie (Redeke, 1948) – beschrijving watertypen en soorten • Wet verontreiniging oppervlaktewateren (1970) – raamwerk waarbinnen modern waterkwaliteitsbeheer mogelijk werd • Eerste biologische beoordelingsmethoden (Moller Pillot, 1971) • Handboek Biologische Waterbeoordeling (1977) • Stowa methodieken EBeo-systemen (1995)
1
Methoden
Methoden
Methoden
Recente ontwikkelingen Hydrobiologie Begin 21ste eeuw: • Kaderrichtlijn Water (2000) – resultaatsverplichting, ecologisch waterkwaliteit • Richtlijn Monitoring (2006) • Protocol Toetsen en beoordelen (2007) • De instructie (2009) • Handboek Hydrobiologie (2009)
Hydrobiologisch onderzoek Doel van Hydrobiologisch onderzoek: • Inzicht in ecologisch functioneren watersysteem en het volgen van ontwikkelingen • Bepaling en beoordeling van ecologische waterkwaliteit • Effecten van beheer en inrichting
Meetnetten • MWTL meetnetten Rijkswaterstaat – Fytoplankton, macrozoöbenthos, vissen • Meetnetten waterschap – Routinematige meetnetten, projectmonitoring – Fytoplankton, diatomeeën, macrofauna, vegetatie, vissen • Nu ook KRW monitoringsmeetnetten (721 locaties)
2
KRWmeetnet biologie
Hydrobiologisch Onderzoek Soortgroep
Aantal soorten Nederland
Aantal soorten monster
Aantal individuen per monster
Fytoplankton Diatomeeen Macrofauna Macrofyten Vissen
10.000 10.000 4.000 250 60
10-120 50-100 40-120 10-20 10-20
Veel 5.000-50.000 300-400 10-1.000
Het gaat hierbij dus om honderden soorten en duizenden individuen per jaar !!!
Kwaliteitborging Resumé: Het gaat dus om veel locaties, veel soorten en heel veel individuen ! • Hoe gaan we deze gegevens opslaan ? ((invoer,, controle,, beheer,, beschikbaarheid)) • Hoe gaan we er voor zorgen dat de kwaliteit van onze gegevens goed is en blijft?
Wijze van monitoring / analyse • In praktijk verschillen in wijze van bemonsteren en analyse per opdrachtgever; • Hoge eisen aan uitkomst hydrobiologisch onderzoek (bv beoordeling Kaderrichtlijn Water). Standaard methodieken: • Opzet meetnet • Veldwerk • Analyse • Verwerken en beheren data • Belangrijk? • Ja!
Keuze representatieve monsterlocatie
Wijze van monitoring
VB Veldwerk oeverplanten
Wijze van monitoring
• Bepalen representatief opnamevlak oeverplanten VB Veldwerk oeverplanten • Zone met oeverplanten • Vanaf insteek tot midden watergang • Zone Gemiddelde hoog- en laagwaterlijn
3
Wijze van monitoring
Wijze van monitoring
Bemonsteren macrofauna met macrofaunanet
VB Macrofauna
VB Macrofauna
Bemonsteren macrofauna met macrofaunanet
Wijze van analyseren • Macrofaunamonster uitzoeken naar hoofdgroepen – Geconserveerde monsters? – of monsters met levende beesten binnen 24 uur uitzoeken?
Wijze van analyseren
VB Macrofauna
VB Analyse Fytoplankton
• Microscopisch werk: – Hoeveel beeldvelden worden er bekeken / geteld?
Standaard methodieken: Belangrijk!
• •
Uniformiteit Representativiteit en betrouwbaarheid
• •
Reproduceerbaarheid Vergelijkbaarheid (tussen jaren en tussen organisaties)
Gestandaardiseerde monitoringsmethodieken RWS Waterdienst • Richtlijnen monitoring KRW • Protocol Toetsen en Beoordelen • Update: Instructie Kaderrichtlijn Water
STOWA • Handboek hydrobiologie
Doel: Kwaliteitsborging
Doel: Juiste KRW-beoordeling voor alle KRW-waterlichamen
4
Gestandaardiseerde monitoringsmethodieken
• • •
Richtlijnen monitoring KRW Protocol Toetsen en Beoordelen Update: Instructie Kaderrichtlijn Water
Opzet meetnet
•
Cyclus en frequentie
Veldwerk
Gestandaardiseerde monitoringsmethodieken
• • •
Analyse
Dataverwerking / -beheer
Toetsen en Beoordelen
Handboek hydrobiologie
Richtlijnen monitoring KRW Protocol Toetsen en Beoordelen Update: Instructie Kaderrichtlijn Water
Cyclus en frequentie
•
Veldwerk
Naadloos op elkaar aan laten sluiten
Handboek hydrobiologie
Ontwikkelingen
• Verdere afstemming Richtlijn en Handboek • Kwaliteitseisen, -borging, accreditatie
• Grotere meetnetten als geheel op de markt • Europese aanbestedingen, raamcontracten
5
